NOTA PANDUAN JAWI

NOTA PANDUAN
SISTEM EJAAN JAWI
YANG DI SEMPURNAKAN

:DI SEDIAKAN OLEH

KETUA PANITIA PENDIDIKAN ISLAM

.SK.GARAU,KUDAT

Pengenalan

.Sistem ejaan jawi di tulis dari kanan ke kiri.1

.Bilangan huruf -huruf jawi 37 huruf.2

‫ا بت ة ث ج خ ح خ د ذ ر ز‬

0
 NOTA PANDUAN JAWI

‫سشصض ط ظ ع غ غ ف ف ق ك‬

‫ضل م ن و ؤ ه ء ي ى ث‬

.Kumpulan huruf – huruf jawi.3

A. Huruf-huruf yang tidak boleh di sambung selepasnya.

‫ا ة د ذ ر ز و ؤ ى‬ 
B.Huruf – huruf yang boleh di sambung sebelum dan selepasnya
kecuali beberapa perkataan pinjaman bahasa Inggeris.
Contoh: (Teks  ‫ تيك‬/ Sains  ‫)ساءين‬
‫ب ت ثج خ ح خ س ش‬
‫ص ض ط ظ‬
‫عغ غ ف ف ق ك ض ل م‬
‫ن ه ي ث‬

C.Huruf yang tidak boleh di sambung sebelum dan selepasnya

‫ء‬ 

Padanan huruf jawi dan rumi.4

Rumi Jawi Rumi Jawi Rumi Jawi

/a
g ‫ض‬ S ‫س‬ e pepet(Awal ‫ا‬
suku kata)
l ‫ل‬ Sy ‫ش‬ b ‫ب‬

1
 NOTA PANDUAN JAWI

m ‫م‬ S(Bahasa Arab) ‫ص‬ t ‫ت‬

n ‫ن‬ d, (dh) (Bahasa
Arab)
‫ض‬ t / h(Bahasa Arab) ‫ة‬
w, u, o ‫و‬ t, (t) (Bahasa
Arab) ‫ط‬ s. (th) (Bahasa
Arab)
‫ث‬
z, (z) (Bahasa
v ‫ؤ‬ Arab) ‫ظ‬ j ‫ج‬
Awal suku kata
Bahasa Arab:
a,i,u
h ‫ه‬ akhir suku kata ‫ع‬ c ‫خ‬
) Bahasa Arab : k
('
awal : gugur
akhir suku kata ‫ء‬ Gh(Bahasa Arab) ‫غ‬ h, (h) (Bahasa
Arab) ‫ح‬
( ' ) Bahasa Arab : k
y, i, e taling ‫ي‬ ng ‫غ‬ kh(Bahasa Arab) ‫خ‬
e pepet akhir suku
kata ‫ى‬ F ‫ف‬ d ‫د‬
Ny z (dh) (Bahasa
‫ث‬ P ‫ف‬ Arab) ‫ذ‬
k (q)
e taling
i (awal suku kata) ‫اي‬ akhir suku kata ‫ق‬ r ‫ر‬
Bahasa melayu
K(awal /
U /o (awal suku kata) ‫او‬ tengah suku ‫ك‬ z ‫ز‬
kata)

Huruf – huruf Vokal.5.

.‫ ي‬،‫ و‬،‫☼ ا‬
.Dalam tulisan rumi * ( a,e,i,o,u )
Bunyi Vokal.6.

‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬

a e o u e i = ‫ا‬
‫و‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ي‬
ba ‫با‬ be ‫ب‬ bo ‫ب‬ B ‫ب‬ be ‫ب‬ bi ‫ب‬ = ‫ب‬
u

2
 NOTA PANDUAN JAWI

‫و‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ي‬

Satu suku kata terbuka.7.

.huruf kedua terdiri daripada huruf – huruf Vokal☼
Contoh :
‫تـ‬ ‫تو‬ ‫تو‬ ‫تي تي‬ ‫تا‬
te to Tu Te ti ta

Satu suku kata tertutup.8.

8.1.mempunyai dua huruf

☼ huruf kedua bukan huruf vokal

☼ tidak ada huruf ‫( )ا‬di tengah suku kata.
Contoh :
‫خف‬ ‫تر‬ ‫بل‬ ‫ضم‬ ‫بغ‬

Mempunyai tiga huruf .8.2.

☼ huruf kedu terdiri daripada Vokal Ya( (‫ ( =ي‬i,e).
Contoh :
i e
‫بيل‬ ‫تين‬ ‫سين جيم‬
☼ huruf kedua terdiri daripada Vokal Wau((‫ ( = و‬u, o ).
Contoh:
u o
‫فو‬
‫توغ جوت فون‬
‫س‬

3
 NOTA PANDUAN JAWI

9. Suku kata terbuka + terbuka.

☼ di eja seperti ejaan rumi Bahasa Melayu.
‫كاكي‬ ‫ماري‬ = ‫اا‬ ‫اا‬
‫باتو‬ ‫لجو‬ = ‫اا‬ ‫اا‬
‫بيل‬ ‫نيرا‬ = ‫اا‬ ‫اا‬
‫تيتي‬ ‫ديري‬ = ‫اا‬ ‫اا‬
‫تيرو‬ ‫فيلو‬ = ‫اا‬ ‫اا‬
‫مول‬ ‫ضونا‬ = ‫اا‬ ‫اا‬
‫بوثي‬ ‫دوري‬ = ‫اا‬ ‫اا‬
‫سودو‬ ‫ضورو‬ = ‫اا‬ ‫اا‬

☼ suku kata terbuka + terbuka A, A (‫ )ا ا ا ا‬tidak ada

huruf Alif( ‫ ) ا‬pada suku kata kedua .
☼ terdapat 12 huruf (‫ي‬،‫خ‬،‫ث‬،‫س‬،‫ن‬،‫ض‬،‫ف‬،‫ت‬،‫ب‬
‫ج‬،‫م‬،‫ك‬،)
yang tidak ada huruf alif ( ‫) ا‬pada suku kata kedua.

‫مات‬ ‫باف‬ = ‫اا اا‬

☼ sekiranya menerima imbuhan akhiran hendaklah
(‫)ا‬
di tambah huruf Alif
Contoh ‫ماتاث‬: / ‫ مات بافاكو‬ ‫باف‬

10.Hukum Da R L U NG (‫غ‬ ‫)د ر ل و‬

☼suku kata terbuka + terbuka ( ‫ ) ا ا ا ا‬perlu ada huruf
Alif( ‫ ) ا‬pada suku kata kedua.
Contoh:
‫غاغا‬ ‫باوا‬ ‫جال‬ ‫بارا‬ ‫دادا‬

4
 NOTA PANDUAN JAWI

11.Hukum Ka dan Ga ( ‫)ك دان ض‬

☼ bunyi 'ka' ‫' دان‬ga' ( ‫) ك دان ض‬di akhir suku kata
tidak
ada huruf Alif ( ‫) ا‬.
Contoh :
‫ض‬ ‫ك‬
‫موض‬ ‫لض‬ ‫تيك‬ ‫ساك‬

☼ sekiranya menerima imbuhan akhiran hendaklah di

tambahhuruf Alif( ‫) ا‬
:Contoh ‫ ملضاكن‬ ‫ لض‬/ ‫ لوكاث‬ ‫لوك‬

12. Perkataan tradisi.

☼perkataan yang di kekalkan ejaannya mengikut ejaan
lama.
Contoh:
‫جك‬ ‫كيت‬ ‫فد‬ ‫اد‬ ‫اف‬
‫مك‬ ‫تيض‬ ‫دي‬ ‫ليم‬ ‫اي‬
‫بن‬ ‫درفد‬ ‫اين‬ ‫دان‬ ‫ايت‬
‫دمكين‬ ‫شرض‬ ‫دري‬ ‫بنت‬ ‫كفد‬
‫ماءنس‬
‫نراك‬
‫ي‬
☼Sekiranya menerima imbuhan akhiran hendaklah di tambah
huruf Alif,Wau dan Ya ( ‫ي‬،‫و‬،‫) ا‬
 ‫ اين‬/ ‫ ايتوكه‬ ‫ ايت‬/ ‫ اداث‬‫ اد‬:Contoh
‫اينيله‬

5
 NOTA PANDUAN JAWI

☼Kecuali pada kalimah ‫كفد‬،‫ درفد‬، ‫( )فد‬tidak ada

penambahan huruf Alif ( ‫)ا‬
‫ درفدكو‬‫ درفد‬/ ‫ كفدمو‬ ‫ كفد‬/ ‫ فدث‬‫ فد‬:Contoh
13 .Kaedah Deftong .

☼memasukkan ai (‫)اي‬, au (‫) او‬, oi (‫) وي‬untuk

membezakan
maksud perkataan.

Contoh:
‫ وي‬- oi ‫ او‬- au ‫ – اي‬ai
‫امبوي‬ ‫توفي توفاي ضورو ضوراو‬
14 .Perbezaan maksud homograf . (‫)هوموضرف‬
☼ Homograf ialah ejaan yang hampir sama.
☼ memasukkan huruf Alif ( ( ‫ا‬untuk membezakan dua
perkataan tersebut.

Contoh:
pantas ‫فانتس‬ pentas ‫فنتس‬
buaya ‫بوايا‬ buai ‫بواي‬
☼ homograf hakiki ialah perkataan yang sama ejaan tetapi
berlainan bunyi.
☼ homograf hakiki di lihat berdasarkan perkataan dalam ayat.
☼ perkataan tersebut boleh di bezakan melalui kedudukan
dalam ayat.
Contoh:
biro ‫بيرو‬ Biru ‫بيرو‬

6
 NOTA PANDUAN JAWI

sisi ‫سيسي‬ sesi ‫سيسي‬

☼homograf hakiki terjadi kerana masuk imbuhan awalan atau
akhiran.
Contoh:
‫(سمبيل‬sambil) ‫(ركه‬rekah)
‫سمبيل‬
sambilan merekah ‫مركه‬
‫ن‬
‫سمبيل‬
sembilan markah ‫مركه‬
‫ن‬
15.Kedudukan huruf hamzah. (‫)ء‬
☼Jika huruf hamzah(‫ )ء‬hadir di tengah perkataan perlu di
sediakan rumah untuknya dan disambung dengan huruf
sebelum atau selepasnya.

Contoh:
Masalah ‫مسئله‬
Malaikat ‫ملئاكة‬
Walfaizin ‫والفائزين‬

☼ Jika huruf hamzah (‫ )ء‬bertugas sebagai pemisah di antara

bunyi vokal,hendaklah di tulis bersendirian dan letaknya
¾ dengam huruf selepasnya.

Contoh:
paus ‫فاءوس‬
aur ‫اءور‬
ghaib ‫غاءيب‬

7
 NOTA PANDUAN JAWI

pais ‫فاءيس‬
laut ‫لءوت‬

☼ Huruf hamzah(‫ )ء‬digunakan sebagai penganti huruf Alif

( ‫ ) ا‬yang kedua apabila terdapat urutan bunyi vocal dengan
vocal yang lain.

☼ Kedudukan huruf hamzah (‫ )ء‬ialah selepas huruf Alif( ‫) ا‬.

Contoh :
karaoke ‫كاراءوكي‬
iaitu ‫ياءيت‬
setiausaha ‫ستياءوسها‬
pancaindera ‫فنخاءيندرا‬

☼ Istilah serapan daripada Bahasa Arab yang mengandungi

huruf hamzah (‫ )ء‬di akhir perkataan di kekalkan ejaan dalam
bahasa asal.

Contoh:
wuduk ‫وضوء‬
imlak ‫املء‬
anbia ‫انبياء‬
ikhfak ‫اخفاء‬
☼Huruf hamzah (‫ )ء‬di letakkan di atas huruf Alif ( ‫ ) أ‬pada
semua kata dasar yang bermula dengan huruf Alif ( ‫ ) أ‬apabila
menerima imbuhan Di (‫)د‬, Se (‫)س‬, Ke (‫)ك‬.
.

8
 NOTA PANDUAN JAWI

Contoh:
‫دأجر‬ ‫اجر‬
‫سأوتس‬ ‫اوتس‬
‫كأيغينن‬ ‫ايغين‬

☼Huruf hamzah (‫)ء‬ di letakkan di bawah huruf Alif ( ‫)إ‬

hanya
pada tiga perkataan di bawah.

Contoh:
Islam ‫إسلم‬
eh ‫إيه‬
e-mail ‫ميل‬-‫إي‬

☼ ( ‫ ) إي‬di gunakan untuk mengeja huruf (e) .

16 .Kata pinjaman Bagasa Arab.

☼Perkataan Bahasa Arab yang sudah terserap dalam Bahasa
Melayu di eja dalam jawi mengikut sebutan Bahasa
Melayu.

Contoh:
‫كرتس‬ ‫سابون‬
‫ايذين‬ ‫اهلي‬
☼ Perkataan pinjaman Bahasa Arab yang di kekalkan ejaannya
adalah perkataan yang terdapat dalam Al-quran.

Contoh:

9
 NOTA PANDUAN JAWI

‫عبادة‬ ‫صلة‬ ‫زكاة‬

‫تقوى‬ ‫اخلصا‬ ‫احسان‬
17. Kata pinjaman Bahasa Inggeris dan Bahasa Eropah yang
lain.

☼ Perkataan yang terdiri daripada dua atau lebih suku kata

hendaklah di eja berdasarkan ejaan tulisan ruminya.

Contoh:

‫كافيتالي‬
kapitalis batalion ‫باتاليون‬
‫س‬
virus
‫ؤيروس‬ subsidi
‫سوبسيد‬
‫ي‬
☼ Perkataan yang terdiri daripada satu suku kata
hendaklah di eja berdasarkan sebutannya.
Contoh:

‫ؤول ت‬ volt ‫تيك س‬ Teks

18 .Rangkai kata.

☼ Rangkai kata setara / rangkai kata simpulan Bahasa

hendaklah di tulis jarak seperti ejaan rumi Bahasa
Melayu.

Contoh:

10
 NOTA PANDUAN JAWI

‫سيمفولن بهاس‬ ‫ستارا‬

buah hati
‫بواه‬ bijak pandai
‫بيجق‬
‫هاتي‬ ‫فنداي‬
bulan madu
‫بولن‬ aman damai
‫امان‬
‫مادو‬ ‫داماي‬
☼ Rangkai kata umum / dan yang datang menetap dalam
ejaan Bahasa Melayu hendaklah di tulis bersambung
seperti ejaan rumi.

Contoh:

‫ منتف‬/ ‫( عموم‬umum / menetap)

jawatankuasa
‫جاوتنك‬ olahraga
‫اولهرا‬
‫واس‬ ‫ض‬
kakitangan
‫ كاكيتاغ‬tanggungjawab ‫تغضوغج‬
‫ن‬ ‫واب‬
19.Kata ulang.
☼ Kata ulang penuh hendaklah di tulis dengan angka
(٢)sahaja.
☼ Kata ulang berirama / perubahan bunyi hendaklah di tulis
dengan tanda sempang ( - ) .

Contoh:

Kata ulang berirama/ Perubahan bunyi Kata ulang penuh

-‫فوجا‬ ‫ فاكيس‬-‫فاكو‬ ‫توفا‬ ٢ ‫اناي‬

11
 NOTA PANDUAN JAWI

‫فوجي‬ ٢‫ي‬
‫بواهن‬-‫بواه‬ ‫منتر‬
‫سايورن‬-‫سايور‬ ٢ ‫نضارا‬
٢‫ي‬
20.Imbuhan awalan .
☼ Setiap imbuhan awalan ber,ter,per( ‫ فر‬،‫ تر‬،‫) بر‬
bertemu
dengan kata dasar yang bermula dengan huruf Alif
hendaklah di kekalkan huruf Alif pada kata dasar tersebut.

Contoh:

(per )‫ (فر‬،) ter ‫ (تر‬،) ber ‫) (بر‬

‫براد‬ ‫اد‬ ‫بر‬
‫ترايكوت‬ ‫ايكوت‬ ‫تر‬
‫فراوسهاء‬
☼ ‫اوسها‬ ‫فر‬
‫ن‬
Setiap imbuhan awalan meng dan peng( ‫) مغا دان فغا‬
bertemu dengan kata dasar yang bermula dengan huruf Alif
yang berbunyi I (‫ )اي‬dan U(‫ )او‬hendaklah di hilangkan
huruf Alif pada kata dasar tersebut.

Contoh:
/?LP) pen، ‫ فغ‬/ meng( ‫ا‬/‫مغ‬
‫مغيسي‬ ‫ايسي‬ ‫مغا‬
‫فغوروس‬ ‫اوروس‬ ‫فغا‬
☼ Sekiranya kata dasar daripada perkataan pinjaman

12
 NOTA PANDUAN JAWI

Bahasa Arab hendaklah di kekalkan huruf Alif tersebut.

Contoh:
‫مغانصاف‬ ‫انصاف‬ ‫مغا‬

☼Sekiranya kata dasar yang bermula dengan huruf Alif yang

berbunyi A( ‫ ) ا‬hendaklah di kekalkan huruf Alif tersebut.

Contoh:
‫فغاره‬ ‫اره‬ ‫فغا‬

21. Imbuhan akhiran(an. (

☼ Setiap kata dasar yang di akhiri dengan huruf Alif( ‫)ا‬
atau bunyi A (‫) ا ا‬hendaklah di masukkan imbuhan an ( ‫ء‬
‫)ن‬.

☼Setiap kata dasar yang di akhiri dengan huruf Wau (‫ )و‬atau

bunyi AU (‫ )او‬hendaklah di masukkan imbuhan an (‫)ان‬.

☼ Setiap kata dasar yang di akhiri dengan huruf Ya(‫ )ي‬atau

bunyi AI(‫ )اي‬hendaklah di masukkan imbuhan an(‫)ن‬
sahaja.

Contoh:
‫ – ن‬an ‫ – ان‬an ‫ – ءن‬an
‫فوج فوج‬ ‫بوروا‬ ‫باخاء‬
‫بورو‬ ‫باخ‬
‫ي ين‬ ‫ن‬ ‫ن‬

13
 NOTA PANDUAN JAWI

‫فركات ضور فرضو بري فمب‬

‫كات‬
‫رين‬ ‫روان‬ ‫و‬ ‫اءن‬

22.Perkataan tiga suku kata atau lebih.

☼ Perkataan yang mengandungitiga suku kata atau lebih,
dan suku kata pertama berbunyi A( ‫) ا ا‬maka huruf alif
tidak di tulis pada suku pertama tersebut.

Contoh:
‫خكراوال‬ ‫بهاضيا‬ ‫بهاس‬
‫خكراواتي‬ ‫هليلينتر‬ ‫سهاج‬

23.Perkataan yang berakhir dengan Rama (‫) راما‬

☼ Setiap perkataan yang berakhir dengan "Rama (‫" )راما‬
hendaklah di tambah huruf alif selepas huruf Mim( ‫) ما‬.
Contoh:
‫فانوراما‬ ‫دراما‬ ٢ ‫راما‬

24.Satu suku kata.

☼ Setiap perkataan yang terdiri daripada satu suku kata
dalam Bahasa Melayu dan Inggeris tidak ditulis huruf
Alif(‫ )ا‬ditengahnya.
☼ Setiap satu suku kata yang di mulai dengan huruf
Wau(‫)و‬hendaklah di wujudkan huruf Alif (‫)ا‬di
tengahnya.

Contoh:

14
 NOTA PANDUAN JAWI

Ada Alif (‫)ا‬di tengahnya Tiada Alif (‫)ا‬di tengahnya

‫واه‬ ‫واغ‬ ‫جم‬ ‫ضم‬
‫واد‬ ‫واو‬ ‫بس‬ ‫ؤس‬

25.Sebutan huruf Rumi dalam ejaan Jawi.

( (
(‫)جاوي‬ ‫روم‬Rumi (‫)جاوي‬
‫رومي‬Rumi Jawi Jawi
) )‫ي‬
a ‫أي‬ n ‫عين‬
b ‫بي‬ o ‫او‬
c ‫سي‬ p ‫في‬
d ‫دي‬ q ‫قيو‬
e ‫إي‬ r ‫ار‬
f ‫ايف‬ s ‫ايس‬
g ‫جي‬ t ‫تي‬
h ‫ايخ‬ u ‫يو‬
i ‫اءي‬ v ‫ؤي‬
j ‫جيه‬ w ‫دبليو‬
k ‫كي‬ x ‫ايك‬
l ‫ايل‬ y ‫واي‬
m ‫عيم‬ z ‫زيت‬
26.Kata Akronim.
☼ Akronim bagi perkataan dalam Bahasa Melayu
hendaklah di tulis dengan huruf tunggal.

15
 NOTA PANDUAN JAWI

Contoh:
‫ر‬.‫ف‬.‫ب‬ BPR ‫ن‬.‫خ‬.‫ل‬.‫ف‬ PLKN

☼ Akronim bagi perkataan dalam Bahasa Inggeris hendaklah

di eja huruf-huruf Rumi tersebut.

Contoh:
‫ايل‬.‫في‬ PLO
.‫اءي‬.‫عيم‬ MIC
‫او‬. ‫سي‬

☼ Akronim yang di lafazkan sebagai kata di eja mengikut

tulisan ejaan rumi.

Contoh:
‫فيلدا‬ FELDA ‫جافيم‬ JAPIM

‫هالجو‬ halaju ‫كاضت‬ KAGAT

27. Penggunaan huruf Ta bulat (‫ )ة‬dan Ta terbuka ( ‫)ت‬.

☼ Kalimah Bahasa Arab menggunakan huruf Ta bulat (‫ )ة‬.

☼ Perkataan Bahasa Melayu menggunakan huruf Ta
terbuka (‫) ت‬.

Contoh :

‫( ت‬Perkataan Bahasa Arab) ‫ة‬

(Perkataan Bahasa Melayu)
‫سور‬ ‫سور‬
‫كارت‬ ‫صلة‬
‫ت‬ ‫ة‬

16
 NOTA PANDUAN JAWI

.28.Penggunaan huruf Ha (‫ )ح‬dan Ha Bulat (‫)ه‬.

☼ Kalimah bahasa Arab menggunakan huruf Ha (‫)ح‬

☼ Perkataan Bahasa melayu menggunakan huruf Ha bulat (
‫)ه‬
Contoh:
Perkataan Bahasa) ‫ه‬
(Perkataan Bahasa Arab) ‫ح‬
(Melayu
‫ميره‬ ‫هالوس‬ ‫صح‬ ‫حلل‬
29.Penggunaan huruf Qaf (‫ )ق‬dan Kaf (‫ )ك‬.
☼ Perkataan Bahasa Melayu menggunakan huruf Qaf ( ‫)ق‬ .
☼Perkataan Bahasa Melayu menggunakan huruf Kaf (‫ )ك‬.

Contoh:
Perkataan Bahasa) ‫ك‬ Perkataan Bahasa) ‫ق‬
(Inggeris (Melayu
‫فاناتيك‬ ‫كلينيك‬ ‫تتق‬ ‫فوكوق‬

17