Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 15

LAMPIRAN III.

PERHITUNGAN STATISTIK PENGAMATAN


A. Analisis kadar air

Blok
Perlakuan Jumlah Rata-rata
I II
K1 S. cerevisiae 40 %
S1 ENZIM 5 % 10,9095 12,3227 23,2322 11,6161
S2 ENZIM 10 % 12,9830 11,2339 24,2169 12,1084
S3 ENZIM 15 % 11,2622 10,8158 22,0780 11,0390
K2 S. cerevisiae 50 %
S1 ENZIM 5 % 16,1982 12,1577 28,3559 14,1779
S2 ENZIM 10 % 11,4651 16,1982 27,6633 13,8316
S3 ENZIM 15 % 10,7312 11,4784 22,2096 11,1048
K3 S. cerevisiae 60 %
S1 ENZIM 5 % 12,1536 11,2873 23,4409 11,7204
S2 ENZIM 10 % 10,0933 10,1171 20,2104 10,1052
S3 ENZIM 15 % 12,3122 12,9960 25,3082 12,6541
Jumlah 108,1083 108,6071 216,7154
Rata-rata 12,0120 12,0675

FK = (GT)2 = (216,7154)2 = 46965,5646 = 2609,1980


rxt 2x9 18

JK T = (a2 +b2 + c2 + … + n) - FK
= (10,90952 +12,98302 + 11,26222 + … +12,99602) – 2609,1980
= 2660,2073 – 2609,1980
= 51,0093

JK P = JT12 + JT22 +JT32 + … + JTn2 - FK


2

= 23,23222 + 24,21692 +22,07802 + … + 25,30822 – 2609,1980


2

= 5274,6541 – 2609,1980
2
= 2637,3270 – 2609,1980 = 28,1290
JK B = JB12 + JB22 - FK
9
= 108,10832 + 108,60712 – 2609,1980
9
= 23482,4045 – 2609,1980
9
= 2609,2119 – 2609,1980 = 0,0138

JK E = JK T – JK P – JK B
= 51,0093 – 28,1290 – 0,0138 = 22,8665
Tabel Total S X K Pengujian Kadar air
Variasi E. Penambahan S. cerevisiae Jumlah Rerata
selulase K1 K2 K3
S1 22,2322 28,3559 23,4409 75,0290 25,0097
S2 24,2169 27,6633 20,2104 72,0906 24,0302
S3 22,0780 22,2096 25,3082 69,5958 23,1986
Jumlah 69,5271 78,2288 68,9595
Rata-Rata 23,1757 26,0763 22,9865

JK S =  (S)2 – FK = (75,0920)2 + (72,0906)2+ (69,5958)2 – 2609,1908


rxa 2x3

= 15669,9880 – 2609,1908 = 2,4654


6

JK K =  (K)2 – FK = (69,5271)2 + (78,2288)2 + (68,4798)2 – 2609,1908


rxb 2x3

= 15709,1754 – 2609,1908 = 8,9979


6

JK (S X K) = JK P – JK S – JK K
= 28,1290 – 2,4654 – 8,9979 = 16,6657

Tabel ANAKA Kadar Air


No Sumber Keragaman Db JK RK Fh Ft
5% 1%
1 Perlakuan : 8 28,1290 3,5161 1,2301 3,44 6,03
S 2 2,46544 1,2327 0,43128 tn 4,46 8,65
K 2 8,99787 4,4989 1,57399 tn 4,46 8,65
2 SXK 4 16,6657 4,1664 1,45765tn 3,84 7,01
3 Blok 1 0,01382 0,0138
4 Eror 8 22,8665 2,8583
Keterangan : tn = Tidak berbeda nyata
* = Berbeda Nyata
** = Sangat Beda Nyata
B. Analisis Berat Jenis
Blok
Perlakuan Jumlah Rata-rata
I II
K1 S. cerevisiae 40 %
S1 ENZIM 5 % 0,99416 0,98610 1,98026 0,99013
S2 ENZIM 10 % 0,98596 0,98820 1,97416 0,98708
S3 ENZIM 15 % 0,98704 0,98932 1,97636 0,98818
K2 S. cerevisiae 50 %
S1 ENZIM 5 % 0,99304 0,97760 1,97064 0,98532
S2 ENZIM 10 % 0,99120 0,99344 1,98464 0,99232
S3 ENZIM 15 % 0,99076 0,99012 1,98088 0,99044
K3 S. cerevisiae 60 %
S1 ENZIM 5 % 0,99520 0,98896 1,98416 0,99208
S2 ENZIM 10 % 0,98000 0,98480 1,9648 0,9824
S3 ENZIM 15 % 0,99536 0,98616 1,98152 0,99076
Jumlah 8,91272 8,88470 17,79742 8,89871
Rata-rata 0,990302 0,987189

(GT)2 (17,7942)2 316,74815


FK = = = = 17,597120
rxt 2 x 3x3 18

JK T = (a2 +b2 + c2 + … + n)2 - FK

= (0,994162 + 0,985962 + 0,987042 + … + 0,986162) – 17,597120

= 17,597528 – 17,597120 = 0,000408

JT12 + JT22 +JT32 + … + JTn2


JK P = - FK
2
1,98026(^2) + 1,97416(^2) + … + 1,98152(^2)
= –17,597120
2
35,1945912
= – 17,597120
2
= 17,597296– 17,597120 = 0,000176
JK B = JB12 + JB22 - FK
9

= 8,912722 + 8,88472 – 17,597120


9

= 158,3744719 – 17,597120
9

= 17,597164 – 17,597120 = 0,000044

JK E = JK T – JK P – JK B
= 0,000408 – 0,000176 – 0,000044

= 0,000189

Tabel Total S x K Analisis Berat Jenis


Tabel S X K
Jumlah Rata - rata
K1 K2 K3
S1 1,9803 1,9706 1,9842 5,9351 1,9784
S2 1,9742 1,9846 1,9648 5,9236 1,9745
S3 1,9764 1,9809 1,9815 5,9388 1,9796
Jumlah 5,9308 5,9361 5,9305 17,7942
Rata-rata 1,9769 1,9787 1,9768

JK S =  (S)2 – FK = (5,9351)2 + (5,9236)2+ (5,9388)2 – 17,597120


rxa 2x3

= 105,582845– 17,597120 = 0,000021


6

JK K =  (K)2 – FK = (5,9308)2 + (5,9361)2 +(5,9305)2 – 17,597120


rxb 2x3

= 105,58274 – 17,597120 = 0,000003


6

JK (S x K) = JK P – JK S – JK K
= 0,000176– 0,000021 – 0,000003 = 0,000151

Tabel ANAKA Berat Jenis


Sumber
No db JK RK Fh
Keragaman Ft
5% 1%
1 Perlakuan : 8 0,000176 0,000022 0,9167 3,44 6,03
S 2 0,000021 0,000010 0,440292tn 4,46 8,65
K 2 0,000003 0,000002 0,071999tn 4,46 8,65
2 SXK 4 0,000151 0,000038 1,600927tn 3,84 7,01
3 Blok 1 0,000044 0,000044
4 Eror 8 0,000189 0,000024
Keterangan : tn = Tidak berbeda nyata
* = Berbeda nyata
** = Sangat berbeda nyata
C. Analisis pH
Blok
Perlakuan Jumlah Rata-rata
I II
K1 S. cerevisiae 40 %
S1 ENZIM 5 % 4,00 5,48 9,48 4,74
S2 ENZIM 10 % 4,07 4,33 8,40 4,20
S3 ENZIM 15 % 3,49 3,88 7,37 3,69
K2 S. cerevisiae 50 %
S1 ENZIM 5 % 4,07 5,46 9,53 4,77
S2 ENZIM 10 % 3,77 3,85 7,62 3,81
S3 ENZIM 15 % 4,31 3,55 7,86 3,93
K3 S. cerevisiae 60 %
S1 ENZIM 5 % 6,10 4,07 10,17 5,09
S2 ENZIM 10 % 3,40 4,06 7,46 3,73
S3 ENZIM 15 % 3,59 3,18 6,77 3,39
Jumlah 36,80 37,86 74,66 37,33
Rata-rata 4,09 4,21

FK = (GT)2 = (74,66)2 = 5574,1156 = 309,6731


rxt 2x9 18

JK T = (a2 +b2 + c2 + … + n)2 - FK

= (4,002 +4,072 + 3,492 + … + 3,182) – 309,6731

= 319,9882 – 309,6731= 10,3151

JK P = JT12 + JT22 +JT32 + … + JTn2 - FK


2

= 9,482 + 8,402 +7,372 + … + 6,772 – 309,6731


2

= 630,3256 – 309,6731
2

= 315,1628 – 309,6713 = 5,4897


JK B = JB12 + JB22 - FK
9

= 36,802 + 37,862 – 309,6731


9

= 2787,6196– 309,6731
9

= 309,7355 – 309,6731 = 0,0624


JK E = JK T – JK P – JK B
= 10,3151– 5,4897 – 0,0624
= 4,7630

Tabel Total B x A Pengujian pH


Tabel S X K Rata - rata
Jumlah
K1 K2 K3
S1 9,48 9,53 10,17 29,18 9,73
S2 8,40 7,62 7,46 23,48 7,83
S3 7,37 7,86 6,77 22,00 7,33
Jumlah 25,25 25,01 24,40 74,66
Rata-rata 8,42 8,34 8,13

JK S =  (S)2 – FK = (29,18)2 +(23,48)2+(22,00)2 – 309,6731


rxa 2x3

= 1886,7828 – 309,6731= 4,7907


6
JK K =  (X)2 – FK = (25,25)2 + (25,01)2 +(24,40)2 – 309,6731
rxb 2x3

= 1858,4226 – 309,6731= 0,0640


6
JK (S x K) = JK P – JK S – JK K
= 5,4897– 4,7907 – 0,0640 = 0,6350

Tabel ANAKA pengujian pH


Sumber
No db JK RK Fh
Keragaman Ft
5% 1%
1 Perlakuan : 8 5,4897 0,6862 1,1525 3,44 6,03
S 2 4,7907 2,3954 4,0233tn 4,46 8,65
K 2 0,0640 0,0320 0,0538tn 4,46 8,65
2 SXK 4 0,6350 0,1587 0,2666tn 3,84 7,01
3 Blok 1 0,0624 0,0624
4 Eror 8 4,7630 0,5954
Keterangan : tn = Tidak berbeda nyata

* = Berbeda Nyata

** = Sangat berbeda nyata


D. Analisis Kadar Asam Total
Blok
Perlakuan Jumlah Rata-rata
I II
K1 S. cerevisiae 40 %
S1 ENZIM 5 % 0,1036 0,0452 0,1488 0,0744
S2 ENZIM 10 % 0,0876 0,0674 0,1550 0,0775
S3 ENZIM 15 % 0,1411 0,1515 0,2926 0,1463
K2 S. cerevisiae 50 %
S1 ENZIM 5 % 0,1395 0,0674 0,2069 0,1035
S2 ENZIM 10 % 0,1502 0,1508 0,3010 0,1505
S3 ENZIM 15 % 0,1437 0,2715 0,4152 0,2076
K3 S. cerevisiae 60 %
S1 ENZIM 5 % 0,0871 0,1034 0,1905 0,0953
S2 ENZIM 10 % 0,1751 0,2172 0,3923 0,1962
S3 ENZIM 15 % 0,1976 0,2210 0,4186 0,2093
Jumlah 1,2255 1,2954 2,5209 1,26045
Rata-Rata 0,1362 0,1439

FK = (GT)2 = (2,5209)2 = 6,3549 = 0,3531


rxt 2x9 18

JK T = (a2 +b2 + c2 + … + n)2 - FK

= (0,10362 +0,08762 + 0,13152 + … + 0,22102) – 0,3531

= 0,4155– 0,3531 = 2445,6070

JK P = JT12 + JT22 +JT32 + … + JTn2 - FK


r

= 0,14882 + 0,15502 +0,29262 + … + 0,41862 – 0,3531


2

= 0,8030– 0,3531
2

= 0,0484

JK B = JB12 + JB22 - FK
t

= 1,22552 + 1,29542 – 0,3531


9

= 1,5079+ 1,6781 – 0,3531


9
= 3,1799 – 0,3531
9

= 0,0003

JK E = JK T – JK P – JK B

= 0,0625 – 0,0484 – 0,0003 = 0,0138

Tabel Total S x K pengujian Kadar Asam Total


Tabel S X K Rata - rata
Jumlah
K1 K2 K3
S1 0,1488 0,2069 0,1905 0,5462 0,1821
S2 0,1550 0,3010 0,3923 0,8483 0,2828
S3 0,2926 0,4152 0,4186 1,1264 0,3755
Jumlah 0,5964 0,9231 1,0014 2,5209
Rata-rata 0,1988 0,3077 0,3338

JK S =  (S)2 – FK = (0,5462)2 +(0,8483)2+…+ (1,1264)2 – 0,3531


rxa 2x3

= 2,2867 – 0,3531= 0,0281


6

JK K =  (K)2 – FK = (0,5964)2 + (0,9231)2+(1,0014)2 – 0,3531


rxb 2x3

= 2,2106 – 0,3531= 0,0154


6

JK (S x K) = JK P – JK S – JK K
= 0,0484 – 0,0281 – 0,0154 = 0,0050

Tabel ANAKA Pengusian Kadar Asam Total


No Sumber Ft
db JK RK Fh
Keragaman 5% 1%
1 Perlakuan : 8 0,0484 0,0061 3,5882 3,44 6,03
S 2 0,0281 0,0140 8,1651 * 4,46 8,65
K 2 0,0154 0,0077 4,4748 * 4,46 8,65
2 SXK 4 0,0050 0,0012 0,7265 tn 3,84 7,01
3 Blok 1 0,0003 0,0003
4 Eror 8 0,0138 0,0017
Keterangan : tn = Tidak Berbeda Nyata

* = Berbeda Nyata

** = Sangat berbeda nyata


Uji Jarak Berganda Duncan Pada Jenjang Rerata 5% Pada Perlakuan Variasi
Enzim Selulase

Sd = √2 x RK Eror = √2 x 0,0017= √0,00057 = 0,0239


rxB 2x3

Tabel ,Uji banding perlakuan S pada analisa kadar total asam


Uji banding Perlakuan
S
sd Urutan rata- rp JBD =(rp Uji Banding
rata p 5% x sd)/ √2
S3 = 0,3755 S3-S2 = 0,0927 > JBD 2
0,023936174 S2 = 0,2828 2 3,26 0,055177 S3-S1 = 0,1934 > JBD 3
S1 = 0,1821 3 3,39 0,057377 S2-S1 = 0,1007 > JBD 3

Keterangan : Jika selisih menunjukan < JBD bearti tidak berbeda nyata
sedangkan
Jika selisih > JBD berarti beda nyata antar perlakuan
Sehingga diketahui perbedaan antar masing-masing perlakuan sebagai berikut :
Tabel , Hasil uji jarak berganda Duncan analisa kadar total asam variasi enzim selulase

Tabel uji jarak berganda Duncan rata - rata


Perlakuan K1 K2 K3
S1 0,1488 0,2069 0,1905 0,1821 a
S2 0,1550 0,3010 0,3923 0,2828 b
S3 0,2926 0,4152 0,4186 0,3755 c
Rerata 0,1988 0,3077 0,3338

Keterangan : Rerata yang diikuti huruf yang sama pada kolom yang sama menunjukan
tidak ada beda nyata berdasar uji jarak berganda Duncan jenjang 5%.

Rerata Interaksi Perlakuan S


Urutan Rerata P rp (5%) JBD = Uji Banding
(rpxsd)/√2
S3 = 0,3755 S3-S2 = 0,0927 a
S2 = 0,2828 2 3,26 0,055177 S3-S1 = 0,1934 b
S1 = 0,1821 3 3,39 0,057377 S2-S1 = 0,1007 c

Uji Banding
S3-S2 = 75,48 – 24,77 = 50,71 a
S3-S1 = 53,73 – 24,77 = 28,96 b
S2-S1 = 53,40 – 24,71 = 28,69 c
Uji Jarak Berganda Duncan Pada Jenjang Rerata 5% Pada penambahan
Saccharomyces cerevisiae

Sd = √2 x RK Eror = √2 x 2,267328 = √ 94,1917 = 9,7052


r 2

Tabel Uji banding perlakuan K pada analisa kadar total asam


Uji banding Perlakuan
K
Urutan rata- rp JBD =(rp
sd rata p 5% x sd)/ √2 Uji Banding
K3 =0,3338 K3-K2 = 0,0261 < JBD 2
0,02393617
K2 =0,3077 2 3,26 0,0551769 K3-K1= 0,135 > JBD 3
4
K1 =0,1988 3 3,39 0,0239362 K2-K1 = 0,1089 > JBD 3
Keterangan : Jika selisih menunjukan < JBD bearti tidak berbeda nyata
sedangkan
Jika selisih > JBD berarti beda nyata antar perlakuan
Sehingga diketahui perbedaan antar masing-masing perlakuan sebagai berikut :
Tabel , Hasil uji jarak berganda Duncan analisa kadar total asam variasi enzim selulase

Tabel uji jarak berganda Duncan rata – rata


Perlakuan K1 K2 K3
S1 0,1488 0,2069 0,1905 0,1821
S2 0,1550 0,3010 0,3923 0,2828
S3 0,2926 0,4152 0,4186 0,3755
a
Rerata 0,1988 0,3077ab 0,3338c

Keterangan : Rerata yang diikuti huruf yang sama pada kolom yang sama menunjukan
tidak ada beda nyata berdasar uji jarak berganda Duncan jenjang 5%,

Rerata Interaksi Perlakuan K


Urutan Rerata P rp (5%) JBD = Uji Banding
(rpxsd)/√2
K3 = 0,3755 K3-K2 = 0,0927 a
K2 = 0,2828 2 3,26 0,055177 K3-K1 = 0,1934 ab
K1 = 0,1821 3 3,39 0,057377 K2-K1 = 0,1007 c

Uji Banding
S3-S2 = 75,48 – 24,77 = 50,71 a
S3-S1 = 53,73 – 24,77 = 28,96 b
S2-S1 = 53,40 – 24,71 = 28,69 c
E. Analisis Kadar Etanol
Blok
Perlakuan Jumlah Rata-rata
I II
K1 S. cerevisiae 40 %
S1 ENZIM 5 % 3,4261 9,6215 13,0476 6,5238
S2 ENZIM 10 % 9,7826 7,9790 17,7616 8,8808
S3 ENZIM 15 % 8,9130 7,0770 15,9900 7,9950
K2 S. cerevisiae 50 %
S1 ENZIM 5 % 4,2061 17,6080 21,8141 10,9071
S2 ENZIM 10 % 5,5636 3,9275 9,4911 4,7456
S3 ENZIM 15 % 5,9178 6,4331 12,3509 6,1755
K3 S. cerevisiae 60 %
S1 ENZIM 5 % 2,7019 7,0770 9,7789 4,8895
S2 ENZIM 10 % 15,0000 10,8165 25,8165 12,9083
S3 ENZIM 15 % 2,5905 9,6215 12,2120 6,1060
Jumlah 58,1016 80,1611 138,2627
Rata-Rata 6,4557 8,9068

FK = (GT)2 = (138,2627)2 = 19116,5742 = 1062,0319


rxt 2x9 18

JK T = (a2 +b2 + c2 + … + n)2 - FK

= (3,42612 +9,78262 + 8,91302 + … + 9,62152) – 1062,0319

= 1342,3824 – 1062,0319

= 280,3505

JK P = JT12 + JT22 +JT32 + … + JTn2 - FK


2
= 13,04762 + 17,76162 +15,99002 + … + 12,21202 – 1062,0319
2

= 2371,1266 – 1062,0319
2

= 123,5314

JK B = JB12 + JB22 - FK
8

= 58,10162 + 80,66112 – 1062,0319


9

= 9801,5979 – 1062,0319
9
= 1089,0664 – 1062,0319

= 27,0345

JK E = JK T – JK P – JK B

= 280,3505 – 123,5314 – 27,0345 = 129,7846

Tabel Total S X K Pengujian kadar Etanol


Tabel S X K
Jumlah Rata – rata
K1 K2 K3
S1 13,0476 21,8141 9,7789 44,6406 14,8802
S2 17,7616 9,4911 25,8165 53,0692 17,6897
S3 15,9900 12,3509 12,2120 40,5529 13,5176
Jumlah 46,7992 43,6561 47,8074 138,2627
Rata-rata 15,5997 14,5520 15,9358

JK S =  (S)2 – FK = (44,6406)2 + (53,0692)2+ (40,5529)2- 1062,0319


rxa 2x3
= 6453,6609 – 1062,0319 = 13,5782
6
JK K =  (X)2 – FK = (46,7992)2 + (43,6561)2 + (47,8074)2 – 1062,0319
rxb 2x3

= 6381,5677 – 1062,0319 = 1,5627


9
JK (S x K) = JK P – JK S – JK K
= 123,5314– 13,5782 – 1,5627 = 108,3904

Tabel ANAKA Pengujian Kadar Etanol


Sumber
No db JK RK Fh
Keragaman Ft
5% 1%
123,531 15,4414 3,44 6,03
1 Perlakuan : 8 4 0,0616
S 2 13,5782 6,7891 0,4185 tn 4,46 8,65
K 2 1,5627 0,7814 0,0482 tn 4,46 8,65
2 SXK 4 108,3904 27,0976 1,6703 tn 3,84 7,01
3 Blok 1 27,0345 27,0345
4 Eror 8 129,7846 16,2231
Keterangan : tn = Tidak berbeda nyata

* = Berbeda nyata

** = Sangat berbeda nyata


F. Analisis Gula Reduksi

Blok
Perlakuan Jumlah Rata-rata
I II
K1 S. cerevisiae 40 %
S1 ENZIM 5 % 0,062368 2,868247 2,930615 1,465308
S2 ENZIM 10 % 0,335512 3,422742 3,758254 1,879127
S3 ENZIM 15 % 0 0 0 0
K2 S. cerevisiae 50 %
S1 ENZIM 5 % 0,198043 2,609565 2,807608 1,403804
S2 ENZIM 10 % 0 0 0 0
S3 ENZIM 15 % 0 0 0 0
K3 S. cerevisiae 60 %
S1 ENZIM 5 % 1,519701 3,008279 4,527980 2,263990
S2 ENZIM 10 % 0,048350 3,099898 3,148248 1,574124
S3 ENZIM 15 % 0,013838 2,490830 2,504668 1,252334
Jumlah 2,177812 17,499561 19,677373 9,838687
Rata-rata 0,241979 1,944396

FK = (GT)2 = (19,677373)2 = 387,199008 =21,511056


rxt 2x9 18

JK T = (a2 +b2 + c2 + … + n)2 - FK

= (0,0623682 +0,3355122 + 0,1980432 + … +2,5046682) – 21,511056

= 54,082877 – 21,5110556 = 32,571821

JK P = JT12 + JT22 +JT32 + … + JTn2 - FK


2
= 2,9306152 + 3,7582542 +2,80706082 + … + 2,5046682 – 21,511056
2

= 67,283070 – 21,511056
2

= 12,130479

JK B = JB12 + JB22 - FK
8

= 2,1778122 + 17,4995612 – 21,511056


9

= 310,977500 – 21,511056
9

= 34,553056 – 21,511056 = 13,042000


JK E = JK T – JK P – JK B

= 32,571821 – 12,130479 – 13,042000 = 7,399342

Tabel Total S X K Pengujian Gula Reduksi


Tabel S X K Rata - rata
Jumlah
K1 K2 K3
S1 2,930615 2,807608 4,527980 10,266203 3,422068
S2 3,758254 0,000000 3,148248 6,906502 2,302167
S3 0,000000 0,000000 2,504668 2,504668 0,834889
Jumlah 6,688869 2,807608 10,180896 19,677373
Rata-rata 2,229623 0,935869 3,393632

JK S =  (S)2 – FK = (10,26603)2 + (6,906502)2+ (2,504668)2- 21,511056


rxa 2x3
= 159,368056 – 21,511056 = 5,050287
6
JK K =  (X)2 – FK = (6,688869)2 + (2,807608)2 + (10,180896)2 – 21,511056
rxb 2x3

= 156,274275 – 21,511056 = 4,534656


9
JK (S x K) = JK P – JK S – JK K
= 12,130479 – 5,050287 – 4,534656 = 2,545536

Tabel ANAKA Pengujian Gula Reduksi


Sumber
No db JK RK Fh
Keragaman Ft
5% 1%
1 Perlakuan : 8 12,130479 1,516310 1,639399 3,44 6,03
S 2 5,050287 2,525143 2,730127 4,46 8,65
K 2 4,534656 2,267328 2,451384 4,46 8,65
2 SXK 4 2,545536 0,636384 0,688044 3,84 7,01
3 Blok 1 13,042000 13,042000
4 Eror 8 7,399342 0,924918

Keterangan : tn = Tidak berbeda nyata

* = Berbeda nyata

** = Sangat berbeda nyata

You might also like