2015-11-06

Treść wykładów:
1. Podstawy automatyki
1. Wstęp,
2. Różnice między sygnałem analogowym a cyfrowym,
3. Podstawowe elementy logiczne (suma, iloczyn, negacja),

Automatyka
4. Algebra Bool’a,
5. Prawa de Morgana,
6. Minimalizacja funkcji logicznej,
2. Układy kombinacyjne,
dr inż. Szymon Surma 3. Układy sekwencyjne synchronicze,
szymon.surma@polsl.pl
pok. 202, tel. +48 32 603 4136 4. Układy sekwencyjne asynchroniczne,
5. Kolokwium zaliczeniowe.

1/29

Wstęp
● Warunek zaliczenia przedmiotu:
o Kolokwium zaliczeniowe w postaci testu
wyboru lub zadania,
o Ocena końcowa jest oceną z kolokwium,
● Konsultacje w miarę wolnego czasu (macie
pytania, przychodzicie my staramy się
odpowiedzieć),
Literatura
● J. Mikulski: „Podstawy automatyki - liniowe układy
regulacji” WPŚ, Gliwice 2001.
● H. Kamionka-Mikuła, H. Małysiak, B. Pochopień:
„Synteza i analiza układów cyfrowych”
Wyd. J. Skalmierski, Gliwice 2006
● J. Kalisz: „Podstawy elektroniki cyfrowej”, WKŁ,
Warszawa 2002

2/29 3/29

Bieżące wiadomości: Sygnał analogowy a cyfrowy

http://zawt.polsl.pl/studia

- Kalendarz zaliczeń,
- Oceny z kolokwium i propozycje ocen
końcowych,
- Identyfikacja po numerze albumu.

4/29 5/29

1
 2015-11-06

Sygnał cyfrowy interpretowany

Sygnał analogowy a cyfrowy przez bramkę

6/29 7/29

Podstawowe bramki logiczne Podstawowe bramki logiczne

OR (suma) AND (iloczyn) BUF (bufor) NOT, INV (negacja)

X Y Z X Y Z
X Y X Y
0 0 0 0 0 0
0 0 0 1
0 1 1 0 1 0
1 1 1 0
1 0 1 1 0 0

1 1 1 1 1 1

8/29 9/29

Podstawowe bramki logiczne Podstawowe bramki logiczne

NOR NAND XOR XNOR
(zanegowana suma) (zanegowany iloczyn)
X Y Z X Y Z

X Y Z X Y Z 0 0 0 0 0 1

0 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0

0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0 0

1 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1

1 1 0 1 1 0

10/29 11/29

2
 2015-11-06

Algebra Bool’a Algebra Bool’a

Powszechnie stosowane układy cyfrowe (logiczne) pracują Algebrą Boole'a nazywa się szóstkę:
w oparciu o tzw. logikę dwuwartościową.

Wartości zmiennych (sygnałów) mogą przyjmować dwie ( {0,1} ,  ,  , , 0 , 1 )

gdzie:
wartości:
{0,1} - jest zbiorem możliwych wartości;
prawda oraz fałsz.  - jest operatorem sumy logicznej;
W praktyce oznacza się je cyframi binarnymi, odpowiednio:  - jest operatorem iloczynu logicznego;
1 i 0.  - jest operatorem negacji logicznej
(spotyka się także symbole: ~ lub );
0 , 1 - są tzw. niezmiennikami operacji sumy i iloczynu.
Algebrę dwuwartościowych sygnałów logicznych nazywa
się algebrą Boole'a.

12/29 13/29

Algebra Bool’a Algebra Bool’a

Dla dowolnych zmiennych a, b, c algebry Boole'a zachodzą następujące Dla dowolnych zmiennych a, b, c algebry Boole'a zachodzą następujące
własności: własności:
A1 ab= ba A2 ab=ba 1) A1 a+b= b+a A2 a·b =b ·a 1)

A3 a  (b  c) = (a  b)  c A4 a  (b  c) = (a  b)  c 2) A3 a + (b + c) = (a + b) + c A4 a · (b · c) = (a · b) · c 2)

A5 1 = 0 A6 0 = 1 A5 1 = 0 A6 0 = 1
A7 a1=1 A8 a1=a A7 a+1=1 A8 a·1 =a
A9 a0=a A10 a0=0 A9 a+0=a A10 a·0 =0
A11 a a = 1 A12 a a = 0 A11 a +a = 1 A12 a ·a = 0
A13 aa=a A14 aa=a A13 a+a=a A14 a·a =a
A15 (ab)  c = a  c  b  c A16 a  b  c = (a  c)(a  b) 3) A15 (a + b) · c = a · c + b · c A16 a + b · c = (a + c)·(a + b) 3)

A17 A18 4) A17 A18 4)

𝑎  𝑏=𝑎  𝑏 𝑎 𝑏 =𝑎 𝑏 𝑎 + 𝑏=𝑎 · 𝑏 𝑎 · 𝑏=𝑎 + 𝑏
A19 𝑎=𝑎 A19 𝑎=𝑎
1 - prawa przemienności, 2 - prawa łączności 1 - prawa przemienności, 2 - prawa łączności
3 - prawa rozdzielności, 4 - prawa de’Morgana 3 - prawa rozdzielności, 4 - prawa de’Morgana
14/29 15/29

Tablice prawdy dla praw de Morgana Wyrażenia logiczne

𝑎 b 𝑎 b 𝑎 b 𝑎𝑏 𝑎 𝑏 Zmienną logiczną nazywamy zmienną przyjmującą tylko jedną z dwóch
0 0 0 1 1 1 1 możliwych wartości (0 lub 1).

𝑎𝑏 = 𝑎 𝑏 0 1 1 0 0 1 0
Wyrażeniem logicznym nazywamy połączenie przy pomocy operatorów
1 0 1 0 0 0 1
logicznych i nawiasów szeregu zmiennych logicznych.
1 1 1 0 0 0 0

Przykłady wyrażeń logicznych:

a , x1 , cd+a(c+b) , x1x2(x3+x4)
𝑎 b 𝑎 b 𝑎 b 𝑎𝑏 𝑎 𝑏

0 0 0 1 1 1 1 Wyrażenia logiczne mogą być zapisane dowolnie.

𝑎𝑏 = 𝑎 𝑏 0 1 0 1 1 1 0

1 0 0 1 1 0 1

1 1 1 0 0 0 0

16/29 17/29

3
 2015-11-06

Wyrażenia logiczne Funkcje logiczne

W teorii układów logicznych wykorzystuje się także dwa standardowe Metody opisu funkcji logicznych
zapisy wyrażeń logicznych. Są to:
1. Opis słowny.
KPS - Kanoniczna Postać Sumacyjna, będąca sumą prostych
iloczynów zmiennych logicznych lub ich negacji. W każdym z iloczynów 2. Tablica prawdy.
składających się na zapis wyrażenia muszą być uwzględnione
wszystkie argumenty wyrażenia. np.: 3. Wyrażenie.
𝑎𝑏𝑐 + 𝑎𝑏 𝑐 + 𝑎𝑏 𝑐
4. Zapis dziesiętny.
KPI - Kanoniczna Postać Iloczynowa, będąca iloczynem prostych sum
zmiennych logicznych lub ich negacji. Każda z sum, będących
czynnikami KPI, musi uwzględniać wszystkie argumenty wyrażenia,
np.:
𝑎+ 𝑏+𝑐+𝑑 𝑎+𝑏+ 𝑐+𝑑

18/29 19/29

Funkcje logiczne Funkcje logiczne

Metody opisu funkcji logicznych Metody opisu funkcji logicznych
1. Opis słowny Jawnym tekstem podaje się ilość 1. Opis słowny Jest to tabela, zawierająca
i znaczenie zmiennych logicznych wszystkie kombinacje Ai zmiennych
2. Tablica prawdy (argumentów funkcji) i określa jakie 2. Tablica prawdy wejściowych i odpowiadające im
wartości przyjmuje dana funkcja dla wartości funkcji logicznych.
3. Wyrażenie 3. Wyrażenie
poszczególnych słów wejściowych.
4. Zapis dziesiętny 4. Zapis dziesiętny

20/29 21/29

Funkcje logiczne Funkcje logiczne

Metody opisu funkcji logicznych Metody opisu funkcji logicznych
1. Opis słowny Typowo matematyczny, zwięzły 1. Opis słowny Syntetyczny zapis operujący ujętymi
zapis funkcji wykorzystujący w nawiasy kwadratowe numerami
2. Tablica prawdy symbole zmiennych i operatory 2. Tablica prawdy słów wejściowych reprezentujących
logiczne. kombinacje Ai wartości argumentów
3. Wyrażenie 3. Wyrażenie
funkcji. Zapis dziesiętny umożliwia
4. Zapis dziesiętny 4. Zapis dziesiętny także wskazanie, dla których słów
wejściowych wartość funkcji jest
nieokreślona (f(Ai)=X) - symbole
tych słów podaje się w nawiasach
zwykłych.

22/29 23/29

4
 2015-11-06

Funkcje logiczne – przykład Funkcje logiczne – przykład

Opis słowny Zapis dziesiętny umożliwia minimalizację funkcji albo podanie wprost
Funkcja F ma 3 zmienne wejściowe a, b, c; odpowiednich wyrażeń logicznych. W tym drugim przypadku otrzymuje
dla a=1 i b=c F=1, się:
dla a=c=0 F=0,
•postać KPS wychodząc z zapisu z 
Dla pozostałych kombinacji a, b, c funkcja jest nieoznaczona.
•postać KPI wychodząc z zapisu z .
Tablica prawdy Wyrażenie
a b c F
𝐹 = 𝑎∙𝑏∙𝑐+𝑎 ∙𝑏∙𝑐 𝐹= 4,7 (1,3,5,6) 𝑎𝑏𝑐 𝐹= 0,2 (1,3,5,6) 𝑎𝑏𝑐
0 0 0 0
0 0 1 4 : 100 : 𝑎 ∙ 𝑏 ∙ 𝑐 0 : 000 : 𝑎 + 𝑏 + 𝑐
Zapis dziesiętny
0 1 0 0 Zapis dziesiętny warunki działania (kombinacje dla których 7 : 111 : 𝑎 ∙ 𝑏 ∙ 𝑐 2 : 010 : 𝑎 + 𝑏 + 𝑐
0 1 1 funkcja przyjmuje wartość jeden)
1 0 0 1 𝐹= 4,7 (1,3,5,6) 𝑎𝑏𝑐 FKPS= 𝑎 ∙ 𝑏 ∙ 𝑐 + 𝑎 ∙ 𝑏 ∙ 𝑐 FKPI= 𝑎 + 𝑏 + 𝑐 𝑎 + 𝑏 + 𝑐
1 0 1
Zapis dziesiętny warunki niedziałania (kombinacje dla
1 1 0 których funkcja przyjmuje wartość zero)
1 1 1 1 𝐹= 0,2 (1,3,5,6) 𝑎𝑏𝑐
24/29 25/29

Kody zerojedynkowe Kody zerojedynkowe

Naturalny kod binarny (BIN) Binarny kod dziesiętny (BCD)
DEC BIN DEC BCD
BIN 23 22 21 20 DEC BCD 23 22 21 20 23 22 21 20 DEC
0 0000 0 0000 0000
0000 0 0 0 0 0 0000 0000 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1 0001 1 0000 0001
0001 0 0 0 1 1 0000 0001 0 0 0 0 0 0 0 1 1
2 0010 2 0000 0010
0101 0 4 0 1 5 0000 0101 0 0 0 0 0 4 0 1 5
3 0011 3 0000 0011
1101 8 4 0 1 13 0001 0011 0 0 0 1 0 0 2 1 13
4 0100 4 0000 0100
1111 8 4 2 1 15 0001 0101 0 0 0 1 0 4 0 1 15
5 0101 5 0000 0101
0010 0101 0 0 2 0 0 4 0 1 25
6 0110 6 0000 0110

7 0111 7 0000 0111

8 1000 8 0000 1000

9 1001 9 0000 1001

10 1010 10 0001 0000

26/29 27/29

Kody zerojedynkowe
Kod Grey’a
0 0 0 0 0 0

1 0 1 0 0 1

1
1

0
0

0
1

1
1

0
Dziękuję za uwagę
1 1 0

1 1 1

1 0 1

1 0 0

28/29