KPF 4013

FALSAFAH DAN PERKEMBANGAN

PENDIDIKAN MALAYSIA

KUMPULAN 10

NO NAMA NO. MATRIK

1. TENGKU NURLI AKMAL BINTI ENGKU MOHAMED L20112008943

2. SUHARTINA BINTI ARBE L20112008942

3. JULIANIE BINTI MD SAID L20112007253

4. AZIELA BINTI RAZALI L20112007252

5. HILYATI BINTI SARIPUDIN L20112007265

KUMPULAN KULIAH : B
ISI KANDUNGAN

KANDUNGAN 2
SENARAI RAJAH 3
SENARAI JADUAL 3
BIBLIOGRAFI 34

Bil. Tajuk Halaman

1.0 Pengenalan 4

2.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Pusat 9

3.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Negeri 14

4.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Daerah 19

5.0 Organisasi dan Pentadbiran Peringkat Sekolah 20

6.0 Isu-Isu Pentadbiran Pendidikan Di Malaysia 32

7.0 Rumusan 33
SENARAI RAJAH

Rajah 1.1 Kedudukan Sistem 4

Rajah 1.2 Piramid Organisasi Pentadbiran Pendidikan di Malaysia 7
Rajah 1.3 Struktur Organisasi Pentadbiran Pendidikan Fungsian 8

Rajah 1.4 Struktur Organisasi Sistem Pendidikan Malaysia Peringkat Negeri 16

(Pengurusan)
Rajah 1.5 Struktur Organisasi Pejabat Pendidikan Daerah 20

Rajah 1.6 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Sekolah 21

Rajah 1.7 Carta Organisasi Pendidikan Pentadbiran Peringkat Sekolah 25

Rajah 1.8 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Kurikulum 26

Rajah 1.9 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Hal Ehwal Murid 27
Rajah 1.10 Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Kokurikulum 28

SENARAI JADUAL

Jadual 1.1 Organisasi Formal dan Bukan Formal 5

Jadual 1.2 Persamaan Tugas Penolong Kanan 22
Jadual 1.3 Perbezaan Tugas Penolong Kanan Mengikut Bidang Tugas 23

3
1.0 PENGENALAN

“Matlamat tertinggi sesuatu organisasi bukanlah mengadakan keadaan yang

mempertingkatkan kecekapan pentadbiran tetapi mengadakan keadaan yang
dapatmempertingkatkan kecekapan organisasi mencapai matlamat-matlamatnya”.

Morphet,Johns & Reller

1.1 Maksud Sistem

Sistem ialah apa sahaja yang terbina daripada rangkaian komponen atau unit
yang mempunyai sesuatu tugas, fungsi atau matlamat. Bagi sesuatu sistem, komponen
atau unit yang membina sistem itu di sebut subsistem. Sesuatu sistem boleh terbina,
wujud dan menjalankan tugasnya hasil daripada rangkaian interaksi antara subsistem-
subsistem. Rangkaian interaksi subsistem secara selaras membolehkan sistem itu
berfungsi bagi menjalankan sesuatu tugas dalam persekitaran. Sesuatu sistem dikira
tertutup sekiranya sistem tidak membenarkan pengaruh dari persekitaran
mengganggunya ataupun menyumbangkan apa-apa kepada persekitarannya. Sesuatu
sistem terbuka pula membenarkan pengaruh dari persekitaran ke dalam sistem serta
memberikan sumbangan atau pengeluaran kepada persekitaran. Persekitaran ini boleh
dianggap sebagai suprasistem atau sistem yang lebih besar. Hubungan sistem,
subsistem dan suprasistem boleh dijelaskan seperti dalam Rajah 1.1.

Suprasistem

Sistem

Subsistem

Rajah 1.1 Kedudukan sistem

Contoh : Sistem sekolah terdiri daripada komponen guru, murid, bangunan, infrastruktur,
pengetua, kakitangan am dan jemaah pengelola.

4
 1.2 Organisasi

Organisasi merujuk kepada sistem sosial iaitu struktur penyusunan komponen

atau unit dalam sistem. Keteraturan atau kekemasan struktur penyusunan komponen
menentukan sama ada organisasi itu berbentuk formal atau bukan formal. Organisasi
formal berbeza daripada organisasi bukan formal pada beberapa segi seperti :

Organisasi formal Organisasi bukan formal

a. Jangka hidup lebih lama a. Jangka hidup lebih pendek

b. Operasi bersifat berterusan / kekal b. Bersifat sementara dan akan
walaupun anggota organisasi terbubar selepas organisasi
berpindah / meletak jawatan selesai menjalankan tugasnya
c. Struktur komponen lebih rumit dan c. Struktur komponen yang ringkas
tersusun
d. Memerlukan input sumber fizikal dan d. Hanya memerlukan input sumber
modal yang besar fizikal dan modal yang lebih kecil

Jadual 1.1 Organisasi Formal dan Bukan Formal

Bagi sesuatu sistem sosial, tenaga manusia menjadi nadi penggerak pada
komponen. Oleh itu organisasi sosial yang formal merujuk kepada kaedah dan strategi
tenaga manusia menggerakkan sumber yang diadakan pada komponen dalam sistem
bagi mencapai matlamat.

Bagi sistem pendidikan negara, struktur organisasinya boleh digambarkan seperti

berikut. Kementerian Pelajaran Malaysia adalah satu organisasi yang besar yang merujuk
kepada proses mengurus dan mentadbir sistem pendidikan negara. Proses
perkembangan bangsa dan proses kemajuan negara berkaitan secara langsung dengan
sistem pendidikan. Pendidikan bermutu melahirkan generasi yang sedar dan insaf dengan
erti hidup dan tanggungjawab. Mereka berusaha memperkembangkan potensi masing-
masing bagi mencapai kesejahteraan diri, keluarga, masyarakat dan negara. Justeru itu
pendidikan berfungsi sebagai alat memenuhi keperluan-keperluan negara dalam pelbagai
aspek sama ada politik, ekonomi ataupun sosial. (Yahaya Don,2005)

Bagi merealisasikan hasrat dan wawasan ini, Kementerian Pelajaran Malaysia

telah menyusun jentera pentadbiran yang mampu menjana bangsa ke arah penguasaan

5
ilmu pengetahuan yang luas dan keupayaan generasi muda meningkatkan daya saing
untuk menjadi bangsa yang cemerlang gemilang dan terbilang.

1.3 Definisi Pengurusan dan Pentadbiran

Kamaruddin Kachar (1990) mendefinisikan pentadbiran pendidikan sebagai satu

daya yang menyeluruh untuk memandu, mengawal dan menyatupadukan ikhtiar manusia
yang saling berkaitan, ke arah pencapaian matlamat pendidikan. Beliau melihat
pentadbiran pendidikan sebagai satu proses perkhidmatan yang melibatkan proses
perancangan pendidikan, pengelolaan pendidikan, pengurusan kakitangan pendidikan,
pengarahan pendidikan, penyelarasan pendidikan, penyediaan belanjawan pendidikan
dan penilaian pendidikan.

Makna pentadbiran agak berbeza dengan makna pengurusan. Pengurusan

melaksanakan tugas-tugas atasan seperti membuat perancangan, menyusun atur,
mengelola, mengarah, memimpin, mengawal sumber-sumberdan mendapat kerjasama
daripada setiap individu di dalam sesebuah organisasi. Manakala pentadbiran pula
membantu pengurusan melaksanakan apa yang telah dirancang, disusun atur, dikelola,
diarah, dipimpin dan dikawal supaya menjadi kenyataan. Ia adalah satu proses
pengendalian sesebuah organisasi pendidikan secara menyeluruh dalam usaha
mencapai matlamat pendidikan.

Jelaslah juga bahawa kedua-dua istilah tersebut mengurus dan mentadbir adalah
saling melengkapi. Dalam pendidikan istilah yang paling sesuai digunakan ialah
pengurusan dan pentadbiran pendidikan kerana tugas kedua-duanya terdapat dalam
mana-mana Institusi Pendidikan ( Rosy Talin, 2002 ).

1.4 Struktur Organisasi Kementerian Pendidikan Malaysia

Struktur dan organisasi pentadbiran pendidikan di Malaysia dibentuk berdasarkan

kepada sistem politik dan pentadbiran negara. Sistem pendidikan di Malaysia merupakan
sistem pendidikan berpusat. Struktur organisasinya terbahagi kepada lima peringkat, iaitu
peringkat eksekutif (pusat), peringkat pengurusan (negeri), peringkat penyeliaan (daerah),
peringkat teknikal (sekolah) dan peringkat perlaksanaan (darjah). Bagi sistem pendidikan
Malaysia, struktur organisasinya boleh di gambarkan seperti Rajah 1.2.

6
 Rajah 1.2 Piramid Organisasi Pentadbiran Pendidikan di
Malaysia
(Sufean Hussin , 2004)
Di samping menunjukkan peringkat organisasi, Rajah 1.2 juga menjelaskan aliran
autoriti dan delegasi tanggungjawab daripada puncak piramid ke bahagian bawah
piramid. Keluasan bahagian piramid menunjukkan bilangan tenaga manusia yang terlibat
pada bahagian berkenaan. Sesuatu sistem atau organisasi yang formal mempunyai
beberapa keperluan asas untuk membolehkannya berfungsi. Keperluan asas tersebut
ialah pemimpin, agihan tugas dan peranan, prosedur penentuan matlamat atau dasar dan
prosedur perlaksanaan.

Pemimpin bagi seluruh sistem pendidikan di Malaysia ialah Menteri Pendidikan

sementara pemimpin bagi bahagian dan negeri ialah Pengarah dan pemimpin bagi
sekolah ialah Pengetua atau Guru Besar. Tugas utama pemimpin adalah untuk
merancang maklumat, dasar, perolehan sumber, strategi pengurusan sumber, strategi
perlaksanaan dan membuat keputusan. Pemimpin bagi semua organisasi kerajaan dipilih
secara lantikan rasmi, biasanya mengikut senioriti dari segi kelayakan dan lama
berkhidmat.

Pemimpin sesebuah organisasi formal menetapkan tugas anggota dalam

organisasi dan fungsi bagi setiap komponen atau unit. Agihan tugas dan autoriti secara
jelas atau eksplisit dapat mengelakkan konflik autoriti dan tugas. Sesebuah sistem yang

7
besar seperti Kementerian Pendidikan mempunyai struktur organisasi yang kompleks
apabila sesuatu komponen struktur organisasi yang tersendiri dan berangkai-rangkai.
Oleh yang demikian, pembahagian tugas beserta penetapan peranan, fungsi dan
peraturan-peraturan adalah perlu agar semua anggota organisasi mengetahui dan
memahami tanggungjawab mereka masing-masing.

Rajah 1.3 menunjukkan satu contoh struktur organisasi pentadbiran fungsian bagi
setiap pendidikan. Organisasi itu mempunyai enam komponen utama iaitu Operasi
Sekolah, Inovasi dan pembangunan, Perhubungan Dalam, Perhubungan Luar, Urusan
Pentadbiran dan Perkhidmatan Sokongan Logistik.

Rajah 1.3 Struktur organisasi pentadbiran pendidikan fungsian

Sesuatu sistem sosial atau organisasi mempunyai matlamat dan objektif

penubuhannya. Matlamat dan objektif organisasi dirumuskan oleh eksekutif yang
mentadbir perjalanan organisasi. Eksekutif bertanggungjawab terhadap soal pencapaian
matlamat yang meliputi aspek produktiviti, keberkesanan dan kecekapan. Secara
langsung eksekutif merumuskan prosedur pelaksanaan dan strategi penggunaan sumber
bagi memastikan pencapaian matlamat dan pengeluaran dengan cekap dan berkesan.

8
 1.5 Pentadbiran

Pentadbiran penting bagi menjamin kelicinan perjalanan komponen dalam sistem

atau organisasi. Pentadbiran perlu bagi menggerakkan segala sumber, meliputi sumber
manusia, modal dan infrastruktur, secara terselaras dan tersusun bagi mencapai
matlamat atau pengeluaran. Pentadbiran diperlukan untuk mewujudkan kesejahteraan
dan keharmonian mekanisme sosial,untuk memandu organisasi mengharungi masalah
dan untuk memberikan kekuatan kepada organisasi menghadapi cabaran-cabaran baru.
Oleh itu
i. Pentadbiran merupakan satu tingkah laku am yang boleh dijumpai dalam
semua organisasi manusia.

ii. Pentadbiran ialah proses mengarah dan mengawal penghidupan dalam

organisasi sosial.

iii. Fungsi khusus pentadbiran adalah untuk mengembangkan dan

mengubahsuai proses membuat keputusan dengan berkesan dan sebaik
mungkin.

Drucker (1954) menyatakan bahawa pentadbiran organisasi merupakan

mekanisme pengaturcaraan sumber-sumber untuk mencapai matlamat. Proses
pentadbiran meliputi aspek perancangan, penyelenggaraan, membuat keputusan,
pengurusan kewangan dan penilaian.Secara amnya fungsi pentadbiran adalah seperti
berikut :

i. Pentadbiran penting untuk menetapkan dan melaksanakan dasar-dasar.

ii. Pentadbiran menentukan jenis pengeluaran, arah yang perlu diikuti dan
keutamaan yang perlu di beri perhatian.

iii. Pentadbiran menentukan pemilihan strategi pelaksanaan.

iv. Pentadbiran menentukan iklim organisasi dan hubungan antara manusia.

v. Pentadbiran membantu perolehan dan penggunaan sumber dengan cara

berkesan

vi. Pentadbiran membuat penilaian tentang kualiti dan kuantiti hasil.

vii. Pentadbiran mempengaruhi imej dan prestij sesuatu organisasi.

2.0 ORGANISASI DAN FUNGSI PENTADBIRAN PERINGKAT PUSAT

2.1 Pentadbiran Peringkat Persekutuan

Ketua keseluruhan organisasi KPM ialah Menteri Pelajaran. Peranan dan tugas
Menteri Pelajaran adalah rumit dan merangkumi semua hal ehwal pendidikan semasa.

9
Menteri Pelajaran adalah bertanggungjawab dalam hal-hal penggubalan dan pelaksanaan
dasar pendidikan, merancang program selaras dengan aspirasi dan matlamat negara
seperti yang termaktub dalam Falsafah Pendidikan Negara.
i. Merancang/mengagih tugas kepada bahagian/ unit.
ii. Mengurus/mengarah.
iii. Mendapat kerjasama daripada kakitangan lain.
iv. Menggunakan sumber dengan sepenuhnya.
v. Membuat keputusan
vi. Menilai
Menteri juga bertanggungjawab kepada parlimen untuk memastikan keberkesanan
pelaksanaan dasar pendidikan. Akta pelajaran 1961 memberi kuasa dan kewibawaan
kepada Menteri Pelajaran ke atas hampir semua hal berkaitan pendidikan dalam negara.
Menteri Pelajaran dibantu oleh dua orang Timbalan Menteri dan seorang setiausaha
Politik.
2.2 Peringkat Pusat
Peringkat pusat berkuasa penuh merumus dan membuat dasar pendidikan. Ketua
Setiausaha KPM dan Ketua Pengarah Pelajaran merupakan orang yang memainkan
peranan penting pada peringkat ini.
i. Ketua Setiausaha KPM selaku Ketua Pentadbiran dan bertanggungjawab
penuh kepada Menteri Pelajaran.
ii. Ketua Pengarah Pelajaran mengetuai dan bertanggungjawab penuh dalam
bidang ikhtisas.
iii. Ketua Setiausaha KPM dan Ketua Pengarah Pelajaran memainkan peranan
penting dalam bidang eksekutif.

2.3 Jabatan-Jabatan Utama Kementerian Pendidikan Malaysia

Terdapat 18 jabatan/bahagian utama di bawah Ketua Pengarah Pelajaran

Malaysia iaitu:

1) Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan (BPPDP)

Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan (BPPDP)
berfungsi untuk merancang, menggubal dan pmembangunkan dasar
pendidikan.Selain itu bahagian ini juga menilai keberkesanan dasar sedia ada
melalui program bantuan luar, kerjasama serantau dan pelbagai hala serta
membuat perbandingan peringkat antarabangsa. BPPDP turut menilai dapatan yang
dilakukan oleh penyelidik dalam dan luar Negara. Bahagian ini juga berperanan

10
 dalam menyelaras data maklumat pendidikan dari segi keperluan guru bagi sekolah
rendah, menengah dan kolej matrikulasi mengikut jenis sekolah, tahap dan negeri.
2) Jabatan Lembaga Peperiksaan
Jabatan Lembaga Peperiksaan terlibat dalam menggubal dasar pengujian
dan pemarkahan peperiksaan, mengendalikan dan meyelia peperiksaan awam di
luar dan dalam negeri, menguruskan data calon dan keputusan peperiksaan serta
hal-hal yang berkaitan dengan peperiksaan awam di Malaysia. Selain itu jabatan ini
juga berperanan dalam memastikan peperiksaan yang diadakan mencapai
standard yang ditetapkan.

3) Bahagian Pembangunan Kurikulum

Bahagian Pembangunan Kurikulum bertanggungjawab dalam mengubal, menilai
dan membangunkan kurikulum persekolahan dan berusaha untuk mengesan dan
memantau sejauh mana kurikulum yang diajar selaras dengan kehendak falsafah
pendidikan kebangsaan. Bahagian ini turut memberikan sokongan dari segi bahan
yang diperlukan oleh sekolah-sekolah.

4) Bahagian Teknologi Pendidikan

Bahagian Teknologi Pendidikan berperanan penting dalam menerapkan
budaya penggunaan ICT sebagai salah satu cara untuk memudahkan tugas dan
meningkatkan kompetensi guru serta menarik minat pelajar terhadap proses
pengajaran dan pembelajaran. Bahagian ini turut memberikan khidmat latihan
kepada murid dan guru dan sentiasa berusaha untuk mencari alternatif baru yang
sesuai untuk kegunaan semua.

5) Bahagian Buku Teks

Bahagian Buku Teks bertanggungjawab dalam menguruskan dasar
penerbitan buku teks untuk sekolah rendah dan menengah dan pemerolehan pakej
buku teks, bahan bacaan tambahan serta bahan bantu mengajar/belajar untuk
pusat sumber sekolah. Bahagian ini turut memantau pembekalan, pengurusan dan
penggunaan buku Skim Pinjaman Buku Teks di sekolah dan pasaran terbuka untuk
memastikan buku teks mencukupi untuk kegunaan semua pelajar dan mudah
didapati. Selain itu, bahagian ini juga menyelaras dan menguruskan hal-hal kualiti
dan aduan pelanggan yang berkaitan dengan buku teks dan bahan bacaan
tambahan.Di samping itu bahagian ini juga melaksanakan hal-hal pentadbiran,
perkhidmatan, pembangunan sumber manusia dan kewangan bahagian buku
Teks.

11
6) Majlis Buku Kebangsaan Malaysia
Majlis ini akan bekerjsama dengan pihak kerajaan dan pihak penerbit bagi
meningkatkan penghasilan buku terbitan bahasa melayu dan seterusnya
meningkatkan budaya membaca di kalangan masyarakat Malaysia.

7) Bahagian Pengurusan Sekolah Harian

Bahagian Pengurusan Sekolah Harian diwujudkan untuk menguruskan hal
ehwal penempatan dan perpindahan guru-guru dan banyak bekerjasama dengan
pihak Kementerian Pengajian Tinggi dan Jabatan Pelajaran setiap negeri.
Bahagian ini turut terlibat dalam meningkatkan tahap kompeten dan sahsiah pelajar
menerusi pertandingan dan program yang diadakan.Bahagian ini turut terlibat
dalam meningkatkan pengurusan fizikal dan kemudahan setiap sekolah bagi
membentuk suasana pembelajaran yang kodusif serta menentukan keperluan
menubuhkan sekolah baru.

8) Bahagian Pendidikan Islam

Tujuan utama penubuhan Bahagian Pendidikan Islam adalah untuk
memperkasakan Pendidikan Islam (PI), Bahasa Arab (BA), Institusi Pendidikan
Agama (IPA) dan Dakwah melalui langkah pembangunan sumber manusia,
perolehan dari pihak kerajaan, penyelidikan pengajian islam dan bahasa arab,
inovasi, kejurulatihan, promosi dakwah dan pendokumentasian. Bahagian ini juga
berfungsi menyalurkan dana kepada Sekolah Agama Rakyat (SAR) dan Kelas
Asas Fardhu Ain (KAFA).

9) Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional

Fungsi badan ini adalan untuk merancang, menyelaras, menilai, memantau
dan pelaksanaan kemajuan pendidikan teknik dan vokasional menerusi
pentadbiran dan pengunaan sumber manusia.

10) Bahagian Pendidikan Khas

Bahagian ini ditubuhkan bertujuan untuk memberikan pendidikan formal
kepada pelajar-pelajar kurang upaya agar mereka mampu berdikari. Bahagian ini
juga bertanggungjawab memastikan modul pengajaran, suasana tempat
pembelajaran, kemudahan fizikal, sokongan sumber manusia dan tenaga pengajar
yang terlatih untuk merealisasikan matlamat penubuhannya.

12
11) Bahagian Pengurusan Sekolah Berasrama Penuh dan Sekolah Kecemerlangan
Fungsi bahagian ini menjurus kepada pengurusan sekolah berasrama
penuh dan sekolah kluster.

12) Bahagian Sukan

Bahagian Sukan memberi fokus kepada penyelarasan dan pengurusan
aktiviti kokurikulum terutamanya sukan dan memastikan program yang
direncanakan dijalankan mengikut piawaian yang ditetapkan.

13) Bahagian Kokurikulum & Kesenian

Bahagian ini diwujudkan untuk merancang dan melaksanakan dasar
pengoperasian dasar Seni Sekolah Malaysia (SSeM) dan Pusat Kokurikulum (PKK)
dan menilai pelaksaannya di peringkat sekolah, daerah, negeri dan antarabangsa.

14) Bahagian Pendidikan Swasta

Bahagian ini berperanan dalam menetapkan dasar, peraturan pendidikan,
menguruskan penubuhan dan pendaftaran institusi pendidikan swasta.Selain itu
bahagian ini juga terlibat dalam menentukan hala tuju pendidikan institusi
pendidikan swasta bagi memastikan kursus yang ditawarkan adalah diiktiraf oleh
kerajaan.

15) Bahagian Pendidikan Guru

Bahagian Pendidikan Guru berperanan dalam mengendalikan program
Pendidikan Perguruan Pra-perkhidmatan, Kursus Dalam Perkhidmatan dan
memantau Pengurusan Pendidikan Keguruan (PPK) yang dilaksanakan oleh IPG.

16) Institut Aminuddin Baki

Institut ini ditubuhkan sebagai pusat latihan kepimpinan dan pengurusan
pendidikan bagi membangunkan keupayaan pengurus dan pemimpin pendidikan di
dalam melahirkan pemimpin berkualiti yang menyumbang kepada kemantapan dan
kelancaran pentadbiran sesebuah organisasi.

17) Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

Bahagian ini menjurus kepada penilaian tahap pengajaran dan
pembelajaran di institusi pendidikan dan menjalinkan kerjasama yang erat dengan
pihak Jabatan Pelajaran Negeri dan Pejabat Pelajaran bahagian/daerah bagi

13
 memastikan nasihat dan syor-syor bahagian ini kepada institusi pendidikan diberi
perhatian

18) Institut Pendidikan Guru Malaysia

Institut Pendidikan Guru Malaysia berperanan dalam meningkatkan
penguasaan pengetahuan, kefahaman dan kemahiran pengajaran pembelajaran
pendidik guru melalui kursus-kursus yang ditawarkan.Selain itu Institut Pendidikan
Guru Malaysia melahirkan guru-guru yang kompeten dan mengamalkan profesion
perguruan melalui domain diri, professional dan sosial. Institut Pendidikan Guru
Malaysia juga melakukan penyelidikan dan bimbingan berterusan dengan
meneruskan agenda penyelidikan, pembangunan dan inovasi.

3.0 ORGANISASI DAN FUNGSI PENTADBIRAN PERINGKAT NEGERI

Pentadbiran peringkat negeri bepusat di Jabatan Pelajaran Negeri masing-masing.

Jabatan Pelajaran Negeri terdapat di semua negeri di Malaysia termasuk Sabah dan
Sarawak. Jabatan Pelajaran Negeri merupakan autoriti bagi memastikan program-
program pendidikan dan dasar-dasar pendidikan yang digubal dan dirancang pada
peringkat pusat dilaksanakan di semua sekolah dalam tiap-tiap buah negeri.

Jabatan Pelajaran Negeri bertanggungjawab menyelaraskan perkara-perkara

yang berkaitan dengan kurikulum, sukatan pelajaran, kokurikulum, pinjaman buku teks,
perpustakaan, pendidikan radio dan tv, majlis sukan sekolah-sekolah, bantuan kewangan,
pembangunan, penempatan guru serta pencalonan guru untuk latihan dan pelbagai
kursus.

Jabatan Pelajaran Negeri juga merupakan agensi penghubung yang menyalurkan

maklum balas tentang tahap kejayaan dan masalah berhubung dengan seluruh aspek
kurikulum dari peringkat daerah dan sekolah ke peringkat Kementerian Pelajaran. Maklum
balas yang diterima oleh kementerian digunakan untuk merancang program dan strategi
baru dalam proses membuat keputusan.

Terdapat 16 Jabatan Pelajaran Negeri di seluruh Malaysia. Berikut adalah senarai

Jabatan Pelajaran Negeri seluruh Malaysia:

1. Jabatan Pelajaran Johor (JPNJOH)

2. Jabatan Pelajaran Kelantan (JPNKEL)

3. Jabatan Pelajaran Labuan (JPNLAB)

4. Jabatan Pelajaran Melaka (JPNMEL)

14
 5. Jabatan Pelajaran Negeri Kedah (JPNKED)

6. Jabatan Pelajaran Perlis (JPNPel)

7. Jabatan Pelajaran Negeri Pulau Pinang (JPNPP)

8. Jabatan Pelajaran Negeri Sembilan (JPNS)

9. Jabatan Pelajaran Negeri Wilayah Persekutuan (JPNKL)

10. Jabatan Pelajaran Pahang (JPNPAH)

11. Jabatan Pelajaran Perak (JPNPER)

12. Jabatan Pelajaran Sabah (JPNSABAH)

13. Jabatan Pelajaran Sarawak (JPNSAR)

14. Jabatan Pelajaran Selangor (JPNSEL)

15. Jabatan Pelajaran Terengganu (JPNTER)

16. Jabatan Pelajaran WP Putrajaya (JPNPUT)

3.1 Organisasi Jabatan Pelajaran Negeri (JPN)

Jabatan Pelajaran Negeri diketuai oleh Pengarah Pelajaran Negeri dan dibantu
oleh Timbalan Pengarah, mereka bertanggungjawab terus kepada Ketua Pengarah
Pelajaran. Pengarah Pelajaran Negeri adalah bertanggungjawab terhadap pelaksanaan
program-program, projek-projek dan aktiviti-aktiviti pendidikan dalam negeri masing-
masing.

Setiap Jabatan Pelajaran Negeri terdiri daripada 10 sektor yang diketuai oleh
Ketua Sektor iaitu Sektor Pengurusan Sekolah, Sektor Pengurusan Akademik, Sektor
Pembangunan Kemanusiaan, Sektor Khidmat Pengurusan & Pembangunan, Sektor
Penilaian & Peperiksaan, Sektor Jaminan Kualiti, Sektor Pendidikan Islam, Sektor
Pendidikan Khas & Swasta, Sektor Pengurusan Maklumat & ICT dan Sektor Psikologi &
Kaunseling.

15
 Rajah 1.4 : Struktur Organisasi
Sistem Pendidikan Malaysia
Peringkat Negeri (Pengurusan)

3.2 Fungsi dan Peranan Sektor-Sektor di Jabatan Pelajaran Negeri (JPN)

1) Sektor Pengurusan Sekolah

 Meningkatkan prestasi pengurusan sekolah ke tahap cemerlang di samping
memberikan khidmat bimbingan serta nasihat ke arah peningkatan
kepimpinan yang lebih bermutu di sekolah.
 Memastikan semua sekolah da warga pendidikan mematuhi segala
peraturan dan melaksanakan segala tugas serta tanggungjawab yang telah

16
 ditetapkan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia dan menjayakan dasar-
dasar kerajaan.
 Memastikan kanak-kanak mengikut peringkat umur ditetapkan mendapat
tempat belajar dan menamatkan pendidikan rendah dan menengah agar
menjadi rakyat yang bertanggungjawab, progresif dan berdisiplin.

2) Sektor Pengurusan Akademik

 Menentukan para pendidik menerima dan melaksanakan segala
pembaharuan dan pembaharuan dan perkembangan kurikulum yang telah
ditetapkan.
 Meningkatkan pengetahuan dan kemahiran para pendidik dalam
pengajaran dan pembelajaran selaras dengan perkembangan masa.

3) Sektor Pembangunan Kemanusiaan

 Memastikan pengurusan pembangunan kemanusiaan murid-murid
diseluruh sekolah rendah dan menengah negeri dirancang dan
dilaksanakan dengan baik dan berkesan.
 Membantu pembangunan sahsiah dan kawalan disiplin murid di sekolah
rendah dan menengah diurus dengan baik.

4) Sektor Khidmat Pengurusan & Pembangunan

 Menyediakan anggaran belanjawan dan menguruskan perbelanjaan
jabatan dengan berkesan.
 Mengendalikan dan menguruskan hal perkhidmatan dan pentadbiran bagi
semua pegawai dan staf sokongan.
 Menyelaras keperluan dan menguruskan penempatan dan pertukaran staf
sokongan di peringkat negeri.
 Menentukan peningkatan kepakaran pegawai perkhidmatan pendidikan
dan staf sokongan di peringkat negeri.

5) Sektor Penilaian dan Peperiksaan

 Mengurus dan mentadbir peperiksaan bagi tujuan membuat penilaian
terhadap pencapaian calon mengikut sukatan pelajaran dan kehendak
Sistem Pendidikan Kebangsaan.
 Membantu Lembaga Peperiksaan dan Majlis Peperiksaan Malaysia
mentadbir dan menguruskan peperiksaan dalam dan luar Negara dengan
sistematik agar nama Lembaga Peperiksaan sentiasa terjamin dari segi

17
 keselamatan pentadbiran peperiksaan dan diakui oleh badan-badan
Lembaga Peperiksaan Antarabangsa.

6) Sektor Jaminan Kualiti

 Memberi bimbingan dan hala tuju kepada kumpulan sasaran kepimpinan
sekolah.
 Melaksanakan analisis keperluan sebagai pengukur kepada penerimaan
dan penghasilan kepimpinan sekolah bekualiti.
 Mencakupi empat dimensi penyampaian iaitu: i) Pentaksiran dan Penilaian,
ii) Penyeliaan Mental Pendidikan, iii) Mengekal Jaminan Kualiti (Quality
Assurance), iv) Mengamalkan Penyelidikan.

7) Sektor Pendidikan Islam

 Melaksanakan Kurikulum Pendidikan Islam dan Bahasa Arab,
mengendalikan operasi pengurusan institusi pendidikan agama,
mengendalikan operasi pengurusan dakwah dan syiar Islam serta aktiviti
keagamaan di Jabatan Pelajaran dan sekolah.

8) Sektor Pendidikan Khas & Swasta

 Mewujudkan sektor pendidikan khas dan pendidikan swasta yang berkesan
dan efisien.
 Menjana perkembangan sahsiah murid-murid pendiddikan khas dan
pendidikan swasta.
 Memastikan kurikulum yang disarankan diaplikasikan dengan tepat.

9) Sektor Pengurusan Teknologi Maklumat & ICT

 Menyediakan perkhidmatan sokongan ICT kepada jabatan, PPD dan
sekolah-sekolah bagi membantu melicinkan operasi harian warga
pendidikan.

10) Sektor Psikologi & Kaunseling

 Memberi khidmat kaunseling kepada pegawai dan kakitangan pendidikan
negeri.
 Merancang dan melaksanakan kursus berkaitan perkhidmatan kaunseling.
 Mengumpul data dan menganalisa pegawai dan kakitangan yang
menerima khidmat kaunseling.
 Memantau perkhidmatan pegawai kauseling

18
4.0 ORGANISASI DAN FUNGSI PENTADBIRAN PERINGKAT DAERAH

Pentadbiran peringkat daerah pula bidang tugasnya adalah lebih kepada

penyeliaan pelaksanaan pendidikan dengan Pegawai Pelajaran Daerah (PPD) sebagai
ketuanya. Pentadbiran peringkat daerah terdiri daripada Pejabat Pelajaran Daerah
(Semenanjung) dan Pejabat Pelajaran Gabungan dan Daerah (Sabah dan Sarawak).

Rasional penubuhan Pejabat Pendidikan Daerah ialah untuk meningkatkan kualiti

pengajaran dan pembelajaran di samping menjadi pusat rujukan ibu bapa. Pejabat
Pendidikan Daerah juga bertindak sebagai agen kepada Jabatan Pendidikan Negeri
(JPN) dan Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dari segi pelaksanaan dasar, program-
program dan aktiviti-aktiviti di peringkat daerah.

Terdapat empat sektor pengurusan pendidikan daerah yang diketuai oleh

penolong PPD. Sektor tersebut adalah Sektor Pengurusan Sekolah, Sektor Pengurusan
Akademik, Sektor Pengurusan Perkhidmatan Daerah dan Sektor Pengurusan
Pembangunan Kemanusiaan dan Khidmat Sosial. Agihan guru di peringkat daerah adalah
di bawah bidang tugas Sektor Pengurusan Sekolah. Perkara yang berkaitan dengan
akademik seperti proses pembelajaran dan pengajaran , kurikulum dan pelaksanaan
kurikulum adalah di bawah urusan Sektor Pengurusan Akademik. Perkara berkaitan
kokurikulum adalah di bawah pengurusan Sektor Pengurusan Pembangunan
Kemanusiaan.

Antara peranan dan tanggungjawab Pejabat Pendidikan Daerah ialah:

 Mewakili JPN dalam segala urusan pentadbiran jabatan di peringkat daerah.

 Bertanggungjawab mengenai perjalanan pentadbiran sekolah peringkat daerah.

 Bertanggungjawab menggariskan dasar pentadbiran sekolah peringkat daerah.

 Bertanggungjawab mengenai pertukaran dan penempatan guru-guru di sekolah

termasuk urusan perlantikan, penempatan dan penamatan GSTT dan Guru Ganti.

 Mencadangkan penempatan dan pertukaran penyandang jawatan kenaikan

pangkat dan jawatan pengurusan serta jawatan kanan.

 Bertanggungjawab mengenai pertukaran dan penempatan murid-murid sekolah di

dalam daerah.

 Bertanggungjawab mengenai keperluan pelajaran dari segi pengambilan tanah,

pembangunan fizikal, kemudahan sekolah, rumah guru dan asrama di peringkat
daerah.

 Memantau semua kegiatan kurikulum dan kokurikulum di peringkat daerah.

19
  Berusaha bagi mempertingkatkan prestasi akademik dan kokurikulum sekolah-
sekolah dalam daerah.

 Menyelia institusi Pendidikan swasta serta memastikan institusi tersebut

menjalankan Dasar Pelajaran Kebangsaan dengan berkesan.

 Membantu mengendalikan urusan tatatertib guru-guru dan staf bukan guru.

 Menyedia Laporan Penilaian Prestasi Tahunan pegawai-pegawai dan guru-guru

dalam daerah.

 Menguruskan perakuan Pergerakan Gaji bagi daerah pelajaran.

 Bekerjasama dengan jabatan dan agensi-agensi lain untuk menjalankan aktiviti di

peringkat daerah pelajaran.

 Penghubung antara masyarakat dengan JPN dan KPM.

 Menjalankan lain-lain tugas yang diarahkan oleh JPN.

Pegawai Pendidikan Daerah

Sektor Sektor Sektor Sektor Pengurusan

Pengurusan Pengurusan Pengurusan Pembangunan
Sekolah Akademik Perkhidmatan Kemanusiaan &
Daerah Khidmat Sosial

 Penolong Pegawai  Penyelia I  Sekolah  Penyelia Sumber

Pendidikan (Rendah)  Penyelia II  Pengetua/ Manusia
 Penyelia Sekolah  Pegawai Sains & Guru Besar  Penyelia Kokurikulum
Rendah Matematik  Penyelia Pencegah
 Penyelia Pembangunan  Pegawai Khas Dadah
 Penyelaras Maklumat Bahasa Inggeris  Setiausaha Sukan

Rajah 1.5 Struktur Organisasi Pejabat Pendidikan Daerah

5.0 ORGANISASI DAN PENTADBIRAN PERINGKAT SEKOLAH

Pentadbiran pendidikan di peringkat sekolah merupakan operasi pentadbiran pada

paras yang paling bawah sekali dalam hierarki pentadbiran pendidikan Negara.Namun
begitu,sekolah merupakan unit pentadbiran dan pengurusan pendidikan yang paling
penting kerana segala aplikasi dan perlaksanaan strategi kearah kecemerlangan

20
pendidikan bertumpu di peringkat ini. Unit pentadbiran pendidikan di peringkat sekolah
juga adalah yang paling dinamik kerana di peringkat inilah pentadbir pendidikan dan
kakitangan berinteraksi terus dengan pelanggan (murid,ibu-bapa dan komuniti) (www.
moe. com.my 18 Mac 2012).Oleh sebab itu, pengurusan pendidikan di sekolah
memainkan peranan penting dalam menentukan kejayaan atau kegagalan sesuatu
program yang dirancangkan di peringkat Jabatan Pendidikan Negeri mahupun
Kementerian Pendidikan.Secara khususnya, fungsi utama pengurusan sekolah ialah
untuk menguruskan polisi kualiti, pembelajaran, manusia dan sumber . Justeru,
kefahaman tentang tujuan pengurusan pentadbiran sekolah perlu difasihi untuk
memastikan visi dan misi sekolah tercapai yang akan menentukan halatuju sekolah itu.
Secara umumnya, sekolah sebagai sebuah organisasi formal mempunyai struktur
kepimpinannya sendiri (Amir Hassan Dawi,2009).Rajah 1.6 menunjukkan dengan lebih
jelas struktur organisasi pengurusan dan pentadbiran sekolah.

Rajah1.6: Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Sekolah

5.1 Tugas dan Peranan

5.1.1 Pengetua

Dalam ruang lingkup sekolah,mereka yang mengetuai dan memimpin organisasi

sekolah adalah pengetua atau guru besar.Pengetua secara khusus bertanggungjawab
terhadap segala aktiviti yang beroperasi di sekolah yang meliputi pentadbiran,
kewangan, kurikulum, kokurikulum, sahsiah, keadaan persekitaran, kakitangan dan

21
pelajar. Dalam usaha mengembangkan aspek-aspek yang terkandung dalam Falsafah
Pendidikan Kebangsaan (FPK), Pengetua memainkan peranan yang penting dalam
merangka matlamat dan strategi sekolah serta memimpin guru-guru, kakitangan am dan
para pelajar ke arah pencapaiannya.

Secara umumnya tugas Pengetua/Guru Besar adalah untuk:

i. Memastikan dasar-dasar Kementerian Pelajaran Malaysia dilaksanakan di
peringkat sekolah mengikut Surat Pekeliling Ikhtisas
ii. Bertanggungjawab dalam peningkatan Kurikulum dan Kokurikulum serta
memastikan pelaksanaannya selaras dengan dasar Kementerian Pendidikan.
iii. Bertanggungjawab dalam hal pengurusan, pentadbiran, kewangan, kurikulum,
kokurikulum, sahsiah, keadaan persekitaran, kakitangan dan pelajar di sekolah.
iv. Memastikan semua murid di sekolah mendapat peluang sama rata untuk
mempelajari dan mempraktikkan nilai-nilai murni bagi membentuk jati diri dan
sahsiah terpuji selari dengan kehendak FPN
v. Mewujudkan hubungan dua hala dengan komuniti dan agensi-agensi luar.
vi. Mengajar sebilangan waktu mengikut SPI Bilangan 3/67 1982 (Pindaan).
vii. Menjalankan pengawasan dan penyeliaan terhadap perjalanan pengurusan
sekolah serta pengajaran dan pembelajaran di sekolah.

5.1.2 Guru Penolong Kanan

Aras kedua dalam hierarki pentadbiran sekolah ialah Guru Penolong Kanan (GPK)
yang membantu dalam melancarkan lagi segala aktiviti pengurusan dan pentadbiran di
sekolah. Terdapat tiga kategori Guru Penolong Kanan di setiap sekolah yang dibezakan
mengikut unit utama pengurusan sekolah iaitu Guru Penolong Kanan Akademik dan
Pentadbiran (GPK1), Guru Penolong Kanan Kokurikulum (GPK Koku) dan Guru Penolong
Kanan Hal Ehwal Murid (GPK HEM). Walaupun bidang kuasa mereka secara umumya
berbeza tetapi masih disokong oleh struktur pentadbiran yang seiras dan saling
melengkapi antara satu sama lain.

Guru Penolong Kanan

i. Menjalankan tugas Pengetua semasa ketiadaan Pengetua.

ii. Mengajar sebilangan waktu mengikut arahan Pengetua.
iii. Membantu Pengetua menyelia dan menilai proses pengajaran.
iv. Membantu Pengetua dalam semua aspek perancangan dan pengurusan sekolah.
v. Melaksanakan arahan-arahan lain dan tugasan-tugasan lain yang diberikan oleh
Pengetua dari masa ke masa

22
 vi. Membuat perancangan dan takwim sekolah.
vii. Menyusun Jadual Waktu Kelas dan guru serta menyediakan Jadual Waktu Gantian.

Jadual 1.2 Persamaan Tugas Penolong Kanan

Guru Penolong Kanan Akademik dan

Guru Penolong Kanan Hal Ehwal Murid
Pentadbiran

Bertanggungjawab dalam hal kurikulum, Bertanggungjawab dalam pengurusan

pentadbiran, hubungan masyarakat dan hal ehwal pelajar dari segi disiplin, kawalan
keselamatan. kelas, kesihatan pelajar dan penerapan nilai-
Tugas merangkumi Pengurusan nilai murni.
Kurikulum , 3K, Pengurusan Pusat Sumber, Tugas merangkumi Pembangunan
Perkembangan Staff serta Pengurusan dan Diri Pelajar (Disiplin, Bimbingan dan
Pentadbiran Kaunseling, Kesihatan, Biasiswa dan
Antara bidang tugas: Bantuan, SPBT dan Program
i. Memastikan perjalanan panitia-panitia Pelindungan Pelajar) Pengurusan dan
mata pelajaran. Pentadbiran
ii. Membantu dan merancang serta Antara bidang tugas:
menyelaras hal-hal yang berkaitan i. Mengambil tindakan yang sesuai
dengan ujian, peperiksaan dan terhadap kes-kes pelajar yang
penilaian serta mencadangkan melanggar peraturan tatatertib
tindakan susulan. dan salah laku.
iii. Menyelaras segala jenis program ii. Menguruskan dan mengemas kini
kurikulum yang dianjurkan oleh buku rekod pendaftaran pelajar.
sekolah, Pejabat Pendidikan Daerah, iii. Menyelaras aktiviti kesihatan
Jabatan Pendidikan Negeri dan pelajar
Kementerian Pendidikan

Guru Penolong Kanan Kokurikulum Guru Penolong Kanan Petang

Bertanggungjawab pada pelaksanaan dan Bertanggungjawab kepada pengetua dalam

pengurusan program kokurikulum seperti mentadbir dalam semua aspek pengurusan
sukan, persatuan, kelab, badan beruniform. sekolah bagi sesi petang.

Tugas merangkumi Pengurusan Tugas merangkumi Pengurusan Kurikulum

Kokurikulum (Sukan, Permainan, Pasukan , Pengurusan Kokurikulum Pengurusan
Beruniform, Persatuan dan Kelab) dan Pentadbiran, Pengurusan Hal Ehwal
Pengurusan dan Pentadbiran dan

23
Pembangunan Diri Pelajar Murid sesi petang

Antara bidang tugas: Antara bidang tugas:

i. Merancang takwim kegiatan i. Membantu di dalam hal-hal yang
kokurikulum sekolah. berkaitan dengan keselamatan,
ii. Menyelaras dan menyelia pelaksanaan kebersihan dan keceriaan sekolah
program dan aktiviti kokurikulum. bagi sidang petang.
iii. Mengurus dan menyelia peralatan dan ii. Mengurus dan menyelaras hal
kemudahan kokurikulum. pengajaran dan pembelajaran bagi
sidang petang.

Jadual 1.3 Perbezaan Tugas Penolong Kanan Mengikut Bidang Urustadbir

5.1.3 Guru Kanan Matapelajaran

Guru Kanan Mata Pelajaran bertanggungjawab dalam mengurus,menyelaras dan

menyelia hal-hal yang berkaitan dengan panitia pelajaran dan membantu dalam
mempertingkatkan prestasi pengajaran guru dan pembelajaran pelajar di sekolah dengan
cara membimbing guru supaya patuh kepada peraturan kurikulum dan menggalakkan
mereka menggunakan segala sumber yang ada. Antara bidang tugasnya ialah:Memimpin
guru-guru menentukan dan merancang Rancangan Pelajaran Penggal, Mingguan, Harian
dan lain-lain yang berkaitan dengan bidangnya.

i. Menyelaras pengurusan dan perjalanan aktiviti-aktiviti bimbingan, pemulihan

dan pengayaan.
ii. Membantu menyelenggarakan dan menyelaras kutipan data atau maklumat
dan segala jenis perangkaan yang berkaitan dengan bidangnya.
iii. Membantu dan membimbing guru-guru baru dan pelatih dalam latihan
mengajar dan menjalankan tugas-tugas mereka.

5.1.4 Guru

Keberkesanan sesebuah sekolah itu dapat dilihat melalui kecemerlangan

pengurusan dan pentadbiran organisasinya.Mengikut Omardin Ashaari,(1996) hasrat
untuk melahirkan peranan sekolah berkesan demi pencapaian matlamat pendidikan tidak

24
akan berjaya tanpa peranan dan dedikasi yang disumbang oleh guru. Secara
umumnya tugas guru adalah untuk:

i. Menjayakan segala dasar, perancangan dan pelaksanaan proses pendidikan

sama ada berbentuk kurikulum atau kokurikulum.
ii. Dalam pengurusan akademik dan kokurikulum pelajar, guru
bertanggungjawab dalam menyedia,melaksana dan menilai aktiviti pendidikan
yang dijalankan.
iii. Bertanggungjawab terhadap pembentukan dan pengawalan disiplin serta
sasiah murid.
iv. Menjaga dan mengambil tahu kebajikan murid-muridnya.
v. Bertanggungjawab terhadap pengurusan bilik darjah
vi. Mengurus dan mengemaskini maklumat dan rekod murid.

5.2 Pembahagian Unit Pengurusan dan Pentadbiran Sekolah

25
Rajah 1.7 : Carta Organisasi Pendidikan Pentadbiran Peringkat Sekolah
 Secara lazimnya pengurusan di sekolah boleh dibahagikan kepada empat unit
utama iaitu Pengurusan Kurikulum, Pengurusan Kokurikulum, Pengurusan Hal Ehwal
Murid dan Pengurusan Pentadbiran Sekolah.Kesemua unit ini disokong oleh struktur
pentadbiran yang lengkap dan saling melengkapi antara satu sama lain.Berdasarkan
rajah 1.7 dapat dilihat pembahagian kerja berdasarkan jenis pekerjaan atau bahagian
yang diwujudkan bagi memudahkan sistem pengawasan, penyelarasan dan pengawalan
ke atas perjalanan aktiviti pengurusan dan pentadbiran.

5.2.1 Unit Pengurusan dan Pentadbiran Kurikulum

Rajah 1.8: Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Kurikulum

Kurikulum merupakan nadi penentu ke arah kewujudan sesebuah institusi

pendidikan. Pengurusan Kurikulum yang mantap dan bersistematik menjamin
peningkatan prestasi akademik sesebuah sekolah dan membantu dalam mencapai
objektif dan matlamat penubuhannya.Secara dasarnya badan pengurusan kurikulum ini
berperanan dalam merancang, mengurus selia dan mengelola isu serta aktiviti yang
berkait rapat dengan proses pembelajaran dan pengajaran (P&P) di sekolah.Penyediaan
perancangan strategik jangka panjang dan pendek serta plan taktikal sebagai salah satu

26
langkah dalam meningkatkan prestasi akademik juga antara perkara yang termasuk
dalam bidang pengurusan kukurikulum. Pemantapan kualiti, kecekapan dan pengetahuan
guru semasa proses pengajaran dan pembelajaran (P&P) juga merupakan antara proses
berturusan yang dibantu perlaksanaannya oleh badan ini. Selain itu,pengurusan
kurikulum juga melibatkan urustadbir ujian dan peperiksaan serta analisa
keputusannya.Selain bertindak sebagai pemantau pencapaian akademik, unit kurikulum
juga bekerjasama dengan PPD, JPN, PKG dan PSPN dalam aspek teknologi pendidikan
dan pelaksanaan kurikulum sekolah.

5.2.2 Unit Pengurusan dan Pentadbiran Hal Ehwal Murid

Pengurusan Hal Ehwal Murid secara amnya boleh disimpulkan sebagai unit yang
dipertanggungjawabkan untuk menguruskan dan menyelaras hal-hal yang melibatkan
kebajikan,disiplin dan juga perkembangan potensi pelajar terutamanya dari aspek
kepimpinan dan pengurusan organisasi.Menjadi keutamaan badan ini untuk
mengurustadbir dan menyelenggara pengurusan rekod dan maklumat pelajar. Unit ini
juga bertanggungjawab dalam menguruskan aspek 3K sekolah dan penerapan nilai-nilai
murni di kalangan pelajar.

27

Rajah 1.9: Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran Hal Ehwal Murid
 5.2.3 Unit Pengurusan dan Pentadbiran Kokurikulum

Badan pengurusan kokurikulum melalui perancangan dan penganjuran

programnya bermatlamat untuk menggalakkan murid melibatkan diri secara aktif dalam
aktiviti bidang kokurikulum yang dilaksanakan di sekolah. Menjadi keutamaan unit ko
kurikulum juga ialah bagi membantu mengumpul dan menganalisis data-data penglibatan
murid berkaitan dengan program dan aktiviti kokurikulum Jabatan dan mengemaskini dari
semasa ke semasa. Selain itu unit ini juga membantu merancang dan mengelolakan
aktiviti sukan, unit beruniform, perkembangan koperasi sekolah, kokurikulum akademik
dan penubuhan kelab-kelab dan persatuan sekolah-sekolah. Tanggung jawab unit ko
kurikulum juga ialah untuk melaksanakan Kajian Tindakan, penyelidikan, Perancangan
Strategik, pembangunan dan pelaksanaan aktiviti kokurikulum.

Rajah 1.10: Struktur Organisasi Pengurusan dan Pentadbiran

Kokurikulum

5.3 INISIATIF DALAM MENENTUKAN KEJAYAAN ORGANISASI SEKOLAH

5.3.1 Kepimpinan Pemimpin

Organisasi yang berjaya sering dikaitkan dengan kualiti kepimpinan

pengurusannya. Pengetua menyumbang kepada keberkesanan sekolah dan
pencapaian murid secara tidak langsung melalui tindakan-tindakan yang diambil.
Justeru, sebagai pemimpin sekolah, pengetua perlu mengambil beberapa inisiatif
bagi memastikan matlamat organisasi pimpinannya tercapai dengan cemerlang.
Antaranya ialah

28
 i. Menentukan halatuju sekolah yang jelas
Langkah pertama yang perlu diambil bagi memastikan kejayaan sekolah adalah
dengan menentukan matlamat dan merancang strategi bagi mencapai matlamat
tersebut.Pengetua perlulah membimbing, menyedar dan menyelia kakitangan di
bawahnya ketika melaksanakan tugas mereka untuk memastikan segala program dan
kegiatan yang dijalankan itu sesuai, selaras dan secocok dengan falsafah dan matlamat
tersebut.

ii. Membuat dan melaksanakan Perancangan Strategik dan Rancangan

Pemajuan Sekolah
Perancangan strategik yang komprehensif perlu diwujudkan dalam usaha
memastikan kesinambungan pelaksanaan pelbagai program pembangunan pendidikan di
sekolah selaras dengan halatuju yang ditetapkan. Sehubungan itu semua program
sekolah dalam pelbagai bidang akan dijalankan bersandarkan takwim perancangan
jangka panjang, pelan taktikal dan pelan operasi berkenaan. Dokumen Perancangan
Strategik yang telah dihasilkan ini kemudiannya dijadikan panduan kepada tindakan bagi
mencapai visi dan misi yang ditetapkan.

iii. Menjalin hubungan interpersonal berkesan

Kaedah komunikasi yang diamalkan oleh pengetua dalam hubungan interpersonal
dengan guru-guru, murid-murid, ibubapa dan masyarakat sekitar juga boleh menentukan
kejayaan sesebuah sekolah (Mok Soon Sang, 2003). Kebolehan pemimpin untuk
mengenalpasti dan menggunakan jaringan perhubungan, membentuk suasana yang
dapat mendorong kepada komunikasi secara terbuka, mendengar menggunakan teknik
mendengar tanpa perasaan prejudis, menginterpretasi maklumat non-verbal yang
disampaikan ahli dan menyesuaikan diri dalam perbualan akan dapat membantu
sesebuah organisasi mengurangkan kadar aduan, konflik dan ketegangan dan
membolehkan pelbagai aktiviti dan program dilaksanakan dengan lebih berkesan
(Stevens dan Campion, 1994).

iv. Memberi insentif dan ganjaran

Berdasarkan teori Maslow antara sumber yang ada keperluan manusia ialah
penghargaan kendiri maka elemen ini perlu dilaksanakan sebagai motivasi atau
penggerak kepada di sekolah (guru dan murid) untuk sentiasa berusaha mencapai visi
dan misi sekolah melalui peranan masing-masing. Ini kerana setiap individu apabila
mereka mendapat ganjaran atau insentif atas apa yang diusahakannya berasa dirinya
lebih berharga dan dihargai.

29
 v. Membuat pemantauan, kawalan dan usaha penambahbaikan
Bagi memastikan keberkesanan program dan aktiviti yang telah dilaksanakan,
proses pemantauan dan penyeliaan perlu diadakan bagi membolehkan usaha
penambahbaikan yang lebih berfokus dan terancang. Berdasarkan kitaran kerja
pengurusan yang dicadangkan oleh Daming (1986), selepas sesuatu aktiviti dirancang
(Plan) dan dilaksanakan (Do), pemimpin organisasi perlu membuat pemantauan dan
kawalan (Control) bagi membolehkan dia bertindak (Act) melaksanakan usaha
penambahbaikan.

vi. Menunjukkan contoh tauladan yang baik

Setiap pemimpin seharusnya mempunyai kepercayaan dan kepatuhan kepada
agama yang teguh. Kepercayaan ini penting untuk menjadi syarat penting dalam
pembentukan peribadi terpuji selaras dengan suruhan agama yang dianuti.
Selain itu ciri penting yang harus ada di dalam diri seorang pemimpin ialah
ketinggian peribadi. Ketinggian peribadi yang dimaksudkan dengan tingkah laku yang
merendah diri tetapi tegas, tidak sombong dan memberikan layanan kepada semua pihak
tanpa memilih bulu dan penuh hikmah. Pemimpin jenis ini bijak mengatur kata, penuh
hikmah perlakuannya serta mempunyai jatidiri dan integriti yang tinggi.
Seorang pemimpin juga mestilah dilengkapi dengan ilmu pengetahuan yang luas
merangkumi ilmu berteraskan ikhtisas pentadbiran pendidikan, psikologi, komunikasi
serta pengetahuan semasa.

5.3.2 Tanggungjawab Kakitangan (Guru)

Keberkesanan pentadbiran sekolah tidak hanya di bahu Pengetua semata-mata

tetapi perlu diiringi dengan kerjasama semua pihak peringkat, dengan Pengetua
mengadakan pembahagian tugas dan kuasa kepada semua pegawai di sekolahnya
supaya kerja dapat dijalankan secara berpasukan. Semua guru dan kakitangan di bawah
kepimpinan Pengetua hendaklah dilibatkan dan merasa terlibat serta bersama-sama
merasa bertanggungjawab dalam semua aktiviti sekolah.

Mengikut Firdaus (2012) profesion perguruan berkehendakkan guru-guru

melengkapkan diri mereka dengan pelbagai pengetahuan dan kemahiran dalam
memastikan keberkesanan sekolah iaitu:
i. Kemahiran belajar ke arah mempertingkatkan lagi potensi pelajar-pelajar
dalam proses pembelajaran.
ii. Kemahiran berfikir ke arah mewujudkan pemikiran yang lateral iaitu yang
iii. bersikap positif, kreatif dan inovatif.

30
 iv. Kemahiran merancang ke arah mewujudkan sistem penyampaian yang
berkesan serta bersistematik.
v. Kemahiran menyediakan bahan pengajaran/pembelajaran ke arah
mewujudkan pendekatan yang lebih bersifat resource base dalam proses
pengajaran.
vi. Kemahiran mengajar iaitu dapat menggabungkan aspek-aspek teori-teori,
pedagogi dan teknologi pendidikan untuk diintegrasikan dalam pengajaran.
vii. Kemahiran menilai supaya dapat membuat analisis dan diognisis terhadap
pencapaian pelajar dan hubungkaitnya dengan objektif pembelajaran.
viii. Kemahiran membuat kajian pendidikan ke arah membudayakan masyarakat
yang peka terhadap perkembangan penyelidikan dalam menentukan kualiti
pendidikan.
ix. Kemahiran berkomunikasi secara lisan dan tulisan ke arah melahirkan
masyarakat penyayang, mempunyai nilai-nilai murni, bersefahaman serta
semangat bekerjasama dalam satu pasukan.
x. Kemahiran mengurus dan menjalankan aktiviti luar ke arah melahirkan
generasi yang mempunyai nilai kepimpinan yang tinggi, sihat, berpengalaman,
dinamik dan peka terhadap persekitaran luaran.
xi. Kemahiran menangani masalah dan cabaran ke arah membentuk jiwa yang
rasional berkeupayaan mengawal emosi dan bertanggungjawab dalam
menjalankan tugas.
xii. Kemahiran berusaha ke arah perkembangan kendiri ke arah memupuk imej
kendiri (self-image), kesedaran diri (self-awareness) sebagai salah satu aspek
motivasi diri.

6.0 ISU-ISU PENTADBIRAN PENDIDIKAN DI MALAYSIA

Kebanyakan organisasi formal yang diinstitusikan oleh kerajaan mempunyai

pemimpin atau ketua eksekutif yang dilantik menggunakan kriteria senioriti kelayakan dan
tahun bekerja. Persoalan yang timbul adalah dimana letaknya bakat kepimpinan dan merit
prestasi.Namun, perlantikan ketua eksekutif berdasarkan kewibawaan mengatasi merit
prestasi dan senoriti juga seharusnya dihindarkan. Perlantikan ketua ekskutif melalui
kewibawaan berkait rapat dengan favoritisme dan nepotisme. Sekiranya perlantikan ketua
eksekutif dan eksekutif secara kewibawaan berlaku dengn begitu ketara sekali dalam
organisasi pentadbiran, maka kesan negatif yang timbul ialah ketiadaan kepercayaan ahli-
ahli organisasi terhadap fungsi merit, prestasi dan dedikasi dalam kerja. Kesan

31
seterusnya, kelembapan pada perjalanan organisasi, iaitu tahap produktiviti menurun.
Penyelesaian yang terbaik adalah menggunakan teori pengurusan saintifik bagi bakat
kepimpinan dan kewibawaan pada merit prestasi. Oleh itu, jika perlantikan ketua eksekutif
dan eksekutif adalah berdasarkan merit prestasi dan dedikasi maka secara langsung
perihal ini dapat memastikan peningkatan mutu dan produktiviti organisasi yang
berterusan.

 Isu yang kedua ialah penyelewengan pelaksanaan dasar-dasar pendidikan yang

digubal pada peringkat pusat. Penyelewengan dan kelembapan pelaksanaan
dasar disebabkan banyak faktor yang bertindan antaranya ialah :
 Dasar yang bercorak menindas dan diskriminatif.
 Tafsiran sesuatu dasar yang berbagai-bagai kerana dasar tidak dinyatakan
dengan eksplisit atau jelma.
 Penguatkuasaan dasar yang longgar kerana tiada penyeliaan dan tindakan
susulan yang teratur.
 Pertindihan kuasa dan autoriti antara bahagian-bahagian dan unit dalam
organisasi pentadbiran.
 Aliran maklumat yang lembap.
 Kurang penekanan pada penilaian dan pengawalan mutu.
 Ketiadaan kesediaan, kefahaman dan motivasi pada kakitangan peringkat teknikal
dan pelaksanaan terhadap dasar-dasar baru.
 Kekurangan peruntukan kewangan.
Isu ketiga ialah fenomena kekakuan (rigidity) cara pentadbiran birokratik yang
akan menolak kreativiti dan idea-idea pembaharuan yang lebih baik. Dengan
demikian, orientasi pemikiran yang terbentuk ialah setiap perkara bagi setiap masa
dan aliran maklumat hanyalah sehala sahaja.
Seterusnya isu berkenaan pencapaian matlamat sistem pendidikan. Sehingga kini,
tiada kepastian sistem pendidikan telah mencapai kesemua matlamat sistem
pendidikan Malaysia dengan berkesan.

7.0 RUMUSAN

Merujuk kepada pentadbiran sistem pendidikan Malaysia, pentadbiran di peringkat

pusat berperanan menggubal dasar dan merancang pelbagai strategi untuk mencapai
matlamat pendidikan, seterusnya menjadi tanggungjawab kepada setiap peringkat negeri
dan daerah untuk memastikan segala strategi itu dapat dilaksanakan di peringkat sekolah.

32
 Jika dikaji dengan teliti Kementerian Pelajaran Malaysia sebenarnya
mengamalkan sistem pentadbiran berpusat atau birokratik. Sistem ini dilihat mempunyai
banyak kelebihan dan setakat ini tidak terdapat banyak masalah dalam pelaksanaannya.
Namun begitu perlu diingat bahawa sistem pengurusan dan pentadbiran birokrasi
adakalanya mempunyai kelemahan kerana ia boleh menyekat perkembangan profesional
sekiranya para pengurus dan pentadbir birokrasi terlalu menitikberatkan peraturan-
peraturan dan prosedur-prosedur walaupun didapati peraturan dan prosedur tidak sesuai
lagi dengan situasi semasa. Justeru peraturan dan prosedur ini hendaklah sentiasa dikaji
dari masa ke semasa atau dirombak jika perlu.

Elemen penting yang mempengaruhi dan perlu diberi perhatian dalam

menentukan kejayaan, perkembangan dan pembangunan sesebuah organisasi adalah
kepimpinan, pemikiran dan budaya, serta komunikasi terbuka.

Pembangunan pendidikan memerlukan pentadbiran yang sistematik. Hal ini

merupakan satu kepastian. Pelbagai urusan memerlukan pelbagai badan pentadbiran
yang mempunyai struktur organisasi dan struktur kerja teratur. Namun, jika sistem dan
organisasi sahaja yang berkesan tetapi pengurusannya lembab, maka cita-cita negara
dan perbelanjaan yang begitu besar diperuntukkan oleh kerajaan hilang begitu sahaja.
Oleh itu, untuk menzahirkan wawasan pendiddikan negara, perlulah segenap pihak yang
memikul tugas dan tanggungjawab menerima tugas dengan penuh amanah dan ikhlas.

Pemimpin sesuatu organisasi perlulah orang yang benar-benar berkelayakan,

berkeupayaan dan berketrampilan untuk mentadbir dan mengurus. Seterusnya pemikiran
dan budaya kreatif dan inovatif perlu diterapkan kepada setiap struktur atau peringkat
dalam pentadbiran. Sesuatu pengurusan yang kreatif dan inovatif menjadikan organisasi
lebih dinamik, terbuka, ceria, cekap dan dapat menangani serta menyelesaikan masalah
dengan lebih mesra dan berhemah. Komunikasi terbuka pula membolehkan maklumat
diperoleh dengan mudah tanpa banyak halangan birokrasi. Maklumat boleh diperoleh dari
luar organisasi. Selain itu, maklumat juga diperoleh bukan sahaja mengalir daripada atas
ke bawah tetapi juga dari bawah ke atas.

Semoga dengan terbentuknya organisasi dan sistem pentadbiran yang hebat dan
berkesan, matlamat dan wawasan pendidikan Malaysia dapat direalisasikan.

33
 BIBLIOGRAFI

Abu Bakar & Ikhsan Othman. (2008) Falsafah Pendidikan dan Kurikulum ( Edisi 2 ).
Tanjong Malim, Quantum Books, 235-238
Ahmad Kilani Mohamed(2003), Pengurusan Pendidikan di Sekolah, UTM Skudai.
Daming, E.W. (1986). Out of the Crisis. Massachusetts: MIT Centre for
Advance Engineering Study.
Jabatan Pelajaran Perak. 2012. www.pelajaranperak.gov.my (akses 18 Mac 2012).
Kementerian Pelajaran Malaysia. 2012. http://www.moe.gov.my (akses 15 Mac 2012).
Mok Soon Sang (1992). Pendidikan di Malaysia. Kuala Lumpur: Kumpulan
Budiman.
Mohd Firdaus Haji Ahmad (2012), Bidang Tugas Kakitangan Sekolah, Penerbit Eka
Mohd. Salleh Lebar (2000). Pentadbiran Pendidikan dan Pendidikan Di Malaysia. Petaling
Jaya: Longman Malaysia Sdn. Bhd.
Omardin Ashaari (1999), Pengurusan Sekolah (Satu panduan lengkap), Utusan Publication
& Distributors Sdn. Bhd.
Sufean Hussin. (2004) Pendidikan di Malaysia - Sejarah, Sistem dan Falsafah (Edisi Kedua
Cetakan Kedua). Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.
Sufean Hussin. (ed). 2005. Pentadbiran dalam Pembangunan Pendidikan: Satu Ulasan ke
Arah Penambahbaikan. Bentong: PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.
Stevens, M.J. dan Campion, M.A. (1994). The Knowledge, Skill and Ability
Requirements for Teamwork: Implication for Human Resource

34