Windows 2000 Server’da DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)

Birçok network protokolü, networkteki bilgisayarlara bir tanımlayıcı

atarlar. Bu tanımlayıcı network üzerinde tek olmalıdır. NetBEUI
protokolü, tanımlayıcı olarak bilgisayarlara atanan ve 16 karakterlik
NetBIOS isimlerini kullanır. TCP/IP protokolü ise tanımlayıcı olarak IP
adreslerini kullanır. Böylece network üzerindeki her bir bilgisayarda
diğerlerinden farklı olan ve aynı anda iki bilgisayarda bulunması mümkün
olmayan bir tanımlayıcı kullanılmış olur.

Bu makalemizde, Windows 2000’deki DHCP servisini kullanarak,

networkte bulunan bilgisayarlara nasıl otomatik IP adreslerinin
dağıtıldığını ayrıntılarıyla inceleyeceğiz. Bunun haricinde Windows 2000
ile gelen DHCP servisinin, Windows NT 4.0 ile birlikte gelen DHCP
servisiyle karşılaştırılması ve yeni gelen özellikleri de ayrıntılarıyla
inceleyeceğiz.

TCP/IP protokolünü kullanıldığı networklerde, her bir

bilgisayarı tanımlamak için 32 bit uzunluğundaki IP adresleri kullanılır. Bu
32 bitlik sayı, oktet olarak adlandırılan 8 bitlik dört parçaya ayrılarak ve
aralarına nokta konularak gösterilir. Bir TCP/IP networkünde aynı IP
adresine sahip birden fazla bilgisayar bulunamaz. Bu yüzden IP
adreslerini bilgisayarlara atanması işi çok önemlidir ve oldukça dikkat
etmeyi gerektirir.

Eğer kullandığınız ağda 10 tane bilgisayar varsa, siz bu

bilgisayarların IP adreslerini manuel olarak rahatlıkla girebilirsiniz ve aynı
IP adresini birden fazla bilgisayara verme ihtimaliniz çok düşüktür. Ama
ağınızdaki bilgisayarların sayısı yüzler hatta binlerle ifade ediliyorsa bu
işlemler o kadar basit olmayacaktır. Yani bu işlem hem oldukça ciddi bir
zaman alacaktır hem de hata yapma ihtimali çok yüksektir. İşte bu
yorucu işi bizim yerimize üstlenecek ve bu işi hiç hata yapmadan yerine
getirebilecek bir mekanizmadır DHCP. Yani tüm bu bilgisayarlara IP
adreslerini, subnet mask değerlerini, varsayılan ağ geçidi adresini ve
daha birçok TCP/IP protokol parametresini bizim yerimize istemcilere
dağıtacak ve bu işlemleri yaparken de kesinlikle hata yapmayacak bir
hizmettir DHCP.

Bu servis, yukarıda da değindiğimiz gibi sadece istemcilere IP

adreslerini dağıtmakla kalmıyor, bunun yanında TCP/IP networkünde
kullanılan birçok parametrenin de merkezi bir noktadan dağıtılmasına
imkân tanıyor. Örneğin şirketinizde bir tane DNS (Domain Name Service)
sunucu, bir tane de WINS(Windows Internet Name Service) sunucu
bulunsun. Eğer biz DHCP sunucu kullanamadan, ağdaki tüm
bilgisayarların IP adreslerini manuel olarak gireceksek bu iki sunucunun
adreslerini de her bir bilgisayarda ayrı ayrı tanımlamamız gerekir. Fakat
ileride herhangi bir sebepte dolayı (örneğin sistem çökmeleri) bu DNS ya
da WINS sunucuların IP adreslerinde bir değişiklik olursa bu durumda
ağdaki tüm bilgisayarlara gidip teker teker bu sunucuların IP adreslerini
düzeltmemiz gerekecek. İşte bu noktada imdadımıza DHCP server
yetişiyor ve bu tip durumlarda DNS yada WINS sunucunun IP adreslerini
her bir bilgisayarda teker teker değiştirmek yerine sadece DHCP
sunucuda değiştirmemiz sorunu çözüyor.

Peki, DHCP ‘nin çalışma mekanizması nasıldır? Birazda bu konuyu

inceleyelim. Bir istemci bilgisayarın DHCP server’dan bir IP adresi alması
işlemi dört aşamada gerçekleşir.

1) DHCP Discover

2) DHCP Offer

3) DHCP Request

4) DHCP Acknowledgment

Bu adımları teker teker inceleyelim. IP adresini DHCP serverdan

alacak şekilde konfigüre edilen istemci bilgisayar açıldığında, network
ortamına DHCP Discover olarak adlandırılan bir paketi broadcast (hedef
adresi 255.255.255.255 olan paket) olarak yollar ve ortamdaki DHCP
sunucunun kendisine cevap vermesini bekler. Burada istemci bilgisayar
henüz bir IP adresine sahip olmadığı için gönderdiği broadcast paketteki
kaynak IP adresi 0.0.0.0 ‘dır. DHCP server bu istemciden gelen mesajı
aldıktan sonra bu istemciye DHCP Offer olarak adlandırılan bir paket
yollar. Bu pakette, DHCP sunucu istemciye kullanabileceği bir IP adresi,
subnet mask, bu IP adresinin kiralama süresi ve DHCP serverin IP
adresi gibi bilgiler bulunur. Gönderilen bu paket de broadcast olarak
yollanır. İstemci bu paketi aldıktan sonra paketi yollayan DHCP server’a
DHCP Request olarak adlandırılan bir paket yollar. Ardından bu paketi
alan DHCP sunucu, istemciye önerdiği IP adresini DHCP veritabanına,
belirlenen kiralama dönemi boyunca kullanılmak üzere yazar. Ardından
istemciye bu işlemin tamamlandığını belirten DHCP Acknowledgment
paketini yollar. Bu pakette ayrıca DHCP sunucu tarafından atanan DHCP
seçenekleri de (örneğin varsayılan ağ geçidi adresi, DNS ve WINS
sunucu adresleri gibi) istemciye yollanır. Bu son mesaj ACK olarak da
bilinir. Ayrıca DHCP sunucu herhangi bir sebepten dolayı bu işlem
bloğunu yerine getiremezse istemciye NACK (Negative ACK) mesajı
yollanır.
 Yukarıda birçok yerde kiralama süresinden bahsettik. Peki, nedir
bu kiralama süresi? İstemci bilgisayarlara DHCP server tarafından
verilen IP adresleri belli bir süreliğine verilir. Yani bir istemciye verilen IP
adresi, her zaman aynı istemci tarafından kullanacak diye bir şey yok.
Windows 2000’de kurulan DHCP sunucuda varsayılan olarak IP adres
kiralama süresi 8 gündür. Bu süreyi isteğinize bağlı olarak
değiştirebilirsiniz. İstemci bilgisayarlar belirlediğiniz kiralama süresini
yarılayınca DHCP sunucuya kullandıkları IP adresinin kiralama süresinin
uzatılmasını belirten bir mesaj yollarlar (bu mesaj direkt olarak DHCP
sunucuya yollanır) ve genellikle de kiralama süreleri uzatılır. Eğer istemci
DHCP sunucudan kiralama süresi uzatma mesajına herhangi bir yanıt
alamazsa geriye kalan zamanın yarısı kadar süre sonra kiralama süresi
uzatma isteğini yineler (yani uzatma süresinin yüzde 87,5’luk dilimi
bitince). Bu mesaj network’e broadcast yoluyla iletilir. Eğer istemci
kiralama süresi içerisinde, herhangi bir şekilde kiralama süresini
uzatamazsa kiralama süresi bitiminde yeni bir IP adresi alması için
gerekli olan adımları yineler ve yeni bir IP adresi almaya çalışır.

Bu girişten sonra şimdi DHCP mekanizmasının çalışması için gerekli

olan bileşenleri ve bu bileşenlerin Windows 2000 Server’da nasıl
konfigüre edildiğine geçebiliriz. Öncelikle networkünüzde DHCP
hizmetini verecek bir sunucuya ihtiyacınız var. Bu sunucu networkte
bulunan bir Windows 2000 Server yada Advanced Server olabilir. Ayrıca
bu bilgisayarın IP adresinin statik olması yani IP adresinin manuel olarak
girilmesi gerekir. Bu bilgisayara DHCP servisini kurmak için Control
Panel ->Add/Remove Programs->Add/Remove Windows Components
yolunu izliyoruz. Karşımıza çıkan Windows Components Wizard başlıklı
pencereden Networking Services seçeneğini seçip Details butonuna
basıyoruz. Karşımıza Şekil 1’deki pencere çıkıyor.Bu pencerede
listelenmiş servislerden Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP)
servisini seçip OK butonuna basıyoruz.Ardından Windows Components
Wizard başlıklı pencereye geri dönüyoruz ve bu pencerede Next
butonuna basarak DHCP servisinin yüklenmesi işlemini başlatıyoruz.
 ŞEKİL-1
DHCP servisini kurduktan sonra sıra bu sunucuyu Active
Directory’de yetkilendirmeye geldi. Peki, bu işlemi neden yapıyoruz?
Yaptığımız bu işlem, mevcut Active Directory yapınızın içerisinde
yetkilendirilmemiş DHCP sunucuların IP adresini dağıtması engeller.
Şöyle ki, eğer şirketinizde sizden habersiz, birisi bilgisayarına DHCP
servisini kurmuş ve IP adresi dağıtmak istiyor olabilir. Bu durumda, eğer
Active Directory’de yetkilendirme işlemi olmasaydı sizin kurduğunuz
DHCP server ile o kişinin kurduğu DHCP server aynı anda aynı ağa
hizmet vermeye başlayacak ve ağ yapınız karışacaktı. İşte bu gibi
durumları önlemek için Active Directory’de yetkilendirme (Authorizing)
işlemi gereklidir. Eğer DHCP server olarak konfigüre edeceğiniz
bilgisayar bir domain’e katılmayacaksa o zaman bu sunucunun Active
Directory’de yetkilendirilmesine gerek yoktur.

Yetkilendirme işlemini gerçekleştirmek için aşağıdaki adımları

izliyoruz. Administrative Tools’dan DHCP’yi seçiyoruz. Karşımıza DHCP
sunucunun konfigürasyonun yapıldığı pencere çıkıyor. Bu pencerede sol
tarafta bulunan DHCP server’ın üzerine mouse ile sağ tıklayıp açılan
menüden Authorize seçeneğini seçiyoruz.Şekil 2’de görüldüğü gibi
DHCP konsolunda yetkilendirilmemiş sunucuların yanında aşağı yönde
kırmızı renkli bir ok işareti bulunur. Eğer sunucunuz Active Directory’de
yetkilendirilmişse bu ok işareti yukarı yönde ve yeşil renkte olacaktır.

Eğer DHCP sunucuyu Active Directory yapısının içerisinde

kullanmayacaksanız dikkat etmeniz gereken önemli bir nokta vardır.Bu
da Active Directory yapısını kurmadan önce kullandığınız DHCP
sunucu, ağınızda Actve directory yapısını kullanmaya başladığınız anda
bunu algılayacak ve DHCP servisi vermeyi durduracaktır.

Windows 2000 ile gelen DHCP servisinin en güzel özelliklerinden birisi

de ,Active Directory yapısının olmazsa olmazı olan DNS ile entegre bir
şekilde çalışabilmesidir. Bu sayede DHCP sunucu IP adresini dağıttığı
istemcilerin host kayıtlarını ,dinamik güncellemeyi destekleyen DNS
sunuculara otomatik olarak girebilir. (Eğer DNS sunucu olarak bir
Windows 2000 Server bilgisayarı konfigüre etmişseniz ,dinamik
güncelleme hakkında endişelenmenize gerek yoktur.Çünkü Windows
2000 DNS sunucuları dinamik güncellmeyi destekler.)
 ŞEKİL-2

DHCP sunucunun DNS sunucu ile entegre çalışması için yapmanız

gereken ayarlar ise şöyledir. Administrative Tools’dan DHCP konsolunu
çalıştırıyoruz.Karşımıza çıkan ekranda sol tarafta listelenen DHCP
sunucuya mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden Properties’i
seçiyoruz.Karşımıza çıkan penceredeki DNS tabına tıklıyoruz.Şekil
3’deki pencere ile karşılaşıyoruz.Bu pencerede bulunan “Automatically
update DHCP client information in DNS” seçeneğini aktif hale getirirseniz
DHCP sunucunuzu dinamik güncellemeyi destekleyen DNS sunucusuyla
birlikte çalışacak şekilde ayarlamış olursunuz.Ayrıca “Enable updates for
DNS client that do not support dynamic update”seçeneğini seçtiğimizde
dinamik güncellemeyi desteklemeyen istemci bilgisayarlar için DHCP
sunucu ,bu istemcilerin host kayıtlarını DNS sunucuya girecektir. Burada
dinamik güncellemeyi desteklemeyen istemcilerden bahsettik. Peki bu
istemciler hangileridir? Windows 95/98 ve Windows NT yüklü istemciler
dinamik güncellemeyi desteklemezler. Ama varsayılan olarak tüm
Windows 2000 istemciler dinamik güncellemeyi desteklerler ve kendi
host kayıtlarını kendileri DNS sunucuya girebilirler.(Windows 2000
istemciler dinamik güncellemeyle DNS sunucuları üzerindeki sadece
host ismi-IP adresi (forward lookup)kayıtlarını girebilirler.Eğer siz
Windows 2000 yüklü istemci bilgisayarlara ait IP adresi-host ismi
(reverse lookup) kayıtlarının da girilmesini istiyorsanız bunu DHCP
sunucuyu konfigüre ederek gerçekleştirebilirsiniz. Bunun için Şekil 3’deki
pencerede bulunan “Always update DNS” seçeneğini seçmeniz gerekir.)

ŞEKİL-3

Scope,bir DHCP sunucuda tanımlanan ve istemcilere dağıtılacak IP

adres aralığıdır. Bir DHCP sunucusunun istemcilerden gelecek IP adresi
isteklerine cevap verebilmesi için,bu DHCP sunucuda en az bir tane
scope oluşturulmalı ve aktif edilmelidir. Bir scope oluşturmak için
izlenecek adımlar ise şöyledir ;

Administrative Tools’dan DHCP konsolunu çalıştırıyoruz. Açılan

pencereden scope’un oluşturulacağı sunucuya mouse ile sağ tıklayıp
açılan menüden New Scope seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza “New
Scope Wizard” başlıklı bir pencere çıkıyor.Bu penceredeki Next
butonuna basarak ilerlediğimizde karşımıza ,oluşturacağımız scope için
bir isim ve açıklama gireceğimiz Şekil 4’deki pencere çıkıyor.Uygun bir
değer girip Next butonuna basıyoruz.
Daha sonra karşımıza ,oluşturacağımız scope ‘da dağıtılacak IP adres
aralığını belirlediğimiz Şekil 5’deki pencere çıkar.
 Bu penceredeki “Start IP address” ile “End IP address” değerlerini
girerek bu scope için kullanılacak IP adres aralığını belirliyoruz.
Örneğimizde oluşturduğumuz scope’u 10.1.1.10 ile 10.1.1.254 adresleri
arasındaki IP adreslerini içerecek şekilde tanımladık. Bu ekranda ayrıca
dağıtılacak IP adresleriyle birlikte kullanılacak Subnet mask değerinide
belirliyoruz. Bu penceredeki “Length” değerini değiştirerek yada aşağıda
bulunan “Subnet mask” alanına uygun bir değer girerek bu IP adres
aralığı için kullanılacak subnet mask değerini
belirleyebiliyorsunuz.Length alanında belirtilen değer 32 bitlik subnet
mask değeri içerisinde ilk kaç bitin 1 olacağını gösterir. Uygun değerleri
girdikten sonra Next butonuna basıp ilerliyoruz.
ŞEKİL-4

ŞEKİL-5
Next butonuna basıp ilerlediğimizde ise karşımıza “Lease Duration”
başlıklı Şekil 7’deki pencere çıkar. Bu pencerede IP adres kiralama
süresi belirlenir ve varsayılan olarak 8 gündür. Burada belirtilen süre bir
istemcinin aldığı IP adresini kullanabileceği süreyi belirtir.

ŞEKİL –7

Bir sonraki ekranda ise oluşturduğumuz scope’un DHCP seçeneklerini

(örneğin yönlendirici adresi,DNS ve WINS adresleri) ayarlamak isteyip
istemediğimiz soruluyor. Buradaki seçeneklerden Yes’i seçerseniz bu
sihirbaz sırasıyla size “Router(Default Gateway)” adresini (Şekil
8),”Domain Name ve DNS sunucu” adresini (Şekil 9) ve “WINS Sunucu”
adresini soracaktır.
 ŞEKİL –8

ŞEKİL –9
 Şekil 10

Eğer No seçeneğini seçerseniz bu seçenekler size sorulmayacak

ve DHCP seçeneklerini kendiniz girmeniz gerekecektir. Son olarak da
“Activate Scope” başlıklı pencere ile karşılaşıyoruz. DHCP sunucuda
oluşturduğunuz scope’daki IP adreslerini dağıtılması için scope’un aktif
hale getirilmesi gerekir. Eğer siz oluşturduğunuz scope’un hemen aktif
olmasını istemiyorsanız No seçeneğini seçerek istediğiniz zaman bu
scope’u aktif hale getirebilirsiniz.
 ŞEKİL-11

Burada scope bazında geçerli olacak DHCP seçeneklerinin

bazıları istemci tarafında da ayarlanabilir. Örneğin bir istemcinin
kullanacağı ağ geçidi adresini manuel olarak girebilirsiniz. Bu durumda
eğer DHCP sunucu da bir ağ geçidi adresi dağıtıyorsa istemci tarafında
tanımlanan ağ geçidi adresi geçerli olur.Yani istemci tarafında yapılan
tüm konfigürasyonlar ,DHCP tarafından gönderilen konfigürasyonların
üzerine yazar.

Şekil 11’de görüldüğü gibi DHCP konsolunu açtığımızda “Server

Options” isimli bir konteynır görürüz. Bu konteynır ,DHCP sunucuda
bulunan tüm scope’lar için geçerli olacak seçeneklerin ayarlandığı
konteynırdır. Örneğin şirketinizde bulunan DHCP sunucuda iki farklı
scope bulunsun.Ayrıca bu networkte iki tane de DNS sunucu
bulunsun.Bu DNS sunucuların ikisininde ağdaki tüm istemciler
tarafından kullanılmasını istiyorsunuz.Bu durumda bu DNS sunucuları
,scope’ların herbirinde ayrı ayrı tanımlamak yerine “Server Options”
kısmında tanımlayarak ,bu DHCP sunucudaki tüm scope’ler için
kulanılmasını sağlayabilirsiniz. DHCP sunucudaki tüm scope’lar için
geçerli olacak seçenekleri ayarlamak için “Server Options” konteynırına
mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden “Configure Options” seçeneğini
seçiyoruz. Karşımıza Şekil 12’deki pencere çıkıyor. Bu pencerede tüm
scope’ler için geçerli olacak seçenekleri teker teker seçip uygun
değerleri girebilirsiniz.
 ŞEKİL-12

DHCP Sunucunun Konfigürasyonu

DHCP sunucunun ayarlarını düzenlemek için DHCP konsolunda

bulunan DHCP server’ın üzerine mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden
Properties’i seçiyoruz. Karşımıza şekil 13’deki pencere çıkıyor.
 ŞEKİL-13

Bu penceredeki General tabında bulunan ayarları açıklayalım.

‘Automatically update statistics every’ seçeneğini seçtiğiniz zaman
,aşağıda bir zaman dilimi belirleyebileceğiniz alan aktif olacaktır. Bu
alana girdiğiniz süre,DHCP sunucunun istatistiklerinin güncelleneceği
periyodu belirler.

‘Enable DHCP audit logging’ seçeneğini seçtiğinizde ki bu seçenek

varsayılan olarak seçilidir,DHCP sunucu her gün için bir log dosyası
olmak üzere bir haftalık log dosyaları oluşturacaktır.Bu log dosyaları
ASCII formatında dosyalar olup Notepad gibi bir text editör programı
kullanılarak içerikleri kolaylıkla görülebilir.Log dosyaları
Winnt\System32\Dhcp klasöründe oluşturulur.Örnek bir log dosyası
aşağıdaki gibidir.

“Show the BOOTP table folder” seçeneğini seçtiğinizde ise DHCP

konsoluna “BOOTP Table” adlı bir konteynır eklenir.Bu konteynıra
tıkladığıızda sisteminizde bulunan BOOTP kayıtlarını
görebilirsiniz.BOOTP kayıtlarının nasıl oluşturulacağı hakkında ayrıntılı
bilgiyi Windows 2000 Help’inden bulabilirsiniz.
Şekil 13’de gösterilen pencerede bulunan DNS tabına tıkladığımızda ise
karşımıza Şekil 14’deki pencere çıkar.Bu pencerede daha öncede
değindiğimiz gibi DHCP ile DNS sunucuların birbirleriyle olan ilişkilerini
düzenleyebiliyorsunuz.

Şekil 15
 ‘Automatically update DHCP client information in DNS’ seçeneği
DHCP sunucunun ,istemci bilgilerini DNS sunucuda otomatik olarak
güncellemesini sağlar.Eğer bu seçeneği seçmezseniz DHCP sunucunuz
ile DNS sunucunuz birbirleriyle entegre bir şekilde çalışmayacaktır.
‘Update DNS only if DHCP client request’ seçeneği DNS sunucudaki
istemci kayıtlarının ,sadece istemcilerin istekte bulunması halinde
güncellemelerini sağlar. Eğer siz istemci kayıtlarının her zaman DNS
sunucuda güncellenmelerini istiyorsanız o zaman ‘Always update DNS’
seçeneğini seçmelisiniz. ‘Discard forward (name-to-address) lookups
when lease expires’ seçeneği, istemci bilgisayarlardan kiralama süreleri
bitemlerin kayıtlarının DNS sunucudan silinmesini sağlar.’ Enable
updates for DNS clients that do not support dynamic update’ seçeneği
ise ,kendi kayıtlarını DNS sunucuda güncelleyemeyen istemcilerin
(örneğin Windows 95/98 veya Windows NT ) kayıtlarının DHCP sunucu
tarafından güncellenmelerini sağlar.

Advanced tabına tıkladığımızda ise karşımıza Şekil 15’deki

pencere çıkar.Bu pencerede bulunan “Conflict detection attempts”
kısmında belirtilen sayı ,DHCP sunucunun IP havuzundaki bir IP adresini
bir istemciye kiraya vermeden önce bu IP adresinin kullanımda olup
olmadığını kaç kez test edeceğini belirler.Eğer buradaki değer 0’ın
haricinde bir sayı ise DHCP sunucu, IP adres havuzundaki adreslerin
hangisinin istemcilere kiraya verilmeye uygun olduğunu bu IP adreslerine
ping atarak anlar.Ping işlemi başarılı olan IP adresleri network’te
kullanılıyor demektir ve DHCP sunucu bu IP adreslerinin kullanımda
olduğunu bildiği için istemcilerden gelen IP isteklerinde bu IP adreslerini
istemcilere önermez.Burada belirtilen değerin 2’den büyük bir değer
olmaması önerilir.Zira burada belirlediğiniz değer DHCP sunucunun
yükünü arttıracaktır.

“Audit log file path” kısmında belirtilen yol ise DHCP sunucunun
audit loglarını tutacağı klasörü belirtir.Varsayılan olarak log dosyaları
“C:\WINNT\System32\dhcp” klasoründe tutulur.”Database path”
kısmında belirtilen yol ise DHCP veritabanının tutulacağı klasorü
belirtir.Veritabanı dosyaları varsayılan olarak log dosyalarıyla aynı
klasorde tutulur.
 Şekil16

Bu pencerede bulunan Bindings butonuna bastığınızda ise karşınıza

Şekil 17’deki pencere çıkacaktır.Bu pencerede eğer DHCP sunucuda
birden fazla IP adresi kullanıyorsanız bu IP adreslerinden hangisinin
istemcilerden gelecek isteklere yanıt vereceğini belirliyorsunuz.Eğer bu
listede herhangi bir değer göremiyorsanız DHCP sunucunun IP adresini
statik olarak alıp almadığını kontrol etmelisiniz.Bu seçenek ,DHCP
sunucunuzda birden fazla network kartı varsa ve bu network kartları
farklı subnetlere bağlıysa bir anlam ifade eder.
 ŞEKİL-17

DHCP sunucunun konfigürasyonu hakkında detaylı bilgileri öğrendikten

sonra şimdide biraz DHCP konsolu ile neler yapabileceğimize bir göz
atalım. DHCP konsolunu açtığımızda karşımıza çıkan pencerenin sol
tarafında DHCP sunucular listelenir. Bu sunucuların yanında bulunan +
işaretine tıkladığımızda ise ,sunucuda oluşturulan scope’ların
listelendiğini görürüz. Bir scope’da ‘Address Pool’,’Address Leases’,
‘Reservations’ ve ‘Scope Options’ isimli dört tane konteynır bulunur.
‘Address Pool’ konteynırına tıkladığımızda ,scope oluşturulurken
tanımlanan başlangıç ve bitiş IP adresleri ve varsa bu adres aralığında
bulunan fakat istemcilere dağıtılmasına izin verilmeyen IP adresleri
listelenir.(Şekil 18)

ŞEKİL-18
 ’Address Leases’ konteynırına tıkladığınızda ise DHCP sunucunun bu
scope’dan hangi IP adreslerini hangi bilgisayara atadığını
görebilirsiniz.(Şekil 19)

Şekil 19

Networkdeki bazı bilgisayarların her zaman aynı IP adresini

kullanmaları gerekebilir. Bu durumda ya bu bilgisayarların IP adreslerini
manuel olarak girmeli yada DHCP sunucuda bu IP adreslerini sadece bu
bilgisayarların kullanabileceği şekilde saklamalısınız. İşte bu işleme
‘Address Reservation’ işlemi denir ve bir scope’da tanımlanan adres
rezarvasyonlarını ‘Reservations’ konteynırına tıklayarak görebilirsiniz. Bu
işlemi gerçekleştirmek için istemci bilgisayarın MAC adresinin bilinmesi
gerekir. MAC adresi 48 bit uzunluğunda bir sayı olup herbir network kartı
için tektir. Bir bilgisayarın MAC adresini öğrenmek için komut satırından
ipconfig /all konutunu girmelisiniz.Bu komutun çalıştırılmasından sonra
ekrana yazılan bilgiler arasında ,istemcinin kullandığı network kartının
MAC adresi de bulunur. Address Reservation işlemi için izlemeniz
gereken adımlar ise şöyledir;

İlk önce rezerve edilecek IP adresinin bulunduğu scope’daki

“Reservations” konteynırına mouse ile sağ tıklanıp ve açılan menüden
“New Reservation” seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza Şekil 20’deki
pencere çıkıyor.Bu pencerede bulunan “Reservation Name” kısmına
yaptığımız bu rezervasyona uygun bir isim yazıyoruz. ”IP Adress”
kısmına ise istemciye verilmesini istediğimiz IP adresini yazıyoruz.”MAC
Adress” kısmına ise bir önceki adımda nasıl öğrenilebiceğini anlattığımız
MAC adresini yazıyoruz. “Description” kısmına da uygun bir açıklama
girerek Add butonuna basıp rezervasyon işlemini bitiriyoruz.

Peki bu rezervasyon işleminin bize ne tür faydaları var? Yani biz,

rezerve ettiğimiz IP adreslerini direkt olarak gidip istemci bilgisayarlara
manuel olarak girebilir ve bu IP adresini DHCP sunucudaki “Exclusion
Range” ‘da tanımlayabiliriz.Bu durumda bu istemci problemsiz bir şekilde
network’e katılır ve çalışmaya başlar. Ama biz bu istemci için DHCP
sunucunun bize sağlamış olduğu kolaylıkları kullanamayız.Yani
farzedelim ki network’de kullandığımız WINS sunucunun IP adresi
değişti.Bu durumda IP adresleri manuel olarak girilen tüm istemci
bilgisayarlarda bu WINS sunucunun adresi teker teker manuel olarak
değiştirilmelidir.Ama bu istemcileri DHCP client olarak konfigüre edip
daha sonra DHCP sunucuda bu isteciler için birer rezervasyon
tanımlamış olsaydık bu değişikliği herbir bilgisayara ayrı ayrı gidip
manuel olarak yapmamıza gerek kalmayacaktı ve sadece DHCP
sunucuda yapılacak olan WINS sunucunun IP adres değişiminden
haberdar olacaklardı

Şekil 20

Bunun haricinde ,DHCP sunucuda rezerve edilmiş IP adresleri için

ait oldukları scope’da geçerli olan DHCP seçeneklerinin haricinde
(örneğin DNS sunucu adresi yada WINS sunucu adresi gibi) ,sadece
rezerve edilen istemci için geçerli olacak DHCP seçenekleri
belirleyebiliyorsunuz. Aşağıdaki şekilde,DHCP sunucudaki bir scope’da
tanımlanan bir rezervasyon için ayarlanabilecek rezervasyon seçeklerini
görebilirsiniz.
 Şekil 21

DHCP Seçenekleri

DHCP seçenekleri ,DHCP sunucuyu kullanan istemcilere IP adresi

ve subnet mask değerlerinin dışında atanan diğer network
parametreleridir.(Örneğin DNS sunucu adresi,varsayılan ağ geçidi adresi
,WINS sunucu adresi vb gibi )Bu seçenekler DHCP sunucuda dört farklı
düzeyde uygulanabilir. Bunlar;

Server Seçenekleri

Scope Seçenekleri

İstemci Seçenekeleri

Class Seçenekleri

Server seçenekleri,DHCP sunucuda tanımlanan tüm scopelarda

geçerli olacak seçeneklerdir. Örneğin şirketinizin DNS
sunucusunun,DHCP sunucuda tanımlanan iki farklı scope’daki istemciler
tarafından kullanılmasını istiyorsanız o zaman bu DNS sunucunun IP
adresini Server seçenekleri (Server Options) konteynırında
tanımlamalısınız.
 Scope seçenekleri ise sadece o scope’dan IP adresi alan
istemcileri etkileyecek seçeneklerdir.Örneğin herbir scope’un ait olduğu
subnetlerin varsayılan ağ geçidi adresi (default gateway) farklı olabilir.
Bu durumda her bir scope için farklı bir ağ geçidi adresi tanımlamamız
gerekebilir. Bunu scope seçeneklerini kullanarak gerçekleştirebiliriz.

İstemci seçenekleri ise belirlenen üreticiye ve kullanıcı gurubuna

göre geçerli olacak seçeneklerdir. Bu üreticilerin ve kullanıcı gruplarının
hangileri olduğunu görmek için Server,Scope yada istemci
seçeneklerinin ayarlandığı herhangi bir penceredeki “Advanced“ tabına
basarak görebilirsiniz.Burada belirlediğiniz seçenekler sadece seçilen
üretici ve kullanıcı gurubu için geçerli olacaktır.(Bu seçenekler eğer
şirketinize RRAS üzerinden bağlanan kullanıcılara DHCP üzerinden IP
adresi dağıtıyorsanız bir hayli işinize yarayacaktır.)(Şekil22)

Şekil 22

Şimdi bu seçeneklerin nasıl ayarlandığına bir göz atalım. İlk önce

seçeneklerin hangi düzeyde etkili olacağını belirlemelisiniz. Biz
örneğimizde Server seçeneklerini konfigüre edeceğiz. Bunun için DHCP
konsolunda bulunan “Server Options” konteynırına mouse ile sağ tıklayıp
açılan menüden “Configure Options” seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza
Şekil 23’deki pencere çıkıyor. Bu pencerede herbirinin başında 003,044
,046 gibi rakamlar bulunan bir çok seçenek var. Biz burada bu
seçeneklerden en çok kullanılanlarından bahsedeceğiz. Örneğin 003
Router seçeneğini seçtiğinizde bu pencerenin alt tarafında ,DHCP
sunucudaki tüm tanımlı scope’larda geçerli olacak bir varsayılan ağ
geçidi adresi girebileceğimiz kısım aktif olacaktır. Bunun haricinde 006
nolu seçenek DNS sunucuyu ,015 nolu seçenek Domain ismini ,044
WINS sunucunun adresini ve 046 ise adres çözümlemede kullanılacak
yöntemi belirler.Bu son seçenek üzerinde biraz duralım.Network’de
bilgisayar isimleri çözülürken kullanılacak metodu belirler bu
seçenek.Yani istemci ,NetBIOS isimlerini çözümlerken ilk önce broadcast
yapıp daha sonra mı WINS sunucudan soracağını ,yoksa tam tersi bir
sorgulama mı gerçekleştireceğini ,yada sadece WINS sunucudan
sorgulama veya sadece broadcast yöntemiyle isim çözmeye çalışma
yöntemlerinden hangisini kullanacağını bu seçenekdeki değere bakarak
anlar.Bu seçeneğin alabileceği değerler ve anlamları aşağıda verilmiştir.

0x1=B-node (Sadece broadcast yöntemi kullanılır.)

0x2=P-node (Sadece WINS sunucular kullanılır.)

0x4=M-node (İlk önce broadcast yöntemi kullanılar,eğer başarılı

olamazsa WINS sunuculara başvurulur)

0x8=H-node (İlk önce WINS sunuculara gidilir eğer isim

çözümleme işlemi başarısız olursa broadcast yöntemi kullanılır.)

Şekil 23

Yönlendirici (Router) Kullanılan Network’lerde DHCP Sunucu

Konfigürasyonu
 Yönlendiriciler, altağları(subnet) birleştirmek için kullanılan
cihazlardır. Yönlendiricilerin en temel vazifeleri birleştirdiği ağlar
arasındaki paket alış verişini en etkin biçimde yerine getirmektir.
Yönlendiricilerin özeliklerinden birisi de kendisine bağlı subnetlerden
herhangi birisinden gelen broadcast mesajlarının diğer subnetlere
iletilmesini önlemektir. Fakat DHCP ,broadcast temelli bir servistir ve
DHCP mesajları yönlendirici kullanılan network’de sadece DHCP
sunucunun bulunduğu subnetdeki istemciler ve sunucu arasında alınıp
verilebilecektir. Bu durumda diğer subnetlerdeki istemciler herhangi bir
şekilde DHCP sunucuyla iletişime geçemeyecek ve geçerli bir IP adresi
alamayacaktır.

Yönlendirici kullanılan networklerde DHCP servisinin düzgün

çalışabilmesi için izlenebilecek üç farklı yöntem vardır. Bunlar;

a) Her bir subnet’e bir DHCP sunucu kurulur. Böylece her bir
subnet için gerekli olan konfigürasyonlar bu sunucu üzerinde
gerçekleştirilir.

b) Subnetleribirleştiren yönlendiriciyi DHCP mesajlarını

geçirecek şekilde (RFC 1542 uyumlu) konfigüre etmek .Bu
durumda yönlendirici ,subnetler arasında sadece DHC
Pbroadcast mesajlarını geçirecek ve diğer broadcast
mesajların geçmesini engelleyecektir. Böylece sbnetlerin
herhangi birisine kurduğunuz bir DHCP sunucu ile tüm
subnetlerdeki istemcilere hizmet verebilirsiniz.

c) Her bir subnet’de bir tane DHCP Relay Agent

bulundurmak.DHCP Relay Agent kendi dubnet’inden yapılan
DHCP broadcast mesajlarını alarak yönlendiriciden
geçebilecek hale getirir yani direkt olaak DHCP sunucuya
yollar ve DHCP sunucudan gelen yanıtı da kendi subnet’ine
broadcast yoluyla yollar.

Windows 2000 yüklü bir bilgisayara DHCP Relay Agent ‘ı kurmak

için aşağıdaki adımları izlemeniz gerekiyor.
İlk önce Administrative Tools’dan Routing and Remote Access
konsolunu açıyoruz.Açılan pencereden IP Routing konteynırınını +
işaretine basarak genişletiyoruz.Ardından Generel konteynırına mouse
ile sağ tıklayıp açılan menüden “New Routing Protocol” seçeneğini
seçiyoruz. (Şekil 24)
 Şekil
24

Bu seçeneği tıkladığımızda karşımıza Şekil 25’deki pencere çıkar.

Bu pencerede listelenen yönlendirme protokolleri içerisinde “DHCP
Relay Agent” protokolunu seçip OK butonuna basıyoruz.Bu işlemi
yaptıktan sonra Şekil 21 gösterilen Routing and Remote Access
konsolundaki IP Routing konteynırına DHCP Relay Agent isimli bir
seçenek daha eklenir.

Şekil 25

DHCP Relay Agent ‘ı mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden Properties’i
seçeniyoruz.Karşımıza Şekil 26’deki pencere çıkıyor.Bu pencerede
DHCP Relay Agent’in yerel network’den yapılan DHCP broadcast
mesajlarını hangi DHCP sunucuya ileteceğini belirtiyoruz.Bunun için
mesajları ileteceği DHCP sunucunu IP adresini yazıp Add butonuna
tıklıyoruz.

Bu işlemden sonra sıra geldi DHCP Relay Agent’ın çalışacağı network

arayüzünü belirlemeye.Bunun için DHCP Relay Agent ‘ı mouse ile sağ
tıklayıp açılan menüden “New Interface” seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza
Şekil 27’deki pencere çıkıyor.Bu pencerede DHCP Relay Agent’ın hangi
network bağlantısını kullanacağını seçip OK butonuna basıyoruz.

Şekil 26
 Şekil 27

Bu sefer karşımıza Şekil 28’deki pencere geliyor. Bu pencerede

bulunan “Relay DHCP packets” seçeneğinin seçili olduğundan emin
olun.DHCP Relay Agent’ın konfigürasyonunda dikkat edilmesi gereken
bazı parametreler de mevcuttur.Bunlar;

Hop-Count Threshold:Bu değer BOOTP trafiğini yürütecek DHCP Relay

Agent’ların maksimum kaç tane olacağını belirtir.

Boot Threshold :Bu parametre ,hem lokal subnetdeki hemde

yönlendiriciyle ayrılmış subnetdeki DHCP sunucuları birlikte
kullanacaksanız önem kazanır. Şöyle ki,burada belirtilen değer süresi
boyunca lokal DHCP sunucu istemcilere cevap vermezse DHCP Relay
Agent istemcilerden gelen isteği diğer subnetdeki DHCP sunucuya
gönderir. Böyle bir yapıyı kullanmak size hata toleransı sağlar.
 Şekil 28

İstemci Tarafında Yapılacak Ayarlar

Yukarıda geniş detaylarıyla ele aldığımız DHCP mekanizmasını

eksiksiz tamamladıktan sonra sıra geldi networkde bulunan istemci
bilgisayarlarabu DHCP mekanizmasını kullanmalarını söylemeye.Bunun
için Microsoft istemcilerde bilgisayarın TCP/IP özelliklerine girip IP
adresini otomatik al seçeneğini seçmemiz gerekiyor.

İstemci tarafında TCP/IP özellikleri görebilmek için

kullanabileceğimiz bazı komutlar mevcut.Bunlar ipconfig ve winipcfg
komutlarıdır.Bu komutlardan winipcfg komutunu sadece Windows 98
ailesinde kullanabilirsiniz. Örneğin bir istemcinin DHCP sunucudan aldığı
parametreleri görmek istiyorsak bu istemcinin komut satırından ipconfig
/all komutunu çalıştırmalıyız. Bu komut çalıştıktan sonra ekrana bu
istemcinin DHCP sunucudan aldığı IP adresi ve diğer DHCP seçenekleri
(örneğin istemcinin kullanacağı DNS server’ın adresi ,varsayılan ağ
geçidi adresi,WINS sunucu adresi ,kiralama süresi gbi)
yazdırılacaktır.Eğer bir istemcinin DHCP sunucudan aldığı IP adresini
bırakmasını ve yeni bu DHCP sunucudan yeni bir IP adresi almasını
istiyorsanız sırasıyla ipconfig /release ve ipconfig /renew komutlarını
çalıştırmanız yeterlidir.

DHCP Veritabanı

DHCP sunucuda bulunan DHCP veritabanı varsayılan olarak 60

dakikada bir yedeklenir.Veritabanının yedeklendiği yer ise
Winnt\System32\DHCP\Backup\Jet\New klasorünün içidir. Yedek alma
zaman aralığını registry ile oynayarak değiştirebilirsiniz.Bunun için
Registry’deki

HKEY_LOCAL_MECHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\DHCPS
erver\Parameters

yolunu izleyerek burada bulunan BackupInterval anahtarındaki değeri

istediğiniz bir değerle değiştirerek yedekleme zaman aralığını
değiştirebilirsiniz.

DHCP veritabanı ,DHCP servisinin her başlamasında kontrol edilir ve

herhangi bir bozulma olduğu anlaşılırsa yedekten onarılır.Bu işlem
DHCP servisi tarafından otomatik olarak yapılır. Bu işlemi manuel olarak
yapmak istersek registry’deki

HKEY_LOCAL_MECHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\DHCPS
erver\Parameters

yolunu izleyerek burada bulunan RestoreFlag parametresini 1 yapmamız

gerekiyor.Ardından DHCP servisini yeniden başlatırsanız DHCP
veritabanı onarılacaktır. Onarım işlemi başarıyla tamamlandıktan sonra
RestoreFlag parametresi 0’a eşitlenecektir.

Bu veritabanını yeniden yüklemenin bir diğer yolu da

Winnt\System32\Dhcp\Backup\Jet\New klasorünün içindekileri
Winnt\System32\Dhcp klasörü içine kopyalayıp DHCP servisini yeniden
başlatmaktır.

DHCP veritabanının boyutu ,DHCP sunucunun hizmet verdiği istemci

sayısına bağlı olarak değişir ve istemcilerin her IP adresi alışlarında bu
veritabanı büyür.Bu veritabanını belli aralıklarla küçültmek gerekir.Bu
küçültme işlemi sırasında DHCP veritabanında bulunan geçersi kayıtlar
silinir ve böylece dosyanın boyutu küçülür.
 DHCP veritabanını küçültme işleminde dinamik ve offline olmak
üzere iki metod kullanılır.Dinamik güncelleme işlemi DHCP sunucunun
boş olduğu zamanlarda otomatik olarak başlar.DHCP sunucudaki
veritabanında herhangi bir güncelleme olmadığı bir zamanda bu
veritabanı otomatik olarak birleştirilmeye başlanır.Offline birleştirme
işleminde ise Jetpack komutu kullanılır.Offline birleştirme işlemi eğer
DHCP sunucu çok yoğunsa yani dinamik birleştirme yapacak kadar boş
kalmıyorsa gerçekleştirilebilir.Jetpack komutunun syntax’ı aşağıdaki
gibidir.

jetpack <database_adı> <geçici_database_adı>

database_adı:DHCP sunucuda bulunan orjinal DHCP veritabanın

adıdır.

geçici_database_adı:Birlekştirme işlemi sırasında kullanılanacak

geçici bir veritabanı dosyası adıdır.

Örneğin komut satırında Winnt\System32\dhcp klasorüne geçip

aşağıdaki komutu çalıştırırsak DHCP veritabanını offline olarak
birleştirmiş oluruz.

jetpack dhcp.mdb tmp.mdb

Bu işlemi yaparken dikkat etmemiz gereken önemli bir noktada

şudur;Offline birleştirme işlemi sırasında DHCP servisi çalışmamalıdır.Bu
servisi net stop dhcpserver komutunu girerek durdurabileceğiniz gibi
Computer Management konsolundaki Services’den de
durdurabilirsiniz.Birleştirme işlemi bittikten sonra bu servisi net start
dhcpserver komutunu girerek tekrar başlatabilirsiniz.

Windows 2000 ile gelen DHCP servisinin güzel özelliklerinden

biriside DHCP sunucu hakkında istatistiksel bilgiler verebilmesidir.Bu
istatistikleri görmek için DHCP konsolunda bulunan DHCP sunucunun
üzerine mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden “Display Statistics”
seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza Şekil 29’deki pencere çıkıyor.Bu
pencerede ,seçilen DHCP sunucuda bulunan scope sayısı,toplam IP
 adresi ,bu IP adreslerini kaçının kullanımda olduğu gibi bilgiler bulunur.

İleri Düzey DHCP Ayarları

SuperScope:

Superscope,birden fazla scope’un bir scope gibi yönetilmesini

sağlar.Genellikle DHCP sunucunun, aynı fiziksel subnetde birden fazla
IP subnetine hizmet vermesi gereken durumlarda kullanılır.Peki bu
duruma neden ihtiyaç duyarız? Bunu şöyle bir örnekle açıklamaya
çalışalım.Örneğin çalıştığınız şirket zamanında bir adet C sınıfı IP adresi
almış ve istemci bilgisayarlar bu IP adreslerini kullanıyorlar.Daha sonra
şirketinizde çalışan eleman sayısı artmış ve buna bağlı olarak da
networkdeki istemci bilgisayar sayısı artmıştır.Bu durumda şirketinize
ikinci bir C sınıfı IP adresi alarak yeni istemcilere bu IP adres aralığındaki
adreslerden dağıtmak isteyeceksiniz.Kullandığınız IP adres aralıkları
farklı olduğu için bunları bir scope’da toplayamayacaksınız.Bu engeli
aşmak için her iki IP adres aralığını kapsayan birer adet scope
tanımlayıp bu iki scope’u içine alan bir superscope
oluşturmalıyız.Böylece DHCP sunucumuz her iki IP subnetine’de hizmet
verecektir.

Superscope oluşturmak için daha önceden tanımlanmış en az bir

tane scope oluşturulmuş olmalıdır.Superscope oluşturulcuktan sonra bu
superscope’a scope’lar eklenebilir yada çıkartılabilir.Şimdi sırasıyla
Superscope oluşturmak için izlenmesi gereken adımları izleyelim.

İlk önce DHCP konsolunda DHCP sunucunun üzerine mouse ile

sağ tıklayıp açılan menüden “New Superscope” seçeneğini
seçiyoruz.Karşımıza çıkan Hoşgeldiniz ekranını Next butonuna basarak
geçiyoruz.Bir sonraki pencerede oluşturacağımız superscope için bir isim
girmemiz isteniyor.Uygun değeri girip Next butonuna bastığımızda
karşımıza bu superscope’un içereceği scope’ların seçimin yapıldığı Şekil
30’deki pencere ile karşılaşırız.Bu pencerede listelenen scope’ları Shift
tuşuna basarak seçiyoruz.Scope’ları seçtikten sonra Next butonuna
basarak superscope oluşturma işlemini bitiriyoruz.

Şekil 30

Netsh Komutunu Kullanarak DHCP Sunucuyu Komut Satırından

Yönetmek:

Netsh, Windows 2000’in bazı network bileşenlerinin (örneğin

yönlendirme arayüzlerinin,RAS,DHCP ve WINS gibi servislerin) komut
satırından yönetilmesini sağlayan bir yardımcı programdır.Bu program üç
farklı modda çalışabilir;

Online:Bu modda ,Netsh komut satırından girilen komutlar hemen

çalıştırılırlar.
 Offline:Bu modda ,Netsh komut satırından girilen komutlar
biriktirilirler ve kullanıcının coommit komutunu girmesiyle toplu
halde çalıştırlırlar.

Script :Bu modda etsh komutlarını içerien bir script dosyası exec
komutu yardımıyla çalıştırılır.

Netsh ,Netsh Helper DLL olarak adlandırılan dosyaları kullanır.

Sisteminizde yüklü bulunan Helper DLL’leri görmek için komut satırına
geçip netsh yazarak netsh komut satırını çalıştırın.Netsh komut satırına
geçtikten sonra show helper komutunu yazarsanız Şekil 31’da gösterilen
şekilde görüldüğü gibi sisteminizde yüklü bulunan Helper DLL’leri
görebilirsiniz.

i şekilde de görüldüğü gibi DHCP için kullanılan Helper DLL’inin adı

DHCPMON.DLL’dir.

Bu kadarlık Netsh girişinden sonra bu konut satırını kullanarak

DHCP sunucuyu nasıl konfigüre edebileceğimize değinebiliriz.Netsh
komut satırına geçtiğimizde komut satırı netsh> şeklinde olacaktır.Netsh
komut satırını çalıştırdıktan sonra dhcp yazarak dhcp altbileşenine geçiş
yapıyoruz.Komut satırı bu sefer dhcp> şeklini alacaktır.Burada
kullanabileceğimiz komutların bir listesini görmek için list komutunu
yazıyoruz.Karşımıza bulunduğumuz düzeyde kullanabileceğimiz komut
listesi çıkıyor.(Şekil 32)
 Şekil 31

Şekil 32

Bu düzeyde kullanabileceğiniz komutlar add server,delete server,

show server ve server [\\servername/ipaddress] komutlarıdır.Örneğin
burada show server komutunu girerek Active Directory ‘de tanımlı DHCP
sunucuların bir listesini görebilirsiniz.Yönetmek istediğiniz sunucuya
bağlanmak için ise komut satırına şunları yazmalısınız.Örneğimizde
bağlanacağımız DHCP sunucunun ismi halil’dir.(Eğer lokal bilgisayarda
yüklü bulunan DHCP servisini konfigüre edecekseniz sunucu ismini
yazmanıza gerek yoktur.)
 server \\halil

Bu komutu girdikten sonra komut satırı dhcp server> şeklinde

değişecektir.Buda demektir ki artık DHCP sunucumuzu konfigüre
edeceğimiz düzeye indik.Şimdi bu düzeyde kullanabileceğimiz komutları
görmek için de list komutunu yazıyoruz.Karşımıza DHCP sunucuda
kullanabileceğimiz 44 adet komut sıralanıyor. (Şekil 33)

Şekil
33

Bu komutların ne işe yaradığını yanlarındaki açıklamaları okuyarak

ögrenebilirsiniz.Örneğin bağlı bulunduğunuz DHCP sunucuda yeni bir
scope oluşturmak istiyorsanız aşağıdaki şekide gösterildiği gibi bir komut
girmeniz gerekiyor.

dhcp server>add scope 10.1.3.0 255.255.255.0 “turkmcse

3.scope”

Yukarıdaki komutu çalıştırdıktan sonra eğer komut başarıyla

yürütülmüşse “Command completed successfully” mesajını alırsınız. Bu
komutu çalıştırarak turkmcse 3. scope isimli bir scope oluşturduk.(Şekil
34)
 Şekil34
Oluşturduğumuz bu scope’un IP adres aralığını tanımlaması yapmak
için komut satırından scope düzeyine geçiyoruz.Bunu aşağıdaki komutu
yazarak gerçekleştiriyoruz.

dhcp server>scope 10.1.3.0

Yukarıdaki komutu yazıp enter tuşuna basarsak komut satırı dhcp

server scope> şeklini alacaktır.Bu bizin scope düzeyine geçtiğimizi
gösterir.Şimdi bu scope için bir IP adres aralığı tanımlayalım.Bunun için
aşağıdaki komutu çalıştırıyoruz.

dhcp server scope>add iprange 10.1.3.10 10.1.3.250

Böylece oluşturduğumuz turkmcse 3. scope adlı scope’da tanımlı IP

adres aralığını 10.1.3.10 ile 10.1.3.250 arasında olacak şekilde
ayarlamış olduk.Eğer oluşturduğunuz scope içinde istemcilere
dağıtılmasını istemediğiniz IP adres aralığı vasa bunuda aşağıdaki
komutu kullanarak belirliyorsunuz.

dhcp server scope>add excluderange 10.1.3.40 10.1.3.50

Netsh komut satırını kullanarak DHCP konsolunda

gerçekleştirebildiğiniz tüm ayarları yapabilirsiniz.

Cisco Router’ın DHCP Relay Agent Olarak Konfigüre Edilmesi

Bu bölümde Cisco router’ların nasıl DHCP Relay Agent olarak

konfigüre edileceğini inceleyeceğiz.Burada kullanılan komutlar Cisco
router’larda geçerlidir (Cisco 2500 serisi).Eğer kullandığınız router farklı
bir marka ise gerekli komut setlerini değiştirmeniz gerekebilir.
 Öncelikle router’a bağlantı sağlanır.Bu bağlantıyı telnet yada
konsol portundan gerçekleştirebilirsiniz.Bağlantı gerçekleştikten sonra
User moda düşersiniz.User modundan Privileged moda geçmek için ise
aşağıdaki komutu yazıp enter’a basıyoruz.

Router> Enable

Ardından privileged moda geçmek içi bir şifre tanımlanmışsa bu

şifreyi giriyoruz.Şifreyi doğru girdikten sonra komut satırının aşağıdaki
şekle dönüşmesi gerekiyor.

Router#

Privileged moddan konfigürasyon moduna geçiyoruz.Bunun için

aşağıdaki komutu çalıştırıyoruz.

Router# config terminal

Enter configuration commands, one per line. End with CTRL/Z.

Router (config)#

Konfigürasyon moduna giriş yaptıktan sonra sırasıyla aşağıdaki iki

komutu giriyoruz.

Router (config)# ip forward-protocol udp 67

Router (config)# ip forward-protocol udp 68

Bu komutlar router’a UDP protokolu 67 ve 68 nolu UDP

portlarından gelecek broadcast mesajlarını geçirmesini söyler. Eğer bu
komutlarda port numarasını belirtmezseniz router tüm broadcast
mesajlarını geçirecektir ki bu durum istenmeyen bir durumdur.

Daha sonra aşağıdaki iki komutu girerek router’ın DHCP Relay

Agent olarak çalışmasını sağlıyoruz.

Router (config)# interface ethernet 0

Router (config-if)# ip helper-address 10.1.1.1

Burada router’in ethernet 0 arayüzünün bağlı bulunduğu

subnetdeki istemciler için DHCP Relay Agent görevi üstleneceğini
varsayıyoruz.Ayrıca ikinci komutda girilen IP adresi ise kullanacağımız
DHCP sunucunun IP adresidir.Yaptığımız değişikliklerin kalıcı olması için
aşağıdaki komutları yazıp router’dan çıkıyoruz.

Router (config-if)# exit

Router (config)# exit

Router# copy running-config startup-config