Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı
Pnömokonyoz Faaliyetleri

Dr.Bülent GEDİKLİ
İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü
(İSGÜM)
İş Sağlığı Bölümü
08.05.2013
 SUNUM İÇERİĞİ
 Pnömokonyoz
 Tanımı, Sınıflandırılması, SGK İstatistikleri
 Bakanlık Faaliyetleri
 ÇSGB - Mevzuat
 Tozla Mücadele Komisyonu
 Ulusal Pnömokonyoz Önleme Eylem Planı
Pnömokonyoz İzleme Birimi
ILO 2000 Pnömokonyoz Okuyucu Eğitimleri
Projeler ve Protokoller
İSGİP (Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi)
ÇSGB-SB arasında İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında İşbirliği Protokolü
Meslek Hastalıkları Projesi
Proje Faaliyetleri
İSGÜM-İş Sağlığı Bölümü Gezici İş Sağlığı Aracı Faaliyetleri
 SUNUM İÇERİĞİ
 TOZ
 05-10 mikron “respirable” solunabilir
 0.5-5 mikron alveollere ulaşır.

 Kimyasal yapılarına göre;

Organik: Pamuk tozu, kenevir tozu, mantar sporları
İnorganik: Kömür, asbest, silis, demir tozları

 Biyolojik etkilerine göre;

Fibrojenik: Silis, asbest, kömür,
Non-Fibrojenik: Baryum, Demir...
Allerjik: Pamuk, şeker kamışı, tohumlar..
Pnömonitis yapan: Alüminyum, manganez
Kanserojen: Asbest, Nikel, Krom...
 SUNUM İÇERİĞİ
 Pneuma=Hava
 Konist=Toz
 Akciğer dokusunda tozların birikmesi sonucu ortaya çıkan doku reaksiyonu
 Akciğerlerde inorganik toz birikimi ve buna karşı gelişen doku reaksiyonu

Pnömokonyozlar
Silikosis
Kömür İşçisi Pnömokonyozu
Asbestosis
Baritozis (baryum bileşikleri)
Siderozis (Demir oksit)
Stannozis (Kalay oksit)
Berilyozis
Antimon, Kromatlar...
 Çalışma Gücü Ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı
Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği

Meslek Hastalıkları Listesi

A Grubu: Kimyasal maddelerle olan hastalıklar
B Grubu: Mesleki deri hastalıkları
C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki
solunum sistemi hastalıkları
D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar
E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları
Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü
Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği (Ek-2) (R.G:11 Ekim 2008/ 27021)
C.Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer Yükümlülük
Kod No
mesleki solunum sistemi hastalıkları Süresi
C-1 a 50 Silikoz Ve Silikotuberküloz 10
C-1 b 51 Asbestoz 10
Akut: 1 ay
C-1 c 52 Silikatoz Kronik: 10 yıl
C-1 d 53 Sideroz 5 yıl
C-2 54 Aliminyum Ve Bileşikleri 3 yıl
C-3 55 Sert Metal Tozları 3 yıl
C-4 56 Thomas Gürufu 3 yıl
C-5 57 Mesleki Bronşiyal Astma 1 yıl
15 gün
C-6 58 Bissinoz 3 yıl
 Türkiye - SGK İstatistikleri (2010-4/a)
Meslek Hastalıkları İstatistikleri

• Çalışan sayısına göre yılda her bin işçi için 4-12 yeni
meslek hastalığı vakası beklenmektedir.
• 2010 yılı istatistiklerine göre; 40123-120369 arası Meslek
hastalığı, 10-30.000 pnömokonyoz ve diğer meslekli
solunum sitemi hastalığı beklenmektedir.
 Türkiye - SGK İstatistikleri (2010-4/a)
Meslek Hastalıkları İstatistikleri

• 2004 yılında 11 kuvars değirmeni ve ocağında yapılan

bir çalışmada ILO sınıflamasına göre PA Akciğer
radyografileri değerlendirildiğinde % 23.7 işçide silikoz
ile uyumlu 1/0 ve üzeri kategoride çalışan saptanmıştır.
 Kot Kumlama Yapılan İşyerlerinde Çalışanların Çalışma
Koşulları ve Silikoz Sıklığını Araştırma Projesi: (İSGGM,
İstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesi, Bursa Verem
Savaş Derneği)-2007
 %35.5’de ILO sınıflamasına göre 1/0 ve üzeri
kategoride Silikozla uyumlu radyolojik bulgular
 Türkiye - SGK İstatistikleri (2010-4/a)
Meslek Hastalıkları İstatistikleri

• Gezici İş Sağlığı Kalp-Akciğer Tarama Aracı ile;

• Kömür Madeninde ILO sınıflamasına göre PA Akciğer
radyografileri değerlendirildiğinde 79 çalışanda 13
çalışan (%16,45) 1/0 ve üzeri kategoride saptanmıştır.
(Değerlendirmeler A okuyucu İSGÜM hekimleri, B
okuyucu Ank.Mes.Hst.Hst.Göğüs Hst.Uzman Hekimi)
• Balata üretimi yapılan bir işyerinde ILO sınıflamasına
göre PA Akciğer radyografileri değerlendirildiğinde
160 çalışanda 56 çalışan (% 35) 1/0 ve üzeri
kategoride saptanmıştır.
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

 İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü

 İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü (İSGÜM)
 İş Teftiş Kurulu Başkanlığı
 Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma
Merkezi (ÇASGEM)...
 Ulusal Düzenlemeler
Dilaver Paşa Nizamnamesi (1865)
Maaddin Nizamnamesi (1869)
Zonguldak ve Ereğlili Havza-i Fahmiyesinde Mevcut
Kömür Tozlarının Amele Menafi-i Umumiyesine Olarak
Füruhtuna Dair Kanun (11.5.1921)
Zonguldak Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin
Hukukuna Müteallik Kanun (23.9.1921)
Anayasa
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (06.05.1930-1593)
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun
İş Kanunu 1475 (1971 yılı), 4857 (2003 yılı)
 Ulusal Düzenlemeler
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012)ve
anılan Kanun kapsamında yayımlanan Yönetmelikler
Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel
Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik
Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik önlemleri
Hakkında Yönetmelik
Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle
Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler
Hakkında Tüzük
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik
Önlemleri Hakkında Yönetmelik
 Ulusal Düzenlemeler
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda
Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
....
 Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla
Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” (14.09.1990 Tarih Ve 20635 Sayısı
Resmi Gazete ) ;

Yönetmeliğin amacı maden ve taş ocakları

işletmelerinde, tünel yapımında ve tamamlayıcı
tesislerinde çalışan işçilerde pnömokonyoz (akciğer
toz) hastalığına neden olacak toz oluşumunu
önlemektir.
 Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla
Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” (14.09.1990 Tarih Ve 20635 Sayısı
Resmi Gazete ) ;

Tozla Mücadele Birimi (TMB):

Toplam işçi sayısı 300 ve daha fazla olan işletmeler
TMB kurmakla yükümlüdürler.
bir toz kontrol mühendisi, toz laboratuar
sorumlusu, yeterli sayıda örnekçi, örnek alma
cihazı ve laboratuardan oluşur.
 Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla
Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” (14.09.1990 Tarih Ve 20635 Sayısı
Resmi Gazete ) ;

Tozla Mücadele Biriminde görev alacak kişiler ile

pnömokonyoz değerlendirmesinde görev alacak
hekimler için eğitim seminerleri;
İSGÜM koordinasyonunda üniversiteler, ilgili kurum ve
kuruluşlar tarafından hazırlanır ve uygulanır.
A ve B okuyucu olarak görev alacak hekimler
için,İSGÜM organizasyonu ile ILO - Uluslararası
Pnömokonyoz Radyografisi Sınıflandırılması
konusunda eğitim semineri düzenlenir.
 Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla
Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” (14.09.1990 Tarih Ve 20635 Sayısı
Resmi Gazete ) ;

Göğüs filmlerinin pnömokonyoz bakımından

değerlendirilmesi işlemi okuyucu tarafından
yapıldıktan sonra filmler,B okuyucuya gönderilir.
Değerlendirmeler sonucunda A ve B okuyucu
hekimler arasında bir çelişki olması durumunda filmler
her iki okuyucu tarafından birlikte değerlendirilerek
uygunluk sağlanır. Her iki okuyucunun nihai
değerlendirme sonuçları işveren tarafından İSGÜM
Merkez Müdürlüğüne bildirilir.
Meslek Hastalıkları Hastanesi değerlendirmeleri
sonucunda düzenlenen raporların bir örneği ilgili
işyerine ve İSGÜM'e gönderilir.
 Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla
Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” (14.09.1990 Tarih Ve 20635 Sayısı
Resmi Gazete ) ;
EK 3- (Değişik 26/2/2000-23976 s.R.G.)
ILO Uluslararası Pnömokonyoz Değerlendirme
Kategorisi Çizelgesi
0. Kategori : 0/- 0/0 0/1
I. Kategori : 1/0 1/1 1/2*
II. Kategori : 2/1 2/2 2/3
III. Kategori : 3/2 3/3 3/+
 *Büyük opasiteye doğru gelişme varsa
(ax,A,B,C) II.Kategori ve üzeri gibi işlem görür.
 Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla
Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” (14.09.1990 Tarih Ve 20635 Sayısı
Resmi Gazete ) ;
Pnömokonyozlu işçilerin çalışma durumları
Madde 29 -(Değişik 26/2/2000-23976 s.R.G.) Bu
Yönetmeliğin eki Ek 3'de belirtilen ILO Uluslararası
Pnömokonyoz Değerlendirme Kategorisi
Çizelgesinde 1. kategoriye giren işçiler, çalışma
ortamının toz yoğunluğu 2 mg/m³ altında olan
işyerlerinde çalıştırılır. Bu işçilerin en az yılda bir kez
SSK Meslek Hastalıkları Hastanelerine kontrole
gönderilmeleri zorunludur.
 II./üzeri katogoriye giren işçiler tozsuz işlerde
çalıştırılır.
 Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla
Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” (14.09.1990 Tarih Ve 20635 Sayısı
Resmi Gazete ) ;

Tozla Mücadele Komisyonu (TMK):

Yönetmelikle ilgili konularda alınacak kararlara esas olmak üzere
teknik ve tıbbi açıdan görüşler hazırlamak amacıyla oluşturulan
komisyon.
Sekreteryası İş Sağlığı Daire Başkanlığı tarafından yürütülür.

 Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,maden

işkolunda kendisine mensup işçi ve işveren sayısı en yüksek işçi
ve işveren konfederasyonlarından birer temsilci ile Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcileri ve Bakanlıkça uygun
görülecek tozla mücadele ve pnömokonyoz konularında
çalışmaları bulunan bir hekim ve bir mühendis
 En az 6 ayda bir defa toplanır.
 Yönetmelik uygulanmasına ilişkin görüş ve önerileri inceleyerek
karara bağlar.
 Tozla Mücadele Komisyonu (TMK)

 Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla

Mücadeleyle İlgili Yönetmelik 14/09/1990 - 20635 (Değişiklik:
26.02.2000 -23976)

 TMK tarafından Yönetmelikte değişiklik yapılmasına karar

verilmiştir.

“bütün işyerleri ve her türlü toza maruziyet”

 Ulusal Düzenlemeler

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası

Kanunu
 Çalışma Gücü Ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit
İşlemleri Yönetmeliği (11.10.2008 tarih ve 27021 sayılı Resmi
Gazete) (22/01/2011 tarihli ve 27823 sayılı “Çalışma Gücü ve
Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”)
 Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun Görev, Yetki, Çalışma
Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik (11.10.2008 tarih ve 27021
sayılı Resmi Gazete)
 Genelge 2012/35 SGK
 Genelge 2011 /49 SGK (2012/35 genelge ile değişiklik)
 Genelge 2011 / 50
 Meslek Hastalığı Tanı Süreci
Meslek Hastalığı Şüphesi Süreci Meslek Hastalığı Tanı Süreci

Çalışan SGK İl Müdürlüğü Yetkili Sağlık Kurumları

SGK Merkezleri (Meslek Hastalıkları Hastanesi, Eğitim
Maruziyet ve Araştırma Hastaneleri, Devlet
İşyeri Hekimi
Süresi Üniversite Hastaneleri)
(Pnömoko (10 gün içinde bildirim)
nyoz için Sağlık Kuruluşları
3 yıl)

Yükümlül
ük Süresi
(Pnömoko
nyoz için
10 yıl)
Meslek Hastalığı sayılabilimesi için; Pnömokonyoz için; SGK
Sigortalı olacak PA Akciğer radyografileri Kurum Sağlık Kurulu
Hastalık, Meslek Hastaıkları Listesi’nde Varsa HRCT ve diğer tıbbi belgeler (Hekim, Diş Hekimi)
yer alacak. Toz düzeyini gösterir “Ortam Analiz
Hekim raporu ile tespit edilecek. raporları”
Pnömokonyozun değerlendirmeleri ILO

Karara itirazlar
standartları dikkate alınarak yapılır. Meslek Hastalığı Kararı
SGK
Meslek Hastalığı Arşivi (süre
İşveren meslek hastalığını öğrendiği
sınırlaması olmadan saklanır)
tarihten itibaren 3 iş günü
içerisinde bildirim (geç bildirim
veya bildirim yapılmazsa SGK tarafından
yapılan masraflar ve geçici iş göremezlik
ödenekleri rücu edilir)

SGK sağladığı Haklar SGK

Geçici İş Göremezlik Ödeneği Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık
Sürekli İş Göremezlik Geliri Kurulu
Ölüm halinde cenaze ödeneği ve Hak İtirazların incelenmesi, karara
sahiplerine gelir bağlanması bağlanması
Kız çocukarına evlenme ödeneği
Listede olmayan hastalığın meslek hastalığı
sayılması
Pnömokonyoz için 3 yıllık sürenin indirilmesi,
Yükümlülük süresi aşılmış olması halinde,
 ILO/WHO
İŞ SAĞLIĞI ORTAK KOMİTESİ
1995 yılı 12. oturumu
Meslek hastalıkları, öncelikli alan
Pnömokonyozlar için önleme modelleri, maruziyetin
saptanması ve ulusal düzeyde yapılanmaların
oluşturulması çalışmaları

2003 yılı 13. oturumu

Silikoz ve asbestle ilişkili hastalıkların yok edilmesi,
gelecekte ILO/WHO işbirliğinin öncelikli çalışma alanı
 KÜRESEL SİLİKOZ ÖNLEME PROGRAMI

Amaç: İş sağlığı sorunu olarak silikozun küresel yok

edilmesine katkı sağlayacak geniş bir uluslararası
işbirliğinin çerçevesini oluşturmak.
İvedi amaç: Ulusal Eylem Programlarının
hazırlanmasını sağlamak.
Hedefler
Silikoz insidans hızlarını 2015’e kadar önemli
derecede azaltmak
 2030’a kadar silikozu yok etmek için uzun vadede
geniş bir uluslararası işbirliği oluşturmak
ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI
LO/WHO İş Sağlığı Ortak Komitesinin kararları ile
uyumlu olarak İş Sağlığı ve Genel Müdürlüğünce
“Ulusal Pnömokonyoz Önleme Eylem Planı” taslağı
hazırlanarak Tozla Mücadele Komisyonu’na
sunulmuş ve “Eylem Planı” Komisyonun 7 Aralık 2006
tarihli toplantısında onaylanarak yürürlüpe girmiştir.
Kısa, Orta, Uzun vadeli hedefler
Pilot çalışma alanı:
Üretimde asbest kullanan işyerleri,
Kuvars öğütme ve kuvars ile kumlama yapılan
işyerleri ,
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

Kısa vade (2008 yılına kadar)

 Pilot çalışmanın yapıldığı sektörde pnömokonyoz sıklığı ve bunu

etkileyen faktörlerin tespit edilmesi,
 İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü bünyesinde
pnömokonyoz izleme biriminin kurulma çalışmalarının
başlatılması,

Orta vade (2010 yılına kadar)

 İSGGM pnömokonyoz izleme biriminin

bünyesinde
kurulma çalışmalarının tamamlanması,
 Pnömokonyoz İzleme Birimi

 “Ulusal Pnömokonyoz Önleme Eylem Planı”nın kısa vadeli

hedefleri arasında yer alan “Pnömokonyoz İzleme Birimi (PİB)” İş
Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile İş Sağlığı ve Güvenliği
Enstitüsü Müdürlüğü (İSGÜM)personelinden teşekkül edilerek
28.11.2007 tarihli İç genelge ile kurulmuştur.

 PİB bünyesinde ağırlıklı olarak hekimler ve maden mühendisleri

olmak üzere diğer meslek grupları da yer almaktadır.
 Pnömokonyoz İzleme Birimi

Amacı;
 Ulusal Pnömokonyoz Önleme Eylem Planı’nın uygulanması,
 işyerlerinde ilgili yasal düzenlemelerin uygulanmasını sağlamak
ve izlemek,
 Pnömokonyoz olgularının tespitinin yapılmasını sağlamak,
 Pnömokonyozun önlenmesi ve korunmasına yönelik çalışmalar
yapmak ve izlemek,
 Pnömokonyoz olgularının tedavi ve rehabilitasyonu
çalışmalarını izlemektir.
 Pnömokonyoz İzleme Birimi

Gönderilecek Bilgi ve Belgeler

 A-)14.09.1990 tarih ve 20635 sayısı Resmi Gazete yayınlanmış
olan “Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel
Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik” in ;
 “Toz ölçüm sonuçlarının saklanması” başlıklı 18’inci maddesinde
belirtilen (Değişik 26/2/2000-23976 s.R.G.) toz ölçüm
sonuçlarının bir örneği,
 “Göğüs filmlerinin değerlendirilmesi” başlıklı 27’inci maddesinde
belirtilen (Değişik 26/2/2000-23976 s.R.G.) A ve B okuyucularının
nihai değerlendirme sonuçları,
 “Pnömokonyoz olgularının belirlenmesi” başlıklı 28’inci
maddesinde belirtilen (Değişik 26/2/2000-23976 s.R.G.)
pnömokonyoz olgusu ya da şüphesi biçiminde kabul edilen
işçilerin Meslek Hastalıkları Hastanesince düzenlenen
raporlarının bir örneği,
 Pnömokonyoz İzleme Birimi
Gönderilecek Bilgi ve Belgeler
 Geçici Madde 2’ de (Değişik 26/2/2000-23976 s.R.G.) belirtilen
EK-1 (İşveren Bildiri) formu,
 EK 4’ teki (Değişik 26/2/2000-23976 s.R.G.) Pnömokonyoz
Değerlendirme İşçi Gözlem Formu (tüm işçiler için
doldurulacaktır.)

Yukarıda belirtilen bilgi ve belgelerin “Pnömokonyoz İzleme

Birimi”ne iletilmesi
ADRES: İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (İSGÜM), İstanbul Yolu 14.
km. Köyler/ANKARA
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

 Kısa vade (2008 yılına kadar)

 Pnömokonyoz tanı rehberinin hazırlanması,
 Hekimler arasında pnömokonyoz farkındalığının artırılması,

Orta vade (2010 yılına kadar)

 Pnömokonyoz tanı rehberi ile ilgili işyeri hekimlerinin eğitiminin
gerçekleştirilmesi,
 Konuyla ilgili toplumsal duyarlılığın artırılması,
 Okuyucu eğitiminin ILO standartlarına göre yaygınlaştırılması,

 Uzun Vade (2015 yılına kadar)

 Okuyucuların sayısal olarak arttırılması ve okuyucu standardının
uluslararası düzeye çıkarılması,
 Pnömokonyoz Okuyucu Eğitimi

 Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri ILO 2000

Sınıflandırması Eğitimleri ILO’dan izin alınarak İSGÜM tarafından
Mayıs 2009 tarihinden itibaren düzenlenmektedir.

 VII.Pnömokonyoz Okuyucu Eğitimi 13-17 Mayıs 2013 tarihinde

düzenlencektir.

 Bugüne kadar düzenlenen eğitimlerde;

107 A okuyucu ve 71 B okuyucu olmak üzere toplamda 178
Pnömokonyoz Okuyucusu Sertifikası verilmiştir.
Pnömokonyoz Okuyucu Eğitimi
Pnömokonyoz Okuyucu Eğitimi
 Meslek Hastalıkları Faaliyetleri

 T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

ile
T.C. Sağlık Bakanlığı Arasında

“İş Sağlığı Ve Güvenliği Alanında”

İşbirliği Protokolü

26.01.2010
 Meslek Hastalıkları Faaliyetleri

 Türkiye’de Meslek Hastalıkları Konusunda Tespit, Tanı

ve İSG Profesyonellerinin Duyarlılığının Arttırılması
Projesi - 1. Aşama
 Meslek Hastalıkları konusunda ilgili tarafları ve
toplumu duyarlı hale getirmek.

 2011 yılı 22 İl Sonunda Ulaşılan Kişi Sayısı : 4305

Sosyal taraflar 1682, Hekimler ve diğer sağlık çalışanları
2623,
MH I. Aşama için seçilen iller

45
 Meslek Hastalıkları Faaliyetleri

 Türkiye’de Meslek Hastalıkları Konusunda Tesbit, Tanı

ve İSG Profesyonellerinin Duyarlılığının Arttırılması
Projesi - II. Aşama
 MH tıbbi tanısını koymak üzere yetkilendirilen SB
Eğitim ve Araştırma hastaneleri branş hekimlerinin
MH konusunda bilgilendirme ve koordinasyonun
sağlanması
 Meslek Hastalıkları Tanı Rehberinin basımı ve ücretsiz
dağıtımı,
 İşçilere ve topluma yönelik duyarlık artırma afiş,
broşür ve diğer eğitim materyalinin basımı ve
dağıtımı.
 Meslek Hastalıkları Faaliyetleri

 Meslek Hastalıkları Tanı Rehberinin basımı ve ücretsiz

dağıtımı,
 Yararlanılan Kaynak Kitap:
 Guidelines for Occupational Medical Examinations
PROPHYLAXIS IN OCCUPATIONAL MEDICINE Deutshe
Gesetzliche Unfallversicherung DGUV
 This project is co-funded by the European Union and the Republic of Turkey

Türkiye’de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (İSGİP)

Europeaid/127926/D/SER/TR

49
Projenin Kaynağı : 2007 Yılı Türkiye Ulusal Programı
Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı
Pojenin Başlama Tarihi : 15 Ocak 2010
Proje Bitiş Tarihi: 15 Şubat 2012
Projenin Uygulandığı Sektörler: İnşaat, Maden, Metal
Projenin Uygulandığı İller: Ankara, Kütahya, Denizli,
Kocaeli ve Zonguldak (Bölgeleri-etrafındaki iller-) -
(112 işletme)
Projenin Tanımı: Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler
(KOBİ)
Hedef Grup Ank Tplam
Ankar Zongulda Denizl Eskişehi
Bursa Afyon ara Kocaeli İstanbul Katılımcı
aI k i r
sayı sayı II sayı sayı
sayı sayı sayı sayı
sayı sayı (%)

İşyeri Hekimleri
33 10 30
(5 günlük eğitim)
10 15 34 46 33 29 274 27.3
TSM hekimleri
(5 günlük eğitim) 18 4 7

Aile Hekimleri
(2 günlük eğitim) 11 5 7 8 7 9 15 0 0 62 6.2

Diğer Sağlık Personeli(işyeri

hemşiresi, ATT,Çevre sağlığı
Teknisyeni…vb.) 56 25 42 16 22 44 84 21 18 328 32.7
(3günlük eğitim)

İş Güvenliği Uzmanları
(1 günlük eğitim) 45 20 20 6 4 35 24 13 13 180 18.0

Sosyal Taraflar (İşveren/

temsilcileri ve İşçiler)
17 17 33 27 3 15 12 9 21 154 15.4
(1 günlük eğitim)

(Öğrenci, diğer) 0 4 0 0 0 0 0 0 0 4 0.4

Toplam 180 85 139 67 51 137 186 76 81 1002 100.0

51
Türkiye’de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği
Koşullarının İyileştirilmesi Projesi
Meslek Hastalıkları ve İş ile
İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi
Çalışma Yaşamında Sağlık
Gözetimi Rehberi
Dokümanları
KOBİ’ler İçin İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetim Rehberi:
Maden Sektörü
Risk Değerlendirmesi, İSG
Performans İzleme ve Sağlık
Tehlikeleri: Maden Sektörü:
Mermer
Risk Değerlendirmesi, İSG
Performans İzleme ve Sağlık
Tehlikeleri: Maden Sektörü:
Kömür
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

 Kısa vade (2008 yılına kadar)

 Sağlık hizmeti meslek
sunucularına hastalığı-
pnömokonyoz-tanısı koyma yetkisinin verilmesini
sağlayan yasal düzenlemelerin yapılması.
 Orta vade (2010 yılına kadar)
 Sağlık hizmeti sunucularına pnömokonyoz tanısı koyma
yetkisinin verilmesini sağlayan yasal düzenlemelerin
uygulanmasının izlenmesi ve gözden geçirilmesi,
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

 Meslek Hastalıkları tanısı koyma yetkisi; Meslek Hastalıkları

Hastanelerinin yanısıra Devlet Üniversite Hastaneleri ve Eğitim
Araştırma Hastaneleri’ne de tanındı.
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

 Orta vade (2010 yılına kadar)

 İşyeri ortam değerlendirmesi standardının belirlenmesi,
 Pnömokonyoz gelişme eğiliminin ortaya konulması ile mevcut
kabul edilebilir toz konsantrasyonu düzeyinin gözden
geçirilmesi,
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

 Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla

Mücadeleyle İlgili Yönetmelik 14/09/1990 - 20635 (Değişiklik:
26.02.2000 -23976)

 TMK tarafından Yönetmelikte değişiklik yapılmasına karar

verilmiştir.
Toz konsantrasyon çalışmaları yapıldı ve güncellenip Taslak
Yönetmeliğe eklendi.

 Dışarıda ölçüm yapacak Laboratuarların yetkilendirilmesi ile ilgili

Yönetmelik taslağı hazırlandı. (Akreditasyon şartı içeriyor)
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

 Orta vade (2010 yılına kadar)

 Pnömokonyoz tıbbi tanı ve sigortacılık değerlendirilmeleri
süreçlerinin güncellenmesi ve düzenlemelerin kanıta dayalı
olarak gerçekleştirilmesi,
 Pnömokonyoz saptanan olguların maluliyet kriterlerinin çağdaş
normlara göre yeniden gözden geçirilmesi ve hazırlanan
önerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na sunulması,
 Tanı konulan pnömokonyoz olgularının izlenmesi ve
rehabilitasyon olanaklarının aranması.

 Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından çalışmalara devam

edilmektedir.
 ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI

 Uzun Vade (2015 yılına kadar)

 Türkiye’de pnömokonyoz açısından riskli işyerlerinin saptanması
ve bu işyerlerinde, çalışma ortamının değerlendirilmesi ve
çalışanın sağlık gözetiminin izlenebileceği yapılanmanın
oluşturulması,
 Türkiye’de pnömokonyoz açısından gerçek veri tabanının
oluşturulması,
 Pnömokonyoz olgularının en aza indirilmesi.
İSGÜM (İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü)
 İSGÜM-Proje Araştırma Faaliyetleri

 Diş Protezi Laboratuarlarında Sağlık ve Güvenlik Risk

Faktörlerinin Araştırılması
 Asbestli Çimento ve Asbestli Balata Üretiminde
Çalışmış Olan ve İnsan Yapımı Liflerle Çalışan İşçilerin
Sağlık Durumlarının Gözetimi ve İzlenmesi Projesi
 Aydın/Çine ve Muğla/Milas Bölgesindeki Kuartz
Ocak ve Değirmenlerinde Çalışanlarda Silikoz Sıklığı
ve İş Koşullarının Silikoz Oluşumuna Etkisinin 5 Yıl
Önceki Durumla Karşılaştırılması,
 Altın Madeni İşletmesinde Risk Değerlendirmesi
Sonuçlarına Göre Çalışma Ortamı Gözetimi ve
Çalışanların Sağlık Gözetimi Projesi
...
 İSGÜM-Proje Araştırma Faaliyetleri

• 2004 yılında 11 kuvars değirmeni ve ocağında yapılan

bir çalışmada ILO sınıflamasına göre PA Akciğer
radyografileri değerlendirildiğinde % 23.7 işçide silikoz
ile uyumlu 1/0 ve üzeri kategoride çalışan saptanmıştır.
 Kot Kumlama Yapılan İşyerlerinde Çalışanların Çalışma
Koşulları ve Silikoz Sıklığını Araştırma Projesi: (İSGGM,
İstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesi, Bursa Verem
Savaş Derneği)-2007
 %35.5’de ILO sınıflamasına göre 1/0 ve üzeri
kategoride Silikozla uyumlu radyolojik bulgular
 İSGÜM-İş Sağlığı Bölümü
Gezici İş Sağlığı Araçları
Gezici İş Sağlığı Kalp-Akciğer tarama aracı,
Gezici İş Sağlığı Tıbbi Laboratuvar Aracı,
Gezici İş Sağlığı İşitme Tarama Testi Aracı
 İSGÜM-İş Sağlığı Bölümü
Gezici İş Sağlığı Araçları Faaliyetleri
İş sağlığı alanında koruyucu ve önleyici sağlık
hizmetlerinin verilmesi, iş sağlığı hizmetlerinin özellikle
KOBİ ‘lere ulaştırılması, Meslek hastalıklarının erken
tanısı için gereken tıbbi tetkiklerin yapılması, İş sağlığı
ve meslek hastalıkları konularında araştırmaların
yapılması, örnek model oluşturulması, Meslek
hastalıklarının oluşmasının engellenmesi, erken
tanısının yapılması, hastalığın ilerlemesinin
önlenmesi amaçlanmaktadır.
 İSGÜM-İş Sağlığı Bölümü
Gezici İş Sağlığı Kalp-Akciğer Tarama Aracı
 İSGÜM-İş Sağlığı Bölümü
Gezici İş Sağlığı Kalp-Akciğer Tarama Aracı
 Gezici İş Sağlığı Kalp-Akciğer Tarama Aracı
• Gezici İş Sağlığı Kalp-Akciğer Tarama Aracı ile çekilen
PA Akciğer Radyografileri Pnömokonyoz
Değerlendirme Sonuçları;

• Kömür Madeninde ILO sınıflamasına göre PA Akciğer

radyografileri değerlendirildiğinde 79 çalışanda 13
çalışan (%16,45) 1/0 ve üzeri kategoride saptanmıştır.

• Balata üretimi yapılan bir işyerinde ILO sınıflamasına

göre PA Akciğer radyografileri değerlendirildiğinde
160 çalışanda 56 çalışan (% 35) 1/0 ve üzeri
kategoride saptanmıştır.