NASIONALISME

 OBJEKTIF PERBINCANGAN :
1) DEFINISI 2) PERBEZAAN
ANTARA
NASIONALISME DAN
PATRIOTISME
3) PERKEMBANGAN 4) NASIONALISME
NASIONALISME MASA KINI

5) KESIMPULAN 6) PEMAHAMAN DAN

PENGHAYATAN
1
NASIONALISME: Definisi / konsep

Boyd C. Safer –
Cinta pada tanah air, bangsa atau sejarah
budaya bersama; suatu keinginan
kemerdekaan politik, keselamatan dan
martabat bangsa serta doktrin yang
menyatakan bahawa bangsanya sendiri
harus dominan atau tertinggi di antara
bangsa-bangsa lain dan harus bertindak
agresif

2
 JP Ongkili
 Suatu bentuk kesedaran kesedaran bahawa masyarakat
dalam suatu wilayah itu ialah suatu rakyat yang
mempunyai ciri-ciri penghidupan yang sebahagian
besarnya, unik bagi mereka. Maka untuk
memperlihatkan nasionalisme, rakyat suatu wilayah itu
menggunakan lambang-lambang kenegaraan seperti
sempadan dan ibu kota yang akan menentukan
letaknya negara bangsa, keperibadian kebangsaan yang
kebiasaannya terhurai dalam perlembagaan negeri,
kewarganegaraan dan bahasa kebangsaan,
perekonomian, kebudayaan dan kesenian, bendera dan
lagu kebangsaan, kadang-kadang juga agama
kebangsaan.

3
 NASIONALISME: Definisi / konsep

 SENTIMEN DI KALANGAN PENGHUNI

SESUATU WILAYAH YANG TERTENTU.
Perasaan cintakan bangsa dan negara sendiri yg
mendalam / semangat kebangsaan
 Perasaan ini dilihat apabila rakyat sesebuah
wilayah itu menggunakan lambang-lambang
tertentu sempadan dan ibu kota bagi menentu
taraf bangsa, keperibadian kebangsaan,
kewarganegaraan, bahasa kebangsaan, ekonomi,
kebudayaan dan kesenian, bendera, lagu
kebangsaan dan lain-lain…(Abdul Latif Abu
Bakar, 1998) 4
 Kesedaran individu @ kumpulan akan
keahliannya dalam sesebuah negara serta
keinginan untuk memperkukuhkan
negaranya, mempertahankan kebangsaan
dan mempertingkatkan kemakmuran.

 Individu @ kumpulan ini akan merasa yang

mereka mempunyai taat setia yang tidak
berbelah bagi terhadap negara tersebut

5
 Marshall
 Sentimen aspiration, and consciousness are all
terms applied to what constitutes nationalism,
or valuation of nation-state above all else.
However, it also entails certains assumptions
about the will to self-determination, the
existence and indeed desirability of diversity,
the superiority of the sovereign state over
forms of rule, and the centrality of national
loyalty to political power as basic form of
legitimation
6
 RUMUSAN
 Sikap mental dan tingkahlaku indidvidu atau
masyarakat yang merujuk kepada kesetiaan atau
pengabdian terhadap bangsa dan negaranya. Ini
bermakna mereka meletakkan kepentingan
negaranya di atas segala kepentingan yang lain
sama ada peribadi mahupun kaum. Ringkasnya
nasionalisme adalah tekad untuk hidup sebagai
satu bangsa di bawah satu negara yang sama,
terlepas daripada perbezaan etnik, ras, agama
ataupun golongan.
7
 NASIONALISME MELAYU
 Menurut Musa Hitam (1986):
Nasionalisme Melayu khas utk orang
Melayu sbg manifestasi cetusan rasa dan
keinsafan bangsa Melayu

 Dr.Burhanuddin Al-Helmi (1954):

“Kebangsaan kita Melayu, kebangsaan

yang memelihara dan menghidupkan hak
kebangsaan Melayu….
8
 Dr. Burhanuddin menolak fahaman
nasionalisme bersifat assabiyah (berpuak-
puak dan bangga dgn puak masing-masing)

 Nasionalisme dan patriotisme tidak

seharusnya mengorbankan nilai-nilai murni,
keadilan, kebenaran, persaudaraan dan
kemanusiaan sejagat.

9
 Nasionalisme Mengikut Sarjana
Islam
 Iqbal dan Faruqi :
Menolak fahaman nasionalisme kerana
beranggapan nasionalisme adalah sejenis
ethnocentrism yang akan melahirkan racism
yang angkuh
i Nasionalisme yang memberi manfaat kpd
bangsa dan selagi tidak melibatkan
kezaliman diterima oleh Islam
10
 PATRIOTISME :
DEFINISI KONSEP

 RASA CINTA DAN SAYANG KEPADA NEGARA

YANG WUJUD DALAM DIRI SETIAP ANAK
WATAN DAN IA BERBENTUK PSIKOLOGI.
 Contohnya hormat kepada bendera negara, lagu
kebangsaan, sayangkan pemimpin negara,
merindui tanah air semasa berada di luar negara,
rasa bimbang kepada keselamatan negara dan
lain-lain.
11
 Patriotisme juga selalunya dikaitkan dengan
kecintaan yang mendalam dalam jiwa dan
raga setiap warganegara sehingga sanggup
mengorbankan dirinya untuk tanah air
tercinta.

 Patriotisme meluapkan perasaan kesetiaan

kepada negara dan ia menjadi unsur penting
nasionalisme (Abdul Latif Abu Bakar,
1998)

12
PERBEZAAN ANTARA NASIONALISME
DAN PATRIOTISME
 NASIONALISME – Perasaan  PATRIOTISME –
yang lahir dari rasa Api yang
cinta/patriotik terhadap membakar
pemilikan dan kepunyaan nasionalisme.
dalam diri seseorang.
 NASIONALISME – Wujud  PATRIOTIK –
secara kolektif yang Elemen yang
mendorong kepada wujud dalam diri
pertumbuhan kesatuan, parti- individu.
parti yang berbentuk
kebangsaan ataupun kesukuan. 13
 KEWUJUDAN NASIONALISME DAN
PATRIOTISME DIDORONG OLEH :
1. KEBIMBANGAN DAN KESEDARAN
TENTANG NASIB BANGSA DAN NEGARA
2. PENGETAHUAN TENTANG SEJARAH DAN
PERKEMBANGAN TERHADAP
PEMBINAAN BANGSA DAN NEGARA
3. KEINGINAN UNTUK MEMARTABATKAN
MARUAH DAN PRESTIJ BANGSA DAN
NEGARA

14
FAKTOR PENYEBAB NASIONALISME
 PENINDASAN & PENYELEWENGAN
PENJAJAH
 DASAR PENJAJAH YANG
MENGABAIKAN KEPENTINGAN
RAKYAT
 USAHA RAKYAT UNTUK
MEMBENTUK & MENGUKUHKAN
NEGARA
15
PERKEMBANGAN
NASIONALISME
DI MALAYSIA

16
 NASIONALISME AWAL /
BERSENJATA (RADIKAL)
MENENTANG PORTUGIS, BELANDA
INGGERIS
● Bermula dgn pencerobohan Portugis di Melaka
(1511) – faktor ekonomi, agama
● Penentangan yg diasaskan kepada “Centric
Melayu Melaka”
● Sultan Mahmud, Pateh Kadir, Patih Unus (kerabat
diraja Jawa) – cuba serang Portugis utk rampas
semula Melaka ttp gagal
17
 1641- Tun Jenal, putera kpd Tun Sri Lanang
berjaya bantu Belanda kalahkan Portugis ttp
menyebabkan Melaka jatuh pula ke tangan
Belanda
 Raja Haji berjuang rebut kemerdekaan dari
Belanda (1874) ttp beliau gugur di Teluk ketapang,
Melaka
 Perjanjian Inggeris Belanda (1824)- menyebabkan
Melaka ditakluk British
 1874- Perjanjian Pangkor antara Inggeris dan Raja-
raja Melayu sebagai titik permulaan campur tangan
British di Tanah Melayu
18
 FAKTOR-FAKTOR KEWUJUDAN
NASIONALISME AWAL

■ EKONOMI
- Inggeris ambil alih tugas pungut cukai,
perkenal sistem cukai baru/ pas
- Digunakan utk bayar gaji pegawai British
termasuk residen/ penasihat
- Membebankan rakyat, pembesar kehilangan
sumber pendapatan

19
■ POLITIK/ KEPIMPINAN (Pemberontakan
pembesar)
- Mengurangkan kuasa sultan Melayu dan
pembesar dlm hal pentadbiran
- Residen berfungsi sbg pensihat kpd sultan/
raja dan b/jawab pula kpd Residen Jeneral
- residen menjalankan tugas yg diarahkan
oleh Kerajaan British dan bukannya Sultan
- Sultan hanya dipertanggungjawabkan dlm
urusan agama dan adat istiadat shj
20
■ SOSIAL
- British membawa nilai-nilai baru yg
menyebabkan pertembungan budaya/
peradaban- “Clash of Civilizations”
- Sistem pendidikan- wujud sekolah Inggeris,
penyebaran agama Kristian- dianggap
mencemarkan kemurnian nilai-nilai
tradisional Melayu
- Penghapusan sistem hamba yg menjadi
amalan pembesar-pembesar Melayu
dianggap melanggar adat resam

21
 PEJUANG-PEJUANG YANG
MENENTANG INGGERIS
 DATO MAHARAJA LELA - PASIR SALAK
 DATO’ DOL SAID - NANING
 RAJA MAHDI – SELANGOR
 MAT KILAU – JERANTUT
 DATO’ BAHAMAN – SEMANTAN
 TOK JANGGUT/ HAJI MAT HASSAN- PASIR PUTIH
 HAJI ABDUL RAHMAN LIMBONG- TELEMONG
 RENTAP – SARAWAK
 MAT SALLEH - SABAH

► PERJUANGAN MENENTANG PENJAJAH INI

KESEMUANYA MENEMUI KEGAGALAN
22
SIRI PEMBERONTAKAN INI GAGAL KERANA:

➲ bersifat ‘gerakan tani’, tidak ada objektif dan

jangkaan jangka panjang yang jelas
➲Berbentuk setempat, tidak menyeluruh dan tidak
ada ‘esprit de corp’ di kalangan penduduk
➲ Tidak ada pemimpin yang berwibawa
➲ Masyarakat Melayu bersifat pasif dan takut
kepada label penderhaka
➲ British berjaya mempengaruhi sultan Melayu agar
tidak menyokong gerakan penentangan orang-
orang Melayu
23
 NASIONALISME KEINTELEKTUALAN
(BUKAN BERSENJATA)
A) GOLONGAN BERPENDIDIKAN AGAMA
- Dipengaruhi oleh gerakan nasionalisme Asia Barat
pimpinan Jamaludin al-Afghani, Muhammad Abduh &
Rashid Redha.
- Dikenali sebagai kaum muda/golongan reformis/(anti
establishment)- menentang pandangan dan prinsip
golongan kaum tua yg dianggap konservatif/ beku
- TOKOH-TOKOH PENTING : SYED SHEIKH
AHMAD AL-HADI, SYEIKH MOHD TAHIR
JALALUDDIN AL-AZHARI, HJ ABAS MOHD
TAHA DAN SYEIKH MOHD SALIM AL-KALALI. 24
 Mereka membawa idea reformasi serta
memberi semangat bahawa bangsa Melayu
sebenarnya mampu bersaing dengan
bangsa-bangsa lain di dunia (Revolusi
mental)
 Menerbitkan akhbar/ majalah- Saudara,
Edaran Zaman, Neraca, Al- Iman, Al-
Ikhwan
 membuat perubahan dalam struktur
kurikulum persekolahan Melayu -lebih
cenderung kpd sains, matematik dan
perdagangan/perniagaan
 Ditentang oleh ulama-ulama tradisional 25
B) GOLONGAN BERPENDIDIKAN
SEKULAR (MELAYU)
➟ Berpusat di Maktab Perguruan Sultan Idris
(MPSI) ,TANJUNG MALIM – 1922
➟ Lahirkan ramai nasionalis kelas menengah
Melayu
➟ ANTARA TOKOH: HARUN MUHAMMAD
AMIN (HARUN AMINURRASHID),ABDUL
HADI HJ HASSAN, MOHD ISA MAHMUD,
HASSAN MANAN DAN ABDUL KARIM
RASHID

26
➟ Menyebarkan semangat kebangsaan
dalam kalangan masyarakat melayu
untuk tentang inggeris
➟ Banyak dipengaruhi oleh gerakan
nasionalis indonesia
➟ Penentangan ditonjolkan dalam bentuk
penulisan buku & rencana

27
➟ Antaranya : Cenderamata (1923) dan
majalah Guru (1924)
➟ Pelajar MPSI juga terlibat dalan
beberapa pertubuhan radikal seperti
ikatan pemuda pelajar (1929), belia
malaya (1930) dan KESATUAN
MELAYU MUDA (1938)
➟ Kegiatan golongan ini dibimbangi oleh
British.
28
➟ Guru-guru telah ditukarkan & pertubuhan
yang terlibat dengan nasionalisme telah
diharamkan
➟ Ramai dari kalangan pimpinan pertubuhan
radikal telah ditangkap oleh pihak british
➟ ANTARA YANG TERLIBAT
BURHANUDDIN HELMY, IBRAHIM
YAAKOB, AHMAD BOESTAMAM
(ABDULLAH SANI RAJA KECHIL)
DAN ISHAK HJ MOHAMAD.
29
C) GOLONGAN BERPENDIDIKAN
SEKULAR (INGGERIS)
➟ Berpusat di MCKK (1905) & terdiri dari
kalangan anak bangsawan melayu
➟ Dilatih untuk jawatan tinggi dalam
pentadbiran british
➟ Kebanyakkan pro dan lebih mendapat
perhatian inggeris

30
➟ TOKOH PENDIDIKAN INGGERIS:
RAJA CHULAN, SULTAN ABDULLAH,
MUHAMMAD EUNOS ABDULLAH,
ZAINAL ABIDIN AHMAD (ZA’BA),
DAN SIR RAJA TUN UDA.

➟ Mereka memperjuang agar orang Melayu

diberi hak yang lebih luas dalam ekonomi,
pentadbiran & pelajaran

31
NASIONALISME KEPARTIAN
- Masyarakat Melayu ketika itu tidak ada kesepaduan sosial,
politik/ ekonomi disebabkan oleh:
▪ FAKTOR PERHUBUNGAN
▪ DEMOGRAFI TERPISAH
▪ SISTEM PENDIDIKAN YANG RENDAH
▪ HUBUNGAN YANG SENGGANG ANTARA
PEMIMPIN DAN RAKYAT
▪ KESAN DASAR PECAH PERINTAH BRITISH

- Semangat kebangsaan telah diterjemahkan melalui

kesedaran sosial lebih banyak mengajak masyarakat
melayu bersatu padu

32
 PENUBUHAN PARTI-PARTI POLITIK
 PARTI KOMUNIS MALAYA (PKM) 1930
- Parti politik paling awal di Tanah Melayu
- Berorientasikan “China Centric”/ fahaman
komunis

■ KESATUAN MELAYU MUDA (KMM) 1936

- Ditubuhkan oleh kumpulan guru dan pentadbir
Melayu – Ibrahim Yaakob, Ishak Haji Muhammad
- Bersifat radikal- berorientasikan konsep Melayu
Raya
33
 PERTUBUHAN DAN KESATUAN-
KESATUAN MELAYU
- Dibentuk oleh anak negeri – pejuang nasib
Melayu

■ PENDUDUKAN JEPUN DI TANAH MELAYU

(1942-1945)
- Kemenangan Jepun menentang Inggeris beri kesan
psikologi terhadap orang Asia dan Orang Melayu

34
 PERTUBUHAN KEBANGSAAN
MELAYU BERSATU (UNITED
MALAYS NATIONAL
ORGANIZATION) 11 MEI 1946
- Cetusan gelombang pemikiran dan
kesedaran seluruh rakyat Melayu terhadap
nasib dan masa depan mereka

- Satu kejayaan kpd golongan berpendidikan

MCKK- anak-anak bangsawan Melayu
35
 NASIONALISME KOMPROMI
 Perkembangan selepas perang Dunia ke 2 – bawa
perubahan terutama dari segi tuntutan
kemerdekaan di negara-negara tanah jajahan kuasa
Barat dan kebangkitan fahaman komunis

 Di Tanah Melayu, Malayan Chinese Association

(MCA) telah ditubuhkan pada 27 Februari 1949 –
atas kepentingan masyarakat Cina dan strategi
politik British
 Diketuai oleh TAN CHENG LOCK
36
 Bagi mengimbangi keadaan dan untuk
menjaga kepentingan kaum India, Malayan
Indian Congress (MIC) ditubuhkan pada
1949. Diketuai oleh JOHN THIVY

 Kedua-dua parti ini bertujuan mengalihkan

tumpuan dan pergantungan politik
masyarakat imigran dari negara asal dan
mengubah orientasi pertubuhan-pertubuhan
kaum selari dengan dasar dan kepentingan
British juga untuk membela nasib kaum
masing-masing.
37
 PARTI PERIKATAN
 Syarat British- kemerdekaan akan hanya
diberikan kpd Tanah Melayu sekiranya
ketiga-tiga kumpulan kaum utama berjaya
menunjukan perpaduan

 Untuk mempercepatkan kemerdekaan,

UMNO, MCA dan MIC bergabung dan
dikenali sebagai PARTI PERIKATAN pada
tahun 1951
38
 PAKATAN MURNI
 Satu konsensus permuafakatan dari
pemimpin-pemimpin perikatan

 Dikenali juga dengan “Quid Pro Quo”,

“Kompromi Merdeka” dan 4 + 1”.

 Orang Melayu: Menerima semua rakyat

imigran bukan Melayu melalui prinsip “jus
soli”

39
 Orang bukan Melayu menerima:
1) Raja-raja Melayu sebagai pemerintah
2) Hak istimewa orang-orang Melayu
3) Bahasa Melayu sebagai bahasa
Kebangsaan
4) Agama Islam sebagai agama rasmi

40
 NASIONALISME MASA KINI
 Generasi sekarang ini kurang menghayati erti
nasionalisme kerana :
2. Asas pengetahuan sejarah, agama, bangsa dan
negara yang kurang.
3. Sikap yang negatif
4. Mudah terpengaruh dan terpedaya
5. Pengawasan ibu bapa yang berkurangan
6. Masyarakat yang bertambah individualistik
7. Tumpuan pendidikan agama dan moral yang
merosot. 41
 PENILAIAN
 KESEDARAN TENTANG NASIONALISME
ADALAH PENTING DALAM KEWUJUDAN
SESEBUAH NEGARA. NASIONALISME DAN
RASA CINTA PADA TANAH AIR
MERUPAKAN INTIPATI KEUTUHAN
SESEBUAH NEGARA.
 ADALAH DIHARAPKAN KITA SEMUA
DAPAT TERUS MENYUBURKAN RASA
CINTA KEPADA NEGARA DAN TANAH AIR
BERASASKAN KEPADA PEPATAH MELAYU
“DI MANA BUMI DIPIJAK DI SITU LANGIT
DIJUNJUNG”.
42
 PENILAIAN DAN
PEMAHAMAN
 SEBAGAI ANAK KELAHIRAN
SELEPAS MERDEKA, PADA
PENDAPAT ANDA ADAKAH
NASIONALISME RELEVAN DALAM
ERA NEGARA HARI INI? JIKA TIDAK,
KENAPA?
 JIKA YA, BAGAIMANAKAH BENTUK
DAN KEPERLUAN SEMANGAT
NASIONALISME MASA KINI?
43