FETO IHA VIDA POLITIKA

FETO ENVOLVE IHA VIDA POLITIKA,FETO HO MANE PRESIZA FO KORAZEN BA

MALU

Timor-Leste Feto iha vida politika komesa la’o ho diak,sempre kopera ho mane sira
diak iha servisu fatin ou iha fatin ne’ebe deit ne’e sira sempre suporta ba malu,tanba deit
hakarak rai ida ne’e dezenvolvidu ho diak.

Feto no Mane konsidera iha vida politika bainhira atu envolve a’an iha vida politika,feto ho
mane presiza fo korazen ba malu,tanba lei fo dalan ba sidadaun hotu-hotu katak: feto mos iha
direitu atu bele partisipa iha vida politika,tamba lei fo dalam,feto sira iha direitu tomak hodi
bele partisipa iha kualker aktividade,no labele taka dalan,ba ema seluk,tamba ne’e presiza
feto ho mane fo korazen ba malu,hanesan iha partisipasaun iha vida politika determiniante
tebes hamutuk ho mane sira hodi lori ita nia rai ne’e ba oin.

Maibe ita kompara ho nasaun seluk,Timor-Leste feto iha vida politika nebe’e mak iha
mudansa pozitivu tanba numeru feto iha parlamentu,ne’ebe agora iha feto nain 20.”tamba
ne’e importante tebes atu feto sira iha partisipasaun iha vida politika,tamba liu husi politika
bele halo buat hotu ne’ebe diak ba ita nia povu,haburas ita nia ekonomia iha vida social ho
diak liu tan,hasa’e kualidade edukasaun ba ita nia povu liu-liu ba feto sira ,’’ wainhira ita halo
reflesaun didiak ba problema socio-ekonomi ne’ebe agora dadaun ne’e ita hasoru,presiza
hanoin ida ne’ebe sistematika ho disiplina iha ita nia hanoin hodi hatur politika estadu nian
bele loke espasu ba kria kondisaun sira ne'ebe diak ema Timor-Oan rasik.

La iha problema ida ne’e mak ses husi problema sira seluk,relasaun husi problema
sira ne’e hotu lori ita nia hanoin ne’ebe positivu hodi hadia kondisaun sira iha aspectu social-
politiku no ekonomia ou se la’o hanoin diak sei lori ita nia rasik no mos vida moris nasaun
tomak nian.

Atu dezenvolvimentu ekonomia povu nian la’o ho diak,wainhira politiku sira hatur
politika estadu nian tuir preoridade ne’ebe mak bele fo’o benefisiu liu ba povu.politika estadu
nian husi ne’ebe? Politika estadu nian mai husi politika Governu nian,politika Governu nian
mai husi lideransa politika sira.politika sira mak hanesan xavi hodi loke dalan ka espasu ba
Timor-Oan tomak hodi hetan aportunidade hanesan. Atu bele iha aportunidade hanesan maka
Govermente sira ne’ebe eleitu husi povu presiza iha kordenasau intra-ministerial ida maka
hodi bele estabelese politika ida hamutuk sai hanesan politika estadu nian hodi liverta povu
husi kiak no mukit ba moris dik,husi beik ba matenek,husi nakukun ba naroman.

Mosu hanoin foun ka konseitu politika dezenvolvimentu ekonomia povu nian,tuir politiku
balun katak:atu bele iha dezenvolvimentu ida diak ka sustentavel hodi fo benefisiu ne’ebe
diak ba povu .

Matenek balun fali maka iha hanoin ba politiku la’o no hanoin ida katak ho fundus
ne’ebe iha no lei ne’ebe fo dalan tomak ba feto “full benefit” ne’ebe iha preodidade ba setor
infrastrutura hanesan Edukasaun Saude no Agrikultura hanesan xavi hodi liberta ema Timor-
Leste husi be’ik ba matanek,ne’ebe iha koalidade diak hanesan xavi hodi liberta ema Timor-
Leste husi moras a’at hodi bele hetan isin diak no forti bele servisu makas no mos hanesan
xavi hodi hanorin ema Timor-Leste bele produs rasik hodi labele moris iha dependensia nia
laran tamba nasaun presisa rukursu humanu ne’ebe oha kualidade no iha idialismu ne’ebe los
hodi bele haburas konsensia povu nian iha dezenvolvimentu iha rai Timor-Leste nia laran.