Pagpapalawak ng Pangungusap

design by Dóri Sirály for Prezi

Pagpapalawak ng Pangungusap

Paningit
Panuring (pang-uri at pang-abay)
Kaganapan ng Pandiwa
a. Mga Paningit Bilang Pampalawak
Paningit o Ingklitik ang tawag natin sa mga katagang isinasama sa pangungusap upang
higit na maging malinaw ang kahulugan nito.
Mga Panuring Bilang Pampalawak
2 kategorya ng mga salita ang magagamit na panuring: Pang-uri na panuring sa
pangalan o panghalip at ang pang-abay na panuring sa pandiwa, pang-uri o kapwa
pang-abay.
Kaganapan ganapan ng kilos ng pandiwa
by: Nicole Vitug
ba, na, ho, po, kasi, naman, lamang/lang, sana,
kaya, nga, man, tuloy, daw/raw, pa, muna, yata,
din/rin, pala
Ang mga katagang "ka, ko, at mo" ay maaaring manguna sa mga paningit.
Halimbawa:
1. Unang salitang may diin + paningit
a. Ang bata na ang tawagin mo.
b. Hindi man kayo matuloy ay dapat kang maghanda
Ang rin at raw ay ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at
malapatinig na w at y.
Halimbawa:
May bahay rin sa Cavite sina Marley
Si Anna ay katulad mo ring masipag magtrabaho.

Ang din at daw ay ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig
maliban sa w at y.
Halimbawa:
Nakapagsulat din si Mark sa tatay niya.
Bakit daw hindi pinayagan ng kanyang ina si Elena?
Gagamitin ang RAW kung ang huling letra ng sinusundan nitong salita ay patinig o
kaya'y ng malapatinig na Y at W.
Halimbawa:
Ako raw ang nawawala niyang anak.
Ikaw raw ang kanyang nawawalang anak
.
Gagamitin ang DAW kung ang sinusundan nitong salita ay nagtatapos sa katinig.
Halimbawa:

Bukas daw sila darating

Gagamitin ang DAW kung ang huling pantig ng sinusundang salita ay nagtatapos sa
ra, re, ri, ro, ru.
Ang lamang ay pormal na anyo ng kolokyal na anyong lang.

Halimbawa:

Isasangguni po lamang naming sa tagapangulo njg komite ang hinggil sa suliranin ng

mga kasapi
Halimbawa:
Batayang Pangungusap:
Ang mag-aaral ay iskolar.
Ang
matalinong
mag-aaral ay iskolar.
Pariralang Panuring
Ang
matalinong mag-aaral sa klase
ko ay iskolar.
Bahagi ng pananalita na gumaganap ng tungkulin ng pang-uri
a. Pangngalang ginagamit na panuring
- Ang mag aaral na babae ay iskolar.

b. Panghalip na ginagamit na panuring

-
Ang mag-aaral na babaeng
iyon
ay iskolar.
c. Pandiwang ginagamit na panuring.
-
Ang mag-aaral na babaeng iyon na
nagtatalumpati
ay iskolar.
Karaniwang Pang-uri
batayang pangungusap:
Umalis ang mag-anak.
Pagpapalawak sa pamamagitan ng pang-abay
a. Pagpapalawak sa pamamagitan ng pang-abay na pamanahon
Umalis
agad
ang mag-anak.
b. Pagpapalawak sa pamamagitan ng pang-abay na pamaraan
Patalilis
na umalis agad ang mag-anak.
Mga kaganapan ng Pandiwa Bilang Pampalawak
-Nagpiknik ang mag-anak sa
tabing-dagat.
Kaganapang kagamitan sa kilos ng pandiwa
-Sinugpo niya ang mga kulisap sa kanyang mga pananim
sa pamamagitan ng bagong gamot na ito.
Kaganapang Sanhi
-Yumaman siya
dahil sa sipag at tyaga.
Kaganapang Direksyunal
- Tumakbo ang kriminal
patungo sa liblib na pook na iyon.
Kaganapang tagaganap ng kilos ng pandiwa
- Kinagalitan
ni Aling Maria
ang kanyang anak.
Kaganapang Layon
- Namili
ng mga alahas
si Josefina.
Kaganapang Tagatanggap
- Nagluto si Pining
para sa mga bata.
Paggamit ng mga Panuring sa Pagpapalawak ng Pangungusap

PANGUNGUSAP
ay lipon ng mga salita na nagpapahayag ng buong diwa. Binubuo ito ng panlahat na
sangkap, ang panaguri at ang paksa subalit buo ang diwa.?!.
Mga Panuring bilang pampalawak

2 Kategorya ng mga salita ang magagamit na panuring:

Pang-uri na panuring sa pangalan o panghalip.
Pang-abay na panuring sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay.
Halimbawa:
Ang mag-aaral ay iskolar.

Karaniwang Pang-Uri
Ang
matalinong
mag-aaral ay iskolar.

Pariralang Panuring
Ang
matalinong mag-aaral sa klase ko
ay iskolar.

Bahagi ng pananalita na gumaganap ng tungkulin ng pang-uri

a. Pangalang ginagamit na Panuring
-Ang magaaral na
babae
ay iskolar.
b. Panghalip na ginagamit na panuring:
-Ang mag-aaral na babaeng iyon ay iskolar.
c. Pandiwang ginagamit na Panuring:
-Ang mag-aaral na babaeng iyon na
nagtatalumpati
ay iskolar.
Mga Uri ng Pangungusap:
1. Pasalaysay
2. Patanong
3. Pautos
4. Padamdam
Halimbawa ng Pangungusap
na Pasalaysay:
1. Si Jose Rizal ay kinikilalang
bayani ng ating lahi.
2. Magkikita-kita ang aming
pamilya sa pagdating ni Rene.
1. Ang Paturol na pangungusap ay tinatawag ding Pasalaysay.
Ito'y nagsasalaysay ng isang katotohanan o pangyayari. Ito ay binabantasan ng tuldok.

2. Ang pangungusap na Patanong ay nagpapahayag ng

pagtatanong o pag-uusisa. Ito'y gumagamit ng tandang
pananong.
Halimbawa:

1. Tutuloy ba kayo kina Tess at Lito

pagdating sa New York?
2. Sasama na ba ang mga bata sa
pamamasyal?
Ang pangungusap na Pautos ay nagpapahayag ng pag-uutos.
Ito'y gumagamit ng tuldok tulad ng pasalaysay.
Ang pangungusap na Pakiusap ay nagpapahayag ng pakikiusap.
Ito'y gumagamit ng tuldok tulad ng pasalaysay.
Halimbawa:

* Sagutin mo agad ang liham ni Joy.

* Dalhin mo ang gamot sa ospital.
Ang na gaya ng pangungusap na Padamdam ay nagpapakilala ng isang
matinding damdamin ng pagkabigla, pagkainis o pagkagalit. Ito'y gumagamit ng
tandang pandamdam.

Halimbawa:

* Naku! Binasag mo pala, ang mamahaling plorera.

* Kay ganda ng bansang Pilipinas!

PANURING
ay maaaring pang-uri o pang-abay. Pang-uri ang panuring sa pangngalan, at panghalip;
pang-abay sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay.
Mga uri ng panuring:
1. Panguri
2. Pangabay
Ang pang-uri ay nagbibigay-turing sa
pangngalan o panghalip.
Ang pang-abay ay bahagi ng pananalita na
nagbibigay-turing sa pandiwa.
Pang-uri na panuring sa pangalan o panghalip.

Hal. Ang matalinong mag-aaral sa klase ko

ay iskolar.

Pang-abay na panuring sa pandiwa, pang-uri o

kapwa pang-abay.

Hal. Umalis agad ang mag-anak.

Pagpapalawak ng Pangungusap

Ang panaguri at paksa ay panlahat na bahagi ng pangungusap.

Ang bawat isa sa dalawang panlahat na mga bahaging ito ay
maaaring buuin ng mga maliit na bahagi.

Mga Nagpapalawak ng PANGUNGUSAP:

1. Mga Paningit Bilang Pampalawak

- Mga paningit o ingklitik ang tawag natin sa mga katagang

isinama sa pangungusap upang higit na maging malinaw ang
kahulugan nito.

- Mga talaan ng ating mga paningit:

ba din/rin pa

kasi ho nga
na lamang/ lang pala

naman man po

kaya muna tuloy

daw/raw sana yata

Ang mga katagang ka/ ko/ at mo/ ay maaring manguna sa mga

paningit.

Mga tuntunin sa wastong gamit ng mga paningit:

1.) Unang salitang may diin+ paningit

2.) Unang salitang may diin+ ka/ko/mo + paningit

hal. 1.) Ang bata na ang tawagin mo.

2.) Kahit hindi man kayo matuloy ay dapat kang

maghanda.

3.) Bakit ka nga ba hindi dumating?

Mga paningit na malayang magpapalitan:

daw at raw ginagamit kapag ang sinusundang salita ay

nagtatapos sa katinig, maliban sa mga malapatinig na /w/ at
/y/.

din at rin- ginagamit naman kapag ang sinusundang salita ay

nagtatapos sa patinig o malapatinig.

hal. 1.) Malaki raw ang hinihingi mo kaya hindi ka

napagbigyan.

3.) Suwelduhan din daw ang ama niya.

Ang lamang ay pormal nba anyo ng kolokyal na anyong lang.

hal. 1.) Iabot mo lang sa akin ang peryodiko bago ka umalis.

2.) Isasangguni po lamang naming sa tagapangulo njg komite

ang hinggil sa suliranin ng mga kasapi.

2. Mga Panuring Bilang Pampalawak

2 kategoriya ng mga salita ang magagamit na panuring:

Pang-uri na panuring sa pangalan o panghalip.

hal. Ang matalinong mag-aaral sa klase ko ay iskolar.

Pang-abay na panuring sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-

abay.

Hal. Umalis agad ang mag-anak.

3. Mga kaganapan ng Pandiwa Bilang Pampalawak

1.) Kaganapang ganapan ng kilos ng pandiwa

hal. Nagpiknik ang mag-anak sa tabing-dagat.

2.) Kaganapang kagamitan sa kilos ng pandiwa

Hal. Sinugpo niya ang mga kulisap sa kanyang mga pananim sa

pamamagitan ng bagong gamut na ito.

3.) Kaganapang direksyunal

hal. Nagtanong si baby Linda kay Ben.

4.) Kaganapang sanhi

hal. Yumaman siya dahil sa sipag at tiyaga.

5.) Kaganapang tagaganap

hal. Pinagalitan ni Aling Maria ang kanyang anak.

6.) Kaganapang layon

hal. Namili ng mga alahas si Josefina.

7.) Kaganapang tagatanggap

hal. Nagluto si Pining para sa mga bata

Filipino 104

Inihanda nina:

Aleta, KC Anne

Aguado, Donna

De Silva, Kaycee

Maglaque, Alexa Camille

Pasia, Jenny

Sarol, Jezza
Mga Sagabal sa Pakikinig
- preokupasyon o pag-iisip ng ibang bagay tulad ng mga problema o pangangarap ng
gising

- pananakit ng ulo at kakulangan sa pag-iisip

- labis na pagiging mahirap o kompleks ng isang konsepto o labis na kadalian

niyon na maaaring kawalan ng interes ng tagapakinig

- lubos na magkasalungat na opinion ng nagsasalita at tagapakinig

- distraksyong biswal tulad ng manerismo at anyo ng nagsasalita

Paghihinuha

Subuking maghinuha kung ano ang maaaring mapakinggan upang maging pamilyar sa
paksang pakikinggan.

Makatutulong ito upang

mabigyan ng linaw at
pansin ang mga
mahahalagang detalye.
- mga distraksyong awral tulad ng ingay na likha ng bel, makina o malakas na usapan

- mga problema sa pasilidad tulad ng di-komportableng upuan, ang labis na o malamig

na temperature sa silid

1. Suliraning eksternal
Mga Pamamaraan
ng Pakikinig
Pagbibigay ng Pansin sa Diin ng Pagsasalita ng Tagapagsalita

2. Suliraning mental
3. Iba pang tanging salik
Pagtatala
Mainam ang gawaing ito upang matandaan ang mahahalagang impormasyon na
napakinggan.
Pamamaraan ng Pakikinig
1. Maging handa sa pakikinig

2. Sikaping magkaroon ng kawilihan

3. Bigyang pansin ang pagitan ng pagsasalita at pakiking

4. Kilalanin ang mahahalagang puntos

5. Iwasan ang maagang pagpuna sa tagapagsalita

6. Iwasan ang maagang pagpuna sa mensahe

7. Sikaping huwag pansinin ang mga bagay

na makagagambala sa pakikinig
Mga Pamamaraan sa
Mabisang Pakikinig

Filipino 105

Inihanda nina:

Aleta, KC Anne

Aguado, Donna

De Silva, Kaycee

Maglaque, Alexa Camille

Pasia, Jenny

Sarol, Jezza