Universiteti i Tiranes

Fakulteti i Shkencave Sociale

Departamenti i Shkencave politike
Grupi: B

Tema: Racizmi plage e se shkuares dhe dhimbje e se tashmes

Punoi: Lusjena Murrizi

Pranoi:Prg.Asc.Dr.Ernis Sulostarova

Tirane 2018
Referencat:

www.gazetadita.al

https://www.deutchewelle.com

https://www.shqiperia.com

www.forumishqiptar.com
Racizmi eshte nje fenomen qe nuk njeh kufij.Panvaresisht zhvillimit te shkences dhe bashketeses ne
kohen modern,racizmi vazhdon te jete nje simptome e gabimit njerezor.Racizmi eshte nje qendrim.Ata
qe jane viktime te racizmit jane njerez per shkak te prejardhjes,ngjyres se
lekures,gjinise,moshes,prejardhjes kulturore apo sociale,por edhe e besimit fetar.Koncepti I racizmit
eshte I lidhur ngushtesisht me ate te ksenofobise dhe nacionalizmit.Ksenobofia qe konsiderohet si force
nga te huajt,shpesh perkthehet si”armiqesi kunder te huajve” Ne shkencen shoqerorete tanishme nuk
perdoret si concept analitik raca,por racizmi,me te cilin kuptohet dukuria qe nje grup i sheh grupet e
tjera inferior dhe maredhenie institucionalizohet ne aparate ligjore,burokratike ose praktika
shoqerore.Por edhe racizmi eshte i veshtire te perkufizohet,prandaj studiuesit flasin per”racizma”,pra
shfaqje te ndryshmete racizmit>Shpeshhere mendohet se racizmi ndaj pakicave te konsiderueshme,te
cilat shihen si kercenim prej shumices,por kjo nuk eshte e vertete,sepse racizmi si dukuri mund te
ekzistoje edhe atehere kur grupi ndaj tealit ai ushtrohet nuk eshte I konsiderueshem,apo mungon fare
fizikisht.Psh. mendimet raciste kunder zezakeve ishin te perhapura ne Evropen perendimore edhe ne
kohen kur prania e zezakeve ishte e paperfillshme .Thuhet se racizmi u formua ne kohet modern prej
ideve te shkencave natyrore dhe shoqerore qe kategorizohin popullesine si psh.gjenetika.Por ne fakt
ndodh e kunderta,sepse”shkenca racore”lindi si reagim pavaresisht se shkaqet qe sjellin keto
shqetesime ishin faktore te ndryshem qe nuk kishin te benin me racen.Racizmi lindi pra si shprehje e
tensioneve shoqerore dhe jo si rredhoje”objective” e shkences.Paragjykimet ndaj zezakeve,ne mungese
te tyre ne Evrope,u ndertuan me ante te kthimit kokeposhtete gjithka qe ne Evrope mbahej si arritje e
qyteterimit.Zezaku pershkruhej si kanibal,me instikte te shfrenuara seksuale,pertac etj.Ne kete menyre
zezaket ishin te perjashtuar dhe te diferencuar nga pothuajse gjithxka.Ishin te ndaluar martesa e
perzjera ose perparimi ne shkallet shoqerore I zezakeve,madje edhe I atyre me prejardhje te larget
zezake.Nga fundi I shekullit XIX u organizuan ekspozita e panaire ku afrikanet I paraqiteshin puplikut
si primitive qe kishin nevoje per qyteterimin e njeriut te bardhe.Lufta e pare boterore bere qe ne Evrope
te vinin zezake nga vende te ndryshme per te sherbyer si ushhtarake ose punetore.Gjate kesaj periudhe
masat qe merreshin kunder ekspozimit te jo-evropianeve ishin qesharake:oficeret nuk duhet te hanin ne
te njejten tavoline me zezaket,infermjeret femra nuk duhet t’u sherbenin neper spitale te plagosurve
zezake etj.Racizmi nuk mbetet nje problem I mbyllur ne Evrope,Shba jane karakterizuar nga ky
problem qysh ne fillim te krijimit te tyre si shtet.Ne nje shoqeri emigrantesh dhe te propaganduar si
vendi I lirise,ata mberriten te prangosur.Ne vendin e quajtur si djepi I demokracise,atyre ju mohua vota
per nje kohe te gjate.Pozita e zezakeve ne Amerike varej nga dy llogjika te nderlidhura,shfrytezimi per
pune dhe izolimi prej shoqerise me te gjere.Skllaveria e zezakeve siguronte perdorimin e krahut te
punes ne pentacione.Paradoksi i gjendjes se zezakeve rendonte te amerikanet u be I qarte gjate
revoluciont,sepse ne kohen qe amerikanet perpiqeshin te cliroheshin prej britanikeve,ato kishin te
skllaveruar zezaket.Te paret ishin britaniket ato qe u premetuan zezakeve liria nese luftonin per ta dhe
amerikanet u detyruan te benin te njejten gje.Mirepo pavaresia e SHBA nuk solli heqjen e
menjehershme te skllaverise ne shtetet e jugut.Edhe ne very,zezaket vepronin ne instuticione paralele si
shkolla,kasha etj.Pra ne cdo momente ne cdo periudhe kishin diskriminimin te tyre.Edhe Abraham
Linkolni mbrojtesi emancipimit te zezakeve mendonte se zgjidhja me e mire per ta do te
ishtekolonizimi i tyre ne Afrike.Racizmi zhvillohet per arsye te ndryshme dhe i ndikuar nga faktore te
ndryshem por forma me e perhapur eshte racizmi per shkak te ngjyres ose sic quhet ndryshe
ngjyrizmi.Ngjyrizmi eshte procesi I diskriminimit qe privilogjon njerezit me lekure ngjyre te hapur mbi
ata me ngjyre me te erret.Ngjyrizmi eshte I ngjashem me racizmin,por dallon por dallon prej tij ne
faktin se vepron edhe Brenda nje “race” . Keshtu,megjithate te gjithe zezaket jane object I
diskriminimit,ky ndryshon sipas tonit te lekures qe ata kane.Ata me ngjyre me te erret fitojne me pak
para se sa ata me ngjyre me te hapur,megjithate te dy grupet fitojme me pak para se te bardhet.Origjina
e ngjyrizmit vjen nga periudha koloniale kur ngjyra e erret e lekures identifikohej me
egersine,iracionalen injeralitetin,kurse e bardha te kundertat:qyteterim,arsye dhe superialitet.Te bardhet
apo personat pa ngjyre zene pozita me te larta ne ekonomi,,qeverisje dhe arsim.Ne Evrope romet
mbeten nje nga grupet me te persekutuara. Ne sh.XX rasti me flagrant I persekutimit ishte shfarrosja e
romeve ne kampet naziste te vdekjes dhe nga regjimet fashiste neper te gjithe Evropen,ku u zhduken
rreth 250.000 vete.Edhe policia ne veprimet e saj shpeshhere tregon urrejtje racore kunder
romeve.Gjuha e urrejtjes kunder romeve shprehet hapur edhe prej politikaneve dhe medias.Romet jane
bere personifikimi dhe i vazhdimit te persekutimit racist ne Evropen e sotme.Racizmi sin je damke e
shoqerise njerezore behet shkak per ndarje klasore,per rajonin te disa grupimeve te caktuara shoqerore
qe con ne krijimin e klasave ne shoqeri dhe zhdukjen e vlerave humane.Racizmi mund te ndikoje ne
ekonomine e vendeve,per shkak te emertimit si vend ,shoqeri ksenofobe.Ky imazh I cunguar per shkak
te dallimeve raciale ne komunitet,behet shkak per mungese infestimesh,renie te zhvillimit kulturor dhe
turistik te vendit ne raport me vendet e tjera.Racizmi kjo e mete e shoqerise njerezore eshte e dukshme
edhe ne shoqerine shqiptare.Ne diskutimet e perditshme shqiptare shprehin se nuk jane raciste,por kur
vihen ne prove rezulton e kunderta.Me e keqja eshte se ne mmanifestojme sjellje raciste edhe atehere
kur pretendojme se nuk jemi raciste.Shpeshhere edhe ajo cka ne e artikulojme si tolerance eshte ne te
vertete indifference e akumuluar pergjithesisht ne ruajtjen e distances me tjeterin qe eshte I ndryshem
nga ne pernga ngjyra elekures,perkatesia etnike apo cdo perkatesi tjeter e ndryshme.Te tolerosh duke e
lene tjetrin qe te jetoje si I ndryshuar eshte shprehje e moderuar e racizmit,por ne thelb eshte
racizem,megjithese ne ermasat e perjashtimit pasiv.Pra.mund te mos shprehet ne formen e
diskriminimit,te dhunes verbale ose joverbale,por mund te prodhoje mjeftueshem efekte negative.Me
pak fjale,neqoftese une kuptoj qe te ruaj etiken pune sociale sis ace superior dhe etiken sociale te tjetrit
si race inferior,interpretimi eshte qe ne premise I kompromentuar dhe si rrjedhim riprodhon
vazhdimisht strukturen sociale ekzistuese,megjithese kjo e fundit mund te jete e padrejte.Paragjykimet
,stereotipet dhe diskriminimi jane fenomene te pashmangshme edhe ne shoqerite me te zhvilluara, por
gjithesesi eshte e provuar se rritja e komunikimit dhe zvetenimit e dallimeve,rikonfigurimin e
marrdhenieve dhe dekonstruktimin e nje brezave shoqerore te ngurte me baza raciale.Racizmi eshte
shume e veshtire qe te luftohet,sepse cdo pergjigje qe ka per synim te ndyshoje nje mendesi apo
system besimesh te strukturuar.

Gjate periudhes se tranzicionit romet si pasoje e kolapsit dhe mbylljes se ndermarrjeve shteterore
karakterit te njeanshem prefesional te tyre arsimit te ulet dhe diskriminimit barbar nga nje mireqenie
relative ne nje varferi ekstreme.Ata jane aktualisht grupi etnik me I vjeter dhe me e morgjinalizuar ne
shqiperi.Studimey kane treguar se niveli I varferise se tyre shte pothuajse dy here me I larte se te
shqiptaret dhe kjo gjendje sa vjen edhe perkeqesohet me shume.Kjo situate ka krijuar nje rreth vicioz,I
cili riprodhon analfabetizmin dhe nivelin e ulet arsimor.Cka thellon edhe me shume angazhimin e tyre
ne shoqeri.Te dhenat tregojne se problemet me te veshira qe perballen romet ne jeten e tyre te
perditshme eshte papunesia,si pasoje e varferise dhe perjashtimit sicoal nga tregu formal I punes romet
punojne ne sektorin informal,kryesisht ne mbledhjen e hekurishteve,shitjen e rrobave ye perdorura
,lypsareve dhe puneve te rastit.Keto aktivitete te pakualifikuarara sigurojne te ardhura te pakta dhe te
pasigurta ne perspektiveb per familjet e tyre dhe keqsojne ne rritjen e varferise,stresit emocional dhe
prek sigurime ekonomike afatgjate te familjeve rome.Sipas studimeve te marra nga UNDP dhe
fondacioni SOROS,rreth 50 % e komunitetit rome eshte I papune.Per hire te vertetes ne periudhen
socialiste romet paten permiresim te dukshem ne strehim,arsim,kujdesin shendetesor dhe ne sherbimet
sociale.Ashtu si shqipetaret romet gezonin punesim te plote,pavaresisht se nje pjese e tyre punonin si
punetore te pakualifikuar.Ne fshatra ata punonin ne bujqesi dhe blektori.Ndersa ne qytete romet
punonin ne ndertim,ne sherbimet publike dhe artizanat.

me kohe eshte pikerisht ne konflikt ne kete te fundit.Gjithesesi rruga e vetme eshte reagimi apo revolta
e qendrueshme ne konflikt ne kete te fundit.Nderkohe qe fushata tek atapershteten ne parimin e
konsensualitetit dhe kane per synim nderhyrje te pjesshme dhe te ngadaltandihmojne,por nuk ruajne te
prodhojne asnje ndryshim te qendryeshem ne kohe dhe hapsire.Mund te themi qe disa shoqeri kane ne
prurje me te larta dhe dis ate tjera me te ulet ne raport me racizmin.Nga studiusit e ndryshem rezulton
se ne jemi raciste ne nje shkalle te konsiderueshme ne menyre active dhe ne nje shkalle te larte
mosveprues.Per shembull,nje tregues domethenes eshte fakti qe ne te gjithe Shqiperine jane sh te pakta
martesat midis mazhorances dhe romeve apo egjiptjaneve.Raste diskriminimi ka,por ata nuk
raportohen,ndaj dhe eshte e veshtire te gjenden statistika.Diskriminimi instutocional qe shprehet ne
veshtiresira per te aksesuar nje sherbim public te caktuar ashtu sic ka dhe mjaf raste dhune verbale ose
joverbale nga individe te caktuar ndaj antareve te komunitetit rome apo egjiptjan.Por pergjithesisht nuk
raportohen sepse.se pari mungon besimi nga ana pergjegjese dhe se dyti ,sepse e ka prebrendosur rolin
e viktimes duke e konsideruar nje gjendje normale perjashtimi.Ndersa per sa I perket racizmit pasiv,per
sa kohe tjeret jane te skajuar ,larg nesh dhe e thene ne zhargon,nuk na prish terezine,qetesia e
disiplinuar nga nje mosmarreveshje e padrejte ruhet ,perndryshe racizmi behet aktiv.Rreth 15 mije rome
te shperndare ne te gjithe Shqiperine jetojne ne kushte ekstreme dhe arg vemendjes se strukturave
shteterore,Papunesia eshte problem me tipik i tyre.Vec kesaj kur aktivitetet ekonomike private sidomos
pas kushtetutes se vitit 1976 denoheshin me ligj,shume rome e vazhduan tregetine e vogel e cila
perfshinte shitblerjen e kuajve,artikujve te artizanatit dhe produkteve te tjera.Diskriminimi I nderthurur
me perjashtimin dhe tkurrja e kapitalit social dhe njerezor prodhoi pengesa strukturore dhe sistematike
te cilat perjetohen dhe sot.Perjashtimi ne arsim dhe ne pune perbejne disa pengesa serioze per
intergrimin e komunitetit.Pavaresisht se ne Shqiperi romet perfaqesojne nje perqindje me te voget te
popullesise ne krahasim me disa nga vendet e Evropes Qendrore dhe Lindore,varferia e tyre ekstreme
dhe ne rritje ndikon negativisht ne stabilitetin dhe kohazionin social.Bashkimi Europian nga ana
tjeter,ku Shqiperia aspiron te intergrohet e ka kushtezuar procesin e integrimit edhe ne permbushjen e
disa kritereve politike,ku permiresimi I te drejtave te njeriut dhe I kushteve social-ekonomike te romeve
jane pjese e tij.

Ne shoqerine e sotme pra ka pafund njerez qe vuajne nga racizmi.Kjo gje ndodh sepse akoma prevokon
injoranca e supermacive te bardhe si dhe fenomeni I mosdhenies se te drejtave minoriteteve te
ndryshme.Ata qe thone se eshte e thjeshte te zhduket racizmi me siguri do te propozojne edukimin:pra
edukimi e te rinjeve,studenteve qe ti pranojne dallimet dhe te zhdukim mendimet regressive te racizmit
qe helmojne shpirtin e njeriut dhe ti dedikohen botes se re modern te tolerances dhe progresizmit .Ne
metropolet modern te Evropes kthehet ne rend te dites racizmi.Konferencat u bejne thirrje te gjithe
qytetareve qe t’i kundervihen mendimit,shprehjes dhe veprimit diskreminues.Cdo dite e me shume
mbrojtja e romeve,diskriminizmi dhe racizmi I tyre jane nje gure prove per demokracite dhe sistemet e
te drejtave te njeriut.