Fundamentals of Power System Economics

‫وزارت ﻧﻴﺮو‬
‫دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﺆﻟﻔﺎن‬
‫‪Goran Strbac & Daniel Kirschen‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺮاﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس اﻣﻴﺮ ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻬﺎنﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس اﻳﻤﺎن رﺣﻤﺘﻲ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎﺑﻚ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲزاده‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﺣﺴﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪﻧﮋاد‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻣﺪﻳﺮي دﻟﺸﺎد‬
‫ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ‬
‫دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺟﺎوﻳﺪي دﺷﺖ ﺑﻴﺎض‬
‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‬
‫و دﺑﻴﺮ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‬
‫دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﻗﺎﺿﻲزاده‬

‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺖ آب و ﺑﺮق‬
‫و رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‬
‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﻣﻴﺮ ﻣﺴﻌﻮد ﺟﻬﺎنﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ‪ /‬ﻣﻮﻟﻔﺎن ]داﻧﻴﻞ ﻛﺮﺷﻦ‪ ،‬ﮔﺎرن اﺳﺘﺮاﺑﻚ[؛ ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن ﻣـﺴﻌﻮد ﺑﺮاﺗـﻲ ‪] ...‬و‬
‫دﻳﮕﺮان[ ؛ ﺗﺤﺖ ﻧﻈـﺮ ﻣﺤﻤﺪﺣـﺴﻴﻦ ﺟﺎوﻳـﺪي دﺷـﺖ ﺑﻴـﺎض‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺻـﺎدق ﻗﺎﺿـﻲزاده؛ وﻳﺮاﺳـﺘﺎر‬
‫اﻣﻴﺮﻣﺴﻌﻮد ﺟﻬﺎنﺑﻴﻦ‪ -.‬ﺗﻬﺮان‪ :‬وزارت ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‪ ،‬دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ‪1386 ،‬‬
‫]‪ 377 ، [XII‬ص‪ :.‬ﻣﺼﻮر‪ ،‬ﺟﺪول‪ ،‬ﻧﻤﻮدار‪.‬‬
‫‪ISBN 9789640409053‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻴﭙﺎ‪.‬‬
‫ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ‪Fundamentals of power system economics, c2004. :‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺮاﺗﻲ‪ ،‬اﻣﻴﺮﻣﺴﻌﻮد ﺟﻬﺎنﺑﻴﻦ‪ ،‬اﻳﻤﺎن رﺣﻤﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻚ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲزاده‪ ،‬ﺣـﺴﻴﻦ ﻣﺤﻤـﺪﻧﮋاد‪،‬‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻣﺪﻳﺮي دﻟﺸﺎد‬
‫‪ .1‬ﺑﺮق ‪ - -‬ﻣﺼﺎرف ‪ .2‬ﺑﺮق ﻧﻴﺮو ‪ - -‬ﺗﻮزﻳﻊ ‪ .3‬ﺑﺮق ‪ - -‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﺗﺼﺎل دروﻧﻲ‪.‬‬
‫ب‪ :‬ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻦ‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬وﻳﺮاﺳﺘﺎر‪.-1357 ،‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬ﺑﺮاﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪.-1357 ،‬‬
‫ج‪ .‬اﻳﺮان‪ .‬وزارت ﻧﻴﺮو‪ .‬ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‪ .‬دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪333/7932‬‬ ‫‪4‬ك‪2‬آ‪HD 9685/‬‬
‫‪1386‬‬
‫‪1105629‬‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‪ :‬ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬

‫‪Goran Strbac & Daniel Kirschen‬‬ ‫ﻣﺆﻟﻔﺎن‪:‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن‪ :‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان ‪ -‬وزارت ﻧﻴﺮو‬
‫ﻃﺮاح ﺟﻠﺪ‪ :‬ﻣﺠﺘﺒﻲ آرﻳﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺘﺸﺎر‪ :‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪1386‬‬
‫دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‪ -‬ﺗﻬﺮان ‪ -‬ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺑﺰرﮔﺮاه ﻛﺮدﺳﺘﺎن و ﻧﻴﺎﻳﺶ ‪ -‬وزارت ﻧﻴﺮو ‪-‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﭘﻨﺠﻢ ‪ -‬ﺗﻠﻔﻦ‪ 81606880 :‬ﻓﻜﺲ‪81606882 :‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ‪XI .................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪1 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-1‬ﭼﺮا رﻗﺎﺑﺖ؟ ‪1 .............................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-1‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار ‪3 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 3-1‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ ‪5 .......................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-1‬ﻣﺪل ‪ :1‬اﻧﺤﺼﺎر ‪5 ........................................................................................................‬‬
‫‪ 2-3-1‬ﻣﺪل ‪ :2‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﺮﻳﺪ‪7 ............................................................................................‬‬
‫‪ 3-3-1‬ﻣﺪل ‪ :3‬رﻗﺎﺑﺖ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ‪7 .....................................................................................‬‬
‫‪ 4-3-1‬ﻣﺪل ‪ :4‬رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ‪8 .....................................................................................‬‬
‫‪ 5-3-1‬رﻗﺎﺑﺖ و ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي ‪9 .........................................................................................‬‬
‫‪ 4-1‬ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﺎز ‪10 .......................................................................................................................‬‬
‫‪ 5-1‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪11 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 6-1‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪11 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎد ‪13 ................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪13 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-2‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎزارﻫﺎ ‪13 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-2-2‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪14 .....................................................................................‬‬
‫‪ 2-2-2‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪21 .........................................................................................‬‬
‫‪ 3-2-2‬ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار ‪25 .............................................................................................................‬‬
‫‪ 4-2-2‬ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﭘﺎرﺗﻮ‪27 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ 5-2-2‬رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ و زﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ‪29 .......................................................................................‬‬
‫‪ 3-2‬ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻨﮕﺎه‪31 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-2‬وروديﻫﺎ و ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ ‪31 ..........................................................................................‬‬
‫‪ 2-3-2‬ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪32 ............................................................................................‬‬
‫‪ 3-3-2‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ‪35 ...................................................................................................................‬‬
‫‪V‬‬
‫‪ 4-2‬اﻧﻮاع ﺑﺎزارﻫﺎ ‪41 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-4-2‬ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ‪41 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ 2-4-2‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ و ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻠﻒ ‪43 .......................................................................‬‬
‫‪ 3-4-2‬ﻗﺮاردادﻫﺎي آﺗﻴﻪ و ﺑﺎزار آﺗﻴﻪﻫﺎ ‪46 ................................................................................‬‬
‫‪ 4-4-2‬ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ‪47 .........................................................................................................‬‬
‫‪ 5-4-2‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ‪49 ..........................................................................................‬‬
‫‪ 6-4-2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﻗﻴﻤﺖ ‪50 ...........................................................................................‬‬
‫‪ 7-4-2‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎزار ‪51 ............................................................................................................‬‬
‫‪ 5-2‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ‪52 ......................................................................................................‬‬
‫‪ 1-5-2‬ﻗﺪرت ﺑﺎزار ‪52 ............................................................................................................‬‬
‫‪ 2-5-2‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ‪53 ...........................................................................................‬‬
‫‪ 3-5-2‬اﻧﺤﺼﺎر ‪57 ...................................................................................................................‬‬
‫‪ 6-2‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪58 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 7-2‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪59 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 3‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪63 .....................................................................................................‬‬
‫‪ 1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪63 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-3‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮق و ﻳﻚ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪63 .........................................‬‬
‫‪ 3-3‬ﺿﺮورت ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ‪65 ..............................................................................‬‬
‫‪ 4-3‬ﺑﺎزارﻫﺎي آزاد اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪67 ..............................................................................................‬‬
‫‪ 1-4-3‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ‪67 ........................................................................................................‬‬
‫‪ 2-4-3‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق‪71 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ 3-4-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ‪76 ..........................................................................‬‬
‫‪ 5-3‬ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ‪77 ....................................................................................................‬‬
‫‪ 1-5-3‬دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز ‪78 .................................................................................‬‬
‫‪ 2-5-3‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار ‪79 ......................................................................................................‬‬
‫‪ 3-5-3‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ‪80 .......................................................................‬‬
‫‪ 4-5-3‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه و ﺑﺎزارﻫﺎي دﻳﮕﺮ ‪83 .......................................‬‬
‫‪VI‬‬
‫‪ 6-3‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺴﻮﻳﻪ ‪84 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 7-3‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪87 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 8-3‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪87 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 4‬ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪95 ......................................................................................‬‬
‫‪ 1-4‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪95 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-4‬دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ‪95 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ 1-2-4‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪98 ................................................................................‬‬
‫‪ 3-4‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪105.................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-4‬رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ ‪106..........................................................................................................‬‬
‫‪ 2-3-4‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺮﻳﺪ ‪118.............................................................................‬‬
‫‪ 3-3-4‬رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ‪120........................................................................................................‬‬
‫‪ 4-4‬دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ‪130.......................................................................‬‬
‫‪ 5-4‬دﻳﺪﮔﺎه ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻂ ‪131.......................................................................................................‬‬
‫‪ 6-4‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪134........................................................................................................................‬‬
‫‪ 7-4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪135..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 5‬اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪139 ............................................................................................‬‬
‫‪ 1-5‬ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﻪ ‪139..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-5‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ‪141.....................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-2-5‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻌﺎدل ‪141.........................................................................................................‬‬
‫‪ 2-2-5‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺒﻜﻪ ‪147.........................................................................................................‬‬
‫‪ 3-2-5‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪155......................................................................................................‬‬
‫‪ 3-5‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪155...........................................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-5‬ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺒﺎري ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪156...............................................................................‬‬
‫‪ 2-3-5‬ﺑﺎزار ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪157.............................................................................................‬‬
‫‪ 3-3-5‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪158...................................................................‬‬
‫‪ 4-5‬ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪159...........................................................................................................‬‬
‫‪ 1-4-5‬ﺑﺮآورد ﻧﻴﺎزﻫﺎ ‪159........................................................................................................‬‬
‫‪VII‬‬
‫‪ 2-4-5‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ‪160..............................‬‬
‫‪ 3-4-5‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪171.................................................................................................‬‬
‫‪ 5-5‬ﻓﺮوش ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪173.........................................................................................................‬‬
‫‪ 6-5‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪180........................................................................................................................‬‬
‫‪ 7-5‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪181..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 6‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ‪185 .........................................................................................‬‬
‫‪ 1-6‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪185..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ‪185..................................................................................‬‬
‫‪ 1-2-6‬ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل ‪186............................................................................................‬‬
‫‪ 2-2-6‬ﻣﺸﻜﻼت ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل ‪187............................................................................‬‬
‫‪ 3-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ‪194.......................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺑﺎﺳﻪ ‪194...................................................................‬‬
‫‪ 2-3-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺑﺎس ‪204..................................................................‬‬
‫‪ 3-3-6‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ‪231....................................................................................‬‬
‫‪ 4-3-6‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي رﻳﺎﺿﻲ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﮔﺮهاي ‪240..............................................................‬‬
‫‪ 5-3-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ‪252.....................................‬‬
‫‪ 4-6‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪265........................................................................................................................‬‬
‫‪ 5-6‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪266..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 7‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪273 .......................................................................................................‬‬
‫‪ 1-7‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪273..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-7‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ‪273....................................................................................‬‬
‫‪ 1-2-7‬اﻳﺠﺎد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ ‪273....................................................................................‬‬
‫‪ 2-2-7‬از رده ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪281.........................................................................‬‬
‫‪ 3-2-7‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺘﻨﺎوب ‪283............................................................................................‬‬
‫‪ 3-7‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮي ‪288...........................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-7‬اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪288.................................................‬‬
‫‪ 2-3-7‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪292..........................................................................................‬‬
‫‪VIII‬‬
‫‪ 3-3-7‬ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪294.........................................................................................................‬‬
‫‪ 4-3-7‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ‪296..................................................................................‬‬
‫‪ 4-7‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪297........................................................................................................................‬‬
‫‪ 5-7‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪298..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 8‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل ‪303 .......................................................................................................‬‬
‫‪ 1-8‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪303..................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-8‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﺠﺎرت اﻧﺘﻘﺎل ‪305..........................................................................................................‬‬
‫‪ 3-8‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺤﻮر اﻧﺘﻘﺎل ‪308....................................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪308........................................................‬‬
‫‪ 2-3-8‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ‪310...................................................................................‬‬
‫‪ 4-8‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ارزش‪ -‬ﻣﺤﻮر اﻧﺘﻘﺎل ‪312.................................................................................................‬‬
‫‪ 1-4-8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ارزش اﻧﺘﻘﺎل ‪313...............................................................................................‬‬
‫‪ 2-4-8‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل ‪316...............................................................................................‬‬
‫‪ 3-4-8‬ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺘﻘﺎل ‪318..................................................................................................‬‬
‫‪ 4-4-8‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ‪319...............................................................................................‬‬
‫‪ 5-4-8‬ﺗﻌﺎدل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ‪320...........................................................‬‬
‫‪ 6-4-8‬اﺛﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر ‪322....................................................................................................‬‬
‫‪ 7-4-8‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ درآﻣﺪ ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل زﻳﺮﺑﻬﻴﻨﻪ ‪328.........................................................‬‬
‫‪ 8-4-8‬اﺛﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس ‪331...................................................................................................‬‬
‫‪ 9-4-8‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ‪335..................................................................................................‬‬
‫‪ 10-4-8‬ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ ‪342.............................................................................................‬‬
‫‪ 11-4-8‬ﺗﻌﻤﻴﻢ ‪343.................................................................................................................‬‬
‫‪ 5-8‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪349........................................................................................................................‬‬
‫‪ 6-8‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪350..................................................................................................................................‬‬
‫ﺿﻤﻴﻤﻪ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‪353 ..................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪353........................................................................................................................................ 2‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪356........................................................................................................................................ 3‬‬
‫‪IX‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪360........................................................................................................................................ 4‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪360........................................................................................................................................ 5‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪361........................................................................................................................................ 6‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪363........................................................................................................................................ 7‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪365........................................................................................................................................ 8‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻪ ‪367 .....................................................................................................................................‬‬
‫‪X‬‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻠﺐ ﺗﭙﻨﺪه ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و رﻓﺎﻫﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ و از ﻫﻤﻴﻦ رو‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎري و ﻏﻴﺮرﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز دﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﺑﺮق ﺟﻬﺎن در دو دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ ﻫﻤﺮاه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي‬
‫اﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺤﺼﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺷﺮاﺋﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﻣﺤﻠﻲ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫‪ -‬ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮ ﻛﺮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪ و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮق‬
‫‪ -‬آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف واﻗﻌﻲ ﺷﺪن ﻧﺮخ ﺑﺮق‬
‫‪ -‬ﺟﺒﺮان ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ دوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫‪ -‬ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ و ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪاي‬
‫‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺼﺪﻳﮕﺮي دوﻟﺖ و ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﻲ از ﺗﺼﺪﻳﮕﺮي‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﺎﺛﺒﺎت‪ ،‬از ﺣﻴﺚ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن و ﻳﺎ ﻧﺮخ ﺑﺮق‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﻃﺮﻳﻖ واﮔﺬاري ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﺑﺮق‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺎﺻﻞ از واﮔﺬاري در ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﺳﺎلﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ دﻫﻪ ﻫﻔﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎد؛ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳﻲ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر ﻫﻤـﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﻨﻴﺎدي ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬و‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ دﺳﺖ زد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي اﻧﺤﺼﺎرزداﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﻓﺮاﻫﻢ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ژرف در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻣﻠﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻚ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﺻﻞ ‪ 44‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺘﺎﺑﻲ‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان ﻛﻪ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺳﺎل ‪ 1382‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻠﻮغ رﺳﻴﺪه و ﻫﻤﻪ ﺗﻮان ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺮاي ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺳﺎﻟﻢ و رﻗﺎﺑﺘﻲ در ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺑﺮق ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬از ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺑﻮﻣﻲﺳﺎزي آن درﻳﻎ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪XI‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ رو دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺪف ﻧﺸﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق و ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزي در اﻳﻦ ﻗﻠﻤﺮو ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ از دﺷﻮاري‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﻨﻲ آﮔﺎﻫﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﺎ اذﻋﺎن ﺑﻪ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﺘﺮگ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎن ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ در وﻳﺮاﻳﺶﻫﺎي‬
‫ﺑﻌﺪي‪ ،‬در راﺳﺘﺎي ﺧﺪﻣﺖﮔﺰاري ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪاي ﻣﻨﻘﺢﺗﺮ اراﺋﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻤﺎل آرﻳﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻳﺮان‬
‫‪XII‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪ 1-1‬ﭼﺮا رﻗﺎﺑﺖ؟‬
‫در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬در اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮق را از ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ اﻧﺤﺼﺎري ﻛﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺧﺮﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ وﻇﻴﻔﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﻣﺼﺮف و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺮ‬
‫ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ و ﻟﺬا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر( ﻋﻤﻮدي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮق را از ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺆول ﻓﺮوش و ﺗﻮزﻳﻊ در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﻠﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺮق را از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﻲﺧﺮﻳﺪ ﻛﻪ داراي اﻧﺤﺼﺎر در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ وﺳﻴﻊﺗﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﺎ آژاﻧﺲﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ و ﺳﻄﺢ‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻋﻤﻮدي‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎر ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻛﻤﺎﻛﺎن اﻣﺮي ﻋﺎدي ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﻣﺪل ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻬﻤﻲ ﺑﺴﺰا در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻛﻴﻔﻴ‪‬ﺖ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻮاﻣﻊ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان‬
‫اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻃﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻫﺸﺖ ﺳﺎل‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق ﺷﺪه ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ زﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻘﺎط دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از دو دﻗﻴﻘﻪ در ﺳﺎل رﺳﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﻓّﻘﻴ‪‬ﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮ در ﻓﻨﺎوري ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬از آن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ذﻛﺮ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن وﻟﺖ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮه ﻫﺰاران‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ 1000MW‬و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ اوﻟﻴﻦ ﭘﺎراﮔﺮاف اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎري ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در دﻫﻪ ‪ 80‬ﻣﻴﻼدي ﺑﺮﺧﻲ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﺧﻮﻳﺶ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ اﻧﺤﺼﺎر را ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﮕﻴﺰه ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﻋﻨﻮان ﻛﺮدﻧﺪ و اﺑﺮاز داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ‬
‫‪2‬‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬
‫دوﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ در اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﻮدآور ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺪادي دﻳﮕﺮ‪ ،‬از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮخﻫﺎ در ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻊ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺿﺮوري‪ ،‬ﻣﺤﺮوم ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادﻧﺪ اﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﺑﻪ ﺟﺎي اﺗﻜﺎ ﺑﺮ ﻣﻘﺮرات اﻧﺤﺼﺎري ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي‬
‫دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﺑﺎزاري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻨﻔﻌﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﮕﺎن ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ‪ 1‬ﻋﻤﻮﻣﻲ در اﻗﺘﺼﺎد ﻏﺮب‪ ،‬در اواﺧﺮ دﻫﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﺑﺮق‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺎز را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار داده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﻴﻨﻪﺗﺮﻳﻦ روش ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫»ﻣﺤﺼﻮل« ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ زﻳﺮا اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﺪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎص‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً آزاد‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ اﺑﺮاز ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺸﺨّﺼﺎت وﻳﮋه اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺟﺪ‪‬ي ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ آزاد ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي رﻗﻴﺐ در ﺑﺎزار اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻓﻨﺎوريﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻤﺘﺮي‪ ،‬اﺛﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮق واﻗﻌﺎً ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺳﺎده ﺑﻮد؛‪ 2‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻴﻠﻮواتﺳﺎﻋﺖﻫﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﺪ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم آرد ﻳﺎ‬
‫ﺗﻌﺪادي دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺖ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺤﺾ روﺷﻦ ﻛﺮدن ﭼﺮاغ‬
‫ﻳﺎ راهاﻧﺪازي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي اﺧﻴﺮ در ﻓﻨّﺎوري‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺑﺮق و ﻣﻴﻜﺮوﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻨّﻲ ﻳﺎ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز در ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫و ﻣﻄﻤﺌﻦ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﺠﺎرت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﺎً از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﻴﻠﻮواتﺳﺎﻋﺖﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ در ﺑﺎزاري ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ‬
‫ﺷﺪه رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Deregulation‬‬
‫‪ 2‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪ!‬
‫‪3‬‬ ‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪ 2-1‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻧﻮاع ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﺧﻴﻞ در اﻳﻦ ﺑﺎزار را ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘّﻪ در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي از وﻇﻴﻔﻪ و اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزار‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎ و در ﺟﻬﺎت‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ در ﻫﻤﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ در اداﻣﻪ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻘﺶ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر( ﻋﻤﻮدي‪ 1‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺎﻟﻜﻴ‪‬ﺖ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻨّﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘﻲ از اﻧﺤﺼﺎر ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق در ﻳﻚ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬در ﭘﻲ آزادﺳﺎزي ﺑﺎزار ﺑﺮق‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺘﻘﺎل آن از‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ (genco) 2‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت دﻳﮕﺮي ﻣﺜﻞ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ و ذﺧﻴﺮه را ‪-‬ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻛﻴﻔﻴﺖ و اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎز دارد‪ -‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎ‬
‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر( ﻋﻤﻮدي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﮔﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻮان‪ (IPP) 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮزﻳﻊ‪ (disco) 4‬ﻣﺎﻟﻚ و ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻮده‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎر ﻓﺮوش‬
‫ﺑﺮق ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮد را در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮات و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺪا ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن در ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤﻠّﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ 5،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را از ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﺧﺮﻳﺪه‪ ،‬ﻣﺠﺪداً آن را ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻳﺎ ﻣﺠﻮز ﺣﻀﻮر در ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻣﺎﻟﻚ‬
‫‪1‬‬
‫‪Vertically integrated utilities‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Generating companies‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Independent power producer‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Distribution companies‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Retailer‬‬
‫ﺳﻬﻤﻲ از داراﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺘّﺼﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار‪ (MO) 1‬از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻳﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻄﺒﻴﻖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ‪ 2‬و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي‬
‫ﻓﺮوش‪ 3‬ارﺳﺎل ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻬﺪهدار ﺗﺴﻮﻳﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي‪ ،‬وﺟﻮه ﭘﺮداﺧﺘﻲ را از ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺴﺆول اﺟﺮاي ﺑﺎزار ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ 4‬اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ در زﻣﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﺎدل ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺒﻞ از زﻣﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻋﺎً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار‬
‫اﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎزار‪ 5‬اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ (ISO) 6‬ﻣﺴﺆول اﺻﻠﻲ ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪهاي را در ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻳﺎ ﺗﻨﺒﻴﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮي‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ISO .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻟﻚ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ و ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺟﻬﺖ ﻧﻈﺎرت و ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻧﻘﺶ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫را ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ (transco) 7‬داراﻳﻲﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻈﻴﺮ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ و‬
‫ﺟﺒﺮانﺳﺎزﻫﺎي ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺬﻛﻮر را ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ‪ ISO‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﮔﺎه زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻧﺘﻘﺎل‪ 8‬ﻣﺎﻟﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎد ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه‪ 9‬ﺑﺪﻧﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﺎرا و ﻋﺎدﻻﻧﻪ را در‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﺮق ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار ﺑﺎزار ﺑﺮق اﺳﺖ و درﺑﺎره ﻣﻮارد ﻣﺸﻜﻮك‬
‫‪1‬‬
‫‪Market Operator‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Bid‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Offer‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Market of last resort‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Independent for-profit market operator‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Independent system operator‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Transmission company‬‬
‫‪8‬‬
‫)‪Independent transmission company (ITC‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Regulator‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺪرت ﺑﺎزار‪ 1‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ را در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺤﺼﺎري ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻚ‪ 2‬اﻧﺮژي ﺑﺮق را از ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و از ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﺧﻮد ﻳﻚ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻲ را اﺟﺎره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ آﻧﻬﺎ در ﺑﺎزار ﺑﺮق‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﺑﻴﻦ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن دﻳﮕﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ‪ 3‬در ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮق از ﺑﺎزار‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻲ در‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮق دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻪ ‪ ISO‬از آن ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزار ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-1‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ‬
‫‪ Hunt‬و ‪ (1996) Shuttleworth‬ﭼﻬﺎر ﻣﺪل را ﺑﺮاي ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻣﺪل‪ ،‬از اﻧﺤﺼﺎر ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه ﺗﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-3-1‬ﻣﺪل ‪ :1‬اﻧﺤﺼﺎر‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﺪل ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻨّﺘﻲ اﻧﺤﺼﺎري اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮﻣﺪل ‪a‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫زﻳﺮﻣﺪل ‪ ،b‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه اداره ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺮژي را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﻣﺎﻧﻊ از ﻣﺒﺎدﻻت دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻻت‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ‪ 1-1‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Market power‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Small consumers‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Large consumers‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-1‬ﻣﺪل اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺮﻳﻒ )‪ Hunt‬و ‪ (1996 ،Shuttleworth‬در زﻳﺮ ﻣﺪل )‪،(a‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﻛﺎﻣﻼً ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻣﺪل )‪ (b‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺟﺪا اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ 2-1‬ﻣﺪل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﺮﻳﺪ در ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﺮ اﺳﺎس )‪ Hunt‬و ‪(a) (1996 ،Shuttleworth‬‬
‫ﻣﺪل ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )‪ (b‬ﻣﺪل ﺟﺪا ﺷﺪه‬
‫‪7‬‬ ‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪ 2-3-1‬ﻣﺪل ‪ :2‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﺮﻳﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ (a) 2-1‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻧﻴﻞ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻞ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻨﮕﺎه ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻮان )‪ (IPP‬ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ‪ (b) 2-1‬ﺻﻮرت‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﺪل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن‪ ،‬آن ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻫﻴﭻ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﻫﻤﻪ اﻧﺮژي ﺧﻮد را از ‪IPP‬ﻫﺎ ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻧﻴﺰ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺪهاﻧﺪ‪Disco .‬ﻫﺎ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را از ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮخﻫﺎي‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﺮﻳﺪ داراي‬
‫ﻗﺪرت اﻧﺤﺼﺎر ﻓﺮوش‪ 1‬ﺑﻪ ‪Disco‬ﻫﺎ و ﻗﺪرت اﻧﺤﺼﺎر ﺧﺮﻳﺪ‪ 2‬از ‪IPP‬ﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪل‪ ،‬آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺑﺎزارﻫﺎي آزاد رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻓﺼﻞ ‪ 2‬را‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪ (.‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺪل داراي اﻳﻦ ﻣﺰﻳ‪‬ﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ در ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻌﺪي ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3-1‬ﻣﺪل ‪ :3‬رﻗﺎﺑﺖ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻣﺪل ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺴﺆول ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‪Disco ،‬ﻫﺎ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪﻫﺎ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد و ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺮژي از ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 3‬ﻳﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت‬
‫دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ 4‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ 5‬و ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ‪ Disco‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ از‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮق ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺧﺮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺳﻄﺢ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Monopoly‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Monopsony‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Pool‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Bilateral transactions‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Spot market‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-1‬ﻣﺪل رﻗﺎﺑﺖ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﺮ اﺳﺎس )‪ Hunt‬و ‪(1996 ،Shuttleworth‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﻄﺢ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮق‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻗﻴﻤﺖ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬در ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه رﻗﻴﺐ دﻳﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ را در ﻣﻌﺮض اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ اﻧﺮژي ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫‪ 4-3-1‬ﻣﺪل ‪ :4‬رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-1‬ﻣﺪل ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ را ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬اﻧﺮژي را از‬
‫ﺑﺎزار ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ )ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﺮق را از ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ(‬
‫ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي ﺳﻴﻢﺑﺎﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎدي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬
‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ دﻳﮕﺮ داراي اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺤﻠﻲ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ در اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮد اﻧﺤﺼﺎري ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺣﺪاث و‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻓﻲ در ﺑﺎزار‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از دﻳﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ‪ -‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در‬
‫‪9‬‬ ‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ -‬اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎزاري‪،‬‬
‫رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪل ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي از‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ و ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﺤﺼﺎر در اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي روشﻫﺎي‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه از ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﺑﺮان درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ 4-1‬ﻣﺪل رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﺮ اﺳﺎس )‪ Hunt‬و ‪(1996 ،Shuttleworth‬‬
‫‪ 5-3-1‬رﻗﺎﺑﺖ و ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي‬
‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮوع رﻗﺎﺑﺖ در ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ‬
‫از اﺟﺰاء ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻤﺮاه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻲ و اﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي ﭘﻴﺶﻧﻴﺎز ورود ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﭼﻬﺎر ﻣﺪل اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ‬
‫دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‬
‫و در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-1‬ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺑﺎز‬
‫در ﻣﺪل ﺑﻨﮕﺎه اﻧﺤﺼﺎري‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻓﻨﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻫﻤﻪ اﺟﺰاء ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎً ﺑﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮات واﺣﺪﻫﺎي ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﻮد ﺗﺎ اﺛﺮات‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﻛﻤﻴﻨﻪ ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮد ﺗﺎ از‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺣﺬف ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﻛﺰي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻳﻚ ﻧﻬﺎد ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺘﻘﻼً در ﻣﻮرد آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﻫﺪﻓﺶ را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻔﻜﻴﻚﺷﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﺮاغﻫﺎ را روﺷﻦ ﻧﮕﻬﺪارد‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺪه ﺑﺴﻴﺎري رد ﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺷﻮاﻫﺪ‬
‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﻞ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻤﻲﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت آن دﺷﻮارﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻔﻜﻴﻚﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎراﺗﺮ از‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ واﺿﺢ اﺳﺖ اﻧﮕﻴﺰه ﺳﻮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﻪ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﻬﺘﺮ از واﺣﺪﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺒﺎت ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺒﻮد در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن )و‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻛﺎراﻳﻲ(‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﻋﺪم ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻤﺎﻳﺖ از رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان ﻣﺮﻛﺰي‬
‫در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻧﺤﻮ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻔﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺑﻼاﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزاري آزاد و رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻜﺎن آن رﻳﺴﻚ دارد؛ ﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران‪ ،‬اﻳﻦ رﻳﺴﻚ را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫‪11‬‬ ‫‪ 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﻮد آﻳﺎ رﺷﺪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻫﻤﻮاري ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ دارد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﭼﺮﺧﻪ روﻧﻖ و رﻛﻮد‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮد را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل از زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬از ﭘﻴﺶ آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارد و اﻳﻦ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻴﺰ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد در آﻳﻨﺪه ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ در‬
‫ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ ﺧﻄﻮط ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل در‬
‫دﺳﺘﺮس ﺑﺎ ﻫﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺤﺼﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ رﻓﺘﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي آﻧﻬﺎ و‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﻫﺮ دو دﻳﺪﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎدي و ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﻓﻴﺪرﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰا‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ‬
‫اﻗﺘﺼﺎددانﻫﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﺟﺰا ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫اﻧﻔﺮادي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻛﻠﻲ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ دارد‪.‬‬
‫‪ 5-1‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫‪Hunt S, Shuttleworth G, Competition and Choice in Electricity, Wiley, Chichester, 1996.‬‬
‫‪ 6-1‬ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫‪ 1-1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ‪ Hunt‬و ‪ ،Shuttleworth‬ﺳﻄﺢ رﻗﺎﺑﺖ را در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻳﺎ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﻳﺎ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻛﻪ ازآن اﻃﻼع ﻛﺎﻓﻲ دارﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬درﺑﺎره ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﻣﺪل ﭘﺎﻳﻪ و‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺑﺎزار آن ﻧﺎﺣﻴﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪“boom-and-bust” cycles‬‬
‫‪ 2-1‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﺎﺿﺮ در ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻧﺎﺣﻴﻪ )ﻛﺸﻮر( ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در ﺳﺆال ‪ 1-1‬را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده‪،‬‬
‫ﻧﻘﺶﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ آﻣﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ از وﺿﻌﻴﺘﻲ اﻧﺤﺼﺎري در ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-1‬ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﻧﻈﺎرتﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﺮاي ﺳﺆال ‪ 1-1‬را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-1‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻜﻤﻞ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار و ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺳﺆال ‪ 1-1‬دارﻧﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-1‬دﻻﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺪل ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎزار ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻠﻲ واﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺳﺆال ‪ 1-1‬اﻳﻦ دﻻﺋﻞ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪ 2‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ 2‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ 1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد را ﻛﻪ ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ﭘﺎرهاي از واژﮔﺎن ﺗﺨﺼﺼﻲ اﻗﺘﺼﺎد را ﻛﻪ اﻣﺮوزه اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ‬
‫در ادﺑﻴﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺴﺘﺮه اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و ﻫﺪف‪ ،‬اراﺋﻪ ﺑﺤﺜﻲ ﻛﺎﻣﻞ و دﻗﻴﻖ از اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺘﻮن ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ آﻧﻬﺎ در اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺼﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻮل ﺑﻌﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮق ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ از‬
‫ﺑﺎزار ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻳﮕﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺬف ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎي ﻏﻴﺮﺿﺮوري‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ دﻳﺪﻳﻢ‬
‫ﺗﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪاي اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺮق ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ 2-2‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎزارﻫﺎ‬
‫ﺑﺎزار از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﺪاﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻤﺪنﻫﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺎزار از ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺳﺎده ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑﺎ ﮔﺮدش‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻛﻠﻴﺪ ﻣﻮﺷﻮاره راﻳﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺻﻞ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎزار ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻬﺖ وﻗﻮع ﻣﺒﺎدﻻت ﺗﺠﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﺤﻮه ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﺪﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﻣﺪل‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻓﺘﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ دو ﻣﺪل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد‬
‫ﻛﻪ در ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 1-2-2‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪1‬‬
‫‪ 1-1-2-2‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﻨﻔﺮد‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﻴﻮه و ﺗﺮهﺑﺎر ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؛‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در وﻗﺖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻧﻴﻢروزي ﺧﻮد ﭘﻴﺎده ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺸﺎورزان ﻣﻴﻮه و ﺳﺒﺰيﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮوش در ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺐ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﺐﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻣﺮوز ﺑﺎزار ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً ﻗﻴﻤﺘﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻣﺮوز ﺳﻴﺐ از آن ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺐ را ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻮﻛﻮل ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‬
‫و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻴﻮه دﻳﮕﺮي را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻴﺐ ﮔﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺐ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺧﺮﻳﺪ و آن را در ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺧﻮرد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دو ﺳﻴﺐ ﺑﺨﺮﻳﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻳﻜﻲ را اﻛﻨﻮن و دﻳﮕﺮي را ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎﻫﺎر ﺗﻨﺎول ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺐ ﺑﺎز ﻫﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﺪادي ﺳﻴﺐ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻴﻚ ﺳﻴﺐ ﺷﺎم ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﮔﺮ اﻣﺮوز‬
‫ﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪاي ارزان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه آبﻣﻴﻮهﮔﻴﺮي را ﻛﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-2‬ارﺗﺒﺎط ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻴﺎن ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺐ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺎص‬

‫اﺧﻴﺮاً ﻫﺪﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 1-2‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﻴﺐ را ﺑﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ آن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻬﻮد دروﻧﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻣﺤﻮر‬
‫ﻋﻤﻮدي را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫‪1‬‬
‫‪Individual demand‬‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﻴﺰان ﻣﺸﺨّﺼﻲ از ﻛﺎﻻ را ﺑﺨﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ درآﻣﺪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد را ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺎﻻ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﻴﺐﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ روي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺐ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻏﻴﺮﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ )ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻮع‪ ،‬اﻧﺪازه و ﻛﻴﻔﻴﺖ( دﻗﻴﻘﺎً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-1-2-2‬ﻣﺎزاد‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﺳﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/4$‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﻧﺸﺎن‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺷﺶ ﺳﻴﺐ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﻴﺐﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺐ‬
‫‪1‬‬
‫‪Gross consumer’s surplus‬‬
‫‪1$‬‬ ‫‪= 1× 1$‬‬ ‫ارزش اوﻟﻴﻦ ﺳﻴﺐ‪:‬‬

‫ارزش دوﻣﻴﻦ ﺳﻴﺐ‪:‬‬
‫‪0/ 8$‬‬ ‫‪= 1×0/ 8$‬‬
‫ارزش ﭼﻬﺎر ﺳﻴﺐ ﺑﻌﺪي‪:‬‬
‫‪2 / 4$‬‬ ‫‪= 4×0 / 6$‬‬
‫ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‪:‬‬
‫‪4 /2$‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﻜﻞ‬
‫‪ 1-2‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ‪ 6 ×0 / 40$ = 2 / 4$‬را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﻴﺐﻫﺎ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪) 1‬ﻳﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬ﻣﺎزاد ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه( را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ و ﺧﻂ اﻓﻘﻲ ﺑﺎ ﻋﺮض از ﻣﺒﺪا ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ارزش ﻣﺎزادي‪ 2‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزاري ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآورﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ارزﺷﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي آن ﺳﻴﺐﻫﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻴﺪ )ﺑﻪ ﺟﺰ آﺧﺮﻳﻦ ﺳﻴﺐ ﺧﺮﻳﺪه ﺷﺪه(‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-1-2-2‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲروﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺐ ﻋﻼﻗﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﺐ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻴﺐ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ ﻛﻪ ارزان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺎ ﻫﻢ ادﻏﺎم ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻓﺮدي وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﺣﺬف ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﻤﻮار و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Net consumer’s surplus‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Extra value‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺐ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-2‬ارﺗﺒﺎط ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻴﺎن ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ از ﻃﺮف ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎه‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﺎ ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ‪ q‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه و ‪ π‬ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫) ‪π = D −1 (q‬‬ ‫)‪(1-2‬‬
‫اﮔﺮ از ﺟﻬﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ را ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫)‪q = D(π‬‬ ‫)‪(2-2‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎي راﻳﺞ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﺰوﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻣﺼﺮفﺷﺪه ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻬﻤﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺼﺮف‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﻘﺪر ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮد از ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻛﻤﻲ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ازاي ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﻮل ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را ﻛﻤﻲ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮف ﻧﻜﺮدن‬
‫اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﭘﻮل‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ از ﻛﺎﻻﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺨﺮﻧﺪ و ﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ آن را ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﭼﻴﺰي در آﻳﻨﺪه ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان ارزش‬
‫ﺣﺪي‪ 1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻛﺎﻻي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﻧﺰوﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺰان ﻛﻤﻲ از ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺣﺪي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ را ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ و ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﻔﺮد ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ و ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 5-2‬ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻪ از راﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﺧﺮﻳﺪه‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ و‬
‫ﺧﻂ اﻓﻘﻲ ﺑﺎ ﻋﺮض از ﻣﺒﺪا ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار دﻗﻴﻖ ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺤﻮه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎزاد‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ‪ π1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ q1‬از ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺎﻳﻪ ﺧﻮرده‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺗﺎ ‪ π2‬ﺑﺎﻻ رود‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ‪ q2‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶ ﺷﺒﻪ ﻣﺜﻠﺜﻲ ‪ A‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ در ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ‪،‬‬
‫دو دﻟﻴﻞ دارد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف از ‪ q1‬ﺑﻪ ‪ q2‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ در ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ C‬ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاريﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ‬
‫‪1‬‬
‫‪Marginal value‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﭼﻮن در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻣﻴﺰان ﺧﺮﻳﺪ ‪q2‬‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺎزاد ﺧﻮد را ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ‪ B‬ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-2‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬
‫‪ 4-1-2-2‬ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻢ‪ ،‬آﺷﻜﺎرا ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻘﺪر؟‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻣﺸﺘﻖ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ) ‪ ( dq / dπ‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از اﻳﻦ ﺷﻴﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﭘﻴﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي آن‪ ،‬ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻛﺎﻻ و ﻗﻴﻤﺖ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺬف اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ 1‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﻲ در ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﻲ در ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪dq‬‬ ‫)‪(3-2‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪π dq‬‬
‫=‪ε‬‬ ‫=‬
‫‪d π q dπ‬‬
‫‪π‬‬
‫اﮔﺮ درﺻﺪ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ درﺻﺪي ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺑﺮاي آن ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻛﺸﺸﺪار‪ 2‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﻲ در ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫در ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﻓﺎﻗﺪ ﻛﺸﺶ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺸﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ − 1‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎ را داراي‬
‫ﻛﺸﺶ واﺣﺪ‪ 3‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺑﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻗﻬﻮه ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﻴﺪن‬
‫ﭼﺎي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻛﺸﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲﻫﺎ‪ ،‬دﻳﺪ‬
‫ﺷﻔﺎف و واﺿﺤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻗﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮق ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ زﻳﺮا ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﮔﺮمﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب دﻳﮕﺮي ﻏﻴﺮ از ﺑﺮق ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻧﺼﺐ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﮔﺎزي ﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺮق ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺸﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻي ‪ i‬و ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻛﺎﻻي ‪ ، j‬ﻛﻤ‪‬ﻲﺳﺎزي ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪dq i‬‬ ‫)‪(4-2‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪π dq‬‬
‫‪εij = i = j × i‬‬
‫‪dπ j q i dπ j‬‬
‫‪πj‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﺶ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ آن )ﻛﺸﺶ ﺧﻮدي‪ 4‬آن( ﻫﻤﻮاره ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺸﺶﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻜﻲ ﺳﺒﺐ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﺸﻮﻳﻖ‬
‫‪1‬‬
‫‪Price elasticity of demand‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Elastic‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Unit elastic‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Self-elasticity‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ دو ﻛﺎﻻ ﻣﻜﻤﻞ‪ 1‬ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻜﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺗﻘﺎﺿﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮق و ﮔﺮمﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ‬
‫ﻣﻜﻤﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 2-2-2‬ﻣﺪلﺳﺎزي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪2‬‬
‫‪ 1-2-2-2‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﻣﺪل ﻣﺎ ﺑﺮاي رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎدرﻧﺪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ‬
‫را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺪي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از اﻳﻦ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ آن ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺤﺜﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺪل ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺐ را ﻛﻪ ﺳﻴﺐﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺑﺎزاري ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ آن آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﻢ آورده‪ ،‬در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﻓﺮوش ﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮ از آن‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪ ﻧﺪارد‪ .‬او ﺑﻪ دﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن درآﻣﺪ از ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺐﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ درآﻣﺪ ﻛﻤﺘﺮ از درآﻣﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮي‪ -‬ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﻓﺮوش ﺳﻴﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ آبﻣﻴﻮهﺳﺎزي‪ -‬اﺳﺘﺤﺼﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﻨﻜﻪ او‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺐ )ﻧﻈﻴﺮ ﭘﻮل‪ ،‬زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و زﻣﺎن‬
‫ﺧﻮدش( را ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻼﺑﻲ ﻳﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﻚ ﻣﺴﺎﻓﺮﺧﺎﻧﻪ اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻻت را در اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ درآﻣﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮوش ﺳﻴﺐﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺐﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 2-2-2-2‬ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ و ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺐﻫﺎ در ﺑﺎزار ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺳﻴﺐﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲآورد را داراي ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻣﻴﺰان ﻋﺮﺿﻪ ﺧﻮد در‬
‫ﺑﺎزار را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻴﺰان ﻋﺮﺿﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫‪1‬‬
‫‪Complement‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Opportunity cost‬‬
‫ادﻏﺎم ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﻤﻮار ﺻﻌﻮدي ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﺠﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 7-2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‪ 1‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎﻻﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪π = S−1 (q‬‬ ‫)‪(5 -2‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎزار ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻛﺎﻻ در ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ از زاوﻳﻪ دﻳﮕﺮي‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﺎنﻛﻨﻨﺪه ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﺳﺖ‪:‬‬
‫)‪q = S(π‬‬ ‫)‪(6-2‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 8-2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه وﻟﻲ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ( ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ او ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻤﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬دﻳﮕﺮ اداﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﺮﻓﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻮق ﺣﺪي ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪي اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺳﻤﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻳﺮ ﺣﺪي‪ ،‬از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي دارد ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫‪1‬‬
‫‪Inverse supply function‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-2‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺪي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 3-2-2-2‬درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﻞ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺎﻻ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ 1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه ) ‪ ( q1‬در ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ) ‪ ( π1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻫﺎﺷﻮر ﺧﻮرده در ﺷﻜﻞ ‪ 9-2‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ 2‬و ﻳﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬ﺳﻮد‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ 3‬از اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ )ﺑﻪ ﺟﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺪي( ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 10-2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ و ﺧﻂ اﻓﻘﻲ ﺑﺎ ﻋﺮض از ﻣﺒﺪأ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻤﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﻬﻢ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي ﻫﻴﭻ ﺳﻮدي ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻧﻤﻲآورد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار از ‪ π1‬ﺑﻪ ‪ π2‬ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ :‬ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار از ‪ q1‬ﺑﻪ ‪ q2‬ﻣﻲﺷﻮد )ﺳﻄﺢ ‪(C‬‬
‫و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ اول در ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ )ﺳﻄﺢ ‪.(B‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Producers’revenue‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Producers’ net surplus‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Producers’ profit‬‬
‫‪ 4-2-2-2‬ﻛﺸﺶ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ در ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻋﺮﺿﻪ‪ 1‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را ﻛﻤ‪‬ﻲﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺮﻳﻒ آن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺸﺘﻖ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﻣﺸﺘﻖ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪dq‬‬ ‫)‪(7-2‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪π dq‬‬
‫=‪ε‬‬ ‫× =‬
‫‪dπ q dπ‬‬
‫‪π‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﻋﺮﺿﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺪار آن در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﺳﺖ؛ زﻳﺮا‬
‫در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﮔﺴﺘﺮش ادوات ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-2‬در آﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ‪ π1‬در ﻛﻤﻴﺖ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه‬
‫‪q1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Price elasticity of supply‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-2‬ﺳﻮد ﻳﺎ ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻛﺎﻻ در ﻗﻴﻤﺘﻲ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﻮد ﻳﺎ ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬
‫‪ 3-2-2‬ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‬
‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن زﻣﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶ‬
‫آﻧﻬﺎ در ﺑﺎزار ﻓﺮا رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻛﻤﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﻴﺮون ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻓﺮض درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎزار‬
‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪ 1‬دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮض ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي‬
‫‪1‬‬
‫‪Perfectly competitive market‬‬
‫ﺑﻌﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻳﻚ ﻃﺮف و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﺎدل‪ 1‬ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار‪ π* 2‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ از ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫) *‪D(π* ) = S(π‬‬ ‫)‪(8-2‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل را ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﻤﻴﺖ ﺗﻌﺎدﻟﻲ * ‪ ، q‬ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻲ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي آن‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ آن ﺑﺎﻳﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫) *‪D −1 (q* ) = S−1 (q‬‬ ‫)‪(9-2‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-2‬اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺎن دادهاﻳﻢ ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‪ ،‬رﻓﺘﺎر‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻧﺸﺎن ﻧﺪادهاﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ ﺗﻌﺎدل ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 13-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ‪ ، π1 < π* :‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﻣﻴﺰان ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﭼﺎر ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺪهاﻧﺪ و ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻛﺎﻻي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آن ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺷﺮط ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﻴﺶ از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ‪ ، π2 > π* ،‬ﻣﻴﺰان ﻋﺮﺿﻪ از ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻨﺎﭼﺎر ﺑﺮاي ﺧﺮوج از اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺮوش آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪاران‬
‫ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Equilibrium price‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Market clearing price‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 4-2-2‬ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﭘﺎرﺗﻮ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻧﻬﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﺳﻮد ﺧﻮد از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻼت‬
‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻨﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﭘﺎرﺗﻮ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻛﻪ در آن‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻮد ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎزﻳﮕﺮان‬
‫ﺑﺎزار ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻮد ﺑﺎزﻳﮕﺮ )ﺑﺎزﻳﮕﺮان( دﻳﮕﺮي ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺎرﺗﻮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻌﺎدل در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه و ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻧﺤﻮه‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺎرﺗﻮ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺷﻜﻞ ‪ 14-2‬ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ‪ q‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ از ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي‬
‫ﺗﻌﺎدﻟﻲ *‪ q‬اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻛﺎﻻ را ﺑﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ‪ π1‬ﻛﻪ ﻛﻢﺗﺮ از ‪ π2‬اﺳﺖ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮ دﻳﮕﺮي ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﻣﻴﺰان‬
‫ﻛﺎﻻي اﺿﺎﻓﻲ را ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻴﻦ ‪ π1‬و ‪ π2‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ دو ﺑﺎزﻳﮕﺮ راﺿﻲﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﻞ‬
‫ﻣﺒﺎدﻻت‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ از ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﺗﻌﺎدﻟﻲ *‪ q‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺎرﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬ﻫﺮ‬
‫ﻣﻘﺪاري اﻓﺰون ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻌﺎدﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺎرﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ آن ﻣﻘﺪار ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-2‬ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‬
‫‪1‬‬
‫‪Pareto efficiency‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪13-2‬ﭘﺎﻳﺪاري ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 14-2‬ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﭘﺎرﺗﻮ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮدن ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻧﺮخ ﺣﺪي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‪ 1‬اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﺑﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ‪ A‬ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ اﻳﻦ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﺮاي آﺧﺮﻳﻦ واﺣﺪي ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﺧﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻛﺎﻻﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ارزش ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ‪ B‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﺑﺨﺮد‪ .‬ﺣﺎل ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫‪1‬‬
‫‪Marginal rate of substitution‬‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي دﻳﮕﺮي ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪ A‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ 10‬دﻻر ﺑﭙﺮدازد ﺗﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺧﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﻳﻚ واﺣﺪ دﻳﮕﺮ از ﻛﺎﻻي‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ او اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ‪ B‬ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﺮاي آﺧﺮﻳﻦ واﺣﺪي ﻛﻪ از ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪8‬‬
‫دﻻر ارزش ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻚ واﺣﺪ از ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬ارزش‬
‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻳﻚ واﺣﺪ ﻛﺎﻻ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي ﺑﻴﻦ آن دو ﺑﺎ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 8‬و ‪10‬‬
‫دﻻر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻬﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺎرﺗﻮ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﻧﺮخ ﺣﺪي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﻳﺎﺑﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 5-2-2‬رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 1‬و زﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﺪدي از ﻛﻞ ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آزاداﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﭙﺮدازد و ﻗﻴﻤﺖ از ﺗﻘﺎﻃﻊ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 15-2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ B ،A‬و ‪ E‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪهاﻧﺪ و‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ D ،C‬و ‪ F‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Global welfare‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Deadweight loss‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-2‬رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ و زﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در ﺑﺎزار ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزار از ﺣﺎﻟﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ آزاد ﺧﺎرج ﺷﻮد و‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ در ﻧﻘﻄﻪاي ﻏﻴﺮ از ﺗﻌﺎدل رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻮع اﻳﻦ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ π2‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻗﻴﻤﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار *‪ π‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار در ‪ π2‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲﮔﺮدد و ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را از * ‪ q‬ﺑﻪ ‪q‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﺎزاد ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶ ‪ A‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎزاد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ C ،B‬و ‪ D‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ π1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار *‪ π‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ q‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺎزادي ﻛﻪ ﻋﺎﺋﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻄﻮح ‪ B ،A‬و ‪ C‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎزاد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ‪ D‬ﻣﺤﺪود‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دوﻟﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻴﻦ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻛﺎﻻ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ) ‪ ( π2‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ) ‪ ( π1‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎﺿﻞ‬
‫‪ π2 − π1‬ﺑﺮاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﻛﺎﻻي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪،‬‬
‫دوﺑﺎره ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف از *‪ q‬ﺑﻪ ‪ q‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻣﺎزاد ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪ ،A‬و ﻣﺎزاد‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶ ‪ D‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻞ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ B‬و ‪ C‬ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﻋﻨﻮان ﺷﺪﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ رﻓﺎه‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ دوﻟﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ‬
‫دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در ﺑﺎزار اﺛﺮ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ E‬و ‪ F‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ در رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬زﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺒﺎدﻻت در ﺑﺎزار‪ ،‬در ﭘﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪن ﻗﻴﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻓﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع دﺧﺎﻟﺖ ﺧﺎرﺟﻲ در ﺑﺎزار‬
‫ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎً در ﻋﻤﻞ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي رﻓﺎه‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻳﻚ ﺑﺎزار آزاد را ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-2‬ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻨﮕﺎه‬

‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﮕﺎه دﻗﻴﻖﺗﺮي ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎزار را‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-3-2‬وروديﻫﺎ و ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻي واﺣﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ y‬را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕﺎه‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ وروديﻫﺎ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 1‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﺪوده وﺳﻴﻌﻲ را در ﺑﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دو ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 2‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻓﻨﺎوري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Factors of production‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Production function‬‬
‫) ‪y = f ( x1 , x 2‬‬ ‫)‪(10-2‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ y ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺪم ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﻚ ﻛﺸﺎورز‪ x1 ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﻮد‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ و ‪ x 2‬ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ او ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﺗﻠﻘّﻲ ﺑﻬﺘﺮي از ﺷﻜﻞ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ دومِ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﻣﺆﻟﻔﻪ‬
‫اول را ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻣﺤﺼﻮل ‪ y‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ x1‬زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ‪ y‬ﺑﺎ زﻳﺎد ﺷﺪن ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ x1‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه اﺻﻄﻼﺣﺎً ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 1‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺜﺎل ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺪﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﺎورز از ﻳﻚ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺛﺎﺑﺖ زﻣﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻮد‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺣﺪي ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﻛﺎراﻳﻲ ﻛﻮد ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش زﻣﻴﻦ ﻛﺸﺎورزي ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺪم ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮ ﺷﺪن زﻣﻴﻦ ﻧﺮخ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺼﻮل ﻛﻢ ﻣﻲﮔﺮدد؛ زﻳﺮا ﻣﻴﺰان ﻛﻮد ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي زﻣﻴﻦ ﺑﺰرگﺗﺮي‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-3-2‬ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎﻏﺪار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺐ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﮔﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﭼﻴﺪن ﻣﻴﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت‪ ،‬اﺛﺮ ﺧﻮد را در ﺑﺮداﺷﺖ آﻳﻨﺪه ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺸﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﺎﻏﺪار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺎﺷﺘﻦ ﺗﻌﺪاد درﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ اﻗﺪام ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻛﻪ درﺧﺘﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺎروري ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﺮز زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت از ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه‬
‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در ﻃﻲ آن‪ ،‬ﺑﺘﻮان ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ دوم ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬داراي ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ‪ x 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ‬
‫ﺗﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫) ‪y = f ( x1 , x 2‬‬ ‫)‪(11-2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Law of diminishing marginal product‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 16-2‬ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﻋﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 16-2‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ‬
‫راﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎﺑﻊ ورودي‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ را ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪:‬‬
‫)‪ x1 = g( y‬ﺑﺮاي ‪x 2 = x 2‬‬ ‫)‪(12-2‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ورودي‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان از ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻛﺎﻻي ﻣﻌﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ورودي ‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺸﺨﺼﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ آن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ 1‬ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪cSR ( y) = w 1. x1 + w 2 . x 2 = w 1. g( y) + w 2 . x 2‬‬ ‫)‪(13-2‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪ w 1 ،‬و ‪ w 2‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ واﺣﺪ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ x1‬و ‪ x2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪-2‬‬
‫‪) 17‬اﻟﻒ( ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻧﻤﻮﻧﻪ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﺤﺪب اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﺗﺤﺪب‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ اﻛﻴﺪاً ﺻﻌﻮدي از ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Cost function‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Margina cost function‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪) 17-2‬اﻟﻒ( ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻧﻤﻮﻧﻪ و )ب( ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﻜﻞ ‪) 17-2‬اﻟﻒ( در ﺷﻜﻞ ‪) 17-2‬ب( ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻻر ﺑﻴﺎن ﺷﻮد آﻧﮕﺎه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺮ اﺳﺎس دﻻر ﺑﺮ واﺣﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴﻦ از ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺑﻌﺪي ﻛﺎﻻﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻊ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ رﻓﺘﺎر ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ را ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزاري ﻫﻴﭻ ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻛﺎري ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺗﺎ ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ درآﻣﺪﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻨﮕﺎه ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫})‪max{π.y − cSR ( y‬‬ ‫)‪(14-2‬‬
‫‪y‬‬
‫در ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬

‫})‪d{π.y − cSR ( y‬‬

‫‪=0‬‬
‫‪dy‬‬ ‫)‪(15-2‬‬
‫ﻳﺎ‬
‫)‪dc ( y‬‬
‫‪π = SR‬‬
‫‪dy‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺷﻮد‪ .‬داﺷﺘﻦ‬
‫ﻳﻚ درك ﺷﻬﻮدي از اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﮕﺎه در ﻧﻘﻄﻪاي ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ دﻳﮕﺮ از ﻛﺎﻻ و‬
‫ﻓﺮوش آن در ﺑﺎزار ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻜﺮدن آﺧﺮﻳﻦ واﺣﺪ از ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎزار ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري در ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮده و ﺳﻮد ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺤﻮه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت‬
‫ﮔﺮانﺗﺮ ﺑﮕﻴﺮد و در ﻋﻮض ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮه رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه‪،‬‬
‫رﻓﺘﺎري ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻛﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﺎﻻ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت از ﺣﻞ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫) ‪c LR ( y) = min ( w 1.x1 + w 2 .x 2‬‬
‫‪x1 , x2‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪f ( x1 , x 2 ) = y‬‬ ‫)‪(16-2‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ دو ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ اول اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬از ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬زﻳﺮا در آن ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻮﺟﻮد ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬در دو ﻓﺼﻞ آﺧﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3-2‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‬
‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ و ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن اﻳﻦ اﻗﻼم ﻫﺰﻳﻨﻪاي را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ آﻧﻬﺎ را ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ 1‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬زﻣﻴﻨﻲ ﺧﺮﻳﺪه و در آن ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺣﺪاث ﻧﻤﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻣﻴﻦ و اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻴﺮوﮔﺎه واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬و ﺗﺎ ﺣﺪي ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻻزم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻟﺬا ﺳﻮﺧﺖ و‬
‫ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ 2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر دﺳﺘﻪ ﺳﻮﻣﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ وﺟﻮد دارد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ 3‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬در ﻫﺮ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﻴﭻ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻗﻼم‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻫﻢ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮق‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي‬
‫راهاﻧﺪازي واﺣﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫راهاﻧﺪازي در ﺻﻮرت ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪن واﺣﺪ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮرد ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻜﻨﺪ و از ﺗﺠﺎرت ﺧﺎرج‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺪي‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬و ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻓﺮوش آن داراﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ 4‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه در آن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا زﻣﻴﻦ ﻫﻤﻮاره ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻓﺮوﺷﻲ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ 5‬اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ اداﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺳﻮدآور‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎه و ارزش ﻓﺮوش ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-3-3-2‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ‪ y‬ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Fixed costs‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Variable costs‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Quasi-fixed costs‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Sunk cost‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Recoverable cost‬‬
‫‪c( y ) = c v ( y) + c f‬‬ ‫)‪(17-2‬‬

‫ﻛﻪ در آن )‪ c v ( y‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬و ‪ c f‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،1‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي ﻳﻚ واﺣﺪ از ﻣﺤﺼﻮل را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪:‬‬
‫‪c( y ) c v ( y ) c f‬‬ ‫)‪(18-2‬‬
‫= )‪AC( y‬‬ ‫=‬ ‫)‪+ = AVC( y) + AFC( y‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﺷﻜﻞ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮ روي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺳﺮﺷﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ (a) 18-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ اﻛﻴﺪاً ﻧﺰوﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺮاي ﺳﻄﻮح ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﻄﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 18-2‬ﺷﻜﻞ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ (a) :‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ )‪ (b‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ )‪ (c‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﻜﻞ ‪ (b) 18-2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺎﭼﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺣﺪي ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ را ﻣﻘﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻲﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻓﻌﺎل را ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮاي آن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‬
‫‪1‬‬
‫‪Average cost function‬‬
‫اﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﺮداﺧﺖ اﺿﺎﻓﻪﻛﺎري ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺗﻌﻤﻴﺮات واﺣﺪ و ﭘﺬﻳﺮش روﻳ‪‬ﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎراﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮق‪،‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از دو اﺛﺮ ﺑﺎﻻ را در ﺑﺮ دارد و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪ U ،(c) 18-2‬ﺷﻜﻞ‬
‫درك ﺻﺤﻴﺢ ﺗﻔﺎوت ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖﻫﺎ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس دﻻر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﺧﺮﻳﻦ واﺣﺪ ﻛﺎﻻي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻻي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﻛﻨﻮن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻬﻤﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 19-2‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻄﻮح ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺛﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻴﺶ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي را ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 19-2‬راﺑﻄﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ (AC‬و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي )‪(MC‬‬
‫‪ 2-3-3-2‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬
‫در ﺑﺎﻻ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا ﻫﻤﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﺳﺖ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻜﺸﺪ و از ﺗﺠﺎرت ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻮع ﻓﻨﺎوريِ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮ واﺣﺪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 20-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬
‫‪ U‬ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت وﺟﻮد دارد؟ در‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻄﺤﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؛ زﻳﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻣﻘﺪار ﺧﺮوﺟﻲ *‪ y‬ﻛﻪ‬
‫در آن ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻄﻮح دﻳﮕﺮ ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﻴﺶ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت در ﺑﺎﻻي‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ ﻣﮕﺮ در ﻣﻘﺪاري از ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 20-2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬دو ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻤﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮاي ﺳﻄﻮح دﻳﮕﺮي از ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ... ، y 3 ، y2 ، y1‬و ‪ y n‬ﻛﻤﻴﻨﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺣﺪاث ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ازاي ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮاي آن‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 21-2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﭘﻮش ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 20-2‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت؛ اﮔﺮ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺪار *‪ y‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﻴﻨﻪ‬
‫ﺳﺎزد‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ 1‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 22-2‬دو ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ را‬
‫ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫اول اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ *‪ y‬ﻛﻪ در آن ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 21-2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت )‪ (LRAC‬ﭘﻮش ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 22-2‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت )‪ ،(SRAC‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت )‪،(SRMC‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت )‪ (LRAC‬و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت )‪(LRMC‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ در آن ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Long-run marginal cost curve‬‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬در ﺣﺎل ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫داراي ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس‪ 1‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 4-2‬اﻧﻮاع ﺑﺎزارﻫﺎ‬
‫ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎزوﻛﺎري ﺑﺮاي ﺑﺮاي ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻚ ﻛﺎﻻ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ ﺑﺎزار و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻫﺪاف‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻮاﻓﻖ در ﻣﻮرد ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار و ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺧﺮﻳﺪار ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪:‬‬
‫* زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻ‬
‫* ﻧﺤﻮه ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫* ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻧﻮع ﻗﺮارداد ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﻧﻮع ﺑﺎزاري ﻛﻪ‬
‫در آن ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 1-4-2‬ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻓﻮراً ﻛﺎﻻ را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺧﺮﻳﺪار ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺎي آن‬
‫را ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﺷﺮﻃﻲ ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از دو ﻃﺮف‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﻓﺴﺦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﻴﻮه و ﺗﺮهﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺜﺎل ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎﻻ را ﻣﻲﺳﻨﺠﻴﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﻴﺎر ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬او ﻣﻘﺪار‬
‫درﺧﻮاﺳﺘﻲ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺎي آن را ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻌﺪاً ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﺎﻫﻮ ﺑﺨﻮرﻳﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﭘﺲ دادن ﺧﻴﺎر و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻮل‬
‫ﺧﻮد ﻧﻤﻲاﻓﺘﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزاري ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻗﺮنﻫﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ را ﭘﺸﺖ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﻟﺤﻈﻪاي ﻧﻮﻳﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻗﻬﻮه ﻳﺎ ﺟﻮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻻي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه در آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Economies of scale‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Spot market‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﻣﺒﺎدﻟﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺻﻮل‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي داراي ﻣﺰﻳﺖ ﻓﻮري ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزاري‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮد دارد ﺑﻔﺮوﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻﻳﻲ را ﻛﻪ ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬ﺑﺨﺮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻮض ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﺗﻘﺎﺿﺎ )ﻳﺎ اﻓﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ(‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي آﻣﺎده ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻓﻮري‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و ﻳﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺪك‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﻓﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﻟﺤﻈﻪاي ﺣﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫اﺧﺒﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي آﻣﺎده در آﻳﻨﺪه‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻓﺮاوان ﻳﻚ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺸﺎورزي در آﻳﻨﺪه ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻌﺪادي ﻛﺎﻓﻲ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ آن زﻣﺎن‬
‫ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار ﻫﻢ آﻧﻬﺎ‬
‫را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﻮدن ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ را ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﺨﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو در ﺗﺠﺎرﺗﻲ وارد ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺎ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ‪.‬‬
‫آب و ﻫﻮاي ﺑﺪ ﻳﺎ آﻓﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺸﺎورزي را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮاﺑﻲ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎزد‪ .‬ﻳﻚ اﻋﺘﺼﺎب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻗﻒ ارﺳﺎل ﻛﺎﻻي آﻣﺎده ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ‪،‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ در ﻳﻚ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﺬﻳﺮش ﺑﺮﺧﻲ رﻳﺴﻚﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان رﻳﺴﻚ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬دوام ﻳﻚ ﺗﺠﺎرت را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ و‬
‫ﺗﺠﺎرتﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺧﻮد را ﻛﻤﺘﺮ در ﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻳﻚ ﻛﺎﻻ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻛﺎﻻي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮﻫﻴﺰد‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺰ از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﻲرﺣﻤﺎﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي اﻧﻮاع دﻳﮕﺮي‬
‫از ﻣﺒﺎدﻻت و ﺑﺎزارﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2-4-2‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ‪ 1‬و ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻠﻒ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ‪ J. McDonald‬ﻛﺸﺎورزي ﮔﻨﺪمﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در اواﻳﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬او‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ‪ 100‬ﺗﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬در‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬او ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﺧﻮد را ﻗﻄﻌﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﮕﺮان ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻢ در ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻴﺪن ﻣﺤﺼﻮل‪،‬‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬آﻳﺎ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺴﻲ را ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي ﺑﺎﺷﺪ؟ درﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﺸﺎورزان ﻛﻪ ﻧﮕﺮان ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻏﺬاﻳﻲ ‪ PBF‬ﻫﻢ ﻣﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻨﺪم ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻴﻚ ﻣﻌﺮوﻓﺶ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺨﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮاردادي ﺑﺎ ‪ McDonald‬ﻛﺸﺎورز ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﻨﺪم در ﭼﻨﺪ ﻣﺎه‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻣﻀﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫* ﻛﻤﻴﺖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﮔﻨﺪﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮدد‬
‫* ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫* ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻬﺎي ﻛﺎﻻ ﭘﺲ از ﺗﺤﻮﻳﻞ آن‬
‫* ﺟﺮاﻳﻢ ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﺗﻌﻬﺪات ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻃﺮﻓﻴﻦ‬
‫* ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻲ‬
‫اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺸﺎورز و ﺷﺮﻛﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي داراي ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻳﻲ در ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻨﻨﺪ؟ در اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ‬
‫از دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ را ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ ،‬از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي و ﻳﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻛﺸﺎورز ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬
‫آب و ﻫﻮا‪ ،‬و ﻳﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري‬
‫از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت در اﺧﺘﻴﺎر ﻋﻤﻮم ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ دو ﻃﺮف در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ‪،‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از دو ﻃﺮف در ﭼﺎﻧﻪ زﻧﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﻓﺮق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ McDonald‬ﻛﺸﺎورز از رخدادن ﻳﻚ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد‬
‫‪1‬‬
‫‪Forward contracts‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Forward markets‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎرش از اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎر او در ﻣﻮرد ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي و ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ او ﺑﺮاي ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻣﺘﻴﺎزي )ﭘﺎداش رﻳﺴﻜﻲ(‪ 1‬اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ او ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺑﭙﺮدازد ﺗﺎ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ رﻳﺴﻚ اﻓﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﮕﺮﻳﺰد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻳﺴﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ McDonald‬ﻛﺸﺎورز‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﻴﻤﺘﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﺗﺨﻤﻴﻦ او ﺑﺮاي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي در زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪،‬‬
‫زﻳﺎن و ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﺳﻮد در ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬زﻳﺎن و ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻮد و زﻳﺎنﻫﺎ‪» ،‬ﺳﻮد و زﻳﺎنﻫﺎي دﻓﺘﺮي« ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﺮف ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮ و ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺑﺪﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬زﻳﺎن دﻓﺘﺮي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ در رﻗﺎﺑﺖ ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛‬
‫زﻳﺮا رﻗﺒﺎي او ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﺮوش ﻛﺎﻻي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻗﺪام ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬رﻳﺴﻚ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﻴﻦ ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻃﺮف‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﭘﺎداش رﻳﺴﻜﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫آﻧﻬﺎ از ﻗﻴﻤﺖ آﻳﻨﺪه ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﺑﺪون ﻏﺮض ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي و ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻠﻒ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎداش رﻳﺴﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﭘﺎداش رﻳﺴﻚ‬
‫را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز را در ازاي ﭘﺬﻳﺮش رﻳﺴﻚ ﻗﻴﻤﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ﺧﻮد ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ‪ PGB‬ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫‪ McDonald‬ﻛﺸﺎورز‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺳﻠﻔﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﮔﻨﺪم در‬
‫زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ در‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي در ﻣﺴﻴﺮ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺮرﻫﺎي‬
‫ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺎر آﻣﺪن ﺑﺎ اﻳﻦ ﺿﺮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺎداش رﻳﺴﻚ زﻳﺎدي ﻃﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﺎداش رﻳﺴﻚ درﺧﻮاﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ McDonald‬ﻛﺸﺎورز ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارد‪ .‬آﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮي ﺑﻪ او ﺑﺪﻫﻨﺪ؟‬
‫‪1‬‬
‫‪Premium‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً ﺷﺮﻛﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﻫﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺸﺎورزان دﻳﮕﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ‬
‫اﻣﻀﺎي ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد ﻛﺸﺎورزان و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺮارداد‬
‫ﺳﻠﻒ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ ﺑﺮاي ﮔﻨﺪم اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺎزاري ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻘﻮل ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻫﻤﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﻛﺎﻻ در‬
‫ﻃﻮل ﻳﻚ زﻣﺎن زﻳﺎد ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮوط ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻮرد ﻣﺬاﻛﺮه ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺬاﻛﺮات‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎدي دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ‪ ،‬از ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺮاردادي اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي ﺳﺒﺐ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﺮوش ﻛﻠﻮﭼﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻠﮋﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ‪ ،PGB‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﺬا در ﻃﻮل ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺪﻣﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﺧﺮﻳﺪه‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﻨﺪم‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﺎزاد ﺑﺮ ﻧﻴﺎزش را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻔﻲ را ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر دارد‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻏﺬاﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ در ﺧﻼل ﺑﻬﺎر ﻗﺮارداد ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﺎن در ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را زﻳﺎده از ﺣﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زدهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻻي ﻗﺮاردادي را ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ آﻣﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﻣﻴﺰان ﻛﻤﺒﻮد را در ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي در زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺷﺮﻛﺖ ‪ PGB‬ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﺑﺨﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﻛﻤﺒﻮد در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﻮد را‬
‫ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ‪ ،‬در آن ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎزار‬
‫ﺳﻠﻒ ﺑﺮاي زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎزار از ﻧﺤﻮه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﺑﺎزﻓﺮوﺷﻲ ﻗﺮارداد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ اوﻟﻴﻪ ﻗﺮارداد ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﻌﻘﺎد آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 3-4-2‬ﻗﺮاردادﻫﺎي آﺗﻴﻪ‪ 1‬و ﺑﺎزار آﺗﻴﻪﻫﺎ‬
‫وﺟﻮد ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ 3‬ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻗﺮارداﻫﺎي ﺳﻠﻒ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻧﻘﺸﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺳﻮداﮔﺮاﻧﻲ‪ 4‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ در آﻳﻨﺪه را ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در آﻳﻨﺪه آن را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻓﺮوش‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً ﻳﻚ ﺳﻮداﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺘﺪا ﻳﻚ ﻗﺮارداد را ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﻗﺮاردادي‬
‫دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺨﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي آﺗﻴﻪ ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﺳﻮداﮔﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد‬
‫را ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎﻻي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف و ﻳﺎ ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎﻳﺪ وارد اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺳﻮداﮔﺮي‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻠﻒ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮآوردي اﺟﻤﺎﻋﻲ از ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﻓﺮوش آن ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﻗﻤﺎر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ راﻫﺒﺮد‬
‫ﺗﺠﺎري اﺳﺘﻮار‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻮداﮔﺮي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ از ﻳﻚ ﺑﺮﺗﺮي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮي‪ ،‬رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻬﺎﻣﺪاران‪ ،‬ﺳﻮدﻫﺎي ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﺰرگ را اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻛﻤﺘﺮ در ﻣﻌﺮض رﻳﺴﻚﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻣﻴﺰان ﺳﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻬﺎﻣﺪاران‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﻮداﮔﺮ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮدﻫﺎي ﻫﻨﮕﻔﺖ اﻣﻴﺪوارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ از زﻳﺎنﻫﺎي ﻛﻼن اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﻌﺠ‪‬ﺐ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻮدﻫﺎي ﻛﻼن‪ ،‬ﺧﻮد را در‬
‫ﻗﺒﻮل رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آزاد ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺣﺼﻮل ﻳﻚ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﺪﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪاً‬
‫‪1‬‬
‫‪Future contracts‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Future markets‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Secondary market‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Speculator‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬در ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻮداﮔﺮ ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‬
‫رﻳﺴﻚ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ در آﻳﻨﺪه را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮداﮔﺮان )ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮ( ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻤﺎﻳﻠﺸﺎن ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ رﻳﺴﻚ‪ ،‬ﺗﺎوان ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﻚ‬
‫ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از رﻳﺴﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎ رﻳﺴﻚﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺘﺎﻗﻨﺪ ﻛﻪ در ﻗﺒﺎل‬
‫ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ رﻳﺴﻚﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﭘﻮل ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻮداﮔﺮ ﺑﺎ رﻳﺴﻚﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ زﻳﺎدي در اﺧﺘﻴﺎر دارد ﻛﻪ او را در وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ زﻳﺎنﻫﺎ و ﺳﻮدﻫﺎ در ﻳﻚ ﺑﺎزه ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻮداﮔﺮان ﺧﻮد را‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزار ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﺧﻮد را‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺳﻮداﮔﺮان از ﻣﺒﺎدﻻت ﺧﻮد ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻞ ﺑﺎزار ﻧﻴﺰ در ﻣﺠﻤﻮع از ﺣﻀﻮر‬
‫آﻧﺎن ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺎ ﺣﻀﻮر آﻧﺎن ﺗﻌﺪاد و اﻧﻮاع ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪) 1‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( راﺣﺖﺗﺮ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻴﺎﻟﻴﺖ‪ ،2‬ﺑﺎزار را در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ 4-4-2‬ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ و آﺗﻴﻪ‪ ،‬ﻫﺮ دو از ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻗﻄﻌﻲ‪ 4‬ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ در آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻲﻗﻴﺪ‬
‫و ﺷﺮط اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ را ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن را در ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺨﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻗﺮار داد ﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎزاد آن را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺪم‬
‫ﺗﻌﺎدلﻫﺎ در زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي اﺻﻼح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻗﺮارداد ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺸﺮوط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﻗﺮارداد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ اﺟﺮا ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ آن ﻗﺮارداد‪ ،‬اﺟﺮاي آن را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Physical participant‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Liquidity‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Option‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Firm contract‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و دو ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ دارﻧﺪ‪ :‬اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ‪ 1‬و اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش‪.2‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ دارﻧﺪه آن اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻛﺎﻻ را در ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﻪ‬
‫آن را ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮا‪ 3‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺮد‪ .‬اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش ﺑﻪ دارﻧﺪه آن اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﺎﻻ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮا ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻘﻮق ﻗﺮاردادي ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ اﺟﺮا ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﺎﻻ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﻧﻮع اروﭘﺎﻳﻲ اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬اﺟﺮاي اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮرﺳﻴﺪ آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﻧﻮع آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ آن‪ ،‬اﺟﺮاي اﺧﺘﻴﺎر در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر اﻣﻀﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر‪ 4‬را از دارﻧﺪه اﺧﺘﻴﺎر درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-4-4-2‬ﻣﺜﺎل ‪1-2‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1‬ژوﺋﻦ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ‪ PGB‬ﻳﻚ اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮاي ‪ 100‬ﺗﻦ ﮔﻨﺪم ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮرﺳﻴﺪ اول‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮاي ‪ 50‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻦ ﮔﻨﺪم‪ ،‬از ‪ McDonald‬ﻛﺸﺎورز ﻣﻲﺧﺮد‪ .‬در روز اول‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﻨﺪم در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ‪ 60‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﮔﻨﺪم در‬
‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ 10 ،‬دﻻر در ﻫﺮ ﺗﻦ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺟﺮاي اﺧﺘﻴﺎر در ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻟﺬا‬
‫اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ارزﺷﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 10×100=1000‬دﻻر ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ McDonald‬ﻛﺸﺎورز ‪ 100‬ﺗﻦ ﮔﻨﺪم ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻦ‪ 50 ،‬دﻻر ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي در اول ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮاي اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﻓﺎﻗﺪ ارزش ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود؛ زﻳﺮا ﺧﺮﻳﺪ ﮔﻨﺪم در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ ارزانﺗﺮ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-4-4-2‬ﻣﺜﺎل ‪2-2‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ اول ﺟﻮﻻي‪ McDonald ،‬ﻛﺸﺎورز ﻳﻚ اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش از ﻧﻮع اروﭘﺎﻳﻲ آن ﺑﺮاي ‪ 100‬ﺗﻦ‬
‫ﮔﻨﺪم از ﺷﺮﻛﺖ ‪ GNWT‬ﻣﻲﺧﺮد‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻗﺮارداد ‪ 55‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻦ و ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮرﺳﻴﺪ‬
‫آن اول ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ در اول ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 60‬دﻻر ﺷﻮد‪McDonald ،‬‬
‫ﻛﺸﺎورز اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد را اﺟﺮا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﮔﻨﺪم ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬از‬
‫‪1‬‬
‫‪Call option‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Put option‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Exercise price‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Option fee‬‬
‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ‪ 50‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻦ ﮔﻨﺪم ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﻳﻦ ﻗﺮارداد‬
‫اﺧﺘﻴﺎر داراي ارزﺷﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 100× (55 − 50) = 500‬دﻻر ﻣﻲﺑﻮد و ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﺪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ‪ :‬دارﻧﺪه آن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬دﺳﺖِ دارﻧﺪه آن را ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺬارد ﺗﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ از ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮاي‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ ﺟﺎي دارﻧﺪه آن‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﻗﻴﻤﺖ را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬و در‬
‫ﻋﻮض ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش رﻳﺴﻚ ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر را در زﻣﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪار اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ اﺧﺘﻴﺎر اﺟﺮا ﺑﺸﻮد ﻳﺎ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮي در‬
‫آن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﭼﻨﺪان ﻣﺘﺪاول ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﻃﺮف‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر و ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮاردادﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 5-4-2‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺑﺎزار‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﺎﻻ ﺑﭙﺮدارﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ورود ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ را ﻧﺪارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ‪ ،‬آﺗﻴﻪ ﻳﺎ اﺧﺘﻴﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺑﺎزار‬
‫ﻣﺮﻛﺰي اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‪ ،‬دو ﻃﺮف درﺑﺎره ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻛﺎﻻ و ﻧﻴﺰ ﻗﻴﻤﺖ آن ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮان در ﺑﺎزار ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﺒﺎدﻻت در ﺑﺎزار ﻣﺮﻛﺰي ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫* اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ‪ 2‬در ﻗﺮارداد ﺑﻴﺶ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪار ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬
‫ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو ﻗﻴﻤﺖ در ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در ﻗﺮارداد را ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Contracts for difference‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Strike price‬‬
‫* اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪار ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو‬
‫ﻗﻴﻤﺖ در ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در ﻗﺮارداد را ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ دو ﻃﺮف در ﺑﺎزار ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‪ ،‬آن دو را از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﺮﻛﺰي اﻳﺰوﻟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻳﻚ اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ و‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﺟﺮاي ﻳﻜﺴﺎن داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-5-4-2‬ﻣﺜﺎل ‪3-2‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻮﻻد ‪ Syldavia‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮق ﺧﻮد را از ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﺮﻛﺰي ‪ Syldavia‬ﺑﺨﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق در اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ‬
‫رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ‪ QEG‬ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﻣﻨﻌﻘﺪ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي ‪ 500‬ﻣﮕﺎوات و ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 20‬دﻻر ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ و ﺑﺮاي ﻛﻞ‬
‫ﺳﺎﻋﺎت روز در ﻳﻚ دوره ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ از دوره ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 22$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻮﻻد ‪ 22×500=11000 Syldavia‬دﻻر در‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ‪ 500MW‬در آن ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ QEG‬ﻫﻢ‬
‫‪ 22×500=11000‬دﻻر از ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ 500‬ﻣﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮق ﻃﻲ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺎ ﺑﻪ اﻟﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ‪(22-20)×500=1000 QEG‬‬
‫دﻻر ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻮﻻد ‪ Syldavia‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ دو ﻃﺮف ‪ 500‬ﻣﮕﺎوات ﺑﺮق را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ ‪ 20$/MWh‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 20$/MWh‬ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻓﻮﻻد ‪ Syldavia‬اﺧﺘﻼف را ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ QEG‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ 6-4-2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﻗﻴﻤﺖ‬

‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي از ﻳﻚ ﻛﺎﻻ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ و‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ‪ ،‬آﻳﻨﺪه‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر و ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‪،‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ از ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان اﻧﺤﺮاﻓﺎت‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ در ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺒﺎدﻻت در ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﻨﻬﺎ درﺻﺪ ﻛﻤﻲ از ﻣﺒﺎدﻻت در ﺑﺎزارﻫﺎي دﻳﮕﺮ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان ﻣﺒﺎدﻻت در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزار ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻌﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺪاوم در ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺪاوم ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 7-4-2‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎزار‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه در اﺑﺘﺪاي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ دو ﺑﺎزﻳﮕﺮ‪ ،‬ارزش ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻳﻚ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻴﻦ آن دو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رخ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺳﺮﻳﻊ و آﺳﺎن اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎل‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺗﻌﺪاد ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ‬
‫و ﻓﺮوش ﻛﺎﻻي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬در ﺑﺎزار ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺴﺘﺮده اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺻﺤﻴﺢ و ﻏﻴﺮﻣﺨﺪوش در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار‪ ،‬از ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﺷﻔﺎفﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﻮدن ﺑﺎزار اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ آﺧﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت )ﻧﻈﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ دادن‪،‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺎزار و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزار( درﺻﺪي از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻫﺮ‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎﻻي ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ از ﻧﻈﺮ ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎزاري اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ ،‬ﻛﺎرا‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫‪1‬‬
‫‪Market efficiency‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Liquid‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Efficient‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 5-2‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‬
‫‪2‬‬
‫‪ 1-5-2‬ﻗﺪرت ﺑﺎزار‬
‫ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻓﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ را ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻔﺮادي‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮض زﻣﺎﻧﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎزﻳﮕﺮان‬
‫ﺑﺎزار زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻴﭻ ﻛﺪام ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي از ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﺮ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪهاي ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﻫﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهاي ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ زﻳﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﻨﺪ از ﺑﺎزار ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎي آﻧﻬﺎ را در ﺑﺎزار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﻤﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶﻫﺎي‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزاري ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان آن ﭘﺬﻳﺮاي‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ و ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ از دﻳﺪﮔﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻫﺪف ﻣﻄﻠﻮب ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ارزش ﺣﺪي ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻫﺮ دو ﺳﻮي ﺑﺎزار را ﺑﻪ داﺷﺘﻦ رﻓﺘﺎري ﻛﺎرا ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻌﺪاد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻚِ ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎﻻﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻳﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﻬﻤﻲ از ﺑﺎزار را در ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻗﺪرت ﺑﺎزار را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان‬
‫راﻫﺒﺮدي‪ 4‬ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺜﺎل ﺑﻌﺪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﺣﺘﻜﺎر‬
‫ﻛﻤﻴﺖ )اﺣﺘﻜﺎر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ (5‬و ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻗﻴﻤﺖ درﺧﻮاﺳﺘﻲ )اﺣﺘﻜﺎر اﻗﺘﺼﺎدي‪ (6‬دﺳﺘﻜﺎري‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Imperfect competition‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Perfect competition‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Strategic player‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Physical withholding‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Economic withholding‬‬
‫‪ 1-1-5-2‬ﻣﺜﺎل ‪4-2‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ‪ 10‬دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻣﻌﺎدل ‪ 1800‬دﻻر ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درآﻣﺪ او از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮوش اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 18000‬دﻻر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزاري‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه داراي ﻗﺪرت ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ‪ 2000‬دﻻر‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﻤﺎن درآﻣﺪ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﺘﺮي دﺳﺘﮕﺎه را ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻮد ﺑﻨﮕﺎه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا ﻓﻘﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﻪ ﺟﺎي ده دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮدداري از ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 1800‬دﻻر و دﺳﺘﮕﺎه آﺧﺮ‬
‫را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه آﺧﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺪ و ﺳﻮد او را ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫‪ 2-5-2‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‬

‫در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ روي آن ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (15-2‬ﻣﺎ را ﺑﺪﻳﻦ ﺟﺎ رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺗﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ او ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻴﺖ ﻛﺎﻻي ﺗﻮﻟﻴﺪي او ﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي روي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ او ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش آن ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪل ‪ Cournot‬ﻣﺪل ﻛﺮد ﻛﻪ در آن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺪل ‪ Bertrand‬اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ در ﭼﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-2-5-2‬ﻣﺪل ‪Cournot‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺣﺎﻟﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ دو ﺑﺎزﻳﮕﺮ در آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ 1.‬در اﻳﻦ ﻣﺪل ﺗﻨﻬﺎ دو ﺑﻨﮕﺎه‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻛﺎﻻي ﺧﻮد در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ دو ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻻ در ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Duopoly‬‬
‫دﻳﮕﺮي را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه اول ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه دوم را ﻣﻌﺎدل ‪ y2e‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه اول ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻴﺰان ‪ y1‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ازاي آن ﺳﻮد‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎرش ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫) ‪max π( y1 + y2e ) y1 − c( y1‬‬ ‫)‪(19-2‬‬
‫‪y1‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ) ‪ π( y1 + y2e‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻣﻴﺰان ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﻛﻞ ﻣﺤﺼﻮل ‪y1 + y2e‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه اول ﺑﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ او از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه دوم ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ‪ 1‬ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫) ‪y1 = f1 ( y2e‬‬ ‫)‪(20-2‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه دوم ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد در ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫) ‪y2 = f2 ( y1e‬‬ ‫)‪(21-2‬‬
‫اوﻻً‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺮ ﻳﻚ از دو ﻃﺮف در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻠﻂ ﻳﺎ ﻏﻴﺮدﻗﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار و ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺧﻮد را اﺻﻼح ﻛﺮده و ﻣﺠﺪداً‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ‪Cournot‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪:‬‬
‫) *‪y1* = f1 ( y2‬‬ ‫)‪(22-2‬‬
‫) *‪y2* = f2 ( y1‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺳﻮدآور ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻣﻮردي را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در آن ‪ n‬ﺑﻨﮕﺎه در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻛﻞ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪Y = y1 + ... + y n‬‬ ‫)‪(23-2‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ‪ i‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﺳﻮد ﺧﻮد اﺳﺖ‪:‬‬
‫}) ‪max{y i .π(Y) − c( y i‬‬ ‫)‪(24-2‬‬
‫‪yi‬‬
‫ﻛﻪ در آن ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار )‪ π(Y‬ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻞ ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Reaction function‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Cournot equilibrium‬‬
‫‪d‬‬ ‫)‪(25-2‬‬
‫‪{yi .π(Y) − c( yi )} = 0‬‬
‫‪dyi‬‬
‫ﻳﺎ‬
‫) ‪dπ(Y) dc( y i‬‬ ‫)‪(26-2‬‬
‫‪π(Y) + yi‬‬ ‫=‬
‫‪dyi‬‬ ‫‪dy i‬‬
‫اﮔﺮ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ از )‪ π(Y‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺟﻤﻠﻪ دوم را در ‪ Y / Y‬ﺿﺮب ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫داﺷﺖ‪:‬‬
‫) ‪⎧ y Y dπ(Y) ⎫ dc( y i‬‬ ‫)‪(27-2‬‬
‫‪π(Y)⎨1 + i‬‬ ‫=⎬‬
‫⎭ )‪⎩ Y dy i π(Y‬‬ ‫‪dy i‬‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ i‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزاري‪ 1‬ﺑﻨﮕﺎه ‪ i‬را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ‪ s i = y i / Y‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﻢ و از ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺸﺶ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (3-2‬ﺑﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (27-2‬را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫⎪⎧‬ ‫) ‪s ⎫⎪ dc( y i‬‬ ‫)‪(28-2‬‬
‫= ⎬ ‪π(Y)⎨1 − i‬‬
‫⎭⎪ )‪⎪⎩ ε(Y‬‬ ‫‪dy i‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه در ﺑﺎزار‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬او ﺳﻮد‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪش در ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي او ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (28-2‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻢ‪ ،‬و درﺟﻪاي از‬
‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎزار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻣﻴﻨﻪ وﻗﻮع ﻗﺪرت ﺑﺎزار را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ اﺷﺎره ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻳﻚ‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ زﻳﺮا زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ او ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ ﻫﻢ ﻛﺎﻻي ﺧﻮد را در ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ )ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه( در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻗﺪرت ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (28-2‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﻨﮕﺎه داراي اﻧﺤﺼﺎر ﻛﺎﻣﻞ‬
‫اﺳﺖ ) ‪ ( si = 1‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻬﻢ او از ﺑﺎزار‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮدن اﺳﺖ )‪ .( si ≈ 0‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺧﺘﻼف‬
‫ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻗﻴﻤﺖ در ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺤﺼﺎري ﺑﻮدن ﺑﺎزار اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻗﺪرت‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮ داراي اﻧﺤﺼﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﺳﻬﻢ‬
‫‪1‬‬
‫‪Market share‬‬
‫اﻧﺪك در ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (28-2‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﻜﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (15-2‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻨﮕﺎه ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-2-5-2‬ﻣﺪل ‪Bertrand‬‬
‫ﺑﺎزاري را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ در آن دو ﺑﻨﮕﺎه ﻛﺎﻻي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺣﺪي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪل ‪ Bertrand‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮد را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫و اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزار در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺿﺮر او‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﮕﺎه اول ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎه دوم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﮕﺎه اول‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎزار را ﻗﺒﻀﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﺎﻻي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ دو ﺑﻨﮕﺎه ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻻي ارزانﺗﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﻨﮕﺎه اول ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﮕﺎه دوم‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻌﺎدل ﭘﺎﻳﺪار ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎرات ﺷﻬﻮدي اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺑﺎزاري ﺑﺎ ﺗﻨﻬﺎ دو ﺑﺎزﻳﮕﺮ رﻗﻴﺐ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺪل ‪ Bertrand‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻟﻲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ در‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻨﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻗﻴﻤﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻨﻄﻘﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺒﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ اﺋﺘﻼف‪ 1‬ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ و‬
‫ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد ﻛﻞ ﺻﻨﻌﺖ را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺳﺎزد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺋﺘﻼفﻫﺎ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺒﺎﻧﻲﻫﺎ ﺷﻜﻠﻲ ﻇﺮﻳﻒ و ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ در آن‬
‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺎدي و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﺑﺎزار ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻐﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ رﻗﺒﺎي‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Cartel‬‬
‫‪ 3-5-2‬اﻧﺤﺼﺎر‬
‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ اﻧﺪازه ﻛﺎراي ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه )‪ ( MES‬در ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎص‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎزﻳﮕﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ در آن ﺻﻨﻌﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ MES‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻄﺤﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﻧﻮﻋﻲ را در آن ﺻﻨﻌﺖ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﻓﻨﺎوري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ (a) 23-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ‪ MES‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ از ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ در‬
‫اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂِ ﻛﻤﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از رﻗﻴﺒﺎن را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ (b) 23-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ MES ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎزار دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ دو ﺑﻨﮕﺎه ﺳﻮدآور را در ﺧﻮد ﺟﺎ دﻫﺪ و ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺤﺼﺎر ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (28-2‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزﻳﮕﺮ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮ‬
‫ﻏﺎﻟﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺮد ﺗﺎ ﺳﻮد ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎه ﻛﻠﻲ‪ ،‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻻي ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ راه ﻋﻼج ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﻚ ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ آن‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار و ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ را در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﺑﻨﮕﺎه اﻧﺤﺼﺎري ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﺎر ﺳﺎدهاي ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه اﻧﺤﺼﺎري در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫دﻗﻴﻖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار در آن ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻨﮕﺎه اﻧﺤﺼﺎري ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 24-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ‪ πMC‬را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮ اﻧﺤﺼﺎري از‬
‫ﻛﺴﺐوﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺖ را در ﻧﻘﻄﻪ ‪ πAC‬ﻛﻪ از ﺗﻘﺎﻃﻊ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ را اﻧﺤﺼﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ 2‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪1‬‬
‫‪Minimum Efficient Size‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Natural monopoly‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻣﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل‬
‫و ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ از اﻧﺤﺼﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 23-2‬ﻣﻔﻬﻮم ‪ (a) MES‬ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ )‪ (b‬وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺤﺼﺎر‬
‫ﺷﻜﻞ‪ 24-2‬اﻧﺤﺼﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻴﺮﺳﻮدآور‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ ﻋﻨﻮانﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻤﻖ ﻣﻄﺎﻟﺐ در آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن در‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻓﺎﻗﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت آﻧﻬﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
59 ‫ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎد‬2
‫( ﺑﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ‬1999) Varian ‫ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻈﻴﺮ‬.‫و ﺣﺠﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫( ﺑﻪ دﺳﺖ‬1992) Rees and Gravelle ‫ روﻳﻜﺮد دﻗﻴﻖﺗﺮ و رﻳﺎﺿﻲوارﺗﺮ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻛﺘﺎب‬.‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
.‫( ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻨﮕﺎه را ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‬1998) Tirole ‫ ﻛﺘﺎب‬.‫آورد‬
‫( ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ در ﻣﻮرد اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮاردادﻫﺎ در‬1996) Shuttleworth ‫ و‬Hunt ‫ﻛﺘﺎب‬
‫ ﺑﺤﺜﻲ درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻔﻬﻮم ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق را ﻣﻲﺗﻮان در ﻛﺘﺎب‬.‫ﺑﺮ دارد‬
‫( ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪي‬2001 ,1999) Borenstin ‫ ﻛﺘﺎب‬.‫( ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‬2000) ‫ و ﻫﻤﻜﺎران‬Kirschen
.‫درﺑﺎره ﻗﺪرت ﺑﺎزار در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق در ﺑﺮ دارد‬
Borenstin S, Understanding Competitive Pricing and Market Power in Wholesale

Electricity Markets, Working Paper PWP-067, August 1999, Program on Workable
Energy Regulation, University of California Energy Institute. Available online from
www.ucei.org.
Borenstin S, The Trouble with Electricity Markets (and some solutions), Working Paper
PWP- 081, January 2001, Program on Workable Energy Regulation, University of
California Energy Institute. Available online from www.ucei.org.
Gravelle H, Rees R, Microeconomics, Second Edition, London, Longman, 1992.
Hunt S, Shuttleworth G, Competition and Choice in Electricity, Wiley, Chichester, 1996.
Kirschen D S, Strbac G, Cumperayot P, Mendes D P, Factoring the elasticity of demand
in electricity prices, IEEE Transactions on Power Systems, 15(2), 2000, 612–617.
Tirole J, The Theory of Industrial Organization, MIT Press, Cambridge, MA, 1988.
Varian H R, Intermediate Microeconomics: A Modern Approach, Fifth Edition, W. W.
Norton, New York, 1999.
‫ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬7-2
‫ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن‬،‫ ﺑﺮآورد ﻳﻚ ﺳﺎزﻧﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل‬1-2
:‫ ﻛﻤﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬q ‫ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ و‬C ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن‬
C(q ) = 25q2 + 2000q [$]
.‫اﻟﻒ( ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‬
‫ ﻋﺒﺎرتﻫﺎﻳﻲ‬،‫ب( در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪه ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﺪ‬
.‫ﺑﺮاي درآﻣﺪ و ﺳﻮد ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‬
‫ ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ داده ﺷﺪه‬2-2
:‫ ﻗﻴﻤﺖ واﺣﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬π ‫ ﺗﻘﺎﺿﺎ و‬q ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‬
π = −10q + 2000 [$]
‫اﻟﻒ( ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺼﺮف اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ب( ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهاي ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ آن ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ج( ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺎزاد ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ ﭼﺮا ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺎزاد را ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫د( ﺑﺮاي ﻗﻴﻤﺖ ‪ π‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1000‬دﻻر ﺑﺮ واﺣﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬درآﻣﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫ( اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ‪ %20 ، π‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﺼﺮف و ﺗﻐﻴﻴﺮ در درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫و( ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ π‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1000‬دﻻر ﺑﺮ واﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل و‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫ز( ﻋﺒﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ آﻧﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬ﺻﺤﺖ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرتﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺴﻤﺖ )د( ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ح( ﻋﺒﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬ﺻﺤﺖ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرتﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺴﻤﺖ )د( ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-2‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺮآورد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزار ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺒﺎرت‬
‫‪ q = 0/ 2π − 40‬داده ﺷﻮد؛‬
‫اﻟﻒ( اﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت داده ﺷﺪه در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 2-2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻗﻴﻤﺖ در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ب( در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪-‬‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-2‬اﺛﺮ ﻣﺪاﺧﻼت زﻳﺮ ﺑﺮ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار در ﻣﺴﺎﻟﻪ ‪ 3-2‬را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 900$‬ﺑﺮاي ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ب( ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 600$‬ﺑﺮاي ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ج( ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﻓﺮوش ‪ 450$‬ﺑﺮاي ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﻤﻴﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-2‬ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦزده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪q = 200 − π‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪ 150 ،100 ،50 ،0‬و ‪ 200‬ﻗﻴﻤﺖ و ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬
‫‪10000‬‬
‫=‪q‬‬
‫‪π‬‬
‫‪ 6-2‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي دو ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را از زﻣﺎنﻫﺎي اوج ﻣﺼﺮف ﺑﻪ زﻣﺎنﻫﺎي ﻏﻴﺮاوج ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻃﻲ زﻣﺎنﻫﺎي اوج و ﻏﻴﺮاوج را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪ .‬ﺟﺪول‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 6-2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ 1 S.A.P.L.‬در ﺗﻌﺮﻓﻪ دو ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ ،‬ﻛﺸﺶﻫﺎ و ﻛﺸﺶﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﻃﻲ‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎي اوج و ﻏﻴﺮاوج ﺑﺮآورد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪6-2‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻏﻴﺮاوج‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻘﺎﺿﺎي اوج‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻏﻴﺮاوج‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ اوج‬
‫‪D2‬‬ ‫‪D1‬‬ ‫‪π2‬‬ ‫‪π1‬‬
‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪0/06‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫‪509‬‬ ‫‪992‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ‪1‬‬
‫‪510‬‬ ‫‪985‬‬ ‫‪0/06‬‬ ‫‪0/09‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ‪2‬‬
‫‪ 7-2‬ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ در ﻣﻘﺪاري از ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺣﺪي ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 8-2‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪C( y) = 10y2 + 200y + 100000‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Southen Antarctica Power and Light‬‬
‫اﻟﻒ( اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 2400$‬ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودهاي از ﺧﺮوﺟﻲ را ﻛﻪ در‬
‫آن ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪاري از ﺧﺮوﺟﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آورﻳﺪ‪.‬‬
‫ب( اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪C( y) = 10y + 200y + 200000‬‬
‫‪2‬‬
‫‪63‬‬ ‫‪ 3‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ 3‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ 1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎدهﺳﺎزي در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮق‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎس وﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺪون ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘّﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض‪،‬‬
‫ﻓﻌﻼً از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻮن در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرگ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺮژي‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﻲ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ در ﻃﻲ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﻮل اﻳﻦ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ آن ﺑﺎزار‪ ،‬ﻧﻮﻋﺎً ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎ ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ در ﻳﻚ ﺑﺎزه‪ ،‬ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎوت از اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ در ﺑﺎزه دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﺮ ﺑﺎزه ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈّﻢ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ ﺑﺎزه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﻴﺰ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﻮازن ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي ﺗﺤﻘّﻖ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪5‬‬
‫ﻣﻮﻛﻮل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ 2-3‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮق و ﻳﻚ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺶﻓﺮض ﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺴﺎن ﻳﻚ ﻛﺎﻻ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ ﻣﻬﻢ ﻣﻴﺎن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﮔﻨﺪم‪ ،‬ﺑﺸﻜﻪ‬
‫ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ اﺛﺮي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺮق دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﺎوت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ واﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از ﻫﺮ ﺑﺎزار دﻳﮕﺮي ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺗﻮازن ﺑﻴﻦ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ )ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ ﻋﻮاﻗﺒﻲ ﻓﺎﺟﻌﻪاﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬دﭼﺎر ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻈﺎم ﺗﺠﺎري را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﻄﻊ ﺑﺮق ﻛﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎ ﻛﺸﻮر‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪ 1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬در ﭘﻲ ﻳﻚ‬
‫ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺰرگ‪ 24 ،‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻳﺎ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻗﺐ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﺳﺮاﺳﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪري ﻧﺎﮔﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ دوﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺎزار ﺑﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﺣﺘﻤﺎل ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻮادﺛﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮازن‬
‫ﺑﻴﻦ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻬﺎدي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛُﻨﺪ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺆول ﻣﺜﻞ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺳﭙﺮد‪ .‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﻋﻤﻼً ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻮازن را ﺑﺎ ﻫﺮ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎزوﻛﺎري ﻛﻪ در اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺑﺎزار‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت اﺳﺎﺳﻲ )اﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﻢاﻫﻤﻴﺖﺗﺮ( دﻳﮕﺮ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺧﺎص ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺮژي را ﻓﻘﻂ از ﻳﻚ ﻣﻮﻟﺪ ﻣﺸﺨﺺ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در‬
‫ﻋﻮض‪ ،‬ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻲرﻳﺰد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﻤﻴﻊ‪ 2‬ﺗﻮان‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺗﻔﺎوت در اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﺠﻤﻴﻊ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ :‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر ﻛﻞ ﻣﺼﺎرف ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺗﺠﻤﻴﻊ ﺗﻮان‪،‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻛﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺼﺮف ﺗﻚﺗﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬از‬
‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﺮاﺑﻲ‪ 3‬در ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻ در آن ﺗﺠﻤﻴﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎن‪ ،‬و ﻧﻪ ﻃﺮفﻫﺎي ﺧﺎﺻ‪‬ﻲ‬
‫از ﻳﻚ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬را ﻣﺘﺄﺛّﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ داراي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺘﻨﺎوب در ﻃﻲ ﻳﻚ روز ﻳﺎ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺮق ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ را داراﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻣﺼﺮف ﻗﻬﻮه‪ ،‬در‬
‫روز دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻗﻠﻪ ﺗﻴﺰ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف آن در ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺎﻋﺎت‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻗﻬﻮه ﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎزوﻛﺎر ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا ﻗﻬﻮه ﻛﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﻳﺎ ﺟﺎﻣﺪ ذﺧﻴﺮه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ از دﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن‬
‫‪1‬‬
‫‪Restoring‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Pooling‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Breakdown‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي‪ 1‬ﺑﺮق‪ ،‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ردﮔﻴﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﺰرگ ﻣﺼﺮف را ﻛﻪ در ﻃﻲ روز رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪،‬‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ درﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﻳﻚ روز‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً‬
‫ﻓﻘﻂ واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﻬﺮهوري ﺑﻴﺸﺘﺮ در رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺎﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎ ﻣﻮﻗﺘﺎً ﺧﺎﻣﻮش ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﻬﺮهوري ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در زﻣﺎن اوج ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ و ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ 3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي‪ (4‬ﻫﻢ ﻃﻲ ﻳﻚ روز ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﺘﻨﺎوب در ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻋﺎدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﮔﺎز ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻ‬
‫در آن ﺗﺠﻤﻴﻊ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻨﺎوب اﺳﺖ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﮔﺎز ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه در واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪت زﻳﺎدي‬
‫ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﮔﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺎز ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان آن را از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎزوﻛﺎر ﺑﺎزار اﺻﻼح ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ 3-3‬ﺿﺮورت ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن ﺧﺮﻳﺪار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه و‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﻣﺒﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺗﻌﺎدﻟﻲ‪ 5‬ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫در آن ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺗﺴﻮﻳﻪ و ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزار آزاد آرﻣﺎﻧﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺮﻳﺪار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎزار آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ و ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻋﻘﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻗﺮاردادي‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه‬
‫ﺑﺎزار )ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎ ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ( ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪﻫﺎي‬
‫‪1‬‬
‫‪Price elasticity of demand‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Marginal producer‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Marginal cost‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Spot price‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Equilibrium‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در زﻣﺎن ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺪه اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه را ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﻮﻟﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻌﻲ دارد ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزد‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪان ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻗﺮاردادي ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن و دﻗﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮآورده ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اوﻻً‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي واﻗﻌﻲ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺮﮔﺰ دﻗﻴﻘﺎً ًﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي ﻣﻘﺮّر ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﺧﺮاﺑﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﺑﺨﺶ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺳﻨﻜﺮونﺳﺎزي واﺣﺪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺪه و زﻣﺎنﺑﻨﺪي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آن را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ و رﺧﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺷﻜﺎﻓﻲ ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ و دﻗﺖ ﭘﺮ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ‪ 1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺣﻔﻆ ﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻜﺎف ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ رﻓﺘﺎر ﺷﻮد و از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺑﺎزار آزاد اﺻﻼح‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﺛﺎﻧﻴﻪ از وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎزار )ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ( آﮔﺎه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺪون اﻃﻼع ﻗﺒﻠﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ رﻓﻊ ﺷﻮد‪ .‬در وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﻓﻨّﺎوري‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮة ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﺛﺒﺖ ﻫﺰاران ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬اﻣﺮي ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎزوﻛﺎري ﺑﺮاي رﻓﻊ‬
‫ﻋﺪم ﺗﻮازﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻻت در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزار آزاد‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺸﺪه ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزاري ﻧﺎﺗﻮان از ﺣﻔﻆ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا‬
‫ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي را دارد‪،‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺎزار آزاد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻧﺸﺪه ﮔﺮدد‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزاري‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎر ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﻳﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﺎر ﻣﺸﺘﺮﻛﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﭘﺬﻳﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻲﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮوج ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﻨﻲ اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺎزار‬
‫‪1‬‬
‫‪Integrity‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺮهوري اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪم‬
‫ﺗﻌﺎدل ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف‪ ،‬اﻣﺮي اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﺑﺪون ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﻪ‬
‫رﻓﺘﺎري ﺑﻬﺮهور‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ واﻗﻌﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه در‬
‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﺎرا و ﻋﺎدﻻﻧﻪاي وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ اﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه و ﺗﻌﺎﻣﻞ آن ﺑﺎ ﺑﺎزار آزاد اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫‪ 4-3‬ﺑﺎزارﻫﺎي آزاد اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ 1-4-3‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ از ﻧﺎم آن ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ دو ﻃﺮف درﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺮﻳﺪار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﺎزﻳﮕﺮان در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺪون وﺳﺎﻃﺖ‪ ،‬دﺧﺎﻟﺖ ﻳﺎ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻃﺮف ﺳﻮﻣﻲ‪ ،‬وارد ﻗﺮارداد‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪت زﻣﺎن در دﺳﺘﺮس و ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان‪ ،‬از ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬
‫از ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﻔﺎرﺷﻲ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ در ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻴﻦ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻮرد ﻣﺬاﻛﺮه‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻫﺪاف ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺮآورده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از‬
‫اﻧﺮژي )ﺻﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﻫﺰاران ﻣﮕﺎوات( را ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎت ﻃﻮﻻﻧﻲ )ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل( در ﺑﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺒﺎدﻻﺗﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺧﺎرج از ﺑﻮرس‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﻫﺎ ﺣﺠﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮي از اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﻗﺎﻟﺐ‪ 3‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻣﺘﻌﺎرف از ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ در‬
‫ﺑﺎزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ روزﻫﺎ و ﻫﻔﺘﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮي دارد و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪1‬‬
‫‪Customized long-term contract‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Trading over the counter‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Profile‬‬
‫و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻳﻚ ﺑﺎزار‬
‫راﻳﺎﻧﻪاي وارد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي را ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻃﺮف‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻨﺪه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎزﻳﮕﺮي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻮرس‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن‪ ،‬در ﺑﺎزه ﺗﺤﻮﻳﻞ‪ ،‬وﺟﻮد دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﻣﺴﺎوي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬اﻧﺠﺎم و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﻮردي ﭘﻴﺪا ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻧﺸﺪه‪ 2‬اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ در آﻧﺠﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮدد ﻳﺎ آن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار ﺑﺮاي آن ﺑﺎزه‪ ،‬از اﻋﺘﺒﺎر ﺳﺎﻗﻂ ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ ﺟﺪﻳﺪي ارﺳﺎل ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﻴﺎده ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ و ارزان اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از‬
‫ﻣﺒﺎدﻻت ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ‪ ،‬در دﻗﻴﻘﻪﻫﺎ و ﺛﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻗﺒﻞ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺎ آن‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﭘﻴﺶ از زﻣﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖ »رﺳﻤﻲ«‪ 3‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻗﺮاردادﻫﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﺧﺒﺮي‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ و ﻣﻘﺪار ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﺎرج از ﺑﻮرس ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻧﺎم‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺼﺮي از آن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ از ﺑﺎزار‪ ،‬و ﻧﻤﺎﻳﺶ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎزار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا دﻳﺪ واﺿﺢﺗﺮي از‬
‫وﺿﻌﻴﺖ و ﺟﻬﺖ ﺑﺎزار را ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Electronic trading‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Outstanding‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Official‬‬
‫‪ 1-1-4-3‬ﻣﺜﺎل ‪1-3‬‬
‫‪ Borduria Power‬در ﺑﺎزار ﺑﺮق ‪ Bordurian‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎﻟﻚ ﺳﻪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم دورهﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻي راهاﻧﺪازي‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ‪ A‬و ‪ ،B‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ واﺣﺪ ‪ A‬را ﻫﻤﻮاره در ﻣﺪار ﻗﺮار دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم روز‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﻻﻣﻜﺎن ﺑﺎ واﺣﺪ ‪ B‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راه اﻧﺪازي واﺣﺪ ‪ C‬ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪MC‬‬ ‫‪Pmax‬‬ ‫‪Pmin‬‬ ‫ﻧﻮع‬ ‫واﺣﺪ‬
‫‪$/MWh‬‬ ‫‪MW‬‬ ‫‪MW‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪100‬‬ ‫زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﺑﺰرگ‬ ‫‪A‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪50‬‬ ‫زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪B‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﮔﺎزي‬ ‫‪C‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺮاردادي ‪ Borduria Power‬در ﺑﺎزه ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ‪ 11‬ژوﺋﻦ را‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺟﺪول زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪاي از ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬ ‫ﺧﺮﻳﺪار‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ‬ ‫ﻧﻮع‬
‫‪$/MWh‬‬ ‫‪MWh‬‬ ‫ﻗﺮارداد‬
‫‪12/5‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Borduria Power‬‬ ‫‪Cheapo Energy‬‬ ‫‪LT1‬‬ ‫‪ 10‬ژاﻧﻮﻳﻪ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬

‫‪12/8‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪Borduria Power‬‬ ‫‪Steel Borduria‬‬ ‫‪LT2‬‬ ‫‪ 7‬ﻓﻮرﻳﻪ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬
‫‪14‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Borduria Power‬‬ ‫‪Quality Electrons‬‬ ‫‪FT1‬‬ ‫‪ 3‬ﻣﺎرس‬ ‫آﺗﻴﻪ‬
‫‪13/5‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪Perfect Power‬‬ ‫‪Borduria Power‬‬ ‫‪FT2‬‬ ‫‪ 7‬آورﻳﻞ‬ ‫آﺗﻴﻪ‬
‫‪13/8‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Borduria Power‬‬ ‫‪Cheapo Energy‬‬ ‫‪FT3‬‬ ‫‪ 10‬ﻣﻲ‬ ‫آﺗﻴﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ‪ Borduria Power‬از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮي را ﻛﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﺎزﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ،Fiona‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ )‪ BPex (Borduria Power exchange‬ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ‪ Borduria power ،‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 570MW‬ﻗﺮارداد ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻞ آن در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺬﻛﻮر‪ 750MW ،‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ‪ BPex‬در ﺟﺪول ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻪ‬ ‫‪ 11‬ژوﺋﻦ ﺑﻴﻦ ‪ 14‬ﺗﺎ ‪15‬‬
‫‪$/MWh‬‬ ‫‪MW‬‬
‫‪17/5‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪B5‬‬
‫‪16/3‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪B4‬‬
‫‪14/4‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪B3‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش‬
‫‪13/9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪B2‬‬
‫‪13/7‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪B1‬‬
‫‪13/5‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪O1‬‬
‫‪13/3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪O2‬‬
‫‪13/25‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪O3‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ‬
‫‪12/8‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪O4‬‬
‫‪12/55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪O5‬‬
‫‪ ،Fiona‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮد در اﻳﻦ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺪرت اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ او ﻫﻨﻮز ‪ 130MW‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ در واﺣﺪ ‪ B‬در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ‪ O2 ،O1‬و ‪ O3‬را ﭘﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ رﻗﺒﺎ ﺗﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي واﺣﺪ ‪ B‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺳﻮدآور ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ Fiona .‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻻت‪،‬‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﺻﻼح ﺷﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ اﻃﻼع ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬واﺣﺪ ‪ A‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﺧﻮد‪ (500MW) ،‬و واﺣﺪ ‪ B‬ﺑﻪ اﻧﺪازه )‪ (130MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪ ‪ C‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺣﺪ آﻣﺎده ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻛﻤﻲ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ‪ 14:00‬ﺗﺎ ‪ 15:00‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار واﺣﺪ ‪ B‬ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ‪،‬‬
‫‪ Fiona‬را از ﺑﺮوز ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪهاي ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻃﻲ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬واﺣﺪ ﻗﺎدر‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﻏﺮوب در ﻣﺪار ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺶ از )‪ (80MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻟﺬا ‪ Fiona‬ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﻆ اﻋﺘﺒﺎر ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria Power‬ﺳﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﭘﻴﺶ روي ﺧﻮد دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ Borduria Power‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 50MW‬ﻛﻤﺒﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي آن را ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮد را ﺑﺎ راهاﻧﺪازي واﺣﺪ ‪ C‬ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ از ‪ BPex‬ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي داراي ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ Fiona ،‬ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ از اﻳﻦ ﺑﺎزار ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ‪ BPex‬اﻧﺮژي را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي واﺣﺪ ‪ C‬ﺑﺨﺮد‪ .‬وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻪ‬ ‫‪ 11‬ژوﺋﻦ ﺑﻴﻦ ‪ 14‬ﺗﺎ ‪15‬‬
‫‪$/MWh‬‬ ‫‪MW‬‬
‫‪17/5‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪B5‬‬
‫‪16/3‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪B4‬‬
‫‪14/4‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪B3‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش‬
‫‪14/3‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪B6‬‬
‫‪14/1‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪B8‬‬
‫‪12/8‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪O4‬‬
‫‪12/7‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪O6‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ‬
‫‪12/55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪O5‬‬
‫‪ Fiona‬ﻓﻮراً ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ‪ B6 ،B8‬و ‪ B3‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﺎدل‬
‫ﻗﺮاردادي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ‪ C‬ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ‪ Borduria Power ،‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ 580MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫‪ Fiona‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 2-4-3‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق‬
‫در ﺳﺎلﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي رﻗﺎﺑﺖ در ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻋﺰﻳﻤﺖ از وﺿﻊ ﺟﺎري ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎدﻻت دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬اﻣﺮي دﺷﻮار ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﻛﺖ از ﻣﻮﻟﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﺠﻤ‪‬ﻊ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد و‬
‫ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را درﮔﻴﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق ﭘﺪﻳﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬ﺣﻮﺿﭽﻪ‪ ،‬ﺷﻴﻮهاي ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﺎﻻ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Electricity pool‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺎ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺠﺎور اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻜﺮر ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ ﺳﺎزوﻛﺎري ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ روﺷﻤﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫روشﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬اﺳﺎس ﻛﺎر ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫* ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻦ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ در ﺑﺎزه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﻈﻢ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺎزﻳﮕﺮان را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪار اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‬
‫)ﺗﺠﻤﻌﻲ( ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫* ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ )ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار و ﻗﻴﻤﺖ(‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺮﺗﺐ ﮔﺮدﻳﺪه‪،‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺮق‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ دارد‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻳﻦ ﻗﺪم ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻗﺮار داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺧﻄﻲ ﻋﻤﻮدي در ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫* ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻓﺮوﺷﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺎوي ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎزه ﻣﺬﻛﻮر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي‬
‫ﺧﺮﻳﺪي ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺎوي ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي‬
‫ﻣﺠﺎز ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ از ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻃﻼع داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫* ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ اﺿﺎﻓﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺣﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ 1‬ﻳﺎ ‪ SMP‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ‪ SMP‬ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ازاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻓﺮوش و ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﭼﻘﺪر‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ SMP ،‬را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﮕﺎه اول‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ‪ SMP‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺠﻴﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﻮﻟﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺧﻮد را درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ؟ آﻳﺎ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮق را ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد؟ دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي رد‪ ‬روش‬
‫‪1‬‬
‫‪System Marginal price‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ 1‬آن اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﮕﻴﺰه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ‪ SMP‬اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﺣﺪس ﻣﻲزﻧﻨﺪ و در‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ درآﻣﺪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ SMP ،‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﺮﺧﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻘﺪار ‪ SMP‬را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺣﺪ واﻗﻌﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫زده‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ از ﺑﺎزار ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻨﺎﭼﺎر واﺣﺪي‬
‫ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﻴﻤﺖ ‪ SMP‬از آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻏﻴﺮﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻋﺪم ﺑﻬﺮهوري اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺟﺒﺮان رﻳﺴﻚ ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ‪ SMP‬ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ آن ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد!‬
‫‪1‬‬
‫‪Pay-as-bid‬‬
‫‪ 2-1-4-3‬ﻣﺜﺎل ‪2-3‬‬
‫ﺟﺪول زﻳﺮ ﻟﻴﺴﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش در ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق ‪ Syldavia‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬ﺗﺎ ‪10‬‬
‫ﺻﺒﺢ ‪ 11‬ژوﺋﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ )‪($/MWh‬‬ ‫ﻣﻘﺪار )‪(MWh‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫‪ 11‬ژوﺋﻦ ﺑﻴﻦ ‪ 14‬ﺗﺎ ‪15‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪15‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪20‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪16‬‬ ‫‪150‬‬ ‫ﺳﺒﺰ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش‬
‫‪17‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺳﺒﺰ‬
‫‪13‬‬ ‫‪100‬‬ ‫آﺑﻲ‬
‫‪18‬‬ ‫‪50‬‬ ‫آﺑﻲ‬
‫‪13‬‬ ‫‪50‬‬ ‫زرد‬
‫‪23‬‬ ‫‪100‬‬ ‫زرد‬
‫‪11‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ‬
‫‪23‬‬ ‫‪150‬‬ ‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬
‫‪10‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﻧﺎرﻧﺠﻲ‬
‫‪25‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﻧﺎرﻧﺠﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﻧﺤﻮه اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از ﺑﺮﺧﻮرد اﻳﻦ دو ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﺎزه ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ‪ SMP‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 16$/MWh‬اﺳﺖ‬
‫و ‪ 450MWh‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق ‪ Syldavian‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫ﻫﺮ ﻣﻮﻟﺪ و اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻫﺮ ﺧﺮﻳﺪار را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه درآﻣﺪ و ﻣﺨﺎرج ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎي درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ‪ Syldavia‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﻃﺮف ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺎر ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﺎزه ‪ 450MW‬ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺨﺎرج )‪($‬‬ ‫درآﻣﺪ )‪($‬‬ ‫ﻣﺼﺮف )‪(MWh‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪(MWh‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬

‫‪4000‬‬ ‫‪250‬‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪1600‬‬ ‫‪100‬‬ ‫آﺑﻲ‬
‫‪1600‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﺳﺒﺰ‬
‫‪3200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﻧﺎرﻧﺠﻲ‬
‫‪1600‬‬ ‫‪100‬‬ ‫زرد‬
‫‪2400‬‬ ‫‪150‬‬ ‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬
‫‪7200‬‬ ‫‪7200‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪450‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬اﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش در ﻣﺜﺎل ‪2-3‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺳﺎدهاي ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻴﻤﺖ‪ /‬ﻣﻘﺪار ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺮﻛﺐ ﺑﺮاي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪاي واﺣﺪﻫﺎ )ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬راهاﻧﺪازي و ﺑﻲ ﺑﺎري( و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫ﻓﻨﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي( را اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺣﻮﺿﭽﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫ﺳﺎده ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻓﺮوش‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﻣﺪارﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه ﻳﻚ ﻳﺎ ﻧﻴﻢﺳﺎﻋﺘﻪ در ﻛﻞ روز ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‪ ،‬در ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و وﻟﺰ ﺑﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1990‬ﺗﺎ ‪ 2001‬ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲرﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ 3-4-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﺣﻮﺿﭽﻪ و ﻫﻢ ﻣﺪلﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻫﺎي‬
‫ﺑﺮق ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮوري اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻫﺮ دو روش ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ آﻣﺪ‪ ،‬اﺳﺎس ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ رﻗﺎﺑﺘﻲ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻳﻚ ﺗﻮاﻓﻖ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻴﻦ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺟﺰﺋﻲ در ﻛﺎرﺑﺮي‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي رﻗﺎﺑﺖ را‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻚ »ﺗﺤﻮل« ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ آن را »اﻳﺠﺎد ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺪﻳﺪ«‬
‫ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺪو ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ذاﺗﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﻠﻴﻞ داد‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه اﮔﺮ در ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻗﺒﻠﻲ ﻣﺴﺆول ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ و ﻣﺮدم‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺮق ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ اﻧﺮژي ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺗﺮي از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮﺿﭽﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺒﺎدﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل را ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه‬
‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ وﻇﺎﻳﻒ‪ ،‬از ﺗﻜﺜﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮق‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎل در ﺑﺎزار ﺑﺮق‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺠﻤ‪‬ﻊ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺰاري‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺼﺮف‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮاتِ ﻗﻴﻤﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺎﻳﺪ اﺳﺘﺪﻻل‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻌﺎل ﻧﺒﻮدن ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻳﻚ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق‪ ،‬و در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬وﻟﻲ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻮاﻓﻖ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻛﺎرا‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق ﮔﺮﻳﺰاﻧﻨﺪ؛ زﻳﺮا آن را ﻓﻘﻂ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ‬
‫ﻧﻈﺎرت ﺷﺪه از ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﻲداﻧﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزار واﻗﻌﻲ‪.‬‬
‫ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي ﺗﻮان‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎزوﻛﺎري ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ‪ ،‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﻮﻟﺪ‪ ،‬اﻧﺮژي را ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺳﺎده ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه‬
‫ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎزهﻫﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻓﺮوش‬
‫اﻧﺮژي ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺸﻮد؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ دﻳﮕﺮ روﺷﻦ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺮژي را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺿﺮر ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﻳﺎ واﺣﺪ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﺪ و در ﻋﻮض ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫راهاﻧﺪازي ﺑﻌﺪي را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬ﻫﺮ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي را اﻓﺰاﻳﺶ داده‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه در ﺣﻮﺿﭽﻪاي ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي‬
‫ﻣﺮﻛﺐ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﺣﻮﺿﭽﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي و ﺑﻲﺑﺎري را ﻧﻴﺰ در‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻮﺿﭽﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺎﻧﻊ‬
‫از ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻏﻴﺮﺿﺮوري واﺣﺪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ را ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺘﻈﺎر رود ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ‪ ،‬از ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‬
‫ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ و ﻓﺮﺻﺖ دﺳﺖﻛﺎري در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻫﻨﻮز روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺮﻛﺐ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﻮﺿﭽﻪ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺮق را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫‪ 5-3‬ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬

‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺎﻻﻳﻲ‪،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻗﺮاردادي ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﺮوش‪ ،‬و ﻧﻴﺎز واﻗﻌﻲ ﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻮازﻧﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﺎزوﻛﺎري ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎﻻ رﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻳﻚ ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪري ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮﻃﺮف ﮔﺮدد ﻛﻪ در ﺳﺎزوﻛﺎر ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﻨﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ )‪ (SO‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از »ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه« ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎدل ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه‬
‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزوﻛﺎر‪ ،‬ﻳﻚ »ﺑﺎزار« اﺳﺖ زﻳﺮا اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬آزاداﻧﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ دﻟﺨﻮاه ﺑﺎزﻳﮕﺮان‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﺎزاري »ﻟﺤﻈﻪاي« اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎزاري »ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه« اﺳﺖ؛ زﻳﺮا‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ )‪ ،(SO‬و ﻧﻪ ﺗﻌﺎﻣﻼت دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎي ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي واﻗﻌﻲ اﻳﻦ ﺑﺎزار ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫اﺟﻤﺎﻋﻲ در ﻣﻮرد ﻧﺎم اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺻﻄﻼح »ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي«‪ ،‬ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫»ﺑﺎزار ذﺧﻴﺮه«‪» ،1‬ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي«‪ 2‬و ‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Reserve market‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Balancing mechanism‬‬
‫‪ 1-5-3‬دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز‬

‫اﮔﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار ﻗﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ SO ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻮد ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﺮوش‬
‫ﻣﺎزادﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ وﺟﻮد دارد و ‪ SO‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻤﺎﺗﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺎر اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻟﺤﻈﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺎزار را در ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎزار آزاد‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﺧﻮد اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ رﻗﺒﺎ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي زﻳﺎدي ﭘﻴﺶ روي ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ دو‬
‫ﺻﻮرت ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزه ﺧﺎص اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزه ﺧﺎص‪،‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﺪ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﺑﺮاي آن ﺑﺎزه ﺧﺎص ﺑﻪ ‪ SO‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزار اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻳﻚ‬
‫واﺣﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎزار ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭘﺮداﺧﺖ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﺳﻮدآور اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻓﺰاﻳﺸﻲ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ واﺣﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ واﺣﺪي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻮان ارزانﺗﺮي ﻛﻪ از ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻲﺧﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﺑﺎزه‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ارزﺷﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺧﻮﻳﺶ در ﻳﻚ ﺑﺎزه ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎﻳﻲ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺮف اراﺋﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز‪ ،‬اﻧﺪﻛﻲ ﭘﻴﺶ از زﻣﺎن واﻗﻌﻲ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪SO ،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان و ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي رﻓﻊ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ‪ SO ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﻛﻨﻨﺪه را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺨﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ )ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﺮخ اﺧﺘﻴﺎر‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد( ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ ﻣﻘﺪاري‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ در دﺳﺘﺮس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮا‪ 2‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮاي‬
‫‪1‬‬
‫‪Option fee‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Exercise price‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ‪ MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ‪ SO‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ SO .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﻓﺮاﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮا ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت از ﻃﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻣﻌﺎدل ﻗﺮاردادﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﻟﻲ‪ 1‬در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﻛﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺪف آﻧﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪار )در اﻳﻦ ﺣﺎل ‪ (SO‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ و ﻧﻴﺰ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪاري‬
‫درآﻣﺪ ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ‬
‫دارﻧﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮاﺑﻲﻫﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺮﺧﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻧﻮع اول را ﺑﺮ ﻃﺮف ﺳﺎزد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻋﺪم‬
‫ﺗﻌﺎدل ﻧﻮع دوم‪ ،‬ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﻧﮕﻪﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ ،5‬در ﺑﺤﺚ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴﺮه ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺎ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ ارزش ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات‬
‫ﺑﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﺗﻌﺎدل ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‪ SO ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز )اﻋﻢ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه(‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻘﺪار و ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮد در‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-5-3‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﻧﺮژي در ﻧﻘﻄﻪاي ﻗﺒﻞ از زﻣﺎن واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﺎ ‪SO‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل در ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮل ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار و زﻣﺎن‬
‫واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻧﺰاع ﺷﺪﻳﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮي را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮا زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﻧﻴﺰ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮي در‬
‫ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﺑﺎزار ﻧﻴﻢ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از زﻣﺎن واﻗﻌﻲ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Option contract‬‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از واﺣﺪي ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ زﻏﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﻛﻤﺒﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار اﻧﺮژي‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ دارﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫رﻳﺴﻚ ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎري ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از زﻣﺎن واﻗﻌﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖﺗﺮ از ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر در ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪهاش‪ ،‬ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬او اﻳﻦ راه را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ؛ زﻳﺮا در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‪ ،‬در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ روي آن ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ را‪،‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮوج ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ واﺣﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ واﺣﺪي‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار‪ ،‬ﺧﺮاب ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎري از دﺳﺖ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﺎدﺛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن‬
‫ﺑﺎزار رخ دﻫﺪ‪ ،‬واﺣﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﺒﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ از ﺑﻮرس اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي واﻗﻌﻲ را ﺑﺮ ﺑﺎزار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ زﻳﺮا اوﻟﻲ ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺎزاري اﺳﺖ و دوﻣﻲ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻣﻼﺣﻈﺎت‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻓﻨّﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-5-3‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮاردادي ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف در ﺑﺎزه‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﻪ اﻃﻼع ‪ SO‬ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،SO .‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﻮد از ﻛﻞ ﺑﺎر ﻣﻲآﻣﻴﺰد ﺗﺎ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺶ از ﺑﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ را ‪ Long‬و در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻜﺲ ‪ Short‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺮاردادي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻓﺮوش ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺮاردادي‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﺎ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻧﻤﻮدار ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ SO‬اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﭼﻨﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ آﻧﻬﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻣﺮي دﺷﻮار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-3-5-3‬ﻣﺜﺎل ‪3-3‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دادهﻫﺎي ﻣﺜﺎل ‪ 1-3‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ‪ Borduria Power‬را در ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،Fiona ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ‪ 580MWh‬در ﺑﺎزه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻋﻼم ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه )‪(MW‬‬ ‫واﺣﺪ‬
‫‪500‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪ Fiona‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺧﻮد در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬او ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﺷﺪه و ﻣﺸﺨﺼﺎت واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪Borduria‬‬
‫‪ Power‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه‬ ‫واﺣﺪ‬
‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪C‬‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ از واﺣﺪ ‪ C‬ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد؛ زﻳﺮا واﺣﺪﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬در‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 50MWh‬اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻮدآوري‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪاﻗﻞ آن ‪ 17$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي واﺣﺪ ‪ C‬ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻓﺮض‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪ Fiona‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬او ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ A‬و ‪ ،B‬ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺗﺎ ‪ 10$/MWh‬و ‪ 13$/MWh‬ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎﻟﻎ‪،‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ‪ 400MW‬و ‪ 30MW‬ﻛﺎﻫﺶ داد؛ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺎزهﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻧﺮخ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎﺳﺖ و در آن ﺻﻮرت ﻣﺎﻧﻊ از اﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ‪Borduria‬‬
‫‪ power‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت ﺑﻌﺪي ﺗﻌﻬﺪات ﺧﻮد را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي ﻣﺠﺪد اﻳﻦ‬
‫واﺣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻮدآوري آﻧﻬﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ ،2‬ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش را ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ را ﺑﺮ اﺳﺎس ارزش ﺣﺪي اراﺋﻪ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ﻣﻌﻤﻮﻻً رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺮاي ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش را ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي و ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺧﺮﻳﺪ را ﻛﻤﺘﺮ از ارزش ﺣﺪي اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ Fiona .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و‬
‫ﻓﺮوش را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن ﺳﻮد ﺷﺮﻛﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار )‪(MW‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ )‪($/MWh‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ‬ ‫ﻧﻮع‬

‫‪50‬‬ ‫‪17/50‬‬ ‫‪SMB-1‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ‬
‫‪30‬‬ ‫‪12/50‬‬ ‫‪SMO-1‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش‬
‫‪400‬‬ ‫‪9/50‬‬ ‫‪SMO-2‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش‬
‫‪ 4-5-3‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه و ﺑﺎزارﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎزار ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ 1‬ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎزارﻫﺎ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران اﻧﺮژي ﺑﻲﺟﻬﺖ ﻧﮕﺮان ﻛﻤﺒﻮد ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎي ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺎز ﺧﻮد از ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در اﻳﻦ ﺑﺎزار را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎز ﺧﻮد در‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮق ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺳﺎده ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼف‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﻃﻮل زﻣﺎن از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرﻓﺖ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻲﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﺮق ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي آن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻫﻮاي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮد و ﻳﺨﺒﻨﺪان در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﺸﺎورزي ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﺳﺎمآور ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫ﻗﻬﻮه ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ روز ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﻮا از دﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺧﺴﺎرت وارده ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻗﻬﻮه و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻗﻬﻮه در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻗﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ آن ﺗﺤﺖ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻧﺪارد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ‪ MWh‬ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺑﻘﻴﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺪه ﺑﺮق را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻧﻈﻴﺮ ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻫﻤﻮار و‬
‫اﻳﻤﻦ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اراﺋﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ راﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار اﻧﺮژي را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺑﺎزار را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫‪1‬‬
‫‪Market of the last resort‬‬
‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺪارك اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤﻲ اﻧﺮژي ﻣﺘﺮادف اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد ﭘﻮل درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪن در ﺗﺠﺎرت داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ اﻧﺮژي در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد ﺟﻬﺶﻫﺎي‬
‫ﺗﻴﺰ در ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬از ﻛﻤﺒﻮد ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺑﺎزار ﻧﺎﺷﻲ‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻘﺪان ﺷﺪﻳﺪ وﻟﻲ ﻣﻮﻗﺖ در ﺳﻴﺎﻟﻴﺖ‪ 1‬ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋﻪ اﻳﻦ »اﻧﺮژي‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ«‪ ،2‬اﻧﺪك ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﻮد در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬رﻳﺴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ از ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺳﻠﻒ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻛﻞ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺪت ﭘﻴﺶآﮔﻬﻲ ﻛﻮﺗﺎه‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺗﺪارك ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ و روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 6-3‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺴﻮﻳﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ ،‬در ﭘﻲ‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪار‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺪه را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻻي ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺮّر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮل ﻛﻤﺘﺮي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ اﮔﺮ ﺧﺮﻳﺪار ﺑﻴﺶ از ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻘﺮّر ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﻠﻐﻲ اﺿﺎﻓﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮق در راه ﺧﻮد از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺠﻤ‪‬ﻊ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺴﻮﻳﻪ آن ﻧﻴﺰ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬رخ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺒﺎدﻻت دوﺟﺎﻧﺒﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺪه‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪار ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺮارداد را ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻲﻧﺎم ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻮرس اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﻮرس ﺑﺮق ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Liquidity‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Service energy‬‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﺟﺮا ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻮاره ﻋﺪم دﻗﺖﻫﺎﻳﻲ در ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﻗﺮاردادﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﻟﺪي‬
‫از ﻋﻬﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻣﻘﺮّر ﺑﺮﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺒﻮد را از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آن ﻣﻮﻟﺪ‬
‫درﻳﻎ داﺷﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﭘﺎﻳﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ را در ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﻣﻲﺧﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺰرگ ﻳﺎ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﺧﺮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﺎزاد را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﺟﺮا ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪاي در‬
‫ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎوي درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﻣﺎزاد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻃﺮفﻫﺎي ﻣﺆﺛّﺮ در اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي را ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺴﻮﻳﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﺎﻟﺺ ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎزار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻮرد ﻗﺮارداد ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺴﻮﻳﻪ‬
‫ﮔﺰارش دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬از ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪ اﻳﻦ اﻧﺮژي‬
‫ﻣﺎزاد را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي رﻓﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻲ اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮد را از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ و ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺰان ﺧﺎﻟﺺ اﻧﺮژي ﻗﺮاردادي ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ در ﻫﺮ ﺑﺎزه ﮔﺰارش دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬از ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ واﻗﻌﻲ ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺧﺮده ﻓﺮوش‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪه ﻳﺎ ﺑﺪان اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ اﻧﺮژي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ آﻣﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺴﻮﻳﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد زﻳﺮا ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻮﺿﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 1-1-6-3‬ﻣﺜﺎل ‪4-3‬‬
‫در ﻣﺜﺎلﻫﺎي ‪ 1-3‬و ‪ 3-3‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria Power‬در ﺑﺎزه ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 2‬ﺗﺎ‬
‫‪ 3‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ‪ 11‬ژوﺋﻦ در ﺑﺎزارﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ و ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت زﻳﺮ ﺑﻌﺪ از ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار رخ داده اﺳﺖ‪:‬‬
‫* ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ Borduria Power ،‬را ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدش در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي )‪ 1(SMB-1‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ 40MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 17$/MWh‬ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫* در ﺷﺮوع ﺑﺎزه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ B‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria Power‬ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدد‪ ،‬ﻟﺬا ﺷﺮﻛﺖ از ‪ 80MWh‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺶ از ‪ 10MWh‬را ﻧﺪارد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮد ‪ 70MWh‬ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي اﻧﺮژي در اﻳﻦ ﺑﺎزه ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 18/25$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول زﻳﺮ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻮﻟﻲ در ﺣﺴﺎب ﺗﺠﺎري اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ)‪($‬‬ ‫درآﻣﺪ)‪($‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ)‪($/MWh‬‬ ‫ﻣﻘﺪار)‪(MWh‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ‬ ‫ﺑﺎزار‬
‫‪Futures and‬‬
‫‪2500‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Cheapo Energy‬‬
‫‪forwards‬‬
‫‪3200‬‬ ‫‪12/8‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪Borduria Steel‬‬
‫‪1400‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Quality‬‬
‫‪Electrons‬‬
‫‪405‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪-30‬‬ ‫‪Perfect Power‬‬
‫‪690‬‬ ‫‪13/8‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Cheapo Energy‬‬
‫‪270‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪O1‬‬ ‫ﺑﻮرس ﺗﻮان‬
‫‪399‬‬ ‫‪13/3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪O2‬‬
‫‪132/5‬‬ ‫‪13/25‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪O3‬‬
‫‪288‬‬ ‫‪14/4‬‬ ‫‪-20‬‬ ‫‪B3‬‬
‫‪286‬‬ ‫‪14/3‬‬ ‫‪-20‬‬ ‫‪B6‬‬
‫‪141‬‬ ‫‪14/1‬‬ ‫‪-10‬‬ ‫‪B8‬‬
‫‪700‬‬ ‫‪17/5‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪SMB-1‬‬ ‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫‪1277/5‬‬ ‫‪18/25‬‬ ‫‪-70‬‬ ‫‪Imbalance‬‬
‫‪2397/5‬‬ ‫‪9291/5‬‬ ‫‪550‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬
‫‪1‬‬
‫‪spot market bid‬‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻴﻦ ‪ Borduria Power‬و ﻃﺮف دوم ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺒﺎدﻻت در‬
‫ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﺑﻲﻧﺎم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ‪) BPex‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﺮي ﺑﻮرس ﺗﻮان( ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در‬
‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه )ﭼﻪ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺟﺒﺎري( ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ او اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ردﻳﻒ آﺧﺮ اﻳﻦ ﺟﺪول ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria Power‬در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزه‪ 6894$ ،‬درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻮدآوري اﻳﻦ ﺑﺎزه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ Borduria Power‬ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد‪ .‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزه ﺧﺎص دﺷﻮار‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪراﺣﺘﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي راهاﻧﺪازي و ﺑﻲﺑﺎري را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزه ﺗﺨﺼﻴﺺ داد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاري ﻟﺤﻈﻪاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ‪ Schweppe‬و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ‬
‫)‪ (1988‬ﻣﻌﺮّﻓﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻛﺘﺎب وي ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً زﻳﺮﺑﻨﺎي ﻧﻈﺮي‬
‫اﻳﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎب ‪ ،(2002) Stoft‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي درﺑﺎره ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق را ﻣﻲﺗﻮان‬
‫در ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ FERC‬در آﻣﺮﻳﻜﺎ و ‪ OFGEM‬در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮداران‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺜﻞ ‪ PJM‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪FERC, http://www.ferc.gov.‬‬
‫‪OFGEM, http://www.ofgem.gov.uk/public/adownloads.htm#retabm.‬‬
‫‪PJM, http://www.pjm.com.‬‬
‫‪Schweppe F C, Caramanis M C, Tabors R D, Bohn R E, Spot Pricing of Electricity,‬‬
‫‪Kluwer Academic Publishers, Boston, MA 1988.‬‬
‫‪Stoft S, Power System Economics, John Wiley & Sons, 2002.‬‬
‫‪ 8-3‬ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫‪ 1-3‬ﺑﺎزاري ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ از آن در دﺳﺖ دارﻳﺪ )ﺗﺮﺟﻴﺤﺎً ﻫﻤﺎن ﺑﺎزاري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺼﻞ‬
‫اول ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻳﺪ(‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮده و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي آﻧﺮا ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻻت دوﺟﺎﻧﺒﻪ و ﻣﺒﺎدﻻت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﺎزوﻛﺎر ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-3‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺎزار ﺑﺮق ‪ Syldavian‬ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺤﺼﺎراً از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻮﺿﭽﻪ‬
‫ﺑﺮق‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺮﻛﺖ آﻟﻮﻣﻨﻴﻮم ‪ (SALCo ) Syldavia‬ﻗﺮارداد‬
‫ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ‪ CFD‬را ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ﺷﻤﺎل ‪ (NSPCo) Syldavian‬ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آن‬
‫‪ 200MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪ 16$/MWh‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﺤﻮه ﻣﺒﺎدﻻت اﻧﺮژي و ﻣﺎﻟﻲ را ﺑﻴﻦ دو ﺷﺮﻛﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ در ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 18 ،16‬و ‪ 13‬دﻻر ﺑﺮ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ب‪ .‬اﮔﺮ ‪ NSPCo‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻓﻘﻂ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 50MWh‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪،‬‬
‫‪ 18$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ دو ﺷﺮﻛﺖ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ج‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ‪ SALCo‬در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻓﻘﻂ ‪ 100MW‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ و ﻗﻴﻤﺖ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 13$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ رخ ﻣﻲدﻫﺪ؟‬
‫‪ 3-3‬ﺷﺶ ﺷﺮﻛﺖ زﻳﺮ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮي در ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪Southern Antarctica‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫* ﻗﺮﻣﺰ‪ :‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪1000MW‬‬
‫* ﺳﺒﺰ‪:‬ﻣﺎﻟﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪800MW‬‬
‫* آﺑﻲ‪ :‬ﺧﺮده ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫* زرد‪ :‬ﺧﺮده ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫* ﻳﺸﻤﻲ‪ :‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺘﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫* ارﻏﻮاﻧﻲ‪ :‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺘﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺑﺎزار در روز دوﺷﻨﺒﻪ ‪ 29‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 2016‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺑﻌﺪ‬
‫ازﻇﻬﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي آﺑﻲ و زرد ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آﻧﻬﺎ در ﻃﻮل آن ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫‪ 1200‬و ‪ 900MW‬ﻣﺼﺮف دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ .‬در ژوﺋﻦ ‪ ،2015‬ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺮﻣﺰ ﻗﺮاردادي ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ ‪ 600MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪ 15$/MWh‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺎﻋﺎت اﻣﻀﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺑﻴﻦ اول ﻣﺎه ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 2015‬ﺗﺎ ‪ 31‬ﻣﺎه‬
‫دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 2020‬ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ آﺑﻲ ﻗﺮاردادي را در ﻣﺎه ﺟﻮﻻي ‪ 2015‬اﻣﻀﺎ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ‪ 700MW‬را ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺎﻋﺎت از اول ﻣﺎه ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 2016‬ﺗﺎ ‪ 31‬ﻣﺎه دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 2016‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت‬
‫ﻏﻴﺮاوج ‪ 12$/MWh‬و ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت اوج ‪ 15/5$/MWh‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺒﺰ ﻗﺮاردادي را در ﻣﺎه آﮔﻮﺳﺖ ‪ 2015‬اﻣﻀﺎ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻣﻘﺪار ‪ 50MW‬را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪ 16$/MWh‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت اوج در ﻣﺎه ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 2016‬ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ زرد در ﻣﺎه ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2015‬ﻗﺮارداد ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي اﻣﻀﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺮارداد اﻟﮕﻮي روزاﻧﻪ‬
‫و ﻫﻔﺘﮕﻲ ﻣﺼﺮف و ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻟﮕﻮي اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻣﻴﺰان‬
‫ﺧﺮﻳﺪ در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 550MW‬و ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 16/25$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي آﺗﻴﻪ‪ :‬در ﺟﺪول ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 3-3‬ﺗﻤﺎم ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ 19‬ﻣﺎه ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 2016‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺟﺪول ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪3-3‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻧﻮع‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪14/50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫ﻳﺸﻤﻲ‬ ‫‪2015/9/10‬‬
‫‪14/75‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬ ‫‪2015/9/20‬‬
‫‪15/00‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫زرد‬ ‫‪2015/9/30‬‬
‫‪15/00‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫ﻳﺸﻤﻲ‬ ‫‪2015/10/10‬‬
‫‪14/75‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫‪2015/10/20‬‬
‫‪15/75‬‬ ‫‪250‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ﺳﺒﺰ‬ ‫‪2015/10/30‬‬
‫‪15/75‬‬ ‫‪250‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫آﺑﻲ‬ ‫‪2015/10/30‬‬
‫‪15/00‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬ ‫‪2015/11/10‬‬
‫‪15/25‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ﻳﺸﻤﻲ‬ ‫‪2015/11/15‬‬
‫‪14/75‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫زرد‬ ‫‪2015/11/20‬‬
‫‪15/00‬‬ ‫‪300‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫آﺑﻲ‬ ‫‪2015/11/30‬‬
‫‪16/00‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫‪2015/12/10‬‬
‫‪15/50‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫‪2015/12/15‬‬
‫‪15/50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫آﺑﻲ‬ ‫‪2015/12/20‬‬
‫‪14/50‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬ ‫‪2015/1/15‬‬
‫‪14/25‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫ﻳﺸﻤﻲ‬ ‫‪2016/1/20‬‬
‫‪14/50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫زرد‬ ‫‪2016/2/10‬‬
‫‪16/00‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫‪2016/2/20‬‬
‫‪17/00‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫ﻳﺸﻤﻲ‬ ‫‪2016/2/25‬‬
‫‪14/00‬‬ ‫‪250‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬ ‫‪2016/2/28‬‬
‫‪14/00‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻓﺮوش‬ ‫زرد‬ ‫‪2016/2/28‬‬

‫ﻗﺮاردادﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﻟﻲ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺮﻣﺰ در ﻣﺎه ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ 2015‬ﻳﻚ ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫‪ 200MWh‬و ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 14/75$/MWh‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 50$‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫در دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ،2015‬زرد‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ را ﺑﺮاي ‪ 100MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 15/5$/MWh‬اﻣﻀﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 25 $‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ‬
‫* ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي در ﺑﺎزار ﺑﺮق ‪ Southern Antarctica‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ‪ 29‬ﻣﺎه ﻓﻮرﻳﻪ‬
‫‪ 15/75$/MWh ،2016‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪.‬‬
‫* ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه در واﺣﺪﻫﺎي ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻘﻂ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ 800MW‬ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪﻫﺎي آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 14$/MWh‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫* ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺒﺰ ‪ 770MW‬ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 14/25$/MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫* ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮف ﺷﺮﻛﺖ آﺑﻲ ﺑﻪ ‪ 1250MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﻲ آن‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 16/50$/MWh‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮف ﺷﺮﻛﺖ زرد ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ‪ 850MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﻲ‬
‫آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 16/40$/MWh‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﺴﻮﻳﻪ و ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻣﻲﮔﺮدد‪،‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺳﻮد وﺿﺮر ﻫﺮﻳﻚ از اﻳﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮان را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-3‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﺮﻛﺰي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي زﻳﺮ را از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ )‪($/MWh‬‬ ‫ﻣﻘﺪار )‪(MWh‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬
‫‪12/5‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪14/0‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪18/0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪10/5‬‬ ‫‪200‬‬ ‫آﺑﻲ‬
‫‪13/0‬‬ ‫‪200‬‬ ‫آﺑﻲ‬
‫‪15/0‬‬ ‫‪100‬‬ ‫آﺑﻲ‬
‫‪13/5‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺳﺒﺰ‬
‫‪14/5‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺳﺒﺰ‬
‫‪15/5‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺳﺒﺰ‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ب‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪي را اراﺋﻪ ﻧﻤﻲدﻫﺪ و ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 600 ،400‬و ‪ 875‬ﻣﮕﺎوات ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖ و درآﻣﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ج‪ .‬ﺣﺎل ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻌﻜﻮس ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪D = L − 4π‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ D‬ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ L ،‬ﺑﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه و ‪ π‬ﻣﻌﺮف ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺑﺮوي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار و ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-3‬ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavian Power and Light‬ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺧﺪﻣﺖ رﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪه اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 11‬ﺻﺒﺢ ﻣﺎه ‪11‬‬
‫ژوﺋﻦ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫* ﻗﺮار داد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺧﺮﻳﺪ ‪ 600MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 20$/MWh‬در ﺳﺎﻋﺎت اوج‬
‫* ﻗﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺧﺮﻳﺪ‪ 400 MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 16$/MWh‬در ﺳﺎﻋﺎت ﻏﻴﺮاوج‬
‫* ﻗﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻓﺮوش‪ 50MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 19$/MWh‬ﺑﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺰرگ‬
‫* ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮق ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪ ‪ 21/75$/MWh‬ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫* ﻗﺮارداد آﺗﻴﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮوش ‪ 200MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪21/75$/MWh‬‬
‫* ﻗﺮارداد آﺗﻴﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ‪ 100MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪22$/MWh‬‬
‫* ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮاي ‪ 150MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪20/50$/MWh‬‬
‫* ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش ﺑﺮاي ‪ 200MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪23/50$/MWh‬‬
‫* ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮاي ‪ 300MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪24$/MWh‬‬
‫ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻻت ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1$/MWh‬ﺑﻮده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت اوج‬
‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 8‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ 8‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﺎﻋﺖ ‪10‬ﺗﺎ ‪ 11‬ﺻﺒﺢ ‪11‬ژوﺋﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ذﻳﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫* ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 21/50$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫* ﻛﻞ ﺑﺎر ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavian Power and Light‬ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻮدن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 1200MW‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻮان ‪ 300MWh‬را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 21/25$/MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﺴﻮﻳﻪ و ﻣﺮﺗﻔﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﻮد ﻳﺎ‬
‫ﺿﺮر ﺷﺮﻛﺖ در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺬﻛﻮر را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ب( ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﻮد ﻳﺎ ﺿﺮر ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؟ آﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮ ﻗﺮاردادﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟‬
‫‪ 6-3‬ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria Energy‬ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪاي و ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﮔﺎزي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ‬
‫ﺗﺠﺎري اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ‪ 25‬ﻣﺎه ژاﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي زﻳﺮ را ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ :1-T‬ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ ﻓﺮوش ‪ 50MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 21$/MWh‬ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻋﺎت‬
‫‪ :2-T‬ﻗﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻓﺮوش ‪ 300MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 14$/MWh‬در دوره ﻏﻴﺮاوج‬
‫‪ :3-T‬ﻗﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻓﺮوش ‪ 350MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 20$/MWh‬در دوره اوج‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺖ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ روز ﻣﺬﻛﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ :4-T‬ﻗﺮارداد آﺗﻴﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ‪ 600MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪20$/MWh‬‬
‫‪ :5-T‬ﻗﺮار داد آﺗﻴﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮوش ‪ 100MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪22$/MWh‬‬
‫‪ :6-T‬ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش ﺑﺮاي ‪ 250MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪23/50$/MWh‬‬
‫‪ :7-T‬ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮاي ‪ 200MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪22/50$/MWh‬‬
‫‪ :8-T‬ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش ﺑﺮاي ‪ 100MWh‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪18/75$/MWh‬‬
‫‪ :9-T‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش ‪ 50MW‬در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪ ﮔﺎزي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪19$/MWh‬‬
‫‪ :10-T‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻓﺮوش ‪ 100MW‬در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪ ﻫﺴﺘﻪاي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪22$/MWh‬‬
‫ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2$/MWh‬ﺑﻮده و ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﻴﻦ‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ‪ 8‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ 8‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ رخ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺼﺎرف ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪ ‪25/50$/MWh‬‬
‫ﻣﺼﺎرف ﺗﺠﺎري ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪ ‪25$/MWh‬‬
‫در ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻴﭻ ﻓﺮوﺷﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-3‬ﻧﻤﻮدار ﭘﻠﻪاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻓﺮوش در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي را ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 2‬ﺗﺎ ‪3‬‬
‫ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ روز ‪ 25‬ﻣﺎه ژاﻧﻮﻳﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮازن ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﺑﺮاي‬
‫‪ ،225MW‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي در ﻗﻴﻤﺖ آﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-3‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﭘﻠﻪاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪6-3‬‬
‫در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺗﺠﺎري ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ‪Borduria‬‬
‫‪ Energy‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 300‬و ‪ 200MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﺣﺪ ﻫﺴﺘﻪاي ﻣﻘﺪار ‪ 400MWh‬را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 16$/MWh‬و واﺣﺪ ﮔﺎزي ﺗﻮان ‪ 200MWh‬را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 18$/MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎً ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﺴﻮﻳﻪ و ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎن ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavian Power and Light‬را در اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺧﺮوج ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ واﺣﺪ ﻫﺴﺘﻪاي در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 2‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ روز ‪ 25‬ﻣﺎه ژاﻧﻮﻳﻪ را ﺑﺮ روي ﺳﻮد ﻳﺎ‬
‫ﺿﺮر ﺷﺮﻛﺖ در اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪95‬‬ ‫‪ 4‬ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ 4‬ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ 1-4‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ‪ ،‬اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮدﻳﻢ و ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن دادﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزار ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزارﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و دﻳﮕﺮان را ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻮد ﺧﻮد از ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪﺗﺮي در ﺑﺎزار دارﻧﺪ و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪﻫﺎي آﻧﺎن در ﺑﺎزار اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎم ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮق ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺣﺎﻟﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزاري‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت ﺷﺮﻛﺖ‬
‫روي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﻞ از رﻓﺘﺎر ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻳﻲ در ﻣﻮرد ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ﺑﺴﻴﺎر دور از واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮق در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶ‬
‫ﻋﻤﺪهاي از ﺑﺮق ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره‬
‫روشﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬و ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه در‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزارﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﭘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ذﺧﻴﺮهﻛﻨﻨﺪه و ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ دﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺑﺎزار ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-4‬دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﻮد ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد ﺣﺪي آﻧﺎن از‬
‫ﻣﺼﺮف ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪدار‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﻓﺮوش ﻛﺎﻻﻳﺶ ﺳﻮدآور‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﻣﻐﺎزه ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻐﺎزهاش را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎل آﺧﺮ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻋﺼﺮ‬
‫زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاي ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان وﺳﻴﻠﻪ ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ و ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﻫﻨﮕﻔﺖ ﺑﺮاي ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻟﺒﺎس ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﭙﻮﺷﻴﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺧﺮﻳﺪاران ﺗﻮﺟﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎ اﻣﻜﺎن ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻳﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻟﮕﻮي ﻣﺼﺮف دﻫﺪ را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﺮﻳﺪاران ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺎري و ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮواتﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺧﻮد‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮق ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺎري آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪاي ﻳﺎ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻤﺎﻳﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ اﻳﻦ ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ در ﺑﺎزار ﻣﻲاﻓﺘﺪ؟ ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻧﺴﺒﺘﺎً‬
‫ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺮق ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻴﻤﺖ رﺳﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻴﺐ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻄﺤﻲ از دﻗﺖ ﻋﻤﻼً ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎزه ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﺣﻮﺿﭽﻪ‬
‫ﺑﺮق اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و وﻟﺰ )ﺟﺪول ‪ (1-4‬را ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎر ارزش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻧﻈﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ‪ ،‬ارزش ﺑﺎر از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ )‪ (1VOLL‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎري ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ارزش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﻧﻈﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ و از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺪون اﻃﻼع ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺮﻗﺸﺎن ﻗﻄﻊ ﻧﺸﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﺪول ‪ 1-4‬در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ VOLL ،‬در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و وﻟﺰ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2768‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Value of lost load‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق در ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق در ﺑﺎزار اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و وﻟﺰ )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ(‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫‪21/58‬‬ ‫‪168/49‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫ژاﻧﻮﻳﻪ ‪2001‬‬
‫‪18/96‬‬ ‫‪58/84‬‬ ‫‪10/00‬‬ ‫ﻓﻮرﻳﻪ ‪2001‬‬
‫‪20/00‬‬ ‫‪96/99‬‬ ‫‪8/00‬‬ ‫ﻣﺎرس ‪2001‬‬
‫دو ﻋﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﺶ اﻧﺪك وﺟﻮد دارد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻛﺜﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻠﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎﻧﮕﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺟﺰء ﻻﻳﻨﻔﻚ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻛﺜﺮ اﻓﺮاد در دﻧﻴﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﺮوز‪ ،‬اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺎﺳﻲ در ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از اﻧﺪﻛﻲ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف‬
‫ﺑﺮق‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻤﺘﺮ از درآﻣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دﺳﺖ ﻣﻲرود‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻً‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ از رﻓﺎه ﺧﻮد ﻛﻢ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﻣﺼﺮف ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ درﺻﺪ در ﺻﻮرتﺣﺴﺎب ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺧﻮد ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ دوﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﺶ‬
‫ﻛﻢ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬از ﺣﺪود ﻳﻚ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ‪ ،‬در روزﻫﺎي آﻏﺎزﻳﻦ‬
‫ﺗﺠﺎري ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد آﺳﺎن و ﻫﻤﻮاره در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ‬
‫و ﻓﺮوش ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎور ﭼﻨﺎن در ذﻫﻦ ﻣﺮدم رﻳﺸﻪ دواﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﻲ ﻗﺒﻞ‬
‫از روﺷﻦ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻻﻣﭗ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪/‬ﻓﺎﻳﺪه اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﻮد را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﻮد را ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﻛﻪ اﻧﺮژي زﻳﺎدي‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﻴﻔﺖ ﺷﺐ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق در آن زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ‬
‫ﺑﻴﻨﺪازد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎﻧﮕﻲ از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن و ﺗﻬﻴﻪ آب ﺟﻮش را در اواﺧﺮ ﻋﺼﺮ‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮدن زﻣﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻟﺒﺎسﻫﺎي ﻛﺜﻴﻒ را‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ارزان ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻛﻔﺎف اﻳﻦ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺴﺘﻠﺰم‬
‫اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي از دﺳﺖ دادن ﺑﺨﺸﻲ از آﺳﻮدﮔﻲ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻚ ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺗﺠﺎري ﭼﻨﺪان ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻳﺎ ﻧﻴﻢﺳﺎﻋﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻻزم ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ از اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﺛﺒﺖ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺧﻮد در ﻃﻮل اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ ‪ -‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﻫﻤﻪ آن ‪ -‬را از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮق ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﻧﺮخﻫﺎي ﺗﻌﺮﻓﻪاي اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را از ﺗﻐﻴﻴﺮات روزاﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺟﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﺸﺎرﻛﺖ آﻧﺎن در ﻛﻞ ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي دوره ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮ روي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋه زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺑﺎزارﻫﺎي ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت‬
‫ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-2-4‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ اوج ﺗﻘﺎﺿﺎي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻛﻴﻠﻮوات ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﺨﺪام اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ و ﺗﺠﺎرت در ﺑﺎزار ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮي‬
‫دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻓﻌﺎل در ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎﻟﻲ در ﺑﺎزار ﺑﺮق ﭼﻨﺪان ﺻﺮﻓﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻓﻪ )ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ( ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در ﺳﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮق را ﺑﺨﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻞ راﺑﻄﻲ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺎزارﻫﺎي ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺮق‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﭘﻴﺶ روي آﻧﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮق را ﺑﺎ ﻧﺮﺧﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬در ﺑﺎزار ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺨﺮﻧﺪ و آن‬
‫را ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ ،‬ﻧﻮﻋﺎً در ﺑﺎزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺎن ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﺮق ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﺮق را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮد؛ زﻳﺮا‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش او ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ او ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬وزندﻫﻲ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ وزندﻫﻲ ﺷﺪه ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺳﺎده‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﺮدهﻓﺮوش‬
‫ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻫﺮ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش از ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ او‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ آن‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ ،‬او ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﻣﻘﺪار اﺧﺘﻼف را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫ﺑﺨﺮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﺪدي در آن ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻴﺰان ﻗﺮارداد ﺧﺮﻳﺪ او از ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚِ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖِ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده‪ ،‬ﺳﭙﺲ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﭘﻲ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ او ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف را در ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺒﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را در ﺳﺎﻋﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺗﺮﻏﻴﺐﻛﻨﻨﺪهﺗﺮي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪) ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﻋﻮاﻣﻞ آب و ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻮﻣﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي‪،‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎص( و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ دﻗﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 1/5‬ﺗﺎ ‪ 2‬درﺻﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف در ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان دﻗﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫در ﺣﻀﻮر ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ ﻛﻪ در آن‪ ،‬اﺛﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﻤﻴﻊ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺗﺼﺎدﻓﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻛﻪ از اﻧﺤﺼﺎر در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻛﻪ از اﻧﺤﺼﺎر ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دﻗﺖ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺗﻌﺮﻓﻪاي ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻃﺮف ﻗﺮارداد ﺧﻮد را‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري دادهﻫﺎي آﻣﺎري ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻴﺎز‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﺮاي ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-1-2-4‬ﻣﺜﺎل ‪1-4‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬ﻋﻤﻠﻜﺮد روزاﻧﻪ ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 1-4‬و ‪ 2-4‬و ‪ ،3-4‬ﻳﻚ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻤﻮداري از اﻃﻼﻋﺎت اﻳﻦ ﺟﺪول را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺳﻄﺮ دوم و ﺳﻮم ﺟﺪول ‪-4‬‬
‫‪ 2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده و ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف‪ ،‬اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪه ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از اﻧﻮاع ﻗﺮاردادﻫﺎ )ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪،‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺳﻠﻒ‪ ،‬آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ردﻳﻒﻫﺎي ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﺟﺪول‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪه ﺷﺪه را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﻣﺼﺮف ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف واﻗﻌﻲ از ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﻧﺤﺮاف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در‬
‫ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎ اﺟﺒﺎراً از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻪ در ردﻳﻒ ﻫﺸﺘﻢ ﺟﺪول ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﺻﻼح ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫اﺿﺎﻓﻲ )و ﻳﺎ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ درآﻣﺪ( ﺑﺮاي ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوش از ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎده ﺗﻌﺮﻓﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫و ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺖ ‪ 38/5$/MWh‬را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ردﻳﻒﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ »ﻛﻞ‬
‫درآﻣﺪﻫﺎ« و »ﺳﻮدﻫﺎ« در ﺟﺪول‪ ،‬دﺳﺘﺎورد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮدهﻓﺮوش در‬
‫ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺮ آﺧﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﺎزه ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ 1154 ،‬دﻻر ﺿﺮر ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي در روزﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ اﻟﮕﻮﻳﻲ از ﻣﻮاﻗﻊ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ‬
‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ در‬
‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي( ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﺎزه ‪ 39/23‬دﻻر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻي‬
‫ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن دﻗﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف‪،‬‬
‫ﺳﻮدآوري ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻄﺮ آﺧﺮ ﺟﺪول ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﺮدهﻓﺮوش در ﻣﻌﺮض ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻗﺮار‬
‫ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺳﻮد ﺧﺮدهﻓﺮوش‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ دﻗﻴﻖ در اﻳﻦ ﺑﺎزه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﺎ ‪ 2896‬دﻻر ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬دادهﻫﺎي ﻣﺜﺎل ‪1-4‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎيﻟﺤﻈﻪاي‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدﻟﻲ‬ ‫ﺑﺎر واﻗﻌﻲ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻗﺮارداد‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻗﺮارداد‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر‬ ‫ﺑﺎزه‬
‫‪102‬‬
‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪($‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫واﺣﺪ‬
‫‪20/13‬‬ ‫‪18-‬‬ ‫‪203‬‬ ‫‪5459‬‬ ‫‪70/24‬‬ ‫‪221‬‬ ‫‪221‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪50/12‬‬ ‫‪-16‬‬ ‫‪203‬‬ ‫‪5366‬‬ ‫‪5/24‬‬ ‫‪219‬‬ ‫‪219‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪40/17‬‬ ‫‪-33‬‬ ‫‪287‬‬ ‫‪6985‬‬ ‫‪50/27‬‬ ‫‪254‬‬ ‫‪254‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪30/33‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪328‬‬ ‫‪11194‬‬ ‫‪20/35‬‬ ‫‪318‬‬ ‫‪318‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪70/69‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪361‬‬ ‫‪14571‬‬ ‫‪70/40‬‬ ‫‪358‬‬ ‫‪358‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪40/75‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪401‬‬ ‫‪15688‬‬ ‫‪40/42‬‬ ‫‪370‬‬ ‫‪370‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪10/70‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪415‬‬ ‫‪17745‬‬ ‫‪50/45‬‬ ‫‪390‬‬ ‫‪390‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪30/102‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫‪407‬‬ ‫‪19926‬‬ ‫‪60/48‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪410‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪40/81‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪397‬‬ ‫‪16884‬‬ ‫‪20/44‬‬ ‫‪382‬‬ ‫‪382‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪70/63‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪381‬‬ ‫‪13386‬‬ ‫‪80/38‬‬ ‫‪345‬‬ ‫‪345‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪90/46‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪331‬‬ ‫‪10187‬‬ ‫‪40/33‬‬ ‫‪305‬‬ ‫‪305‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪30/18‬‬ ‫‪-16‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪7091‬‬ ‫‪70/27‬‬ ‫‪256‬‬ ‫‪256‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪35/50‬‬ ‫‪5/10‬‬ ‫‪330‬‬ ‫‪12040‬‬ ‫‪10/36‬‬ ‫‪325‬‬ ‫‪325‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪3954‬‬ ‫‪144482‬‬ ‫‪3828‬‬ ‫‪3828‬‬ ‫ﻛﻞ‬

‫ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬
‫ﺳﻮد در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪون ﺧﻄﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬ ‫ﺳﻮد‬ ‫ﻛﻞ درآﻣﺪ‬ ‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‬ ‫ﺑﺎزه‬
‫‪103‬‬
‫)‪($‬‬ ‫)‪($‬‬ ‫)‪($‬‬ ‫)‪($‬‬ ‫)‪($‬‬ ‫واﺣﺪ‬
‫‪3050‬‬ ‫‪2595‬‬ ‫‪5/7815‬‬ ‫‪5221‬‬ ‫‪-238‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3066‬‬ ‫‪2650‬‬ ‫‪5/7815‬‬ ‫‪5166‬‬ ‫‪-200‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2794‬‬ ‫‪3491‬‬ ‫‪11050‬‬ ‫‪7559‬‬ ‫‪574‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1049‬‬ ‫‪1101‬‬ ‫‪12628‬‬ ‫‪11527‬‬ ‫‪333‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪-788‬‬ ‫‪-882‬‬ ‫‪13899‬‬ ‫‪14780‬‬ ‫‪209‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪-1443‬‬ ‫‪-2587‬‬ ‫‪15439‬‬ ‫‪18025‬‬ ‫‪2337‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪-2730‬‬ ‫‪-3521‬‬ ‫‪15978‬‬ ‫‪19498‬‬ ‫‪1753‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪-4141‬‬ ‫‪-3950‬‬ ‫‪15670‬‬ ‫‪19619‬‬ ‫‪-307‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪-2177‬‬ ‫‪-2821‬‬ ‫‪15285‬‬ ‫‪18105‬‬ ‫‪1221‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪-104‬‬ ‫‪-1011‬‬ ‫‪14699‬‬ ‫‪15697‬‬ ‫‪2293‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪1556‬‬ ‫‪1338‬‬ ‫‪12744‬‬ ‫‪11406‬‬ ‫‪1219‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪2765‬‬ ‫‪2442‬‬ ‫‪9240‬‬ ‫‪6798‬‬ ‫‪-293‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪241‬‬ ‫‪-96‬‬ ‫‪12686‬‬ ‫‪12782‬‬ ‫‪742‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪2896‬‬ ‫‪-1154‬‬ ‫‪15229‬‬ ‫‪153383‬‬ ‫‪8901‬‬ ‫ﻛﻞ‬

‫‪ 4‬ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪1-4‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ و واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪1-4‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-4‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺜﺎل ‪1-4‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬ﺳﻮدﻫﺎ و زﻳﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪1-4‬‬
‫‪ 3-4‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬در ﻣﻘﺎم ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم واﺣﺪ ‪ i‬را ﺑﻴﺸﻨﻴﻪ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎزه ﻳﻚ‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ را در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺑﺎزه‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي‬
‫ﺳﻮد اﻳﻦ واﺣﺪ‪ ،‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ اﻧﺮژي ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫]) ‪max Ω i = max[π ⋅ Pi − C i (Pi‬‬ ‫)‪(1-4‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪ Pi‬ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪ ‪ i‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ‪ π ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش و ) ‪C i (Pi‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫واﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺷﺮط ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 1-4‬ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫) ‪dΩi d(π ⋅ Pi ) dCi (Pi‬‬ ‫)‪(2-4‬‬
‫=‬ ‫‪−‬‬ ‫‪=0‬‬
‫‪dPi‬‬ ‫‪dPi‬‬ ‫‪dPi‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اول اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ درآﻣﺪ ﺣﺪي واﺣﺪ ‪ i‬اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ‪ ،‬درآﻣﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪ دوم ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات‬
‫اﺿﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﺳﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ ‪ i‬در ﺳﻄﺤﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺮاﺑﺮ درآﻣﺪ ﺣﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪MR i = MCi‬‬ ‫)‪(3-4‬‬
‫‪ 1-3-4‬رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫‪ 1-1-3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ اوﻟﻴﻪ‬

‫اﮔﺮ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪) ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﺤﺘﻤﻞ واﺣﺪ ‪ i‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﺑﺎزار‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ‪ π‬ﭘﺲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮدن ‪ Pi‬ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درآﻣﺪ ﺣﺪي واﺣﺪ ‪، i‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪d(π.Pi‬‬ ‫)‪(4-4‬‬
‫= ‪MR i‬‬ ‫‪=π‬‬
‫‪dPi‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ از اﻧﺮژي‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫اﻛﻴﺪاً ﺻﻌﻮدي از ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪاي ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺷﻮد‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪:‬‬
‫) ‪dCi (Pi‬‬ ‫)‪(5-4‬‬
‫‪=π‬‬
‫‪dPi‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه واﺣﺪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي واﺣﺪ در ﻃﻮل ﺑﺎزه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﺷﺪه ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاري و ﻛﺎرﻛﻨﺎن( در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﻧﻤﻮد ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ واﺣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5-4‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﻴﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻤﻮد؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ‬
‫واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﻳﻜﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي را ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻛﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﺤﺖ اﺧﺘﻴﺎر ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻗﺪري اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫‪ 2-1-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪2-4‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ از ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬داراي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﻪ ورودي ‪-‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ﻻزم )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ‪ MJ/h‬ﻳﺎ ‪ (MBTU/h‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻌﻴﻦ و ﺛﺎﺑﺖ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ واﺣﺪ ﺑﺨﺎر ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار ‪) 100MW‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ واﺣﺪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ( و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ‪ 500MW‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻣﺤﻞ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﻪ ورودي‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪H1 (P1 ) = 110+ 8 / 2P1 + 0/002P12 MJ / h‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ از اﻳﻦ واﺣﺪ از ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﻣﻨﺤﻨﻲ ورودي‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬در ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ‪ F‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ $/MJ‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪C1 (P1 ) = 110F + 8 / 2FP1 + 0/002FP12 $ / h‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/3 $/MJ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ واﺣﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪C1 (P1 ) = 143 + 10/ 66P1 + 0/0026P12 $ / h‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 12$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ آﻧﮕﺎه ﻣﻴﺰان ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪dC1 (P1‬‬
‫ﻳﺎ ‪P1 = 257 / 7MW‬‬ ‫‪= 10/ 66 + 0/0052P1 = 12$ / MWh‬‬
‫‪dP1‬‬
‫در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5-4‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در زﻳﺮﺑﺨﺶﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮ روي ﺗﻮزﻳﻊ اوﻟﻴﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-1-3-4‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي واﺣﺪ‬
‫‪max‬‬
‫‪ ، Pi‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي واﺣﺪ ‪، i‬‬
‫) ‪dCi (Pi‬‬ ‫)‪(6-4‬‬
‫‪≤π‬‬
‫‪dPi P max‬‬
‫‪i‬‬
‫‪max‬‬
‫‪ Pi‬ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬ ‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻳﻦ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار واﺣﺪ ‪ ، i‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫) ‪dC i (Pi‬‬ ‫)‪(7-4‬‬
‫‪>π‬‬
‫‪dPi P min‬‬
‫‪i‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﻳﻦ واﺣﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺳﻮدده در اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﭙﺮدازد و ﺗﻨﻬﺎ راه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از‬
‫زﻳﺎندﻫﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن واﺣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 4-1-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪3-4‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻳﺎ ﻣﺴﺎوي ﻣﻘﺪار زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ در ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫) ‪dCi (Pi‬‬
‫‪= 10/ 66 + 0/0052 × 500 = 13 / 26$ / MWh‬‬
‫‪dPi 500MW‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ از ﻣﻘﺪار زﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻳﻦ واﺣﺪ ﺳﻮدآور ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫) ‪dCi (Pi‬‬
‫‪= 10/ 66 + 0/0052 × 100 = 11 / 18$ / MWh‬‬
‫‪dPi 100MW‬‬
‫‪ 5-1-3-4‬ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ‬

‫ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ورودي ‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫واﺣﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻗﺖ در اﻳﻦ اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺮج داده‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﻘﺎط ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﺧﻂ ﻫﻤﻮار را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ‬
‫درونﻳﺎﺑﻲ ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ از اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ درﺟﻪ دو ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-4‬ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ آن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ از اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻄﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري واﺣﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎدهﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-4‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺗﻜﻪاي ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ آن‬
‫‪π < MC1,i ⇒ Pi = Pimin‬‬ ‫)‪(8-4‬‬

‫‪MC1,i < π < MC2,i ⇒ Pi = e1,i‬‬
‫‪MC2,i < π < MC 3,i ⇒ Pi = e2,i‬‬
‫‪MC 3 ,i < π ⇒ Pi = Pimax‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻳﻜﻲ از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺎزه ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬واﺣﺪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﻣﻘﺪاري را ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻧﻘﺎط ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻴﺐ ﺗﻜﻪ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﺘﺪاول اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات ﺑﻌﺪي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات ﻗﺒﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ 6-1-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪4-4‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ درﺟﻪ دوم ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺜﺎل ‪ 2-4‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺧﻄﻲ ﺳﻪ ﺗﻜﻪاي زﻳﺮ ﺗﻘﺮﻳﺐ زد‪:‬‬
‫‪100 ≤ P1 ≤ 250: C1 (P1 ) = 11 / 57P1 + 78$ / h‬‬
‫‪250 ≤ P1 ≤ 400: C1 (P1 ) = 12 / 35P1 − 117$ / h‬‬
‫‪400 ≤ P1 ≤ 500: C1 (P1 ) = 13P1 − 377$ / h‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﺎﺑﺖ اﻧﺮژي‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-4‬ﺑﺎرﮔﺬاري واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺜﺎل ‪ 4-4‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ 7-1-3-4‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲﺑﺎري‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺧﻮد در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي و‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻳﻚ واﺣﺪ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑﺮي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺣﺪي‪ ،‬ﺳﻮدآوري ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري واﺣﺪ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ در ﺻﻮرت‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎﻟﻚ واﺣﺪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮع اول ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲﺑﺎري‪ 1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ واﺣﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲﺑﺎري‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي‬
‫روﺷﻦ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ واﺣﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺣﺮارﺗﻲ ﻓﺎﻗﺪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮدي‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲﺑﺎري‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺟﺰء ﺛﺎﺑﺖ در ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ و ﻣﻔﻬﻮم‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ دوم ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮوش ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻮدآور‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 8-1-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪5-4‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺜﺎل ‪ 4-4‬ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻬﻴﻨﻪ و‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ‪ 5-4‬ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 6-4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد اﻳﻦ واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲﺑﺎري‪ ،‬واﺣﺪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻮدآور ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﺮز ‪ 11/882$/MWh‬ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-4‬ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺜﺎل ‪ ،4-4‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪no-load cost‬‬
‫‪ 9-1-3-4‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺑﺎزهاي زﻣﺎﻧﻲ در ﻣﺤﺪوده ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻗﺎﻟﺐ‪ 1‬ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚروز ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺬﻛﻮر را ﺑﺮاي ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺎزار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﻜﺮار ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد؛ زﻳﺮا ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي واﺣﺪﻫﺎ در آن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﻲ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻗﻴﺪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺣﺎﻻت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺑﺎزهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻴﺰ در آن دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي دﻳﮕﺮ و ﻗﻴﻮد زﻳﺴﺖ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ روي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻮد ﻣﺨﺘﻠﻒ در زﻳﺮ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي ﺑﺰرگ و ﻳﺎ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮد ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﻳﻚ اﻓﻖ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﻣﺪار آوردن واﺣﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ (UC) 2‬داراﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻬﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﻴﺰان ﺑﺎر ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺎس ﻫﺮ دو ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﻋﻴﻦ رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻴﻮد‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﻣﺪار آوردن واﺣﺪﻫﺎ )‪ (UC‬ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻛﻞ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﻞ ﺑﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ آن واﺣﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻘﺮﻳﺐ در ﻣﻮرد ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻮد‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺻﻔﺮ و ﻳﻚ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﺎﻣﺤﺪب ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﻀﻮر ﻗﻴﻮد‬
‫‪1‬‬
‫‪Profile‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Unit commitment‬‬
‫ﺳﺨﺖ و دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺣﺠﻴﻢ ﺷﺪن و ﮔﺴﺘﺮش اﺑﻌﺎد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روشﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ 1‬ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻋﺪد ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺮﻛﺐ‪ 2‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻣﻮﻓﻘﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬روي ﻳﻚ اﻓﻖ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻫﺮ ﺑﺎزه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎي ذاﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ دﻗﻴﻖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻌﺪاد ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﺎً اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ از آﻧﻬﺎ در دﺳﺘﺮس ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ﻫﻢ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻫﻢ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎر ﺑﺮ روي آن ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﺳﻤﺖ ﺑﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻋﻮاﻣﻞ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻮي‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎص ﻛﻪ در‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻀﻼت ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد؛ زﻳﺮا ﺑﺮﺧﻲ از اﺗﻔﺎﻗﺎت )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮاﺑﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي( داراي ﻣﺎﻫﻴﺖ‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻗﺒﻞ در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﮕﺎن ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮوجﻫﺎي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮات(‪.‬‬
‫‪ 10-1-3-4‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي ﻳﻚ واﺣﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎدهﺳﺎزي واﺣﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي از ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي دﻳﺰل و‬
‫ﺗﻮرﺑﻴﻦﻫﺎي ﮔﺎزي ﺳﻴﻜﻞ ﺑﺎز‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دارﻧﺪ؛ زﻳﺮا راهاﻧﺪازي اﻳﻦ ﻧﻮع واﺣﺪﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺪرت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﻲ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫راهاﻧﺪازي ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﺳﻮدآوري ﻳﻚ واﺣﺪ ﺣﺮارﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫راهاﻧﺪازي را در ﻃﻮل ﻳﻚ ﺑﺎزه ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن واﺣﺪ و ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪن ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ دوﺑﺎره ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﻴﻢ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬واﺣﺪ را ﺑﺪون درآﻣﺪ روﺷﻦ ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Dynamic programming‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Mixed-integer programming‬‬
‫‪ 11-1-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪6-4‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻧﺤﻮه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻴﺮوﮔﺎه زﻏﺎلﺳﻨﮕﻲ ﻣﺜﺎل ‪ 2-4‬را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزه ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ آﻳﻨﺪه در ﺟﺪول ‪ 7-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ واﺣﺪ در‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 1‬راهاﻧﺪازي ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي آن ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 600$‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ در‬
‫ﺟﺪول ﻣﺜﺎل ‪ 6-4‬دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ﻣﺜﺎل ‪6-4‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪11/5‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪10/5‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ )‪($/MWh‬‬
‫‪161/5‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪353/8‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪257/7‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ)‪(MW‬‬

‫‪1858‬‬ ‫‪6750‬‬ ‫‪4423‬‬ ‫‪1050‬‬ ‫‪6750‬‬ ‫‪5850‬‬ ‫‪3092‬‬ ‫درآﻣﺪ )‪($‬‬
‫‪1933‬‬ ‫‪6123‬‬ ‫‪4240‬‬ ‫‪1235‬‬ ‫‪6123‬‬ ‫‪5467‬‬ ‫‪3063‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮاﻳﻲ )‪($‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪600‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي )‪($‬‬
‫‪1933‬‬ ‫‪6123‬‬ ‫‪4240‬‬ ‫‪1235‬‬ ‫‪6123‬‬ ‫‪5467‬‬ ‫‪3663‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ )‪($‬‬
‫‪-75‬‬ ‫‪627‬‬ ‫‪183‬‬ ‫‪-185‬‬ ‫‪627‬‬ ‫‪383‬‬ ‫‪-571‬‬ ‫ﺳﻮد )‪($‬‬
‫‪989‬‬ ‫‪1064‬‬ ‫‪437‬‬ ‫‪254‬‬ ‫‪439‬‬ ‫‪-188‬‬ ‫‪-571‬‬ ‫ﺳﻮد اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ )‪($‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-4‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪6-4‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺎن ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬واﺣﺪ در ﺳﺎﻋﺎت ‪ 3‬و ‪ 6‬در ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد و در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ 4‬در ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ واﺣﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎﻋﺖ ‪1‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي دﭼﺎر ﺿﺮر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي ﺟﺒﺮانﺷﺪه‪ ،‬از‬
‫آن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﺳﻮدآور ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4‬ﭼﻨﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ واﺣﺪ در‬
‫ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺘﻀﺮر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻜﺮدن‬
‫واﺣﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ درﺳﺘﻲ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺳﺒﺐ ﺣﺬف ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺠﺪد ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 7‬واﺣﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻗﺪرت ﺧﻮد ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره دﭼﺎر ﺿﺮر ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲﺑﺎري او ﺟﺒﺮان ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار در ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪي ﻫﻢ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﺒﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ واﺣﺪ را در اﻧﺘﻬﺎي ﺳﺎﻋﺖ ‪ 6‬ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ‬
‫و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﺠﺪداً ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ 12-1-3-4‬ﻗﻴﻮد دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫روﺷﻦ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻳﻚ واﺣﺪ ﺣﺮارﺗﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ اﻓﺰاﻳﺶ و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ‬
‫اﻧﺪك‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ زﻳﺎد در ﺳﻤﺖ ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺧﺮاﺑﻲ‬
‫و ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ از‬
‫اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮد‪ .‬اﻋﻤﺎل اﻳﻦ ﻗﻴﻮد ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺿﺮر در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت و‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻧﺮخ اﻓﺰاﻳﺶ و ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ واﺣﺪ در ﺑﺎزهﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴﻨﻪ‬
‫ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ روي ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد واﺣﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ دوره ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن آﺳﻴﺐﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از روﺷﻦ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﻣﺘﻌﺪد واﺣﺪﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً وﻗﺘﻲ‬
‫ﻳﻚ واﺣﺪ ﺣﺮارﺗﻲ روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ زﻣﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮاي ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺎﻧﺪن آن ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺮاي‬
‫آن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﻗﻔﻪﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮوﻛﺶ ﻛﺮدن اﻓﺖ و ﺧﻴﺰﻫﺎي دﻣﺎ در ﺗﻮرﺑﻴﻦ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻮد ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن روﺷﻦ‬
‫ﻣﺎﻧﺪن و ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ واﺣﺪ در ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻬﻴﻨﻪ واﺣﺪ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻗﻴﺪ ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪن‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ واﺣﺪ را ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻤﻲ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻳﺎنده‬
‫اداﻣﻪ دﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن آن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ از ﺳﻮدي ﺑﺰرﮔﺘﺮ در آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 13-1-3-4‬ﻗﻴﻮد زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‬

‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻘﺮرات زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؛ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ روي‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻣﺮوزه اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮ روي ﺑﺮﺧﻲ‬
‫آﻻﻳﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه از ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﻴﻠﻲ رو ﺑﻪ ﻓﺰوﻧﻲ دارد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪،‬‬
‫آﻫﻨﮓ اﻧﺘﺸﺎر آﻻﻳﻨﺪه در اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫ﻣﺤﺪود ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﻞ آﻻﻳﻨﺪهاي ﻛﻪ در ﻛﻞ ﺳﺎل در اﺗﻤﺴﻔﺮ آزاد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﻗﻴﺪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺮ روي ﻋﻤﻠﻜﺮد واﺣﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي آﺑﻲ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ آﻻﻳﻨﺪهاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻨﻌﻄﻒﺗﺮ از واﺣﺪﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ روي آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده آﻧﻬﺎ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از وﺟﻮد آب ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﻳﺢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ‬
‫آﺑﺰﻳﺎن در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ آب ﺑﺮاي آﺑﻴﺎري و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي آﺑﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻜﺮد واﺣﺪﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ واﺣﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮ روي ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 14-1-3-4‬ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ 1‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﮔﺮﻣﺎ و ﺗﻮان‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ در اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻓﺮوش اﻧﺮژي در ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻛﻨﺎر اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت دﻳﮕﺮي ﻧﻈﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴﺮه‪،2‬‬
‫ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر‪ ،3‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ 4‬و ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ‪ 5‬ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ 6‬ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ درآﻣﺪ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮوش اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺷﺎره ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ‬
‫‪1‬‬
‫‪Cogeneration‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Reserve capacity‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Load following‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Frequency regulation‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Voltage regulation‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Ancillary services‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را ﻣﺤﺪود ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ 2-3-4‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺮﻳﺪ‬

‫ﻣﻮردي را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻗﺮاردادي ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر ‪ L‬در ﻃﻮل ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫دارد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ آراﻳﺸﻲ از ‪ n‬واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﻬﺪ ﻗﺮاردادي ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي در ﺧﻮاﺳﺘﻲ را ﺑﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﻜﻞ رﻳﺎﺿﻲ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي زﻳﺮ ﺑﻴﺎن‬
‫ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫) ‪∑ C (P‬‬ ‫‪to ∑ Pi = L‬‬

‫)‪(9-4‬‬
‫‪Minimize‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪subject‬‬
‫‪i =1‬‬ ‫‪i =1‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ ، Pi‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ ‪ i‬و ) ‪ C i (Pi‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ واﺣﺪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺣﺴﺎب دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ و اﻧﺘﮕﺮال ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ l‬ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﻫﺪف و ﻗﻴﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺣﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫) ‪l(P1 , P2 ,..., PN , λ) = ∑ C i (Pi ) + λ (L − ∑ Pi‬‬
‫)‪(10-4‬‬
‫‪i =1‬‬ ‫‪i =1‬‬
‫ﻛﻪ ‪ λ‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺟﺰﺋﻲ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻬﻴﻨﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪:‬‬
‫‪∂l dC i‬‬ ‫)‪(11-4‬‬
‫≡‬ ‫‪− λ =0‬‬ ‫‪∀i = 1,..., N‬‬
‫‪∂Pi dPi‬‬
‫⎛ ‪∂l‬‬ ‫‪N‬‬
‫⎞‬
‫‪≡ ⎜ L − ∑ Pi ⎟ = 0‬‬
‫⎝ ‪∂λ‬‬ ‫‪i =1‬‬ ‫⎠‬
‫از اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ λ‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪dC1 dC2‬‬ ‫‪dC N‬‬ ‫)‪(12-4‬‬
‫=‬ ‫= ‪= ...‬‬ ‫‪=λ‬‬
‫‪dP1 dP2‬‬ ‫‪dPN‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺎﻳﻪ‪ 1‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮق ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ) ‪ ( π‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ λ‬ﻳﻌﻨﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺎﻳﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در آن ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي ﺑﭙﺮدازد و ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺗﺎ‬
‫ﻧﻘﻄﻪاي ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ ﻛﻪ در آن دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪dC1 dC2‬‬ ‫‪dC N‬‬ ‫)‪(13-4‬‬
‫=‬ ‫= ‪= ...‬‬ ‫‪=π‬‬
‫‪dP1 dP2‬‬ ‫‪dPN‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻛﻪ واﺣﺪ ﻗﺼﺪ ﺧﺮﻳﺪ آن را دارد‪ ،‬زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎزار ﺳﻴﺎﻟﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ را ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺪون اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ، π‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 1-2-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪7-4‬‬
‫ﺑﺎر ‪ 300MW‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ دو واﺣﺪ ﺣﺮارﺗﻲ و ﻳﻚ واﺣﺪ آﺑﻲ‬
‫رودﺧﺎﻧﻪاي در ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬واﺣﺪ آﺑﻲ ﺗﻮان ﺛﺎﺑﺖ ‪ 40MW‬را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ رواﺑﻂ زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪C A = 20 + 1 / 7PA + 0/ 04PA2‬‬ ‫واﺣﺪ ‪$ / h :A‬‬
‫‪C B = 16 + 1 / 8PB + 0/03PB2‬‬ ‫واﺣﺪ ‪$ / h :B‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺣﺪ آﺑﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫) ‪l = C A (PA ) + C B (PB ) + λ(L − PA − PB‬‬
‫ﻛﻪ ‪ L‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ‪ 260MW‬ﺑﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﻗﺮار دادن ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪∂l‬‬
‫‪≡ 1 / 7 + 0/08PA − λ = 0‬‬
‫‪∂PA‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Shadow price‬‬
‫‪∂l‬‬
‫‪≡ 1 / 8 + 0/06PB − λ = 0‬‬
‫‪∂PB‬‬
‫‪∂l‬‬
‫‪≡ L − PA − PB = 0‬‬
‫‪∂λ‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﻞ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ‪ ، λ‬ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪λ = 10/ 67‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از دو واﺣﺪ ﺣﺮارﺗﻲ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬

‫‪PA = 112 / 13MW‬‬
‫‪PB = 147 / 87MW‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ در ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪C = C A (PA ) + C B (PB ) = 1651 / 63‬‬ ‫‪$ / hour‬‬
‫‪ 3-3-4‬رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ )ﺑﺎزﻳﮕﺮان راﻫﺒﺮدي‪ (1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮد ﺑﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق‪ ،‬از ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ ﺑﺎزﻳﮕﺮ راﻫﺒﺮدي و ﺗﻌﺪادي ﺑﺎزﻳﮕﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫دارد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻠﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎزار ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻫﺮ ﻳﻚ از واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺳﺒﺐ‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺷﺪن ﺳﻮد ﺑﻨﮕﺎه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻞ ﺳﻮد ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﭼﻨﺪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪Ω f = π.Pf − C f (Pf‬‬ ‫)‪(14-4‬‬
‫ﻛﻪ ‪ Pf‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻞ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه و ) ‪ C f (Pf‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﻴﻨﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ) ‪ ( π‬دﻳﮕﺮ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺪ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Strategic players‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺧﺬ ﺷﺪه او ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻗﺒﺎي او در ﺑﺎزار ﻧﻴﺰ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (14-4‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻲﻫﺎ را ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫) ‪Ω f = Ω f ( X f , X −f‬‬ ‫)‪(15-4‬‬
‫ﻛﻪ ‪ X f‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻨﮕﺎه ‪ ، f‬و ‪ X −f‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻗﺪاﻣﺎت رﻗﺒﺎي او ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (15-4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﻣﺴﺘﻘﻞ از دﻳﮕﺮان ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬او ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬در ﻧﮕﺎه اول ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ رﻗﺒﺎي ﺗﺠﺎري ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ داراي رﻓﺘﺎري ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬رﻓﺘﺎر‬
‫‪ X *f‬را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫) ‪Ω f (X *f , X *−f ) ≥ Ω f (X f , X *−f‬‬ ‫‪∀f‬‬ ‫)‪(16-4‬‬
‫ﻛﻪ ‪ X*−f‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻗﺪام ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻛﻪ روي ﻫﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪهاي را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎزي‬
‫ﻏﻴﺮاﺷﺘﺮاﻛﻲ‪ 1‬اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل اﻳﻦ ﺑﺎزي‪ ،‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻌﺎدل ‪Nash‬‬ ‫ﺑﻪ آن ﺑﺎزي‬
‫ﻧﺎم دارد و ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار ﺗﺤﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻗﺪاﻣﺎت ﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﻮﻋﻲ ‪ ، X f‬اﻣﻜﺎن ﺗﻮﺻﻴﻒ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎ رواﺑﻂ رﻳﺎﺿﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫)‪ ،(16-4‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﻣﺪلﺳﺎزي ﺗﻌﺎﻣﻼت راﻫﺒﺮدي ﺑﻴﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در زﻳﺮﺑﺨﺶﻫﺎي آﻳﻨﺪه‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﻣﺪل را ﻛﻪ در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎزي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ 1-3-3-4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ‪ Bertrand‬ﻳﺎ ﺑﺎزي در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬

‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل ‪ Bertrand‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺧﻮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪X f = πf‬‬ ‫‪∀f‬‬ ‫)‪(17-4‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي او و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي رﻗﺒﺎي او ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬درآﻣﺪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Noncooperative game‬‬
‫) ‪π ⋅ Pf = π ⋅ Pf (π f , π*−f‬‬ ‫)‪(18-4‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ رﻗﺒﺎي ﺗﺠﺎري او‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ او ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻳﺶ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي رﻗﺒﺎﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻘﺪر ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎﻻي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪:‬‬
‫‪⎧P‬‬ ‫‪if‬‬ ‫‪π f ≤ π*−f‬‬ ‫)‪(19-4‬‬
‫‪Pf (π f , π*−f ) = ⎨ f‬‬
‫‪⎩0‬‬ ‫‪otherwise‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ دوم ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ رﻗﺒﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﺎزار ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮض ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮﺑﺎزدهﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون زﻳﺎن دادن‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮي در ﺑﺎزار‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺑﺎزدهﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه ﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺜﻼً ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﺑﺮﺧﻼف دﻳﮕﺮان اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﭘﺎك‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﺪ(‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪(19-4‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ‪ Cournot‬ﻳﺎ ﺑﺎزي در ﻛﻤﻴﺖﻫﺎ‬

‫در ﻳﻚ ﻣﺪل ‪ ،Cournot‬ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪X f = Pf‬‬ ‫‪∀f‬‬ ‫)‪(20-4‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻜﺲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎزار ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻛﻞ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪه ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫)‪π = π(Pf + P−f ) = π(P‬‬ ‫)‪(21-4‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻨﮕﺎه ‪ f‬ﻓﺮض ﻛﻨﺪ ﻛﻪ رﻗﺒﺎي او ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درآﻣﺪ او‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪π ⋅ Pf = π(Pf + P−f ) ⋅ Pf‬‬ ‫)‪(22-4‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درآﻣﺪ ﺣﺪي او ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ‪∂ (π(P) ⋅ Pf‬‬ ‫‪∂π‬‬ ‫)‪(23-4‬‬
‫= ‪MR f‬‬ ‫‪= π+‬‬ ‫‪⋅ Pf‬‬
‫‪∂Pf‬‬ ‫‪∂P‬‬
‫ﻣﺪل ‪ Cournot‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ ﻛﻪ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﺪدي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه از ﻣﺪلﻫﺎي ‪ ،Cournot‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻳﻲ ﭼﻮن اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻛﻪ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ دارد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل‬
‫‪ Cournot‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار واﻗﻌﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-3-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪8-4‬‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ دو ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪π = 100 − D‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬ ‫)‪(24-4‬‬
‫ﻛﻪ ‪ ، D‬ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ‪A‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ارزانﺗﺮ از ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪C A = 35PA‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(25-4‬‬
‫‪C B = 45PA‬‬ ‫‪$/h‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺪل ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ را ﺑﺮاي رﻗﺎﺑﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎزار در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮد را ﻛﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ )ﻣﺜﻼً ‪ (45$/MWh‬و ﻛﻞ ﺑﺎزار را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 55MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 550‬دﻻر ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬ﻫﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺘﻀﺮر ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻮدي ﻫﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺪل ‪ Cournot‬را ﺑﺮاي اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از دو ﺑﻨﮕﺎه در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ‪ A‬و ‪ ،B‬ﻫﺮ‬
‫دو ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ‪ 5MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل ‪ ،Cournot‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻃﺒﻖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫‪ ،24-4‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 90$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار و ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ در‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 275‬و ‪ 225‬دﻻر ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠﻮل زﻳﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎزار را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪275‬‬
‫‪225‬‬ ‫‪90‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت دﻳﮕﺮي از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪول‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻼت دو ﺑﻨﮕﺎه را در رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﺤﺖ ﻣﺪل ‪ Cournot‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮔﻮﺷﻪ ﭼﭗ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺟﺪول ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪) ،‬ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺟﺪول( ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ راﺳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺟﺪول‪ ،‬ﺑﺎزار ﻟﺒﺮﻳﺰ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬ﺗﻨﺰل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺳﺒﺐ زﻳﺎن او ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬ﺣﺎﻟﺘﻲ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن‬
‫‪ 30MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 5MWh‬اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺳﻮد او را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ 5MWh ،A‬ﺗﻮﻟﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد او ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 25MWh‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﻮدش ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزار در ﻫﻴﭻﻛﺪام از اﻳﻦ دو وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﮕﺮ دﻳﮕﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲآورد‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﺑﺎزار در ﺗﻌﺎدل ‪Nash‬‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮد ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ اﻗﺪاﻣﺎﺗﺶ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎﺷﻮر ﺧﻮرده در ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮد ﺑﻨﮕﺎه ‪ (625$) A‬ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ‬
‫ﺳﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد در اﻳﻦ ﺳﻄﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺳﻮد‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ‪ (225$) B‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺪد در ﺳﺘﻮن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻴﭻﻳﻚ از دو ﺑﻨﮕﺎه اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺪارد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﺎزار را در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬را ﻛﺎﻣﻼً از ﺑﺎزار ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪل‬
‫‪ Bertrand‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺪوﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ زوجﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر رﻳﺎﺿﻲ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺣﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه از ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ رواﺑﻂ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫) ‪Ω A (PA , PB ) = π(D) ⋅ PA − C A (PA‬‬ ‫)‪(26-4‬‬
‫) ‪Ω B (PA , PB ) = π(D) ⋅ PB − C B (PB‬‬ ‫)‪(27-4‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪ π(D) ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﺑﻜﻮﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه دو ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺟﺪا ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﻢ ﺣﻞ ﻛﺮد؛ زﻳﺮا ﻫﺮ دو ﺑﻨﮕﺎه در ﻳﻚ ﺑﺎزار واﺣﺪ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﻋﺮﺿﻪ و‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪D = PA + PB‬‬ ‫)‪(28-4‬‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺷﺮط ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪∂Ω A‬‬ ‫‪dC‬‬ ‫‪dπ dD‬‬ ‫)‪(29-4‬‬
‫⋅ ‪= π(D) − A + PA‬‬ ‫⋅‬ ‫‪=0‬‬
‫‪∂PA‬‬ ‫‪dPA‬‬ ‫‪dD dPA‬‬
‫‪∂Ω B‬‬ ‫‪dC‬‬ ‫‪dπ dD‬‬ ‫)‪(30-4‬‬
‫⋅ ‪= π(D) − B + PB‬‬ ‫⋅‬ ‫‪=0‬‬
‫‪∂PB‬‬ ‫‪dPB‬‬ ‫‪dD dPB‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮاردادن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻌﺎدﻟﻪﻫﺎي )‪ (24-4‬و )‪ (25-4‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (30-4) ،(29-4‬و )‪،(28-4‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي واﻛﻨﺶ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫)‪(31-4‬‬
‫) ‪PA = (65 − PB‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫)‪(32-4‬‬
‫) ‪PB = (55 − PA‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻳﻦ دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﻌﺎدﻟﻲ ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ‪:‬‬
‫‪PA = 25MWh‬‬ ‫‪PB = 15MWh‬‬ ‫‪D = 40MWh‬‬ ‫‪π = 60$ / MWh‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﺷﺮح رﻗﺎﺑﺖ ‪ Cournot‬در ﺑﺎزار ﻣﺜﺎل ‪ 8-4‬ﺑﺎ دو ﺑﻨﮕﺎه‪ .‬اﻋﺪاد درون ﻫﺮ ﺳﻠﻮل ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻛﻤﻴﺖﻫﺎي زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫ﺳﻮد ‪A‬‬
‫ﺳﻮد‪B‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه ‪A‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪875 40 900 35 875 30 800 25 675 20 500 15 275 10‬‬
‫‪5‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪75 65 100 70 125 75 150 80 175 85 200 90 225‬‬
‫‪700 45 750 40 750 35 700 30 600 25 450 20 250 15‬‬
‫‪10‬‬
‫‪55 100 60 150 65 200 70 250 75 300 80 350 85 400‬‬
‫‪525 50 600 45 625 40 600 35 525 30 400 25 225 20‬‬
‫‪15‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪75 55 150 60 225 65 300 70 375 75 450 80 525‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎه ‪B‬‬

‫‪350 55 450 50 500 45 500 40 450 35 350 30 200 25‬‬
‫‪20‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪50 100 55 200 60 300 65 400 70 500 75 600‬‬
‫‪175 60 300 55 375 50 400 45 375 40 300 35 175 30‬‬
‫‪25‬‬
‫‪40 -125 45‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪50 125 55 250 60 375 65 500 70 625‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪65 150 60 250 55 300 50 300 45 250 40 150 35‬‬
‫‪30‬‬
‫‪35 -300 40 -150 45‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪50 150 55 300 60 450 65 600‬‬
‫‪-175 70‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪65 125 60 200 55 225 50 200 45 125 40‬‬
‫‪35‬‬
‫‪30 -535 35 -350 40 -175 45 0 50 175 55 350 60 525‬‬
‫‪ 4-3-3-4‬ﻣﺜﺎل ‪9-4‬‬
‫دادهﻫﺎي ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖﻛﻨﻨﺪه در ﻳﻚ ﺑﺎزار را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻌﺪاد رو ﺑﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺸﻲ از ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎه ‪ B‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮط ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (29-4‬ﻳﺎ )‪ (30-4‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻧﻮﺷﺖ و اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه راﺑﻄﻪ ﻋﻜﺲ ﺗﻘﺎﺿﺎ )‪ (24-4‬و ﻣﻌﺎدﻟﻪاي ﻛﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه رﻗﺎﺑﺖ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ در ﻳﻚ ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ ،(33-4) ،‬ﻳﻜﺠﺎ ﺣﻞ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪D = PA + PB + ... + PN‬‬ ‫)‪(33-4‬‬
‫ﻛﻪ ‪ N‬ﺗﻌﺪاد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺧﺎص‪ ،‬ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻌﺪاد دﻟﺨﻮاه از ﺑﻨﮕﺎه ﺳﺎده اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ‪ B‬ﺗﺎ ‪ N‬ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ دارﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎزار از ﻳﻚ ﺑﺮﺗﺮي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 8-4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬از ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻬﻢ او از ﺑﺎزار ﺑﺎ زﻳﺎد ﺷﺪن‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻬﻢ اﻧﻔﺮادي ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-4‬ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد رﻗﺎﺑﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﺪل ‪ Cournot‬ﻣﺜﺎل ‪9-4‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﻴﻤﺖ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد رﻗﺎﺑﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﺪل ‪ Cournot‬ﻣﺜﺎل ‪9-4‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ‪ 40$/MWh‬ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ‪B‬‬
‫ﺗﺎ ‪ N‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 10-4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺳﻮد ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﻮد ﺑﻨﮕﺎه ‪ A‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ او‪ ،‬از ﺳﻮد ﻣﺠﻤﻮع ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻮد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻟﺒﻪ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد رﻗﺒﺎي‬
‫ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻮد ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد رﻗﺎﺑﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﺪل ‪ Cournot‬ﻣﺜﺎل ‪9-4‬‬
‫‪ 5-3-3-4‬ﺗﻌﺎدل ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‬

‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺪل ‪ Cournot‬دﻳﺪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ ﺑﺎزار در ﺣﺎل رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻴﺎنﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي از رﻓﺘﺎر راﻫﺒﺮدي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه اراﺋﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي واﻗﻌﻲﺗﺮي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﻣﺎﻳﻞ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‪ 1‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫)‪Pf = Pf (π‬‬ ‫‪∀f‬‬ ‫)‪(34-4‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻧﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺖ اﻧﺮژي‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻞ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻛﻤﻴﺖ اﻧﺮژي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫)‪D(π) = ∑ Pf (π‬‬ ‫)‪(35-4‬‬
‫‪f‬‬
‫ﺳﻮد ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫) ‪Ω f = π ⋅ Pf − C f (Pf‬‬ ‫)‪(36-4‬‬
‫⎡‬ ‫⎤‬ ‫⎛‬ ‫⎞‬
‫⎟ )‪= π.⎢D(π) − ∑ P−f (π)⎥ − C f ⎜ D(π) − ∑ P−f (π‬‬ ‫‪∀f‬‬
‫⎣‬ ‫‪−f‬‬ ‫⎦‬ ‫⎝‬ ‫‪−f‬‬ ‫⎠‬
‫ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺳﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﺮوط ﻻزم ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از‬
‫ﻛﻤﻲ ﺑﺎزي ﺑﺎ رواﺑﻂ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫⎛‬ ‫‪dC (P ) ⎞ ⎛ dD‬‬ ‫⎞ )‪dP (π‬‬ ‫)‪(37-4‬‬
‫‪Pf (π) = ⎜⎜ π − f f ⎟⎟ ⋅ ⎜ −‬‬ ‫‪+ ∑ −f‬‬ ‫‪⎟ ∀f‬‬
‫⎝‬ ‫⎠ ‪dPf ⎠ ⎝ dπ −f dπ‬‬
‫ﺣﻞ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﻤﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎدﻻت دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﻮاﺑﻊ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﻳﻜﺘﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت دﻳﻔﺮاﻧﺴﻴﻞ‪ ،‬ﻓﺮض‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬داراي ﻓﺮم ﺧﻄﻲ و درﺟﻪ دوﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫) ‪Pf (π) = β f (π − α f‬‬ ‫‪∀f‬‬ ‫)‪(38-4‬‬
‫‪1‬‬
‫‪supply function‬‬
‫‪1‬‬ ‫)‪(39-4‬‬
‫‪C f (Pf ) = α f Pf2 + b f Pf‬‬ ‫‪∀f‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫} ‪X f = {α f , β f‬‬ ‫‪∀f‬‬ ‫)‪(40-4‬‬
‫ﺑﺎ وارد ﻛﺮدن ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (38-4‬و )‪ (39-4‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ ،(37-4‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ روش ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻜﺮار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه را ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ درﺟﻪ اول ﺑﺎﺷﺪ )ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺟﺰء ﺧﻄﻲ و ﻳﻚ ﻋﺪد‬
‫ﺛﺎﺑﺖ(‪ ،‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 6-3-3-4‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ‬

‫ﻣﺪارك ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه از ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺪلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﻬﻢ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ از ﺑﺎزار در ﻃﻮل ﻳﻚ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻌﻄﻮف‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻫﻨﻮز داراي‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ در ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي روزاﻧﻪ ﻫﺮ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر آﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺑﻮدن ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻲﺑﺎري و راهاﻧﺪازي و ﻗﻴﻮد دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺗﻮان‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺮ واﺣﺪ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻮد ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻳﻚ ﺳﺎدهﺳﺎزي‬
‫ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ داراي ﻗﺪرت ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪن ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ راﻫﻜﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ دﻻﺋﻞ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد‪ :‬ﻣﻴﻞ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﺣﻔﻆ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار‪ ،‬راﻫﺒﺮدي ﺑﺮاي ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﺮدن ﺑﺎزﻳﮕﺮان‬
‫ﺟﺪﻳﺪ از ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار و ﻳﺎ ﺗﺮس از ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻬﺎد ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ در ﺑﺎزار‪.‬‬
‫‪ 4-4‬دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ )اﺗﻤﻲ‪ ،‬آﺑﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ( داراي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻧﺎﭼﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﺎﻟﺶ ﭘﻴﺶ روي ﻣﺎﻟﻜﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ‬
‫را ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ واﺣﺪﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآورد‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي اﺗﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺛﺎﺑﺘﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎر‬
‫ﻛﻨﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺪهآل اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﻮﺧﺖرﺳﺎﻧﻲ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎن واﺣﺪﻫﺎي اﺗﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ واﺣﺪ ﺧﻮد را ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ واﺣﺪﻫﺎي آﺑﻲ )ﺣﺪاﻗﻞ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﺨﺰﻧﻲ ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﻞ ﺧﻮد ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺎرش‬
‫ﺑﺎران ﻳﺎ ﺑﺮف در ﻣﺤﺪوده ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺨﺎزن آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي درآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد و اﻧﺮژي در آن‬
‫ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ ﻫﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﺧﻮد‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎد و ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-4‬دﻳﺪﮔﺎه ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫ﺗﻌﺪادي اﻧﺪك‪ ،‬اﻣﺎ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ از ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺎزار ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎزار ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺗﻠﻤﺒﻪ ذﺧﻴﺮهاي‬
‫ﻣﺘﺪاولﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻓﻀﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ در ﺳﺎﻋﺎت‬
‫ﻛﻢ ﺑﺎري اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ آب را ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺨﺎزن ﺧﻮد ﭘﻤﭗ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮ ﺑﺎري ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺒﻮر اﻳﻦ آب از ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف‪،‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﻛﻢ ﺷﺪن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ اوجﻫﺎ و ﺷﻜﻢﻫﺎ در ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻓﻀﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﺳﻮدآور ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ درآﻣﺪ ﻓﺮوش اﻧﺮژي در ﺑﺎزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ %75‬اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺑﺮاي ﭘﻤﭗ ﻛﺮدن آب‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻓﺮوﺷﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 1-1-5-4‬ﻣﺜﺎل ‪10-4‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻠﻤﺒﻪ ذﺧﻴﺮهاي را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴﺮه اﻧﺮژي آن‪ 1000MWh ،‬و ﺑﺎزده آن‬
‫‪ %75‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ واﺣﺪ در ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺨﺰن ﺑﺎﻻي آن ﻛﺎﻣﻼً ﭘﺮ ﻳﺎ ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ در‬
‫ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﻛﺎﻣﻞ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 11-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ راﻫﺒﺮد ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﺎده اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬در ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮد را دارد ) ﺳﺎﻋﺖ ‪ 1‬اﻟﻲ ‪ (4‬آب ﺑﻪ‬
‫داﺧﻞ ﻣﺨﺰن ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و در ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ )ﺳﺎﻋﺖ ‪ 7‬اﻟﻲ‬
‫‪ (10‬آب ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه رﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ واﺣﺪ داراي ﺑﺎزده ‪ %75‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 750MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-4‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ و اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﮔﺎه ذﺧﻴﺮهاي ﻣﺜﺎل ‪10-4‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﺧﺘﻼف ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزهﻫﺎي ارزان و ﺑﺎزهﻫﺎي ﮔﺮان وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫و ﻣﺼﺮف ‪ 46975‬دﻻر ﺳﻮد ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺳﻮد ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻓﺮض ﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان از ﺳﻬﻢ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻠﻤﺒﻪ‬
‫ذﺧﻴﺮهاي در ﻣﻴﺰان ﻛﻞ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺮي را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ روي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از واﺣﺪﻫﺎي ذﺧﻴﺮهﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي ﺳﻮدآور ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺗﺄﻣﻴﻦ آب‬
‫واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻮدﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﻢ ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺗﻠﻤﺒﻪ ذﺧﻴﺮهاي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﻌﻄﻒ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﺷﺮﻛﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-4‬دادهﻫﺎي ﻣﺜﺎل ‪10-4‬‬

‫درآﻣﺪ‬ ‫اﻧﺮژي آزادﺷﺪه‬ ‫اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي‬ ‫ﺑﺎزه‬
‫)‪($‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫واﺣﺪﻫﺎ‬
‫‪-4575‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪18/30‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪-3300‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪13/2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪-3125‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪-4350‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪17/40‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪33/30‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪69/70‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪141137/5‬‬ ‫‪187/5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪75/40‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪15450‬‬ ‫‪187/5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪82/40‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪17475‬‬ ‫‪187/5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪93/20‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪15262/5‬‬ ‫‪187/5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪81/40‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪63/70‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪46/90‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪46975‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫ﻛﻞ‬
‫ﺗﻌﺪاد رو ﺑﻪ اﻓﺰوﻧﻲ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬داراي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺎﻣﻮش‬

‫ﺷﻮﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻗﻄﻊ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺒﺐ ﺿﺮرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﺿﻄﺮاري ﻧﺼﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺎر آﻧﻬﺎ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎدي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎي اﺿﻄﺮاري زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎز ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺮق اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ واﺣﺪﻫﺎي اﺿﻄﺮاري ﺧﻮد را روﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎر ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ‬
‫دﻫﻨﺪ و ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﺎزاد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت ﻛﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق در آﻧﻬﺎ راهاﻧﺪازي ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﻫﻤﺠﻮار ﺧﻮد ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي اداره ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ‬
134 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬
‫ اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬.‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه در‬،‫ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ‬،‫ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬.‫ﺑﺎزار رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
.‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻜﺎﻫﻨﺪ و در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮق ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‬
‫ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬6-4
Bushnel ‫ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬،‫( روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎر و ﻗﻴﻤﺖ را ﻣﺮور ﻛﺮده اﺳﺖ‬2000) Bunn
‫ ﻓﺮاﻫﻢ‬،‫( اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﺑﺮق‬2001) Mansur ‫و‬
‫ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت )و اﻟﺒﺘﻪ در ﻓﻀﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق( در‬،‫ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬.‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‬
‫ روشﻫﺎي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻮد واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‬.‫( ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‬1996) Wollenberg ‫ و‬Wood
‫ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ‬.‫( ﺑﺤﺚ ﺷﺪهاﻧﺪ‬2000) Chan ‫( و‬2000) Conejo ‫ و‬Arroyo ‫ در‬،‫ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ‬
‫ و ﻫﻤﻜﺎران‬Day ‫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را در‬،‫ﻣﺒﺤﺚ ﺗﻌﺎدل ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‬
،‫( ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي‬2003) Kirschen .‫( ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‬1989) Klemperer ‫( و‬1996) Green ،(2002)
.‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدن ﻃﺮف ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‬
Arroyo J M, Conejo A J, Optimal response of a thermal unit to an electricity spot

market, IEEE Transactions on Power Systems, 15(3), 2000, 1098–1104.
Bunn D W, Forecasting loads and prices in competitive power markets, Proceedings of
the IEEE, 88(2), 2000, 163–169.
Bushnell J B, Mansur E T, The Impact of Retail Rate Deregulation on Electricity
Consumption in San Diego, Working Paper PWP-082, Program on Workable Energy
Regulation, University of Californian Energy Institute, April 2001, www.ucei.org.
Chan C J S, Development of a Profit Maximisation Unit Commitment Program, MSc
Dissertation, UMIST, 2000.
Day C J, Hobbs B F, Pang J-S, Oligopolistic competition in power networks: a
conjectured supply function approach, IEEE Transactions on Power Systems, 17(3),
2002, 597–607.
Green R, Increasing competition in the British electricity spot market, The Journal of
Industrial Economics, XLIV(2), 1996, 205–216.
Kirschen D S, A demand-side view of electricity markets, IEEE Transactions on Power
Systems,
18(2), 2003, 520–527.
Klemperer P D, Meyer M A, Supply function equilibria in oligopoly under uncertainty,
Econometrica, 57(6), 1989, 1243–1277.
Wood A J, Wollenberg B F, Power Generation, Operation and Control, Second Edition,
John Wiley & Sons, New York, 1996.
‫‪ 7-4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫‪ Cheapo Electrons 1-4‬ﻳﻚ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﺑﺮق اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول زﻳﺮ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺑﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺧﺮدهﻓﺮوش ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺶ در ﻃﻲ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ‪ 6‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ ،Cheapo Electrons‬در ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ و در ﺑﻮرس ﺗﻮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻓﻲ اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺟﺪول‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﺑﺮاي اﻧﺮژي در‬
‫ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف واﻗﻌﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﺎ ﺑﺎر‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎًﻳﻜﺴﺎن ﻧﺒﻮده و ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﺮوش ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت در ﺑﺎزار‬
‫ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ‪ Cheapo Electrons‬اﻧﺮژي را در‬
‫ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺖ ‪ 24$/MWh‬ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎن اﻳﻦ ﺧﺮدهﻓﺮوش را در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ‪6‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﺮﺧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎﻧﺶ ﺳﺮﺑﻪﺳﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻘﺪر‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪110‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪310‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪120‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر )‪(MW/h‬‬
‫‪21/9‬‬ ‫‪23/1‬‬ ‫‪25/2‬‬ ‫‪29/3‬‬ ‫‪24/5‬‬ ‫‪22/5‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ)‪($/MWh‬‬
‫‪105‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪330‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪110‬‬ ‫ﺑﺎر واﻗﻌﻲ )‪(MWh‬‬
‫‪21/5‬‬ ‫‪22/5‬‬ ‫‪25/9‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪25/1‬‬ ‫‪21/6‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي )‪($/MWh‬‬
‫‪ 2-4‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ورودي‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﮔﺎزي‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺑﻊ زﻳﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺐ زده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪H(P) = 120 + 9 / 3P + 0/0025P2‬‬ ‫‪MJ / h‬‬
‫اﻳﻦ واﺣﺪ داراي ﻣﻴﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار ‪ 200MW‬و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 500MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﮔﺎز‪ 1/20$/MJ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ‪ 6‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ واﺣﺪ در ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺟﺪول زﻳﺮ‪ ،‬ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪11‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ)‪($/MWh‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺷﺪه‪ ،‬از اﺑﺘﺪا در ﻣﺪار ﺑﻮده و اﻣﻜﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري واﺣﺪ را در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻓﻮق ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 2-4‬را ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ‬
‫ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ آن ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺎﺑﻊ درﺟﻪ دوم‬
‫ﺑﺮاي ‪ 400 ،300 ،200‬و ‪ 500‬ﻣﮕﺎوات ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 4-4‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬واﺣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ ،2-4‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي ﻣﻌﺎدل ‪ 500$‬در ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫واﺣﺪ از اﺑﺘﺪا ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﻫﻤﺎن ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ ،2-4‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن ﺳﻮد‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬واﺣﺪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ وارد ﻣﺪار و ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد؟ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻮد‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ‪ ،‬اﺛﺮي ﺑﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻳﻦ واﺣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-4‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 4-4‬را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن روﺷﻦ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 6-4‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ Borduria‬ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻪ واﺣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪزﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫واﺣﺪ ‪15 + 1 / 4 PA + 0/04 PA2 $/h : A‬‬
‫واﺣﺪ ‪25 + 1 / 6 PB + 0/05PB2 $/h : B‬‬
‫واﺣﺪ ‪20 + 1 / 8 PC + 0/02 PC2 $/h : C‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ ،Borduria‬ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر ‪ 350MW‬درﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺑﺎر اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪ 7-4‬اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ ،Borduria‬ﻓﺮﺻﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ اﻧﺮژي در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪ 8/20$/MWh‬را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 6-4‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟‬
‫‪ 8-4‬اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ ،Borduria‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ‪ 350MW‬ﺑﺎر‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻓﺮوش اﻧﺮژي در ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺮق ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 10/20$/MWh‬را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺳﻮد از اﻳﻦ ﻓﺮوش ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬
‫‪ 9-4‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 8-4‬را ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫‪PAMax = 100MW‬‬
‫‪PBMax = 80MW‬‬
‫‪PCMax = 250MW‬‬
‫‪ 10-4‬ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دو ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺮ‪،‬‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪C A = 36 × PA $/h‬‬
‫‪C B = 31× PB $/h‬‬
‫ﻋﻜﺲ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪π = 120 − D $/MWh‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺪل ‪ Cournot‬در رﻗﺎﺑﺖ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪوﻟﻲ ﺷﺒﻴﻪ آﻧﭽﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ 8-4‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﺗﻌﺎدل اﻳﻦ ﺑﺎزار را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ )ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻛﻤ‪‬ﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﻮد ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖ(‪] .‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‪ :‬از ﻳﻚ‬
‫ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دﻗﺖ ‪ 5MW‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪[.‬‬
‫‪ 11-4‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 10-4‬ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ و ﺣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 12-4‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻠﻤﺒﻪ ذﺧﻴﺮهاي ﻣﺜﺎل ‪ 10-4‬و ﻗﺎﻟﺐ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺟﺪول زﻳﺮ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻫﻤﺎن راﻫﺒﺮد ﻣﺜﺎل ﻣﺬﻛﻮر را اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ )ﻣﺨﺰن در اﺑﺘﺪا ﺧﺎﻟﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻤﭙﺎژ در ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮرﺑﻴﻦ در ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ در ﻣﻲآﻳﺪ(‪ ،‬ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را در ﻃﻲ اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎزده ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﭼﻘﺪر ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﻮد ﻳﺎ زﻳﺎن ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﺷﻮد؟‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪56/34‬‬ ‫‪45/42‬‬ ‫‪40/65‬‬ ‫‪39/18‬‬ ‫‪39/39‬‬ ‫‪40/92‬‬
‫)‪($/MWh‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪49/50‬‬ ‫‪54/54‬‬ ‫‪59/85‬‬ ‫‪63/39‬‬ ‫‪60/15‬‬ ‫‪58/05‬‬
‫)‪($/MWh‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Spreadsheet‬‬
‫‪139‬‬ ‫‪ 5‬اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬
‫‪ 5‬اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬
‫‪ 1-5‬ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﻪ‬
‫ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﺮق ﺑﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزار‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اﻧﺮژي را ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪن از اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﻊ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدن او از ﻓﺮوش ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي او دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮان‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻖ دارﻧﺪ از ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﻲ از ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ در ﺧﺪﻣﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ اﻣﻨﻴﺖ در ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮان دارد‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﺎده‪ ،‬اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ 1‬ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻔﻆ ﺳﻴﺴﺘﻢ در وﺿﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮدن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﺼﺮي ﺧﺎرج‬
‫از ﻣﺤﺪوده اﻳﻤﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻮان ﻫﻴﭻ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﺮﺳﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻠﻔﺎت اﻫﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺤﻨﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺧﻂ و اﻳﺠﺎد ﺧﺮاﺑﻲ آن ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻓﺮض ﻋﺪم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ از دهﻫﺎ ﻫﺰار ﺟﺰء‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻲ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ روﻳﺪادي ﻧﺎدر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل( در ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ و ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻳﮕﺮي )ﭼﻮن ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ( در ﻣﻌﺮض‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻜﺮر دﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺮوج ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﻤﺎع ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت ﺑﺎﻳﺪ در اﺧﺘﻼﻻت ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺪون ﻗﻄﻊ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد‬
‫اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﻲ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺧﺘﻼل ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪار ﺑﻤﺎﻧﺪ و در وﺿﻊ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ آن را ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﻮادث از ﭘﻴﺶ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮادث ﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬ﻧﻮﻋﺎً ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺧﺮوج ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫)ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ‪ ،‬و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮازي(‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع دو ﺧﺮاﺑﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﺰﻣﺎن و ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﻢ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً آﻧﻘﺪر ﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪System security‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﻮادث ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران از ﻫﺮ دو روش اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ‪ 1‬و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ‪ 2‬ﺑﻬﺮه‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ در وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ‬
‫رﺧﺪاد ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري آن ﻧﺸﻮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻨﻈﺮ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮدن ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎدﻻت‪ ،‬دﻻﻟﺖ دارد‪.‬‬
‫‪ 1-1-1-5‬ﻣﺜﺎل ‪1-5‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻜﻞ ‪ 1-5‬ﺑﺎ دو ﻣﻮﻟﺪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ دو واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ 100MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎر ﺑﻴﺸﻴﻨﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻳﻤﻦ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،100MW ،‬و ﻧﻪ ‪ 200MW‬در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ اﺿﺎﻓﻲ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﺮاب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻳﻤﻨﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺪودﺳﺎزي ﻋﻮاﻗﺐ ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻚ اﺧﺘﻼل اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫ﺻﻮرت رﺧﺪاد اﻳﻦ اﺧﺘﻼل اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻨﺘﻲ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻗﺪام‬
‫اﺻﻼﺣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ )ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر( ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬﺎ دﻳﮕﺮ آزاداﻧﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪﻣﺘﻲ ﺗﻠﻘّﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت را ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ 3‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ؛ زﻳﺮا وﻇﻴﻔﻪ‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﺒﺎدﻻت ﻛﺎﻻي اﺻﻠﻲ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬از ﻳﻚ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫اﻧﺮژي ﻳﺎ وﺳﻴﻠﻪاي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ارزش آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﺷﺎن‬
‫در ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﺮژي‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﺑﺮاي ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺳﺎزوﻛﺎر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺑﺖ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺎﺳﻲ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت و اﻣﻨﻴﺖ‬
‫آن ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺑﺮ ﻣﻲﺷﻤﺎرﻳﻢ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺤﺚ‬
‫‪1‬‬
‫‪Corrective actions‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Preventive actions‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Ancillary services‬‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﺮﻳﻚ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬از ﻣﻨﻈﺮ ﻳﻚ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻻت اﻧﺮژي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ دو ﻣﻮﻟﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖﻫﺎي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-5‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻴﺎزﻫﺎ‬
‫اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴ‪‬ﺘﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻛﻪ از ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻛﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲآورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﻴ‪‬ﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﭼﻨﺪان درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا در‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺒﻜﻪ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ آورد‪.‬‬
‫‪ 1-2-5‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻌﺎدل‬
‫در ﺑﺤﺚ درﺑﺎره ﺗﻌﺎدل ﻛﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮض ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎرﻫﺎ و ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺷﻴﻦ‪ 1‬وﺻﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻄﺢ از ﺗﺠﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎر‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫و ﻣﺒﺎدﻻت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ﻣﺒﺎدﻻت ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت در ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻏﻴﺮدﻗﻴﻖ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ و ﺧﺮوج‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮﻟﺪ ﻳﺎ ﺧﻂ‪ ،‬ﺑﺎ آﺷﻔﺘﮕﻲ روﺑﺮوﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﺰوﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺒﻮد آن‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ را ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آﻫﻨﮓ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻛﻪ از ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ ﻟﺨﺘﻲ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎي‬
‫ﮔﺮدان ﻣﺘّﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘّﺼﻞ ﺑﻪ ﻫﻢ‪ ،‬ﺷﺎر ﺧﻄﻮط‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻮاﺣﻲ داراي اﺷﻜﺎل و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻧﺤﺮاف‬
‫‪1‬‬
‫‪Bus bar‬‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘّﺼﻞ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺸﻜﻞزاﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺪازه ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﻞّ ﻟﺨﺘﻲ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ 1‬ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي در واﻗﻊ‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺤﺪوده ﺑﺎرﻳﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﺣﺪ اﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ادوات ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‪ ،‬از ﺑﻘﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪا ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺮوجﻫﺎ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﺎر را ﺗﺸﺪﻳﺪ و اﻓﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻗﻄﻌﻲﻫﺎ را‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﺧﺮوج واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ‬
‫از ﺳﺮﻋﺖ اﻳﻤﻦ ﺧﻮد ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ رﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ‬
‫اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺠﺮ و ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﻨﻄﻘﻪاي‬
‫ﮔﺴﺘﺮده و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘّﺼﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫ﮔﺮدد ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺪاري ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺠﺎور را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲﺗﺮ ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮف ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ اﻣﻨﻴ‪‬ﺘﻲ ﻓﻮري ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا اﻧﺤﺮاﻓﺎت‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺣﺎﺻﻠﻪ و ﻣﺒﺎدﻻت ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ در آن ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻬﻮي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ‬
‫ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻋﻤﺪهﺗﺮ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل زﻳﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﺠﺰّا‪ ،‬دﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-1-2-5‬ﻣﺜﺎل ‪2-5‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪) 2-5‬اﻟﻒ( ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎر را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ‪ Bordurian‬در ﭘﻨﺞ ﺑﺎزه ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎﺗﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺘﻨﺎوب آرامﺗﺮ ﺳﻮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺎزار ‪ Bordurian‬داراي اﻳﻦ ﻓﺮض ﺳﺎدهﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻫﺮ ﺑﺎزه‬
‫ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ ) 2-5‬اﻟﻒ( ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻠﻪاي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه‬
‫در ﻫﺮ ﺑﺎزه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻠﻪاي از دو ﻟﺤﺎظ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎر واﻗﻌﻲ ﻓﺮق دارد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎر را در ﻫﺮ ﺑﺎزه دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎزار ﻗﺎدر ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر در ﻫﺮ ﺑﺎزه ﺑﺎ دﻗّﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﺑﺎزه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮال‬
‫‪1‬‬
‫‪System collapse‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻮان ﻟﺤﻈﻪاي روي ﻫﺮ ﺑﺎزه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮدﻗﻴﻖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎزار اﻧﺮژي‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺘﻮﺳﻂ دﻗﻴﻖ از ﺑﺎر واﻗﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻠﻪاي‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻞ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻗﺎدر‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﺑﺎ دﻗﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮآورده ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺧﻂﭼﻴﻦ در ﺷﻜﻞ ‪) 2-5‬اﻟﻒ(‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫واﻗﻌﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن را از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ اﺧﺘﻼفﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ در ﻫﺮ ﺑﺎزه‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ در ﮔﺬار از ﻳﻚ ﺑﺎزه ﺑﻪ ﺑﺎزه دﻳﮕﺮ وﺟﻮد‬
‫دارد؛ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ واﺣﺪﻫﺎ در ﻧﺮخ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ اﻳﺪهآل‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﻛﻪ از ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﺎزار ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺷﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎدﺗﺮي‬
‫ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﺷﺪه و ﺑﺎر در وﺳﻂ ﺑﺎزه ‪ 4‬رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﺮوج‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪) 2-5‬ب( اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﻗﻌﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزار و ﺑﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬داراي ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺑﺎ اﺛﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻛﻨﺪﺗﺮ ﻣﺘﻨﺎوب و ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﻤﻮار‬
‫ﺷﺪه ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ اﻓﺰوده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻨﺎوب ﻛﻨﺪﺗﺮ را ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺜﺎل اﺧﻴﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل‬
‫ﺑﺎ اﺛﺮ زﻣﺎﻧﻲ‪ 1‬ﺧﺎص ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺧﺎص از ﻛﻞ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﭼﺎره‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ ،2‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺳﺮﻳﻊ در ﺑﺎر و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ آن و‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺒﺎدﻻت ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋﺎً واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫‪Time signature‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Regulation‬‬
‫‪2‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘّﺼﻞ و ﺑﻪ ﮔﺎورﻧﺮ‪ 1‬ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از آﻧﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﺧﺪﻣﺖ ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر‪ 3‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫درون ﻳﻚ ﺑﺎزه را ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮق در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲآورد‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎر را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ اﻟﺰام ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه آﻧﻬﺎ داﺋﻤﺎً ﻛﺎر‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ و اﻗﺪاﻣﺎت ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ‪ ،‬و ﺣﻔﻆ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ آن‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻣﻨﻴ‪‬ﺘﻲ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‪ 4‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎي ﺗﻮان ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪﻛﻨﻨﺪه ﭘﺎﻳﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﺑﺮاي ﺗﺪارك اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻜﻠﻲ از اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﻨﻴ‪‬ﺘﻲ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن‪ 5‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ و ﻛﻞ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه آﻧﻬﺎ ﻓﻮراً در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﻣﻜﻤﻞ‪ 6‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻓﻮراً ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﻣﻜﻤﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻨﻜﺮون ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در‬
‫ﻣﺪار ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﺎر ﺧﻮد در ﻣﻮاﻗﻊ اﺿﻄﺮاري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ و ﻧﺮخ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ ،‬ﻣﻴﺰان زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎر ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن و اﻧﺪازه ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﺰوﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Governor‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Automatic generation control‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Load following‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Reserve‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Spinning reserve‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Supplemental reserve‬‬
‫ذﺧﻴﺮهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ذﺧﻴﺮهﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪) 2-5‬اﻟﻒ( ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﭘﻨﺞ ﺑﺎزه ﺑﺎزار )ب( ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‪ 1‬و اﻧﺮژي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﺗﻤﺎﻳﺰي روﺷﻦ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻃﺮحﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪1‬‬
‫‪Balancing ancillary services‬‬
‫در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬اراﺋﻪ ﻳﻚ ردهﺑﻨﺪي ﺑﺪون اﺑﻬﺎم را ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬اﮔﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار و زﻣﺎن ‪ -‬واﻗﻌﻲ ﺳﭙﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺶ‬
‫ﻋﻤﺪهاي از ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي را از ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺨﺮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﺑﺎزار ﺑﺮ اﺳﺎس روز‬
‫ﺑﻌﺪ‪ 1‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻳﻚ ﺳﺎزوﻛﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺮاي ﺗﺪارك ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن در اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻜﺎن واﺣﺪ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن در اراﺋﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺷﺎﻫﺮاه اﻧﺘﻘﺎل‪ 2‬ﺑﺎ ﺗﺮاﻛﻢ داﺋﻤﻲ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ »اﺻﻠﻲ«‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اراﺋﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻴﻮد اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-1-2-5‬ﻣﺜﺎل ‪3-5‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-5‬ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﭘﻲ ﻳﻚ ﺧﺮوج ﻋﻤﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﭘﺎﺳﺦ ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ‪ 15‬آﮔﻮﺳﺖ ‪ 1995‬در ﺳﺎﻋﺖ ‪،12:25:30‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ‪ 1220MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎي ﻛﺒﻴﺮ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ داراي ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﺪه ﻛﻞ در ﺣﺪود ‪ 65GW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ داراي ﻫﻴﭻ اﺗﺼﺎل ‪ ac‬ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دو دﺳﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ذﺧﻴﺮه ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ اوﻟﻴﻪ‪ 3‬ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف‬
‫‪ 10‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 20‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻌﺪي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻔﻆ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ 4‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻇﺮف ‪ 30‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻌﺪ از ﺣﺎدﺛﻪ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪي‬
‫ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ او‪‬ﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻓﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ را ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ‬
‫اﺷﺒﺎع آن در ‪ 49/5Hz‬ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺎﺳﺦ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺗﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮرﺑﻴﻦﻫﺎي ﮔﺎزي ﻛﻪ در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ 12:29:20‬راهاﻧﺪازي ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آن را در اﻧﺘﻬﺎي راﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﻮدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ Day -ahead Market 1‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎزاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي در روز ﺑﻌﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Transmission corridor‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Primary response‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Secondary response‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-5‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ و ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﺧﺮوج ﻋﻤﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ 2-2-5‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫‪ 1-2-2-5‬ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان‬

‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎي وﺳﻴﻊ‪،‬‬
‫ﭘﺮاﻛﻨﺪهاﻧﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ و‬
‫وﻟﺘﺎژ ﮔﺮهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺮ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﺑﺮ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺪاوم اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﺠﻬﻴﺰي ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪوده اﻳﻤﻦ ﺧﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ‪ 1‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﺷﺮوع‪ ،‬وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺤﺘﻤﻠﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﻧﺴﺎزد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫* در ﭘﻲ ﺧﺮوج ﻳﻚ ﺧﻂ‪ ،‬ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ آن ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺪﻳﺪي در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺧﻂ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﺶ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻮد ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Contingency analysis‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﺻﻼح ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪﺑﺎر‪ 1‬ﺧﻄﻮط ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺤﻨﺎي ﺧﻂ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ و ﺧﺮوج ﺧﻂ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﺪه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از آﺳﻴﺐﻫﺎي‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﭘﻴﺶﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮوجﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺧﻄﻮط ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫* ﺧﺮوج ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﺎ ادوات ﺟﺒﺮان ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪن‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ‪ 2‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺧﺮوج ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﺪري‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت راﻛﺘﻴﻮ در ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ در ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ در ﻛﻞ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫* وﻗﻮع ﺧﻄﺎ در ﺧﻄﻲ ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زاوﻳﻪ روﺗﻮر ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ را ﺑﻪ ﻗﺪري‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺷﺒﻜﻪ از ﻟﺤﺎظ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ از ﺑﻘﻴﻪ ﺟﺪا ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ‬
‫ﻫﺮ دو ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻨﺪ؛ زﻳﺮا دﻳﮕﺮ در آﻧﻬﺎ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻌﺎدل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺤﺘﻤﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺸﺄ اﻳﻦ اﻧﻮاع ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺮﺧﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮفﻧﻈﺮ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺗﭗﻫﺎي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ و ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﻮﺋﻴﭻ ﻛﺮدن ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺧﺎزﻧﻲ و راﻛﺘﻮرﻫﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﺷﺎرش ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﮔﺮ ﻓﺎز‪،‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اﺿﺎﻓﻪﺑﺎرﻫﺎي ﺑﻌﺪ از ﺣﺎدﺛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ارزان‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﻫﺮﻳﻚ در اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاي ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺷﺎرش ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺑﺮ‬
‫روي ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖﻫﺎ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ را ﻣﻘﻴﺪ ﻣﻲﺳﺎزد و آﻧﻬﺎ را از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻧﺮژي ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮوش ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ روي ﺷﺎرش ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ دارد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Overload‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Reactive support‬‬
‫‪ 2-2-2-5‬ﻣﺜﺎل ‪4-5‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﺑﺎﺳﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮاﻧﻲ را ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎس ‪ A‬ﻗﺎدرﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﺘﺼﻞ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻄﻮط ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ ﺧﻂ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫‪ 200MW‬را ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺪون اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ ﺣﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل از واﺣﺪ ‪ A‬در ﺑﺎس ‪B‬‬
‫ﺑﻪ ‪ 200MW‬ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ 200MW.‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺧﻂ ﺑﺎﻳﺪ ذﺧﻴﺮه ﺷﻮد ﺗﺎ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺧﺮاﺑﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻳﻜﻲ از ﺧﻄﻮط ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻣﻨﻴ‪‬ﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺎﻫﺶ داد؛ ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻫﺮ‬
‫ﺧﻂ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ %10‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺪون اﻧﺤﻨﺎ و اﻳﺠﺎد‬
‫ﺧﺮاﺑﻲ دﻳﮕﺮ و ﺑﺪون آﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﻫﺎديﻫﺎ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي در‬
‫ﺑﺎس ‪ 20MW ،B‬اﺿﺎﻓﻲ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻮان ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﺗﺎ ‪ 220MW‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ دو ﺑﺎس ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺛﺮ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺛﺮ ﭘﺎﻳﺪاري ﮔﺬرا ﺑﺮ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬اﻧﺘﻘﺎل داد‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻏﻴﺮﺿﺮوري‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎس ‪ B‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎس ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺎس ‪ ،A‬ﺛﺎﺑﺖ ﻟﺨﺘﻲ ‪ H‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2‬ﺛﺎﻧﻴﻪ دارد ﻛﻪ آن را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ وﻟﺘﺎژ ﺛﺎﺑﺖ در ﭘﺸﺖ ﻳﻚ راﻛﺘﺎﻧﺲ ﮔﺬراي ‪ X′‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0/9 p.u.‬ﻣﺪل ﻛﺮد‪.‬‬
‫راﻛﺘﺎﻧﺲ ﻫﺮ ﺧﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0/3 p.u.‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﺘﺎژ در ﻫﺮ دو ﺑﺎس در ﻣﻘﺪار ‪ 1p.u.‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻲ در ﺧﻄﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎس ‪ A‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻨﺎن ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﻃﻲ ‪ 100 ms‬ﺑﺎ ﺧﺮوج ﺧﻂ ﺧﺮاب ﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﻳﺪاري‬
‫ﮔﺬرا‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ‪ A‬ﺑﻪ ‪B‬‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺎﻳﺪاري ﮔﺬراي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 108MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن اﺛﺮ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري وﻟﺘﺎژ را ﺑﺮ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ‬
‫از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻏﻴﺮﺿﺮوري‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺪل ﺳﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ و ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺎرش ﺗﻮان ﻫﻤﮕﺮا ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮض‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺧﻮب اوﻟﻴﻪ از ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ‬
‫ﺷﺎرﺷﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ؛ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي دﻗﻴﻖﺗﺮي از‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري وﻟﺘﺎژ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬روشﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ در ﺑﺎس ‪ B‬اﺛﺮي ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ اﻧﺘﻘﺎل دارد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻫﻴﭻ‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ وﻟﺘﺎژي در دﺳﺘﺮس ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﻪ ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ‪ MVAr‬ﺧﻮد رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺟﺮاي ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد وﻗﺘﻲ ﻫﺮ دو ﺧﻂ در ﻣﺪار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪198MW ،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﻓﺮﺳﺘﺎد؛ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ وﻟﺘﺎژ در ‪ B‬از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ‪ 0/95p.u.‬ﻛﻤﺘﺮ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‬
‫اﮔﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان از ‪ 166MW‬ﻓﺮاﺗﺮ رود و ﻳﻜﻲ از ﺧﻄﻮط ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﺘﺎژ اﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ‪ 25MVAr‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ در ﺑﺎس ‪ B‬در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎ‬
‫‪ 190MW‬اﻓﺰاﻳﺶ داد ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺧﺮوج ﺧﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪاري ﮔﺬرا‪ ،‬ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ را ﺑﺮ روي ﺗﻮان ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮان ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪلﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪود اﺛﺮي ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺮ روي ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎزار‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ دارا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ را در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-2-2-5‬ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ‬

‫ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻠﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل از ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ و‬
‫ادوات ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎزنﻫﺎي ﺳﻮﺋﻴﭻ ﺷﻮﻧﺪه ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و راﻛﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺒﺮانﺳﺎزﻫﺎي ‪VAR‬‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﭘﻠﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ( ﻧﻮﻋﺎً ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻫﺴﺘﻨﺪ و در‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه را ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ اراﺋﻪ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ »ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ‪ «1‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﺷﺮاﺋﻂ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴ‪‬ﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺬب ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﺠﺎرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﻞ‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Voltage control service‬‬
‫در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ اﻣﻜﺎن‬
‫ﺧﺮوجﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ وﻟﺘﺎژ ﻫﻤﻪ ﺑﺎسﻫﺎ در ﻳﻚ ﻣﺤﺪوده ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺎرﻳﻚ در ﺣﺪود وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﻧﻮﻋﺎً ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪0/ 95p.u. ≤ V ≤ 1 /05 p.u.‬‬ ‫)‪(1-5‬‬
‫ﺣﻔﻆ وﻟﺘﺎژﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل در اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد رﮔﻮﻻﺳﻴﻮن وﻟﺘﺎژ در ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل را اﻳﻤﻦﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻔﻆ وﻟﺘﺎژ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺧﺮاﺑﻲ ﻋﺎﻳﻖ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دﻟﺨﻮاهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ وﻟﺘﺎژﻫﺎ در ﻣﻘﺪاري ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ را در ﺻﻮرت‬
‫ﻳﻚ ﺧﺮوج ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻳﻚ ﻣﺸﺨﺼﻪ وﻟﺘﺎژ ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻤﻨﻲ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮوج ﻳﻚ ﺧﻂ ﺑﺎ ﺑﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت راﻛﺘﻴﻮ را در ﺑﻘﻴﻪ ﺧﻄﻮط‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻋﺪم ﺟﺒﺮان اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫در ﭘﻲ ﻳﻚ ﺧﺮوج‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴﺰاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؛ ﻟﺬا‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺷﺮاﻳﻂ اﺿﻄﺮاري ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 4-2-2-5‬ﻣﺜﺎل ‪5-5‬‬
‫ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد دوﺑﺎره ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ را ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺑﺎ دو ﺑﺎس‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺪار ﻣﻌﺎدل ‪ π‬ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 5-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺪل ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪ ،B‬ﻳﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎس ‪ ،B‬وﻟﺘﺎژ را در اﻳﻦ ﺑﺎس ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس‬
‫‪ A‬در ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 6-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ وﻗﺘﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ از‬
‫ﺑﺎس ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎزن ﻣﻌﺎدل ﻣﻮازي ﺧﻄﻮط‪ ،‬از ﺗﻮان‬
‫راﻛﺘﻴﻮ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در راﻛﺘﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﻌﺎدل ﺳﺮي ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺎزاد را‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ وﻟﺘﺎژ در ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﺤﺪوده ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺟﺬب ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ ‪100‬‬
‫و ‪ 145MW‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ درون ﻣﺤﺪوده ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺑﺎس ‪ B‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان از‬
‫‪ 145MW‬ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺑﺎس ‪B‬‬
‫ﺟﺒﺮان ﮔﺮدد؛ ﺗﺎ اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﺪ وﻟﺘﺎژ از ﺣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ آن ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-5‬ﻣﺪل ‪ π‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل در ﻣﺜﺎل ‪5-5‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-5‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ و وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﺑﺎﺳﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ .5-5‬وﻟﺘﺎژ‬
‫)ﺧﻂ ﻣﻤﺘﺪ( و ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ در ﻣﺤﺪوده ﻋﺎدي آن )ﺧﻂﭼﻴﻦ(‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ از ﺑﺎس ‪ A‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮﻟﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ B‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﻄﻠﺒﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎس ‪ A‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان‬
‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ وﻟﺘﺎژ در ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ آن‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺎس ‪ A‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ آورده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺟﺬب ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪول ‪ 1-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ‪ 49MW‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪،B‬‬
‫در ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ و وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪ A‬در ﺣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﻛﻤﺘﺮ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ وﻗﺘﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﻟﺪ ‪ A‬ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫وﻟﺘﺎژ ‪ B‬را ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ آن ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬ﺟﺪول ‪ 1-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫‪ 172/5MW‬ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪ A‬در ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ و وﻟﺘﺎژ در ‪ B‬در ﺣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 49MW‬ﻳﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 172/5MW‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻘﺾ ﻳﻚ ﺣﺪ وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس‬
‫‪ A‬ﻳﺎ ‪ B‬ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﺎس ‪ ،A‬ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان‪ ،‬ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﺣﺘﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺤﻠﻲ وﻟﺘﺎژ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎراﺗﺮ از ﻛﻨﺘﺮل از راه‬
‫دور اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-5‬ﺣﺪود ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺎس ‪A‬‬
‫)‪Q A (MVAr‬‬ ‫‪(p.u.) VA‬‬ ‫‪(p.u.) VB‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان )‪(MW‬‬
‫‪-68/3‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪1/05‬‬ ‫‪49‬‬
‫‪21/7‬‬ ‫‪1/05‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪172/5‬‬
‫‪ 7-5‬اﻟﺰام ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ در ﺑﺎس ‪ B‬در ﭘﻲ ﺧﺮوج ﻳﻜﻲ از ﺧﻄﻮط ﺑﻴﻦ ‪ A‬و ‪B‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ارزش واﻗﻌﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ در ﺗﻮﻟﻴﺪ واﻗﻌﻲ ‪ VAR‬ﻧﻬﻔﺘﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ در ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ در ﭘﻲ ﻳﻚ ﺧﺮاﺑﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ از ﻣﻴﺰان ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ‬
‫ﺧﺮوج ﺗﺰرﻳﻖ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻧﻴﺎز‬
‫ذﺧﻴﺮهﻫﺎي ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺮات دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 7-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻘﺪر ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﻮد ﺗﺎ در ﭘﻲ ﺧﺮوج ﻳﻜﻲ از دو ﺧﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎس ‪ A‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن در ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ آن‬
‫ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 85MW‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺧﺮوج از ﺧﻂ را ﺑﺪون ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﻟﺰام‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-5‬ﺗﻌﺎدلﻫﺎي ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ‪ 130MW‬از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪ در ‪ ،B‬وﻟﺘﺎژ را ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ از ﺧﺮوج در ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ آن ﻧﮕﻪﻣﻲدارد‪ .‬در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺶ از ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﺧﻄﻮط در ﺣﺪود ‪ 25MVAr‬ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﺪ‬
‫در ﺑﺎس ‪ A‬ﺟﺬب ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ در ﺣﺪود ‪ 3MW‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺣﺎدﺛﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻂ دﻳﮕﺮ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ ﺷﻮد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻂ ‪ 107MVAr‬ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ‪ 15MW‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-5‬ﺷﺎرش ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و راﻛﺘﻴﻮ ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ دو ﺑﺎس‬

‫‪ 5-2-2-5‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺎﻳﺪاري‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺪﻣﺎت اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺷﺒﻜﻪ را‬
‫ﻧﻴﺰ از ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬روشﻫﺎي ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺎﻳﺪاري ﮔﺬرا‬
‫را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روشﻫﺎ اﺛﺮي ﺑﺮ روي وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻧﺪارﻧﺪ اﻣﺎ در زﻣﺎن رﺧﺪاد ﻳﻚ ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻫﺎ و ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺎرﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﭘﺎﻳﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻣﺪار ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﺪارﺳﺎزﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ 2‬ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﺟﺰﺋﻲ را ﺑﺮاي ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﺸﺎر در ﺷﺒﻜﻪ را ﻣﻴﺮا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺪارﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-2-5‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﻚ اﺧﺘﻼل ﮔﻬﮕﺎه از ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﻋﺎدي آن‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ راهاﻧﺪازي ﻣﺠﺪ‪‬د ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﻮان‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻲ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ )ﻣﺜﻼً ﺑﺮقآﺑﻲﻫﺎ و ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي دﻳﺰﻟﻲ ﻛﻮﭼﻚ( ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﺎ ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﺗﺮي‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ راهاﻧﺪازي ﻣﺠﺪ‪‬د ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ راهاﻧﺪازي ﻣﺠﺪد‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺧﺪﻣﺖ را در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮدراهاﻧﺪازي‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-5‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻴﺎز دارد و‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ دو ﺳﺎزوﻛﺎر ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ وﺟﻮد ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اوﻟﻴﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را اﺟﺒﺎري‬
‫‪1‬‬
‫‪Intertrip schemes‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Power system stabilizers‬‬
‫‪3‬‬
‫‪black-start capability‬‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬دوﻣﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻫﺮ دو‬
‫رﻫﻴﺎﻓﺖ ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺒﻲ دارﻧﺪ و اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ آن واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 1-3-5‬ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺒﺎري ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫در اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻪاي از ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺮﻃﻲ ﺑﺮاي ﺟﻮاز اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺗّﺼﺎل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي اﻳﺠﺎب ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫* ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺎورﻧﺮ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ دروپ‪ %4 1‬ﻣﺠﻬﺰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻟﺰام ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎ‬
‫ﺳﻬﻤﻲ ﻳﻜﺴﺎن در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫* ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮاﻧﻲ در ﻣﺤﺪوده ‪ 0/85‬ﭘﻴﺶﻓﺎز ﺗﺎ ‪ 0/9‬ﭘﺲﻓﺎز ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ رﮔﻮﻻﺗﻮر‬
‫وﻟﺘﺎژ ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮط اﻟﺰام ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎ در رﮔﻮﻻﺳﻴﻮن وﻟﺘﺎژ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﺳﻬﻤﻲ در ﭘﺎﻳﺪاري وﻟﺘﺎژ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﺟﺒﺎر‪ ،‬اﻣﺮي‬
‫ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻟﺰوﻣﺎً ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺸﺨﺼﻲ در ﻋﻤﻞ ﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲآورد‪:‬‬
‫* اﻳﻦ اﻟﺰامﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﺷﻮد و ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ را ﻓﺮاﺗﺮ از ﺣﺪ ﻧﻴﺎز‬
‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺪارﺳﺎزﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺮاي ﻣﻴﺮاﺳﺎزي ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫* اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮآوري ﻓﻨﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ .‬در ﺻﻮرت اﺟﺒﺎر ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻤﺘﺮي راهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﻛﺎراﺗﺮ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺧﺪﻣﺖ از ﺳﻮي ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻌﺮّﻓﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫* اﺟﺒﺎر در ﻣﻴﺎن ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻠﻘّﻲ آﻧﺎن اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺘﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ در ازاي آن ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت‬
‫‪1‬‬
‫‪Droop coefficient‬‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺳﻨﻜﺮون آﻧﻬﺎ را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮي را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫* ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اراﺋﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋﻪ ﻣﻘﺮون‬
‫ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً واﺣﺪﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪاي‪ ،‬از اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ در‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﻛﺴﺮي از ﺗﻮان ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﻣﻘﺪار ذﺧﻴﺮه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ و‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ واﺣﺪ ﺣﺪي ﻳﺎ ﻓﺮاﺣﺪي‪ 1‬را ﺑﺮاي اراﺋﻪ آن ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮي در ﺑﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺟﺒﺎر را در ﻣﻮرد ﻫﻤﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان اﻋﻤﺎل ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻓﻴ‪‬ﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻓﻴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻋﻮﺟﺎج در رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 2-3-5‬ﺑﺎزار ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻳﺐ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺷﻜﺎﻻت ﻋﻤﻠﻲ اﺟﺒﺎر ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزوﻛﺎر ﺑﺎزار را ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ دﺳﺖﻛﻢ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ راه اﻧﺪازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮﺟﻴﺢ اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻤﻲ در ﻃﻲ زﻣﺎن دارد و ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﻮدراهاﻧﺪازي‪ ،‬روشﻫﺎي ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪارﺳﺎزﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﻮﻋﺎً ﺗﺤﺖ‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻃﻲ روز دارد‪ ،‬ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‪،‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶ ﺑﺎ ﺑﺎزار اﻧﺮژي‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل دﺳﺖﻛﻢ ﺑﺨﺸﻲ از ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺿﺮوري ﻏﺎﻟﺒﺎً از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺳﺎزوﻛﺎر ﺑﺎزار ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﭘﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻳﺴﻚ ﻛﻤﺒﻮد ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه ﻳﺎ اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ‬
‫را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺗﻲ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻳﻚ ﺑﺎزار‬
‫‪1‬‬
‫‪Extra-marginal‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎ‪ ،1‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت را‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎ ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮﺗﺮ و از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎراﺗﺮي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺑﺎزار ﻣﺤﻮر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن اﻧﺪك اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺪرت ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻜﺎنﻫﺎي دور در ﺷﺒﻜﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﻣﻮارد‬
‫اﺿﻄﺮاري‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ وﻟﺘﺎژ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎزار ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺮدد ﺗﺎ از‬
‫آن ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-3-5‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻳﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻣﺎﻟﻜﻴ‪‬ﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺪﻣﺖ رﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺠﺎزاً ﻫﻤﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻨﻮز ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺳﺖ‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ واﻗﻌﺎً‬
‫رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آن ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻛﻴﻔﻴ‪‬ﺖ اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺒﺎر ﻳﺎ ﻣﺤﺮﻛﻲ وﺿﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺸﻮﻳﻖ‬
‫ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺎدي دارد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ را در ﺑﺎزار ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ از ﻳﻚ ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ از ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﻄﻊﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ذﺧﻴﺮه را ﺑﺮآورده ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺨﺸﻲ از ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در آن‬
‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻠﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از واﺣﺪﻫﺎي‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﺰرگ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ ﻣﻴﺴﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ واﺣﺪﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﻮﻟﻴﺪي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎنﺗﺮي ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫‪1‬‬
‫‪Mature market‬‬
‫واﻗﻊ اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﺧﺪﻣﺖ ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺑﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﺮاﺑﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻫﻤﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ را در اراﺋﻪ اﻧﻮاع ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه داراﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )ﻣﺜﻼً آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ ﭘﻤﭗ آب ﺑﺎ دراﻳﻮﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ دارﻧﺪ( ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻗﺎدر ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-5‬ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫در اﺑﺘﺪاي اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺪف از ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ در روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻮادث ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم »ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ« اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺪﻳﺮﻳ‪‬ﺖ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺴﺆول ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت از ﻃﺮف ﻛﺎرﺑﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ‬
‫ﺳﺎزوﻛﺎر ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ را از ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻟﻎ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ را ﺑﺎ دﻗﺖ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻧﻊ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاري و ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ازاي آن ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮي‬
‫ﺳﻬﻢ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺧﻮد را از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫‪ 1-4-5‬ﺑﺮآورد ﻧﻴﺎزﻫﺎ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ اﻳﺪهآل‪ ،‬ﺳﻄﺢ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ از راه ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‪/‬ﻓﺎﻳﺪه‪ 1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺳﻄﺢ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬در ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ آن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ 2‬اﻓﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ارزش ﺣﺪي‪ 3‬آن اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي را ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ارزش ﺣﺪي دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ارزش ﺣﺪي‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮرد‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬در اﺛﺮ ﻗﻄﻊ ﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ از وﻗﻮع آن اﺟﺘﻨﺎب‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﺟﺮاي ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪/‬ﻓﺎﻳﺪه در ﻫﺮ ﻣﻮردي ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫‪1‬‬
‫‪Cost/benefit analysis‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Marginal cost‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Marginal value‬‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻣﺪﻳﺮﻳ‪‬ﺖ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه و اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻻزم‬
‫را ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ از اﻳﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎرج از ﺣﻮﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ )‪ (1996 ،Billinton and Allan‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼ‪‬ﻞ درﺑﺎره‬
‫روشﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در )‪ (2002 ،Pudjianto‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮاﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرﺑﺮان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﺎز ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻓﺮاﺧﻮان در‬
‫زﻣﺎن ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ روﺷﻲ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻣﺤﺪود‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻴﺰان ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آن ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-4-5‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬

‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻓﺮوش ﻳﻚ ﺧﺪﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ‬
‫ﺧﺎص ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺪاﺳﺎزي از ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در او‪‬ﻟﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي‬
‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺑﺎزارﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮق‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭼﻨﺪان درك ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺮژي و ﻫﺮ ﻧﻮع ذﺧﻴﺮه در‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﺪا ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺮ ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻮﻳﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎزار ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه او‪‬ﻟﻴﻪ‪ 1‬اﺑﺘﺪا ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﺪ و ﭘﺲ از آن ﺑﺎزار ذﺧﻴﺮه ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ 2‬و‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﺪه اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﺑﺎزارﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داده ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﭼﻨﺪان ﺳﺨﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻌﺪي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﻫﻤﺎن رو اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﻣﺘﺮوك‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ )‪ (2002 ،Oren‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن اﺟﻤﺎع ﻛﻠﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داده ﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﺴﻮﻳﻪ ﮔﺮدﻧﺪ؛ ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻠّﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻛﻤﻴﻨﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‬
‫‪1‬‬
‫‪Primary reserve‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Secondary reserve‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺮژي و ﺗﺄﻣﻴﻦ ذﺧﻴﺮه ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آوردن درك ﺷﻬﻮدي ﺑﻴﺸﺘﺮي از اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ را در ﭘﻲ دارد‪:‬‬
‫* ﻣﻮﻟﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﺋﻲ زﻳﺮ ﺑﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻧﺮژي ﻣﻤﻜﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮوش‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫* ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺮانﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺮژي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫* راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪه ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را دارا‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻟﺬا اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﺎﻟﻎ درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮآوردن اﻟﺰاﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬در ﺑﻘﻴﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺳﺎدهاي را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﺑﺎزار ﺑﺮق‬
‫ﻣﺮﻛﺰي اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻲ را ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﻮد ﻣﻮﻟﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﺮژي‪،‬‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ (1995) Reed ،‬را‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-2-4-5‬ﻣﺜﺎل ‪6-5‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻛﻮﭼﻚ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ در آن ﺑﻴﻦ ‪ 300MW‬و ‪ 720MW‬ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻧﻮع ذﺧﻴﺮه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ‪ 250MW‬از اﻳﻦ ذﺧﻴﺮه‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎري ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﻣﻮﻟﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘّﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-5‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ و ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺜﺎل ‪6-5‬‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ذﺧﻴﺮه‬ ‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻧﺮژي‬
‫واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬
‫ﺻﻔﺮ‬ ‫‪250‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪190‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺻﻔﺮ‬ ‫‪250‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-5‬ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮهاي ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ داراي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ درﺟﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 4‬ﻫﻴﭻ ذﺧﻴﺮهاي ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ ،‬اراﺋﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ذﺧﻴﺮهاي ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ در ﭘﺎﺳﺦ دادن ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 9-5‬ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ﻫﻤﻪ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖﻫﺎ و‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﻣﺪل ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي آﻧﻬﺎﺳﺖ و در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺎزار‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮض آﺧﺮ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ‪ ،‬در اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫دﻳﮕﺮي را ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ )ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ( را ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﻲﺳﺎزد و ﻧﻴﺰ ﻗﻴﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري را رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻣﻮﻟﺪ ) ‪ ( P1 , P2 , P3 , P4‬و ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮهاي را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎ اراﺋﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ) ‪ ،( R 1 , R 2 , R 3 , R 4‬ﻃﻮري ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪2P1 + 17P2 + 20P3 + 28P4‬‬ ‫)‪(2-5‬‬
‫را ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻴﻮد زﻳﺮ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺗﻌﺎدل ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‪:‬‬

‫‪P1 + P2 + P3 + P4 = D‬‬ ‫)‪(3-5‬‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻟﺰام ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه‪:‬‬

‫‪R 1 + R 2 + R 3 + R 4 ≥ 250‬‬ ‫)‪(4-5‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪:‬‬

‫‪0 ≤ P1 ≤ 250‬‬ ‫)‪(5-5‬‬
‫‪0 ≤ P2 ≤ 230‬‬
‫‪0 ≤ P3 ≤ 240‬‬
‫‪0 ≤ P4 ≤ 250‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪:‬‬
‫‪R1 = 0‬‬ ‫)‪(6-5‬‬
‫‪0 ≤ R 2 ≤ 160‬‬
‫‪0 ≤ R 3 ≤ 190‬‬
‫‪R4 = 0‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪:‬‬
‫‪P1 + R 1 ≤ 250‬‬ ‫)‪(7-5‬‬
‫‪P2 + R 2 ≤ 230‬‬
‫‪P3 + R 3 ≤ 240‬‬
‫‪P4 + R 4 ≤ 250‬‬
‫ﻫﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺧﻄﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 3-5‬ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪ D‬در ﺑﺎزه ‪ 300‬ﺗﺎ ‪ 720MW‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺑﺴﺘﻪاي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﮔﺴﻴﻞ اﻗﺘﺼﺎدي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي دوﮔﺎن ﻳﺎ ﺿﺮاﺋﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﺪ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﺋﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺗﻌﺎدلِ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ -‬ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻟﺰام ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﺄﻣﻴﻦ ذﺧﻴﺮه را ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮاي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-5‬ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ 6-5‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺪودهاي از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﻂ در‬
‫اﻳﻦ ﺟﺪول ﺑﻪ ﻳﻚ زﻳﺮ ﺑﺎزه ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻛﻪ در آن ﻓﻘﻂ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻜﻲ از واﺣﺪﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪R4‬‬ ‫‪P4‬‬ ‫‪R3‬‬ ‫‪P3‬‬ ‫‪R2‬‬ ‫‪P2‬‬ ‫‪R1‬‬ ‫‪P1‬‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW) (MW‬‬ ‫)‪(MW) (MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪190‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪170-50‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪420-300‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪190‬‬ ‫‪50-0‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪170‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪470-42‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪250-0‬‬ ‫‪190‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪170‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪720-470‬‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ راه ﺣﻞ را ﺑﺎ دﺳﺖ اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﻢ و درك ﺑﻬﺘﺮي از ﻣﻌﻨﺎي‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه و رﺷﺪ آن ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎر ‪ 300MW‬ﺑﺎﺷﺪ و واﺣﺪ ‪ 1‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﻓﻮراً ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ‬
‫‪ 250MW‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﺗﻨﻬﺎ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ 2‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 160MW‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫واﺣﺪ ‪ 3‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 90MW‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ اﻳﻦ واﺣﺪ‪ 240MW ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫اﻧﺮژي آن ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 150MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪0 ≤ P3 ≤ 150‬‬ ‫)‪(8-5‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺎً از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ 3‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺪ‪‬اﻛﺜﺮ ‪ 190MW‬ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 2‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪ‪‬اﻗﻞ‬
‫‪ 60MW‬ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي آن ﺑﻪ ‪ 170MW‬ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪0 ≤ P2 ≤ 170‬‬ ‫)‪(9-5‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻴﻦ ‪ 300‬و ‪ 420‬ﻣﮕﺎوات‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 2‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي اﺳﺖ و ﺑﻴﻦ‪ 50MW‬و ‪ 170MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪ ‪ 1‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا واﺣﺪ ‪ 1‬در ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ‪ 250MW‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي واﺣﺪ ‪ ،2‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي را در ‪ 17$/MWh‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎزه از ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻗﻴﺪ ﻧﺎﻣﺴﺎوي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻟﺰام ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻣﻘﻴ‪‬ﺪﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺣﺪ ﻧﻴﺎز‪ ،‬ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-5‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﺑﺮاي ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺜﺎل ‪6-5‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ‪ 420‬ﺑﻪ ‪ ،470MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ ‪ 2‬ﺑﻪ ﺳﻘﻒ ‪ 170MW‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 60MW‬ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪ ‪ 3‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را از‬
‫ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 50MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي واﺣﺪ ‪ 3‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫‪ 20$/MWh‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﻳﺪ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ذﺧﻴﺮه از ﻛﺠﺎ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ ﺷﻜﻞ ‪ 9-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎزه از ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ ،3‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ 190MW‬ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ذﺧﻴﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻟﺰام ‪ ،250MW‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ 2‬را ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات ﻛﺎﻫﺶ‬
‫دﻫﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ،170MW‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ 169MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ 3‬را ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از واﺣﺪ ‪20$ ،3‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ 17$ ،2‬ﭘﺲاﻧﺪاز ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ذﺧﻴﺮه و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
‫ﺑﺎ ‪. 20 − 17 = 3$ / MWh‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ‪ 470‬ﺑﻪ ‪ ،720MW‬واﺣﺪ ‪ 4‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪ‪‬ي ﻣﻲﮔﺮدد و ﺗﻮﻟﻴﺪ آن از ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ‪250MW‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻗﻴﺪ ذﺧﻴﺮه‪ ،‬اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي واﺣﺪﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ‪ 170‬و ‪50MW‬‬
‫ﻧﮕﻪﻣﻲدارد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎزه‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ‪ 28$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ ‪ 11$/MWh‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات ﺑﻴﺸﺘﺮ ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ 2‬را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‪ 1MW‬ﻛﺎﻫﺶ و ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ ‪ 4‬را ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﮔﺴﻴﻞ ﻣﺠﺪد ﺣﺪ‪‬ي‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه را در ‪ 28 − 17 = 11$ / MWh‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-5‬ﺧﻼﺻﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه را ﺑﺮاي ﺑﺎزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن درآﻣﺪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺮ آﻧﻬﺎ و ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي و‬
‫اراﺋﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ در ﻣﻮرد ﺧﺎص واﺣﺪ ‪ 1‬ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا اﻳﻦ‬
‫واﺣﺪ ﻫﻤﻮاره در ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻧﺮژي ﺧﻮد را در ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺧﻮد آن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﻤﺘﺮ از اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺳﻮد ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻴﻦ ‪ 350‬ﺗﺎ ‪ ،420MW‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزاري اﻧﺮژي‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي واﺣﺪ ‪ 2‬اﺳﺖ‬
‫و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ واﺣﺪ‬
‫ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي از ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ واﺣﺪ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﺳﻮدي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲآورد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺎزه ‪ 420‬ﺗﺎ‬
‫‪ 470MW‬اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ واﺣﺪ ‪ 2‬داراي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻤﺘﺮي از دﻳﮕﺮ واﺣﺪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻗﻴﺪ اﻟﺰام ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ‪ 170MW‬اﺳﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه واﺣﺪ ‪ 3‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي اﻧﺮژي ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ‬
‫اﻧﺮژي از ‪ 17$/MWh‬ﺑﻪ ‪ 20$/MWh‬ﺟﻬﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ واﺣﺪ ‪ 2‬ﺳﻮدي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 3$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬در ﻧﮕﺎه اول ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻚ واﺣﺪ ‪ 2‬ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا‬
‫ﻗﻴﺪ ذﺧﻴﺮه‪ ،‬او را از ﻓﺮوش ‪ 60MWh‬اﻧﺮژي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪ ،‬ﭼﻮن در ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮي از واﺣﺪ‪ 3‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه در اﻳﻦ ﺑﺎزه‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ 3$/MWh ،‬اﺳﺖ و واﺣﺪ ‪ 60MW ،2‬ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬درآﻣﺪي ﻛﻪ از ذﺧﻴﺮه ﻛﺴﺐ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎ ﻣﺴﺎوي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‪ 1‬ﻋﺪم ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻚ واﺣﺪ ‪ 2‬ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد‬
‫ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 3‬از ﻓﺮوش اﻧﺮژي‬
‫ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺴﺐ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻮدي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 3$/MWh‬از‬
‫اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد؛ زﻳﺮا واﺣﺪ ‪ ،2‬اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي ذﺧﻴﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ‪ 470MW‬ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 4‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي را در‬
‫‪ 28$/MWh‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا واﺣﺪ ‪ 2‬ﺳﻮد ‪ 11$/MWh‬را ﺑﺮاي ﻫﺮ ‪ 170MW‬ﻛﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آن‬
‫‪1‬‬
‫‪Opportunity cost‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﺎن آن در ﻣﻮرد ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮهاي ﻛﻪ روي ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺳﻮدي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 11$/MWh‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎوات ذﺧﻴﺮه درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎزه از ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 2‬ﻫﻤﭽﻨﺎن اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي ذﺧﻴﺮه اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ واﺣﺪ ‪ 3‬ﺳﻮدي‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 8$/MWh‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي و ﺳﻮد ‪ 3$/MWh‬ﺑﺮاي اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد؛ زﻳﺮا ﻧﻪ‬
‫در اﻧﺮژي و ﻧﻪ در ذﺧﻴﺮه‪ ،‬واﺣﺪ ﺣﺪي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-5‬درآﻣﺪ واﺣﺪ ‪ 2‬را از ﻓﺮوش اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه و ﻧﻴﺰ ﻫﺰﻳﻨﻪﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻣﺬﻛﻮر و ﺳﻮد ﻛﻠﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-5‬درآﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺳﻮد واﺣﺪ ‪ 2‬در ﻣﺜﺎل ‪ ،6-5‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺤﺪوده ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫‪ 2-2-4-5‬ﻣﺜﺎل ‪7-5‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺎزار در ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺮ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ را ﻫﻨﮕﺎم‬
‫اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﻟﺤﺎظ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻬﺮهوري واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫در ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از اراﺋﻪ‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ اﺟﺎزه داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي در ﺑﺎزار ذﺧﻴﺮه ارﺳﺎل‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻋﺮﺿﻪ ذﺧﻴﺮه ﻧﻴﺴﺖ؛‬
‫اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ارزﺷﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﺷﺪه از‬
‫ﻃﺮف آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ 4‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ‪ 150MW‬ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-5‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﻮد ارﺳﺎل ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ اﻛﻨﻮن ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺻﺮﻳﺤﺎً ﺑﺮاي اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻞ ﻛﻨﺪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫) ‪min(2P1 + 17P2 + 20P3 + 28P4 + 0R 1 + 0R 2 + 5R 3 + 7R 4‬‬ ‫)‪(10-5‬‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻗﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ذﺧﻴﺮه واﺣﺪ ‪ 4‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ ‪ 11-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﻗﻴﻮد ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﻴﻮد ﻣﺜﺎل ‪ 6-5‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪0 ≤ R 4 ≤ 150‬‬ ‫)‪(11-5‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-5‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ‪ 12-5‬روﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي و‬
‫ذﺧﻴﺮه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺎزه ‪ 300‬ﺗﺎ ‪ 320MW‬اﺳﺖ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 1‬در‬
‫ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﻮد‪ 250MW ،‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ 2‬ﺑﻘﻴ‪‬ﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزد و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ واﺣﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ‪ 17$/MWh‬اﺳﺖ‪ .‬واﺣﺪ ‪ 2‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺧﻮد را اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪ (160MW‬زﻳﺮا ﻗﺼﺪ دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ذﺧﻴﺮه را ﺑﺪون ﻫﺰﻳﻨﻪ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬
‫واﺣﺪ ‪ 3‬اراﺋﻪﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻘﻴﻪ اﻟﺰام ذﺧﻴﺮه را ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 5$/MWh‬اﺳﺖ‪ .‬واﺣﺪ ‪ 2‬ﺳﻮدي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 5$/MWh‬ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ 3‬ﻓﻘﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮد را ﺟﺒﺮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-5‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ و ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺜﺎل‬
‫‪7-5‬‬
‫‪R max‬‬ ‫‪P max‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ذﺧﻴﺮه‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻧﺮژي‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪190‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪150‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪4‬‬

‫در ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪ 320‬ﺗﺎ ‪ ،470MW‬ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ 2‬در ‪ 70MW‬ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ‪ 160MW‬ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪ ‪ 3‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي اﻧﺮژي اﺳﺖ و ﻗﻴﻤﺖ را در ‪20$/MWh‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪ‪ 3‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي ذﺧﻴﺮه اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه در ‪ 5$/MWh‬ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫واﺣﺪ ‪ 2‬ﺳﻮد ‪ 3$/MWh‬را ﺑﻪ ازاي ﻓﺮوش اﻧﺮژي و ﺳﻮد ‪ 5$/MWh‬را در ﻗﺒﺎل ﻓﺮوش ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻦ واﺣﺪ از ﻣﺤﺪود ﺷﺪن ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ‪ 470‬ﺑﻪ ‪ 560MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 2‬ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ 70MW‬و اراﺋﻪ ‪ 160MW‬ذﺧﻴﺮه‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬واﺣﺪ ‪ 3‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﻢ آن در‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻛﻢ ﺷﻮد‪ .‬واﺣﺪ ‪ 4‬اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ را ﺟﺒﺮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺣﺪي واﺣﺪ ‪ 3‬ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي واﺣﺪ ‪ 3‬ﺑﺮ روي ﺗﺨﺼﻴﺺ ذﺧﻴﺮه اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎ واﺣﺪ ‪ ،3‬ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 20$/MWh‬در ﺑﺮ دارد‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺳﻬﻢ آن در‬
‫ذﺧﻴﺮه را ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ 5$/MWh‬ﭘﺲاﻧﺪاز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﮕﺎوات ذﺧﻴﺮه ﺑﺎ واﺣﺪ‬
‫‪ 4‬و در ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 7$/MWh‬اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ‪20 − 5 + 7 = 22$ / MWh‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎوي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ واﺣﺪ ‪ ،3‬در ازاي اﻧﺮژي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 2$/MWh‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ‪ 7$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي واﺣﺪ ‪ 4‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در واﻗﻊ اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ 3‬در ‪ ،150MW‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ‪ 90MW‬ﻧﻴﺰ ذﺧﻴﺮه اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي واﺣﺪ ‪ 4‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﺿﺎﻓﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫‪ 8$/MWh‬ﮔﺮانﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﺗﻨﻬﺎ ‪ 2$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-5‬ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ 6-5‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺪودهاي از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﻂ در‬
‫اﻳﻦ ﺟﺪول ﺑﻪ ﻳﻚ زﻳﺮﺑﺎزه ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻛﻪ در آن ﻓﻘﻂ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻜﻲ از واﺣﺪﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﮕﺎوات ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪R4‬‬ ‫‪P4‬‬ ‫‪R3‬‬ ‫‪P3‬‬ ‫‪R2‬‬ ‫‪P2‬‬ ‫‪R1‬‬ ‫‪P1‬‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪70-50‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪320-300‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪150-0‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪470-320‬‬
‫‪90-0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪90-0‬‬ ‫‪240-150‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪560-470‬‬
‫‪150-90‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪160-100‬‬ ‫‪130-70‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪620-560‬‬
‫‪150‬‬ ‫‪100-0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪130‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪720-620‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-5‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﺑﺮاي ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺜﺎل ‪7-5‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻴﻦ ‪ 560‬ﺗﺎ ‪ ،620MW‬واﺣﺪ ‪ 3‬ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‪ 240MW‬را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫و ﻟﺬا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ذﺧﻴﺮهاي اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ 2‬ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي اﻧﺮژي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ‪ 17$/MWh‬ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ‪ 24$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺎ واﺣﺪ ‪ 17$/MWh ،2‬ﻫﺰﻳﻨﻪ دارد‪ ،‬ﺳﻬﻢ آن را از ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭘﻮﻟﻲ‬
‫ﭘﺲاﻧﺪاز ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا واﺣﺪ ‪ 2‬ﻗﺼﺪ دارد ذﺧﻴﺮه را راﻳﮕﺎن اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﮕﺎوات ﺟﺒﺮانﻛﻨﻨﺪه ذﺧﻴﺮه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ واﺣﺪ ‪ 4‬ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ 7$/MWh‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ‪17 + 7 = 24$ / MWh‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ‪ 7$/MWh‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ زﻳﺮا واﺣﺪ ‪ 4‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 620‬ﺗﺎ ‪ ،720MW‬واﺣﺪﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 130‬و ‪ 240MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬واﺣﺪ ‪ 4‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪ‪‬ي اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ 2‬ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ذﺧﻴﺮه‬
‫ﺣﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ‪ 28$/MWh‬اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ‪ 11$/MWh‬اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﺮاي ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردن ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ ‪ 2‬را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ )ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 17$/MWh‬ﻣﻲﺷﻮد( و ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ‪ 4‬را )ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ (28$/MWh‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه را ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻛﺮد ﺗﺎ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد و ﻧﻴﺰ رﻓﺘﺎري ﻋﺎدﻻﻧﻪ را‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-4-5‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ارزش ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻄﻊ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮاي‬
‫ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﻤﻪﻫﺎدي ﻳﺎ ﻛﺎﻏﺬﺳﺎزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺧﺎﻧﮕﻲ در ﺑﺮ دارد‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ازاي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﻤﺘﺮ را در ازاي‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺑﺖ اﻧﺮژي ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﻳ‪‬ﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎراﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﻓﻨّﺎوري‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاري ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎدر ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻟﺬا اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﻣﻨﻴ‪‬ﺘﻲ ﻛﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻳﻚ ﺳﻄﺢ از اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ را درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده آﻧﻬﺎ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﻧﻮﻋﺎً اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻓﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣ‪‬ﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ دﻳﮕﺮي ﻫﻢ دارد‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻗﺪرت اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ را ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم را ﺑﺎ دو ﻣﺜﺎل ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ 1-3-4-5‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎي ذﺧﻴﺮه را ﺑﭙﺮدازد؟‬

‫ﻫﺪف از ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلِ ﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ ﺑﺎر و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدلﻫﺎﻳﻲ از ﺧﺮاﺑﻲﻫﺎي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﺎ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﺎور رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ در زﻣﺎﻧﻲ رخ دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﺑﺎر ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دادهﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ در ﻣﻮرد ﻧﺮخ ﺧﺮاﺑﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺧﻄﻮط‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه ﻻزم ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻄﻊ ﺑﺎر را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل رﺳﺎﻧﺪ‪) .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ Billinton‬و ‪ 1996 ،Allan‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ (.‬اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ‬
‫در آن واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺮاب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ذﺧﻴﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺪود واﺣﺪ ﺑﺰرگ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻮﻟﺪ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫دارد‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻋﺪم ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺰرگ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ذﺧﻴﺮه‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪ 1‬را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻣﺎ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن‬
‫ﺳﻄﺢ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺧﺮاﺑﻲ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻣﺪﺗﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﻮد را ارﺗﻘﺎء ﺑﺨﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه‬
‫اﻟﺰاﻣﻲ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ Strbac .‬و ‪ (2000) Kirschen‬ﺑﺤﺚ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺎدﻻﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻮق اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻬﻢ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در اﻟﺰام ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ و ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎنﺗﺮ‪ ،‬داراي ﻣﺰﻳ‪‬ﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﺎ ﺧﺮاﺑﻲ ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-3-4-5‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر را ﺑﭙﺮدازد؟‬

‫‪ Kirby‬و ‪ (2000) Hirst‬اﻟﺰاﻣﺎت ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ را در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ و ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ روش ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﻴﺺ اﻳﻦ اﻟﺰاﻣﺎت ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﻏﻴﺮﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺧﺎص‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ‪ %34‬از ﺑﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ ‪ %93‬در‬
‫‪1‬‬
‫‪operating reserve‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ‪ %58‬در اﻟﺰام ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر ﺳﻬﻢ دارﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺑﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎﻧﮕﻲ آﺷﻜﺎرا ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻳﺎراﻧﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮه وﺳﻴﻌﻲ از ﺳﻬﻢ ﻫﺮ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ﮔﺮوه ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ذوب آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‬
‫و ﻛﺎﻏﺬﺳﺎزي ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺳﻬﻤﻲ در اﻟﺰام ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-5‬ﻓﺮوش ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫ﻓﺮوش ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺠﺎري دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖﻫﺎي ﻓﻨﻲ و‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪاي‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻣﻴﺎن ﻓﺮوش ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ و ﻓﺮوش اﻧﺮژي‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﻮﻟﺪ ﺧﺎﻣﻮش اﺳﺖ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن ﻳﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ واﺣﺪي ﻛﻪ در ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮد در ﺣﺎل ﻛﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه ﺑﻔﺮوﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻓﺎﻗﺪ آن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫واﺣﺪي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮان ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﺮوش ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻓﺮوش اﻧﺮژي را‬
‫از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮوش‬
‫اﻧﺮژي و ﺧﺪﻣﺎت ذﺧﻴﺮه را ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻌﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ دﺷﻮار‪ ،‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ اﻳﻦ ﺗﻌﺎﻣﻼت را‬
‫در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت واﺣﺪي را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﻢ اﻧﺮژي و ﻫﻢ ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨّﺼﺎت دﻗﻴﻖ ﺧﺪﻣﺖ ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن در اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻫﻤ‪‬ﻴ‪‬ﺖ ﻧﺪارد و اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮي ﻓﺮوش‬
‫دﻳﮕﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ‬
‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺣﺪي ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ‪ 1‬رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻲ آن اﺛﺮي ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي و ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه ﻧﺪارد و در ﻫﺮ ﺑﺎزاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﺪ را اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ واﺣﺪ را در ﻃﻲ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ دوره ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ واﺣﺪ در اﺑﺘﺪاي ﺑﺎزه روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزه‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي واﺣﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن روﺷﻦ ﺑﻮدن و ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن‬
‫‪1‬‬
‫‪price taker‬‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮد واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻃﻲ ﻳﻚ روز ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻤﺎدﻫﺎي ذﻳﻞ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ : π1‬ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻫﺮ ‪MWh‬‬
‫‪ : π2‬ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزار ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن ﺑﺮاي ﻫﺮ ‪ MWh‬ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ .‬ﻳﻚ ‪ MWh‬ذﺧﻴﺮه ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫‪ 1MW‬ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ‪ MWh‬ذﺧﻴﺮه ﻣﻌﺎدل ﻳﻚ ‪ MWh‬اﻧﺮژي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ وﻗﺘﻲ ذﺧﻴﺮه ﻣﻮﻟﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮاي‬
‫اﺿﺎﻓﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮاﻳﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ : x1‬ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﻟﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ : x 2‬ﻣﻘﺪارﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺎزار ذﺧﻴﺮه اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﻟﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ : P min‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﻴﻨﻪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي )ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار(‬
‫‪ : P max‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫‪ : R max‬ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺮﺿﻪ واﺣﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ و ﻧﻮع‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ واﺣﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ 120MW‬در ﺳﺎﻋﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﻳﺪ در ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ واﺣﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺶ از ‪ 20MW‬ذﺧﻴﺮه ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫) ‪ : C1 ( x1‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ . x1‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪب ﺑﻮده و درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ و‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫) ‪ : C2 ( x 2‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ . x 2‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺪب ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ درﺑﺮدارﻧﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺸﻲ‬
‫از ذﺧﻴﺮه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﺷﺪه ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي در اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺜﺎل را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻘﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺳﻌﻲ در‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﺳﻮد ﺧﻮد از ﻓﺮوش اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه دارد‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﺗﻔﺎﺿﻞ ﺑﻴﻦ درآﻣﺪﻫﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه اﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪f ( x1 , x 2 ) = π1x1 + π2 x 2 − C1 ( x1 ) − C2 ( x 2‬‬ ‫)‪(12-5‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻓﻨﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮاي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻓﺮاﺗﺮ رود‪:‬‬
‫‪x1 + x 2 ≤ P max‬‬ ‫)‪(13-5‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﭼﻮن واﺣﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻮان ﻛﻤﻴﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪x1 ≥ P‬‬ ‫‪min‬‬
‫)‪(14-5‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً واﺣﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﻃﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺧﺪﻣﺖ ذﺧﻴﺮه اﺳﺖ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪:‬‬
‫‪x 2 ≤ R max‬‬ ‫)‪(15-5‬‬
‫اﮔﺮ ‪ ، R max ≥ P max − P min‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮهاي ﻛﻪ واﺣﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮخ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺷﺮط )‪ (15-5‬ﻏﻴﺮﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫‪ . R max < P max − P min‬اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻮد )‪ (13-5‬و )‪(14-5‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴ‪‬ﺖ را ﻛﻪ ذﺧﻴﺮه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻳﺤﺎً‬
‫ﻣﺪل ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ دﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ را ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺑﺨﺸﻲ از زﻣﺎن‪ ،‬اراﺋﻪ ذﺧﻴﺮه ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف و اﻳﻦ ﻗﻴﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫) ‪l( x 1 , x 2 , μ1 , μ2 , μ 3 ) = π1x1 + π2 x 2 − C1 ( x 1 ) − C2 ( x 2‬‬ ‫)‪(16-5‬‬
‫) ‪+ μ1 (P max − x 1 − x 2 ) + μ2 ( x1 − P min ) + μ 3 (R max − x 2‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﻗﺮاردادن ﻣﺸﺘﻖﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫‪dC‬‬ ‫)‪(17-5‬‬
‫‪≡ π1 − 1 − μ1 + μ2 = 0‬‬
‫‪∂x1‬‬ ‫‪dx1‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫‪dC‬‬ ‫)‪(18-5‬‬

‫‪≡ π2 − 2 − μ1 − μ 3 = 0‬‬
‫‪∂x 2‬‬ ‫‪dx 2‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻮد ﻧﺎﻣﺴﺎوي زﻳﺮ را ﻧﻴﺰ ارﺿﺎ ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫)‪(19-5‬‬
‫‪≡ P max − x1 − x 2 ≥ 0‬‬
‫‪∂μ1‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫)‪(20-5‬‬
‫‪≡ x1 − P min ≥ 0‬‬
‫‪∂μ2‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫)‪(21-5‬‬
‫‪≡ R max − x 2 ≥ 0‬‬
‫‪∂μ 3‬‬
‫و ﺷﺮاﻳﻂ ﻟﻨﮕﻲ ﻣﻜﻤﻞ‪ 1‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪μ1 (P max − x1 − x 2 ) = 0‬‬ ‫)‪(22-5‬‬
‫‪μ2 ( x1 − P min ) = 0‬‬ ‫)‪(23-5‬‬
‫‪μ 3 (R max − x 2 ) = 0‬‬ ‫)‪(24-5‬‬
‫‪μ1 ≥ 0; μ2 ≥ 0; μ 3 ≥ 0‬‬ ‫)‪(25-5‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻟﻨﮕﻲ ﻣﻜﻤﻞ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻳﺎ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﻧﺎﻣﺴﺎوي رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد‬
‫ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ μ i‬ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﻗﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻳﻚ ﻗﻴﺪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻫﻤﻮاره ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻧﺎﻣﺴﺎوي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻏﻴﺮﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه اﺛﺮي ﺑﺮ روي‬
‫ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ آن ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻗﻴﻮد ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺿﺮاﺋﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻜﺮراً اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﺑﺤﺚ زﻳﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (17-5‬ﺗﺎ )‪ (25-5‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺷﺮوط ﻻزم و ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ را ﺷﺮاﻳﻂ )‪ Karush Kuhn Tucker (KKT‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ‪ KKT‬ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻗﻴﻮد ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را از ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه اﻣﺘﺤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ‪ KKT‬را‬
‫ارﺿﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ را اﻣﺘﺤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ زﻳﺮا ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ از ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن ﺑﺎزار اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻪ ﻗﻴﺪ ﻧﺎﻣﺴﺎوي در‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺸﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻤﻜﻦ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫‪μ1 = 0‬‬ ‫‪μ2 = 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اول‪μ 3 = 0 :‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺿﺮاﺋﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (17-5‬و )‪ (18-5‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺳﺎده ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Complementary slackness condition‬‬
‫‪dC1‬‬ ‫)‪(26-5‬‬
‫‪= π1‬‬
‫‪dx1‬‬
‫‪dC2‬‬ ‫)‪(27-5‬‬
‫‪= π2‬‬
‫‪dx 2‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺑﻴﻦ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫اﻳﻦ وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮوش اﻧﺮژي در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﺤﺚ‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫‪μ1 > 0‬‬ ‫‪μ2 = 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪μ 3 = 0 :‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪x1 + x 2 = P‬‬ ‫‪max‬‬
‫)‪(28-5‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮاﺋﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ در ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (17-5‬و )‪ (18-5‬در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪:‬‬
‫‪dC1‬‬ ‫‪dC‬‬ ‫)‪(29-5‬‬
‫‪π1 −‬‬ ‫‪= π2 − 2 = μ1 ≥ 0‬‬
‫‪dx1‬‬ ‫‪dx 2‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (29-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻫﺮ دو ﺳﻮدآور اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮد ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ واﺣﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮔﺴﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﻮد ﺣﺪي آن ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﻣﺴﺎوي ﺳﻮد ﺣﺪي‬
‫آن ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ μ1‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﻮد ﺣﺪي اﺿﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪μ1 = 0‬‬ ‫‪μ2 > 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮم‪μ 3 = 0 :‬‬
‫واﺣﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪x1 = P min‬‬ ‫)‪(30-5‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (17-5‬و )‪ (18-5‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪dC1‬‬ ‫)‪(31-5‬‬
‫‪− π1 = μ2‬‬
‫‪dx1‬‬
‫‪dC2‬‬ ‫)‪(32-5‬‬
‫‪= π2‬‬
‫‪dx 2‬‬
‫واﺣﺪ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار ﺧﻮد‬
‫ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (32-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ ذﺧﻴﺮه را ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪاي اراﺋﻪ دﻫﺪ ﻛﻪ در آن‪،‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ذﺧﻴﺮه ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ذﺧﻴﺮه در ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬
‫ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻣﺜﺒﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (31-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي از ﻟﺤﺎظ ﺣﺪي‬
‫ﺳﻮدآور ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲداد ﻛﻤﺘﺮ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ‪ KKT‬ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎري را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫زﻳﺎن را ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ! اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻮددﻫﻲ ﻣﻮﻟﺪ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺿﺮر ﻓﺮوش‬
‫اﻧﺮژي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺳﻮد ﻓﺮوش ذﺧﻴﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر واﻗﻌﺎً‬
‫ﺳﻮدآور اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ x1 ،(12-5‬و ‪ x2‬را ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮده و ﻋﻼﻣﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺳﻮدآور ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد واﺣﺪ را ﺑﺮاي‬
‫آن ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل وﻗﺘﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ واﺣﺪ ﻃﻲ ﺗﻌﺪادي ﺑﺎزه )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻃﻮل‬
‫ﻳﻚ روز( ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي راهاﻧﺪازي و ﻗﻴﻮد زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎزه ﻏﻴﺮﺳﻮدآور ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮوش ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺿﺮر را ﻃﻲ اﻳﻦ ﺑﺎزه ﻏﻴﺮﺳﻮدآور‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪μ1 > 0‬‬ ‫‪μ2 > 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺎرم‪μ 3 = 0 :‬‬
‫‪μ1 > 0‬‬ ‫‪μ2 > 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻨﺠﻢ‪μ 3 > 0 :‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺣﺪ ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﺑﺎزه ﻛﺎري واﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎ‬
‫در ﻋﻤﻞ رخ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ و از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪μ1 = 0‬‬ ‫‪μ2 = 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺸﻢ‪μ 3 > 0 :‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻴﺪ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ذﺧﻴﺮه ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا‬
‫دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪x 2 = R max‬‬ ‫)‪(33-5‬‬
‫‪dC1‬‬ ‫)‪(34-5‬‬
‫‪= π1‬‬
‫‪dx1‬‬
‫‪dC‬‬ ‫)‪(35-5‬‬
‫‪π2 − 2 = μ 3 ≥ 0‬‬
‫‪dx 2‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺳﻮد ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آزاد ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻗﻴﺪ ﻧﺮخ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮد ﻓﺮوش ذﺧﻴﺮه را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪μ1 > 0‬‬ ‫‪μ2 = 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻔﺘﻢ‪μ 3 > 0 :‬‬
‫ﻫﺮ دو ﻗﻴﺪ ﺣﺪ‪‬اﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ و ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪x1 + x 2 = P max‬‬ ‫)‪(36-5‬‬

‫‪x 2 = R max‬‬ ‫)‪(37-5‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 36-5‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪x1 = P max − R max‬‬ ‫)‪(38-5‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ )‪ (17-5‬و )‪ (18-5‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻮدآوري ﺣﺪي ﺑﺮاي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫‪dC1‬‬ ‫)‪(39-5‬‬
‫‪π1 −‬‬ ‫‪= μ1‬‬
‫‪dx1‬‬
‫‪dC‬‬ ‫)‪(40-5‬‬
‫‪π2 − 2 = μ1 + μ 3‬‬
‫‪dx 2‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ‪ μ1‬و ‪ μ 3‬ﻫﺮ دو ﻣﺜﺒﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (39-5‬و )‪ (40-5‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮوش‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮدآور ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﻮد ﺣﺪي از ﻓﺮوش ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫از ﺳﻮد ﺣﺪي ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ واﺣﺪ ﺑﻪ ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﺧﺘﺼﺎص داده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻗﻴﺪ ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﻳﺘﻲ در ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺶ از ‪ R max‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪μ1 = 0‬‬ ‫‪μ2 > 0‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺸﺘﻢ‪μ 3 > 0 :‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ x1‬و ‪ x2‬ﻫﺮ دو ﺑﺎ ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﻣﺴﺎوي‪ ،‬ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪x1 = P min‬‬ ‫)‪(41-5‬‬

‫‪x 2 = R max‬‬ ‫)‪(42-5‬‬
‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﺳﻮدآوري ﺣﺪي ﻫﺮ دو ﻣﺒﺎدﻟﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪dC1‬‬ ‫)‪(43-5‬‬
‫‪π1 −‬‬ ‫‪= −μ 2‬‬
‫‪dx1‬‬
‫‪dC‬‬ ‫)‪(44-5‬‬
‫‪π2 − 2 = μ 3‬‬
‫‪dx 2‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﻴﺪ ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺮوش ذﺧﻴﺮه ﺳﻮدآور‬
‫ﻣﻲﺑﻮد و ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺳﻮدآور ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫اﮔﺮ ﻗﻴﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﺪار وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ آن را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ‪ ،‬ﺳﻮدآوري‬
‫واﻗﻌﻲ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف اﻣﺘﺤﺎن ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت و ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪/‬ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫‪ (2002) Kirschen‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ Ejebe .‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2000‬روشﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻛﺎرا ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ اﻧﺘﻘﺎل در دﺳﺘﺮس ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ Billinton .‬و ‪ (1996) Allan‬ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ در آن روشﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه‬
‫ﻻزم ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻟﺰاﻣﺎت‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Pudjianto‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﺰارش ‪Interconnected Operations Services Working‬‬
‫‪ (1997) Group‬ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪ Hirst‬و ‪ (1997) Kirby‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪي در ﻣﻮرد ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﺎﻳﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﻴﺰان ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ‪ England‬و ‪ whales‬در ﺳﺎﻳﺖ‬
‫‪ National Grid Company‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ (2002) Oren .‬روشﻫﺎي ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ و ﻫﻤﺰﻣﺎن را در ﺗﺴﻮﻳﻪ‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي و ذﺧﻴﺮه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ Read .‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1995‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺮژي و‬
‫ذﺧﻴﺮه و ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ را در ﺑﺎزار ﺑﺮق ‪ New Zealand‬ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ Alvey .‬و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫)‪ (1998‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ اﻳﻦ روش را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮفﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت در ‪ Strbac‬و ‪ (2002) Kirschen‬در ﻣﻮرد ذﺧﻴﺮه ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ Kirby‬و ‪ (2000) Hirst‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ ‪ Kirby‬و ‪ (1999) Hirst‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Alvey T, Goodwin D, Ma X, Streiffert D, Sun D, A security-constrained bid-clearing‬‬

‫‪system for‬‬
‫‪the New Zealand wholesale electricity market, IEEE Transactions on Power Systems,‬‬
‫‪13(2), 1998, 340–346.‬‬
‫‪Billinton R, Allan R. N, Reliability Evaluation of Power Systems, Second Edition,‬‬
‫‪Kluwer Academic/Plenum Publishers, Boston, 1996.‬‬
‫‪Ejebe G. C, Waight J. G, Santos-Nieto M, Tinney W. F, Fast calculation of linear‬‬
‫–‪available transfer capability, IEEE Transactions on Power Systems, 15(3), 2000, 1112‬‬
‫‪1116.‬‬
‫‪Hirst E, Kirby B, Creating Competitive Markets for Ancillary Services, Report‬‬
‫‪ORNL/CON-448, Oak Ridge National Laboratory, Oak Ridge, TN, October 1997‬‬
‫‪Interconnected Operations Services Working Group, Defining Interconnected‬‬
‫‪Operations Services Under Open Access, EPRI Report TR-108097, Electric Power‬‬
‫‪Research Institute, Palo Alto, CA, May 1997‬‬
181 ‫ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‬5
Kirby B, Hirst E, Load as a resource in providing ancillary services, American Power

Conference, Chicago, IL, April 1999, On-line: www.ornl.gov/psr.
Kirby B, Hirst E, Customer-specific Metrics for the Regulation and Load-following
Ancillary Services, Report ORNL/CON-474, Oak Ridge National Laboratory, Oak
Ridge, Tennessee, January 2000, On-line: www.ornl.gov/psr
Kirschen D. S, Power system security, IEE Power Engineering Journal, 16(5), 2002,
241–248.
National Grid Company plc, Industry Information on Balancing Services,
www.nationalgrid.com/uk/indinfo/balancing/mn commercial.html.
Oren, S. S, Auction design for ancillary reserve products, IEEE Power Engineering
Society Summer Meeting, Vol. 3, 2002, pp. 1238–1239.
Pudjianto D, Ahmed S, Strbac G, Allocation of VAr support using LP and NLP based
optimal power flows, IEE Proceedings on Generation, Transmission and Distribution,
149(4), 2002, pp. 377–383.
Read E. G, Drayton-Bright G. R, Ring B. J, An integrated energy and reserve market for
New Zealand, in Transmission Pricing and Technology, R Siddiqi and M Einhorn (eds),
Kluwer, Boston, 1995, pp. 183–206.
Strbac G, Kirschen D. S, Who should pay for reserve? The Electricity Journal, 13(8),
2000 ,pp. 32–37.
250MW ‫ و‬200 ‫ و‬150 ‫ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ ﺳﻪ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬1-5
‫ﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮد اﮔﺮ ﺧﺮوج‬‫ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎري ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﻣﻨﻴ‬.‫اﺳﺖ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬،‫ﻫﻤﺰﻣﺎن دو واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي رﺧﺪادي ﻏﻴﺮﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ ﻧﻜﺎت اﺻﻠﻲ‬.‫ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﻮاﺑﻂ اﻳﻤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻣﻨﻄﻘﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬2-5
.‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ‬.‫ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت از دو ﺑﺎس ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬3-5
‫ و ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﻴﻮد ﺣﺮارﺗﻲ‬،‫ﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‬‫ اﻣﻨﻴ‬N-1 ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎر‬
‫ ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺑﺎس را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ‬،‫روي ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‬
.‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬
.‫ ﺑﺎﺷﺪ‬300MW ‫اﻟﻒ( ﻫﺮ ﺳﻪ ﺧﻂ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﺧﻂ داراي ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﺣﺮارﺗﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
.‫ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‬300MW ‫ب( ﻓﻘﻂ دو ﺧﻂ ﺑﺎ ﻗﻴﺪ‬
‫ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺳﻮﻣﻲ داراي‬300MW ‫ دو ﺗﺎ از آﻧﻬﺎ ﻗﻴﺪ ﺣﺮارﺗﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬.‫ج( ﻫﺮ ﺳﻪ ﺧﻂ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‬
.‫ ﺑﺎﺷﺪ‬200MW ‫ﻗﻴﺪ‬
‫د( ﻫﺮ ﺳﻪ ﺧﻂ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﻴﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ‪ 300MW‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺿﻄﺮار‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫‪ %10‬اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر را ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺑﺎس ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺮخ ‪ 4MW‬در دﻗﻴﻘﻪ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ه( ﻫﻤﺎن ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد در )د(‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺮخ ‪ 2MW‬در‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫و( دﻣﺎي ﻛﻢ و ﺑﺎدﻫﺎي ﻗﻮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻴﻦ ﻫﺎدي و ﺟﻮ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺮخ ﺣﺮارﺗﻲ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و اﺿﻄﺮاري در )د( را ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ %15‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-5‬ﻳﻚ ﻣﻮﻟﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل دو ﻣﺪاره ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﻂ‬
‫داراي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰي اﺳﺖ و راﻛﺘﺎﻧﺲ ‪ 0/2 p.u.‬دارد‪ .‬راﻛﺘﺎﻧﺲ ﮔﺬراي ﻣﻮﻟﺪ ‪ 0/8 p.u.‬اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻟﺨﺘﻲ آن ‪ 3s‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺎس ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺪلﺳﺎزي اﺳﺖ‪ .‬و‬
‫وﻟﺘﺎژ ﺑﺎسﻫﺎ در ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺮاﺑﻲﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﺪار روي ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل در ﻋﺮض ‪ 120ms‬ﻣﺤﻮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﻳﺪاري ﮔﺬرا‪ ،‬ﺗﻮان ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ را ﺑﺪون رﻳﺴﻚ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ ‪ 100MW‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-5‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 4-5‬را ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻮﻟﺪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ دو ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل دو‬
‫ﻣﺪاره ﻳﻜﺴﺎن ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 6-5‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ دو ﺑﺎس و دو ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﺧﻂ داراي‬
‫راﻛﺘﺎﻧﺲ ‪ 0/25 p.u.‬و دﻳﮕﺮي ‪ 0/40 p.u.‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﺳﺮي و ﺳﻮﺳﭙﺘﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﻮازي‬
‫ﺧﻄﻮط ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻮﻟﺪ در ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺑﺎسﻫﺎ وﻟﺘﺎژ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‬
‫و ﺗﻮاﻧﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎر ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﭘﺨﺶ ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪاي ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪون ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮد را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛ در‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺧﻄﻮط ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﺎر داراي ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻳﻚ اﺳﺖ و ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺳﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﺑﺎر داراي ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻳﻚ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺳﻨﻜﺮون‪ 25 MVAr ،‬در ﺳﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ج‪ .‬ﺑﺎر داراي ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪ 0/9‬ﭘﺲ ﻓﺎز اﺳﺖ و ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺳﻤﺖ درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ 7-5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻜﻞ ‪ 13-5‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﻂ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺪار ﻣﻌﺎدل‬
‫‪ π‬ﻣﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻳﻦ ﺧﻂ در ﺟﺪول زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 13-5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪7-5‬‬
‫)‪B(p.u.‬‬ ‫)‪X(p.u.‬‬ ‫)‪R(p.u.‬‬ ‫ﺧﻂ‬
‫‪0/3‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫‪A-B‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪A-C‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪C-B‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ از‬
‫ﺑﺎس ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي و ﻏﻴﺮﻋﺎدي )ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ وﻟﺘﺎژ در ﭘﻲ ﺧﺮوج‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺧﻂ( ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻳﻚ و ﻫﻢ ‪ 0/9‬ﭘﺴﻔﺎز را در ﺑﺎس ‪ B‬در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻓﺎﻳﺪه ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺑﺎس ‪ C‬ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 8-5‬ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺗﺪارك ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺒﺎري ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪) .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﺶ ﻓﺎز ﻳﺎ ﭘﺲ ﻓﺎز ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ( وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺎزار ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪) .‬ﻣﺪت‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ(‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﺑﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 9-5‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﻣﻴﺰان ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺑﺎزار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را در ﻣﻨﻄﻘﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دادهﻫﺎي آن‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 10-5‬ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻗﺼﺪ دارد ﺳﻮد ﺧﻮد از ﻓﺮوش اﻧﺮژي و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي را‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف و ﻗﻴﻮد اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﺮاي اﻧﺮژي و ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي رخ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻗﻴﻮد ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﻧﺮخ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ و واﺣﺪﻫﺎ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪) .‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (14-5‬در ﻣﺜﺎل ‪6-5‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻼح ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻛﺎﻫﺸﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻣﻴﺰان ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪﺷﺪه را ﻣﺜﺒﺖ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻲ ‪( x 2 ≥ 0‬‬
‫‪185‬‬ ‫‪ 6‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‬
‫‪ 6‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‬
‫‪ 1-6‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻫﻤﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﻓﺮض را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎس ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻮد اﻧﺘﻘﺎل‪ 1‬و ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪاي‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را دﺳﺘﺨﻮش اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت‬
‫ﻋﻤﺪهاي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و روشﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺎﺷﻲ از آن را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ 2‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 4‬ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ 2-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ دو ﻃﺮف‬
‫درﮔﻴﺮﻧﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﺧﺮﻳﺪار و ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ .‬اﻳﻦ دو ﻃﺮف در ﻣﻮرد ﻛﻤ‪‬ﻴﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ و ﻫﺮ ﺷﺮط دﻳﮕﺮي ﻛﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻓﺰودن آن ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت وارد ﻧﻤﻲﺷﻮد و در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ‬
‫ﺗﻌﺎدل و اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫* ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺮژي‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﺘﻌﺎدلﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫* ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﺮهﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ؛ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺘﻮان اﻣﻨﻴﺖ را ﺑﺎ روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺷﻜﻞ ‪ 1-6‬را ﻛﻪ داراي دو ﺑﺎس اﺳﺖ و در آن ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫دوﺟﺎﻧﺒﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ G1‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 300MW‬ﺑﻪ ﺑﺎر ‪L1‬‬
‫ﻗﺮاردادي ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻛﺮده و ﻣﻮﻟّﺪ ‪ G2‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 200MW‬ﺑﻪ ﺑﺎر ‪ L2‬ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫‪Constraints‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Decentralized trading‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Centralized trading‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Pool-based trading‬‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺰارش‬
‫ﮔﺮدد؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﺗﻮان در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در دﺳﺘﺮس ﻫﻤﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻘﻖ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﺣﺘﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 500MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺴﺄﻟﻪﺳﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و‬
‫‪ B‬از ‪ 500MW‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ در ﺑﺎس ‪ A‬و ﺑﺎرﻫﺎ در ﺑﺎس ‪ B‬ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻠﻴﻞ‪ 1‬ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت دو ﺑﺎﺳﻪ‬
‫‪ 1-2-6‬ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاز ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪازد از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺳﺎده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﺮماﻓﺰار ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺆال ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ اﻣﻨﻴﺖ ﻻزم در ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺪام‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬روشﻫﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ 2‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺴﺦ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫در روشﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر اﻧﺘﻘﺎل‪ ،3‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼت )ﻗﻄﻌﻲ‪ 4‬ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻗﻄﻌﻲ‪ ،(5‬ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺑﻬﺮهﺑﺮدار‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺒﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﻳﻦ روشﻫﺎ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫‪1‬‬
‫‪Curtailed‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Administrative‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Transmission load relief‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Firm‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Non firm‬‬
‫ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻘﻠﻴﻞﻫﺎي اداري ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارﻧﺪ‬
‫و ﺑﺎﻳﺪ از آﻧﻬﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﻃﺮفﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻻت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎس ‪ A‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎس ‪ B‬ﻳﻚ ﻗﺮارداد اﻣﻀﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،1‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻘﺾ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ‬
‫ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل در ﻳﻚ ﻣﺰاﻳﺪه‪ 2‬ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺮفﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻓﺮﺻﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ در ﺷﻜﻞ ‪ 1-6‬ﻣﻮﻟّﺪ ‪ G1‬و ﺑﺎر ‪ L1‬در ﻗﻴﻤﺖ ‪ 30$/MWh‬و ﻣﻮﻟّﺪ ‪ G2‬و‬
‫ﺑﺎر ‪ L2‬در ﻗﻴﻤﺖ ‪ 32$/MWh‬ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﻣﻮﻟّﺪ ‪ G3‬ﻗﻴﻤﺖ ‪ 35$/MWh‬را‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎر ‪ L2‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻴﺶ از ‪ 3$/MWh‬را ﺑﺮاي ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد؛ زﻳﺮا ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي از ‪ G2‬ﮔﺮانﺗﺮ از ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي از ‪ G3‬ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ‪L1‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل از ‪ 5$/MWh‬ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل را در ﻣﺬاﻛﺮات ﺧﻮد ﺑﻜﺎر ﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮق در ﺑﺎس ‪ B‬را ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻫﺪف از آن‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﻘﺪاري ﻣﻌﻴﻦ از ﺗﻮان در ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-2-6‬ﻣﺸﻜﻼت ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﻣﺜﺎل ﺳﺎده ﻣﺬﻛﻮر ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل را ﺳﺎدهﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻧﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻤﺎﻳﻼت‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ دوم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﺪادي از ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﺑﺎزار‪ 4‬را ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Congestion‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Auction‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Physical transmission rights‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ 1-2-2-6‬ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮازي‬
‫ﺷﺎرش ﺟﺮﻳﺎن و ﺗﻮان در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻃﺒﻖ دو ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻛﻴﺮﺷﻒ‪ (KCL) 1‬و ﻗﺎﻧﻮن وﻟﺘﺎژ ﻛﻴﺮﺷﻒ‪ KCL .(KVL) 2‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارد ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻫﻤﻪ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي‬
‫ورودي ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﻫﻤﻪ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ از اﻳﻦ ﮔﺮه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ KCL .‬ﺑﺮ ﺗﻮازن‬
‫ﺗﻮانﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ و راﻛﺘﻴﻮ در ﻫﺮ ﮔﺮه دﻻﻟﺖ دارد‪ KVL .‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮع اﻓﺖ وﻟﺘﺎژﻫﺎ در‬
‫ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﺎدل‪ ،‬اﻓﺖ وﻟﺘﺎژﻫﺎ در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮازي ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژﻫﺎ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﻨﺪ‪ KVL ،‬ﻧﺤﻮه‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎ )و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮانﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ و راﻛﺘﻴﻮ( را در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل‬
‫ﺳﺎده ﺷﻜﻞ ‪ 2-6‬ﺟﺮﻳﺎن ‪ I‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ دو ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻮازي ﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲﻫﺎي ‪ z A‬و ‪ z B‬از ﮔﺮه ‪1‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮه ‪ 2‬ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪ .‬اﺧﺘﻼف وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ دو ﮔﺮه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪V12 = z A I A = z B I B‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ‪ ، I = I A + I B‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ZB‬‬ ‫)‪(1-6‬‬
‫= ‪IA‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪ZA + ZB‬‬
‫‪ZA‬‬ ‫)‪(2-6‬‬
‫= ‪IB‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪ZA + ZB‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮازي ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻜﺲ اﻣﭙﺪاﻧﺲﻫﺎي ﻫﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺎده ﻛﺮدن اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ از راﻛﺘﺎﻧﺲ آن ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪Z = R + jX ≈ jX‬‬ ‫)‪(3-6‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري راﻛﺘﻴﻮ در ﺷﺒﻜﻪ و ﺗﻠﻔﺎت ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻔﺮوﺿﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-6‬را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻮانﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻜﻞ ‪ 3-6‬ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻋﺒﺎرتﻫﺎي‬
‫زﻳﺮ راﺑﻄﻪ ﺗﻮانﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮازي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪:‬‬
‫‪xB‬‬ ‫)‪(4-6‬‬
‫= ‪FA‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪xA + xB‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Kirchoff’s Current Law‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Kirchoff’s Voltage Law‬‬
‫‪xA‬‬ ‫)‪(5-6‬‬
‫= ‪FB‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪xA + xB‬‬
‫ﻧﺴﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از ﺷﺎﺧﻪرا ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺗﻮان‪ (PTDF) 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-6‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻗﺎﻧﻮن وﻟﺘﺎژ ﻛﻴﺮﺷﻒ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-6‬ﺗﻮانﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري از ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮازي‬
‫‪ 2-2-2-6‬ﻣﺜﺎل‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺑﺎﺳﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ‪ KVL‬را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺗﻮان وﺟﻮد‬
‫دارد‪ 2.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﺎ ﺳﻪ ﺑﺎس و ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 4-6‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ و‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-6‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي‬
‫‪1‬‬
‫‪Power transfer distribution factor‬‬
‫‪ 1‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻳﻚ ﺧﻂ ﺑﺎ دو ﻣﺪار ﻳﻜﺴﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺪود ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ از ﻫﺮ ﺧﻂ‪ ،‬ﻟﺤﺎظ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﺧﻄﻮط ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬درﺻﺪد اﻣﻀﺎي ﻗﺮاردادي ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 400MW‬ﺑﻪ ﺑﺎر ‪ Y‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬اﻳﻦ ‪ 400MW‬را ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺗﺰرﻳﻖ و ﺑﺎر ‪ Y‬آﻧﺮا در ﺑﺎس ‪ 3‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از دو‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻮازي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻜﻞ ‪ 5-6‬درﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري از ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ‪ I‬و ‪ II‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪:‬‬
‫‪0/ 2‬‬
‫= ‪FI‬‬ ‫‪× 400 = 160MW‬‬
‫‪0/ 2 + 0/ 3‬‬
‫‪0/ 3‬‬
‫= ‪FII‬‬ ‫‪× 400 = 240MW‬‬
‫‪0/ 2 + 0/ 3‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-6‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎده ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-6‬اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ‪4-6‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ )‪(MW‬‬ ‫راﻛﺘﺎﻧﺲ )‪(p.u.‬‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ‬
‫‪126‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪2-1‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪3-1‬‬
‫‪130‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪3-2‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-6‬ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬و ﺑﺎر ‪Y‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬دو ﻃﺮف ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل ‪ 240MW‬در ﺧﻂ ‪ 1-3‬و ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪ 160MW‬در ﺧﻂﻫﺎي ‪ 1-2‬و ‪ 2-3‬را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ در ﺷﺒﻜﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂﻫﺎي ‪ 1-2‬و ‪ 2-3‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از ‪ 126MW‬و ‪ .130MW‬در ﻏﻴﺎب ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ‪ 1-2‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬
‫را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ‪ B‬و ‪ Y‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪0/ 5‬‬
‫= ‪P MAX‬‬ ‫‪× 126 = 315MW‬‬
‫‪0/ 2‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎر ‪ Z‬ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ ﺧﺮﻳﺪ ‪ 200MW‬از ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي زﻳﺮ‬
‫از ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 6-6‬ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪0/ 2‬‬
‫= ‪FIII‬‬ ‫‪× 200 = 80MW‬‬
‫‪0/ 2 + 0/ 3‬‬
‫‪0/ 3‬‬
‫= ‪FIV‬‬ ‫‪× 200 = 120MW‬‬
‫‪0 / 2 + 0/ 3‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري از ﺷﺒﻜﻪ را ﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﻓﺮضﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺗﺰرﻳﻖﻫﺎ و ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري را‬
‫ﺧﻄﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ در اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻗﻀﻴﻪ ﺟﻤﻊ آﺛﺎر را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺎرش ﺧﻄﻮط‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-6‬ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬و ﺑﺎر ‪Z‬‬
‫‪F12 = F23 = FI − FIII = 160 − 80 = 80MW‬‬

‫‪F13 = FII − FIV = 240 − 120 = 120MW‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬و ﺑﺎر ‪ ،Z‬ﺷﺎري در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﻮان ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬و ﺑﺎر ‪ Y‬را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﺿﺮوري اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒاﻟﺠﻬﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮآورد‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺻﻮرت اﺟﺮاي‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﻨﻴﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ دﻳﮕﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ اﻳﻤﻦ‬
‫در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ اﻧﺮژي واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫دوﺟﺎﻧﺒﻪ در ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل داراﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎزار در ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺌﻮري ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻣﻜﺮر‪ 1‬ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﺒﺎدﻟﻪﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ اﻧﺮژي و ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﻴﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺒﺎدل ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫‪1‬‬
‫‪Iterative interactions‬‬
‫زﻳﺎدي از اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎﻣﻼت دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-2-2-6‬ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل و ﻗﺪرت ﺑﺎزار‬

‫ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻚ آن در زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﺣﻖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻳﻤﻠﻚ‪ 1‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻔﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻳﻦ ﺣﻘﻮق ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﺮده‪ ،‬آن را ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ در ﺑﺎزاري ﻛﻪ ﻣﻴﺰان رﻗﺎﺑﺖ آن ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ﺣﺎﻟﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻌﺪادي از ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در‬
‫اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﺑﺎزار را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت دوﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 1-6‬را درﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ G3‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﻟّﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺑﺎس ‪ A‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ B‬را ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ G3‬اﻳﻦ ﺣﻘﻮق را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﺒﺮد ﻳﺎ ﻣﺠﺪدأ‬
‫ﻧﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮاﻧﻲ را ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ در ﺑﺎس ‪ B‬ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﺑﺎزار ﺗﻮﺳﻂ ‪ G3‬در ﺑﺎس ‪ B‬را اﻓﺰاﻳﺶ داده و‬
‫ﺑﻪ ‪ G3‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺳﻮد‪ 2‬در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺮ ﻛﺎراﻳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ 3‬ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ دارد‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺟﺎﻣﻌﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در‬
‫‪ Joskow‬و ‪ (2000) Tirole‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﺮط »ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﺎ رﻫﺎﺳﺎزي«‪ 4‬ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮط‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﻜﺎر ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ ،‬در‬
‫‪5‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎر دﻳﮕﺮاﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي اﻳﻦ روﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ از اﺣﺘﻜﺎر‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺪرت ﺑﺎزار ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‬
‫‪1‬‬
‫‪Property riqhts‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Profit margin‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Economic efficiency‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Use them or lose them‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Hoarding‬‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﺷﺮط ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻘﺪر دﻳﺮ رﻫﺎ ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ﻗﺎدر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﻮد را ﻣﺠﺪداً ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺣﻮﺿﭽﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻤﻪ ﻃﺮفﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﻴﻮد‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوﺷﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزار را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار را ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻳﺎ ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﺳﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﻮان ﺑﻪ آن ﺗﺰرﻳﻖ ﻳﺎ در آن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎس ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻟﺰوﻣﺎً در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻪ در آن‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎلﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪل دوﺟﺎﻧﺒﻪ دارد‪ .‬ﻛﺎراﻳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫واﻗﻌﺎً ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ 1-3-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺑﺎﺳﻪ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده ﺷﺎﻣﻞ دو‬
‫ﻛﺸﻮر ﻓﺮﺿﻲ ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي دﺷﻤﻨﻲ‪ ،‬دو ﻛﺸﻮر‬
‫ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﺑﺴﺘﺮ ﻫﻤﻜﺎري اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬
‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاري ﻣﺠﺪد اﺗﺼﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻠﻲ ﺑﺮق دو ﻛﺸﻮر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖﻫﺎي اﻳﻦ دو ﻛﺸﻮر ﻗﺒﻞ از اﺟﺮاي ﭘﺮوژه از ‪ Bill‬ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﻲ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪،‬‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق آﻧﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ و ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ اﺗﺼﺎل‬
‫را ﺑﺮاي دو ﻛﺸﻮر ﺑﺮآورد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ Bill‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻠﻲ ﺑﺮق دو ﻛﺸﻮر آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ﻣﺘﻤﺮﻛﺰي اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻫﺮ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﺪه در ﻫﺮ دو ﻛﺸﻮر ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻴﺶ از ﺗﻘﺎﺿﺎ دارد‪ Bill .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن‪،1‬‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ از ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ در ﺑﺎزار ﻫﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬در ‪ Borduria‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪π B = MC B = 10 + 0/01PB‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬ ‫)‪(6-6‬‬
‫و در ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪πS = MCS = 13 + 0/02PB‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬ ‫)‪(7-6‬‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮا‪ 2‬ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-6‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ Bill ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ در‬
‫‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ 500MW‬و ‪ .1500MW‬او ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دو ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪π B = MC B = 10 + 0 / 01 × 500 = 15‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬ ‫)‪(8-6‬‬
‫‪πS = MCS = 13 + 0/02 ×1500 = 43‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬ ‫)‪(9-6‬‬
‫ﻫﻴﭻﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل در ﻫﺮ‬
‫ﻛﺸﻮر از اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺮ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ Bill ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 8-6‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ او ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Regression analysis‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Monotonically‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-6‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ Borduria‬و ‪Syldavia‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-6‬ﻣﺪل اﺗﺼﺎل ‪Borduria/Syldavia‬‬
‫‪ 1-1-3-6‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺪون ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬

‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ 1600MW ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Syldavia‬از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎر ‪ Syldavia‬را از‬
‫‪ Borduria‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺗﺼﺎل دو ﻛﺸﻮر ﺑﻴﺶ از ﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل آن وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (8-6‬و )‪ (9-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺮق در ‪ Borduria‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ Syldavia‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Borduria‬ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪ Syldavia‬را ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪PB = 2000MW‬‬ ‫)‪(10-6‬‬
‫‪PS = 0MW‬‬ ‫)‪(11-6‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ در رواﺑﻂ )‪ (6-6‬و )‪ (7-6‬ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در اﻳﻦ دو‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪MC B = 30$ / MWh‬‬ ‫)‪(12-6‬‬
‫‪MCS = 13MW‬‬ ‫)‪(13-6‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Borduria‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 30$/MWh‬را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Syldavia‬اﻧﺮژي را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 13$/MWh‬ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي‬
‫‪ Borduria‬ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻞ ﺑﺎزار را ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻳﻜﺴﺎنﺳﺎزي ﻗﻴﻤﺖ‪ 1‬روي ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻧﻈﻴﺮ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎزار ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻛﻞ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در ﻫﺮ دو‬
‫ﻛﺸﻮر ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪π = π B = πS‬‬ ‫)‪(14-6‬‬
‫ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي دو ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع دو ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪:‬‬
‫‪PB + PS = D B + DS = 500 + 1500 = 2000MW‬‬ ‫)‪(15-6‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي دو ﻛﺸﻮر ﺗﺎ ﺣﺪي ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (6-6‬و )‪ (7-6‬را ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ Bill .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺎدل‬
‫ﺑﺎزار‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (14-6) ،(7-6) ،(6-6‬و )‪ (15-6‬را ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺎر‪ ،‬ﺟﻮابﻫﺎي‬
‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪π = π B = πS = 24 / 3$ / MWh‬‬ ‫)‪(16-6‬‬
‫‪PB = 1433MW‬‬ ‫)‪(17-6‬‬
‫‪PS = 567MW‬‬ ‫)‪(18-6‬‬
‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬و ﻛﺴﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Syldavia‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Price equalization‬‬
‫‪FBS = PB − D B = DS − P S = 933MW‬‬ ‫)‪(19-6‬‬
‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ‪ Borduria‬ﺑﻪ ‪ Syldavia‬ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ؛ زﻳﺮا در ﻏﻴﺎب اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق در ‪ Borduria‬از ‪ Syldavia‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-6‬ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﺗﻚ ﺑﺎزار‪ 1‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ و از راﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﭗ رﺳﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻋﻤﻮدي ﺑﺎ‬
‫ﻛﻞ ﺑﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ روي ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ از اﻳﻦ ﻣﺼﺮف را‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي دو ﻛﺸﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ در دو ﺑﺎزار ﻣﻠﻲ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در راﺳﺘﺎي ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻋﻤﻮدي ﭼﭗ و‬
‫راﺳﺖ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺗﻚ ﺑﺎزار ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد دو ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪﻛﺎر‪ 2‬را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮدار ﻣﺬﻛﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر و ﻣﻴﺰان ﺷﺎرش در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ‬
‫دو ﻛﺸﻮر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-6‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﻚ ﺑﺎزار‬
‫‪1‬‬
‫‪Single market‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Operating point‬‬
‫‪ 2-1-3-6‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬
‫در ﻃﻮل ﺳﺎل‪ ،‬اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺟﺰاء ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﻄﻮط و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪادي از واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻋﻤﺪه‬
‫ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ ‪ 1600MW‬را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دﻫﺪ‪ Bill .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ زﻣﺎن‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺳﺎل‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻋﺒﻮر ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 400MW‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ او رﻓﺘﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ را در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ‪ 400MW‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬ﺑﻪ‬
‫‪ 500MW) 900MW‬ﺑﺮاي ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ و ‪ 400MW‬ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪(Syldavia‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ‪ 1100MW‬ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ )‪(6-6‬‬
‫و )‪ (7-6‬ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪πB = MC B = 10 + 0/01 × 900 = 19 $ / MWh‬‬ ‫)‪(20-6‬‬
‫‪πS = MCS = 13 + 0/02 × 1100 = 35 $ / MWh‬‬ ‫)‪(21-6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-6‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ‪16$/MWh‬‬
‫اﺧﺘﻼف در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮق‬
‫ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺗﺠﺎري ﺑﺮاي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺴﻴﺮي ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ ﺗﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ Borduria‬ﺑﻪ ‪ Syldavia‬ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي از ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎزار و ﻓﺮوش آن ﺑﻪ ﺑﺎزار دﻳﮕﺮ‪ ،‬درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﻮداﮔﺮي‪ 1‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺗﻨﻬﺎ راه اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﺑﻴﻦ آن دو ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً زﻳﺮ ﺑﺎر رﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺒﺎدل آزاد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻗﻴﻮد ﻧﺎﺷﻲ از ﻟﺰوم ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﺑﺎزاري را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ واﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ دو ﺑﺎزار ﻣﺠﺰا ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺎوات ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﺎرﻫﺎي ﻫﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺤﺼﺮاً‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺠﺰا ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪1‬‬
‫‪Arbitrage‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻄﻲ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﮔﺮ در ﻫﺮ ﺑﺎس ﻳﺎ‬
‫ﮔﺮه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﮔﺮهاي‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ در ﻧﺎﺣﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎدي‬
‫واردﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ و در ﻧﻮاﺣﻲ ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮان ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-6‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ اﺛﺮ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ‪ Borduria‬و ‪Syldavia‬‬
‫‪ Bill‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ او در اﻳﻦ ﺟﺪول‬
‫ﺑﻜﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺷﺮح ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ R :‬ﻣﻌﺮف درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﮔﺮوه‬
‫از ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ اﺳﺖ؛ ‪ E‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﺒﻠﻐﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ؛ اﻧﺪﻳﺲﻫﺎي ‪ B‬و ‪ S‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﺮف ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ FBS .‬ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮان از‬
‫‪ Borduria‬ﺑﻪ ‪ Syldavia‬ﺟﺎري ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ از ﺑﺮﻗﺮاري اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي‬
‫‪ Borduria‬و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ Syldavia‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ Borduria‬در ﻣﻌﺮض اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫‪1‬‬
‫‪Locational marginal pricing‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Nodal pricing‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Syldavia‬ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺑﺎزار ﺧﻮد را از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬درﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر اﺛﺮ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ زﻳﺮا ﻛﻞ ﻣﻘﺪار ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﻛﻢ ﺑﺎزده ﺑﺎ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي داراي ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر از ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻛﻠﻲ آن ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻢ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Syldavia‬در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﺘﺎﻫﺎي ﺧﻮد در ‪ Borduria‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺠﺰا‪ ،‬ﺗﻚ ﺑﺎزار‬
‫و ﺗﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫ﺗﻚ ﺑﺎزار ﺑﺎ ﺗﺮاﻛﻢ‬ ‫ﺗﻚ ﺑﺎزار‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺠﺰا‬
‫‪900‬‬ ‫‪1433‬‬ ‫‪500‬‬ ‫)‪PB (MW‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪24/33‬‬ ‫‪15‬‬ ‫)‪πB ($/MW‬‬
‫‪17100‬‬ ‫‪34865‬‬ ‫‪7500‬‬ ‫)‪RB ($/h‬‬
‫‪9500‬‬ ‫‪12165‬‬ ‫‪7500‬‬ ‫)‪EB ($/h‬‬
‫‪1100‬‬ ‫‪567‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫)‪PS (MW‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪24/33‬‬ ‫‪43‬‬ ‫)‪πS ($/MWh‬‬
‫‪38500‬‬ ‫‪13795‬‬ ‫‪64500‬‬ ‫)‪RS ($/h‬‬
‫‪52500‬‬ ‫‪36495‬‬ ‫‪64500‬‬ ‫)‪ES ($/h‬‬
‫‪400‬‬ ‫‪933‬‬ ‫‪0‬‬ ‫)‪FBS (MW‬‬
‫‪55600‬‬ ‫‪48660‬‬ ‫‪72000‬‬ ‫‪Rtotal = RB + RS‬‬
‫‪62000‬‬ ‫‪48660‬‬ ‫‪72000‬‬ ‫‪Etotal = EB + ES‬‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﺰان رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ رﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﺮاي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Syldavia‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد ﻛﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﺎزار‬
‫‪ Borduria‬را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 3-1-3-6‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫‪ Bill‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ داﺷﺘﻦ ﺑﺮآوردي ﻛﻤ‪‬ﻲ از اﺛﺮ ﺗﺮاﻛﻢ در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬را‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫) ‪π B = MC B = 10 + 0 / 01 × (D B + FBS‬‬ ‫)‪(22-6‬‬
‫) ‪πS = MCS = 13 + 0/ 02 × (DS − FBS‬‬ ‫)‪(23-6‬‬
‫‪ Bill‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﻠﻲ در ﺑﺎزار ﻣﺤﻠﻲ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺮژي‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ آﻧﻬﺎ در ﻛﺠﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ‬
‫راﺑﻄﻪ زﻳﺮ داده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪E TOTAL = π B .D B + πS .DS‬‬ ‫)‪(24-6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-6‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ رواﺑﻂ )‪ (6-23) ،(6-22‬و )‪ ،(6-24‬ﻧﺤﻮه ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ‪ FBS‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻧﺘﻈﺎر ‪ ،Bill‬اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻴﻦ‬
‫دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮا ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻴﺶ از ﻧﻘﻄﻪ ‪ FBS = 933MW‬اﻣﺘﺪاد ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﭘﻴﺸﺘﺮ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﺒﺎدل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ Bill ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﺑﺎﺑﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬در ﺑﺎزار ﻣﺤﻠﻲ آﻧﻬﺎ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﻜﺎن ﻣﺼﺮف اﻳﻦ اﻧﺮژي ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻞ درآﻣﺪي ﻛﻪ از ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در دو ﺑﺎزار‪ ،‬ﻋﺎﻳﺪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‬
‫از‪:‬‬
‫) ‪R TOTAL = πB .PB + πS .PS = πB .(D B + FBS ) + πS .(DS − FBS‬‬ ‫)‪(25-6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Congestion surplus‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-6‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )ﺧﻂ ﻣﻤﺘﺪ( و درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ )ﺧﻂﭼﻴﻦ( ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ Borduria‬و ‪Syldavia‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﻧﻴﺰ در ﺷﻜﻞ ‪ 11-6‬ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان ﺟﺎري در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر رﺳﻢ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ درآﻣﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﻓﺎﻗﺪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫) ‪ ( FBS = 933MW‬و ﻳﺎ اﺻﻼً ﺑﺮﻗﺮار ﻧﺒﺎﺷﺪ )‪ ،( FBS = 0‬از ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ رواﺑﻂ )‪ (24-6‬و )‪ ،(25-6‬ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ‬
‫دو ﻛﺸﻮر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺎزاد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﺼﺮف در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪E TOTAL − R TOTAL = π S .D S + π B .D B − π S .PS − π B .PB‬‬ ‫)‪(26-6‬‬
‫) ‪= πS .(DS − PS ) + πB .(D B − PB‬‬
‫) ‪= πS .FBS + πB .(− FBS‬‬
‫‪= (πS − πB ).FBS‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ و درآﻣﺪﻫﺎ ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي دو ﺑﺎزار و ﻣﻴﺰان ﺷﺎرش در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺎزاد ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ‪ 400MW‬ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪E TOTAL − R TOTAL = (πS − πB ) × FBS = (35 − 19) × 400 = 6400$‬‬ ‫)‪(27-6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Merchandizing surplus‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻛﻞ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ و ﻛﻞ درآﻣﺪﻫﺎ ﻛﻪ در ﺳﺘﻮن آﺧﺮ ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان ﻛﻪ در آن ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزار‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش را در ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﮔﺮهاي‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ و در ﻣﺤﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار اﻳﻦ ﻣﺎزاد را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﮕﻪدارد؛‬
‫زﻳﺮا ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﮕﻴﺰه ﻧﺎدرﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺮاﻛﻢ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﺪم ﺗﻼش در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺮاﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻪراﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫اﺛﺮ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﮔﺮهاي‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزده اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﺮاﺣﻲ ﮔﺮدﻳﺪه‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ‪ 2‬و ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫)‪FTR‬ﻫﺎ( ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪ 2-3-6‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺑﺎس‬

‫در ﺑﺤﺚ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻮان در ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از دو ﺑﺎس‪،‬‬
‫ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﻛﻴﺮﺷﻒ ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ را روي ﻫﻤﺎن ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪاي ﻛﻪ در ﺑﺤﺚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 12-6‬ﻧﻤﻮدار ﺷﺒﻜﻪ و ﺟﺪول ‪ 3-6‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آن را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬دوﺑﺎره ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺗﻮان‬
‫اﻛﺘﻴﻮ از ﻫﺮ ﺧﻂ ﻟﺤﺎظ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻄﻮط ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Nodal price‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Congestion risks‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Financial transmission rights‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-6‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎده ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-6‬اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ‪12-6‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ )‪(MW‬‬ ‫راﻛﺘﺎﻧﺲ )‪(p.u.‬‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ‬
‫‪126‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪2-1‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪3-1‬‬
‫‪130‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫‪3-2‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﺑﺤﺚ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺑﺮاي ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺣﺎﺿﺮ در ﻫﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و‬
‫ﻓﺮوش ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭼﻮن از ﻣﻨﻈﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫دادهﻫﺎي ﺟﺪول ‪ 4-6‬دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭼﻮن ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻫﺮ ﻣﻮﻟّﺪ ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 12-6‬ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-6‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ‪12-6‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي )‪($/MWh‬‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ )‪(MW‬‬ ‫ﻣﻮﻟّﺪ‬
‫‪7/5‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 1-2-3-6‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر‬
‫اﮔﺮ از ﻗﻴﻮدي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت در ﻣﻲآﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻞ ﺑﺎر ‪ 410MW‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻮن ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ در ﻛﻞ‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻠﻜﺮدي آﻧﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‪ 2‬ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر‬
‫راﺣﺖ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮآورده ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪PA = 125MW‬‬ ‫)‪(28-6‬‬
‫‪PB = 285MW‬‬
‫‪PC = 0MW‬‬
‫‪PD = 0MW‬‬
‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪C ED = MC A ⋅ PA + MC B ⋅ PB = 2647 / 50$ / h‬‬ ‫)‪(29-6‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺧﻂ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد؟ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎدهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ‪،‬‬
‫درك ﺷﻬﻮدي ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان‪ ،‬در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺟﻬﺖﻫﺎي ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري ﻃﺒﻖ ﺷﻜﻞ ‪ ،13-6‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﻮازن ﺗﻮان در ﻫﺮ ﺑﺎس ﻳﺎ ﮔﺮه را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Economic dispatch‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Price Sensitive‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Power flow‬‬
‫ﮔﺮه ‪F12 + F13 = 360 :1‬‬ ‫)‪(30-6‬‬

‫‪F12 − F23 = 60‬‬ ‫ﮔﺮه ‪:2‬‬ ‫)‪(31-6‬‬
‫ﮔﺮه ‪F13 + F23 = 300 :3‬‬ ‫)‪(32-6‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﺠﻬﻮل دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت واﺑﺴﺘﻪ ﺧﻄﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻮازن ﺗﻮان‬
‫در ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (32-6‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﻢ ﻛﺮدن ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪(31-6‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (30-6‬ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪون از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫را ﺣﺬف ﻧﻤﻮد‪ ،‬دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺻﻼً ﺷﮕﻔﺖآور ﻧﻴﺴﺖ؛‬
‫زﻳﺮا ﻣﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺎوردهاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 13-6‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي اﻓﺰودن ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ ،KVL‬ﻣﺠﺪداً از ﻗﻀﻴﻪ ﺟﻤﻊآﺛﺎر ﻛﻤﻚ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 14-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻪ دو ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﺎرش ﺗﻮانﻫﺎ در دو ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﺎدهﺗﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري را در ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ؛ زﻳﺮا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﺟﻤﻊ آﺛﺎر ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫‪F12 = F1A + F2A‬‬ ‫)‪(33-6‬‬
‫‪F13 = F1B + F2B‬‬ ‫)‪(34-6‬‬
‫‪F23 = F1A − F2B‬‬ ‫)‪(35-6‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﺎده ﺷﺪه ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮان ‪ 300MW‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺗﺰرﻳﻖ و از ﺑﺎس ‪ 3‬ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺗﻮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در دو ﻣﺴﻴﺮ )‪ A‬و ‪ (B‬ﺷﺎرش ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪F1A + F1B = 300MW‬‬ ‫)‪(36-6‬‬
‫راﻛﺘﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪x1A = x12 + x23 = 0/ 3p.u‬‬ ‫)‪(37-6‬‬
‫‪x = x13 = 0/ 2p.u.‬‬
‫‪B‬‬
‫‪1‬‬
‫)‪(38-6‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ‪ 300MW‬ﻃﺒﻖ رواﺑﻂ )‪ (4-6‬و )‪ (5-6‬ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪0/ 2‬‬ ‫)‪(39-6‬‬
‫= ‪F1A‬‬ ‫‪× 300 = 120MW‬‬
‫‪0/ 3 + 0/ 2‬‬
‫‪0/ 3‬‬ ‫)‪(40-6‬‬
‫= ‪F1B‬‬ ‫‪× 300 = 180MW‬‬
‫‪0/ 3 + 0/ 2‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻣﺪار ﺳﺎده ﺷﺪه دوم‪ 60MW ،‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺗﺰرﻳﻖ و از ﺑﺎس ‪ 2‬ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﻣﭙﺪاﻧﺲﻫﺎي دو ﻣﺴﻴﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪x 2A = x12 = 0/ 2p.u.‬‬ ‫)‪(41-6‬‬
‫‪x 2B = x13 + x 23 = 0/ 3p.u.‬‬ ‫)‪(42-6‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪،‬‬
‫‪0/ 3‬‬ ‫)‪(43-6‬‬
‫= ‪F2A‬‬ ‫‪× 60 = 36MW‬‬
‫‪0/ 3 + 0/ 2‬‬
‫‪0/ 2‬‬ ‫)‪(44-6‬‬
‫= ‪F2B‬‬ ‫‪× 60 = 24MW‬‬
‫‪0/ 3 + 0/ 2‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 14-6‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻀﻴﻪ ﺟﻤﻊآﺛﺎر در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫رواﺑﻂ )‪ (33-6‬ﺗﺎ )‪ (35-6‬ﺷﺎرش ﺗﻮانﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺻﻠﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪:‬‬

‫‪F12 = F1A + F2A = 120 + 36 = 156MW‬‬ ‫)‪(45-6‬‬
‫‪F13 = F1B + F2B = 180 + 24 = 204MW‬‬ ‫)‪(46-6‬‬
‫‪F23 = F1A − F2B = 120 − 24 = 96MW‬‬ ‫)‪(47-6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-6‬اﻳﻦ ﺣﻞ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر‪ 1‬ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 30MW‬ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا از اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 156MW‬ﻋﺒﻮر‬
‫ﻛﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ آن ﺗﻨﻬﺎ ‪ 126MW‬اﺳﺖ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-6‬ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫‪ 2-2-3-6‬اﺻﻼح ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻮاب ﺣﺎﺻﻞ از آن ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺑﺮآورده ﻧﺸﺪن ﻣﻌﻴﺎر اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ را‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﺧﻂ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﺑﺎس ‪ 1‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪،1-2‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 2‬ﻳﺎ ‪ 3‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ ،1MW‬در ﺑﺎس ‪ 2‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﭼﻮن از ﺗﻠﻔﺎت ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺎ را ﻣﻠﺰم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ‪ 1MW‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 16-6‬اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر‬
‫اﻓﺰاﻳﺸﻲ‪ 3‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري اﻓﺰاﻳﺸﻲ ‪ ΔFA‬در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري‬
‫‪ F12‬اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 2‬و ﻛﺎﻫﺶ آن در ﺑﺎس ‪ ،1‬اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮآورد اﻳﻦ اﺛﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ دوﺑﺎره از ﻗﻀﻴﻪ ﺟﻤﻊ آﺛﺎر ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Overload‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Redispatch‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Incremental‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 16-6‬اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺸﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪2‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ راﻛﺘﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪x A = x12 = 0/ 2p.u.‬‬ ‫)‪(48-6‬‬
‫‪x B = x 23 + x13 = 0/ 3p.u.‬‬ ‫)‪(49-6‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺠﻤﻮع دو ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎوي ‪ 1MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ΔFA = 0/ 6MW‬‬ ‫)‪(50-6‬‬
‫‪ΔFB = 0/ 4MW‬‬ ‫)‪(51-6‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ ﻣﮕﺎواﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 2‬ﺗﺰرﻳﻖ و از ﺑﺎس ‪ 1‬ﺧﺎرج ﺷﻮد ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬را ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ 0/6MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺧﻂ ‪ 30MW‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻼً ‪ 50MW‬از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 2‬ﺟﺎﺑﺠﺎ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻗﻴﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﺑﺮآورده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر و‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﻤﻊ آﺛﺎر آن ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر ﻛﻪ آن را ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر‪ 1‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ ،‬در ﺷﻜﻞ ‪-6‬‬
‫‪ 17‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-3‬را ﻧﻴﺰ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 2-3‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪1-3‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻤﺘﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪3-6‬‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻼً ‪ 360MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ‪ 50MW‬از آن ﺻﺮف ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ‪ 310MW‬ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪ ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ 50MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ ‪ ،60MW‬ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‬
‫‪1‬‬
‫‪Constrained dispatch‬‬
‫ﻛﻪ‪ 10MW‬دﻳﮕﺮ از ﺷﺒﻜﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 1‬ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‬
‫از‪:‬‬
‫‪PA = 75MW‬‬ ‫)‪(52-6‬‬
‫‪PB = 285MW‬‬
‫‪PC = 50MW‬‬
‫‪PD = 0MW‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ )‪ ،(28-6‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ دو ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬و ‪ ،B‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪C2 = MC A .PA + MC B .PB + MCC .PC = 2972 / 50$ / h‬‬ ‫)‪(53-6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Generation dispatch‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 17-6‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪) 2‬ب( ﺑﺮ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر )اﻟﻒ( ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻮد ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از ﺧﻂ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ )ج(‬
‫اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻟﺰاﻣﺎً از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ )‪ (29-6‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﻗﺮاري اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﺘﺮ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻛﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 3‬اﺳﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﻴﻦ روش‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 18-6‬دو ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 3‬ﺗﺰرﻳﻖ و از ﺑﺎس ‪1‬‬
‫ﺧﺎرج ﺷﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﻛﺘﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ‪ A‬و ‪،B‬‬
‫‪x A = x 23 + x12 = 0/ 3p.u.‬‬ ‫)‪(54-6‬‬
‫‪x B = x13 = 0/ 2p.u.‬‬ ‫)‪(55-6‬‬
‫و ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﺠﻤﻮع دو ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ ،1MW‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ΔF = 0/ 4MW‬‬
‫‪A‬‬
‫)‪(56-6‬‬
‫‪ΔF = 0/ 6MW‬‬
‫‪B‬‬
‫)‪(57-6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 18-6‬اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺸﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪3‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ ﻣﮕﺎوات ﺗﺰرﻳﻘﻲ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 3‬و ﺧﺮوﺟﻲ از ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 0/4MW‬از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ‪ 30MW‬از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬و ﺑﺮﻃﺮف‬
‫ﻧﻤﻮدن اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر آن ﻻزم اﺳﺖ ‪ 75MW‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 3‬ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 19-6‬ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن اﺛﺮ اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﻫﻤﻪ‬
‫ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﻢ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻞ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎس ‪ 1‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ 75MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪PA‬‬ ‫‪= 50MW‬‬ ‫)‪(58-6‬‬

‫‪PB‬‬ ‫‪= 285MW‬‬
‫‪PC‬‬ ‫‪= 0MW‬‬
‫‪PD‬‬ ‫‪= 75MW‬‬
‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪C3 = MC A .PA + MC B .PB + MC D .PD = 2835$ / h‬‬ ‫)‪(59-6‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ دو روش ﺣﺬف اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر در ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ از ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬
‫ﺑﺎس ‪ 3‬ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﻪ ‪ 75MW‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬
‫ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 50MW‬اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪ 3‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﭼﻮن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 3‬ارزانﺗﺮ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺪه و ﻟﺬا راه ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راه ﺣﻞ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻤﻦﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر‪:‬‬
‫‪CS = C3 − C ED = 2835 − 2647 / 50 = 187 / 50$ / h‬‬ ‫)‪(60-6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 19-6‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪) 3‬ب( ﺑﺮ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر )اﻟﻒ( ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻮد ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از ﺧﻂ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ )ج(‬
‫‪ 3-2-3-6‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي‬
‫ﭘﻴﺸﺘﺮ در ﺑﺤﺚ اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي اﺷﺎره‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم را روﺷﻦ ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از ﺑﺎر در ﮔﺮه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ارزانﺗﺮﻳﻦ روش ﻣﻤﻜﻦ‪.‬‬
‫در ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﺎر را ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر‬
‫ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ )‪ (58-6‬ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺷﺪه ﺗﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎزد‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎس ‪ ،1‬ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﻮﻟّﺪ ‪ ،A‬واﻗﻌﺎً از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ C‬و ‪ D‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬از ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪ ﺗﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ زﻳﺮ ﺑﺎر رﻓﺘﻪ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﮕﺎوات‬
‫اﺿﺎﻓﻲ دﻳﮕﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي‪ 1‬در اﻳﻦ ﺑﺎس ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪ ،1‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪π1 = MC A = 7 / 50$ / MWh‬‬ ‫)‪(61-6‬‬
‫ارزانﺗﺮﻳﻦ راه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ 3‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي را دارد‬
‫و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﺷﺎﺧﻪ ‪1-2‬‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ارزانﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬در ﺑﺎس ‪3‬‬
‫ﻗﺮاردارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﺷﺎرش ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪π3 = MC D = 10$ / MWh‬‬ ‫)‪(62-6‬‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮي اﺳﺖ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ‬
‫ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬در ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮد؛ اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ راه ﺣﻠﻲ ﺗﺎﺣﺪي ﮔﺮان ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ‪ 14$/MWh‬در ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي واﻗﻊ در ﺑﺎسﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از آن را در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 20-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از ﺑﺎر‬
‫در ﺑﺎس ‪ 2‬در ﺻﻮرت ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 1‬ﻳﺎ ‪ 3‬ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺷﺒﻜﻪ ﺷﺎرش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در‬
‫ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ‪ ،‬ﻫﻢاﻳﻨﻚ‬
‫در ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻳﻚ از اﻳﻦ راهﺣﻞﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬ﻧﻴﺰ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﺑﺎس ‪ 3‬اﻓﺰاﻳﺶ و در‬
‫‪1‬‬
‫‪Marginal price‬‬
‫ﺑﺎس ‪ 1‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 21-6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫در ﺑﺎس ‪ 3‬را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 2MW‬اﻓﺰاﻳﺶ و آن را در ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 1MW‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺑﺎر اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد از ﺟﻤﻊ آﺛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺗﻮانﻫﺎي اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺣﺎﺻﻞ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻃﺒﻖ اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ ‪ 22-6‬اﮔﺮ ‪ 1MW‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪3‬‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ و در ﺑﺎس ‪ 1‬درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 0/4MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ‪ 1MW‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 3‬و درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه در ﺑﺎس ‪ 2‬اﻳﻦ ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 0/2MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫‪ 0/2MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 20-6‬ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري اﻓﺰاﻳﺸﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪2‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﮕﺎوات در ﺑﺎس ‪ (a) 1‬ﻳﺎ ﺑﺎس ‪ (b) 3‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 21-6‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 3‬و ﻛﺎﻫﺶ آن در‬
‫ﺑﺎس ‪1‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 22-6‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻀﻴﻪ ﺟﻤﻊ آﺛﺎر در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪21-6‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 2MW‬در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪ 3‬و ﻛﺎﻫﺶ ‪1MW‬‬
‫در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ آن ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻳﺎ اﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ از ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮانﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﺗﻮان ﻋﺒﻮري‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬از ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﻮد ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺮا ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 0/2MW‬از اﻳﻦ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺶ از ﻣﻘﺪار ﻻزم از ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ ،1‬ﻛﺎﺳﺘﻪاﻳﻢ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ آن ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 3‬ارزانﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 23-6‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺤﻮه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ 2‬را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ ،3‬ﺑﺪون اﻳﺠﺎد اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر در ﺷﺎﺧﻪ ‪-2‬‬
‫‪ ،1‬ﻟﺤﺎظ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ΔP1 + ΔP3 = ΔP2 = 1MW‬‬ ‫)‪(63-6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 23-6‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري‬
‫از ﺷﺎﺧﻪ ‪1-2‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺴﺎﺳﻴﺖﻫﺎي‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ ،20-6‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ را ﻧﻴﺰ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪0/ 6ΔP1 + 0/ 2ΔP3 = ΔF12 = 0MW‬‬ ‫)‪(64-6‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ΔP1 = −0/ 5MW‬‬ ‫)‪(65-6‬‬
‫‪ΔP3 = 1 / 5MW‬‬ ‫)‪(66-6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Sensitivities‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺮﺿﻪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ‬
‫‪ D‬را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 1/5MW‬اﻓﺰاﻳﺶ و ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 0/5MW‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﮕﺎوات و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﻤﺖﺣﺪي ﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪π2 = 1 / 5 × MC D − 0/ 5 × MC A = 11 / 25$ / MWh‬‬ ‫)‪(67-6‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‪:‬‬
‫* ﻣﻮﻟّﺪ ‪ ،A‬ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎس ‪ 1‬را در ‪ 7/5$/MWh‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻤﺘﺮي‬
‫)‪ (6$/MWh‬دارد اﻣﺎ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﻤﻲﮔﺬارد؛ زﻳﺮا در ﺣﺪ ﺑﺎﻻي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫* ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪ 3‬را در ﻣﻘﺪار ‪ 10$/MWh‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫* در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ در ‪ 11/25$/MWh‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪات را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺎﻗﺪ ﻗﻴﻮد اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ را داراي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻳﻜﻲ‪ ،‬در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻔﺮ ﻳﺎ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﺮاﺑﺮي ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻛﻞ ﺑﺎر‬
‫را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪي ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﺋﻲ زﻳﺮ ﺑﺎر رﻓﺘﻪ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﻟّﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺮاي ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ ﻓﺮﺿﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻬﺪه آن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر را ﻣﻘﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ ﻣﻮﻟّﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ در ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد و از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه‬
‫ﺣﺪي ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ داراي ‪ m‬ﻗﻴﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ m+1 ،‬ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي وﺟﻮد‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﺋﻲ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي را در ﺑﺎﺳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي در ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎسﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﺣﺪي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ‪ KVL‬در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪزودي ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺷﻬﻮدي‪ ،‬رﻓﺘﺎر واﺿﺤﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Part-loaded‬‬
‫‪ 4-2-3-6‬ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻣﻼﺣﻈﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻬﻮد‪ ،1‬ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 5-6‬ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي را در ﻫﺮ ﺑﺎس اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و درآﻣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺟﺪول آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﺎ ﺑﺎرﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﻫﻤﻪ ﺑﺎسﻫﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع درآﻣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻛﻤﻴﺖ ﺑﺎﻫﻢ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﺳﻴﺪه‪،‬‬
‫از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻮل ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ در‬
‫ﻣﺜﺎل دوﺑﺎﺳﻪ ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎزاد ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﻴﺶ از ‪ 156MW‬ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي در ﻫﻤﻪ ﮔﺮهﻫﺎ ﻣﺴﺎوي ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻛﻞ درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻛﻞ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-6‬ﺧﻼﺻﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺎس ‪3‬‬ ‫ﺑﺎس ‪2‬‬ ‫ﺑﺎس ‪1‬‬
‫‪410‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﻣﺼﺮف )‪(MW‬‬
‫‪410‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪335‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪(MW‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي )‪($/MWh‬‬
‫‪4050‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪675‬‬ ‫‪375‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )‪($/h‬‬
‫‪3262/5‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2512/5‬‬ ‫درآﻣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )‪($/h‬‬
‫‪787/5‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري )‪($/h‬‬
‫‪ 5-2-3-6‬ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻬﻮد اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ در ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮس‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﻮه و ﺳﺒﺰﻳﺠﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮورش آﻧﻬﺎ در ﻓﻀﺎي ﺑﺎز و در آب و ﻫﻮاي ﮔﺮم‪ ،‬ارزانﺗﺮ از‬
‫ﭘﺮورش آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاي و در آب و ﻫﻮاي ﺳﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎزارﻫﺎ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪1‬‬
‫‪Counter-intuitive‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻧﻮاﺣﻲ ﮔﺮمﺗﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ و در ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﺮدﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻣﻜﺎن ﺗﺠﺎرت آزاد ﺑﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻮه و ﺳﺒﺰﻳﺠﺎت از ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻛﻢ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي زﻳﺎد‬
‫ﺣﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺑﺎزرﮔﺎن ﻋﺎﻗﻠﻲ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺳﻮد‪ ،‬اﻧﮕﻮر را از آﻻﺳﻜﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ .‬اﻣﺎ در‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﺮق ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻬﻮد اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 24-6‬ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ‪ 1-2‬و ‪ 1-3‬اﻧﺮژي از ﻳﻚ ﮔﺮه ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﺗﻮان در ﺷﺎﺧﻪ ‪ 2-3‬از‬
‫ﮔﺮه ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮔﺮه ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ (KVL‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ »ﻗﻮاﻧﻴﻦ« ﺑﺎزار‬
‫اوﻟﻮﻳﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 24-6‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي و ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‪ .‬ﺗﻮان در ﺷﺎﺧﻪ ‪ 2-3‬از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 6-6‬ﻣﺎزادﺣﺎﺻﻞ از ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد‬
‫ﺧﻂ ‪ 3-2‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻮان‪ ،‬از ﮔﺮه ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮔﺮه ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺣﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﺎزاد ﻫﻤﻪ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 5-6‬آن را‬
‫ﮔﺮه ﺑﻪ ﮔﺮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ 6-2-3-6‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻬﻮد اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از‬
‫‪ 126MW‬ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ﻣﺠﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﻮر از ﻳﻚ ﺧﻂ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺣﺮارﺗﻲ‪ 1‬ﺧﻂ ﻣﺤﺪود‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻮي ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﺎد و دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ‪،‬‬
‫آﻫﻨﮓ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ در داﺧﻞ ﻫﺎديﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري‬
‫از ﺧﻂ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻼﺣﻈﺎت ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﺑﻘﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺤﻮه ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻛﻨﺠﻜﺎوي‬
‫رﻳﺎﺿﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 6-6‬ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ در ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬

‫ﻣﺎزاد‬ ‫»ﺑﻪ« ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫»از« ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري‬
‫ﺷﺎﺧﻪ‬
‫)‪($/h‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪472/5‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪126‬‬ ‫‪1-2‬‬
‫‪397/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪159‬‬ ‫‪1-3‬‬
‫‪-82/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪2-3‬‬
‫‪787/5‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ در‬
‫ﺟﺪول ‪ 7-6‬ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻄﺮ اﻳﻦ ﺟﺪول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻘﺪاري ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي را ﺑﻪ روش ﻣﺬﻛﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي‪ ،‬ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري را ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺳﻄﺮ‬
‫آﺧﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺪ ‪ 160MW‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر را ﻣﻘﻴﺪ ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻮﻟّﺪ ‪،A‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي اﺳﺖ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺷﺒﻜﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎزادي‬
‫اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ ،70MW‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﻧﻘﺾ ﻗﻴﺪ ﺗﻮان در ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Thermal rating‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﻴﻦ ‪ 70‬ﺗﺎ ‪ 90‬ﻣﮕﺎوات‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ B‬و ‪ C‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺟﺰﺋﻲ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﻲروﻧﺪ و ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎرﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و‬
‫‪ 2‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 6$/MWh‬و ‪ 14$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎس ‪ 3‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ 11/33$/MWh‬اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎس‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي دو ﺑﺎس دﻳﮕﺮ ﻗﺮار دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﮔﺮهاي ﺑﺎس ‪ 3‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﻣﻘﺪار ‪ 10$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻛﺎﻣﻼً زﻳﺮ ﺑﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر رود ﻛﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﮔﺮدد؛ زﻳﺮا ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻘﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﺪول ‪ 7-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﺎ ‪،120MW‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﮔﺮهﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ؛ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ در ﮔﺮه ‪ 2‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻏﻴﺮﻛﺎرآﻣﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﻛﻢﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ )‪ A‬و ‪ (B‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻟّﺪ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ )‪ (C‬دارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺘﻔﺎع ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و اﻋﻤﺎل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي روي ﻣﻲدﻫﺪ؟ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬اﻣﻜﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد رﺳﻴﺪه و ﻣﻮﻟّﺪ ‪A‬‬
‫ﺣﻜﻢ ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي را ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪ 1‬را ﺑﻪ ‪ 7/5$/MWh‬ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺟﻤﻊ آﺛﺎر ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎس ‪ 3‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‪(68-6‬‬
‫‪π3 = π1 + π2 = 11 / 83$ / MWh‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪226‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪937/5‬‬ ‫‪875‬‬ ‫‪812/5‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪1191/67‬‬ ‫‪1083/33‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪1066/67‬‬ ‫‪933/33‬‬ ‫ﻣﺎزادﺗﺮاﻛﻢ‬
‫‪3075‬‬ ‫‪4050‬‬ ‫‪4050‬‬ ‫‪4050‬‬ ‫‪4765‬‬ ‫‪4765‬‬ ‫‪4765‬‬ ‫‪4540‬‬ ‫‪4540‬‬ ‫‪4540‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪427/5‬‬ ‫‪427/5‬‬ ‫‪427/5‬‬ ‫‪427/5‬‬ ‫‪583/33‬‬ ‫‪583/33‬‬ ‫‪583/33‬‬ ‫‪113/33‬‬ ‫‪113/33‬‬ ‫‪113/33‬‬ ‫ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪3075‬‬ ‫‪3112/5‬‬ ‫‪3175‬‬ ‫‪3237/5‬‬ ‫‪3465‬‬ ‫‪3573/33‬‬ ‫‪3681/67‬‬ ‫‪3340‬‬ ‫‪3473/33‬‬ ‫‪3606/67‬‬ ‫درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪2647/5‬‬ ‫‪2685‬‬ ‫‪2747/5‬‬ ‫‪2810‬‬ ‫‪2881/67‬‬ ‫‪2990‬‬ ‫‪3098/33‬‬ ‫‪3226/67‬‬ ‫‪3360‬‬ ‫‪3493/33‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪7/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11/83‬‬ ‫‪11/83‬‬ ‫‪11/83‬‬ ‫‪11/33‬‬ ‫‪11/33‬‬ ‫‪11/33‬‬ ‫‪π3‬‬
‫‪7/5‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪π2‬‬
‫‪7/5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪π1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪58‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪PD‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3/33‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪36/67‬‬ ‫‪53/33‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪86/67‬‬ ‫‪PC‬‬
‫‪285‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪271/67‬‬ ‫‪255‬‬ ‫‪238/33‬‬ ‫‪PB‬‬
‫‪125‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪36/67‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪3/33‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪PA‬‬
‫‪160‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪130‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪70‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 7-6‬اﺛﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫‪F12max‬‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬
‫اﮔﺮ ﺣﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 120MW‬ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬ﻫﻴﭻ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ در ﮔﺮه ‪ 2‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﮔﺮهﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬در ﻣﻲآﻳﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻳﻚ ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪون ﺗﺮاﻛﻢ در ﺣﺪ اﻧﺘﻘﺎل ‪ ،156MW‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎ و ﺳﻮدﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﻫﻤﮕﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 7-2-3-6‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐﺗﺮ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺎﺧﻪ ‪ 2-3‬ﺑﻪ ‪ ،65MW‬ﭼﻪ روي ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪PA = 47.5MW‬‬ ‫)‪(69-6‬‬
‫‪PB = 285MW‬‬
‫‪PC = 0MW‬‬
‫‪PD = 77 / 5MW‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري زﻳﺮ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪F12 = 125MW‬‬ ‫)‪(70-6‬‬
‫‪F13 = 157 / 5MW‬‬
‫‪F23 = 65MW‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺧﻂ ‪ 2-3‬در ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﺣﺪي‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي‬
‫‪ A‬و ‪ D‬ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬ﻗﻴﻤﺖ ‪ π1‬را در ‪ 7/5$/MWh‬و ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻗﻴﻤﺖ ‪ π3‬را در ‪ 10$/MWh‬ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي در ﮔﺮه ‪ ،2‬ﻻزم اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ از ﺑﺎر را در اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﺣﺪي اﻳﻦ ﻣﮕﺎوات را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ΔP1 + ΔP3 = 1‬‬ ‫)‪(71-6‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶﻫﺎ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 2-3‬را در ﺣﺪ ﺧﻮد‬
‫ﻧﮕﻪدارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ راﻛﺘﺎﻧﺲ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪− 0/ 4ΔP1 − 0/ 8ΔP3 = 0‬‬ ‫)‪(72-6‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻻزم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬ﻳﺎ ‪ ،3‬ﺿﻤﻦ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ 2-3‬را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (71-6‬و‬
‫)‪ (72-6‬ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ΔP1 = 2MW‬‬ ‫)‪(73-6‬‬

‫‪ΔP3 = −1MW‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻣﻌﺎدل ﻗﻴﻤﺖ ‪ 2MW‬در ﺑﺎس ‪ 1‬در ﺑﺮدارد و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﻴﻤﺖ ‪ 1MW‬در ﺑﺎس ‪ 3‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪π2 = 2 × 7 / 50 − 1 × 10 = 5 /00$ / MWh‬‬ ‫)‪(74-6‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي در ﮔﺮه ‪ 2‬از ﺑﺎسﻫﺎي دﻳﮕﺮ و ﻟﺬا از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻫﺮ ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ!‬
‫‪ 8-2-3-6‬ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﮔﺮهاي و ﻗﺪرت ﺑﺎزار‬

‫ﺗﺎﻛﻨﻮن در ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﮔﺮهاي‪ 1‬ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻓﺮض‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ را ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﺳﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﻛﺎﻣﻼً ﺳﺆال ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل داراي ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ‪ KVL‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻲ راﻫﺒﺮدي‪ 2‬را ﺳﺎده و ﺳﻮدآور ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدﻳﻢ و ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﺎﺧﻪ ‪ ،1-2‬در ﺷﺎﺧﻪ ‪ 2-3‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬در ﺑﺎس ‪2‬‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻘﺪاري ﺗﻮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روي دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي‬
‫واﺣﺪ ‪ C‬زﻳﺎد اﺳﺖ و ﻣﺎﻟﻚ آن ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس درﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻣﺪﺗﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺿﺮر‪ ،‬ارزانﺗﺮ از راهاﻧﺪازي‬
‫ﻣﺠﺪد واﺣﺪ در آﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رخ دﻫﺪ ﻛﻪ واﺣﺪ ‪ C‬ﻳﻚ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ 3‬ﺑﻮده‪ ،‬ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﺪار ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬درﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻗﺮار اﺳﺖ در ﻣﺪار ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد او‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﻓﻌﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ ‪ 5$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ در ‪ 3$/MWh‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫دﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺧﻮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪PA‬‬ ‫‪= 35MW‬‬
‫‪PB‬‬ ‫‪= 285MW‬‬ ‫)‪(75-6‬‬
‫‪PC‬‬ ‫‪= 90MW‬‬
‫‪PD‬‬ ‫‪= 0MW‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Nodal markets‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Strategic bidding‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Cogeneration plant‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺷﺎﺧﻪ ‪ ،2-3‬اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺻﻼح‬
‫ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪PA = 32 / 5MW‬‬ ‫)‪(76-6‬‬
‫‪PB = 285MW‬‬
‫‪PC = 7 / 5MW‬‬
‫‪PD = 85MW‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ A‬و ‪ ،C‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﺣﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬را ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫در ‪ 7/5$/MWh‬و ‪ 3$/MWh‬ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬در ﺣﺪ ﺑﺎﻻي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار دارد و ﻟﺬا‬
‫ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎس ‪ 3‬را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ ،3‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 2MW‬اﻓﺰاﻳﺶ و ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ C‬را‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 1MW‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي در ﮔﺮه ‪ 3‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪π3 = 2π1 − π2 = 12 /00$ / MWh‬‬ ‫)‪(77-6‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اراﺋﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎس ‪ 3‬را از ‪ 10$/MWh‬ﺑﻪ ‪ 12$/MWh‬و‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ﺑﺎس ‪ 3‬را از ‪ 77/5MW‬ﺑﻪ ‪ 85MW‬اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻮﻟّﺪ‬
‫‪ ،C‬ﺑﺮ ﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻨﻔﻌﺖ زﻳﺎد ﺑﺮاي ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻣﻲﺷﻮد!‬
‫ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬از اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺖ و ﻟﺬا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮد ﺗﺎ ‪ ،20$/MWh‬ﭼﻪ روي ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ در ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪PA = 47.5MW‬‬ ‫)‪(78-6‬‬
‫‪PB = 285MW‬‬
‫‪PC = 0MW‬‬
‫‪PD = 77 / 5MW‬‬
‫ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﺣﺪي‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪π1 = 7 / 50$ / MWh‬‬ ‫)‪(79-6‬‬
‫‪π3 = 20/00$ / MWh‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات اﺿﺎﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫‪ 2MW‬و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺰرﻳﻖ در ﺑﺎس ‪ 3‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 1MW‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪π2 = 2π1 − π3 = 2 × 7 / 50 − 1 × 20/00 = −5 /00$ / MWh‬‬ ‫)‪(80-6‬‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮدن ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎس ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﺣﻖ اﻣﺘﻴﺎز‪ 1‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮل‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ! ﻣﻮﻟّﺪ ‪ ،D‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ ،C‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪:‬‬
‫‪ΔΩ D = 77 / 5 × 20 − 85 × 10 = 700$‬‬
‫ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﺑﺎزار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺷﺎﺧﻪ ‪ ،2-3‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺎﻋﺪي‬
‫دارد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮدن ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ‪ 77/5MW‬ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺷﻮد؛ زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﻴﺪ ﻣﺬﻛﻮر ﻧﻘﺾ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﭼﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي اراﺋﻪ‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ آن ﻛﻤﺘﺮ از اﻳﻦ ﺣﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬از ﻳﻚ اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺤﻠﻲ‪ 2‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻗﻴﻮد ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻲ راﻫﺒﺮدي را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻗﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 3‬ﻧﺴﺒﺘﺄ رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻨﺎﭼﺎر ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﻌﺎل ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزار‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﺑﺎزار را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎ‬
‫را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ردﻳﺎﺑﻲ ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ درﺑﺎره روشﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺪل‬
‫ﻛﺮدن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻲ راﻫﺒﺮدي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻮد ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ‪ Day‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 9-2-3-6‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺑﺎسﻫﺎي ﺑﺪون ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎسﻫﺎي داراي ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻔﻲ ﮔﺮدد! ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن دادﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﺎدي‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫‪1‬‬
‫‪Privilege‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Locational monopoly‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Global market‬‬
‫ﺑﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎد و ‪ KVL‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت‪» 1‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ روﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻳﻚ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﺑﺎﺳﻪ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻜﻨﻴﺪ« ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف درك ﻋﻤﻮﻣﻲ از اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ رﻳﺎﺿﻲ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻮﺿﭽﻪاي ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﻘﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻳﻚ روش ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ 2‬ﻛﻪ رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 3‬را ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻲﺳﺎزد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ 4.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهوري اﻗﺘﺼﺎدي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﻢ‪،‬‬
‫در ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد‪ KVL ،‬ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺳﺎده ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ‪ ،‬درك اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺻﺮف وﻗﺖ و ﺗﻼش دارد‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ ﺣﺘﻲ‬
‫ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﺮق را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ »ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﻮﻧﺪ‪ «.‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﺎدي‪ ،‬ﭼﻨﺪان رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺳﺎده اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي را ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ در اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮده و در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي دور از ذﻫﻦ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3-6‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﭼﺎر ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﺟﺒﺮان ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﺑﺎﺑﺖ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ درﻳﺎﻓﺖ ﭘﻮل دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎزوﻛﺎري ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آوردن ﺗﻠﻔﺎت و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آن در‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪L.A. Dale‬‬ ‫‪ 1‬ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ‬

‫‪2‬‬
‫‪Optimization‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Global walefare‬‬
‫‪ 4‬روش ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭼﻮن ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺻﻔﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن رﻓﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﻛﻠﻲﺗﺮ ﺑﻪ ‪ (1992) Hogan‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-3-3-6‬اﻧﻮاع ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﻗﺒﻞ از اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺳﻪ ﻧﻮع از ﺗﻠﻔﺎت ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻗﺪرت ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻮع‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت از ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن از ﺧﻄﻮط‪،‬‬
‫ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر‪ ،2‬ﺗﻠﻔﺎت ﺳﺮي‪،3‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ‪ 4‬ﻳﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ 5‬ﻧﻴﺰ اﻃﻼق ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ راﺑﻄﻪ )‪ (81-6‬ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R‬ﺷﺎﺧﻪ و ﻣﺠﺬور ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري از آن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫را ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان ﻇﺎﻫﺮي‪ S 6‬ﻳﺎ ﺗﻮانﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ و راﻛﺘﻴﻮ ‪ P‬و ‪ Q‬ﮔﺬرﻧﺪه از‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﻮن در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي وﻟﺘﺎژ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت‪ ،‬از ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد اﻧﺤﺮاف‬
‫زﻳﺎدي ﻧﺪارد و ﭼﻮن ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ درﺟﻪ دو از ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪P2 + Q2‬‬
‫‪2‬‬
‫⎞‪⎛S‬‬ ‫‪R 2‬‬ ‫)‪(81-6‬‬
‫‪L‬‬ ‫= ‪=IR ≈⎜ ⎟ R‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫‪2‬‬
‫‪.‬‬‫‪R‬‬ ‫≈‬ ‫‪.‬‬‫‪P‬‬ ‫=‬ ‫‪K‬‬ ‫‪.‬‬‫‪P‬‬ ‫‪2‬‬
‫⎠‪⎝V‬‬ ‫‪V2‬‬ ‫‪V2‬‬

‫دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ راﺑﻄﻪ )‪ (81-6‬داراي اﺑﻬﺎم اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻮان در اﻧﺘﻬﺎي درﻳﺎﻓﺖﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺧﻂ ﺑﺎ ﺗﻮان در اﺑﺘﺪاي آن ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﻧﻮع دوم ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ‪ 7‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ‪ 8‬و ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ‪ 9‬در ﻫﺴﺘﻪ آﻫﻨﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺛﺮ ﻛﺮوﻧﺎ‪ 10‬در‬
‫ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و از ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ آن ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻘﺮﻳﺐ اوﻟﻴﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت را ﺛﺎﺑﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Variable losses‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Load losses‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Series losses‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Copper losses‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Transport-related losses‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Apparent power‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Fixed losses‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Hysteresis‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Eddy current‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Corona‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲﺑﺎري‪ ،1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮازي‪ 2‬ﻳﺎ ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ‪ 3‬ﻧﻴﺰ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻮع ﺳﻮم ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﻏﻴﺮﻓﻨﻲ‪ 4‬ﻧﺎم دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﺳﺮﻗﺖ ﺷﺪه از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺴﺘﮕﻲ درﺟﻪ دو ﺑﻪ ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري‪ ،‬در زﻣﺎنﻫﺎي اوج ﺑﺎر‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻳﻚ ﺳﺎل در ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 3‬درﺻﺪ‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل و ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 9‬درﺻﺪ اﻳﻦ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﻮﻋﺎً از ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-6‬ﻫﺰﻳﻨﻪﺣﺪي ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 25-6‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺑﺎﺳﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ ،R‬ﺑﺎر ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 2‬را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻼً اﻛﺘﻴﻮ اﺳﺖ‬
‫و اﺛﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺧﻂ را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ وﻟﺘﺎژ در ﻫﺮ‬
‫دو ﺑﺎس‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻔﺮوﺿﺎت اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪L = K.D2‬‬ ‫)‪(82-6‬‬
‫‪R‬‬
‫= ‪ K‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 1‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪ D‬ﻣﻌﺮف ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪ 2‬و‬
‫‪V2‬‬
‫‪G (D) = D + L = D + K.D2‬‬ ‫)‪(83-6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪No-load losses‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Shunt losses‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Iron losses‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Nontechnical losses‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 25-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺑﺎﺳﻪ ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻠﻔﺎت‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎر از ‪ D‬ﺑﻪ ‪ D + ΔD‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه زﻳﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ΔG = G (D + ΔD) − G (D) = ΔD + 2ΔD ⋅ D ⋅ K = (1 + 2D ⋅ K )ΔD‬‬ ‫)‪(84-6‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ‪ ΔD‬درﺟﻪ دو ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪c‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر ‪ ΔD‬در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪ΔC = c(1 + 2D ⋅ K )ΔD‬‬
‫و ﻫﺰﻳﻨﻪﺣﺪي در ﺑﺎس ‪ ،2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪ΔC‬‬
‫) ‪= c(1 + 2D ⋅ K‬‬
‫‪ΔD‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ رﻗﺎﺑﺖ در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي در ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫زﻳﺮ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪π1 = c‬‬ ‫)‪(85-6‬‬
‫) ‪π2 = π1 (1 + 2D.K‬‬ ‫)‪(86-6‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻦ دو ﺑﺎس ﺑﺎ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻄﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺎﺑﻌﻲ درﺟﻪ دو از ﺑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﻛﻞ ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ﺑﻴﺶ از ﻣﻘﺪاري اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎس ‪ 1‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻳﻚ ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﻳﺎ ‪ MS‬در ﺷﺒﻜﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎزاد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ارزش اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﻨﻬﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي در‬
‫ﺑﺎس ‪:1‬‬
‫) ‪MS = π2D − π1 (D + K.D‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪(87-6‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻛﻪ در ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (85-6‬و )‪ (86-6‬ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪MS = c(1 + 2K.D)D − c(D + K.D2 ) = c.K.D2‬‬ ‫)‪(88-6‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺑﺎس ‪ 1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺑﺎس در ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻣﺎزاد اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﻟّﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﻴﻦ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻋﺒﺎرت ﺳﺎدهاي ﻧﻈﻴﺮ راﺑﻄﻪ )‪(88-6‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ روﺷﻲ دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻤﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ راﺑﻄﻪ )‪ (88-6‬ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3-3-6‬اﺛﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎل اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و‬
‫‪ Syldavia‬ﻛﻪ در آﻏﺎز اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻄﻠﺐ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر داراي ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺒﻮده و ﺿﺮﻳﺐ آن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪R‬‬
‫=‪K‬‬ ‫‪= 0/00005MW −1‬‬
‫‪V2‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ )‪ (6-6‬و )‪ ،(7-6‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ B‬و ‪ ،S‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﻳﺮ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪PB‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪(89-6‬‬
‫‪C B (PB ) = ∫ MCB (P)dP = 10PB + ×0/01PB2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪PS‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪(90-6‬‬
‫‪CS (PS ) = ∫ MCS (P)dP = 13PS + ×0/02PS2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺣﺎﺻﻞ از اﺗﺼﺎل ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ B‬و ‪ ،S‬ﻛﺎرا و رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل‪ 1‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫⎛‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫⎞‬ ‫)‪(91-6‬‬
‫⎟ ‪min(C B + CS ) = min⎜10PB + ×0/01PB2 + 13PS + ×0/02PS2‬‬
‫⎝‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫⎠‬
‫اﻳﻦ ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺗﻮازن ﺗﻮان اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻛﺸﻮرﻫﺎي‬
‫‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎر و ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪PB + PS = D B + DS + K ⋅ FBS‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪(92-6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Eguilibrium‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ‪ K‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R‬در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر و ‪ FBS‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري از‬
‫اﻧﺘﻬﺎي اﺗﺼﺎل واﻗﻊ در ‪ Syldavia‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ در ﻫﻤﻪ ﺑﺎسﻫﺎ در ﻣﻘﺪار‬
‫ﻧﺎﻣﻲ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ ،‬رﻫﻴﺎﻓﺘﻲ ﺗﺠﺮﺑﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﻛﻪ در آن‬
‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ‪ FBS‬را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ زﻳﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪PS = DS − FBS‬‬ ‫)‪(93-6‬‬
‫‪PB = D B + FBS + K ⋅ F‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪BS‬‬
‫)‪(94-6‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ )‪ (89-6‬و )‪ (90-6‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺷﻜﻞ‬
‫‪ 26-6‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را در دو ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﻟﺤﺎظ ﻣﻲﮔﺮدد ﻳﺎ‬
‫ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮان را از ‪ 933MW‬ﺑﻪ ‪ 853MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺟﺪول‬
‫‪ 8-6‬ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ دو ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺎ ﺣﺪي از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي‬
‫‪ Borduria‬ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪ Syldavia‬ﺗﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬ﻛﺎﻫﺶ و در ‪ Syldavia‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 26-6‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق در ﺷﺮاﻳﻂ اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ‪ Syldavia-Borduria‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي دو ﺣﺎﻟﺖ ﻟﺤﺎظ ﺷﺪن ﻳﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻠﻔﺎت در اﻳﻦ اﺗﺼﺎل‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪R‬‬
‫= ‪ K‬در اﺗﺼﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ MW-10/00005‬اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻄﻮط داﺧﻞ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي دو ﻛﺸﻮر‬
‫‪V2‬‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪500MW‬‬
‫و ‪1500MW‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 8-6‬اﺛﺮ ﺗﻠﻔﺎت در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ‪Syldavia-Borduria‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت‬ ‫ﺑﺪون ﺗﻠﻔﺎت‬
‫‪1389‬‬ ‫‪1433‬‬ ‫‪(MW) PB‬‬
‫‪647‬‬ ‫‪567‬‬ ‫‪(MW) PS‬‬
‫‪36‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت )‪(MW‬‬
‫‪853‬‬ ‫‪933‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان )‪(MW‬‬
‫‪23/89‬‬ ‫‪24/33‬‬ ‫‪($/MWh) MCB‬‬
‫‪25/94‬‬ ‫‪24/33‬‬ ‫‪($/MWh) MCS‬‬
‫‪36134‬‬ ‫‪35183‬‬ ‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق )‪($/h‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ )و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ اﻧﺮژي( در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪B‬‬
‫و ‪ ،S‬دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 2$/MWh‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫‪ Syldavia‬ﻓﺮﻗﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺮژي را از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮق ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 25/9$/MWh‬ﻳﺎ از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ Borduria‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 23/89$/MWh‬ﺑﺨﺮﻧﺪ و ‪ 2$/MWh‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ Borduria‬ﺧﺮﻳﺪ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﻠﻲ ﻳﺎ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮانﺗﺮ‬
‫‪ Syldavia‬ﻋﻠﻲاﻟﺴﻮﻳﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-3-3-6‬ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري‬
‫ﺟﺪول ‪ 9-6‬ﺧﻼﺻﻪاي از ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ B‬و ‪ S‬را ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت در ﺧﻂ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻧﺮژي را در‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ وﺟﻮد ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 886/61$/h‬ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآورد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺎزاد را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺳﻮدي« ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي از ‪ Borduria‬و ﻓﺮوش آن در ‪Syldavia‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻗﻠﻤﺪاد ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪ .‬ﻛﻤﻴﺖ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه در ‪ Borduria‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪) 889MW‬ﻳﺎ ‪ ( 1389 − 500MW‬و ﻗﻴﻤﺖ آن ‪ 23/89$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻤﻴﺖ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫در ‪ Syldavia‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪) 853MW‬ﻳﺎ ‪ ( 1500 − 647MW‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 25/94$/MWh‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺳﻮد ﻳﺎ ﻣﺎزاد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪853 × 25 / 94 − 889 × 23 / 89 = 888 / 61$ / h‬‬

‫دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ در ﺻﻮرت ﺿﺮب اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬در ﻛﻤﻴﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲرﺳﻴﻢ؛ زﻳﺮا‬
‫ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از دو اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻂ را ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 9-6‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Syldavia-Borduria‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ در ﻧﻈﺮ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫‪Syldavia‬‬ ‫‪Borduria‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪500‬‬ ‫ﻣﺼﺮف)‪(MW‬‬
‫‪2036‬‬ ‫‪647‬‬ ‫‪1389‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪(MW‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪25/94‬‬ ‫‪23/89‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي )‪($/MWh‬‬
‫‪50855‬‬ ‫‪38910‬‬ ‫‪11945‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )‪($/h‬‬
‫‪49966/39‬‬ ‫‪16783/18‬‬ ‫‪33183/21‬‬ ‫درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )‪($/h‬‬
‫‪888/61‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري )‪($/h‬‬
‫‪ 5-3-3-6‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻠﻔﺎت و ﺗﺮاﻛﻢ‬

‫وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﺮاﻛﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ وﻗﻮع ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺎﻟﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري از اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ‪ 600MW‬ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ‬
‫‪ ،1500MW‬ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ 900MW Syldavia‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖﮔﺮهاي )ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد( در ‪ Syldavia‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪πS = MCS = 13 + 0/02PS = 31 /00$ / MWh‬‬ ‫)‪(95-6‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (94-6‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Borduria‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪PB = D B + FBS + K.FBS‬‬
‫‪2‬‬
‫‪= 500 + 600 + 18 = 1118MW‬‬ ‫)‪(96-6‬‬
‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي و ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي در ‪ Borduria‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪π B = MC B = 10 + 0/01PB = 21 / 18$ / MWh‬‬ ‫)‪(97-6‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ 9/82$/MWh‬ﻛﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ آن ﻗﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ در ﺟﺪول ‪ 10-6‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻗﻴﺪ در اﻳﻦ اﺗﺼﺎل از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت را ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ 6-3-3-6‬درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‬

‫ﭼﻮن ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺧﻄﻲ از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻚ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه و ﻣﻜﺎن ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺒﺎدﻻﺗﻲ ﻛﻪ در ﺷﺒﻜﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ‪ 1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻳﺎ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺣﻞ ﺳﺮراﺳﺘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد و ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎزوﻛﺎر ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﺗﻠﻔﺎت دارﻧﺪ )ﻣﺜﻼً ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫در واﻗﻊ در ﻓﻮاﺻﻞ دورﺗﺮ( ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ درﺑﺎره روشﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ‪ Conejo‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪(2002‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 10-6‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Syldavia-Borduria‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت و ﺗﺮاﻛﻢ در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫‪Syldavia‬‬ ‫‪Borduria‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪500‬‬ ‫ﻣﺼﺮف)‪(MW‬‬
‫‪2018‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪1118‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪(MW‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪21/18‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي )‪($/MWh‬‬
‫‪57090‬‬ ‫‪46500‬‬ ‫‪10590‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )‪($/h‬‬
‫‪51579‬‬ ‫‪27900‬‬ ‫‪23679‬‬ ‫درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )‪($/h‬‬
‫‪5511‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري )‪($/h‬‬
‫‪ 4-3-6‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي رﻳﺎﺿﻲ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﮔﺮهاي‬

‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت واﻗﻌﻲ‪ ،‬اﺑﻌﺎد و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺷﺒﻜﻪ در ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﻧﻤﻲﺗﻮان روش‬
‫ﺗﻚﻣﻨﻈﻮرهاي را ﻛﻪ در ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬ﻳﻚ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎﻳﻲ رﻳﺎﺿﻲ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻓﺮوش و‬
‫ﺧﺮﻳﺪ را از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﻤﻦ ﺑﺮآوردن‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻣﻨﻴﺖ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ رﻓﺎه اﻗﺘﺼﺎدي‪ 2‬ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻘﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ از اﻳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫‪Allocating‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Economic welfare‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬دوﺑﺎره ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺤﺚ‪،‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺖ در ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﺮق ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-4-3-6‬ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻚ ﺑﺎﺳﻪ‬
‫در آﻏﺎز ﻳﻚ ﮔﺎم ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫در ﻳﻚ ﺑﺎس ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮﻟﻲ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اراﺋﻪ داد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﺎدهاي ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻠﻔﺎت و ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻓﺎه اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ اﻧﺮژي‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻊ )‪ B(D‬از ﻛﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪ D‬و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ )‪ C(P‬از ﻛﻞ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ‪ P‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ )‪ C(P‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ واﻗﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮق ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﭘﺎﻳﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮﻣﻮل ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻘﻴﺪ زﻳﺮ اراﺋﻪ داد‪:‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن )‪ B(D) - C(P‬ﺑﺎ ﺷﺮط ‪P - D = 0‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‪ 1‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫)‪l(D, P, π) = B(D) − C(P) + π(P − D‬‬ ‫)‪(98-6‬‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زودي روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‪ 2‬را ﺑﺎ ‪ π‬ﻧﺸﺎن دادهاﻳﻢ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ‪ 3‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﻗﺮار دادن ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺟﺰﺋﻲ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪∂l dB‬‬ ‫)‪(99-6‬‬
‫≡‬ ‫‪− π =0‬‬
‫‪∂D dD‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫‪dC‬‬ ‫)‪(100-6‬‬
‫‪≡−‬‬ ‫‪+ π =0‬‬
‫‪∂P‬‬ ‫‪dP‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Lagrangian function‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Lagrangian multiplier‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Optimality conditions‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫)‪(101-6‬‬
‫‪≡ P − D =0‬‬
‫‪∂P‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ )‪ (99-6‬و )‪ (100-6‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪dB dC‬‬ ‫)‪(102-6‬‬
‫=‬ ‫‪=π‬‬
‫‪dD dP‬‬
‫رواﺑﻂ )‪ (101-6‬و )‪ (102-6‬ﻧﻘﻄﻪاي را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪاي ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺪي ﻛﻪ از ﻣﺼﺮف ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻌﺎدل در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪.‬‬
‫‪ 2-4-3-6‬ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‪ 1‬و داراي ﺗﻠﻔﺎت‬

‫اﻛﻨﻮن ﺣﺎﻟﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ در آن ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق در ﮔﺮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻮد اﻧﺘﻘﺎل در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻟﺬا ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺮق ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﺷﺒﻜﻪ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺑﺎر‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮان‪ 2‬را در ﻫﺮ ﮔﺮه در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮق و ﻫﻢ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮه ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮان در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻠﻲ از ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ‪ I K‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ در ﮔﺮه ‪ k‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪I K = PK − D K‬‬ ‫)‪(103-6‬‬
‫در ﻏﻴﺎب ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬در ﻫﺮ ﮔﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮاري اﻣﻜﺎن‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻴﻦ ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺜﺒﺖ و ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬رﻓﺎه اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Infinite capacity‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Net power injection‬‬
‫در ﻫﺮ ﮔﺮه ‪ k‬ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ‪ ، I K‬ﺗﺎﺑﻊ ) ‪ WK (I K‬را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮدن‬
‫‪ ، I K‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و در ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ در ﻫﻤﻪ ﮔﺮهﻫﺎ ﺑﻪ رﻓﺎه ﻛﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫) ‪W = ∑ WK (I K‬‬
‫)‪(104-6‬‬
‫‪K =1‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن رﻓﺎه ﻛﻠﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪف اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫‪⎡n‬‬ ‫⎤‬ ‫)‪(105-6‬‬
‫⎥) ‪max( W ) = max ⎢∑ WK (I K‬‬
‫‪IK‬‬ ‫‪IK‬‬
‫‪⎣ K =1‬‬ ‫⎦‬
‫‪1‬‬
‫ﭼﻮن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﻣﻨﻔﻲ آن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪⎧n‬‬ ‫⎫‬
‫⎬]) ‪min (− W ) = min ⎨∑ [− WK (I K‬‬
‫)‪(106-6‬‬
‫‪IK‬‬ ‫‪IK‬‬
‫‪⎩ K =1‬‬ ‫⎭‬
‫ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي دوم‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ )‪ ،(OPF‬ﺗﺮﺟﻴﺢ داده‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ 3.‬در اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ در ﻫﺮ ﮔﺮه ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺸﺨﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي‬
‫اﻧﺮژي ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻴﺮﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و ﻧﻴﺎزي‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬راﺑﻄﻪ )‪ (106-6‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن‬
‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪⎧n‬‬ ‫⎫‬ ‫)‪(107-6‬‬
‫⎬) ‪min (− W ) = min ⎨∑ C K (I K‬‬
‫‪IK‬‬ ‫‪IK‬‬
‫‪⎩K =1‬‬ ‫⎭‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺗﻮازن‬
‫ﺗﻮان اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺰرﻳﻖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ در ﻫﻤﻪ ﮔﺮهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان در ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫‪∑I‬‬
‫)‪(108-6‬‬
‫‪k‬‬ ‫) ‪= L(I1 , I2 ,..., I n −1‬‬
‫‪k =1‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ‪ L‬در راﺑﻄﻪ )‪ (108-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺗﺰرﻳﻖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺰرﻳﻖ در ﻫﻤﻪ ﮔﺮهﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Objective function‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Optimal power flow‬‬
‫‪ 3‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر ﻛﻪ در ﻣﺜﺎل ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﻢ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎدهاي از ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﺗﻮازن ﺗﻮان وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ؛ زﻳﺮا ﻫﺮ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ در ﺗﺰرﻳﻖﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎس در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎس اﺳﻠﻚ‪ 1‬در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ اﻳﻦ ﺑﺎس از ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﺎﺑﻊ ‪ L‬ﺣﺬف ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺑﻘﻴﻪ ﺗﺰرﻳﻖﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﺎس اﺳﻠﻚ را ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن راﺑﻄﻪ )‪ (108-6‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺎس اﺳﻠﻚ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً رﻳﺎﺿﻲ دارد و ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب آن ﻛﺎﻣﻼً اﺧﺘﻴﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ )‪-6‬‬
‫‪ (108‬و ﺑﻘﻴﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﺎس ‪ n‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎس اﺳﻠﻚ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ رواﺑﻂ )‪ (107-6‬و )‪ (108-6‬ﺗﺸﻜﻴﻞ داد‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫⎡‬ ‫‪n‬‬
‫⎤‬ ‫)‪(109-6‬‬
‫⎥ ‪l = ∑ C K (I K ) + π⎢L(I1 , I2 ,..., I n −1 ) − ∑ I K‬‬
‫‪K =1‬‬ ‫⎣‬ ‫‪K =1‬‬ ‫⎦‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪∂l dCK‬‬ ‫‪⎛ ∂L‬‬ ‫⎞‬ ‫)‪(110-6‬‬
‫≡‬ ‫⎜⎜‪+ π‬‬ ‫‪− 1⎟⎟ = 0‬‬
‫‪∂I K dI K‬‬ ‫⎠ ‪⎝ ∂I K‬‬
‫‪K = 1,..., n − 1‬‬
‫‪∂l dCn‬‬ ‫)‪(111-6‬‬
‫≡‬ ‫‪− π =0‬‬
‫‪∂I n dI n‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪≡ L(I1 , I2 ,..., I n −1 ) − ∑ I K = 0‬‬
‫)‪(112-6‬‬
‫‪∂π‬‬ ‫‪K =1‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ رواﺑﻂ )‪ (110-6‬و )‪ (111-6‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫⎛ ‪dCK dC n‬‬ ‫⎞ ‪∂L‬‬ ‫⎛‬ ‫⎞ ‪∂L‬‬ ‫)‪(113-6‬‬
‫=‬ ‫‪⎜⎜1 −‬‬ ‫‪⎟⎟ = π × ⎜⎜1 −‬‬ ‫⎟⎟‬
‫‪dI K‬‬ ‫⎠ ‪dI n ⎝ ∂I K‬‬ ‫⎠ ‪⎝ ∂I K‬‬
‫‪K = 1,..., n − 1‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ π‬ﻣﻌﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺪي ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان در ﺑﺎس اﺳﻠﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻪ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻤ‪‬ﻴﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي در ﺑﺎس اﺳﻠﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در‬
‫ﺑﺎسﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ )‪ (113-6‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎس ﻣﺬﻛﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ در ﺑﺎس ‪ k‬ﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪∂L‬‬ ‫)‪(114-6‬‬
‫‪>0‬‬
‫‪∂I K‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Slack bus‬‬
‫و ﻟﺬا ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪dC K dC n‬‬ ‫)‪(115-6‬‬
‫<‬
‫‪dI K‬‬ ‫‪dI n‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﮔﺮهاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ﮔﺮه ‪ k‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد از ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي در ﺑﺎس اﺳﻠﻚ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ در ﮔﺮه ‪ k‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﮔﺮه ‪ k‬ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ؛ زﻳﺮا اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎس‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺧﻼف اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ درﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﮔﺮه ‪ k‬از ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺗﻠﻔﺎت ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﻫﻤﻪ ﺑﺎسﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-4-3-6‬ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺤﺪود و داراي ﺗﻠﻔﺎت‬

‫در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﻗﻴﻮد ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻄﻮط و ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻟﺰوم ﺣﻔﻆ‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺧﻄﺎﻫﺎ‪ 1‬ﻳﺎ ﺧﺮوجﻫﺎ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان در ﺧﻄﻮﻃﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﻳﺎ‬
‫دﺳﺘﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺪل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪Fl (I1 , I2 ,..., I n −1 ) ≤ Flmax l = 1,..., m‬‬ ‫)‪(116-6‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪ Fl‬ﻣﻌﺮف ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ l‬و ‪ Flmax‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻤ‪‬ﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ m .‬ﺗﻌﺪاد ﺧﻄﻮط ﺷﺒﻜﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻣﻌﻠﻮمﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ در‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ در ﺑﺎس اﺳﻠﻚ در ﻋﺒﺎرت ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ وارد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻗﻴﻮد ﻧﺎﻣﺴﺎوي‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻗﺒﻠﻲ )راﺑﻄﻪ )‪-6‬‬
‫‪ ((109‬ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫⎡‬ ‫‪n‬‬
‫⎤‬ ‫)‪(117-6‬‬
‫⎥ ‪l = ∑ C K (I K ) + π⎢L(I1 , I 2 ,..., I n −1 ) − ∑ I K‬‬
‫‪K =1‬‬ ‫⎣‬ ‫‪K =1‬‬ ‫⎦‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪m‬‬
‫) ‪+ ∑ μ l Flmax − Fl (I1 , I 2 ,..., I n −1‬‬
‫‪l =1‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ در ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Faults‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Outages‬‬
‫‪∂l dC K‬‬ ‫‪⎛ ∂L‬‬ ‫‪⎞ m‬‬ ‫‪∂F‬‬ ‫)‪(118-6‬‬

‫≡‬ ‫⎜⎜‪+ π‬‬ ‫‪− 1⎟⎟ − ∑ μ l l = 0‬‬
‫‪∂I K dI K‬‬ ‫‪⎝ ∂I K ⎠ l =1 ∂I K‬‬
‫‪K = 1,..., n − 1‬‬
‫‪∂l dCn‬‬ ‫)‪(119-6‬‬
‫≡‬ ‫‪− π =0‬‬
‫‪∂I n dI n‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪≡ L(I1 , I2 ,..., I n −1 ) − ∑ I K = 0‬‬
‫)‪(120-6‬‬
‫‪∂π‬‬ ‫‪K =1‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫)‪(121-6‬‬
‫‪≡ Flmax − Fl (I1 , I2 ,..., I n −1 ) = 0‬‬
‫‪∂μ l‬‬
‫‪l = 1,..., m‬‬
‫‪μ l × [Flmax − Fl (I1 , I2 ,..., I n −1 )] = 0‬‬
‫‪μl ≥ 0‬‬ ‫)‪(122-6‬‬
‫‪l = 1,..., m‬‬
‫ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻﻲ را درﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﻳﻚ‬
‫ﺧﻂ )ﻓﺮﺿﺎً ﺧﻂ ‪ (i‬ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ ، μ l‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ‪ ، μ i‬ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪dC K‬‬ ‫⎛‬ ‫‪∂L‬‬ ‫⎞‬ ‫‪∂F‬‬ ‫)‪(123-6‬‬
‫‪= π⎜⎜1 −‬‬ ‫‪⎟⎟ + μ i i‬‬
‫‪dI K‬‬ ‫‪⎝ ∂I K‬‬ ‫⎠‬ ‫‪∂I K‬‬
‫‪K = 1,..., n − 1‬‬
‫‪dC n‬‬ ‫)‪(124-6‬‬
‫‪=π‬‬
‫‪dI n‬‬
‫‪n‬‬
‫‪∑I‬‬
‫)‪(125-6‬‬
‫‪K‬‬ ‫) ‪= L(I1 , I2 ,..., I n −1‬‬
‫‪K =1‬‬
‫‪Fi (I1 , I2 ,..., I n −1 ) = Fimax ; μ i > 0‬‬ ‫)‪(126-6‬‬

‫راﺑﻄﻪ )‪ (123-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺮهاي در ﻫﺮ ﮔﺮه )ﻏﻴﺮ از ﺑﺎس اﺳﻠﻚ( ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﻴﺪ ﻋﺒﻮر‬
‫ﺗﻮان در ﻳﻚ ﺧﻂ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻳﻪ‪ 1‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻗﻴﺪ )ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‪ ( μ i I‬و‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ i‬ﺑﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮه ‪ ،∂Fi/∂Ik ،k‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4-4-3-6‬ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺤﺪود ‪ -‬ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪dc‬‬
‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (123-6‬ﺗﺎ )‪ (126-6‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺪل ﻛﺎﻣﻞ و دﻗﻴﻖ‬
‫‪1‬‬
‫‪Shadow cost‬‬
‫‪2‬‬
‫‪dc power flow‬‬
‫‪ dc‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪dc‬‬ ‫‪ ،ac‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺪﻟﻲ ﺧﻄﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر‬
‫ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻓﺮضﻫﺎي ﺳﺎده ﻛﻨﻨﺪه زﻳﺮ‪ ،‬از ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ ac‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫* ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ راﻛﺘﺎﻧﺲ آن ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮفﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫* اﻧﺪازه وﻟﺘﺎژ در ﻫﺮ ﺑﺎس‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫* ﺗﻔﺎوت زاوﻳﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎي دو ﻃﺮف ﺧﻂ در ﺣﺪي ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺐﻫﺎي زﻳﺮ را ﻣﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪:‬‬
‫‪Cos(θi − θ j ) ≈ 1‬‬
‫‪Sin (θi − θ j ) ≈ θi − θ j‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻔﺮوﺿﺎت‪ ،‬از ﻋﺒﻮر ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﺎدﻻت زﻳﺮ ﺑﻪ زواﻳﺎي وﻟﺘﺎژ ﺑﺎس ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫) ‪Ii = ∑ yij (θi − θ j‬‬
‫)‪(127-6‬‬
‫‪j =1‬‬
‫‪i = 1,…, n‬‬

‫ﻛﻪ ‪ yij‬ﻣﻌﺮف ﻋﻜﺲ راﻛﺘﺎﻧﺲ ﺷﺎﺧﻪ واﻗﻊ ﺑﻴﻦ ﮔﺮهﻫﺎي ‪ i‬و ‪ j‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ‪ θi‬زاوﻳﻪ وﻟﺘﺎژ ﮔﺮه ‪ i‬را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري ﺑﻴﻦ ﮔﺮهﻫﺎي ‪ i‬و ‪ j‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫) ‪Fij = yij (θi − θ j‬‬ ‫)‪(128-6‬‬
‫‪i, j = 1,…, n‬‬
‫ﭼﻮن در ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ dc‬از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﻴﺪ‬
‫ﺗﺴﺎوي ﻧﻈﻴﺮ راﺑﻄﻪ )‪ (108-6‬ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ‪ θi‬را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺪﻳﺪ )‪ (127-6‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻮد ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪yij (θi − θ j ) ≤ Fijmax‬‬ ‫)‪(129-6‬‬
‫‪i, j = 1,…, n‬‬
‫دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي‪ ،‬دو ﻗﻴﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از‬
‫ﮔﺮه ‪ i‬ﺑﻪ ﮔﺮه ‪ j‬و دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﮔﺮه ‪ j‬ﺑﻪ ﮔﺮه ‪ .i‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻗﻴﺪﻫﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬ ‫⎡‬ ‫‪n‬‬ ‫⎤‬ ‫)‪(130-6‬‬

‫⎥) ‪l = ∑ C i (I i ) + ∑ π i ⎢I i − ∑ y ij (θ i − θ j‬‬
‫‪i =1‬‬ ‫‪i =1‬‬ ‫⎣‬ ‫‪j=1‬‬ ‫⎦‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬
‫) ‪+ ∑∑ μ ij Fijmax − y ij (θ i − θ j‬‬
‫‪i =1 j=1‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺟﺰﺋﻲ از اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ زﻳﺮ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪∂l dC i‬‬ ‫)‪(131-6‬‬
‫≡‬ ‫‪− πi = 0‬‬
‫‪∂I i dI i‬‬
‫‪i = 1, …, n‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪≡ −∑ yij (πi − π j + μij − μ ji ) = 0‬‬
‫)‪(132-6‬‬
‫‪∂θi‬‬ ‫‪j =1‬‬
‫‪i = 1,…, n - 1‬‬

‫‪∂l‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪≡ ∑ yij (θi − θ j ) − Ii = 0‬‬
‫)‪(133-6‬‬
‫‪∂πi j=1‬‬
‫‪i = 1,…, n‬‬
‫‪∂l‬‬ ‫)‪(134-6‬‬
‫‪≡ Fijmax − yij (θi − θ j ) ≥ 0‬‬
‫‪∂μij‬‬
‫‪i, j = 1,…, n‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫‪μ ij × Fijmax − y ij (θ i − θ j ) = 0 μ ij ≥ 0‬‬ ‫)‪(135-6‬‬
‫‪i, j = 1,…, n‬‬
‫دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ n-1‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻈﻴﺮ )‪ (132-6‬وﺟﻮد دارد؛ زﻳﺮا زاوﻳﻪ وﻟﺘﺎژ در ﻳﻜﻲ از ﮔﺮهﻫﺎ )ﻧﻮﻋﺎً در‬
‫ﺑﺎس اﺳﻠﻚ( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻟﺬا اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ 1.‬رواﺑﻂ )‪ (134-6‬و‬
‫)‪ (135-6‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺟﻔﺖﻫﺎي ‪ ij‬ﻛﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ در ﺷﺒﻜﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ )‪ (131-6‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ πi‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ‪ Cmin‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪار ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ ij‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (130-6‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪∂Cmin‬‬ ‫)‪(136-6‬‬
‫‪= μij‬‬
‫‪∂Fijmax‬‬
‫‪ 1‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻧﻮﻋﺎً ﺑﺎس اﺳﻠﻚ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎس ﻣﺒﻨﺎ ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ μij‬ﻣﻌﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻳﻦ ﻗﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ $/MWh‬ﺑﻴﺎن‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﺒﻠﻎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 1MW‬در ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ ij‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪيِ ﺧﻄﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪودي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ از ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻄﻮط در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻗﻴﻮد ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي ﻫﻢ داراﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮارد ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده ﺑﺎ آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪dc‬‬
‫راﺣﺖ و از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺎدهاﻧﮕﺎراﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري واﻗﻌﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از آن ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي‬
‫ﮔﺮهاي ﺑﻌﺪ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮاﻳﻂ واﻗﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد )ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﭘﺴﻴﻨﻲ(‪ .‬در اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﻀﺎوت ﺧﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﺑﺰارﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺑﻮدن ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﻮانﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ‬
‫و راﻛﺘﻴﻮ ﻋﺒﻮري‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداران را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺧﻄﻮط و‬
‫ﺗﻮزﻳﻌﻲ از ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻮد را ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻛﻪ ﺑﺎ رواﺑﻂ )‪ (131-6‬ﺗﺎ )‪ (135-6‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﺒﻼً ﺣﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﻨﺪ‪:‬‬
‫* ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ در ﻫﺮ ﺑﺎس‬
‫* زاوﻳﻪ وﻟﺘﺎژ در ﻫﺮ ﺑﺎس‬
‫* ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ‬
‫اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎ ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﻄﻲ ﻳﺎ ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ ﻣﺪل ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي‬
‫ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﻗﻴﻮد ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﻣﺠﺪداً ﺗﻮزﻳﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ‬
‫را در ﻧﻘﻄﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ زاﻧﻮﻳﻲ‪ 1‬ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ‪ m‬ﻗﻴﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ m+1 ،‬ﻣﻮﻟّﺪ ﺣﺪي وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ 2.‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ از راﺑﻄﻪ‬
‫)‪ (131-6‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺑﺎسﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫‪Elbow point‬‬
‫‪ 2‬اﮔﺮ ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ ﻓﻌﺎل در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎي‬
‫ﺣﺪي )‪ (marginal loads‬ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎرﻛﺮد آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻳﻜﻲ از ﻧﻘﺎط ﺷﻜﺴﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﺸﺘﻖ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ در ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺎﻃﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺑﺎسﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪاي در دﺳﺘﺮس ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ‪ m‬ﻗﻴﺪ ﻓﻌﺎل ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮارد زﻳﺮ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪:‬‬
‫* ‪ m+1‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﻠﻮم ‪πi‬‬
‫* ‪ n-m-1‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺠﻬﻮل ‪πi‬‬
‫* ‪ m‬ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺠﻬﻮل ‪μij‬‬
‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ‪ n-1‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺠﻬﻮل‪ n-1 ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﻳﻢ )‪ .(132-6‬اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ‪ K‬و ‪ U‬را‬
‫ﻣﻌﺮف ﺑﺎسﻫﺎﻳﻲ درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﻠﻮم )‪ (known‬و ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم )‪(unknown‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺠﻬﻮل در ﺳﻤﺖ‬
‫ﭼﭗ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫‪Yii πi − ∑ yijπ j + ∑ yij (μij − μ ji ) = ∑ yijπ j‬‬
‫)‪(137-6‬‬
‫‪j∈U‬‬ ‫‪j =1‬‬ ‫‪j∈K‬‬
‫ﺑﺎس اﺳﻠﻚ ≠ ‪i ∈ U ; i‬‬
‫‪n‬‬
‫‪− ∑ yijπ j + ∑ yij (μij − μ ji ) = −Yii πi + ∑ yijπ j‬‬
‫)‪(138-6‬‬
‫‪j∈U‬‬ ‫‪j =1‬‬ ‫‪j∈K‬‬
‫ﺑﺎس اﺳﻠﻚ ≠ ‪i ∈ U ; i‬‬
‫‪ Yii‬ﻣﻌﺮف ‪ i‬اﻣﻴﻦ دراﻳﻪ ﻗﻄﺮي از ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ادﻣﻴﺘﺎﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ‪ μij‬ﺗﻨﻬﺎ در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻴﻦ ﮔﺮهﻫﺎي ‪ i‬و ‪ j‬در ﻣﻘﺪار ﺣﺪ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ μij‬و ‪ μji‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻏﻴﺮﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ اﻣﺎ در‬
‫ﺟﻬﺖﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮعﻫﺎ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻧﻮﺷﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎسﻫﺎ را‬
‫در ﺑﺮﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺟﻤﻼت ﻏﻴﺮﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً زﻣﺎﻧﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎس ‪ j‬در اﻧﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮه ‪ i‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ راﺑﻄﻪ )‪ (58-6‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪﺑﺎر‪ 1‬ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺧﻂ ‪ 1-2‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ A‬و ‪ D‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬ﻣﺘﺼﻠﻨﺪ‪ ،‬در ﻳﻜﻲ از ﺣﺪود ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎسﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم و ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻳﻦ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪dC A‬‬ ‫)‪(139-6‬‬
‫= ‪π1‬‬ ‫‪= 7 / 50 $ / MWh‬‬
‫‪dPA‬‬
‫‪dC D‬‬ ‫)‪(140-6‬‬
‫= ‪π3‬‬ ‫‪= 10/0 $ / MWh‬‬
‫‪dPD‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫}‪K = {1,3‬‬
‫‪U =2‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻳﻪ ‪ μ12‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺑﺎس ‪ 1‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺿﺮاﻳﺐ‬
‫ﻻﮔﺮاﻧﮋ ‪ μij‬ﺻﻔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻗﻴﻮد ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎس ‪ 3‬را ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺑﺎس اﺳﻠﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮﻳﻲ ﻛﻪ رواﺑﻂ )‪ (141-6‬و )‪(142-6‬‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت زﻳﺮ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬
‫‪i = 1 : − y12π2 + y12μ12 = − Y11π1 + y13 π3‬‬ ‫)‪(141-6‬‬
‫‪i = 2 : Y22π2 − y12μ12 = y21π1 + y23 π3‬‬ ‫)‪(142-6‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ادﻣﻴﺘﺎﻧﺲ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪⎛ − 10 5‬‬ ‫⎞ ‪5‬‬ ‫)‪(143-6‬‬
‫⎜‬ ‫⎟‬
‫⎟ ‪Y = ⎜ 5 − 15 10‬‬
‫‪⎜ 5‬‬ ‫⎠⎟ ‪10 − 15‬‬
‫⎝‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (141-6‬و )‪ (142-6‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ در ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫‪⎧5π2 − 5μ12 = 25‬‬ ‫)‪(144-6‬‬
‫⎨‬
‫‪⎩− 15π2 + 5μ12 = −137 / 5‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Optimal dispatch‬‬
‫‪⎧π2 = 11 / 25$ / MWh‬‬ ‫)‪(145-6‬‬

‫⎨‬
‫‪⎩μ12 = 6 / 25$ / MWh‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪاري اﺳﺖ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ )‪ (67-6‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا آن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬روﺷﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪاي اﺑﺘﺪاﻳﻲ از روش ﻛﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬ﺑﺎ ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﺣﺪي در ﮔﺮهﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﮔﺮه وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬
‫در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي رﻳﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ و‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﭗﻫﺎي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢﻫﺎي وﻟﺘﺎژ و ﺧﺮوﺟﻲ ادوات ﺟﺒﺮانﺳﺎزي راﻛﺘﻴﻮ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﺪل ‪ ac‬و ﻛﺎﻣﻞ ‪ OPF‬را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ در ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲﺗﻮان ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ 2‬را ﺑﺮاي ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺗﺰرﻳﻘﻲ ﻫﺮ ﮔﺮه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫آورد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻤﻠﻲ آن ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻠﻔﺎت زﻳﺎد ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﺧﻄﻮط‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﺗﻮان را در ﻧﺎﺣﻴﻪاي وﺳﻴﻊ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ارزﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪتِ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﻗﻌﻲ ‪ ،VAR‬دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-3-6‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬

‫در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻴﺴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻓﺮوش ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮق‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت را ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در آن ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﻴﻮد اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل در ﺷﺒﻜﻪ را ﻣﺤﺪود ﻛﺮده‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Reactive compensation devices‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Optimal prices‬‬
‫اﺛﺮ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺮ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮي‪ 1‬اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ و ﻧﻴﺰ اﺑﺰارﻫﺎي ﻗﺮاردادي‪2‬ﺟﺪﻳﺪ و ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻢ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻔﺎوت در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮاﻛﻢ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ و ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺗﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺤﺚ را روي ﺗﺒﻌﺎت ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ اﺛﺮ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ داد‪.‬‬
‫‪ 1-5-3-6‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻗﺮاردادي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻮﺿﭽﻪ‬
‫ﺗﻮان ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮرات ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻳﺎ از آن ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﺳﺎﺳﺎً ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻠﻨﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ورود ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﮔﺮهاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺒﻌﺎت ﻣﻤﻜﻦ از اﻧﻌﻘﺎد ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﺳﺎده ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﺑﻴﻦ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Bordoria Power‬و ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavia Steel‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ داﺋﻢ ‪ 400MW‬در ﻗﻴﻤﺖ ‪ 30$/MWh‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻮن ﻗﺒﻞ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ در اﻳﻦ دو‬
‫ﻛﺸﻮر ﺗﺮاﻛﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﺑﺮاي ‪) Borduria‬ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق اﻳﻦ‬
‫ﻛﺸﻮر در آن ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ( و ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﺑﺮاي ‪) Syldavia‬ﻛﻪ‬
‫ﻓﻮﻻدﺳﺎزي اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در آن ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را ﻣﻲﺧﺮد( وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي ‪ Borduria‬و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ Syldavia‬ﻳﻜﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ‪ 24/3$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪Bordoria‬‬
‫‪ Power‬و ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavia Steel‬ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫* ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Bordoria Power‬ﺗﻮان ‪ 400MW‬را در ﻗﻴﻤﺖ ‪ 24/3$/MWh‬ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ و‬
‫‪ 400× 24 / 3 = 9720$‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Feasibility‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Contractual tools‬‬
‫* ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavia Steel‬ﺗﻮان ‪ 400MW‬را در ﻗﻴﻤﺖ ‪ 24/3$/MWh‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬

‫‪ 400× 24 / 3 = 9720$‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫* ‪ Syldavia Steel‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 400× (30 − 24 / 3) = 2280$‬را ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Bordoria Power‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫* ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Bordoria Power‬و ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavia Steel‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ ‪ 400MW‬را در‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ‪ 30$/MWh‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫* اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 30$/MWh‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Bordoria Power‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ‬
‫ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﻲ را ﺑﻪ ‪ Syldavia Steel‬ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺤﺪود ﺷﺪن ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ‪ 400MW‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﺘﺮ دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي ﺑﺮاي ‪ Borduria‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 19$/MWh‬اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي ‪ Syldavia‬ﺗﺎ ‪ 35$/MWh‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪:‬‬
‫* ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ ،Bordoria Power‬ﻣﻘﺪار ‪ 400MW‬را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 19$/MWh‬ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ و‬
‫‪ 400× 19 = 7600$‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻣﻘﺮر ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫‪ 400× 30 = 1200$‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪12000 − 7600 = 4400$‬‬
‫ﻛﺴﺮي داﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر دارد ﻛﻪ ‪ ،Syldavia Steel‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ را ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫* ‪ 400MW ،Syldavia Steel‬را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 35$/MWh‬ﻣﻲﺧﺮد و ‪ 400× 35 = 14000$‬ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻣﻘﺮر ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﻮﻻدﺳﺎزي ﺗﻨﻬﺎ ‪ 400× 30 = 12000$‬ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻮﻻدﺳﺎزي‬
‫اﻧﺘﻈﺎر دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮار داد از ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ ،Bordoria Power‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 2000$‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎرات ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺗﺮاﻛﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﻮد را از ﻛﻒ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل در ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻳﻦ اﻧﺮژي ﻧﻴﺰ ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-5-3-6‬ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫‪ Bill‬اﻗﺘﺼﺎددان ﻛﻪ از او درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺮﻗﺮاري ﻣﺠﺪد اﺗﺼﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و‬
‫‪ Syldavia‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻗﻄﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫از اﺗﺼﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ Bill ،‬ﻛﻞ ﻛﺴﺮي ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻛﻞ ﻣﻘﺪار ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد ﺑﺎﻳﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪4400$ + 2000$ = 6400$‬‬
‫او ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎزار ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻛﻞ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺘﻲ از ﻃﺮف ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻛﻞ ﻣﺒﻠﻎ درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮق؛ )ﺟﺪول ‪ 2-6‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪:‬‬
‫‪62000$ − 55600$ = 6400$‬‬

‫‪ Bill‬درﻣﻲﻳﺎﺑﺪ اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق ‪ Bordoria Power‬و ‪ Syldavia Steel‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﺧﻮد را ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎزد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد‬
‫ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت در ﺷﺮاﻳﻂ وﺟﻮد ﺗﺮاﻛﻢ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ Bill .‬ﻗﺮاردادي را ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ﻛﻪ در آن ﻣﻘﺪار ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ درآﻣﺪ ﻳﺎ ﻣﺎزاد و ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻌﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎ ﻛﺴﺮي اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪ πc‬و ﻛﻤ‪‬ﻴﺖ ‪ ،F‬ﻛﻞ ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪Syldavia Steel‬‬
‫ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪E C = −F ⋅ πC‬‬ ‫)‪(146-6‬‬
‫در ﻋﻮض‪ ،‬ﻛﻞ ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ ،B‬اﻧﺘﻈﺎر درﻳﺎﻓﺖ آن را دارد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪R C = F ⋅ πC‬‬ ‫)‪(147-6‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﺟﻤﻊآوري‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪E M = −F ⋅ πS‬‬ ‫)‪(148-6‬‬
‫و‬
‫‪R M = F ⋅ πB‬‬ ‫)‪(149-6‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ‪ Bill‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ ﭘﺮداﺧﺖ ﻳﺎ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ آن را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫) ‪E T = E M − E C = −F.πS − (−F.πC ) = F(πC − πS‬‬ ‫)‪(150-6‬‬

‫و‬
‫) ‪R T = R M − R C = F.πB − F.πC = −F(πC − πB‬‬ ‫)‪(151-6‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﺮاﻛﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪ πB = PS‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻣﻜﺎن ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد وﺟﻮد دارد؛ زﻳﺮا‪:‬‬
‫‪E T = −R T‬‬ ‫)‪(152-6‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ‪ πB ≠ πS‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻃﺮف اﻧﺘﻈﺎر ﻳﻚ ﭘﺮداﺧﺖ دارﻧﺪ و ﻛﻞ ﻛﺴﺮي ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﻳﺮ داده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫) ‪E T + R T = F(π B − πS‬‬ ‫)‪(153-6‬‬
‫آﻧﮕﺎه ‪ Bill‬راﺑﻄﻪ )‪ (153-6‬را ﺑﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ در راﺑﻄﻪ )‪ (26-6‬داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو راﺑﻄﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺿﺮب ﺗﻮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه در ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﻦ دو‬
‫ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺴﺮي داده ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ )‪ (153-6‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎزاد‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺴﺮيﻗﺮاردادﻫﺎ را ﺗﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ دو ﺑﺎزار ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ Bill‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻃﺮفﻫﺎي ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﭼﻴﺰي ﺑﻪﻧﺎم ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫)‪FTR‬ﻫﺎ( ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺣﻞ ﻧﻤﻮد‪FTR .‬ﻫﺎ ﺑﻴﻦ ﻫﺮ دو ﮔﺮه ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ ﺣﻖ را ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﺎن‪ 1‬ﺧﻮد ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ درآﻣﺪي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﺣﻘﻮق‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه و ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ دو ﮔﺮه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ ‪FTR‬ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻘﺪار ‪F‬‬
‫ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎي ‪ B‬و ‪ S‬رﺳﻤﺎً ﺣﻖ درﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ را داراﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪R FTR = F(πS − πB‬‬ ‫)‪(154-6‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺪار دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻣﻜﺎن ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﻳﻚ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺤﻞ ‪ B‬و ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺤﻞ ‪ S‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﺗﺮاﻛﻤﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻜﺎنﻫﺎي ‪ B‬و ‪ S‬ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺒﻮده و ﻣﺎﻟﻚ ‪FTR‬ﻫﺎ درآﻣﺪي ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻮازﻧﻪ ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﺑﺪون ﻣﺸﻜﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ Bill ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻜﺎن ‪FTR‬ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺪأ ﻳﺎ ﻣﻘﺼﺪي ﻛﻪ در آن اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﻳﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ‪ Syldavia‬ﻛﻪ ‪ F MWh‬از ارزش‬
‫‪1‬‬
‫‪Holders‬‬
‫‪FTR‬ﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ Borduria‬ﻳﺎ ‪ Syldavia‬را دراﺧﺘﻴﺎر دارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮراد زﻳﺮ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫* ﺧﺮﻳﺪ ‪ F MWh‬اﻧﺮژي از ﺑﺎزار ‪ Borduria‬در ﻗﻴﻤﺖ ‪ πB‬و اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري‬
‫ﻛﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي در ‪ Syldavia‬ﺑﺮاي او ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬او در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺒﻠﻎ ‪ F.πB‬را‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫* ﺧﺮﻳﺪ ‪ F MWh‬اﻧﺮژي از ﺑﺎزار ‪ Syldavia‬در ﻗﻴﻤﺖ ‪ πS‬و اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻬﻢ ﺧﻮد از ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﻣﻲﭘﺮدازد ‪ -‬او در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ F.πS‬ﻣﻲﭘﺮدازد؛ اﻣﺎ ‪F.(πS-‬‬
‫)‪ πB‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ‪FTR‬ﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﻮد را از رﻳﺴﻚ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل دور ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ Bill‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺆال دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺟﻮاب دﻫﺪ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ‪FTR‬ﻫﺎ را ﺑﻪ‬
‫‪1‬‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آورﻧﺪ؟ او ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺰاﻳﺪه ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ دوره‬
‫ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲ را ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ‪FTR‬ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻮان را ﺑﺮاي ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺰاﻳﺪه ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺰاﻳﺪه ﺑﻪ روي ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺣﺘﻲ ﺳﻮداﮔﺮاﻧﻲ‪ 2‬ﻛﻪ در ﭘﻲ ﻛﺴﺐ ﻣﻨﻔﻌﺖ از‬
‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ ﺣﻘﻮق ﻣﺬﻛﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺑﻜﺎر ﺑ‪‬ﺮَد ﻳﺎ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻃﺮف ﻗﺮاردادي دﻳﮕﺮي ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻨﺪهﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻳﻚ‬
‫‪ FTR‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؟ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ آﻧﻬﺎ از ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮآوردﻫﺎي ‪ Bill‬از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫اﻧﺮژي در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬و ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ در دورهﻫﺎي وﺟﻮد ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺰاﻳﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ در ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪35$ / MWh − 19$ / MWh = 16$ / MWh‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Period‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Supeculators‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 3-5-3-6‬ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪FTR‬ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺜﺎل دوﺑﺎﺳﻪ ‪ Borduria/Syldavia‬ﺑﻪ وﺿﻮح آﺷﻜﺎر‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬آن ﺟﻨﺒﻪ اﻳﻨﻜﻪ‪FTR :‬ﻫﺎ از ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ در ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺎ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ دﻳﮕﺮي از آن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ از دﻳﺪ‬
‫ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ورود در ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺧﻮد را درﮔﻴﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﺤﻞ ﺑﺎس ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﻮان و ﻣﻜﺎن‬
‫ﺑﺎس ﺟﺬب ﺗﻮان اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان در ﺷﺒﻜﻪ اﻫﻤﻴﺘﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺶ ‪FTR‬ﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ در ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﺎﻳﻪ‪ 2‬را ﻛﻪ در‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ 2-2-3-6‬ﺗﺎ ‪ 4-2-3-6‬ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار دادﻳﻢ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪27-6‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪاي از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﻗﺘﺼﺎدي و اﻳﻤﻦ از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎس ‪ ،3‬ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﻟّﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬اﻣﻀﺎء ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ ‪ 100MW‬در ﻗﻴﻤﺖ ‪ 8$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪،1‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺮﺟﻊ‪ 3‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻗﺮارداد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ‬
‫ﺧﻮد‪ 100MW ،‬از ‪FTR‬ﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬را ﻧﻴﺰ ﺧﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﻢ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Point-to-point financial transmission rights‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Basic conditions‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Reference price‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 27-6‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﻗﺘﺼﺎدي و اﻳﻤﻦ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ اوﻟﻴﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ 7/5$/MWh‬و ‪ 10$/MWh‬ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻗﺮارداد ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫* ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ‪ 100MW‬در ﺑﺎس ‪ 3‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 100× 10 = 1000$‬ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار‬
‫* ﻣﻮﻟّﺪ ﺑﺮاي ﺗﺰرﻳﻖ ‪ 100MW‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 100× 7 / 5 = 750$‬از ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار درﻳﺎﻓﺖ‬
‫* ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﻣﺒﻠﻎ ‪ 100× (8 − 7 / 5) = 50$‬ﺑﻪ ﻣﻮﻟّﺪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫* ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ‪FTR‬ﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 100× (10 − 7 / 5) = 250$‬از‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ‪ ،100MW‬ﻛﻼً ﻣﺒﻠﻎ ‪ 800$‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪8$/MWh‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﭘﻮﻟﻲ را ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ‪FTR‬ﻫﺎ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬از‬
‫ﻣﺤﻞ ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮاﻛﻢ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﺷﺒﻜﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ FTR ،‬ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 11-6‬ﺳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ از ‪FTR‬ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع درآﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﻋﺎﻳﺪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎرﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 5-6 ) .‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪(.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ 7-2-3-6‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ‪ 2-3‬ﺑﻪ ‪65MW‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺷﻜﻞ ‪ 28-6‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 12-6‬ﺧﻼﺻﻪ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺮاي ﺳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ از ‪FTR‬ﻫﺎي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در‬
‫ﺟﺪول ‪ 11-6‬را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 28-6‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﻗﺘﺼﺎدي و اﻳﻤﻦ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ‪ 2-3‬ﺑﻪ‬

‫‪ 65MW‬ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 11-6‬ﺗﻌﺪادي از ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮاي ‪FTR‬ﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ در ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ‬ ‫ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻛﻞ‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎس ﻣﻘﺼﺪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎس ﻣﺒﺪأ‬ ‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎس‬ ‫از ﺑﺎس‬
‫)‪($‬‬ ‫)‪($‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪562/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪787/5‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪225‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪712/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪787/5‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪75‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪687/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪275‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪787/5‬‬ ‫‪37/5‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪62/5‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮﺧﻲ از ‪FTR‬ﻫﺎ ﻣﻘﺪاري ﻣﻨﻔﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻳﻦ ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﻘﺪاري اﺿﺎﻓﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﺑﺪﻫﻜﺎرﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺗﻌﺠﺐﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن اﻳﻦ ﺣﻘﻮق‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺑﺪي آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﻣﻜﺎن ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎر ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﺎ ﻣﻮﻟّﺪ ﺑﺎس ‪ ،1‬ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 60MW‬در‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ 8$/MWh‬اﻣﻀﺎء ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪ ،1‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺮﺟﻊ اﻳﻦ ﻗﺮارداد اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ‪ 60MW‬از ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻦ ﮔﺮهﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬را ﻧﻴﺰ ﻗﺒﻼ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫* ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ‪ 60MW‬در ﺑﺎس ‪ 2‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 60× 5 = 300$‬ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار‬
‫* ﻣﻮﻟّﺪ ﺑﺮاي ﺗﺰرﻳﻖ ‪ 60MW‬ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 60× 7 / 5 = 450$‬از ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار درﻳﺎﻓﺖ‬
‫* ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت ﻣﺒﻠﻎ ‪ 60× (8 − 7 / 5) = 30$‬ﺑﻪ ﻣﻮﻟّﺪ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫* ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ‪FTR‬ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 2‬دارد‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ 60× (7 / 5 − 5) = 15$‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 12-6‬ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ‪FTR‬ﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ در ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ‬
‫‪ 2-3‬ﺑﻪ ‪ 65MW‬ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ‬ ‫ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻛﻞ‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎس ﻣﻘﺼﺪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎس ﻣﺒﺪأ‬ ‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎس‬ ‫از ﺑﺎس‬
‫)‪($‬‬ ‫)‪($‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪562/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪412/5‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪712/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪285‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪412/5‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪-300‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪687/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪275‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪412/5‬‬ ‫‪-25‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪-250‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻛﻼً ‪ 480$‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ‬
‫‪ 8$/MWh‬در ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪاي ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 5-6‬اﻧﺠﺎم دادﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ از‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 406/25$‬را ﺟﻤﻊﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻞ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ اﻧﺪﻛﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪) 412/5$‬ﺳﺘﻮن آﺧﺮ ﺟﺪول ‪ ،(12-6‬ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺴﻮﻳﻪ ‪FTR‬ﻫﺎ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﻛﺴﺮي دارد‪ .‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼف از آﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاي را ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺰاﻳﺪه ﺗﻘﺒﻞ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪ .‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ از ‪FTR‬ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻔﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻮل درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻮازﻧﻪ ﻛﻠﻲ‬
‫ﺣﺴﺎبﻫﺎي دﻓﺘﺮ ﻣﺎﻟﻲ‪ 1‬ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ‪FTR‬ﻫﺎ را ﻧﻈﻴﺮ ﻳﻚ اﺧﺘﻴﺎر‪ 2‬ﻗﻠﻤﺪاد ﻧﻤﻮد‬
‫)ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرت ﺳﻮددﻫﻲ ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺐ آن اﺟﺮا ﮔﺮدد‪ ،(3‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﻬﺪاﺗﻲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎ اﻟﺰاﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Account book‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Option‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Exercise‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 4-5-3-6‬ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‪FTR ،‬ﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﻳﺎ درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان در ﺷﺒﻜﻪ واﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﻧﺎم ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان )‪FGR‬ﻫﺎ( ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫‪FGR‬ﻫﺎ ﻧﻈﻴﺮ ‪FTR‬ﻫﺎ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت در‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر‬
‫ﺗﻮان واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان در ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻧﺪارد‪ ،‬ﻗﻴﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ آن اﻟﺰامآور ﻧﺒﻮده و ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ )‪ (μ‬ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫‪FGR‬ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي داراي ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﻮدآور ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺑﺎﺳﻪ‪FTR ،‬ﻫﺎ و ‪FGR‬ﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬دوﺑﺎره ﺣﺎﻟﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎس ‪ ،3‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ ،27-6‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ‪ 100MW‬از ﻣﻮﻟّﺪ ﺑﺎس ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي ﺑﺎﻳﺪ ‪ 100MW‬از ‪FGR‬ﻫﺎ را ﺑﺨﺮد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ‪-3-6‬‬
‫‪ 1-2‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ %60‬از ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎس ‪ 1‬ﺗﺰرﻳﻖ و در ﺑﺎس ‪ 3‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﺷﺎﺧﻪ ‪1-3‬‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 29-6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﺗﻮان از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ‪ 1-2‬و ‪2-3‬‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ‪FGR‬ﻫﺎي زﻳﺮ را ﺑﺨﺮد‪:‬‬
‫* ‪ 60MW‬در ﺷﺎﺧﻪ ‪1-3‬‬
‫* ‪ 40MW‬در ﺷﺎﺧﻪ ‪1-2‬‬
‫* ‪ 40MW‬در ﺷﺎﺧﻪ ‪2-3‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ اوﻟﻴﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 28-6‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬در ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار‬
‫دارد‪ .‬در ﻣﺜﺎل ﻗﺴﻤﺖ ‪ 4-4-3-6‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫‪ . μ12 = 6 / 25$ / MWh‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺑﻘﻴﻪ ﻗﻴﻮد ﻧﺎﻣﺴﺎوي‪ ،‬ﺻﻔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ‪ 40MW × 6 / 25$ / MWh = 250$‬از ‪FGR‬ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار دﻗﻴﻘﺎً‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻐﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ‪ 100MW‬از ‪FTR‬ﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪3‬‬
‫ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪FGR ،‬ﻫﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ‪FTR‬ﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Flowgate rights‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 29-6‬ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ‪ 100MW‬ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓﺪاران ‪FGR‬ﻫﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار‪FGR ،‬ﻫﺎي‬
‫ﻫﻤﻪ ﺧﻄﻮﻃﻲ را ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻣﺒﺎدﻟﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻛﻤﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل دﭼﺎر ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ‬
‫درﻳﭽﻪﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫رﻳﺴﻚ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻮن ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ‪FGR‬ﻫﺎ‬
‫ﻫﻴﭻﮔﺎه در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﭘﻮل ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪FGR‬ﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-5-3-6‬ﻧﺰاع ‪ FTR‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪FGR‬‬
‫در زﻣﺎن ﻧﮕﺎرش اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺤﺚ زﻳﺎدي درﺑﺎره ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ ‪FTR‬ﻫﺎ و ‪FGR‬ﻫﺎ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﻣﻨﺎزﻋﻪ را ﻣﻲﺗﻮانﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫* ﺑﺎزار ‪FGR‬ﻫﺎ از ﺑﺎزار ‪FTR‬ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎلﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ از ﺣﻘﻮق ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً در ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫* اﻣﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﭼﺎر ﺗﺮاﻛﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي‬
‫ﺛﺎﺑﺖ از درﻳﭽﻪﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺧﻄﻮط دﻳﮕﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫* ﺗﻌﻴﻴﻦ ارزش ‪FTR‬ﻫﺎ ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪي ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه اﮔﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از آن ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖﺗﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ‪FGR‬ﻫﺎ ﺳﺎدهﺗﺮﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻧﻮﻋﺎً ﻓﻘﻂ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ دﭼﺎر ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫* ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺒﻜﻪ را درك و ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻟﺰوم آﮔﺎﻫﻲ از ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ‪PTDF‬ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪FTR‬ﻫﺎ را‬
‫ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺮآوردﻫﺎي ﺧﻮد از‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫* در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ‪FTR ،‬ﻫﺎ‪FGR ،‬ﻫﺎ و ﺣﺘﻲ ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻌﺎدل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﻛﺎﻣﻞ آن ﺑﺎﺷﺪ‪FGR ،‬ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي »ﺑﺎزي« ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋه اﮔﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺛﺎﺑﺘﻲ از درﻳﭽﻪﻫﺎي ﻋﺒﻮر ﺗﻮان ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﻴﻢ ﺑﺎزار درﺑﺎره ﻧﻮع ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ دارد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎزار ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﺮ دو روش ﺑﻪ ‪ O’Neill‬و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ (2000) Momoh‬ﺑﺤﺜﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﻲ درﺑﺎره روشﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ (1997) Hsu .‬و ‪ Wu‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1996‬ﻣﺮاﺟﻌﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي اﺻﻮل ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‬
‫ﮔﺮهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ Conejo .‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﺗﻠﻔﺎت را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﺎري اﺳﺎﺳﻲ در ﻣﻮرد ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﺳﻂ ‪ (1992) Hogan‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان در آﻏﺎز ﺗﻮﺳﻂ ‪ Chao‬و ‪ (1996) Peck‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺤﺜﻲ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ‬
‫در ﻣﻮرد ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﺑﻴﻦ ‪ FTR‬و ‪ ،FGR‬ﺑﻪ ‪ Chao‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2000‬و ‪ (2000) Hogan‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ Josko‬و ‪ (2000) Tirole‬ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻗﺪرت ﺑﺎزار ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ Day .‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬روﺷﻲ ﻋﺪدي ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺪرت ﺑﺎزار در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرگ اراﺋﻪ دادهاﻧﺪ‪.‬‬
Chao H, Peck S, A market mechanism for electric power transmission, Journal of

Regulatory Economics, 10(1), 1996, 25–29.
Chao H, Peck S, Oren S,Wilson R, Flow-based transmission rights and congestion
management, Electricity Journal, 13(8), 2000, 38–58.
Conejo A J, Arroyo J. M, Alguacil N, Guijarro A. L, Transmission loss allocation: a
comparison of different practical algorithms, IEEE Transactions on Power Systems,
17(3), 2002, 571–576.
Day C J, Hobbs B. F, Pang J. -S, Oligopolistic competition in power networks: a
conjectured supply function approach, IEEE Transactions on Power Systems, 17(3),
2002, 597–607.
Hogan W W, Contract networks for electric power transmission, Journal of Regulatory
Economics, 4(3), 1992, 211–242.
Hogan W W, Flowgate Rights and Wrongs, 2000, John F. Kennedy School of
Government, Harvard University, available online from
ksghome.harvard.edu/~.whogan.cbg.ksg/.
Hsu M, An introduction to the pricing of electric power transmission, Utilities Policy,
6(3), 1997, 257–270.
Joskow P, Tirole J, Transmission rights and market power on electric power networks,
RAND Journal of Economics, 31(3), 2000, 450–487.
Momoh J A, Electric Power System Applications of Optimization, Marcel Dekker, New
York, 2000.
O’Neill R P, Helman U, Hobbs B. F, Stewart W. R Jr, Rothkopf M. H, A joint energy
and transmission rights auction: proposal and properties, IEEE Transactions on Power
Systems, 17(4), 2002, 1058–1067.
Wu F, Varaiya P, Spiller P, Oren S, Folk theorems on transmission access: proofs and
counterexamples, Journal of Regulatory Economics, 10(1), 1996, 5–23.
‫ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬.‫ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬1-6‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬1-6
.‫ﻋﺒﻮري ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮفﻧﻈﺮ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﺪ‬
.‫اﻣﻜﺎن ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت زﻳﺮ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﺧﺮﻳﺪار‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬
200 X B
400 Z A 1 ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
300 Y C
600 Z B
300 X A
2 ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
200 Y A
200 Z A
10 X C 3 ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار‬ ‫ﺧﺮﻳﺪار‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه‬

‫‪400‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪300‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪Z‬‬ ‫‪A‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ 1-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪1-6‬‬
‫‪ 2-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت دو ﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 2-6‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي زﻳﺮ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪MC A = 20+ 0/03PA $ / MWh‬‬
‫‪MC B = 15 + 0/02PB $ / MWh‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 2-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﺑﺎﺳﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪﻫﺎي ‪ 10-6 ،4-6 ،3-6 ،2-6‬و ‪11-6‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺮژي در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ آن‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي زﻳﺮ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق در ﻫﺮ ﺑﺎس‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ﻣﻮﻟّﺪ و ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬در ﻣﺪار ﺑﻮده‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ آن ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ج( ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪1500MW‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫د( ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ A‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪900MW‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ B‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻫ( ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﻪ ‪ 600MW‬ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-6‬درآﻣﺪ ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎ و ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 2-6‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺪام ﻃﺮف از ﺧﻂ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﺑﺎسﻫﺎ ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮد؟‬
‫‪ 4-6‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ را ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ )ﻫ( ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 2-6‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺻﺤﺖ ﭘﺎﺳﺦ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 3-6‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ازاي ﭼﻪ ﻣﻘﺪاري از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ ،B‬ﻣﺎزاد‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫‪ 5-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ 5-6‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺟﺪول زﻳﺮ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻣﻮﻟّﺪﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪،5-6‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر‪ 2‬و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Loading conditions‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Unconstrained economic dispatch‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 5-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪ 5-6‬ﺗﺎ ‪ 9-6‬و ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪ 12-6‬ﺗﺎ ‪17-6‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫ﻣﻮﻟّﺪ‬
‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪ 6-6‬ﺟﺪول زﻳﺮ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 5-6‬را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻞ ﺟﻤﻊ آﺛﺎر‪ ،‬ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺑﺎر ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 5-6‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﻧﻘﺾ ﻗﻴﻮد اﻣﻨﻴﺖ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫راﻛﺘﺎﻧﺲ‬
‫ﺷﺎﺧﻪ‬
‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(p.u.‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪0/2‬‬ ‫‪2-1‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪3-1‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪3-2‬‬
‫‪ 7-6‬ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق‪ ،‬دو راه ﺑﺮاي ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن ﻧﻘﺾ ﻗﻴﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 6-6‬اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺪام ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺗﺮﺟﻴﺢ دارد؟‬
‫‪ 8-6‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪﻫﺎي ‪ 5-6‬و ‪ 6-6‬را در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد‬
‫و ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﻛﻪ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 7-6‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮدن ﻧﻘﺾ ﻗﻴﺪﻫﺎ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 9-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در ﻣﺴﺄﻟﻪﻫﺎي ‪ 5-6‬و ‪ 6-6‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺎﺧﻪ ‪ ،1-2‬ﺿﻤﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻘﻴﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ 140MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﺑﺎر و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي را در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪] .‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‪ :‬ﺣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﺎس اﺳﺖ‪[.‬‬
‫‪ 10-6‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت دو ﺑﺎﺳﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 2-6‬ﻣﻘﺪار ‪ K = R/V2 = 0/0001 MW-1‬ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻂ ﻣﺘﺼﻞﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ B‬داده ﺷﺪه و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻋﺒﻮري را ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻮدن ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق‬
‫در ﻫﺮ دو ﺑﺎس‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﮔﺮهاي و ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪] .‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‪ :‬از ﻳﻚ‬
‫ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪ 1‬ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪[.‬‬
‫‪ 11-6‬ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 10-6‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ K‬از ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 0/0005‬ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در دو ﺑﺎس‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﺗﻠﻔﺎت ﺧﻂ را رﺳﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬درﺑﺎره ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 12-6‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي رﻳﺎﺿﻲ ﺧﻄﻲ )ﺗﻘﺮﻳﺐ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ (dc‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي و ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺣﺪي ﻗﻴﺪ ﻧﺎﻣﺴﺎوي ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد و ﺑﻬﻴﻨﻪﺑﺎر را ﻛﻪ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 7-6‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎ را ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 8-6‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎس ‪ 3‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎس اﺳﻠﻚ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 13-6‬ﺑﺎ ﺗﻜﺮار ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 12-6‬ﺿﻤﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎس ‪ 1‬و ﺳﭙﺲ ﺑﺎس ‪ 2‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎس اﺳﻠﻚ‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎس اﺳﻠﻚ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ dc‬ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ 14-6‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي رﻳﺎﺿﻲ ﺧﻄﻲ )ﺗﻘﺮﻳﺐ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ ،(dc‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﻗﻴﻮد‬
‫ﻧﺎﻣﺴﺎوي در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 9-6‬را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 15-6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 5-6‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬و ﻳﻚ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎس ‪ ،1‬ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 100MW‬در ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪11$/MWh‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Spreadsheet‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﻴﻤﺖﮔﺮهاي در ﺑﺎس ‪ 1‬ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪ ‪ 100MW‬از ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ ،8-6‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫‪ 16-6‬ﻣﻮﻟّﺪ ‪ D‬ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ ،15-6‬ﭼﻪ ‪FGR‬ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮد؟‬
‫‪ 17-6‬ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪ 15-6‬و ‪ 16-6‬را ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 9-6‬ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 18-6‬ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻳﺎ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد و ﻳﺎ ﻫﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ در ﻣﻮرد آن دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫دارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮدن ﻣﺒﺎدﻟﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮع ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮاﻛﻢ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 19-6‬ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻳﺎ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد و ﻳﺎ ﻫﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ در ﻣﻮرد آن دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫دارﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻠﻔﺎت را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪273‬‬ ‫‪ 7‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ 7‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ 1-7‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﭼﻨﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اﻣﻜﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ ﺣﺬف ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻫﺮ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﻣﺴﺘﻘﻼً در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و از ﻣﻨﻈﺮ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ اﺣﺪاث‬
‫ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از رده ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺳﻮد ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ درآﻣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ از ﻓﺮوش‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد و درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﺑﺎﺑﺖ اراﺋﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﺑﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز‪ -‬ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ دوم اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ را از دﻳﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮق در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و رﻓﺎه ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻮﺳﺎن ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮوج ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﻨﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آﻧﻬﺎ‬
‫در دﺳﺘﺮس و اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻓﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق اﻳﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﻣﻮارد‬
‫اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ دﻳﮕﺮي ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق را ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺮﻏﻴﺐ‬
‫‪ 2-7‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار‬
‫‪ 1-2-7‬اﻳﺠﺎد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار در ﺻﻮرﺗﻲ در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ آن ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‬
‫در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه درآﻣﺪﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از آن ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫اﺣﺪاث و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آن ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻮد ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻮد ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ رﻳﺴﻚ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت )ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺮخ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر( را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ و ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آن ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮوش رﺳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﺣﺪاث ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق آزادﺷﺪه‪ ،1‬اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻋﻤﺎل ﻛﺮد‪ .‬اﺗّﻜﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻪ »ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺠﺎري ﺗﻮﻟﻴﺪ«‪ 2‬ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﺎده ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﺷﺪه ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻣﻌﺎدﻟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻗﻴﻤﺖ( ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﺪم‬
‫ﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺮق در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫رﻗﺒﺎﻳﻲ وارد ﺑﺎزار ﺷﻮﻧﺪ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‬
‫ﺗﺠﺎري ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ و ﭘﺎﻳﻴﻦدﺳﺘﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮاردادﻫﺎي‬
‫ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺖ را در ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻗﺮاردادﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦدﺳﺘﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را در ﻗﻴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ‬
‫رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ را ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﺑﺮ روي آن دارد‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺴﻚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﻴﺮوﮔﺎه را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻳﺴﻚ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺧﺮاﺑﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻮده ﻛﻪ از ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و اﻧﺠﺎم ﺗﻌﻬﺪات‬
‫ﻗﺮاردادي آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه دﻳﮕﺮي ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد ﺳﺎل ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻋﻤﺮ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﻋﻤﺮ در ﺣﺪود ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 40‬ﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي آﺑﻲ داراي ﻋﻤﺮ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Liberalized‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Merchant generation expansion‬‬
‫‪ 1-1-2-7‬ﻣﺜﺎل ‪1-7‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﺑﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Bruce‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اوﻟﻴﻪ در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ 500MW‬ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻣﺸﻮرت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ Bruce .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻮﻋﻲ از‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺿﺮوري اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ او را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪1021$/kW‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫‪ 30‬ﺳﺎل‬ ‫ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫‪9419Btu/kWh‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺣﺮارﺗﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫‪1/25$/MBtu‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از اﻃﻼﻋﺎت ‪ DOE‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ‪(2002) S.Stoft‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺮآورد اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮده اﺳﺖ‪ Bruce ،‬از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي راهاﻧﺪازي و ﺗﻌﻤﻴﺮات‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬از ‪ Bruce‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش‬
‫ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ‪ (IRR) 1‬ﺳﻮدآوري اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺑﺮآورد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻛﻪ »روش ﮔﺮدش‬
‫وﺟﻮه ﻧﻘﺪي ﺗﻨﺰﻳﻞﻳﺎﻓﺘﻪ«‪ 2‬ﻧﺎم دارد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﺮخ درآﻣﺪ داﺧﻠﻲ‪ 3‬ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ روش‪ Bruce ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي‪ 4‬ﻫﺮ ﺳﺎل از ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ Bruce .‬ﻛﺎر را از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪1021$ / kW × 500MW = 510500000$ :‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺑﺮآورد ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﻪ زﻣﺎنﻫﺎ‬
‫در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﮔﺮدد‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮات دورهاي ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدد و ﺧﺮاﺑﻲﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺮوجﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺸﺪه‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ Bruce‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ 5‬را ‪ %80‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪0/ 8 × 500MW × 8760h/year = 3504000MWh‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮآورد ﺷﺪه‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Internal Rate of Return‬‬
‫‪2‬‬
‫‪The discounted cash flow method‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Internal earning rate‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Net cash flow‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Utilization factor‬‬
‫ﺳﭙﺲ ‪ Bruce‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ اﻧﺮژي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪3504000MWh × 9419Btu/kWh × 1 / 25$ / MBtu = 41255220$‬‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺟﻬﺖ ﺑﺮآورد ﺳﻮد‪ Bruce ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﻧﺮژي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪ 32$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪3504000MWh × 32$ / MWh = 112128000$‬‬ ‫درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪:‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده ‪ Bruce‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺳﺎل‬
‫‪-510500000 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪510500000 $‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪70872780 $‬‬ ‫‪112128000 $‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪70872780 $‬‬ ‫‪112128000 $‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪70872780 $‬‬ ‫‪112128000 $‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪...‬‬ ‫‪...‬‬ ‫‪...‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪...‬‬
‫‪70872780 $‬‬ ‫‪112128000 $‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪30‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ Bruce‬ﻓﺮض ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬درآﻣﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي در ﻃﻮل ‪ 30‬ﺳﺎل‬
‫ﻋﻤﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ Bruce .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮاﺑﻊ اﻳﺠﺎدﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي‬
‫ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑﺮاي اﻳﻦ روﻧﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬ﺑﻪ ‪ Sullivan‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2003‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺮخ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )‪ (IRR‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ Bruce (.‬ﻣﻘﺪار ‪ %13/58‬را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﻗﺒﻞ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار را ﺑﺎ »ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل«‬
‫)‪ (MARR‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﺟﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﺑﺮرﺳﻲ رﻳﺴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮوژه را درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ دو ﻣﻮﺿﻮع دﻏﺪﻏﻪ اﺻﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺮآوردﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻳﺎ اﮔﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻫﺪف ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ روي ﻣﻲدﻫﺪ؟ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪ Bruce ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑﺮاي ﻣﺤﺪودهاي از‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﺿﺮاﺋﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻤﻮدار ﻧﺸﺎن داده در ﺷﻜﻞ ‪ 1-7‬را اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Minimum acceptable rate of return‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ‪ %80‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ‪ %12‬را ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺮوش ﺑﺮق ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ‪30$/MWh‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﻘﺪار ‪ ،%80‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺮوش ﺑﺮق ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-7‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاي واﺣﺪ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻣﺜﺎل )‪ (1-7‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫‪ 2-1-2-7‬ﻣﺜﺎل ‪2-7‬‬
‫ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬از ﺣﺠﻢ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ و رﻳﺴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻧﮕﺮان ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ‪ Bruce‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﮔﺎزي ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ (CCGT) 1‬اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ‬
‫ﺟﺪول زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺗﻔﺎوت دارد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎزده ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژي در آن ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ )زﻳﺮا ارزش‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ(‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﮔﺎز ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮔﺮانﺗﺮ از‬
‫زﻏﺎلﺳﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪combined-cycle gas turbine‬‬

‫‪6927 Btu/kWh‬‬ ‫ارزش ﺣﺮارﺗﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫‪3$/MBtu‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻃﻼﻋﺎت ‪ DOE‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ‪(2002) S.Stoft‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ‪ %80‬و ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق‪ 32$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ از ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪0/ 8 × 500MW × 8760h/year = 3504000MWh‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪:‬‬
‫درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪3504000MWh × 32$ / MWh = 112128000$ :‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪533$ / KW × 500MW = 266500000$ :‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪3504000MWh × 6927Btu / KWh × 3$ / MBtu = 72816624$ :‬‬
‫‪ Bruce‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ‬
‫‪ 2-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﮔﺎزي ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻴﻦ دو‬
‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﺎده ﺑﻴﻦ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ آن دو ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ )در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ( ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ‬
‫‪1‬‬
‫را اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺰرگﺗﺮ )ﻧﻴﺮوﮔﺎه زﻏﺎل ﺳﻨﮓ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻓﺰاﻳﺸﻲ‬
‫ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ Bruce‬ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺿﺎﻓﻲ‬
‫را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده او ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Incremental investment‬‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬ ‫ﺳﺎل‬
‫وﺟﻮه ﻧﻘﺪي‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه زﻏﺎلﺳﻨﮓ‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬ ‫‪A-B+C-‬‬
‫زﻏﺎلﺳﻨﮓ )‪(D‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺸﻲ‬ ‫‪(C) CCGT‬‬ ‫)‪(B‬‬ ‫‪(A) CCGT‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪-244000000 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪510500000 $‬‬ ‫‪266500000 $‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪31561404$‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪72816624 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪31561404$‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪72816624 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪31561404$‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪72816624 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬
‫…‬ ‫…‬ ‫…‬ ‫…‬ ‫…‬ ‫…‬
‫‪31561404$‬‬ ‫‪41255220 $‬‬ ‫‪72816624 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪30‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-7‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاي واﺣﺪ ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻣﺜﺎل ‪ 2-7‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ و درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮدن ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻓﻨﺎوري در ﺟﺪول‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ Bruce‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي‪ ،‬در‬
‫ﺳﺘﻮن آﺧﺮ ﺟﺪول‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻘﺪار ‪ %12/56‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل )‪ (MARR‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬در ﻣﻘﺪار ‪ %12‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ CCGT‬دﺳﺖﻛﻢ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻘﺪار از ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﮔﺰارش‪ Bruce ،‬ﺷﻜﻞ ‪ 3-7‬را آورده و ﺑﻪ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق‬
‫‪ Borduria‬ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ‪ %80‬را ﻛﺴﺐ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫داﺧﻠﻲ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %12‬ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-7‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ CCGT‬ﻛﺴﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ 3-1-2-7‬ﻣﺜﺎل ‪3-7‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﻴﻠﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫‪ ،Nick‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ﺑﺎدي ‪ Syldavian‬ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎدي‬
‫‪ 100‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول زﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﻛﻪ ‪ Nick‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺳﻮددﻫﻲ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺮ‬ ‫ﻧﺮخ ﺣﺮارﺗﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﺻﻔﺮ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ از اﻃﻼﻋﺎت ‪ DOE‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ‪(2002) S.Stoft‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪919$ / KW × 100MW = 91900000$ :‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎد راﻳﮕﺎن اﺳﺖ و از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮات و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري در ﺑﺮآورد اوﻟﻴﻪ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫‪ Nick‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻧﺪارد‪ .‬در ‪ ،32 $/MWh‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮآورد او از ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮق در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎ ﻣﻘﺪار اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ ،Borduria‬ﻳﻜﺴﺎن در‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ Nick‬در ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﻲ آن اﺳﺖ‪ ،‬داراي ﻳﻚ رژﻳﻢ ﻋﺎﻟﻲ وزش ﺑﺎد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎدي ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ از ‪ %35‬ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪0/ 35 × 100MW × 8760h / year = 306600MWh :‬‬

‫درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪306600MWh × 32$ / MWh = 9811200$ :‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده ‪ Nick‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪-91900000 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪91900000$‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪9811200 $‬‬ ‫‪9811200 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪306600‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪9811200 $‬‬ ‫‪9811200 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪306600‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪9811200 $‬‬ ‫‪9811200 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪306600‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬
‫…‬ ‫…‬ ‫…‬ ‫…‬ ‫…‬ ‫…‬
‫‪9811200 $‬‬ ‫‪9811200 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪306600‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪30‬‬
‫در ﻣﺪت ‪ 30‬ﺳﺎل ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎدي‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه در ﺳﺘﻮن آﺧﺮ ﺟﺪول‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %10/08‬را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %12‬ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬آن را ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻲداﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻘﺪار ‪%10‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ﺑﺎدي ‪ Syldavian‬را ارﺿﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-2-7‬از رده ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﺷﺪه آن‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﻧﻈﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ واﻗﻌﻲ آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﺪري‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻛﻨﺪ ﻛﻪ درآﻣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آن را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دﻻﺋﻞ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار را ﻧﻮﻳﺪ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ از رده ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ درآﻣﺪ آﻳﻨﺪه و دورﻧﻤﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺳﺖ و ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﻮدن ﻧﻴﺮوﮔﺎه از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬در آن ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزش زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه( در ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ زﻳﺮا‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ درآﻣﺪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-2-2-7‬ﻣﺜﺎل ‪4-7‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش ‪ ،Bruce‬ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫زﻏﺎلﺳﻨﮕﻲ ﻣﺬﻛﻮر در ﻣﺜﺎل ‪ 1-7‬را ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از ‪ 15‬ﺳﺎل ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ زﻏﺎل ﺑﺎ ﮔﻮﮔﺮد ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار‬
‫‪ 2/35$/MWh‬ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬دوﻟﺖ ‪ Borduria‬ﻳﻚ ﻣﺎﻟﻴﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ 1$/MWh‬ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﻴﻠﻲ وﺿﻊ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪2 / 35$ / MBtu × 9419Btu / kWh + 1$ / MWh = 23 / 135$ / MWh :‬‬
‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬رﻗﺒﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮي را وارد ﻣﺪار ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ‪ 23$/MWh‬رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ‪ ،%80‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه زﻳﺮ زﻳﺎن ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪:‬‬
‫زﻳﺎن ﺳﺎﻻﻧﻪ‪:‬‬
‫‪(23 / 13456 − 23)$ / MWh ×0/ 8 × 500MW × 8760h / year = 473040$‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎزار ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راهاﻧﺪازي‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻﺗﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي ﺗﺎ ‪ ،22$/MWh‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻗﻴﻤﺖ زﻏﺎل ﺑﺎ ﮔﻮﮔﺮد ﻛﻢ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎً از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﻮد ﺗﺎ ارزش زﻣﻴﻦ آن ﻛﻪ ‪ 10‬ﻣﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮآورد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬اﻣﻜﺎن دﻳﮕﺮي را ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻮﺧﺖ زﻏﺎل ﺑﺎ ﮔﻮﮔﺮد ﻛﻢ از ﺳﻮﺧﺖ زﻏﺎل ﺑﺎ ﮔﻮﮔﺮد زﻳﺎد ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫‪ 1/67$/MWh‬دارد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻌﺎدل ‪ 5‬ﻣﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮔﻮﮔﺮدزداﻳﻲ ﮔﺎزﻫﺎي دودﻛﺶ‪ (FGD)1‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺼﺐ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻳﻚ ﺳﺎل ﻃﻮل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ و ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳﺎنآوري ﺑﺮ ﻧﺮخ ﺣﺮارﺗﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و آن را ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ‪Btu/kwh‬‬
‫‪ 11500‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻣﻔﺮوﺿﺎت اﻗﺘﺼﺎدي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪﻳﺪ‬
‫در ‪ 15‬ﺳﺎل ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه از ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه در ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪-50000000 $‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪50000000 $‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪6289680 $‬‬ ‫‪77088000 $‬‬ ‫‪70798320 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪6289680 $‬‬ ‫‪77088000 $‬‬ ‫‪70798320 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Flue gas desulfurization equipment‬‬
‫‪6289680 $‬‬ ‫‪77088000 $‬‬ ‫‪70798320 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪...‬‬ ‫‪...‬‬ ‫‪...‬‬ ‫‪...‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪...‬‬
‫‪16289680 $‬‬ ‫‪87088000 $‬‬ ‫‪70798320 $‬‬ ‫‪3504000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪15‬‬
‫درآﻣﺪ ﺳﺎل ﺷﻤﺎره ‪ 15‬ﺷﺎﻣﻞ ارزش ﺑﺮآوردي زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫ﻳﻚ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي ﻣﺜﺒﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻌﻠﻲ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 4763285$‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-2-7‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺘﻨﺎوب‬

‫اﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺮق ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﻻ رود ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺟﺒﺮان ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫آﻣﺎده ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ از رده ﺧﺎرج ﻛﺮدن واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزاري اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ را ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻛﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ‬
‫ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺘﻨﺎوب ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آبوﻫﻮاﻳﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ را در ﺗﻘﺎﺿﺎ دارد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ذﺧﻴﺮه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در دوره زﻣﺎﻧﻲ ﭼﻨﺪ روز ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺑﺎر اوج و ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﮕﻲ و ﻳﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر‪ ،‬در ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ از ﺳﺎل ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً در ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‪ 1‬ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 4-7‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ را ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ (PJM) Pennsylvania–Jersey–Maryland‬در ﺳﺎل ‪ 1999‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 17500 MW‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫‪1‬‬
‫‪Load-duration curve‬‬
‫‪ 51700 MW‬ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ‪ %8‬از ‪ 8760‬ﺳﺎﻋﺖ ﺳﺎل ‪ 1999‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺑﺎر از ﻣﻴﺰان ‪ 40000 MW‬ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻞ ﺳﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻋﺪد ﻳﻚ را اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﺎرا‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﻟﺪي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻟﺪي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ارزان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻛﺴﺐ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق در زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﻗﺎﺑﺖ در ﺳﺎﻋﺎت ﺑﺎ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ در ﺳﺎﻋﺎت ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و رﻗﺎﺑﺖ ﻓﻌﺎﻟﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﺤﺪودي از واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻋﺎت ﺑﺎ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي در ﻣﺪار ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و‬
‫از ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-7‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ PJM‬در ﻃﻮل ﺳﺎل ‪) 1999‬ﻣﻨﺒﻊ‪(www.pjm.com :‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ PJM‬در ﺳﺎل ‪ 1999‬ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 5-7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از ﺳﺎﻋﺎت ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺪود اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ آن ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺷﺪت رﻗﺎﺑﺖ دﭼﺎر اﻋﻮﺟﺎج ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-7‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ PJM‬در ﺳﺎل ‪ .1999‬ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻮر ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ 100$/MWh‬ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اوج ﻣﻨﺤﻨﻲ در ‪ 1000$/MWh‬ﺑﻪ ازاي ‪%100‬‬
‫اوﻗﺎت اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫)ﻣﻨﺒﻊ‪(www.pjm.com :‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻓﺼﻮل ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار‬
‫ﻛﺎرا‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻴﭻ اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادن ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﺧﺮﻳﻦ ‪ MWh‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي‬
‫در ﻓﺮوش اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد ﭘﻮﻟﻲ را از دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻢ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي زﻳﺮ ﺣﺪي ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﺎم آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد‬
‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻌﻤﻴﺮات ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ‬
‫ارزش ﻳﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖِ ارزش ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ از ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزده )ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺣﺪيﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ اﺳﺖ( ﭼﻪ ﻣﻲآﻳﺪ؟ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدن ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﻮد در ﻳﻚ روز ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮم ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻳﺎ ﺷﺐ‬
‫ﺗﺎرﻳﻚ و ﺳﺮد زﻣﺴﺘﺎن رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﻫﺮﮔﺰ در زﻣﺮه ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي زﻳﺮ ﺣﺪي‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺖ دﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎه‬
‫ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ در ﺗﺠﺎرت‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮد را در ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﺶ ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-3-2-7‬ﻣﺜﺎل ‪5-7‬‬
‫‪ ،Harry‬ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ ،Syldavia‬در اﻣﻮر ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻳﻚ ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺮق رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ 50‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ ‪ Skunk River‬ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻧﻔﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ارزش ﺣﺮارﺗﻲ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ 12000Btu/kWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺳﻮﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ 3$/MBtu‬را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزده را دارد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Syldavia‬در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ از اﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ Harry .‬اﺑﺘﺪا ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻋﺪدي در ﺣﺪود ‪ 280000$‬در ﺳﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﺑﺮآورد ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪ × (MWh‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد )‪= ($/MWh‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ )‪ + ($‬ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪ × (MWh‬ارزش ﺣﺮارﺗﻲ )‪ × (Btu/kWh‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ )‪($/MBtu‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ‪ Harry‬واﻗﻌﺎً ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﮔﺴﺘﺮه از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدهﺳﺎزي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‪ ،‬ﻓﺮض‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه در ﺻﻮرت در ﻣﺪار ﺑﻮدن‪ ،‬در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫‪ Harry‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫ﻳﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 6-7‬ﻧﺘﺎﻳﺞ او را ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻓﻘﻂ ‪ 5‬ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ‪1000 $/MWh‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ Skunk River‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 36$/MWh‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻼً ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اﻣﺎ از دﻳﺪﮔﺎه ‪ Harry‬ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻫﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺪود از ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮد را‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﻮي‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫در اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ از ﺧﺮﻳﺪ اﻣﺘﻨﺎع ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺎزهﻫﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺼﺮف ﻧﻜﺮدن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ Skunk River‬را ﻣﻲﺗﻮان آﺧﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻟﻘﺐ داد‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎن ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮآورد ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ در ﻣﺪار ﺑﻮدن ﻧﻴﺮوﮔﺎه در ﻫﺮ ﺳﺎل ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﻣﻮرد‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ رﺷﺪ ﺑﺎر و از رده ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺤﺮاف ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻃﻮل ﻳﻚ زﻣﺴﺘﺎن ﮔﺮم ﻳﺎ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺧﻨﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻛﻤﺘﺮي‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺎرش ﻛﻢ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان آﻣﺎدﮔﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي آﺑﻲ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﺣﺪي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﻬﮕﺎه‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درآﻣﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ در ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﺳﺎل ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺣﺘﻤﺎل از دﺳﺖ دادن ﭘﻮل در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬
‫از ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﻟﻚ رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎﻳﻲ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-7‬ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ Skunk River‬ﻣﺜﺎل ‪ 5-7‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺧﻮد اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري در ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﻧﺘﻈﺎر دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن را دارد‪.‬‬
‫‪ 3-7‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺸﺘﺮي‬

‫در ﺑﺨﺶ اول اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬از ﻣﻨﻈﺮ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺎﻟﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را درﺑﺎره از رده ﺧﺎرج ﻛﺮدن‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻴﭻ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺟﺒﺎري در ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻞ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬از ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي اﻧﻔﺮادي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻠﻘﻲ از وﺟﻮد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﻮدآور‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل در ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﮕﻴﺰه ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺳﻮدﻫﺎ راﺿﻲﻛﻨﻨﺪه ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺑﺎزار ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزوﻛﺎر ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻀﻤﻴﻦ‬
‫و ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺑﻮدن ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻬﺎر ﺷﻜﻞ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺎزوﻛﺎر را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎدآور ﺷﻮﻳﻢ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﻧﺘﻈﺎراﺗﻲ درﺑﺎره ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫اﻧﺮژي دارﻧﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﻧﻪ زﻣﺎن دﻳﮕﺮي ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﮔﻬﮕﺎه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺮاﺑﻲ ﻳﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺟﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮات در دﺳﺘﺮس‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻣﺎده ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺣﺪ ﻟﺰوم ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي اوج را ﺑﺮآورده‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬اﻓﺰودن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در زﻳﺮ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻧﻈﺮ ﺑﺮآوردن اﻧﺘﻈﺎرات ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻗﻀﺎوت ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 1-3-7‬اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﻗﺘﺼﺎدِ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻛﺎﻻي دﻳﮕﺮي رﻓﺘﺎر ﻛﺮد )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﺷﺮح ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ ‪ 2002 ،Stoft‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ(‪ .‬آﻧﻬﺎ‬
‫اﺻﺮار دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺑﺎزار آزاد ﺗﺠﺎرت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻳﺎ‬
‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺮق وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬دﺧﺎﻟﺖ در ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﺐ اﻋﻮﺟﺎج ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و‬
‫اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و وﺟﻮد ﻳﺎراﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ﺣﺪ ﻻزم اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻫﺮ دو از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺎﻻ اﻓﺰاﻳﺶ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﺮﺿﻪ آن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺿﺎﻓﻲ در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﮔﺮدد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻳﻚ‬
‫ﺗﻌﺎدل ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ذات ﻣﺘﻨﺎوب ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻓﺎﻗﺪ‬
‫ﻛﺸﺶ ﺑﻮدن آن‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ در ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻤﻮار و ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ‬
‫)ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻗﻴﻤﺖ در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه( ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 7-7‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‬
‫را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-7‬ﺷﺮح ﺳﺎزوﻛﺎري ﻛﻪ در ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺟﻬﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬اﻟﻒ‪-‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻓﻲ ب‪ -‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻜﻪاي‪ -‬ﺧﻄﻲ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اول‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ‪ ،‬ﻋﻤﺪه واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ‬
‫دوم‪ ،‬ﻛﻪ داراي ﺷﻴﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮي اﺳﺖ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي اوج ﺑﺎر‪ 1‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي اﺳﺖ و ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺧﻂ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎ‬
‫ﻛﺸﺶ ﻛﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﻲ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫دو ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ و دﻳﮕﺮي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ اﻳﻦ دو ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻗﻴﻤﺖ‬
‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻨﺪان ﺑﻴﺶ از آن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ )ﺷﻜﻞ ‪) 7-7‬اﻟﻒ((‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ در ﻣﺪت زﻣﺎن اوج ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎزار ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺷﺮاﻳﻂ اوج ﺑﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرود‬
‫)ﺷﻜﻞ ‪)7 -7‬ب((‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رخ دﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﺪه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺑﺎر ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ از رده ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي آﺑﻲِ‬
‫در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ را ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮض اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫ﺣﺴﺎس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﻞ ﺑﺎرزداﻳﻲ‪ 2‬اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 7-7‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﺣﺘﻲ‬
‫اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر در ﺳﺎل اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮق ﻛﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﭘﻴﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﺗﻘﺎﺿﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد و درآﻣﺪ »اﺿﺎﻓﻲ« ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﮕﻴﺰه دادن ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺟﺪﻳﺪ و ﻳﺎ آﻣﺎده ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ واﺣﺪﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪peaking units‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Load shedding‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد )ﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﻗﻴﻤﺘﻲ واﻛﻨﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬اﻧﺪازه ﺟﻬﺶﻫﺎي‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﺑﺎر اوج و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎي‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه ﻗﻮي در ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﮔﺮدد‬
‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺪلﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﻴﭽﻴﺪه رﻳﺎﺿﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد )ﻛﺎر ﻛﻼﺳﻴﻚ ‪ Schweppe‬و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران ‪ 1988‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺗﻌﺎدل ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ و رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﻠﻲ و رﻓﺘﺎري‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫ﺣﺼﻮل اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل ﺷﻮد‪ .‬اوﻻً‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﻛﺎﻓﻲ از ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪتِ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﻣﻘﺒﻮل واﻗﻊ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدن ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪي ﻛﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﻴﺮهﺑﻨﺪي‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎدل ﺳﻴﺴﺘﻢ در‬
‫زﻣﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎي اوج‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻄﻊ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ و‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺎﮔﻮاري در ﭘﻲ دارد‪ .‬ﻗﻄﻊ ﺑﺎر از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﻄﻊ ﺑﺎر را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ارزش ﺑﺎر از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ )‪ (VOLL‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻄﻌﻲﻫﺎﻳﻲ ﻋﺎدت ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﺪﺗﻲ از زﻣﺎن آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﻮد‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻨﺸﺄ اﻳﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎ و ﺗﻮﺟﻴﻪ آن‬
‫ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده و‬
‫از ﺣﻖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﻋﻮاﻗﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ دارد؛‬
‫ﻣﺜﻼً ﻗﺸﺮ ﻓﻘﻴﺮ و آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻧﻴﺎزﻫﺎي‬
‫ﺿﺮوري ﻫﻤﭽﻮن ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﭘﺨﺖ و ﭘﺰ و ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮا ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ﺳﻘﻒ ﻗﻴﻤﺘﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ از ﺟﻬﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ در ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻘﻒ ﺑﺮاي ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﻳﺎ ﺣﻔﻆ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﻮﻗﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻫﺎ ﻫﻢ ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ آب و ﻫﻮا ﻣﻌﺘﺪلﺗﺮ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺮژي آﺑﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ اﺗﻔﺎق ﻧﻴﻔﺘﺪ و‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮق ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫رﻳﺴﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻫﺎ را از‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎزدارد‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪1999) Ford‬و ‪ (2001‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي اﺧﺬ ﻣﺠﻮز ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ در ﺑﺎزار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻓﺰاﻳﺶ آرام در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺑﺎر‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﻪاي از ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي روﻧﻖ و رﻛﻮد را‬
‫ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﺒﻮد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑﺮق و آﻏﺎز ﻳﻚ دوره روﻧﻖ در‬
‫اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روﻧﻖ ﺑﻪ اﺷﺒﺎع ﻇﺮﻓﻴﺖ در ﺑﺎزار ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ و‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺎزاد ﺟﺬب ﻧﺸﺪه‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺳﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي‬
‫روﻧﻖ و رﻛﻮد در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ آن ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺸﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﻓﺮض‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﻘﻂ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺘﻲ را ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻌﻴﻦ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ 2-3-7‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫ﺗﻠﻘﻲ ﻏﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﭙﺮدن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﺎن ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ رﻳﺴﻚ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬ﻃﺮاﺣﺎن ﺑﺎزار در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫آﻧﻜﻪ ﻫﺮ از ﭼﻨﺪﮔﺎﻫﻲ ﭘﻮل زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﺒﻮد ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮي ﭘﻮل ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻣﺎده ﻫﺮ ﻣﻮﻟﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﺎﺑﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ از درآﻣﺪ را ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از درآﻣﺪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ از ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖﺑﺎﺑﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫دﺳﺖﻛﻢ ﺑﺨﺸﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺟﺪﻳﺪ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را‬
‫ﺑﺮاي آﻣﺎده ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ واﺣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻣﺎده‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻤﺒﻮد ﺗﻮان را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ آن را ﺣﺬف‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺪه و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را در ﺑﺎزار اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬رﻳﺴﻚﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ را ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ و آن را ﻣﻴﺎن‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ از زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻘﺎﺿﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺖﻛﻢ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲﺳﺎزي ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي در زﻣﺎن اوج ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰ ﺑﺎزار‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﭼﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬اﻳﻦ روش اﻧﮕﻴﺰه رﻓﺘﺎر‬
‫ﻛﺎرا از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﺮف‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﺘﺮلﻛﻨﻨﺪه ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻋﻤﻠﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬اوﻻً‪ ،‬روش واﺿﺤﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻳﺎ ﻧﺮخ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﮕﺎوات ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺰاعﻫﺎي ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪاي در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﻟﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي آﺑﻲ و ﺣﺮارﺗﻲ ﺳﻬﻢ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ در ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺪارﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻳﻚ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي آﺑﻲ را ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﺎﺑﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﻴﺎر ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و وﻟﺰ ﻳﻚ روش ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ را‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮد‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻫﺮ ﺑﺎزه ‪ t‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫»ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ«‪ 1‬ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻳﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬
‫‪CE t = VOLL × LOLPt‬‬ ‫)‪(1-7‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪ VOLL‬ارزش ﺑﺎر از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﺮاي ﻟﺤﺎظ اﺛﺮ ﺗﻮرم‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ روز ﻣﻲﮔﺮدد و ‪ LOLPt‬اﺣﺘﻤﺎل از دﺳﺖ دادن ﺑﺎر در‬
‫‪1‬‬
‫)‪Capacity element (CE‬‬
‫زﻣﺎن ‪ t‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎر و ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻣﺎده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺧﺮوج‬
‫واﺣﺪﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ »ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ« ﺑﺮاي ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد و ﮔﻬﮕﺎه‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ »ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ«‪ ،‬ارزش ﺑﺎر از دﺳﺖ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻘﻒ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻮل ﺟﻤﻊﺷﺪه در ﻃﻮل ﻫﺮ ﺑﺎزه ﻧﻴﻢﺳﺎﻋﺘﻲ از‬
‫ﺑﺎﺑﺖ اﻳﻦ »ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ«‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ اﺑﺮاز آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از اﻳﻨﻜﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﺷﺮﻛﺖ داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﻫﺪف‬
‫از »ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ« اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت دﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ‪) 1‬ﺑﻬﺎي آﻣﺎدﮔﻲ( ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ درآﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي را ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ واﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺑﻪ ‪) LOLP‬اﺣﺘﻤﺎل از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﺑﺎر(‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎ را دﺳﺘﻜﺎري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﻌﺮﻓﻲ ‪ ،2NETA‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 3-3-7‬ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻞ ﻣﻘﺪار ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻳﺎ ﻧﺮخ آن‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺪفﮔﺬاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻘﺪار ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ )ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺮق( ﻣﻠﺰم ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد از اﻳﻦ اﻟﺰام‪ ،‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اداري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﻴﻤﺖ آن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻲﺛﺒﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺳﺎدهاي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ و ﺷﺎﻳﺪ اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮔﺎم زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎزهاي ﻛﻪ روي آن اﻟﺰاﻣﺎت ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن ﻳﻚ ﺑﺎزه ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ )ﻳﻚ ﻣﺎه ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ( را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻘﺪار ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ را‬
‫‪1‬‬
‫‪Capacity payment‬‬
‫‪2‬‬
‫‪New Electricity Trading Arrangements‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ آن در اوﻗﺎت ﻛﻢﺑﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﮔﺎم زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺎم زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ )ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﻓﺼﻞ ﻳﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎل( ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎﺳﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺎم زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را از ﻓﺮوش ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻣﺠﺎور‬
‫دﻟﺴﺮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﮔﺎم زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ را روي آن ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ از اوج ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﺮاب ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻟﺰاﻣﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪاي را ﺑﺮ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻧﺘﺨﺎب روﺷﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﭘﺎداش ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ دوﻣﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎمﺗﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ را دﻧﺒﺎل ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻄﻤﺌﻦ ﭘﺎداش دﻫﺪ و واﺣﺪﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ را ﺑﻪ از رده ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺑﺎزار ‪Pennsylvania-Jersey-‬‬
‫‪ ،Maryland‬ﻣﻘﺪار ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﻣﺠﺎزﻧﺪ در ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺮخ‬
‫ﺧﺮوج اﺿﻄﺮاري آﻧﻬﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ آورده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﻣﻴﺰان آﻣﺎدﮔﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي اﺻﻼح ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺣﻔﻆ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ در زﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﻲ آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺧﺮﻳﺪار اﻧﺮژي ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻫﺪف را ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻬﺎي آن ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزار ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ در ﻫﺰﻳﻨﻪ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﻤﺒﻮد و ﻳﺎ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﻛﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮآورده ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻄﺢ اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫آن ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻬﺘﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان را ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮده‪ ،‬و ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﺎر‪ 1‬را‬
‫دﻟﺴﺮد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Free riders‬‬
‫‪ 4-3-7‬ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ آرﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آزاداﻧﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﭼﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻐﻲ را ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﺎﻟﻎ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻮﻟﺪ وارد ﻗﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژي ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻴﺰان ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ‬
‫ﺣﺼﻮل ﺳﻄﺢ ﻣﻄﻠﻮب ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ﺑﻪ ﺳﻄﺤﻲ از ﺑﻠﻮغ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ اﻳﻦ روش اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻬﺎد‬
‫ﻣﺮﻛﺰي )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن را از ﻃﺮف‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﺪفﮔﺬاري ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در‬
‫ﺑﺎزار ﻇﺮﻓﻴﺖ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫‪ Vazquez‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺮاج ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎ اﺳﺎﺳﺎً از اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮاي ﻋﺪم ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎد ﻣﺮﻛﺰي از‬
‫ﻣﻌﻴﺎر ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ )‪ (Q‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ )‪ (s‬اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﻋﺎً ‪ %25‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﮔﺮاﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﻣﺪت ﻗﺮاردادﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي اﻳﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﻬﺎي رﻳﺴﻚ‪ 1‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺎي رﻳﺴﻚ ‪ P‬ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺮارداد ‪ Q‬را ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻗﺮاردادﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﻮﻟﺪي را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ q‬ﻣﮕﺎوات‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺎ ﺑﻬﺎي رﻳﺴﻚ ‪ P‬ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه از ﻣﺪت ﻗﺮارداد‪ ،‬ﺑﻬﺎي رﻳﺴﻜﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ q × P‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه‬
‫ﻛﻪ در آن ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ π‬از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ‪ s‬ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ (π − s) × q‬را ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺑﺎزه ﻓﻘﻂ‬
‫‪ g‬ﻣﮕﺎوات در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﻤﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻌﺎدل )‪ pen × (q − g‬را ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻄﻠﻮب دارﻧﺪ‪:‬‬
‫* رﻳﺴﻜﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﺣﺪي ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ زﻳﺮا درآﻣﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﻄﻌﻲ و‬
‫ﺑﻲﺛﺒﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺎ درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺪاوم ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Premium fee‬‬
‫* ﻧﻬﺎد ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺠﻢ ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺣﺮاج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﻄﺤﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً‬
‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻄﻠﻮب از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫* ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ اﻧﮕﻴﺰه دارﻧﺪ ﻛﻪ آﻣﺎدﮔﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده‪ ،‬ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ؛ زﻳﺮا‬
‫ﺑﺎزهاي ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ در آن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﺒﻮد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻋﺪم‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ در ﺧﻼل زﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﻤﺘﺮ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺑﺮاي ﻗﺮارداد ﻣﺄﻳﻮس ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫* ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﻜﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺑﺎزارﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺴﻮس ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻀﻤﻴﻦ داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺣﺮاج رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫* ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎرﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺟﻴﺮهﺑﻨﺪي ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺗﺪاﺧﻞ ﺑﺎ ﺑﺎزار ﻋﺎدي اﻧﺮژي ﻛﻤﻴﻨﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ Sullivan‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2003‬ﻳﻚ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﺎده از روشﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ (2002) Stoft .‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺤﺴﻮس ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚِ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ Schweppe .‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1988‬ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﺮاي‬
‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻟﺤﻈﻪاي اﺳﺖ‪ 1999) Ford .‬و ‪ (2001‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ را اراﺋﻪ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي روﻧﻖ و رﻛﻮد را در ﺳﺎﺧﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ de Vries .‬و ‪ (2003) Hakvoort‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺐ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ Vazquez .‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ Billinton .‬و ‪ (1996) Allan‬ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Billinton R, Allan R N, Reliability Evaluation of Power Systems, Second Edition,‬‬
‫‪Kluwer Academic/Plenum Press, Boston, 1996.‬‬
‫‪de Vries L J, Hakvoort R A, The question of generation adequacy in liberalized‬‬
‫‪electricity markets, Proceedings of the 26th IAEE Annual Conference, June 2003.‬‬
‫‪Ford A, Cycles in competitive electricity markets: a simulation study of the western‬‬

‫‪United States, Energy Policy, 27, 1999, 637–658.‬‬
‫‪Ford A, Waiting for the boom: a simulation study of power plant construction in‬‬
‫‪California, Energy Policy, 29, 2001, 847–869.‬‬
‫‪Schweppe F C, Caramanis M C, Tabors R D, Bohn R E, Spot Pricing of Electricity,‬‬
‫‪Kluwer Academic Publishers, Boston, 1988.‬‬
‫‪Stoft S, Power System Economics, John Wiley & Sons, New York, 2002.‬‬
‫‪Sullivan W G, Wicks E M, Luxhoj J T, Engineering Economy, Twelfth Edition,‬‬
‫‪Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ, 2003.‬‬
‫‪Vazquez C, Rivier M, Perez-Arriaga I J, A Market Approach to Long-Term Security of‬‬
‫‪Supply, IEEE Transactions on Power Systems, 17(2), 2002, 349–357.‬‬
‫‪ 5-7‬ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫در اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬
‫‪ 1-7‬ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ 400‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ‪ 30‬ﺳﺎل‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫داﺧﻠﻲ )‪ (IRR‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺣﺪاﺛﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1200$/kW‬و ﻧﺮخ ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫‪ 9800Btu/kWh‬دارد‪ .‬ﺳﻮﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ 1/1$/MBtu‬ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ‬
‫در ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ‪ 7446h‬در ﺳﺎل ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺷﻮد و ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 31$/MWh‬ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ‪ MARR‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ %13‬ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد؟‬
‫‪ 2-7‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 1-7‬ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﭘﺲ از ‪ 10‬ﺳﺎل در ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫و ﭘﺲ از ‪ 20‬ﺳﺎل در ﺣﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ ‪ %15‬درﺻﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫‪ 3-7‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 1-7‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ‪ 10‬ﺳﺎل اول ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 35$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ‪ 31$/MWh‬اﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ‪ 20‬ﺳﺎل اول ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 31$/MWh‬و در ‪ 10‬ﺳﺎل آﺧﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ‪35$/MWh‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه را ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 1-7‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده و دﻻﻳﻞ اﺧﺘﻼف را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-7‬در ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﺗﻌﻬﺪات ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻴﻮﺗﻮ‪ ،‬دوﻟﺖ ‪ Syldavia‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ را ﺑﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺮوﺟﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪35$/MWh‬‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ‪ Greener Syldavia Power‬در ﻧﻈﺮ دارد از ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎدي ‪ 200‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎدي داراي ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ‪ 30‬ﺳﺎل ﺑﻮده و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 850$/kW‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﻲ رژﻳﻢ ﺑﺎد ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﺷﺪه‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺟﺪول ذﻳﻞ ﺑﺮآورد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل‬ ‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﺴﺮي از ﻇﺮﻓﻴﺖ )درﺻﺪ(‬
‫‪1700‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪1200‬‬ ‫‪75‬‬
‫‪850‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪400‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪4610‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %12‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪،‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دوﻟﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎدي را ﺑﺴﺎزد؟‬
‫‪ 5-7‬ﺷﺮﻛﺖ ‪ Syldavia Energy‬اﻣﻜﺎن اﺣﺪاث ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺟﺪﻳﺪ ‪ 600‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺟﺪول زﻳﺮ‪ ،‬ﻛﺪام ﻓﻨﺎوري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؟ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه داراي ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ‪ 0/8‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪ 30$/MWh‬ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ Syldavia Energy .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل را ‪ %12‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻓﻨﺎوري ‪B‬‬ ‫ﻓﻨﺎوري ‪A‬‬
‫‪650$/kW‬‬ ‫‪1100$/kW‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫‪ 30‬ﺳﺎل‬ ‫‪ 30‬ﺳﺎل‬ ‫ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫‪6500Btu/kWh‬‬ ‫‪7500Btu/kWh‬‬ ‫ﻧﺮ خ ﺣﺮارﺗﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫‪2/75$/MBtu‬‬ ‫‪1/15$/MBtu‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه‬

‫‪ 6-7‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪1000$/Kw‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫‪400MW‬‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫‪9800Btu/kWh‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺧﺮارﺗﻲ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫‪1/1$/MBtu‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه‬
‫‪0/85‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫‪31$/MWh‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﺷﺪه ﺑﺮاي ﻓﺮوش‬
‫ﭘﺲ از ‪ 5‬ﺳﺎل ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ 1/5$/MWh‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻪ ‪ 0/45‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺑﺎ آن ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 25$/MWh‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ‪ Borduria‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻲﻛﺮده‪ ،‬اﮔﺮ از اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار آﮔﺎه ﻣﻲﺑﻮد؟ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ %12‬در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﻢ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 7-7‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 6-7‬ﻣﻲﮔﻴﺮد و‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎزار ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪ 5 .‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎ ﺧﺮاﺑﻲ ﻋﻤﺪهاي ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ‪ 120‬ﻣﻠﻴﻮن‬
‫دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﻤﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري در‬
‫ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه ﻋﻤﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاش آﻣﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria‬ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺧﺮاﺑﻲ ‪15‬ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻲﻛﺮد؟‬
‫‪ 8-7‬ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻗﺪﻳﻤﻲ ‪ 100‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ داراي ارزش ﺣﺮارﺗﻲ ‪ 13000Btu/kWh‬اﺳﺖ و ﺳﻮﺧﺘﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ 2/9$/MBtu‬ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ آﻣﺎده ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ 360000$‬در ﺳﺎل ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ‪ %1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ آﻣﺎده ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 9-7‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺜﺎلﻫﺎي ‪ 1-7‬و ‪ 2-7‬ﺷﺮح داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﺳﺎده در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؟‬
‫‪ 10-7‬ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺗﺪاوم ﺑﺎر و ﺗﺪاوم ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮد ﻛﻪ در آن زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ )ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آن دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻳﺪ(‪ ،‬رﺳﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي اوج‬
‫را ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 11-7‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻗﺒﻞ را ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﺗﻜﺮار ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﻴﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺷﺮاﻳﻂ آبوﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬در ﻣﺪار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬از رده ﺧﺎرج ﺷﺪن‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻳﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 12-7‬اﮔﺮ ﺳﺎزوﻛﺎري ﺑﺮاي ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﻪ ﺗﺪارك ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ )ﻳﺎ در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آن دﺳﺘﺮﺳﻲ دارﻳﺪ( وﺟﻮد دارد‪ ،‬ذﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪303‬‬ ‫‪ 8‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪ 8‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪ 1-8‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ ،6‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪاﻧﺘﻘﺎل از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﻄﻮط ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ارﺗﻘﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻳﻤﻦ و‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎزار را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻮدن ﺑﺎزار را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺑﺮ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻓﻘﻂ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ رﻓﺎه اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق ﺑﺎﻳﺪ روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت را در ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫اﺗﺨﺎذ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم روﺷﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ در ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺠﺰاي ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺪف ﻣﺬﻛﻮر را‬
‫ﺑﺮآورده ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻗﺒﻞ از آﻏﺎز رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ 1‬ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دﻻﻳﻠﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ در ﻋﺮﺿﻪﺑﺮق ﺷﺮوع ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻓﺰاﻳﻨﺪه درﺑﺎره ﻋﺪم ﻛﺎراﻳﻲ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداريﻫﺎ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ‪،‬‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﻮﻟﻴﺪ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻮدهاﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﻤﻮاره ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎز و‬
‫ﺑﺪون ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺑﻪ ﺑﺎزار اﻧﺮژي‪ ،‬ﻻزم ﺷﻤﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ‬
‫دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﺎرا و ﺗﻮﺳﻌﻪﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻣﺠﺰا ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري در ﺷﺒﻜﻪ دﺳﺖﻳﺎﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻛﺜﺮ ﻛﺎرﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎزده ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت و‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت )‪ ،2(SRMC‬روﺷﻲ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده در ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﺷﺒﻜﻪاﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي‬
‫‪1‬‬
‫‪Coordination‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Short-run Marginal Cost‬‬
‫ﻣﺤﻠﻲ‪ ،1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ اﻣﻨﻴﺖ‪ -‬ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻗﻴﻤﺖ‪ 2‬و ﺗﺮﻛﻴﺐ آن ﺑﺎ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل )‪ ، 3(FTR‬در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﺮق ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺚﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺿﺮورت ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در دو ﺟﻬﺖ ‪ -‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﻜﻤﻞ ‪ -‬ﺻﻮرت‬
‫ﭘﺬﻳﺮد‪:‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺠﺎري اﻧﺘﻘﺎل‪ 4‬و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ‬
‫)ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ(‪.5‬‬
‫رﻫﻴﺎﻓﺖ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪاﻧﺘﻘﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎرت در ﺑﺨﺶ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ را‬
‫در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻢ ﺑﺨﺮد و در ﻣﻜﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻗﻴﻤﺖ در دو ﺑﺎزار از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﻤﻞ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً‪،‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫‪FTR‬ﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺠﺎري اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﻠﻲ و ﻧﻈﺮي ﻣﺘﻌﺪدي ﻓﺎﺋﻖ آﻣﺪ‪.‬‬
‫رﻫﻴﺎﻓﺖ دوم از اﻳﻦ ﻓﺮض ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ذاﺗﺎً ﻳﻚ ﻛﺎﻻي اﻧﺤﺼﺎري اﺳﺖ و ﻟﺬا‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت )ﺗﻨﻈﻴﻢ( ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﺻﻠﻲ آژاﻧﺲﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻛﻪ درآﻣﺪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن اﻧﺘﻘﺎل را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻣﺸﻮق ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫را ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺎزده اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﺎﻟﻲ ﻋﻄﺎ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛﺎرآﻣﺪ را ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻫﺪفﮔﺬاري ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﺎرآﻣﺪ را ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻫﺪ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﺑﺮان ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ دو رﻫﻴﺎﻓﺖ ﻫﻨﻮز در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ در ﺧﺼﻮص ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‬
‫ﻫﻴﭻﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ روي ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻣﺸﺘﺮك در دو روش اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Locational Marginal Prices‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Bid-based Security Constrained Dispatch‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Financial Transmission Rights‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Merchant Transmission Investment‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Regulatory Incentives‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮور وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺠﺎرت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬روش ﺳﻨﺘﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در آن ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل را‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺮﺟﻊ‪ 1‬ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻗﺘﺼﺎدي‪ 2‬را‬
‫ﺷﺮح ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ 2-8‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﺠﺎرت اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺑﺎزارﻫﺎي آزاد ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺨﺶ اﻧﺘﻘﺎل از دﻳﮕﺮ اﺟﺰاء ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق ﺳﻨﺘﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻮدي‪،‬‬
‫ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﺑﺮﺧﻲ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺠﺎرت اﻧﺘﻘﺎل‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﺗﺠﺎرت اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻜﺎن ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻓﻨﺎوري ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن و ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻮﻣﻲ و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﮔﺮدد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﺠﺎرت‬
‫اﻧﺘﻘﺎل از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ذاﺗﺎً ﻳﻚ ﻛﺎﻻي اﻧﺤﺼﺎري اﺳﺖ‪ :‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎﻣﻼً ﻧﻮ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺴﺎزﻧﺪ و از آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻨﻈﺮهﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل در ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ ،‬اﺟﺎزه اﺣﺪاث ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل رﻗﻴﺐ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ‪،‬‬
‫داده ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ اﻧﺪازه ﻛﺎراي ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪاﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮق ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺧﻮب از ﻳﻚ اﻧﺤﺼﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﻫﻤﻪ اﻧﺤﺼﺎرﻫﺎ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺘﻲ اﺳﺎﺳﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮق ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺗﺤﺖ‬
‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻗﺘﺼﺎدي از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺖ‪ 3‬و ﻗﻴﻤﺖ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ازاي اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﺻﻮﻻً ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار از ﻃﺮف آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ »ﺧﺮﻳﺪ« ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫‪1‬‬
‫‪Reference transmission network‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Economically adapted‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Quality of service‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي درﺑﺎره ﻣﻴﺰان ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ را در ﻳﻚ ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل در ازاي ﻳﻚ اﻧﺤﺼﺎر ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان درآﻣﺪﻫﺎي او را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ درآﻣﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻣﻘﺮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﻌﺘﺪل در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬
‫اﻧﺘﻘﺎل در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ در دﻳﮕﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎً رﻳﺴﻚ ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺎ‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ رﻳﺴﻜﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬رﻳﺴﻚ‬
‫ﻧﻈﺎرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از رﻳﺴﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﺻﻮل ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻳﺎ ﻣﺼﻮﺑﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن‬
‫ﻋﺎﻳﺪات اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺑﺮ‪ 1‬اﺳﺖ‪:‬اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻛﺎرآﻣﺪ در ﻣﺴﺎﻓﺖﻫﺎي‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﻗﺪرت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺒﺮانﺳﺎزي‬
‫ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﺪود‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ آن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ و ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺮاﻛﺰ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي داﺋﻤﻲ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ در راهاﻧﺪازي‬
‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫داراﻳﻲﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻤﺮي ﻃﻮﻻﻧﻲ دارﻧﺪ‪ :‬اﻛﺜﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻴﻦ ‪20‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 40‬ﺳﺎل ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎي ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن‬
‫ﻓﻨﺎوري رﻗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻛﺴﺮي از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪهاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Capital-insentive‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎزﮔﺸﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ‬

‫دﻳﮕﺮ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮددﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل را ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺘﻮان ﻗﺪري ﺳﺎدهﺗﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻴﺰان ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺎزدارﻧﺪه از ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﻓﺮوﺷﻲ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺷﺒﻜﻪاﻧﺘﻘﺎل ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻧﺘﻈﺎر اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺘﺮوك‪ ،1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺤﻮهﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ داراﻳﻲ در ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺎدرت ورزﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه‪ ،2‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﺗﻀﻤﻴﻦ داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آﻧﻬﺎ اﻋﺎده‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪهاي در ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻣﺘﺮوك ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺠﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل را ﻓﻘﻂ در ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودي از‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺘﺎژ و ‪ MVA‬ﻧﺎﻣﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺗﺠﻬﻴﺰ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﺎﻣﻲ آن دﻗﻴﻘﺎً ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪،‬‬
‫اﻣﻜﺎن ارﺗﻘﺎء ﺗﺠﻬﻴﺰات وﺟﻮد دارد؛ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزيﻫﺎ و ارزش ﻛﻢ ﺑﺎزﻓﺮوﺷﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﻏﻴﺮﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي آن را دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻟﺬا‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺪرت و در ﺣﺠﻢﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰ در اﺑﺘﺪاي ﻋﻤﺮ ﺧﻮﻳﺶ از ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ دﺳﺖﻛﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ رﺷﺪ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس‪ :3‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﻳﺪهآل‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺻﺪق ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺧﻂ‪ ،‬اوﻻً ﺑﺎ ﻃﻮل آن‬
‫ﺧﻂ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﻂ ﻛﺴﺐ ﺷﻮد‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﻫﻤﻮار ﮔﺮدد و دﻛﻞﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﻧﺪازهﻫﺎديﻫﺎ و ارﺗﻔﺎع ﺿﺮوري دﻛﻞﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ‪ ،‬در ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺧﻂ اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﭘﺴﺖﻫﺎي‪ 4‬ﺟﺪﻳﺪي در دو اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﭘﺴﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﺳﺖ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﻘﺪار ﺗﻮان‬
‫‪1‬‬
‫‪Stranded Investment‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Regulated‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Economies of scale‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Substations‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻂ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس‬
‫ﻣﻬﻤﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺠﺎري‪ :1‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ در اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺠﺎري‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت را ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‪،‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎيﺗﻨﻈﻴﻢﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي درﻳﺎﻓﺖ ﻳﻚ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬اﻣﻴﺪوارﻧﺪ‪،‬‬
‫درآﻣﺪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻛﺴﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﻳﻦ‬
‫رﻳﺴﻚ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ درآﻣﺪﻫﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آﻧﻬﺎ را ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 3-8‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺤﻮر اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﻮاﻓﻖ ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداراﻧﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎً اﻳﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬
‫ﻛﺎوش درﺑﺎره دو ﺳﺆال ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪:‬‬
‫* ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد؟‬
‫* ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﺑﺮان ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺨﺼﻴﺺ داد؟‬
‫‪ 1-3-8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﺗﺤﺖ ﻣﺪل ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻧﻮﻋﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫* ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي آﻣﺎري و ﻃﺮحﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫* ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻃﺮح ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫* ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﺮح را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺟﻬﺖ اﺣﺪاث ﻳﺎ ارﺗﻘﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Merchant Transmission‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Cost-based Transmission Expansion‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه از ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻳﺎ دارﻧﺪﮔﺎن‬
‫اوراق ﻗﺮﺿﻪ دوﻟﺘﻲ اﺣﺪاث ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫* وﻗﺘﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮان ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺑﺮق ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﺟﺎزه دﻫﺪ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﻪ ازاي‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ در دﺳﺘﺮس‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري را ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را در ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ و در‬
‫ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي‪ ،‬ﻧﻬﺎد ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻮﺷﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻻزم را دﻗﻴﻘﺎً و ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ؛ زﻳﺮا‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‪ ،‬رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در‬
‫رﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ادﻋﺎ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻣﻨﻈﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺎ در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل در واﻗﻊ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻌﺎدل ‪ 10‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺣﺘﻲ‬
‫ﻳﻚ ﻛﻤﺒﻮد اﻧﺪك در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ‪ 60‬درﺻﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،1‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻏﺮاق در ﻣﻮرد‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎلِ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬درآﻣﺪ آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ از ﻛﺎرﺑﺮان ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﺪرت داراي ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ و‬
‫ﺗﺨﺼﺺ ﻓﻨﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻫﻤﻪ ﻃﺮفﻫﺎي‬
‫درﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل را در ﺗﺠﺎرت ﻧﮕﻪﻣﻲدارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ را در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪه ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪rate-of-return‬‬
‫‪ 2-3-8‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬

‫وﻗﺘﻲ ﻧﻬﺎد ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار‪ ،‬درآﻣﺪي را ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺷﺒﻜﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎي ذﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر درﺑﺎره اﺻﻮل ﻋﻤﺪه روشﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫‪ (1996) Marangon Lima‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 1-2-3-8‬روش ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺴﺘﻲ‬
‫در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ »ﺑﻬﺎي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ«‪ 2‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﺧﻮد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻧﻬﺎ و‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي اوج آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫)ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ (MWh‬را ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮان در اﻳﻦ ﺑﻬﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻣﻨﻌﻜﺲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮي ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ و ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬درون ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﻠﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻧﺮژي از ﻛﺠﺎ ﻣﻲآﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﻜﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎص اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻞ ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﻤﻪ درآﻣﺪي را ﻛﻪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺪاولﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮد ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻴﺐ ﻋﻤﺪه آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده او از ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻬﺮهاي ﻛﻪ از اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺎﻳﺪ او ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻳﺎراﻧﻪ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‪ 3‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻄﻠﻮب ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا رﻗﺎﺑﺖ را دﭼﺎر اﻋﻮﺟﺎج‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪1‬‬
‫‪Postage stamp method‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Use of system charge‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Cross subsidization‬‬
‫ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي دور ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؛ زﻳﺮا اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺴﺘﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﻠﻲ را ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻧﺮژي را در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﺎور ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺴﺘﻲ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺨﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺠﺎور دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ دو ﻃﺮف ﺗﺠﺎري در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﻣﺠﺎور واﻗﻊ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل واﺳﻄﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺴﺘﻲ ﺟﺪا را اﻟﺰام‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺸﺘﻪاي از ﻛﻴﻚ ﻃﺒﻘﻪاي‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﺗﻤﺒﺮ ﭼﻨﺪان ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه را »اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻃﺒﻘﻪاي ﻧﺮخﻫﺎ«‪ 1‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‬
‫اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻬﺎي ﻛﻠﻲ را ﺑﻴﺶ از ﻫﺰﻳﻨﻪ واﻗﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ را ﻛﻪ‬
‫از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺟﻴﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺳﻮدآور ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2-2-3-8‬روش ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد‬
‫روش ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد رﻳﺸﻪ در روزﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر( ﻋﻤﻮدي ﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻧﺮژي ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺑﻨﮕﺎه ﻣﺤﻠﻲ ﺧﻮد اﻧﺮژي ﺑﺨﺮد‪ ،‬ﻫﻨﻮز از ﺷﺒﻜﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد و ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﻤﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﺮاي رﺳﻤﻲ ﻧﻤﻮدن ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺮارداد اﻧﺘﻘﺎل‪ 3‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر در‬
‫ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد( ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن‪ ،‬ﺗﻮان ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻮﻟﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺟﺎري ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﺑﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮان ارﺳﺎﻟﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از درآﻣﺪي را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ داراﻳﻲﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد ﻻزم دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻓﻘﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎﺻﻲ از ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻛﺴﺮي از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻞ ﺷﺒﻜﻪ را ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از رﻫﻴﺎﻓﺖ ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪه ﻓﻘﻂ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد را دﻧﺒﺎل ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Pancaking of rates‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Contract path method‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Wheeling contract‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﻴﺮﺷﻒ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ درﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ روش واﻗﻌﺎً ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺪاً زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 3-2-3-8‬روش ﻣﮕﺎوات‪ -‬ﻣﺎﻳﻞ‬
‫در روش ﻣﮕﺎوات‪ -‬ﻣﺎﻳﻞ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺨﺶ‬
‫ﺑﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻣﮕﺎوات ‪ -‬ﻣﺎﻳﻞ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺗﻮان ﻋﺒﻮري اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻴﺰان در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺒﻨﺎي واﺣﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺿﺮب ﺷﺪه ﺗﺎ‬
‫ﺑﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ 2‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش را ﻣﻲﺗﻮان اﺻﻼح ﻧﻤﻮد ﺗﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﻫﺎ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻄﻮط را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﺧﻄﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ رﻫﻴﺎﻓﺖ ﻛﺎﻣﻼً دﻗﻴﻖ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺧﻄﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﭼﺸﻢﮔﻴﺮ و ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ دارد‪.‬‬
‫‪ 4-2-3-8‬ﻧﻜﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد روشﻫﺎي ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺬﻛﻮر‬

‫ﻫﻤﻪ روشﻫﺎي ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪان ﻳﻚ ﻣﺒﻨﺎي ﺻﺤﻴﺢ در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه اﻳﻦ روشﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻧﻌﻜﺎس ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺷﺒﻜﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ روشﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﺤﻴﺤﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎدﮔﻲ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫روشﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهاي‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ 4-8‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ارزش‪ -‬ﻣﺤﻮر اﻧﺘﻘﺎل‬
‫در ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺑﺮق رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎل را در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺼﻮر ﻛﺮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻣﻜﺎن رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي دور را ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻲﺗﻮان ارزش اﻧﺘﻘﺎل را‬
‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪ .‬اﻳﻦ ارزش‪،‬‬
‫ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺮاي ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪MW-mile‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Wheeling charge.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Value-based Transmission Expansion‬‬
‫‪ 1-4-8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ارزش اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪ 1-1-4-8‬ﻣﺜﺎل اول‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دو ﺑﺎﺳﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل را در ﺷﻜﻞ ‪ 1-8‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬از ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ‬
‫ﻳﻚ از ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎر ‪ 1000MW‬را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻓﺮض‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-8‬ﻣﺜﺎل ﺳﺎده ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ ارزش اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎس ‪ B‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺮژي را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 45$/MWh‬از ﻣﻮﻟﺪ ﻣﺤﻠﻲ ‪ G2‬ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻳﺎ‬
‫اﻧﺮژي را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 20$/MWh‬از ﻣﻮﻟﺪ دوردﺳﺖ ‪ G1‬ﺑﺨﺮﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ اﻧﺮژي را‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬از ‪ 25$/MWh‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫اﻧﺮژي ﺧﻮد از ﻣﻮﻟﺪ ‪ G1‬ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬از ‪ 45$/MWh‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﺒﺎل ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺮژي از‬
‫‪ G2‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ ،25$/MWh‬ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺎﻟﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را از ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬دﻟﺴﺮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ارزش ﺧﺪﻣﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 25$/MWh‬اﺳﺖ؛ زﻳﺮا در اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻗﻲ‬
‫در اﺳﺘﻔﺎده ﻳﺎ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا ارزش اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ در‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﻴﻦ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﮕﺎه ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻘﻂ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﺷﺪه‪ 1‬ﺧﻂ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 25$/MWh‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1000MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎر‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬دﻳﮕﺮ ارزش اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ در ازاي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ارزش اﻧﺘﻘﺎل را ﻣﻌﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬در‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬اﻳﻦ ارزش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ‪ 25$/MWh‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺘﻘﺎل را در ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ اﻧﺤﺼﺎري ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﻖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدهاز اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻣﺼﺮف را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺤﺼﺎر‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-1-4-8‬ﻣﺜﺎل دوم‬
‫اﻛﻨﻮن دوﺑﺎره از ﻣﺜﺎل ‪ Syldavia/Borduria‬ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در آن ﻓﺼﻞ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ را ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻳﻦ ﺧﻂ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺪل ﻣﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻫﻢﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺪل ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-8‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوع‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي دو ﺑﺎزار اﺳﺖ؛ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺮق ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪πB = MC B = 10+ 0/01PB‬‬ ‫‪$/MWh‬‬ ‫)‪(1-8‬‬
‫‪πS = MCS = 13 + 0/ 02PS‬‬ ‫‪$/MWh‬‬ ‫)‪(2-8‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-8‬ﻣﺪل ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ‪Syldavia/Borduria‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Amortized Cost‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ در ‪ Borduria‬و ‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 500MW‬و ‪ 1500MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺎﻣﻼً ﻓﺎﻗﺪ ﻛﺸﺶ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻏﻴﺎب ﻳﻚ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬دو ﺑﺎزار ﻣﻠﻲ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در‬
‫‪ Borduria‬و ‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ 15$/MWh ،‬و ‪ 43$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ارزش اﻧﺘﻘﺎل اوﻟﻴﻦ‬
‫ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ از ‪ Borduria‬ﺑﻪ ‪ Syldavia‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ‪،28$/MWh‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ‪ 400MW‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ‪،Borduria‬‬
‫‪ 900MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ 500MW .‬از اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ و ‪ 400MW‬ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ‪ Syldavia‬ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰان ‪ 1100MW‬ﺑﺎر ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه ‪ Syldavia‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ‪ Borduria‬و ‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ ،19$/MWh‬و ‪ ،35$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ارزش اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ اﺿﺎﻓﻲ‪ ،‬از‬
‫‪ Borduria‬ﺑﻪ ‪ ،Syldavia‬ﻓﻘﻂ ‪ 16$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ‪ Syldavia‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ آن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﻛﻪ در‬
‫‪ Borduria‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ،19$/MWh‬ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ را از ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ‪ 933/3MW‬ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪π = πB = πS = 24 / 3‬‬ ‫‪$/MWh‬‬ ‫)‪(3-8‬‬
‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ارزش ﺣﺪي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ‪ Syldavia‬ﻗﺎدر‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻳﻚ ﻣﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ اﺿﺎﻓﻲ را از ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻳﺎ از ﺑﺎزار ‪ Borduria‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ اﻧﺮژي اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻟﻴﻠﻲ در اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﺷﺪن ارزش ﺣﺪي اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪن ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در ﺑﺎزار ‪ Borduria‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در ‪Syldavia‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﻧﺮژي را از ﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺿﺮر اﺳﺖ و از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎرآﻣﺪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ارزش ﺣﺪي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻋﺒﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 2-4-8‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﻲ را ﻛﻪ از ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻛﺴﺐ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺪل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ‪ ،‬ارزش اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ‪ ، F‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫‪πT (F) = πS (F) − πB (F) $/MWh‬‬ ‫)‪(4-8‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪ πT (F) ،‬ارزش اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ‪ Syldavia‬و ‪،Borduria‬‬
‫) )‪ πS (F‬و )‪ ( πB (F‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ )‪ (1-8‬و )‪ (2-8‬در‬
‫)‪ (4-8‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬
‫) )‪πT (F) = (13 + 0/02PS (F) ) − (10 + 0/01PB (F‬‬ ‫)‪(5-8‬‬
‫)‪= 3 + 0/02PS (F) − 0/01PB (F‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻴﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪PB (F) = D B + F‬‬ ‫)‪(6-8‬‬
‫‪PS (F) = DS − F‬‬ ‫)‪(7-8‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5-8‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫) ‪πT (F) = 3 + 0 / 02 × (DS − F) − 0 / 01× (F + D B‬‬ ‫)‪(8-8‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬
‫‪πT (F) = 28 − 0 / 03F‬‬ ‫)‪(9-8‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻓﻮق را در ﻣﻮاردي ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه‪،‬‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 28$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪،‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻪ‪ 933/3MW‬ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺰان از ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (9-8‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Transmission Demand Function‬‬
‫‪F(πT ) = 933 / 3 − 33 / 3πT‬‬ ‫)‪(10-8‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 3-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎﻳﻲ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ اﮔﺮ درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ آﻣﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ درآﻣﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪R (F) = πT ⋅ F = (28 − 0 / 03F) ⋅ F‬‬ ‫)‪(11-8‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-8‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪Syldavia‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-8‬ﺗﻐﻴﻴﺮات درآﻣﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻣﺎده ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ‪-Syldavia‬‬
‫‪Borduria‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 4-8‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬درآﻣﺪ ﺗﺎﺑﻌﻲ درﺟﻪ دوم از ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ آﻣﺎده ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻣﺎﻟﻚ اﻧﺘﻘﺎل درآﻣﺪي ﻛﺴﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ زﻳﺮا‬
‫ﺗﻮاﻧﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪ ،933MW‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﻣﺪار‪،‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻴﺰان ﺧﻮد را دارد و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در دو ﻃﺮف ﺧﻂ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪πT = 0 ،‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و درآﻣﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ازاي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪ ،466MW‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 3-4-8‬ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪2‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ »ﺑﺎزار« اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﻢ و ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ دو ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ )‪،(T‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮي ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد‪:‬‬
‫) ‪C T ( T ) = C F + C V (T‬‬ ‫)‪(12-8‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺧﻄﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪C V (T ) = k ⋅ l ⋅ T‬‬ ‫)‪(13-8‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ ، l‬ﻃﻮل ﺧﻂ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‪ k ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ دﻻر ﺑﺮ )ﻣﮕﺎوات ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺳﺎل( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪dCT‬‬ ‫)‪(14-8‬‬
‫‪= k⋅l‬‬
‫‪dT‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت )‪ (LRMC‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ آن ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺎت ﻳﻚ ﺳﺎل ) ‪ ،( τo = 8760h‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻋﺘﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ $/MWh‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪k ⋅l‬‬ ‫)‪(15-8‬‬
‫= ) ‪c T (T‬‬
‫‪τ0‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺳﺎدهﻛﻨﻨﺪهاي ﻛﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (13-8‬ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻋﺪد ﺛﺎﺑﺘﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﻮل ﺧﻂ ‪ 1000 km‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ‪:‬‬
‫)‪k = 35$(MW.km.year‬‬ ‫)‪(16-8‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ LRMC‬ﺳﺎﻋﺘﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Transmission Supply Function‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Annuitized cost‬‬
‫‪cT = 400‬‬ ‫‪$/MWh‬‬ ‫)‪(17-8‬‬
‫‪ 4-4-8‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎوي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬
‫‪πT = c T = 4‬‬ ‫‪$/MWh‬‬ ‫)‪(18-8‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (10-8‬و )‪ ،(18-8‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬
‫‪T OPT = 800‬‬ ‫‪MW‬‬ ‫)‪(19-8‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-8‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ و ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪Syldavia‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪) 5-8‬ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 10-6‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻮدي ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه دو ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﮔﺮهاي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه در دو ﻧﺎﺣﻴﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت را ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‬
‫)‪ (SRMC‬ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﻌﺎدل‬
‫‪ 800MW‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ‪ Borduria‬ﺑﻪ ‪ Syldavia‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 800MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )‪.(F=T‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ SRMC‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 4$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ SRMC‬دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺎ‬
‫‪ LRMC‬ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﻴﻦ دو ﺑﺎزار‬
‫)ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت(را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬درآﻣﺪي دﻗﻴﻘﺎً ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﺣﺪاث ﺧﻂ‪،‬‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺶ از ‪ 800MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ در ﺷﻜﻞ ‪ ،5-8‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺗﻔﺎوت در ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي )‪ ،(SRMC‬ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ‪ LRMC‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ارزش ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻔﺎوت‬
‫در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻤﻊآوري درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ دادن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﻮد ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 800MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ در ﺷﻜﻞ ‪5-8‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻔﺎوت در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ‪ LRMC‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ؛ زﻳﺮا آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از دﻳﺪ ﻛﻠﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺑﻪ ﺳﻄﺤﻲ زﻳﺮ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ 1‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ 5-4-8‬ﺗﻌﺎدل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد‪ 2‬و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (1-8‬و )‪ (2-8‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬و‬
‫‪ Syldavia‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻫﺮ دو ﻛﺸﻮر را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫)‪(20-8‬‬
‫‪CB = 10PB + ×0/01PB2‬‬ ‫‪$/h‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫)‪(21-8‬‬
‫‪CS = 10PS + ×0/02PS2‬‬ ‫‪$/h‬‬
‫‪2‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ ،6‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدﻳﻢ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﻘﻴﺪ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Suboptimal‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Costs of Constraints‬‬
‫‪F = 1433 / 3 MW‬‬ ‫)‪(22-8‬‬

‫‪F = 566 / 7MW‬‬ ‫)‪(23-8‬‬
‫ﻟﺬا‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ در ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪F = 933 / 33MW‬‬ ‫)‪(24-8‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﻫﺮ ﻛﺸﻮر و در ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪CB = 24605‬‬ ‫‪$ / h $/h‬‬ ‫)‪(25-8‬‬
‫‪CS = 10578‬‬ ‫‪$ / h $/h‬‬ ‫)‪(26-8‬‬
‫‪C U = CB + CS = 35183‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(27-8‬‬
‫‪1‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اوﻟﻮﻳﺖ«‬
‫و »ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اوﻟﻮﻳﺖ«‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل )و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ( ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 800MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻫﺎ و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد از‪:‬‬
‫‪CB = 21450‬‬ ‫‪ PB = 1300MW‬و ‪S / h‬‬ ‫)‪(28-8‬‬
‫‪CS = 14000‬‬ ‫‪ PS = 700MW‬و ‪$ / h‬‬ ‫)‪(29-8‬‬
‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CC = 35450‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(30-8‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻘﻴﺪ و ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ‪» ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد« ﻳﺎ »ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎرج از اوﻟﻮﻳﺖ«‪ 3‬ﻧﺎم‬
‫دارد‪:‬‬
‫‪ΔC = CC − C U = 267‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(31-8‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Merit Order Dispatch‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Merit Order Costs‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Out-of-merit Generation Costs‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-8‬ﻧﺤﻮه ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫‪Syldavia-Borduria‬‬
‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر‬
‫ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺪف در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪاﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ ،6-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 800MW‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﻛﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (19-8‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 6-4-8‬اﺛﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر‬

‫ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻓﺮض ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدهﻛﻨﻨﺪه ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﺑﺎر در ﻃﻮل زﻣﺎن را ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮض واﻗﻊﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ اﺛﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ذاﺗﻲ ﺑﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﭼﺮﺧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ارزش‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 1-6-4-8‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر در ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻧﮕﺮان‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺪاوم ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Load Duration Curve‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎر‪ ،1‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ (a) 7-8‬دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎر در ﻃﻲ‬
‫ﻳﻚروز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي ﺑﺎزه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻃﻮل آﻧﻬﺎ ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻚ روز ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﺑﺎزه ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه و از ‪ a‬ﺗﺎ ‪ h‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري‬
‫ﺷﺪهاﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ ‪ ،(b) 7-8‬اﻳﻦ ﺑﺎزهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺰوﻟﻲ ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ از ﺷﺒﺎﻧﻪروز را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺑﺎر از ﻣﻴﺰان ﻣﺸﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ .‬اﻳﻦ‬
‫روﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﻪ دورهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ )ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﺳﺎل( و ﺑﺎزهﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ )ﻣﺜﻼً ﻳﻚ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﺣﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎل را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺑﺎر از ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎﻳﻲ را در ﻓﺼﻞ ‪ ،7‬ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﺑﺎ ‪ 8760‬ﺑﺎزه ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺎ ﺣﺪي‬
‫ﺗﺠﻤﻴﻊ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﻜﻞ ‪ ،8-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪-8‬‬
‫‪ 7‬را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎر در ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺎدهﺳﺎزي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ (a) 7-8‬ﻗﺎﻟﺐ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎر )‪ (b‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‬
‫‪1‬‬
‫‪Chronological load profiles‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-8‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﺳﺎده ﺷﺪه‬
‫‪ 2-6-4-8‬ﻣﺜﺎل ﺳﻮم‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ Syldavia-Borduria‬را ﺑﺎ ﺳﺎدهﺳﺎزي ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ ،(9-8‬ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻣﺼﺮف‬
‫ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎر اوج و ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎن اوج‪ 3889 ،‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎن ﻏﻴﺮاوج‪ 4871 ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ دورهﻫﺎي ﺑﺎر اوج و ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‬
‫در ﻫﺮ دو ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ در‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻧﺮژي را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬در ﺗﻌﺎدل ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ و ﺣﺎﻟﺘﻲ را ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ را ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻗﻴﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ ،1-8‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎر اوج و ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ رواﺑﻂ )‪(20-8‬‬
‫و )‪ (21-8‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪاول ‪ 2-8‬و ‪ ،3-8‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺑﺮاي دورهﻫﺎي ﻏﻴﺮاوج و اوج‪ ،‬در ﻣﺤﺪودهاي از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-8‬ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﺑﺮاي ‪ Borduria‬و ‪Syldavia‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-8‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر اﻗﺘﺼﺎدي ﻏﻴﺮﻣﻘﻴﺪ ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎر اوج و ﻏﻴﺮاوج در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪-Borduria‬‬
‫‪Syldavia‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻋﺘﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Borduria‬ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪Syldavia‬‬ ‫ﺑـــﺎر‬
‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪82650‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪3600‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2-8‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻫﺎي ﺳﺎﻋﺘﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻗﻴﺪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ Syldavia-Borduria‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻏﻴﺮاوج‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻗﻴﺪ‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻲ‬ ‫‪Syldavia‬‬ ‫‪Borduria‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫)‪($/h‬‬
‫)‪($/h‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪1838‬‬ ‫‪9499‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪938‬‬ ‫‪8588‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪338‬‬ ‫‪7988‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪38‬‬ ‫‪7688‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪300‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪350‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪450‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪500‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪600‬‬

‫)‪($/h‬‬
‫)‪($/h‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪700‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪800‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪7650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪900‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-8‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻫﺎي ﺳﺎﻋﺘﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻋﺘﻲ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻗﻴﺪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪-Borduria‬‬
‫‪ Syldavia‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري اوج‬
‫)‪($/h‬‬
‫)‪($/h‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪38400‬‬ ‫‪121050‬‬ ‫‪2700‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪33750‬‬ ‫‪116400‬‬ ‫‪2600‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪29400‬‬ ‫‪112050‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪25350‬‬ ‫‪108000‬‬ ‫‪2400‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪300‬‬
‫‪23438‬‬ ‫‪106088‬‬ ‫‪2350‬‬ ‫‪1250‬‬ ‫‪350‬‬
‫‪21600‬‬ ‫‪104250‬‬ ‫‪2300‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪19838‬‬ ‫‪102488‬‬ ‫‪2250‬‬ ‫‪1350‬‬ ‫‪450‬‬
‫‪18150‬‬ ‫‪100800‬‬ ‫‪2200‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪500‬‬
‫‪15000‬‬ ‫‪97650‬‬ ‫‪2100‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪12150‬‬ ‫‪94800‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪700‬‬
‫‪9600‬‬ ‫‪92250‬‬ ‫‪1900‬‬ ‫‪1700‬‬ ‫‪800‬‬
‫‪7350‬‬ ‫‪90000‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪900‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن دورهﻫﺎي ﻏﻴﺮاوج و اوج‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ 4871 ،‬ﺳﺎﻋﺖ و ‪ 3889‬ﺳﺎﻋﺖ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻗﻴﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪه در دو ﺟﺪول ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل را از‬
‫)‪ 35$/(MW.Km.Year‬ﺑﻪ )‪ 140$/(MW.Km.Year‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬در ﺟﺪول ‪ 4-8‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﻣﺠﻤﻮع آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (14-8‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 400MW‬ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ زﻳﺮا در اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-8‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻗﻴﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ‪Syldavia-Borduria‬‬
‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻗﻴﻮد‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫)‪(K$/Year‬‬ ‫)‪(K$/Year‬‬ ‫)‪(K$/Year‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪158304‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪158304‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪149835‬‬ ‫‪14000‬‬ ‫‪135835‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪143993‬‬ ‫‪28000‬‬ ‫‪115993‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪140780‬‬ ‫‪42000‬‬ ‫‪98780‬‬ ‫‪300‬‬
‫‪140159‬‬ ‫‪49000‬‬ ‫‪91159‬‬ ‫‪350‬‬
‫‪140012‬‬ ‫‪56000‬‬ ‫‪84012‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪140157‬‬ ‫‪63000‬‬ ‫‪77157‬‬ ‫‪450‬‬
‫‪140593‬‬ ‫‪70000‬‬ ‫‪70593‬‬ ‫‪500‬‬
‫‪142342‬‬ ‫‪84000‬‬ ‫‪58342‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪145257‬‬ ‫‪98000‬‬ ‫‪47257‬‬ ‫‪700‬‬
‫‪149339‬‬ ‫‪112000‬‬ ‫‪37339‬‬ ‫‪800‬‬
‫‪154587‬‬ ‫‪126000‬‬ ‫‪28587‬‬ ‫‪900‬‬
‫‪ 3-6-4-8‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل‬

‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‪ 400MW‬ﺑﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ‪ Borduria‬و‬
‫‪ Syldavia‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻏﻴﺮاوج‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﺑﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻴﻦ دو ﻛﺸﻮر اﻋﻤﺎل‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬دو ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ‪ Borduria‬و ‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ 500MW ،‬و ‪ 100MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎر در ‪ Borduria‬ﻓﻘﻂ ‪ 150MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪ 350MW‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ‪ ،Syldavia‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻟﺬا ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫در ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬ﻳﻜﺴﺎن و ﻣﻌﺎدل ‪ 15$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻏﻴﺮاوج‪،‬‬
‫ارزش ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﻳﺎ درآﻣﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري اوج‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ‪ Borduria‬ﻓﻘﻂ ‪ 1300MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻌﺎدل‬
‫‪ 900MW‬اﺳﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ‪ 400MW‬ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ‪ Syldavia‬ﻣﻴﺰان‬
‫‪ 2300MW‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ در ﺑﺎزارﻫﺎي ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬در‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻠﻲﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬در ‪ 23$/MWh‬و ‪ 59$/MWh‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ارزش ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 36$/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري اوج‪ ،‬ﻣﺎزاد‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CShourly = 400× 36 = 14400‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(32-8‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت اوج در ﻣﻘﺪار ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪CSannual = 14400× 3889 = 56000000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(33-8‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪C v (T) = k ⋅ l ⋅ T = 140× 1000× 400 = 56000000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(34-8‬‬
‫در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه از ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را‬
‫ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل را ﭘﻮﺷﺶ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﺴﺎوي ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ) ‪ ( k‬را ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻓﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺴﺎوي ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 7-4-8‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ درآﻣﺪ ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل زﻳﺮﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل واﻗﻌﻲ در ﻣﻘﺪار ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﻬﻢ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﺳﺎده‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺠﻴﻢ ﺑﻮدن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل و اﺛﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ واﻗﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫رﻫﺒﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از‬
‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي اﻧﺮژي و ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ در ﺷﺒﻜﻪ واﻗﻌﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ زﻳﺮﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﺑﻮدن ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ درآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Suboptimal Transmission Capacity‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﺜﺎل دوم را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ در آن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪،Syldavia‬‬
‫ﻣﻌﺎدل ‪ 800MW‬اﺳﺖ و ﻣﻴﺰان درآﻣﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ را در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫‪ 900MW‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻣﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ‪ 900MW‬ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ‪ ،Borduria‬ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن را ﺗﺎ ‪ 1400MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬
‫‪ Syldavia‬ﺑﻪ ‪ 600MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (1-8‬و )‪ ،(2-8‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي در‬
‫‪ Borduria‬و ‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 24$/MWh‬و ‪ 25$/MWh‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارزش‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬از ‪ 4$/MWh‬ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 800MW‬ﺑﻪ ‪ 1$/MWh‬ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ ،900MW‬ﺗﻨﺰل‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎزادﻫﺎي ﺳﺎﻋﺘﻲ و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﺮاﻛﻢ درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪CShourly = 900× 1 = 900‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(35-8‬‬
‫‪CSannual = 900× 8760 = 7884000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(36-8‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CV (T) = k.l.T = 35 × 1000× 900 = 31500000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(37-8‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫و ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ‪ 1‬را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻓﻘﻂ ‪ 700MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ‪ Borduria‬ﻓﻘﻂ‬
‫‪ 500MW) 1200MW‬ﺑﺮاي ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ و ‪ 700MW‬ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ‪ (Syldavia‬در ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪ 22$/MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ‪ 800MW ،Syldavia‬را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪29$/MWh‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎر ‪ Syldavia 1500MW‬را ﺑﺮآورده ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ ،7 $/MWh‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﺎﻋﺘﻲ زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪CShourly = 700× 7 = 4900‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(38-8‬‬
‫در ﻃﻮل ﻳﻚ ﺳﺎل‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ درآﻣﺪي ﻣﻌﺎدل ﻣﺒﻠﻎ زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪CSannual = 4900× 8760 = 42924000‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(39-8‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ‪ 700‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CV (T) = k.l.T = 35 × 1000× 700 = 24500000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(40-8‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Underinvestment‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه‬
‫را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻣﺜﺎل ﺳﻮم را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ در آن ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬داراي‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 500MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در دوره ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ ،‬زﻳﺮا در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻗﻴﺪي ﺑﺮ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ارزش ﺣﺪي‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل و درآﻣﺪ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در دورهاوج ﺑﺎر‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ‪ 500MW‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ‪Borduria‬‬
‫ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻌﺎدل ‪ 1400MW‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Syldavia‬ﻓﻘﻂ‬
‫‪ 2200MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (1-8‬و )‪ (2-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در ‪ Borduria‬و‬
‫‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 24$/MWh‬و ‪ 57$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ارزش ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 33$/MWh‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ‪ ،400 MW‬ﻣﻌﺎدل ‪36$/MWh‬‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﺷﺪه در دوره اوج ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CShourly = 500× 33 = 16500‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(41-8‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دوره زﻣﺎﻧﻲ اوج ﺑﺎر داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺎزاد ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪CSannual = 16500× 3889 = 64168500‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(42-8‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪CV (T) = k.l.T = 140× 1000× 500 = 70000000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(43-8‬‬
‫درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻛﺴﺐ ﺷﺪه در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ دادن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻛﻔﺎﻳﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻓﻘﻂ ‪ 300MW‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ اوج ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در دوره ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺤﺪود‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در دورهﻫﺎي ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ در ‪ 150MW) 450MW ،Borduria‬ﺑﺮاي ﺑﺎر ﻣﺤﻠﻲ و ‪300MW‬‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ‪ (Syldavia‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 14/5$/MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ‪ ،Syldavia‬ﻣﻴﺰان‬
‫‪ 150MW‬در ﻗﻴﻤﺖ ‪ 16$/MWh‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪه ‪ 450MW‬ﺑﺎر ‪ Syldavia‬را ﺑﺮآورده‬

‫ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 1/5$/MWh‬ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ زﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪CShourly = 300× 1 / 50 = 450‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(44-8‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﻲ ‪ 4871‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‪ ،‬درآﻣﺪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‪ 2191950‬دﻻر‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري‬
‫در دروه اوج ﺑﺎر‪ ،‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ‪ 1200MW ،Borduria‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از آن ‪ 300MW‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ 2400MW ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ‪ Syldavia‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي در ‪ Borduria‬و ‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ 22$/MWh ،‬و ‪ 51$/MWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CShourly = 300× (61 − 22) = 11700‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(45-8‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ دوره زﻣﺎﻧﻲ اوج ﺑﺎر‪ 3889 ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ 45501300$ ،‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ دو دوره ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج و ﺑﺎر اوج‪ ،‬ﻣﻴﺰان درآﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻪ ‪47693250$‬‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪،300MW‬‬
‫ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CV (T) = k.l.T = 140× 1000× 300 = 42000000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(46-8‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل در ﻣﻘﺪاري ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬درآﻣﺪ‬
‫ﺣﺎﺻﻠﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ 8-4-8‬اﺛﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس‬

‫در ﺑﺤﺚ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻓﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮان‬
‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮض ﺳﺎدهﺳﺎز را ﺑﺮدارﻳﻢ و دوﺑﺎره‬
‫ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪ Syldavia‬را ﺑﺎ ﻟﺤﺎظ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ، C F ،‬از ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﺧﻂ‪ ، C T ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫) ‪C T ( T ) = C F + C V (T‬‬ ‫)‪(47-8‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺼﻤﻢ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي‬
‫ﺑﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻄﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻧﮕﺎه اول‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دور از ذﻫﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ رﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﭘﺮوژه را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻌﺪي‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ‪،‬‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي درك ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺎل دوم را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻂ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 20000 $/km/year‬اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ‪ 1000‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺑﻴﻦ ‪ Syldavia - Borduria‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﺪ و ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﻣﺤﻞ ﺣﺪاﻗﻞ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ‬
‫ﻗﺒﻞ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﺛﺎﺑﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ را ﻧﻤﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ روش ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ زﻳﺎن درآﻣﺪ‪ ،‬روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ (1999) Hogan‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ درآﻣﺪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل را در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺟﺎي اراﺋﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻂ ‪ ،800MW‬ﻓﻘﻂ ‪ 650MW‬از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ را در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻴﻦ ‪ Borduria‬و ‪650 MW ،Syldavia‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ‪ Borduria‬ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ‪ 1150 MW‬ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ‪ Syldavia‬ﺑﻪ ‪ 850MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (1-8‬و )‪،(2-8‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي اﻧﺮژي در ‪ Borduria‬و ‪ ،Syldavia‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 21$/MWh‬و ‪ 30 $/MWh‬ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ارزش ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل از ‪ 4$/MWh‬ﺑﻪ ‪ 8/5 $/MWh‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎزادﻫﺎي ﺳﺎﻋﺘﻲ و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪CShourly = 650× 8 / 5 = 5525‬‬ ‫‪$/h‬‬ ‫)‪(48-8‬‬
‫‪CSannual = 5525 × 8760 = 48399000‬‬ ‫‪$ / year‬‬ ‫)‪(49-8‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪CV (T) = CF + k.l.T = 20000000 + 35 × 1000× 800 = 48032000$ / year‬‬ ‫)‪(50-8‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺣﺬف ‪ 150MW‬از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬درآﻣﺪ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻜﻔﻲ در ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬
‫و ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻜﺎر ﻣﻘﺪاري از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼفﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ارزش‬
‫اﻧﺘﻘﺎل را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎرﺑﺮان ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل‪ 1‬از ﻣﺎﻟﻜﺎن اﻳﻦ ﺧﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻟﻜﺎن‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻮد ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬ﻣﺜﺎل ﺳﻮم را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ،5-8‬ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺟﺪول ‪ 4-8‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ 400MW ،‬ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ در دﺳﺘﺮس‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﻪ ﻧﺤﻮي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از اﺧﺘﻼف در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ را ﭘﻮﺷﺶ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ را ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻃﻮل دوره ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‪ ،‬اﺛﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻇﺮﻓﻴﺖ در دﺳﺘﺮس ﻗﺮارداده ﺷﺪه ﺑﺮ روي درآﻣﺪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ ،6-8‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪهاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ در دﺳﺘﺮس از ‪ 400MW‬ﺑﻪ ‪ ،200 MW‬درآﻣﺪ اﻧﺘﻘﺎل را از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪4383900$/year‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ درآﻣﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ،7-8‬اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي دوره ﺑﺎر اوج‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ در دﺳﺘﺮس‪ ،‬درآﻣﺪ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾﻧﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ ،4-8‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي دوره اوج ﺑﺎر‪ ،‬در ﻃﺮف ﭼﭗ ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‪ ،‬در ﻃﺮف راﺳﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻛﻞ دوره ﺑﺎر اوج‪ ،‬از‬
‫ﺳﻬﻢ دوره ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺛﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل در ﻣﻜﺎن اول را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Financial Transmission Rights‬‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد‪ ،‬در ﻣﺜﺎل ﺳﻮم‪ ،‬در ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ 158304$/year‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺟﺪول ‪ 5-8‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ (.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﺣﺪاث ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ از ‪ 158304000$/year‬ﺑﻪ ‪ 150012000$/year‬ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-8‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻗﻴﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل )ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ( و ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻂ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ‪-Borduria‬‬
‫‪Syldavia‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺧﻂ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﻗﻴﻮد‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫)‪(K$/Year‬‬ ‫)‪(K$/Year‬‬ ‫)‪(K$/Year‬‬
‫)‪(K$/Year‬‬ ‫)‪(K$/Year‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪178304‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪158304‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪169835‬‬ ‫‪34000‬‬ ‫‪14000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪135835‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪163993‬‬ ‫‪48000‬‬ ‫‪28000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪115993‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪160780‬‬ ‫‪62000‬‬ ‫‪42000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪98780‬‬ ‫‪300‬‬
‫‪160159‬‬ ‫‪69000‬‬ ‫‪49000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪91159‬‬ ‫‪350‬‬
‫‪160012‬‬ ‫‪76000‬‬ ‫‪56000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪84012‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪160157‬‬ ‫‪83000‬‬ ‫‪63000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪77157‬‬ ‫‪450‬‬
‫‪160593‬‬ ‫‪90000‬‬ ‫‪70000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪70593‬‬ ‫‪500‬‬
‫‪162342‬‬ ‫‪104000‬‬ ‫‪84000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪58342‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪165257‬‬ ‫‪118000‬‬ ‫‪98000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪47257‬‬ ‫‪700‬‬
‫‪169339‬‬ ‫‪132000‬‬ ‫‪112000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪37339‬‬ ‫‪800‬‬
‫‪174587‬‬ ‫‪146000‬‬ ‫‪126000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪28587‬‬ ‫‪900‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 6-8‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺮ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ در دوره ﺑﺎر ﻏﻴﺮاوج‬
‫ﻣﺎزاد‬ ‫ﻣﺎزاد‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي در‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ در‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﺳﺎﻋﺘﻲ‬ ‫‪Syldavia‬‬ ‫‪Borduria‬‬ ‫‪Syldavia‬‬ ‫‪Borduria‬‬ ‫دﺳﺘﺮس‬
‫)‪($/Year‬‬ ‫)‪($/Year‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪3653250‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪4383900‬‬ ‫‪900‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪2191950‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪14/5‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪300‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 7-8‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺮ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ در دوره ﺑﺎر اوج‬
‫ﻣﺎزاد‬ ‫ﻣﺎزاد‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي در‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ در‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﺳﺎﻋﺘﻲ‬ ‫‪Syldavia‬‬ ‫‪Borduria‬‬ ‫‪Syldavia‬‬ ‫‪Borduria‬‬ ‫دﺳﺘﺮس‬
‫)‪($/Year‬‬ ‫)‪($/Year‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪17500500‬‬ ‫‪4500‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪2600‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪32667600‬‬ ‫‪8400‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪45501300‬‬ ‫‪11700‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪2400‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪300‬‬
‫‪ 9-4-8‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮن وﻟﺘﺎژ ﻛﻴﺮﺷﻒ ﺑﺮ ارزش اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ در ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪10-8‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﺳﺎل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ دو دوره ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ ،8-8‬ﻃﻮل زﻣﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﺑﺎزه و ﺑﺎر در ﻫﺮ ﺑﺎس‪ ،‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﺜﺎل دو ﺑﺎﺳﻪ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﺎﻳﻞ ﺑﺎر‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ را در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺎسﻫﺎ دﻧﺒﺎل‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 9-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻫﺮ ﺑﺎس ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻄﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺧﺮوﺟﻲ‪،‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻫﻢ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻫﺮ ﺑﺎس ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي در ﻫﺮ ﺑﺎس ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪ ، c‬ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ) ‪ ( Tc‬و ﻃﻮل ) ‪ ( lc‬آن ﺧﻂ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Ω c (Tc ) = k c ⋅ lc ⋅ Tc‬‬ ‫)‪(51-8‬‬
‫ﻛﻪ در آن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﻣﺒﻨﺎي واﺣﺪ ﻃﻮل ﺧﻂ ) ‪ ،( k c‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫)‪ 50$/(MW.km.year‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﻄﻮط در ﻣﺜﺎل ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ‪ ،‬داراي‬
‫ﻃﻮل ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 600‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ راﻛﺘﺎﻧﺲ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺪف‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻟﮕﻮي ﺑﺎر در ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬
‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي را در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﺿﺮب‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﺮاي ﻫﺮ دوره ﺑﺎر در ﻃﻮل زﻣﺎن آن ) ‪ τ1 = 2190× h‬و ‪ (τ2 = 6570× h‬و‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ آن ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت ﻳﻚ ﺳﺎل ) ‪ (τ0 = 8760× h‬اﻧﺠﺎمﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫⎛ ‪⎡ t =2 τ‬‬ ‫‪⎞ k ⋅l ⋅T‬‬ ‫‪k ⋅l ⋅T‬‬ ‫⎤ ‪k ⋅l ⋅T‬‬ ‫)‪(52-8‬‬
‫⎥ ‪min ⎢∑ p ⎜⎜ ∑ a i Pit + b i Pit2 ⎟⎟ + AB AB AC + AC AC AC + BC AC BC‬‬
‫‪1‬‬
‫}‪⎣⎢ t =1 τo ⎝ i∈{A ,B,C‬‬ ‫‪τo‬‬ ‫‪τo‬‬ ‫‪τo‬‬ ‫⎥⎦‬
‫‪TAB ,TAC ,TBC‬‬ ‫‪2‬‬ ‫⎠‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-8‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪﺑﺎﺳﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ اﺛﺮ ﻗﺎﻧﻮن وﻟﺘﺎژ ﻛﻴﺮﺷﻒ ﺑﺮ ارزش اﻧﺘﻘﺎل و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺟﺪول ‪ 8-8‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺮ ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ در دوره ﺑﺎر اوج‬
‫ﺑﺎزه ‪2‬‬ ‫ﺑﺎزه ‪1‬‬
‫‪6750‬‬ ‫‪2190‬‬ ‫دوره زﻣﺎﻧﻲ )ﺳﺎﻋﺖ(‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪) A‬ﻣﮕﺎوات(‬
‫‪5000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪) B‬ﻣﮕﺎوات(‬
‫‪10000‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫ﺑﺎر در ﺑﺎس ‪) C‬ﻣﮕﺎوات(‬
‫ﺟﺪول ‪ 9-8‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻣﺜﺎل ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي)‪($/MWh‬‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ )‪(MW‬‬ ‫ﺑﺎس‬
‫‪0/003 + 2PA‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪0/003 + 1 / 35PB‬‬ ‫‪7000‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪0/003 + 1 / 75PC‬‬ ‫‪8000‬‬ ‫‪C‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﻴﻮد زﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ KCL‬و ‪ KVL‬ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺎزه ‪ 1‬اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪f AB1 + f AC1 − PA1 + D A1 = 0‬‬
‫‪− f AB1 + f BC1 − PB1 + D B1 = 0‬‬ ‫)‪(53-8‬‬
‫‪− f AC1 − f BC1 − PC1 + DC1 = 0‬‬
‫‪f AB1 + f AC1 − f BC1 = 0‬‬
‫و ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺎزه ‪:2‬‬
‫‪f AB2 + f AC2 − PA2 + D A2 = 0‬‬
‫‪− f AB2 + f BC2 − PB2 + D B2 = 0‬‬ ‫)‪(54-8‬‬
‫‪− f AC2 − f BC2 − PC2 + D C2 = 0‬‬
‫‪f AB2 + f AC2 − f BC2 = 0‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﻃﻲ ﻫﺮ دوره ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‬
‫)ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻴﺪ را ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻳﻢ(‪:‬‬
‫‪f AB1 , f AB2 ≤ TAB‬‬
‫‪f AC1 , f AC2 ≤ TAC‬‬ ‫)‪(55-8‬‬
‫‪f BC1 , f AC2 ≤ TBC‬‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﻃﻲ ﻫﺮ دوره ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﺮ ﺑﺎس ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺪاري ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫‪PA1 ≤ PAmax ; PA2 ≤ PAmax‬‬
‫‪PB1 ≤ PBmax ; PB2 ≤ PCmax‬‬ ‫)‪(56-8‬‬
‫‪PC1 ≤ PCmax ; PC2 ≤ PCmax‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي درﺟﻪ دوم‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻞ دﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﻪ روش‬
‫ﻋﺪدي ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪ 1‬ﺣﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 11-8‬و ‪ ،12-8‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي را ﺑﺮاي دو دوره ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺪول‬
‫‪ ،8-10‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﺎزهﻫﺎي ‪1‬‬
‫و ‪ ،2‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ %25‬و ‪ %75‬ﻛﻞ دوره را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﺑﺎزه‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Spread Sheet‬‬
‫ﺻﻮرت دﻻر ﺑﺮ ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﺳﺎﻋﺖ )‪ ($/0/25h‬و دﻻر ﺑﺮ ﺳﻪﭼﻬﺎرم ﺳﺎﻋﺖ )‪ ($/0/75h‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﺪت ﻫﺮ ﺑﺎزه را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﺮاي‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﺑﺎزه‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎ ﺿﺮب ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﻌﺎدل در ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-8‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺎزه ‪1‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-8‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺑﺎزه ‪2‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 10-8‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل‬ ‫ﺑﺎزه ‪2‬‬ ‫ﺑﺎزه ‪1‬‬
‫ﺑﺎس‬
‫)‪($/year‬‬ ‫)‪($/h‬‬ ‫)‪($/0/75h‬‬ ‫)‪($/0/25h‬‬
‫‪279619200‬‬ ‫‪31920‬‬ ‫‪28233‬‬ ‫‪3687‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪443641440‬‬ ‫‪50644‬‬ ‫‪31817‬‬ ‫‪18827‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪435398280‬‬ ‫‪49703‬‬ ‫‪44184‬‬ ‫‪5519‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪1158658920‬‬ ‫‪132267‬‬ ‫‪104234‬‬ ‫‪28033‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬
‫در ﺟﺪول ‪ ،8-11‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﻫﺮ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻫﺮ ﺧﻂ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳﺎﻋﺘﻲ و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﻫﺮ ﺧﻂ در ﻳﻜﻲ از ﺑﺎزهﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ )و ﻟﺬا ﻣﻴﺰان ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري را ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ در ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺑﺎزهﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ B‬و ‪ ،C‬ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ‪ B‬و ‪ C‬را در ﻫﺮ دو ﺑﺎزه‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﻬﺖﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي و درآﻣﺪﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ،8-12‬اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه‪،‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺜﺒﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎرﻫﺎ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬درآﻣﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻃﻮل زﻣﺎن آن دوره و‬
‫درآﻣﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ وزندار درآﻣﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮع ﻛﻞ )ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه در ﮔﻮﺷﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻤﺖ ﭼﭗ در ﺟﺪول ‪ ،(8-12‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﺎزاد ﻛﻞ ﺗﺮاﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل ﻛﺴﺐ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ در ﺟﺪول‬
‫‪ 10-8‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺴﺎوي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬در ﻏﻴﺎب‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 11-8‬ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻄﻮط و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻣﺜﺎل ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري در‬ ‫ﺗﻮان ﻋﺒﻮري در‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺑﺎزه ‪2‬‬ ‫ﺑﺎزه ‪1‬‬ ‫ﺧـﻂ‬
‫)‪(MW‬‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ)‪($/year‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺘﻲ)‪($/h‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪58891939‬‬ ‫‪6723‬‬ ‫‪1963‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪1963‬‬ ‫‪A-B‬‬
‫‪86612631‬‬ ‫‪9887‬‬ ‫‪2887‬‬ ‫‪2887‬‬ ‫‪576‬‬ ‫‪A-C‬‬
‫‪41612636‬‬ ‫‪4750‬‬ ‫‪1387‬‬ ‫‪1387‬‬ ‫‪-1387‬‬ ‫‪B-C‬‬
‫‪187117206‬‬ ‫‪21360‬‬ ‫ﻛﻞ‪:‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 12-8‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي و درآﻣﺪﻫﺎ در ﻣﺜﺎل ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ‬

‫درآﻣﺪﻫﺎ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل‬ ‫ﺑﺎزه ‪2‬‬ ‫ﺑﺎزه ‪1‬‬ ‫ﺑﺎزه ‪2‬‬ ‫ﺑﺎزه ‪1‬‬ ‫ﺑﺎس‬
‫)‪($/h‬‬ ‫)‪($/0.75h‬‬ ‫)‪($/0.25h‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬
‫‪-55990‬‬ ‫‪-49885‬‬ ‫‪-6105‬‬ ‫‪15/16‬‬ ‫‪9/62‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪19195‬‬ ‫‪1356‬‬ ‫‪17839‬‬ ‫‪16/01‬‬ ‫‪21/3‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪58155‬‬ ‫‪60514‬‬ ‫‪-2359‬‬ ‫‪18/88‬‬ ‫‪11/63‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪21360‬‬ ‫‪11985‬‬ ‫‪9375‬‬ ‫ﻛــﻞ‬
‫ﺟﺪول ‪ 13-8‬درآﻣﺪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺧﻂ در ﻣﺜﺎل ﺳﻪ ﺑﺎﺳﻪ‬

‫ﺑــﺎزه ‪2‬‬ ‫ﺑــﺎزه ‪1‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬ ‫ﻛــﻞ‬
‫ﺗﻮان‬ ‫ﺗﻔﺎوت‬ ‫ﺗﻮان‬ ‫ﺗﻔﺎوت‬
‫ﺧﻂ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫درآﻣﺪ‬

‫ﻋﺒﻮري‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﻋﺒﻮري‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬
‫)‪($/h‬‬ ‫)‪($/h‬‬ ‫)‪($/0.25h‬‬ ‫)‪($/0.25h‬‬
‫)‪(MW‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬
‫‪A-B‬‬
‫‪6723‬‬ ‫‪6688‬‬ ‫‪956‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪0/85‬‬ ‫‪5732‬‬ ‫‪1963‬‬ ‫‪11/68‬‬

‫‪A-C‬‬
‫‪9887‬‬ ‫‪8344‬‬ ‫‪8055‬‬ ‫‪2887‬‬ ‫‪3/72‬‬ ‫‪289‬‬ ‫‪576‬‬ ‫‪2/01‬‬

‫‪B-C‬‬
‫‪4750‬‬ ‫‪6339‬‬ ‫‪2975‬‬ ‫‪1387‬‬ ‫‪2/86‬‬ ‫‪3353‬‬ ‫‪-1387‬‬ ‫‪-9/67‬‬
‫‪21360‬‬ ‫‪21360‬‬ ‫‪11986‬‬ ‫‪9374‬‬ ‫ﻛــﻞ‬

‫ﺟﺪول ‪ ،13-8‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ درآﻣﺪ »ﻛﺴﺐﺷﺪه« ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﺧﻂ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺑﺎزه و‬
‫در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬در ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي‬
‫ﺑﻴﻦ دو ﺑﺎس ﺗﻔﺎوت اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻂ ﻣﺘﺼﻞﻛﻨﻨﺪه آن دو ﺑﺎس‪ ،‬ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﻲ ﺑﺎزه ‪ ،1‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ ،C‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 576 MW‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻳﻦ ﺧﻂ )‪ (2887MW‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ در ﺧﻄﻮط ‪ A-B‬و ‪،B-C‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ ‪ 2/02$/MWh‬را ﺑﻴﻦ ﮔﺮهﻫﺎي ‪ A‬و ‪ C‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻂ ‪A-‬‬
‫‪ ،C‬درآﻣﺪي ﻣﻌﺎدل ﻣﺒﻠﻎ زﻳﺮ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪:‬‬

‫‪R AC,1 = 576 × 2 /02 ×0/ 25 = 289‬‬ ‫‪$/0/25h‬‬ ‫)‪(57-8‬‬
‫در ﺑﺎزه ‪ ،2‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از اﻳﻦ ﺧﻂ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺘﺶ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬درآﻣﺪ زﻳﺮ ﻛﺴﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪R AC,2 = 2887 × 3 / 72 ×0/ 75 = 8055‬‬ ‫‪$/0/75h‬‬ ‫)‪(58-8‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬درآﻣﺪ »ﺟﻤﻊ ﺷﺪه« ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺧﻂ در ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 8344$/h‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫درآﻣﺪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﻦ ﺧﻂ )‪ ،(9887$/h‬اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ ،11-8‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺗﻮان‬
‫ﻋﺒﻮري ‪ 1500MW‬از ﺧﻂ ‪ ،A-B‬در ﺑﺎزه ‪ ،2‬از ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻳﻦ ﺧﻂ )‪ (1963MW‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ در دو ﺳﺮ ﺧﻂ‪ ،‬ﻗﺪري درآﻣﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫درآﻣﺪﻫﺎي ﺳﺎﻋﺘﻲ ‪ SRMC‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮﻳﻚ از ﺧﻄﻮط ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺟﺪول ‪ ،13-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎزاد ﻛﻞ ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﺗﺼﺎدف ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ درﺟﻪاي از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﻛﻞ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﺎراﻧﻪ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‪ 1‬ﺑﻴﻦ ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻓﺮوش ‪ FTR‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬واﺿﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻄﻮط ‪ A-B‬و ‪ B-C‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﺼﺪي‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻂ ‪ A-C‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺠﺎري اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ درآﻣﺪﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﺧﻂ‬
‫‪ A-C‬ﻓﻘﻂ ‪ 8344$/h‬از ﻫﺰﻳﻨﻪاش‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ‪ 9887$/h‬را ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﺼﺪي‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻫﺰﻳﻨﻪاش ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮان و ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺷﺒﻜﻪ درﺧﺼﻮص‬
‫ﺧﺮﻳﺪاري ‪ ،FTR‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Cross-subsidization‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Incumbent‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 10-4-8‬ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫در ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل در ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺤﺼﺎري‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار ﺑﺎﻳﺪ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻳﻬﺎ‬
‫در اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار ﺑﻪ روﺷﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺎرآﻳﻲ ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ دﺳﺖﻳﺎﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬در ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ آن‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺮ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬داراي ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ روش اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻣﺜﺎل ﻓﻮق‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻢ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺧﻂ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬روﻧﺪ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻄﻮط ﺟﺪﻳﺪ و ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻟﺬا‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ واﻗﻌﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻴﻨﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺧﻄﻮط ﺧﺎص‪ ،‬در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ و‬
‫در ﺷﺒﻜﻪ واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻣﺘﺮوك‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ و واﻗﻌﻲ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎ در‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ واﻗﻌﻲ و ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻴﺎري از ﻛﺎرآﻳﻲ ﻳﻚ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ را‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬داراي داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ و ﭘﺎﻳﻪاي ﻣﺤﻜﻢ در ﺗﺌﻮري اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫‪ (1967) Nelson ،(1949) Boiteux‬و ‪ Farmer‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1995‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Reference Network‬‬
‫‪ 11-4-8‬ﺗﻌﻤﻴﻢ‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري و اﻫﺪاف‬
‫ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻌﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻞ ﻧﻮﻋﻲ از ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ )‪ (OPF‬اﻣﻨﻴﺖ ‪ -‬ﻣﻘﻴﺪ‪ 1‬ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬در‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ آن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ ‪ DC‬ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻴﺮﺷﻒ و ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺟﺰاء ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻘﻴﺪ اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر ﺳﺎﻻﻧﻪ را‬
‫ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺧﺮوج ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ 1-11-4-8‬ﻧﻤﺎدﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﺎﻳﺶ رﻳﺎﺿﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﺎدﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺎزهﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫‪np‬‬
‫‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺎسﻫﺎ‬ ‫‪nb‬‬
‫‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ‬ ‫‪ng‬‬
‫‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﺧﻄﻮط‬ ‫‪nl‬‬
‫‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎ‬ ‫‪nc‬‬
‫‪ :‬ﻃﻮل زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪p‬‬ ‫‪τp‬‬
‫‪ :‬ﺑﺮدار ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮔﺮهاي ﺑﺮاي ﺑﺎزه ‪p‬‬ ‫‪Dp‬‬
‫‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪ ‪g‬‬ ‫‪Cg‬‬
‫‪:‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪ ‪ ،g‬ﻃﻲ ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪p‬‬ ‫‪Ppg‬‬
‫‪ :‬ﺑﺮدار ﺗﻮﻟﻴﺪات ﮔﺮهاي ﺑﺮاي ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪p‬‬ ‫‪Pp‬‬
‫‪ :‬ﺑﺮدار ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﮔﺮهاي‬ ‫‪P max‬‬
‫‪ :‬ﺑﺮدار ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﮔﺮهاي‬ ‫‪P min‬‬
‫‪ :‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺗﻼﻗﻲ ﮔﺮه ‪ -‬ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫‪Ao‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Security Constrained Optimal Power Flow‬‬
‫‪ :‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺗﻼﻗﻲ ﮔﺮه ‪ -‬ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ‪c‬‬ ‫‪Ac‬‬

‫‪ :‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫‪Tb‬‬
‫‪ :‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ‪c‬‬ ‫‪Hc‬‬
‫‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺧﻂ ‪ b‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ )‪$/(MW.km.year‬‬ ‫‪kb‬‬
‫‪ :‬ﻃﻮل ﺧﻂ ‪ b‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‬ ‫‪lb‬‬
‫‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ‪b‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪ :‬ﺑﺮدار ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻄﻮط‬ ‫‪T‬‬

‫‪ :‬ﺑﺮدار ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﻟﻢ در ﺑﺎزه ‪p‬‬ ‫‪Fpo‬‬
‫‪ :‬ﺑﺮدار ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ‪ c‬در ﺑﺎزه ‪p‬‬ ‫‪Fpc‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ‪ H‬ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري رﺑﻂ ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪[H ] = [Y d ]. [A‬‬ ‫‪]. ⎡⎢ 00 [Y‬‬ ‫⎤‬

‫‪T‬‬
‫‪0‬‬
‫⎥‬‫]‬
‫‪r‬‬ ‫‪−1‬‬ ‫)‪(59-8‬‬
‫⎣‬ ‫‪bus‬‬ ‫⎦‬
‫‪r‬‬
‫‪ Ybus‬از ﺣﺬف ﺳﻄﺮ و ﺳﺘﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻪ در آن ‪ ، Yd‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻗﻄﺮي ادﻣﻴﺘﺎﻧﺲ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎ اﺳﺖ و‬
‫‪r‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪ ، Ybus‬ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫‪ ،( Ybus‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻏﻴﺮﻣﻨﻔﺮد‪ 1‬ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﺑﺎس ﻣﺮﺟﻊ در ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ادﻣﻴﺘﺎﻧﺲ ﺳﻴﺴﺘﻢ )‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ )‪ ،(H‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ΔFk‬‬
‫= ‪h in‬‬
‫‪ΔPn‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺷﺎﺧﻪ ‪ i‬را ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺰرﻳﻖ در ﮔﺮه ‪ n‬رﺑﻂ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﺪل ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ dc‬ﻣﺘﺪاول‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ و راﻛﺘﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺪارﻫﺎي‬
‫ﺷﺒﻜﻪ واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ و از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺴﺘﻘﻠﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﺎ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺪون ﻟﺤﺎظ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ Wood‬و ‪ (1996) Wollenberg‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﺎﺧﻪ ‪ i‬ﺑﺎسﻫﺎي ‪ u‬و ‪ v‬را ﻣﺘﺼﻞ ﺳﺎزد‪،‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺎنﻛﻨﻨﺪه ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از آن ﺷﺎﺧﻪ و ﺗﺰرﻳﻖ در ﺑﺎس ‪ ،n‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Nonsingular‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Sensivity Factors‬‬
‫‪ΔFk‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪h in‬‬ ‫=‬ ‫) ‪(X un − X vn‬‬ ‫)‪(60-8‬‬
‫‪ΔPn X uv‬‬
‫‪r‬‬
‫‪ ،( Ybus‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ در آن‪ X un ،‬و ‪ X vn‬ﻋﻨﺎﺻﺮي از ﻣﻌﻜﻮس ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ادﻣﻴﺘﺎﻧﺲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺷﺪه‪) 1‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮه ﻣﺒﻨﺎ واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﻳﻦ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 2-11-4-8‬ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻴﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪⎛ np ng‬‬ ‫‪nl‬‬ ‫⎞‬
‫⎟⎟ ‪min⎜⎜ ∑ τ p ∑ Cg Ppg + ∑ k b l b Tb‬‬ ‫)‪(61-8‬‬
‫‪Ppg ,Tb‬‬
‫⎝‬ ‫‪p‬‬ ‫=‬‫‪1‬‬ ‫‪g‬‬ ‫=‬‫‪1‬‬ ‫‪b‬‬ ‫=‬‫‪1‬‬ ‫⎠‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﺳﺎل را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺨﺶ‬
‫ﺑﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﻟﻢ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺧﻄﻮط را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎزه ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ dc‬و ﺑﺎ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻴﻮد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪A o Fpo − Pp + D p = 0‬‬ ‫)‪(62-8‬‬
‫) ‪Fpo = Ho (Pp − D p‬‬ ‫)‪(63-8‬‬
‫‪Fpo − T ≤ 0‬‬ ‫)‪(64-8‬‬
‫‪− Fpo − T ≤ 0‬‬ ‫‪p = 1, np‬‬ ‫)‪(65-8‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ ،(62-8‬ﻗﻴﺪ ﺗﻌﺎدل ﮔﺮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻴﺮﺷﻒ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ و اﻳﺠﺎب‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ ﺗﻮان ورودي ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﻞ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ از آن ﮔﺮه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻴﺪ )‪،(63-8‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﺗﻮانﻫﺎي ﻋﺒﻮري و ﺗﺰرﻳﻘﺎت را ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن وﻟﺘﺎژ ﻛﻴﺮﺷﻒ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫آﺧﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻗﻴﻮد ﺣﺮارﺗﻲ در ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﺮ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ و در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎزهﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﺮآورده ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪A c Fpc − Pp + D p = 0‬‬ ‫)‪(66-8‬‬
‫) ‪Fpc = H c (Pp − D p‬‬ ‫)‪(67-8‬‬
‫‪Fpc − T ≤ 0‬‬ ‫)‪(68-8‬‬
‫‪− Fpc − T ≤ 0‬‬ ‫‪p = 1, np; c = 1, nc‬‬ ‫)‪(69-8‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Reduced Admittance Matrix‬‬
‫و ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬در ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪود ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪P min ≤ Pp ≤ P max‬‬ ‫‪p = 1, np‬‬ ‫)‪(70-8‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺪف ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻄﻮط اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫∞ ≤ ‪0≤ T‬‬ ‫)‪(71-8‬‬
‫‪ 3-11-4-8‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي‬
‫ﻣﺪل ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺮدار ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ) ‪ ،( Pp‬ﺑﺮدار ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط ) ‪ ( Fpo‬و ﺑﺮدار ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫ﺧﻄﻮط ) ‪ ( T‬را در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎزهﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ در ﻣﻌﺎدﻻت ﻓﻮق‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ و دادهﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺧﻄﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻧﺪازه اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣﺴﺄﻟﻪ را در ﺷﻜﻞ اﺻﻠﻲاش ﺣﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺗﻜﺮاري‪ 1‬اراﺋﻪ‬
‫ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 13-8‬ﺣﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺷﺮوع ﻫﺮ ﺗﻜﺮار‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ را اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮده‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ‬
‫ﺧﻂ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻫﺮ ﺑﺎزه‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﻗﻴﻮد اﻧﺘﻘﺎل ارﺿﺎ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ در آﻏﺎز ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﺪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺎ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮي اﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎزهﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي آن ﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻴﺪ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ‪ OPF‬در ﺗﻜﺮار ﺑﻌﺪي اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻂ ‪ b‬داراي اﺿﺎﻓﻪﺑﺎر‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻴﺪ زﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪nb‬‬
‫‪− Tb ≤ f bps + ∑ h sjb ⋅ (Pjp − Pjp o ) ≤ Tb‬‬ ‫)‪(72-8‬‬
‫‪j =1‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪ S ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎﻟﻢ و ﺷﺒﻜﻪ دﭼﺎر ﺣﺎدﺛﻪ و‬
‫‪ h sjb‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺗﺎﺟﺎﻳﻲ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﻄﻮط داراي‬
‫اﺿﺎﻓﻪﺑﺎر‪ ،‬ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Iterative Algorithm‬‬
‫‪ OPF‬را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎزهﻫﺎي ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪ DC‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮط داراي اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻫﺮﻳﻚ از ﺳﻄﻮح‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ‬
‫آﻳﺎ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﻄﻮط‬
‫در ﻣﺤﺪوده ﻣﺠﺎز ﻗﺮار دارد؟‬
‫ﺧﻴﺮ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن‬
‫در ازاء ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺧﻄﻮط داراي اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﺑﻪ ‪OPF‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 13-8‬ﻓﻠﻮﭼﺎرت ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻘﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪:‬‬

‫‪nc‬‬ ‫‪nl‬‬
‫‪πpj = πp + ∑∑ h sjb ⋅ μ ps‬‬
‫‪b‬‬
‫)‪(73-8‬‬
‫‪s =1 b =1‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ ، π p‬ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﺪ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎر ﺑﺮاي ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎي ‪ p‬در ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ، μ ps‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ‬ ‫‪1‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ‪b‬‬
‫ﻗﻴﻮد اﻧﺘﻘﺎل )‪ (72-8‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻜﺮار‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 4-11-4-8‬ﻣﺜﺎل‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺴﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن )‪ 24 (Reliability Test System-RTS‬ﺑﺎﺳﻪ‬
‫‪) IEEE‬ﺷﻜﻞ ‪ (14-8‬اﻋﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ را در ‪ (1979) IEEE‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪System Marginal Cost‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-8‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺪودي از ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﺗﻮان ﻋﺒﻮري از ﺧﻄﻮط ﺣﺘﻲ در‬
‫ﺑﺎزه ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ زﻳﺮ ‪ %50‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻧﻤﻮدن اﻣﻨﻴﺖ در ﻃﺮاﺣﻲ و ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 14-8‬دﻳﺎﮔﺮام ﺗﻚ ﺧﻄﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺴﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ‪IEEE‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-8‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻞ )اﻧﺘﻘﺎل ﺧﺎﻟﺺ( ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در‬
‫ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﺑﺎزه ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺣﺪاﻛﺜﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪IEEE RTS‬‬
‫‪ 5-11-4-8‬ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ و اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻄﻮح وﻟﺘﺎژ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ رﺷﺪ ﺑﺎر‪،‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس‪ ،‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،FACTS1‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻃﺮف ﺗﻘﺎﺿﺎ‪،3‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﻗﻴﻮد ﭘﺎﻳﺪاري ﺷﺒﻜﻪ و ذﺧﻴﺮه ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﻧﻈﺮ آورﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬درﺟﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ و ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺎص ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف از ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻓﻨﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺪف آن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ‬
‫در ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ و ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Boiteux, M, La tarification des demands en pointe: application de la théorié vente au‬‬
‫‪coût marginal, Revue Générale de l’ELectricité, 58, 1949, 321-340.‬‬
‫‪Farmer, E D. Cory, B J, Perera, B L P P, Optimal pricing of transmission and‬‬
‫‪Distribution services in electricity supply, IEE Proceedings on Generation,‬‬
‫‪Transmission and Distribution, 142 (1). Pp. 1-8. 1995.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Flexible AC Transmission Systems‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Distributed Generation‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Demand-side Management‬‬
Hogan, W W, Market-Based Transmission Investments and Competitive Electricity

Markets, August 1999, avalible online from www.ksg.harvard.edu/whogan.
Hogan, W W, Transmission Market Design, April 2003, available online from
www.ksg.harvard.edu/whogan.
IEEE Power Engineering Society Subcommittee on the Application of Probabilitistic
Methods, A Reliability Test System, IEEE Trasactions on Power Apparentus and
Systems, PAS-98(6), pp. 2047-2054, 1979.
Marangon Lima, J W, Allocation of transmission fixed charges: an overview, IEEE
Transactions on Power Systems, 11(3), 1996, 1409-1418.
Nelson, J R, Marginal Cost Pricing in Practice, Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ,
1967.
Wood A J, Wollenberg B F, Power Generation, Operation and Control, Second Edition,
John Wiley & Sons, 1996.
Woolf F, Global Transmission Expansion: Recipes for Success, Pennwell Tulsa, OK,
2003.
‫ ﻳﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪاي دﻳﮕﺮ‬،‫ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺘﻘﺎل را در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻳﺎ ﻛﺸﻮرﺗﺎن‬1-8
.‫ ﻣﺨﺘﺼﺮا ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‬،‫ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت آن دارﻳﺪ‬
‫ ﻳﺎ‬،‫ روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل را در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎ ﻛﺸﻮرﺗﺎن‬2-8
.‫ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ‬،‫ﻧﺎﺣﻴﻪاي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت آن دارﻳﺪ‬
،‫ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‬.‫ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬1-8 ‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت دو ﺑﺎﺳﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬3-8
،‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺛﺎﺑﺖ و ﻏﻴﺮﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد‬
‫ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻪ‬.‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
:‫ اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ از اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‬،‫ ﭼﻘﺪر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬،‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‬
MCA = 25$ / MWh
MC B = 17$ / MWh
9-8 ‫ ﺗﺎ‬3-8 ‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت دو ﺑﺎﺳﻪ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺋﻞ‬1-8 ‫ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺛﺎﺑﺖ و‬.‫ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬1-8 ‫ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت دو ﺑﺎﺳﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬4-8
‫ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬،‫ﻏﻴﺮﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺮژي در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪش‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و‬
‫‪ ،B‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي زﻳﺮ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪MC A = 20 + 0/03PA‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬
‫‪MC B = 15 + 0/02PB‬‬ ‫‪$ / MWh‬‬
‫ارزش ﺣﺪي اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﻨﺪهﺑﺎسﻫﺎي ‪ A‬و ‪ ،B‬ﺗﺮﺳﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 5-8‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 4-8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 6-8‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﺎﻋﺘﻲ‪ 1‬ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 4-8‬را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻃﻮل‬
‫ﺧﻂ‪ 500 km ،‬و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ ﺑﺮاﺑﺮ )‪ 210 $/(MW.km.year‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 7-8‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪ 5-8 ،4-8‬و ‪ 6-8‬را در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 1-8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 8-8‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪ 5-8 ،4-8‬و ‪ 6-8‬را ﺑﺮاي ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎزهﻫﺎي ﺑﺎر زﻳﺎد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻛﻢ در ﻫﺮ دو‬
‫ﺑﺎس‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن رخ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻮل زﻣﺎن‬ ‫ﺑﺎر ﺑﺎس ‪B‬‬ ‫ﺑﺎر ﺑﺎس ‪A‬‬
‫ﺑﺎزه‬
‫)‪(h‬‬ ‫)‪(MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫زﻳﺎد‬
‫‪5000‬‬ ‫‪1100‬‬ ‫‪2200‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪2760‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫ﻛﻢ‬
‫ﻣﻴﺰان درآﻣﺪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ 9-8‬ﻣﻴﺰان درآﻣﺪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ % 33/3‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ‪ %33/3‬ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ﻣﻴﺰان ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 8-8‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Hourly Long-range Marginal Cost‬‬
‫‪353‬‬ ‫ﺿﻤﻴﻤﻪ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‬
‫ﺿﻤﻴﻤﻪ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‬
‫ﻓﺼﻞ ‪2‬‬
‫‪dC‬‬
‫× ‪50× q2 + 2000× q = q‬‬ ‫‪ 1-2‬درآﻣﺪ =‬
‫‪dq‬‬
‫ﺳﻮد= درآﻣﺪ – ﻫﺰﻳﻨﻪ = ‪25 × q2‬‬
‫‪2-2‬‬
‫اﻟﻒ( ‪q max = 200‬‬
‫ب( ‪ π max = 2000‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ج( ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺎزاد = ‪ 200000‬دﻻر‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ؛ زﻳﺮا ﻏﻴﺮ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻻي ﺧﻮد را راﻳﮕﺎن ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫د( ‪q = 100‬‬
‫ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن = ‪ 150000‬دﻻر‬
‫درآﻣﺪ = ‪ 100000‬دﻻر‬
‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن = ‪ 50000‬دﻻر‬
‫ه( ‪ ، q = 80‬درآﻣﺪ= ‪ 96000‬دﻻر‬
‫و( ‪ε = −1‬‬
‫ز( ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن = ‪2000× q − 5 × q 2‬‬
‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن = ‪5 × q2‬‬
‫ح( ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن = ‪200000 − 0 / 05 × π2‬‬
‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن= ‪200000 − 200× π + 0/05 × π2‬‬
‫‪3-2‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ π = 800 ، q = 120‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ب( ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن=‪ 168000‬دﻻر‬
‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن= ‪ 72000‬دﻻر‬
‫درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن=‪ 96000‬دﻻر‬
‫ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن= ‪ 36000‬دﻻر‬
‫رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ=‪ 108000‬دﻻر‬

‫‪4-2‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ π = 900‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫‪q = 110‬‬
‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن=‪ 60500‬دﻻر‬
‫ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن=‪ 46750‬دﻻر‬
‫ب( ‪ π = 600‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫‪q = 80‬‬
‫ج( ‪ π = 1100‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫‪q = 90‬‬
‫درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ= ‪ 40500‬دﻻر‬
‫‪5-2‬‬
‫‪q = 1000 / π q = 200− π‬‬
‫‪ε‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪ε‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪q‬‬
‫‪-1‬‬ ‫∞‬ ‫∞‪−‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪50‬‬

‫‪-1‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪100 100‬‬
‫‪1‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪66/6‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪150‬‬
‫‪3‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪6-2‬‬
‫‪ε 11 = −0/ 120‬‬
‫‪ε 12 = 0/ 048‬‬
‫‪ε22 = −0/ 108‬‬
‫‪ε21 = 0/ 160‬‬
‫‪8-2‬‬
‫اﻟﻒ( از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪ 65 ≤ y ≤ 155‬و ‪y opt = 110‬‬
‫ب( ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮد ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪3‬‬
‫‪2-3‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ در‬
‫‪SAICo‬‬ ‫‪NSPCo‬‬ ‫ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‬
‫)‪($/Mwh‬‬
‫ﻣﺼﺮف‪ 200 :‬ﻣﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ 200 :‬ﻣﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ‪،‬‬
‫‪16‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 3200 :‬دﻻر‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 3200 :‬دﻻر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 3600 :‬دﻻر‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 3600 :‬دﻻر‬ ‫‪18‬‬
‫‪a‬‬
‫درﻳﺎﻓﺖ از ‪ 400 :NSPCo‬دﻻر‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ‪ 400 :SAICo‬دﻻر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 2600 :‬دﻻر‪،‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 2600 :‬دﻻر‪،‬‬ ‫‪13‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ‪ 600 :NSPCo‬دﻻر‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ از ‪ 600 :SAICo‬دﻻر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 3600 :‬دﻻر‪،‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 900 :‬دﻻر‪،‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪b‬‬
‫درﻳﺎﻓﺖ از ﺑﻪ ‪ 400 :NSPCo‬دﻻر‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺑﻪ ‪ 400 : SAICo‬دﻻر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 1300 :‬دﻻر‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ از ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪ 2600 :‬دﻻر‪،‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪c‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ‪ 600 :NSPCo‬دﻻر‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ از ‪ 600 :SAICo‬دﻻر‬
‫‪3-3‬‬
‫ﺳﻮد )‪($‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬
‫‪650‬‬ ‫‪Red‬‬
‫‪1280‬‬ ‫‪Green‬‬
‫‪1325‬‬ ‫‪Blue‬‬
‫‪515‬‬ ‫‪Yellow‬‬
‫‪287/5‬‬ ‫‪Magenta‬‬
‫‪125‬‬ ‫‪Purple‬‬
‫‪ 4-3‬اﻟﻒ( ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺗﻜﻪاي ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎ ﺟﺪول ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻘﺪار )‪ (Mwh‬ﻣﻘﺪار اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ )‪ (Mwh‬ﻗﻴﻤﺖ )‪($/MWh‬‬

‫‪10/50‬‬ ‫‪0-200‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Blue‬‬
‫‪12/50‬‬ ‫‪200-300‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Red‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪300-500‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Blue‬‬
‫‪13/50‬‬ ‫‪500-550‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Green‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪550-650‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Red‬‬
‫‪14/50‬‬ ‫‪650-700‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Green‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪700-800‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Blue‬‬
‫‪15/50‬‬ ‫‪800-850‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Green‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪850-900‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Red‬‬
‫ب(‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫درآﻣﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫‪Green‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫‪Red‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫‪Blue‬‬
‫‪($)Green‬‬ ‫)‪($/MWh) (MW‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫)‪(MWh‬‬ ‫‪($)Red‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫‪($)Blue‬‬ ‫)‪(MWh‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪3900‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪700‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪2100‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪5600‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪2700‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪4050‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪9000‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪875‬‬ ‫‪875‬‬
‫ج(‬
‫درآﻣﺪ‬
‫درآﻣﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫درآﻣﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫‪Green‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫‪Red‬‬ ‫‪Blue‬‬ ‫ﺑﺎر‬
‫‪Blue‬‬ ‫)‪($/MWh) (MW‬‬
‫‪($)Green‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫‪($)Red‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MW‬‬
‫)‪($‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪3224‬‬ ‫‪248‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪348‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪621‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪1350‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪5400‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪13/50‬‬ ‫‪546‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪1751/50‬‬ ‫‪113‬‬ ‫‪3100‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪7750‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪15/50‬‬ ‫‪813‬‬ ‫‪875‬‬
‫‪ 5-3‬اﻟﻒ(‬
‫اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ‬ ‫اﻧﺮژي ﺧﺮﻳﺪاري‬
‫درآﻣﺪ )‪($‬‬ ‫ﻣﺨﺎرج )‪($‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ )‪($‬‬ ‫ﺑﻨﺪ‬
‫ﺷﺪه )‪(MWh‬‬ ‫ﺷﺪه )‪(MWh‬‬
‫‪950‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Industrial‬‬

‫‪customer‬‬
‫‪25012/50‬‬ ‫‪21/75‬‬ ‫‪1150‬‬ ‫‪Other customers‬‬
‫‪4200‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Future contract‬‬
‫‪4700‬‬ ‫‪23/50‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Put option‬‬
‫‪12000‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪Long-term‬‬
‫‪contract‬‬
‫‪2200‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Future contract‬‬
‫‪3075‬‬ ‫‪20/50‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪Call option‬‬
‫‪6375‬‬ ‫‪21/25‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪Generation‬‬
‫‪9675‬‬ ‫‪21/50‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪Spot market‬‬
‫‪purchase‬‬
‫‪150‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪150 MW Call‬‬
‫‪option fee‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪200 MW Put‬‬
‫‪300‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪300 MW Call‬‬
‫‪887/50‬‬ ‫‪Profit‬‬
‫‪34862/50‬‬ ‫‪34862/50‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪Balance‬‬
‫ب( اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﺎ ‪ 23/47$‬ﺑﺎﻻ رود‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ ‪ 450MWh‬در ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺳﻮد ﻳﺎ ﺿﺮر ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 20/5$/MWh‬و ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﻓﺮوش ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 23/5$/MWh‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﻮدده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪ 24$/MWh‬ﻫﻤﭽﻨﺎن زﻳﺎنده ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪6-3‬‬
‫اﻟﻒ( از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار ‪ 175‬ﻣﮕﺎوات از ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ‪ 21$/MWh‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺮژي‬ ‫اﻧﺮژي‬
‫درآﻣﺪ )‪($‬‬ ‫ﻣﺨﺎرج )‪($‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪه ﺷﺪه ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻗﻴﻤﺖ )‪($‬‬ ‫ﺑﻨﺪ‬
‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬
‫‪12000‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪Future T4‬‬
‫‪6400‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪Nuclear unit‬‬
‫‪3600‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Gas-fired unit‬‬
‫‪1050‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Forward T1‬‬
‫‪7000‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪Long-term T3‬‬
‫‪2200‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Forward T5‬‬
‫‪5875‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪Exercise Put‬‬
‫‪option T6‬‬
‫‪1050‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Spot sale T9‬‬
‫‪7650‬‬ ‫‪25/50‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪Residential‬‬
‫‪customers‬‬
‫‪5000‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Commercial‬‬
‫‪customers‬‬
‫‪2100‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪Balancing‬‬
‫‪spot purchase‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Fee option T6‬‬
‫‪400‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Fee option T7‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Fee option T8‬‬
‫‪4625‬‬ ‫‪Profit‬‬
‫‪29825‬‬ ‫‪29825‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪Balance‬‬
‫ب( ﻛﻤﺒﻮد ﺷﺮﻛﺖ ‪ Borduria Energy‬ﺑﺮاي آن ﺑﺎزه از ‪ 100MW‬ﺑﻪ ‪ 500MW‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي از ‪ 21‬ﺑﻪ ‪ 28$/MW‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻟﺤﻈﻪاي از ‪ 2000‬ﺑﻪ ‪14000$‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ وﻟﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪاي ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪Borduria‬‬
‫‪ Energy‬زﻳﺎﻧﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 975$‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪4‬‬
‫‪ 1738/5$ Cheapo Electrons 1-4‬زﻳﺎن ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮﺧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ زﻳﺎﻧﺶ‬
‫ﺳﺮﺑﻪﺳﺮ ﺷﻮد‪ 25/52$/MWh ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 2-4‬ﺳﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري واﺣﺪ ‪ 690/07$‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 3-4‬ﺳﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري واﺣﺪ ‪ 688$‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 4-4‬واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ در اﺑﺘﺪاي ﺑﺎزه ‪ 3‬در ﻣﺪار آﻳﺪ و در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎزه ‪ 5‬ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺳﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آن ‪ 976/43$‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 5-4‬واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ در اﺑﺘﺪاي ﺑﺎزه ‪ 3‬در ﻣﺪار آﻳﺪ و در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎزه ‪ 6‬ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺳﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آن ‪ 680/43$‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ PA = 95 / 3 MW6-4‬؛‪ PB = 74 / 2 MW‬؛ ‪ PC = 180/ 5 MW‬؛ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻋﺘﻲ‪1927/15$/h :‬‬
‫‪ PA = 85 MW 7-4‬؛‪ PB = 66 MW‬؛ ‪ PC = 160MW‬؛ ﻣﻴﺰان ﺧﺮﻳﺪ در ﺑﺎزار‪39MW :‬؛ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻲ‪1911/2$/h :‬‬
‫‪ PA = 110 MW 8-4‬؛‪ PB = 86 MW‬؛ ‪ PC = 210 MW‬؛ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش در ﺑﺎزار‪56MW :‬؛ ﺳﻮد‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش‪33/03$ :‬‬
‫‪ PA = 100 MW 9-4‬؛‪ PB = 80 MW‬؛ ‪ PC = 210 MW‬؛ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش در ﺑﺎزار‪40MW :‬؛ ﺳﻮد‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش‪27/23$ :‬‬
‫‪ Ω A = 725$‬؛‬ ‫‪ PA = 25 MW 10-4‬؛‪ PB = 30 MW‬؛ ‪ D = 55 MW‬؛ ‪ π = 65 $/MWh‬؛‬
‫‪Ω B = 1020$‬‬
‫‪ PA = 26 / 33 MW 11-4‬؛ ‪ PB = 31 / 33 MW‬؛ ‪ D = 55 MW‬؛ ‪ π = 57 / 66 $/MWh‬؛‬
‫‪ Ω A = 694$‬؛ ‪Ω B = 982$‬‬
‫‪ 12-4‬ﺳﻮد‪5235 $ :‬؛ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻛﻪ ﺳﻮد را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺗﻨﺰل ﻣﻲ دﻫﺪ‪%66/33 :‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪5‬‬
‫‪350MW 1-5‬‬
‫‪ 3-5‬اﻟﻒ( ‪ 600MW‬ب(‪ 300MW‬ج( ‪ 500MW‬د( ‪ 660MW‬ه( ‪ 640MW‬و(‪759 MW‬‬
‫‪92/3MW 4-5‬‬
‫‪106/5MW 5-5‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪6‬‬
‫‪1-6‬‬
‫اﻣﻜﺎن دارد؟‬ ‫)‪F2− 3 (MW‬‬ ‫)‪F1− 3 (MW‬‬ ‫)‪F1−2 (MW‬‬
‫آري‬ ‫‪80‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪-120‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪1‬‬
‫ﺧﻴﺮ‬ ‫‪400‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪2‬‬
‫آري‬ ‫‪-220‬‬ ‫‪-180‬‬ ‫‪80‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪3‬‬
‫‪ 2-6‬اﻟﻒ( ‪ πA = 80 $/MWh‬؛ ‪ πB = 35 $/MWh‬؛ ‪ PA = 2000 MW‬؛ ‪ PB = 1000 MW‬؛‬
‫‪FAB = 0‬‬
‫‪FAB‬‬ ‫ب(‪ πA = πB = 53 $/MWh‬؛ ‪ PA = 1100MW‬؛ ‪ PB = 1900 MW‬؛ ‪= −900 MW‬‬
‫ج( ‪ πA = πB = 65 $/MWh‬؛ ‪ PA = 1500MW‬؛ ‪ PB = 1500 MW‬؛ ‪FAB = −500 MW‬‬
‫د( ‪ πA = πB = 57 $/MWh‬؛ ‪ PA = 900MWh‬؛ ‪ PB = 2100 MWh‬؛ ‪FAB = −1100 MW‬‬
‫ه( ‪ πA = 62 $/MWh‬؛ ‪ πB = 47 $/MWh‬؛ ‪ PA = 1400 MWh‬؛ ‪ PB = 1600 MWh‬؛‬
‫‪FAB = −600‬‬
‫‪3-6‬‬
‫ه‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪124000‬‬ ‫‪114000‬‬ ‫‪130000‬‬ ‫‪106000‬‬ ‫‪160000‬‬ ‫‪ E A‬دﻻر‬
‫‪47000‬‬ ‫‪57000‬‬ ‫‪65000‬‬ ‫‪53000‬‬ ‫‪35000‬‬ ‫‪ E B‬دﻻر‬
‫‪86800‬‬ ‫‪51300‬‬ ‫‪97500‬‬ ‫‪58300‬‬ ‫‪160000‬‬ ‫‪ R B‬دﻻر‬
‫‪75200‬‬ ‫‪62700‬‬ ‫‪97500‬‬ ‫‪100700‬‬ ‫‪35000‬‬ ‫‪ R B‬دﻻر‬
‫ﻣﻮﻟﺪ در ‪ B‬و ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ در ‪ A‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻂ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﻗﻴﻤﺖ را در ‪ B‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮده‪ ،‬در ‪ A‬ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫‪ .9000$ 4-6‬ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻋﺒﻮري ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ اﺳﺖ و وﻗﺘﻲ‬
‫ﻣﺴﺎوي ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺪود ﻧﺸﺪه آن ﻳﻌﻨﻲ ‪ -900MW‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ PD = 400 MW‬؛‬ ‫‪ PC = 120 MW‬؛‬ ‫‪ PA = 0 MW‬؛ ‪ PB = 0 MW‬؛‬ ‫‪5-6‬‬
‫‪ π1 = π2 = π3 = 10$/MWh‬؛‬
‫‪ F12 = 120MW 6-6‬؛‪ F31 = 280MW‬؛ ‪ F32 = 200MW‬؛ ﺧﻂ ‪ 3-1‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 30‬ﻣﮕﺎوات داراي‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 7-6‬روش اول‪:‬‬
‫‪ PA = 0 MW‬؛‪ PB = 48 MW‬؛ ‪ PC = 72 MW‬؛ ‪ PD = 400MW‬؛‬
‫‪ F21 = 102 MW‬؛‪ F31 = 250MW‬؛ ‪ F32 = 182 MW‬؛‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ 240 :‬دﻻر‬
‫روش دوم‪:‬‬
‫‪ PA = 80 MW‬؛‪ PB = 0 MW‬؛ ‪ PC = 40 MW‬؛ ‪ PD = 400MW‬؛‬
‫‪ F21 = 150MW‬؛‪ F31 = 250MW‬؛ ‪ F32 = 150MW‬؛‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ 160 :‬دﻻر‬
‫روش دوم ﺑﺮﺗﺮي دارد زﻳﺮا ارزانﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ π1 = 13 / 33 $/MWh 8-6‬؛ ‪ π2 = 12 $/MWh‬؛ ‪π3 = 10 $/MWh‬‬
‫‪ PA = 63 / 33 MW 9-6‬؛‪ PB = 10 MW‬؛ ‪ PC = 6 / 67 MW‬؛ ‪PD = 400MW‬‬
‫‪ π1 = 15 $/MWh‬؛ ‪ π2 = 12 $/MWh‬؛ ‪π3 = 10 $/MWh‬‬
‫‪ PA = 1270 MW‬؛ ‪ PB = 1783 MW‬؛ ﺗﻠﻔﺎت= ‪53MW‬؛‬ ‫‪ FBA = 730 MW‬؛‬ ‫‪10-6‬‬
‫‪ πA = 58 / 1 $/MWh‬؛ ‪ π B = 50/ 67 $/MWh‬؛ ﻣﺎزاد= ‪2727$‬‬
‫‪11-6‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪ 11-6‬ﺗﻠﻔﺎت و ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ‬

‫‪⎧Y11π1 − y13 μ13 = y12 π2 + y13 π 3‬‬
‫⎨‬ ‫‪12-6‬‬
‫‪⎩ y21π1 = − Y22 π2 + y23 π 3‬‬
‫‪⎧π1 = 13 / 33$ / MWh‬‬
‫⎨‬
‫‪⎩μ 31 = 5 / 33$ / MWh‬‬
‫‪ 13-6‬ﺑﺎس اﺳﻠﻚ در ﺑﺎس ‪:1‬‬

‫⎧‬ ‫‪− y21π1 = −Y22 π2 + y23 π 3‬‬
‫⎨‬
‫‪⎩− y 31π1 + y 31μ 31 = − Y33 π 3 + y 32 π2‬‬
‫ﺑﺎس اﺳﻠﻚ در ﺑﺎس ‪:2‬‬
‫‪⎧ Y11π1 − y13 μ 31 = y12π2 + y13 π 3‬‬
‫⎨‬
‫‪⎩− y 31π1 + y 31μ 31 = − Y33 π 3 + y 32 π2‬‬
‫‪ K = {1,2,3}; U = 0 14-6‬؛ ‪ μ 31‬و ‪ μ21‬ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎس ‪ 1‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎس اﺳﻠﻚ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪⎧ y21μ21 = − Y22 π2 + y21π1 + y23 π 3‬‬
‫⎨‬
‫‪⎩ y 31μ 31 = −Y33 π 3 + y 31π1 + y 32π2‬‬
‫‪⎧μ21 = 1 / 67$ / MWh‬‬
‫⎨‬
‫‪⎩ μ 31 = 7$ / MWh‬‬
‫‪ 62/5MW 16-6‬ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان روي ﺷﺎﺧﻪ ‪.1-3‬‬
‫‪ 37/5MW 17-6‬ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان روي ﺷﺎﺧﻪ ‪ 1-2‬و ‪ 62/5MW‬ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان‬
‫روي ﺷﺎﺧﻪ ‪.1-3‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪7‬‬
‫‪ %12/14 1-7‬؛ ‪32/28$/MWh‬‬
‫‪%11/17 2-7‬‬
‫‪ %14/13 3-7‬؛ ‪%12/33‬‬
‫‪ 4-7‬ﺑﻠﻪ؛ زﻳﺮا ‪ IRR‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪%12/49‬‬
‫‪ 5-7‬اﮔﺮ ﻓﻨﺎوري ‪ A‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ اﻓﺰاﻳﺸﻲ‬
‫روي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺿﺎﻓﻲ ‪ %14/13‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 6-7‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪي ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻌﺎدل ‪32524128$‬‬
‫در ﺳﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ Borduria Power .‬در ﻓﺮض دوم ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﻧﻤﻲﺳﺎﺧﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ‪MARR‬‬
‫آن دﺳﺖ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ 7-7‬اﮔﺮ از ﻋﻤﺮ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻴﺮوﮔﺎه ‪ 20‬ﺳﺎل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ Borduria Power ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺗﻌﻤﻴﺮ‬
‫ﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ ‪ %12/7‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪MARR‬‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻓﻘﻂ ‪ 15‬ﺳﺎل ﺑﺎﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ IRR ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ % 10/51‬اﺳﺖ و‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد ﭘﺎﻳﺎن دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ 8-7‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺖ‪ .78/8$/MWh :‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪37/7$/MWh :‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪8‬‬
‫‪8$/MWh 3-8‬‬
‫‪4-8‬‬
‫‪π T = 45 − 0/ 05 × FBA 5-8‬‬

‫‪12$/MWh 6-8‬‬
‫‪660MW 7-8‬‬
‫‪ 750MW 8-8‬؛ ‪ 78750000$‬؛ دو ﻣﻘﺪار ﻳﻜﺴﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 500MW 9-8‬؛ ‪ 90000000$‬ﺑﻪ ﺟﺎي ‪52500000$‬‬
‫‪ 1000MW‬؛ ‪ 35000000$‬ﺑﻪ ﺟﺎي ‪105000000$‬‬
‫‪367‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫اﻣﻨﻴﺖ‪,148 ,147 ,141 ,140 ,139 ,79 ,76 ,4 ,3 ,‬‬
‫‪,172 ,171 ,161 ,160 ,159 ,156 ,155 ,149‬‬ ‫ا‬
‫‪,213 ,210 ,199 ,192 ,186 ,185 ,181 ,180‬‬
‫اﺋﺘﻼف‪56 ,‬‬
‫‪,348 ,347 ,313 ,306 ,269 ,252 ,245 ,240‬‬
‫اﺛﺮ زﻣﺎﻧﻲ‪143 ,‬‬
‫‪349‬‬
‫اﺛﺮ ﻛﺮوﻧﺎ‪232 ,‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪139 ,‬‬
‫اﺣﺘﻜﺎر‪193 ,‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺠﺎري‪308 ,‬‬
‫اﺣﺘﻜﺎر اﻗﺘﺼﺎدي‪52 ,‬‬
‫اﻧﺤﺮاف ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ‪142 ,‬‬
‫اﺣﺘﻜﺎر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪52 ,‬‬
‫اﻧﺤﺼﺎر‪,306 ,305 ,100 ,58 ,57 ,9 ,8 ,7 ,5 ,3 ,1 ,‬‬
‫اﺣﺪاث ﺧﻂ‪320 ,‬‬
‫‪342 ,314‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎر‪,50 ,49 ,48 ,47 ,45 ,43 ,24 ,18 ,16 ,4 ,3 ,‬‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ‪58 ,11 ,‬‬
‫‪,123 ,120 ,113 ,106 ,93 ,92 ,91 ,76 ,57 ,52‬‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ﻛﺎﻣﻞ‪55 ,‬‬
‫‪,293 ,264 ,262 ,193 ,160 ,156 ,155 ,146‬‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺤﻠﻲ‪230 ,‬‬
‫‪346 ,333 ,332 ,297 ,296‬‬
‫اﻧﺮژي ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‪84 ,‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺮﻳﺪ‪50 ,48 ,‬‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز‪85 ,‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوش‪91 ,50 ,48 ,‬‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‪145 ,‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﻟﻲ‪79 ,‬‬
‫اﻧﻮاع ﺑﺎزارﻫﺎ‪41 ,‬‬
‫ادوات ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‪142 ,‬‬
‫ارزش اﻧﺘﻘﺎل‪333 ,316 ,314 ,313 ,312 ,‬‬
‫ب‬ ‫ارزش ﺑﺎر از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪294 ,293 ,291 ,96 ,‬‬
‫ﺑﺎر ﻗﻄﻊﭘﺬﻳﺮ‪158 ,‬‬ ‫ارزش ﺣﺪي‪351 ,159 ,82 ,52 ,18 ,‬‬
‫ﺑﺎرزداﻳﻲ‪290 ,‬‬ ‫ارزش ﺣﺪي اﻧﺘﻘﺎل‪315 ,‬‬
‫ﺑﺎزار آﺗﻴﻪﻫﺎ‪46 ,‬‬ ‫ارزش ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪332 ,330 ,328 ,‬‬
‫ﺑﺎزار آزاد اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪67 ,‬‬ ‫ارزش ﻣﺎزاد‪16 ,‬‬
‫ﺑﺎزار آزاد ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻧﺸﺪه‪66 ,‬‬ ‫اﺿﺎﻓﻪﺑﺎر‪346 ,148 ,‬‬
‫ﺑﺎزار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪95 ,‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺮد‪95 ,59 ,13 ,‬‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪82 ,57 ,53 ,‬‬ ‫اﻗﺪام اﺻﻼﺣﻲ‪140 ,‬‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‪52 ,‬‬ ‫اﻗﺪام ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ‪140 ,‬‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺎﻟﻎ‪158 ,‬‬ ‫اﻟﺰاﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‪161 ,‬‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮق‪289 ,120 ,98 ,76 ,63 ,50 ,12 ,‬‬ ‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﺗﻜﺮاري‪346 ,‬‬
‫ﺑﺎزار ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪46 ,‬‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮي‪253 ,‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪113 ,‬‬ ‫ﺑﺎزار ذﺧﻴﺮه‪77 ,‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻋﺪد ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺮﻛﺐ‪113 ,‬‬ ‫ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ‪,134 ,96 ,58 ,34 ,29 ,27 ,26 ,25 ,7 ,‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار‪146 ,86 ,81 ,80 ,79 ,78 ,68 ,‬‬ ‫‪290 ,167‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪,47 ,44 ,40 ,38 ,36 ,35 ,32 ,24 ,10 ,‬‬ ‫ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪34 ,25 ,‬‬
‫‪,274 ,116 ,113 ,100 ,83 ,78 ,69 ,68 ,57 ,49‬‬ ‫ﺑﺎزار روز ﺑﻌﺪ‪146 ,‬‬
‫‪314 ,303 ,296 ,294 ,293 ,292 ,289 ,283‬‬ ‫ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ‪83 ,43 ,‬‬
‫ﺑﻬﺎي اﺧﺘﻴﺎر‪91 ,49 ,48 ,‬‬ ‫ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻼً رﻗﺎﺑﺘﻲ‪193 ,‬‬
‫ﺑﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪313 ,312 ,311 ,‬‬ ‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪,49 ,48 ,47 ,45 ,44 ,43 ,42 ,41 ,7 ,‬‬
‫ﺑﻬﺎي رﻳﺴﻚ‪296 ,‬‬ ‫‪,85 ,84 ,83 ,80 ,78 ,77 ,71 ,70 ,67 ,51 ,50‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار اﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎزار‪4 ,‬‬ ‫‪,135 ,119 ,101 ,100 ,99 ,94 ,93 ,91 ,87 ,86‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎزار‪,240 ,204 ,194 ,168 ,94 ,12 ,4 ,‬‬ ‫‪255 ,252 ,157 ,146 ,145 ,136‬‬
‫‪264 ,262 ,261 ,260 ,259‬‬ ‫ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‪,83 ,77 ,67 ,66 ,65 ,‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺳﻴﺴﺘﻢ‪,86 ,85 ,81 ,80 ,78 ,77 ,12 ,3 ,‬‬ ‫‪87 ,85‬‬
‫‪,149 ,148 ,147 ,146 ,143 ,140 ,139 ,87‬‬ ‫ﺑﺎزار ﻧﻬﺎﻳﻲ‪83 ,4 ,‬‬
‫‪,160 ,159 ,158 ,157 ,156 ,155 ,152 ,150‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﮔﺮهاي‪228 ,‬‬
‫‪,205 ,194 ,192 ,186 ,185 ,172 ,171 ,162‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪155 ,‬‬
‫‪332 ,330 ,296 ,291 ,262 ,257 ,253‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪64 ,‬‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪4 ,‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان‪,51 ,49 ,47 ,46 ,45 ,42 ,28 ,27 ,25 ,3 ,‬‬
‫ﺑﻬﺮهوري اﻗﺘﺼﺎدي‪231 ,73 ,67 ,‬‬ ‫‪,80 ,79 ,78 ,77 ,72 ,68 ,67 ,57 ,55 ,54 ,52‬‬
‫ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﭘﺎرﺗﻮ‪28 ,27 ,‬‬ ‫‪295 ,131 ,130 ,126 ,121 ,120 ,91 ,87 ,82‬‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺎرﺗﻮ‪29 ,27 ,‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان راﻫﺒﺮدي‪120 ,‬‬
‫ﺑﻮرس‪135 ,87 ,86 ,84 ,80 ,68 ,‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪47 ,‬‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ‪31 ,‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻂ‪131 ,‬‬
‫ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻮد‪134 ,130 ,112 ,105 ,95 ,‬‬ ‫ﺑﺎس ﻣﺒﻨﺎ‪270 ,251 ,250 ,248 ,246 ,245 ,244 ,‬‬
‫ﺑﺎس ﻣﺮﺟﻊ‪344 ,‬‬
‫پ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر‪206 ,183 ,182 ,‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان‪153 ,151 ,150 ,‬‬
‫ﭘﺎداش رﻳﺴﻚ‪44 ,‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي‪,106 ,82 ,81 ,77 ,75 ,66 ,11 ,10 ,‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ اوﻟﻴﻪ‪146 ,‬‬
‫‪,289 ,278 ,275 ,163 ,162 ,134 ,114 ,112‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪146 ,‬‬
‫‪294‬‬
‫ﭘﺎﻳﺪارﺳﺎز ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪155 ,‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻬﻴﻨﻪ واﺣﺪ‪116 ,‬‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ‪245 ,241 ,155 ,144 ,85 ,‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪294 ,134 ,112 ,106 ,81 ,‬‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري ﺷﺒﻜﻪ‪142 ,‬‬
‫‪369‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ورودي‪ -‬ﺧﺮوﺟﻲ‪33 ,‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺪاري ﮔﺬرا‪182 ,155 ,150 ,149 ,‬‬
‫ﺗﺒﺎﻧﻲ‪56 ,‬‬ ‫ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ‪345 ,270 ,249 ,247 ,246 ,dc‬‬
‫ﺗﺠﺎرت اﻧﺘﻘﺎل‪305 ,‬‬ ‫ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ‪347 ,243 ,‬‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪304 ,‬‬ ‫ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻣﻨﻴﺖ ‪ -‬ﻣﻘﻴﺪ‪343 ,‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن‪195 ,‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪73 ,‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪/‬ﻓﺎﻳﺪه‪180 ,159 ,97 ,‬‬ ‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت‪9 ,‬‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪310 ,‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ راﻛﺘﻴﻮ‪,173 ,160 ,153 ,151 ,150 ,148 ,‬‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎر‪134 ,‬‬ ‫‪180‬‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ‪,203 ,202 ,201 ,200 ,199 ,194 ,187 ,10 ,‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺑﺎر‪135 ,113 ,88 ,80 ,76 ,74 ,72 ,‬‬
‫‪,253 ,240 ,239 ,235 ,230 ,228 ,227 ,222‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺼﺮف‪98 ,‬‬
‫‪,265 ,264 ,263 ,259 ,257 ,256 ,255 ,254‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر‪142 ,‬‬
‫‪,334 ,333 ,332 ,331 ,329 ,328 ,271 ,268‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻧﺸﺪه‪68 ,‬‬
‫‪351 ,342 ,341 ,340 ,336 ,335‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎددﻫﻲ راﻫﺒﺮدي‪230 ,228 ,‬‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮان‪242 ,‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ‪205 ,82 ,77 ,75 ,74 ,4 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎدل ‪54 ,Cournot‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﻓﺮوش‪240 ,75 ,72 ,4 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎدل ‪124 ,121 ,Nash‬‬
‫ﺗﻌﺎدل اﻗﺘﺼﺎدي‪29 ,‬‬ ‫ت‬
‫ﺗﻌﺎدل ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪185 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻠﻪاي‪143 ,142 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‪197 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪290 ,123 ,60 ,24 ,19 ,18 ,17 ,16 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎدل ﭘﺎﻳﺪار‪56 ,26 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪316 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎدل رﻗﺎﺑﺘﻲ‪30 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪290 ,35 ,32 ,31 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ‪121 ,Bertrand‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‪318 ,290 ,195 ,129 ,60 ,24 ,22 ,21 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ‪122 ,Cournot‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪318 ,‬‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻣﻜﺮر‪192 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻜﺲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪122 ,‬‬
‫ﺗﻌﺮﻓﻪ‪310 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ‪54 ,‬‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮات‪288 ,285 ,280 ,275 ,113 ,38 ,10 ,3 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‪247 ,245 ,244 ,241 ,175 ,119 ,118 ,‬‬
‫ﺗﻔﺎوت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪63 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف‪,183 ,179 ,178 ,175 ,174 ,168 ,118 ,‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪283 ,64 ,‬‬
‫‪345 ,336 ,243‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﻨﻔﺮد‪14 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪35 ,‬‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻌﺎﻣﻼت‪186 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي‪34 ,33 ,‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت‪,188 ,185 ,157 ,154 ,151 ,139 ,131 ,63 ,‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪35 ,‬‬
‫‪,236 ,235 ,234 ,233 ,232 ,231 ,210 ,194‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪37 ,‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪337 ,‬‬ ‫‪,244 ,243 ,242 ,241 ,240 ,239 ,238 ,237‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﻴﻨﻪﺑﺎر‪251 ,‬‬ ‫‪,313 ,271 ,270 ,265 ,253 ,252 ,247 ,245‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪346 ,235 ,224 ,214 ,212 ,‬‬ ‫‪349 ,345‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﺑﺎر‪237 ,213 ,211 ,210 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ‪233 ,‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر‪,217 ,216 ,215 ,213 ,212 ,211 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر‪232 ,‬‬
‫‪229 ,227‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲﺑﺎري‪233 ,‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ارزش‪ -‬ﻣﺤﻮر اﻧﺘﻘﺎل‪312 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪152 ,‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺠﺎري ﺗﻮﻟﻴﺪ‪274 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ‪233 ,232 ,‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﺷﺪه‪143 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ‪232 ,‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪349 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت راﻛﺘﻴﻮ‪148 ,‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ‪158 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺳﺮي‪232 ,‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻳﺮ ﺣﺪي‪22 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﻏﻴﺮﻓﻨﻲ‪233 ,‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻮق ﺣﺪي‪22 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ‪233 ,232 ,‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻮان‪7 ,3 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ‪232 ,‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺣﺪي‪65 ,23 ,22 ,‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮازي‪233 ,‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ‪232 ,‬‬
‫ج‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪,159 ,157 ,156 ,144 ,143 ,117 ,3 ,‬‬
‫‪180 ,172‬‬
‫ﺟﺒﺮانﺳﺎزي راﻛﺘﻴﻮ‪306 ,252 ,‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‪57 ,‬‬
‫ﺟﻬﺶﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ‪,294 ,292 ,291 ,290 ,289 ,84 ,‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ‪153 ,152 ,151 ,148 ,117 ,‬‬
‫‪296‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه‪308 ,9 ,5 ,3 ,1 ,‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه‪296 ,294 ,4 ,‬‬
‫چ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢﻧﺸﺪه‪308 ,‬‬
‫ﭼﺮﺧﻪ روﻧﻖ و رﻛﻮد‪292 ,11 ,‬‬ ‫ﺗﻮان ﻇﺎﻫﺮي‪232 ,‬‬
‫‪See‬‬ ‫ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪.‬‬
‫ح‬ ‫ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﮔﺎزي ﺳﻴﻜﻞ ﺑﺎز‪113 ,‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎر‪,214 ,213 ,211 ,210 ,206 ,‬‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺳﻮد‪193 ,‬‬
‫‪221 ,217 ,215‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪن‪116 ,‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ اﻣﻨﻴﺖ‪ -‬ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎر‪304 ,‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‪,279 ,277 ,276 ,‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر‪227 ,‬‬
‫‪299 ,281‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ‪321 ,‬‬
‫ﺣﻘﻮق اﻧﺘﻘﺎل‪264 ,257 ,256 ,191 ,187 ,‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق‪1 ,‬‬
‫ﺣﻘﻮق درﻳﭽﻪ ﻋﺒﻮر ﺗﻮان‪265 ,263 ,‬‬
‫‪371‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪,77 ,76 ,72 ,71 ,69 ,68 ,67 ,49 ,7 ,5 ,‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻧﺘﻘﺎل‪265 ,193 ,192 ,187 ,186 ,‬‬
‫‪,194 ,192 ,186 ,185 ,100 ,87 ,86 ,84 ,81‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل‪,258 ,257 ,256 ,255 ,204 ,‬‬
‫‪253 ,239‬‬ ‫‪333 ,304 ,265 ,264 ,263 ,262 ,261 ,259‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‪258 ,‬‬
‫ذ‬ ‫ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺮق‪293 ,97 ,96 ,87 ,76 ,75 ,74 ,71 ,‬‬
‫ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺗﻮان‪253 ,204 ,185 ,88 ,85 ,81 ,7 ,‬‬
‫ذﺧﻴﺮه او‪‬ﻟﻴﻪ‪160 ,‬‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪160 ,‬‬
‫ذﺧﻴﺮه ﭼﺮﺧﺎن‪177 ,174 ,173 ,161 ,144 ,83 ,‬‬
‫خ‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‪172 ,‬‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي‪275 ,‬‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻣﻜﻤﻞ‪144 ,‬‬ ‫ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي اﻓﺰاﻳﺸﻲ‪279 ,278 ,‬‬
‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي اﻧﺮژي‪63 ,‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺎﻳﺪاري‪155 ,‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ‪,140 ,139 ,132 ,117 ,85 ,83 ,‬‬
‫ر‬ ‫‪,160 ,159 ,158 ,157 ,156 ,155 ,146 ,143‬‬
‫‪273 ,183 ,180 ,173 ,171‬‬
‫راهاﻧﺪازي واﺣﺪ‪82 ,36 ,‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‪145 ,‬‬
‫ردﮔﻴﺮي ﺑﺎر‪180 ,172 ,144 ,117 ,83 ,‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‪183 ,146 ,78 ,‬‬
‫رﻓﺎه‪97 ,‬‬
‫ﺧﺮده ﻓﺮوش‪98 ,65 ,‬‬
‫رﻓﺎه اﻗﺘﺼﺎدي‪303 ,242 ,241 ,240 ,‬‬
‫ﺧﺮدهﻓﺮوش‪,101 ,100 ,99 ,85 ,80 ,8 ,5 ,4 ,3 ,‬‬
‫رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ‪231 ,31 ,29 ,‬‬
‫‪294 ,135‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪13 ,‬‬
‫ﺧﺮوج‪245 ,‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪26 ,21 ,13 ,‬‬
‫ﺧﺮوج ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه‪113 ,‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ‪1 ,‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ‪9 ,1 ,‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ‪126 ,Cournot‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي‪9 ,‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‪9 ,8 ,‬‬
‫ﺧﻄﺎ‪245 ,‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ‪120 ,106 ,56 ,53 ,52 ,5 ,‬‬
‫ﺧﻮدراهاﻧﺪازي‪155 ,‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‪167 ,129 ,121 ,120 ,95 ,53 ,‬‬
‫رﮔﻮﻻﺗﻮر وﻟﺘﺎژ‪156 ,‬‬
‫روش ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺴﺘﻲ‪310 ,‬‬
‫د‬
‫روش ﮔﺮدش وﺟﻮه ﻧﻘﺪي ﺗﻨﺰﻳﻞﻳﺎﻓﺘﻪ‪275 ,‬‬ ‫دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در ﺑﺎزار‪31 ,‬‬
‫روش ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد‪311 ,‬‬ ‫در ﻣﺪار آوردن واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪112 ,‬‬
‫روش ﻣﮕﺎوات‪ -‬ﻣﺎﻳﻞ‪312 ,‬‬ ‫درآﻣﺪ ﺣﺪي‪122 ,106 ,105 ,‬‬
‫روشﻫﺎي ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪310 ,‬‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪9 ,‬‬
‫روشﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪186 ,‬‬
‫ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪282 ,279 ,278 ,277 ,‬‬ ‫روشﻫﺎي ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮاﺑﻲ‪157 ,155 ,‬‬
‫رﻳﺴﻚ‪,274 ,264 ,258 ,257 ,80 ,77 ,73 ,10 ,‬‬
‫ش‬ ‫‪308 ,292 ,277 ,276‬‬
‫رﻳﺴﻚ ﻧﻈﺎرﺗﻲ‪306 ,‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻗﺘﺼﺎدي‪305 ,‬‬
‫رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮي‪46 ,‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺮﺟﻊ‪305 ,‬‬
‫رﻳﺴﻚﮔﺮﻳﺰ‪293 ,47 ,46 ,‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟﻊ‪342 ,‬‬
‫رﻳﺴﻚﻫﺎي ﻗﻴﻤﺖ‪50 ,49 ,42 ,‬‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪185 ,‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ‪176 ,KKT‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ‪,241 ,179 ,175 ,137 ,129 ,118 ,‬‬
‫ز‬
‫‪248 ,245 ,244‬‬ ‫زﻣﺎن واﻗﻌﻲ‪79 ,78 ,‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﺎﻳﻪ‪258 ,‬‬
‫ﺷﺮط ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ‪126 ,125 ,105 ,‬‬ ‫س‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮزﻳﻊ‪5 ,4 ,3 ,‬‬
‫ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‪77 ,‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل‪326 ,‬‬
‫ص‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺠﺎري اﻧﺘﻘﺎل‪304 ,‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﻣﻘﻴﺎس‪349 ,331 ,328 ,307 ,64 ,41 ,‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل‪303 ,‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪﮔﺴﺘﺮده‪337 ,‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ‪,‬‬
‫‪304‬‬
‫ض‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺗﻮﻟﻴﺪ‪273 ,‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ‪329 ,‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪284 ,282 ,278 ,275 ,‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺘﺮوك‪307 ,‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان‪183 ,182 ,151 ,‬‬
‫‪See‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﻏﻴﺮﺿﺮوري‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان‪189 ,‬‬
‫ﺳﻨﻜﺮونﺳﺎزي‪66 ,‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ دروپ‪156 ,‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﺎزاري‪55 ,‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‪,242 ,241 ,177 ,176 ,119 ,118 ,‬‬
‫ﺳﻮداﮔﺮ‪257 ,46 ,‬‬
‫‪347 ,263 ,250 ,249 ,244‬‬
‫ﺳﻮداﮔﺮي‪199 ,46 ,‬‬
‫ﺳﻴﺎل‪51 ,‬‬
‫ظ‬
‫ﺳﻴﺎﻟﻴﺖ‪295 ,119 ,84 ,47 ,‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪,257 ,225 ,193 ,180 ,150 ,11 ,‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺴﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‪347 ,‬‬
‫‪,327 ,324 ,320 ,318 ,317 ,309 ,308 ,306‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪84 ,‬‬
‫‪335 ,334 ,333 ,331 ,330 ,328‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻔﻜﻴﻚﺷﺪه‪10 ,‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪324 ,319 ,‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪99 ,‬‬
‫‪373‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻂ‪149 ,‬‬

‫ق‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‪,172 ,171 ,144 ,66 ,11 ,10 ,1 ,‬‬
‫ع‬
‫‪348 ,297 ,296 ,295 ,293 ,292 ,288 ,180‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎر‪323 ,‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪344 ,‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻴﺮﺷﻒ‪188 ,‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺨﺘﺎر‪295 ,‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن وﻟﺘﺎژ ﻛﻴﺮﺷﻒ‪188 ,‬‬ ‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل‪,94 ,93 ,91 ,80 ,79 ,77 ,67 ,66 ,65 ,‬‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺎزار‪,158 ,130 ,98 ,59 ,55 ,53 ,52 ,5 ,‬‬ ‫‪172 ,144 ,143 ,142 ,141 ,100‬‬
‫‪265 ,230 ,228 ,193 ,187‬‬ ‫ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ‪309 ,99 ,73 ,‬‬
‫ﻗﺮارداد آﺗﻴﻪ‪89 ,46 ,‬‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‪344 ,125 ,74 ,66 ,63 ,8 ,‬‬
‫ﻗﺮارداد اﺧﺘﻴﺎر‪91 ,49 ,48 ,47 ,‬‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل‪319 ,‬‬
‫ﻗﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺳﻔﺎرﺷﻲ‪67 ,‬‬ ‫ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪130 ,125 ,26 ,18 ,16 ,‬‬
‫ﻗﺮارداد ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪157 ,‬‬ ‫ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‪26 ,21 ,‬‬
‫ﻗﺮارداد ﺳﻠﻒ‪43 ,‬‬ ‫ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ‪274 ,99 ,8 ,7 ,5 ,3 ,‬‬
‫ﻗﺮارداد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن‪296 ,‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‪80 ,‬‬
‫ﻗﺮارداد ﻣﺎﺑﻪاﻟﺘﻔﺎوت‪261 ,252 ,49 ,‬‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪,231 ,61 ,60 ,52 ,31 ,30 ,29 ,9 ,2 ,1 ,‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻗﻄﻌﻲ‪47 ,‬‬ ‫‪354 ,343 ,291‬‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﺟﻤﻊ آﺛﺎر‪219 ,210 ,209 ,207 ,191 ,‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮا‪79 ,48 ,‬‬ ‫غ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺮاء‪78 ,‬‬ ‫ﻏﻴﺮاوج‪,327 ,326 ,325 ,324 ,283 ,93 ,92 ,61 ,‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‪,35 ,30 ,29 ,26 ,25 ,23 ,22 ,18 ,16 ,‬‬ ‫‪335 ,333 ,331 ,330‬‬
‫‪,120 ,110 ,106 ,101 ,83 ,53 ,52 ,50 ,44‬‬
‫‪285 ,123 ,122‬‬ ‫ف‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي‪51 ,‬‬
‫ﻓﺎﻗﺪ ﻛﺸﺶ‪20 ,‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎزار‪197 ,72 ,26 ,‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺴﻮﻳﻪ‪85 ,84 ,‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻌﺎدل‪26 ,‬‬
‫ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪290 ,172 ,148 ,142 ,79 ,‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﻲ‪296 ,255 ,50 ,44 ,43 ,‬‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪,69 ,67 ,65 ,50 ,49 ,48 ,47 ,44 ,41 ,1 ,‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪72 ,‬‬
‫‪266 ,186 ,185 ,84‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪي ﮔﺮهاي‪253 ,228 ,221 ,217 ,‬‬
‫ﻓﻴﺪر‪11 ,‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺎﻳﻪ‪119 ,‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮهاي‪,246 ,245 ,239 ,230 ,225 ,204 ,‬‬
‫‪271 ,258‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ‪99 ,76 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻟﺤﻈﻪاي‪,85 ,84 ,83 ,65 ,46 ,45 ,44 ,43 ,‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪98 ,95 ,20 ,19 ,‬‬ ‫‪253 ,252 ,133‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﺧﻮدي‪20 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺮﺟﻊ‪261 ,258 ,‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﻋﺮﺿﻪ‪24 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪7 ,‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪123 ,61 ,60 ,56 ,20 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﭘﺬﻳﺮ‪,173 ,134 ,120 ,112 ,106 ,56 ,55 ,‬‬
‫ﻛﺸﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪21 ,20 ,‬‬ ‫‪174‬‬
‫ﻛﺸﺸﺪار‪20 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري‪313 ,‬‬
‫ﻛﻤﻴﺖ ﺗﻌﺎدﻟﻲ‪26 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت اﻧﺘﻘﺎل‪331 ,‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎر‪291 ,5 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ‪200 ,‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻛﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ‪144 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪303 ,‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪83 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﮔﺮهاي‪265 ,240 ,228 ,200 ,‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ‪150 ,3 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ‪252 ,‬‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪,40 ,39 ,36 ,34 ,33 ,32 ,24 ,20 ,10 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺣﺪي ﻣﺤﻠﻲ‪305 ,304 ,200 ,‬‬
‫‪,106 ,98 ,97 ,96 ,95 ,79 ,64 ,62 ,56 ,44‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﮔﺮهاي‪,229 ,227 ,225 ,224 ,223 ,217 ,‬‬
‫‪,303 ,294 ,293 ,291 ,158 ,157 ,130 ,116‬‬ ‫‪,254 ,253 ,252 ,248 ,245 ,244 ,231 ,230‬‬
‫‪339 ,333 ,332 ,330 ,329 ,328 ,305‬‬ ‫‪,317 ,270 ,268 ,265 ,263 ,260 ,259 ,256‬‬
‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ اﻧﺪازه ﻛﺎراي ﺑﻨﮕﺎه‪57 ,‬‬ ‫‪,339 ,338 ,337 ,333 ,332 ,328 ,320 ,319‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ‪3 ,‬‬ ‫‪347 ,341 ,340‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺖ‪305 ,‬‬ ‫ﻗﻴﻮد اﻣﻨﻴﺖ‪194 ,‬‬
‫ﻗﻴﻮد اﻧﺘﻘﺎل‪221 ,146 ,‬‬
‫گ‬ ‫ﻗﻴﻮد دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪130 ,116 ,‬‬
‫ﻗﻴﻮد زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪117 ,112 ,‬‬
‫ﮔﺎورﻧﺮ‪156 ,144 ,‬‬
‫م‬ ‫ك‬
‫ﻛﺎراﻳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪193 ,‬‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪40 ,39 ,38 ,36 ,35 ,33 ,32 ,31 ,‬‬
‫ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎزار‪51 ,‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ادﻣﻴﺘﺎﻧﺲ‪344 ,251 ,250 ,‬‬
‫ﻛﺎﻻ‪,25 ,24 ,23 ,22 ,21 ,20 ,19 ,18 ,17 ,16 ,14 ,‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ادﻣﻴﺘﺎﻧﺲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺷﺪه‪345 ,‬‬
‫‪,47 ,46 ,45 ,43 ,42 ,41 ,37 ,35 ,30 ,28 ,27‬‬
‫ﻣﺎزاد‪,45 ,30 ,29 ,25 ,23 ,19 ,18 ,17 ,16 ,15 ,‬‬
‫‪,79 ,65 ,64 ,58 ,57 ,54 ,53 ,51 ,50 ,49 ,48‬‬
‫‪,227 ,224 ,223 ,222 ,141 ,133 ,85 ,61 ,60‬‬
‫‪95‬‬
‫‪,260 ,259 ,256 ,255 ,240 ,239 ,238 ,235‬‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ‪21 ,‬‬
‫‪,336 ,335 ,334 ,329 ,292 ,270 ,268 ,262‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر اﻧﺘﻘﺎل‪186 ,‬‬
‫‪353 ,341‬‬
‫‪375‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﻗﻴﻤﺖ‪50 ,‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري‪238 ,235 ,234 ,223 ,222 ,203 ,‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻃﺮف ﺗﻘﺎﺿﺎ‪349 ,‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﺗﺮاﻛﻢ‪,268 ,257 ,256 ,225 ,204 ,203 ,202 ,‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺪه‪187 ,‬‬ ‫‪331 ,330 ,329 ,328‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪168 ,118 ,‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪23 ,‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد‪311 ,‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪19 ,17 ,16 ,‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻂ‪224 ,‬‬ ‫ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪19 ,16 ,15 ,‬‬
‫ﻣﺼﺮف‪,52 ,50 ,47 ,46 ,32 ,30 ,21 ,18 ,17 ,1 ,‬‬ ‫ﻣﺎﻟﻴﺎت‪61 ,30 ,‬‬
‫‪,84 ,78 ,76 ,75 ,67 ,66 ,65 ,64 ,63 ,61 ,60‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪80 ,68 ,‬‬
‫‪,99 ,98 ,97 ,96 ,95 ,94 ,92 ,91 ,89 ,88 ,85‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺧﺎرج از ﺑﻮرس‪67 ,‬‬
‫‪,182 ,173 ,154 ,141 ,135 ,132 ,131 ,100‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪204 ,192 ,67 ,‬‬
‫‪,230 ,222 ,217 ,202 ,200 ,198 ,197 ,187‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪185 ,‬‬
‫‪,287 ,283 ,257 ,253 ,242 ,241 ,240 ,239‬‬ ‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪253 ,252 ,205 ,204 ,194 ,185 ,‬‬
‫‪314 ,309 ,291‬‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎزار‪13 ,‬‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪1 ,‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪39 ,‬‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ‪294 ,85 ,65 ,8 ,5 ,‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪37 ,‬‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻚ‪8 ,5 ,‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪37 ,‬‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻏﻴﺮﻗﻄﻌﻲ‪186 ,‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ذﺧﻴﺮه‪160 ,‬‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﻄﻌﻲ‪186 ,‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ اﻧﺘﻘﺎل‪149 ,147 ,‬‬
‫ﻣﻘﺮراتزداﻳﻲ‪303 ,288 ,3 ,2 ,‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪163 ,‬‬
‫ﻣﻜﻤﻞ‪176 ,21 ,‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ‪163 ,‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز‪79 ,78 ,‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ ذﺧﻴﺮه‪163 ,‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‪343 ,324 ,323 ,322 ,284 ,283 ,‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‪61 ,20 ,‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻜﻪاي ﺧﻄﻲ‪109 ,108 ,‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻨﻈﻴﻢﺷﺪه‪307 ,‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪40 ,‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪342 ,281 ,140 ,76 ,11 ,4 ,‬‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺪي‪244 ,242 ,21 ,‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻨﺘﻲ‪140 ,3 ,‬‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺪي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪21 ,‬‬ ‫ﻣﺪل ‪56 ,53 ,Bertrand‬‬
‫ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺪي‪169 ,‬‬ ‫ﻣﺪل ‪,128 ,127 ,124 ,123 ,122 ,53 ,Cournot‬‬
‫ﻣﻮﻟﺪ دﻳﺰل‪113 ,‬‬ ‫‪137 ,129‬‬
‫ﻣﺪلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ‪5 ,‬‬
‫ن‬ ‫ﻣﺪلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‪53 ,‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺘﻘﺎل‪303 ,‬‬
‫ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري وﻟﺘﺎژ‪149 ,‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﺗﺮاﻛﻢ‪204 ,‬‬
‫ﻧﺮخ اﺧﺘﻴﺎر‪78 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ راهاﻧﺪازي‪,114 ,113 ,112 ,82 ,77 ,76 ,36 ,‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪309 ,‬‬
‫‪284 ,228 ,173 ,136 ,131 ,130 ,116 ,115‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ داﺧﻠﻲ‪,279 ,278 ,277 ,276 ,275 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪,329 ,327 ,326 ,324 ,318 ,276 ,‬‬ ‫‪298 ,281 ,280‬‬
‫‪,343 ,339 ,338 ,335 ,334 ,332 ,331 ,330‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺮوﺟﻲ‪146 ,82 ,‬‬
‫‪351 ,344‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺧﺮاﺑﻲ‪172 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻳﻪ‪263 ,252 ,251 ,246 ,176 ,‬‬ ‫ﻧﺮخ درآﻣﺪ داﺧﻠﻲ‪275 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪308 ,280 ,174 ,98 ,‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎزي‪121 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪49 ,36 ,‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‪113 ,26 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‪285 ,174 ,166 ,25 ,23 ,22 ,21 ,‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﺮﻳﺪ‪7 ,6 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‪300 ,36 ,‬‬ ‫ﻧﻬﺎد ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه‪295 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﻴﻮد‪334 ,322 ,321 ,320 ,‬‬ ‫ﻧﻮﺳﺎن ﻗﻴﻤﺖ‪115 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎزي‪78 ,‬‬ ‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر‪322 ,143 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪,100 ,94 ,93 ,91 ,57 ,40 ,38 ,37 ,‬‬ ‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ‪274 ,69 ,47 ,46 ,43 ,‬‬
‫‪311 ,308 ,300 ,282 ,135 ,111 ,101‬‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﺗﻠﻤﺒﻪ ذﺧﻴﺮهاي‪131 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪40 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪57 ,37 ,‬‬ ‫ه‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺛﺎﺑﺖ‪37 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ‪109 ,85 ,78 ,71 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﺒﻜﻪ‪312 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺷﺒﻜﻪ‪312 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪37 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل‪333 ,327 ,322 ,313 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﺷﺪه ﺧﻂ‪314 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲﺑﺎري‪130 ,116 ,111 ,110 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﺷﺪه ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‪106 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪,110 ,105 ,76 ,66 ,62 ,39 ,34 ,21 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪318 ,40 ,‬‬
‫‪,276 ,234 ,225 ,169 ,162 ,131 ,127 ,118‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺣﺪي ﺗﻠﻔﺎت‪233 ,‬‬
‫‪285‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪235 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪39 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪,287 ,286 ,285 ,106 ,38 ,37 ,36 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪39 ,‬‬
‫‪339 ,334 ,333 ,332 ,308‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي اﻧﺘﻘﺎل‪318 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺷﺒﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪113 ,111 ,110 ,39 ,36 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪274 ,40 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ‪320 ,37 ,36 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪,124 ,118 ,106 ,57 ,56 ,35 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺘﻘﺎل‪327 ,‬‬
‫‪351 ,335 ,284 ,199 ,194 ,169 ,134‬‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪303 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢ‪347 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪319 ,303 ,252 ,‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺪي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﻮﻟﻴﺪ‪313 ,‬‬
‫‪377‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫ي‬ ‫و‬
‫ﻳﺎراﻧﻪ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ‪341 ,310 ,‬‬ ‫واﺣﺪ آﺑﻲ‪119 ,‬‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‪66 ,‬‬ ‫واﺣﺪ ﺣﺪي‪157 ,‬‬
‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر( ﻋﻤﻮدي‪311 ,3 ,1 ,‬‬ ‫واﺣﺪ ﺣﺮارﺗﻲ‪120 ,119 ,116 ,113 ,‬‬
‫ﻳﻜﺴﺎنﺳﺎزي ﻗﻴﻤﺖ‪197 ,‬‬ ‫واﺣﺪ ﻓﺮاﺣﺪي‪157 ,‬‬

Fundamentals of Power System Economics

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Fundamentals of Power System Economics

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fundamentals of Power System Economics

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫وزارت ﻧﻴﺮو‬

‫دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻫﻴﺄت ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎزار ﺑﺮق‬

‫دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﻗﺎﺿﻲزاده‬

‫ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‪ :‬ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬

‫‪ 2-3-1‬ﻣﺪل ‪ :2‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﺮﻳﺪ‬

‫‪ 3-3-1‬ﻣﺪل ‪ :3‬رﻗﺎﺑﺖ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲ‬

‫‪ 4-3-1‬ﻣﺪل ‪ :4‬رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ‬

‫‪ 2‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-2‬ارﺗﺒﺎط ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻴﺎن ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺐ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺎص‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺐ‬

‫‪1$‬‬ ‫‪= 1× 1$‬‬ ‫ارزش اوﻟﻴﻦ ﺳﻴﺐ‪:‬‬

‫‪ 3-1-2-2‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻴﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-2‬ﻣﺎزاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺎزاد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار‬

‫‪ 2-2-2-2‬ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ و ﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﺮﺿﻪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻮﻋﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-2‬ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‬

‫ﺷﻜﻞ ‪13-2‬ﭘﺎﻳﺪاري ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 14-2‬ﺑﻬﻴﻨﮕﻲ ﭘﺎرﺗﻮ ﺑﺮاي ﺗﻌﺎدل ﺑﺎزار‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-2‬رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ و زﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ 3-2‬ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻨﮕﺎه‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 16-2‬ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﻋﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 16-2‬ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻧﻮﻋﻲ‬

‫در ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬

‫})‪d{π.y − cSR ( y‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪f ( x1 , x 2 ) = y‬‬ ‫)‪(16-2‬‬

‫‪c( y ) = c v ( y) + c f‬‬ ‫)‪(17-2‬‬

‫‪ 6-4-2‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﻗﻴﻤﺖ‬

‫‪ 2-5-2‬ﻣﺪلﻫﺎي رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 23-2‬ﻣﻔﻬﻮم ‪ (a) MES‬ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ )‪ (b‬وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺤﺼﺎر‬

‫ﺷﻜﻞ‪ 24-2‬اﻧﺤﺼﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻏﻴﺮﺳﻮدآور‬

Borenstin S, Understanding Competitive Pricing and Market Power in Wholesale

‫اﻟﻒ( ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺼﺮف اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪q = 200 − π‬‬

‫ﺟﺪول ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪6-2‬‬

‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪(MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬ ‫)‪($/MWh‬‬

‫‪500‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪0/06‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﻪ‬

‫‪509‬‬ ‫‪992‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ‪1‬‬

‫‪510‬‬ ‫‪985‬‬ ‫‪0/06‬‬ ‫‪0/09‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ‪2‬‬

‫‪ 3‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫‪ 2-3‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﻣﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮق و ﻳﻚ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪ 3-3‬ﺿﺮورت ﻳﻚ ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬

‫‪ 4-3‬ﺑﺎزارﻫﺎي آزاد اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫‪13‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪50‬‬ ‫زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪B‬‬

‫‪17‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﮔﺎزي‬ ‫‪C‬‬

‫‪12/5‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪Borduria Power‬‬ ‫‪Cheapo Energy‬‬ ‫‪LT1‬‬ ‫‪ 10‬ژاﻧﻮﻳﻪ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬

‫‪ -3‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ از ‪ BPex‬ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺎرج )‪($‬‬ ‫درآﻣﺪ )‪($‬‬ ‫ﻣﺼﺮف )‪(MWh‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪(MWh‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬اﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش در ﻣﺜﺎل ‪2-3‬‬

‫‪ 3-4-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺣﻮﺿﭽﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‬

‫‪ 5-3‬ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬

‫‪ 1-5-3‬دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺎدلﺳﺎز‬

‫‪ 2-5-3‬ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎزار‬

‫‪ 3-5-3‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﺎ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-3‬ﻧﻤﻮدار ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﺑﺮق ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺷﺪه‬

‫‪ Power‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬