8 Phån l: Nén tång vå cåc khåi ni$rnchinh

cüa cå nhån cüng nhu ty suåt Sinh Iqi thi truöng. Näo bé con nguöi hoat déng
xo IY thöng
khöng gi6ng chiéc måy vi tinh. Thay våo då, con nguöi thuöng xuyén
trinh nay ånh
tin bång cåch st' dung kinh nghi$m vå bé loc cåm xüc. Nhüng quå
thuöng hånh déng
huöng dén cåc nhå hoqch dinh tåi chinh, theo då con nguöi
truyén th6ng vé sv e
mét cåch co vé khöng hqp 19,lién tvc vi Pham cåc khåi ni$rn
dV' båo cüa minh.
ngqi rui ro, vå måc phåi nhü'hg sai låm co thé doån truöc trong
tv, cåc thi
Nhü'ng vån dé nay råt phb bién trong cåc quyét dinh cüa nhå dåu
dinh tåi chinh
truöng tåichfnh, vå hånh vi cüa ban quån IY cöng ty. Nhü'ng quyét
v6n, tåi
kém t6i uu nhu vay co tåc déng khåc nhau dén hi$u quå cüa thi truöng
sån cå nhån, vå két quå dåu tu cüa cöng ty.
tång tam
Muc dich cüa cu6n såch nay lå cung cåp mét cåi nhin toån dien vé nén
nghién cü'u
IY hoc cüng nhü'ng ü'ng dung trong tåi chinh duqc tbng hqp tü' nhCpng
hién tai vé tåi chinh hånh vi. Sv déc dåo cüa cu6n såch chö no khåo såt tåt cå
cåc khia cqnh cüa IY thuyétvå do dé dua ra mot cåi nhin säu réng so vöi nhCpng
tåi lieu truöc däy. Cåc d6i tuqng muc tiéu bao gbm cåc hoc giå, nhü'ng nguöi
thvc hånh, co quan quån 19,Sinh vién, vå nhü'ng nguöi khåc quan tam dén tåi
chinh hånh vi. Vi du, dü Pham vi lå nhå nghién cü'u hay nguöi thvc hånh quan
tam vé tåi chinh hånh vi, thi cu6n såch nay van råt hü'u ich cho cöng vi$c cüa ho.
Cu6n såch cé thé sü' dung nhu mot tåi lieu déc lap hoäc låm tåi lieu bb sung cho
cåc khÖa hoc dåo teo trinh dé dai hoc vå sau dai hoc vé tåi chinh hånh vi.
Phån tiép theo cüa chu'ong nay trinh båy mét thåo luan ngän gon vé tåi chinh
hånh vi nhu mét buöc phåt trién tü' tåi chinh chuån tåc. N6i tiép lå b6n chü dé
chinh cüa tåi chinh hånh vi (phu'ong phåp kinh nghi$m, hi$u ü'ng mö tå, cåm xüc,
vå tåc déng thi truöng). Nhü'ngchü db nay sau dÖ duqc ü'ng dung våo hånh vi
cüa nhå dåu tu', cong ty, thi truöng, co quan lap phåp vå diéu hånh chinh såch, vå
giåo dvc. Phån cuoi sé diém qua nöi dung trinh båy trong cu6n såch, cüng vöi
phån giöi thi$u töng quåt cüa tü'ng chu'ong trong 35 chuong con lei.

CHiNH HÄNH VI
Truöc khi co sv phåt trién cüa tåi chinh hånh vi, chüng ta dä biét dén tåi chinh
truyénth6ng hay con goi lå tåi chinh chuån tåc. Phån nay bån vé mét s6 quan
diém c6t Iöi cüa tåi chinh chuån tåc vå sv can thiét phåi co tåi chinh hänh vie
 Chuong 1: Tài chinh hành vi: T6ng quan 9

Tài chinh chuàn tàc (truyèn th6ng)

Nèn tàng cüa tài chinh chuàn tac dva trên già dinh ràng nhü'ngnguòi tham gia thi
trubng, Céc tb chfrc, và thârn chi Cà thi truòng dèu là hqp 19.Tinh trung bình,
nhü'ng nguòi này du'a ra Céc quyét dinh không lëch lac và t6i da hôa Iqi ich bàn
thân cùa hQ. Bét kY Cé nhân nào du'a ra Céc quyét dinh kém t6i vu dèu sé phài
nhân ty suét sinh thép. Theo thèi gian, mQinguòi hoâc là tìm tòi dé du'a ra
quyét dinh t6t hon, hoàc rò'i bô thi truò'ng.Dòng thòi, Céc sai làm cüa nhü'ng
nguòi tham gia thi truòng không tuong quan véi nhau, vi thé chéng không dü sü'C
ành hubng dén gié Cà thi truòng.
Sv hqp IY cüa nhü'ng nguòi tham gia thi truòng dua dén mot trong nhü'ng IY
thuyét kinh dién trong tài chinh chuàn tac, dé là già thuyét vè thi truòng hiëu quà
(EMH). Nhfrng nguvòi tham gia thi tru'òng hqp IY dâ phàn énh tét Cà Céc thông tin
dupc biét và nhü'ngxéc suét liên quan dén sv không châc chén trong tuong lai
vào gié hiën hành. Do dé, gié Cà thi tru'òngnéi Chung là düng. Nhü'ng thay dbi
trong gié vì vây liên quan dén viëc nhân thü'Cthông tin trong ngân han. Trong dài
han, nhü'ng thay dbi trong già, hoàc ty suét sinh Iqi, phàn énh phàn bù cho rùi ro
phài génh chiu. MOtkhéi niëm cc bàn và truyènth6ng khéC là m6iquan hë gifra
rüi ro và ty suét sinh Iqi kY vqng. Nhfrng nguòi tham gia thi tru'èng hqp IY e ngai
rüi ro rsë yêu cau mfrc mot ty suét sinh Wi kY VQngcao hon cho Céc khoàn dàu tu
Cé rüi ro cao hcn. Trong nhièu thâp kY, Céc hQCgià tài chinh dâ c6 géng mô tà m6i
quan hë giü'a rùi ro và ty suét sinh Iqi bàng mô hình dinh giétài sàn, bét dàu véi
mô hình dinh già tài sàn 'V6n (CAPM). Céc mô hình tàichinh truyèn th6ng dupc
giài thich chi tiét hon trong chucng 2. Chu'ong 8 tom tét Céc quan diém cüa tài
chinh hành vi vè sv e ngai rüi ro.

Sv phât trién cüa tài chinh hành vi

Mâc dù mô hình tài chinh truyèn th6ng c6 vè hqp IY trên khia canh quy mô thi
truòng, né lai bao hàm nhü'ngràng bu0c không thvc té vè hành vi cùa con nguèi.
Cubi cùng, nhü'ng nhà tâm IY hQCdâ nghiên cü'u nhfrng phuong phép quyét dinh
dwa vào kinh nghiëm trong nhièu thâp niên và tìm théy rét nhièu nhü'ng lëch lac và
gi6i han trong nguòn nhân thfrc. Trong thâp niên 60 và 70, mot sé nhà tâm IY hoc
bét dàu kiém dinh Céc quyét dinh kinh té. Slovic (1969, 1972) nghiên cfru nhü'ng
10 Phàn 1:Nèn tàng và céc khâi nièm chinh

(1974)
nhà môi gibi chü'ng khoân và nhü'ng nhà dàu tu'. Tversky và Kahneman
dua ra
trình bày chi tiét phucng phép kinh nghiëm và nhü'ng lèch lac xày ra khi
hQ (xem
nhfrng quyét dinh trong sv không châc chén. Nghiên cü'u sau này cüa
Daniel
Kahneman và Tversky, 1979) vè IY thuyét trién vqng, cu6i cùng dâ giüp cho
thào
Kahneman giành dupc giài thu&ng Nobel Kinh té vào nâm 2002 (xem nhü'ng
lu'Qt trong
luan xoay quanh IY thuyét trién VQng và IY thuyét trién VQng tich lüy làn
chucng 11 và 12).
IY hQC này
Trong cu6n séch cùa mình, Shefrin (2000) mô tà céch céc bài Viét tâm
phiên hQP
ành hu&ng dén ITnhvvc tài chinh. Hiëp hêi Tài chinh MY dâ t6 chü'C
nâm sau,
dàu tiên vè tài chinh hành vi trong cu0c hQPthu'òng niên nâm 1984. MOt
DeBondt và Thaler (1985) dâ xuét bàn bài béo vè hành vi dwa trên phàn ü'ng théi
qué cùa nhà dàu tu' déi Véi thông tin, và Shefrin và Statman (1985) dâ xuét bàn
luân
bài béo nbi tiéng vè hiëu Ong nguqc vi thé. Chucng 10 së cung câp mot thào
chi tiét vè hiëu frng phân bd.
Sv kh&i dàu cüa céc phân tich tài chinh dya vào tâm IY hQCnày trùng khép Véi sv
xuét hiën cùa rét nhièu két quà nghiên cü'u thyc nghiëm (bât dàu Véi hiëu ling
doanh nghiëp nhò), da làm déy lên sw nghi ngb vè mot s6 nèn tàng trQng diém
trong tài chinh chuàn tâc: EMH và CAPM. Chuong 18 cung cép mot thào luân vê
nhCpngbét thuèng này và sv không hiëu quà cüa thi truòng. Céc nghiên cfru
truéc dây vè nhü'ng bét thuòng cüa thi trubng dâ kiém dinh giâ chûng khoân và
théy ràng hoàc là thi tru'ò'ngkhông hiëu quà nhu' già thiét, hoàc là mô hình dinh
gié tài sàn không phù hqp (the joint test problem). Tuy nhiên, nhü'ng nghiên cü'u
sau này dâ loai bô nhü'ng nguyên nhân tièm nàng cüa vén dè trên và tap trung
xem xét hành vi cüng nhu' quyét dinh cùa nhü'ng nguòi tham gia thi truòng. Vi du,
Odean (1998, 1999) và Barber và Odean (2000) nhân théy su' e ngai thua 16,hiëu
frng nguqc vi thé và su' giao dich qué moc & céc nhà dàu tu' cé nhân. Céc nhà
nghiên cfru cüng phét hiën ra ràng céc nhân viên du'a ra quyét dinh liên quan dên
quy lucng huu, cu thé là quyét dinh tham gia (Madrianvà Shea, 2001), phân bé
tài sàn (Benartzi, 2001; Benartzi và Thaler, 2001), và giao dich (Choi, Laibson, và
Metrck, 2002) chiu ành hubng Ién nhü'ng lèch lac tâm IY và sai làm nhân thfrc.
Bàng chfrng cüng cho théy ràng ngay cà céc chuyên gia chàng han nhu céc nhà
phân tich cüng hành xü' mot céch phù hqp Véi quan diém tâm IY hQCvè hành vi
 Chuong 1: Tài chinh hành vi: Tbng quan 11

cüa con nguòi (DeBondt and Thaler, 1990; Easterwood và Nutt, 1999; Hilary và
Menziy, 2006).
Ngày nay, sé luqng Céc nghiên cfru và bài viét trongtài chinh hành vi dâ dat dén
mot con sé déng kinh ngac. Màc dù Céc nhà tâm IY hQCdâ khào sét viëc ra Céc
quyét dinh trong kinh té và tài chinh su6t nhièu thâp kY, nhfrng nghiên cü'u tâm IY
hQC lai duqc tién hành theo nhü'ng Céch thfrc vè cc bàn khéc véi Céc nghiên cou
tài chinh. Nghiên cfru tâm IY hQCthiét lâp nhfrng khào sét hoàc Céc thi nghiëm ti
mi dé nhân diën sv thay d6i trong Céc hành vi mà nhà nghiên cfru mu6n quan sét
và kiém soét. Vu diém cüa phucng phép này là Céc nhà nghiên cü'u c6 thé cô lâp
Céc phuong phép kinh nghiëm mà hQ dang kiém dinh. Tuy nhiên né cüng Cé mot
sé han ché, cu thé là m6i quan ngai ràng liëu con nguòi c6 thé c6 nhü'ng Iva Chon
tuong tv trong cuoc s6ng thvc, và d6i,tu'qngkhào sét ph6 bién nhét & nhü'ng
nghiên cou này là sinh viên cao dàng. Trong khi db, Céc hQCgià tài chinh lai sü'
dung dl]' liëu tù' Céc quyét dinh thvc té dupc thvc hiën trong nèn kinh té thvc.
Dièu này giüp cho nghiên cou tài chinh c6 sfrc thuyétphuc và thvc té h0'n,tuy
nhiên sé rét khé khàn dé c6 thé cô lâp dang hành vi càn nghiên cfru. Chucng 7 sé
trình bày vè tài chinh thi nghiëm.

NHÜ'NG CHÙ DE CHiNH TRONG TÀI CHiNH HÀNH VI

Lïnh vvc tài chinh hành vi ngày càng phét trién và mb rong, nhu'ngné Cé thé
dupc dàc tru'ng b6n chi] dè chinh: phuong phép kinh nghiëm, sy mô tà, càm
xüc, và téc d0ng cüa thi truòng.

Phuwng phép kinh nghiëm

Phucng phép kinh nghiëm, thuòng duvc gQi là quy tâc ngén tay céi, c6 nghTalà
nhü'ng phucng phép giüp con nguòi càn nguòn nhân thü'Cit hon mfrc càn thiét dé
giài quyét vén dè. Dây là nhü'ng16itat giüp don giàn héa nhfrng phucng phép
phûc tap v6n dÏ phài thvc hiën khi dénh gié vén dè. Nhü'ng nguò'i ra quyét dinh
thuèng xuyên phài d6i dàu véi hàng loat Céc Iva chQn rét không chéc chén và bi
han ché trong khà nàng tinh toén xéc suét Céc két quà c6 thé xày ra. Céc hQCgià
van dang tiép tuc xéc dinh, d6i chiéu, và tìm hiéu tét Cà Céc phucng phép kinh
12 Phån l: Nén tång vå cåc khåi niém chinh

nghiém co thé ånh hu'öng dén vi$c ra quyét dinh tåi chinh. Tuy nhién, mét s6
thuatngü' quen thuéc vé phuong phåp nay co thé ké dén lå cåm xüc, tinh hu6ng
dién hinh, quy tåc co san, neo vå diéu chinh, sv quen thuöc, sv tv' tin thåi quå,
khöng thich sv thay dbi (status quo), e ngqi thua 1bvå sv h6i tiéc, e ngqi st*'mo
hb, chü nghTa båo thü, vå sv tinh toån båt hqp IV. Nhü'ng phuong phåp kinh
nghi$rn råt thich hqp dé giüp näo bé dua ra quyét dinh trong möi truöng nay.
Chuang 4 thåo luan nhü'ng phuong phåp kinh nghiern nöi chung, trong khi nhiéu
chuong khåc tap trung våo mét phi-pongphåp kinh nghiérn thé. NhCpngphuong
phåp kinh nghiernthvc sv co thé duec du'avåo trong näo bé. Chuang 5 khåm
phå mét ITnhvvc dang ngåy cång phåt trién, dö lå kinh té hoc thån kinh vå tåi
chinh hoc thån kinh, trong dé cåc hoc giå kiém dinh cåc däc tinh vat IY cüa näo bé
trong m6i lién he vöi vi$c ra quyét dinh tåi chinh vå kinh té.

Su' mö tå
Nhän thü'Ccüa con nguöi trong viéc Iva chon bi ånh huöng menh böi cåch nhCpng
Iva chon nay duec mö tå. Nöi cåch khåc, nguöi ta thuöng dua ra cåc Iva chqn
khåc nhau khi cäu håi duqc mö tå theo nhü'ngcåch khåc nhau, rnäc dü sv that
khåch quan khöng thay dbi. Nhü'ng nhå tam IY hQCdé cap dén hånh vi nay nhu lå
sv phv thuéc våo cåch mö tå. Vi du, Glaser Langer, Reynders, vå Weber (2007)
cho thåy nhCpngnhå dåu tu dua ra nhCpngdw båo khåc nhau vé thi truöng chü'ng
khoån, tüy thuéc våo vi$c ho dupc cho truöc vå dupc yéu cåu dw båo giå hay ty
suåt Sinh Iqi trong tuong lai. Choi, Laibson, Madrian,vå Metrick(2004) thåy rång
sv Iva chon quy huu tri phv thuéc råt nhiéu våo cåch nhCpngIva chon vå quy trinh
dupc két cåu nhu thé nåo. Cubi cüng, cu6n såch cüa Thaler vå Sunstein (2008),
Cü huych, chü yéu dé cap dén vi$c dinh hinh cåc quyét djnh quan trong theo
nhCpngcåch nhåm teo "cü huych" giüp con nguöi huöng töi cåc Iva chon t6t hon.
Chuang 31 miéu chietiét cåch mét sv mö tå khöng t6t ånh huöng dén quyét
dinh ké hoqch luong hu'u cüa nhiéu nguöi nhu thé nåo.

Cåm xüc
Cåm xüc, nhü'ngnhu cåu tv nhién, tri tuöng tupng vå nöi sq häi co ånh
huöng råt
nhiéu dén quyét dinh cüa con nguöi. NhCpngnhu cåu nay, tri tuöng
tuqng, vå nöi
 Chuong 1: Tåi chinh hånh vi: T6ng quan 13

sq häi ånh hu'öng thé nåo dén quyét dinh tåi chinh? Khia cqnh nay cüa tåi chinh
hånh vi thdpanhän vai trö cüa llbån näng loåi vat —animal spirits" trong IY luan cüa
Keynes våo vi$c giåi thich sv Iva chon cüa nhå dåu to, vå do dé dinh hinh nén thi
truöng tåi chinh (Akerlof vå Shiller, 2009). Giå thiét nén tång lå cåch dånh giå tinh
té vå phü'Ctap tü' nhCpngcåm xüc cüa chüng ta d6i vöi vån dé thvc co ånh huöng
dén quyét dinh dåu tu', vå diéu nay co thé giåi thich tai sao thi truöng bi phå vö
theo chu kY. Chu'ong 6 mö tå vai trö cüa cåm xüc vöi cåc hoat déng dåu tu vå häu
quå cüa vi$c tham gia våo mot m6i quan he hai chiéu can thiét vöi mét diéu gi db
co thé låm thåt vong nhå dåu tv. Chuang 36 xem xét cåc m6i quan he giCpatam
trqng cüa nhå dåu tu vå cåc quyét dinh dåu tu thöng qua müa nång, thöi tiét, vå
sv ki$n thé thao.

Tåc déng thi tru'ö'ng

Cåc sai läm vå lech Iqc trong nhän thfrc cüa cåc cå nhän vå nhü'ngnhöm nguöi
co ånh huöng dén thi truöng vå giå cå thi truöng hay khöng? Trén thvc te, mét
phån nguyén nhän ban dåu khién ITnhvvc tåi chinh hånh vi non tré trö nén thu hüt
chinh lå sv khöng minh bach trong giå cå thi truöng. NÖi Cåch khåc, nhCpngbåt
thu'öng cüa thi truöng cho thåy khå näng chüng co thé dupc giåi thich bång tam
IY hoc. Tåi chinh chuån tåc cho rång nhCpngsai låm cüa nhå dåu tu sé khöng ånh
huöng dén giå cå thi truöng böi vi khi co sv chénh tech giü'agiå cå vå giå tri nöi
tqi, cåc nhå dåu tu hqp IY sé khai thåc sv dinh giå sai nay dé kiém Ibi riéng cho
ho. Nhung nhCpngnguöi kinh goanh chénh lech giå dé giü' cho thi truöng hi$u quå
lå ai? Chuong 32 sé bån vé cåc nhå dåu tu' chü'c. HQ lå nhCpngü'ng vién t6t
nhåt dé giü' cho thi truöng hi$u quå böi vi ho co kién thipcvå tåi sån cån thiét. Tuy
nhién, ho thuöng co döng co dé giao dich theo xu huöng gay ra vi$c dinh giå sai.
Vi vay, nhCpngnhå dåu tu tb chü'C thuöng Iåm tram trong thém vån db. NhCpnghen
ché khåc, trong vi$c kinh doanh chénh lech giå (Shleifer vå Vishny näm 1997;
Barberis vå Thaler, 2003) lå håu hét cåc mua bån chénh lech giå déu gäp phåi: (1)
rüi ro co bån böi vi cåc vi thé mua vå bån khöng phåi hoån toån phü hqp vöi
nhau; (2) rüi ro tdpcåc nhå dåu tu nhiéu (noise trader risk) böi vi moc dinh giå sai
co thé lön hon vå Iåm phå sån chién luqc kinh doanh chénh lech giå truOc khi
vi#c dinh giä sai két thüc, vå (3) chi phi thvc hi$n. Do då, cåc giöi hen cüa vi$c
kinh doanh chénh lech giå cé thé ngän cåc nhå dåu tu IY tri dibu chinh giå cå vé
14 Phån l: Nén tång vå cåc khåi niérnchinh

nhän
giå tri nöi tqi. Dibu nay mö ra mét khå näng lä cåc sai Iåm tu'ong quan trong
35
thü'Ccüa cåc nhå dåu tu co thé ånh huöng dén giå cå thi tru'öng.Chu'ong
19
kiém dinh mü'Cdé tu'ong quan trong giao dich cüa cåc nhä dåu tv, vå Chuang
dinh giå tåi
mö tå cåc mö hinh nhäm dibu chinh nhü'ng ånh huöng trén våo vi$c
sån.

NHÜNG ONG DVNG

tbng
Nghién cü'u vé tåi chinh hånh vi truöc däy tap trung våo vi$c tim töi, hiéu vå
hop cåc nghiéncü'uvé hånh vi cüa nhå dåu tu'vå cåc nhå quån l', vå tåc déng
cüa chüng lén thi truöng. Cåc sai låm vé nhän thü'Cnay co thé khåc phvc hay
khöng? Con nguöi co thé hoc hÖidé dua ra quyét dinh t6t hon hay khöng? Mét s6
nghién cü'u gån däy trong tåi chinh hånh vi huöng töi giåi quyét nhCpngcäu hÖi
nay. Tü' viéc hiéu dén vi$c Iåm sao dé trånh nhCpnglech lac nay lå cå mot chäng
duöng dåi.

Nhä dåu tup

Méts6 luqng dång ké cåc nghién cou trinh båy vé nhCpngtech Iqc vä cåc vån dé
lién quan vöi vi$c giao dich cüa cåc nhå dåu tu cå nhän vå sv phän bb danh muc
dåu tu (xem Chuang 28 vå 29). Låm thé näo cåc nhå dåu tu cå nhän co thé cåi
thi$n cåc quyét dinh tåi chinh cüa ho? Mét s6 vån dé Iå két quå cüa khå näng
nhän thfrc, kinh nghi$m vå sv hoc höi cüa nhå dåu tu'. Chuang 30 thåo luan vé sv
hoc höi vå vai trö cüa sv •läo höa nhän thü'C trong cåc quyét dinh tåi chinh.
Chuang nay dua ra dé xuåt dé giåi quyét nhCpnghen ché cüa nhå dåu tu lön tubi.
Cåc vån dé khåc phåt Sinh tü' cåch mö tå cåc quyét dinh ma nguöi lao déng phåi
d6i mät khi dua ra quyét dinh dåu tv. Vi$c mö tå lei sv Iva chon huu tri sé giüp
nhän vién dua ra sv Iva chon t6t hon. Chü dé nay sé duqc dé cap trong Chuang
31.

Doanh nghi#p
Tåi chinh truyénth6ng cho rång nhCpngnguöi kinh doanh chénh lech giå sé tan
dung nhü'ngsai låm cüa nhå dåu tu' vå do dé nhCpngsai låm nay sé khöng ånh
 Chu'ong 1: Täi chinh hänh Vi: Töng quan 15

huöng dén giå Cå thi truöng. NhCpnggiöi han cüa vi$c kinh doanh chénh Iéch giå
dät ra möt s6 nghi ngö khå näng thvc sv' cüa nhCpngnguöi kinh doanh chénh
löch giå trong vi$c diéu chinh sv' dinh giå sai. Tuy nhién, ly Ié kinh doanh chénh
löch giå Cö thé cön it thuyét phvc hon trong quy mö doanh nghi$p. Trong cåc
doanh nghi$p, möt hoäc möt väi nguöi dua ra cåc quyét djnh lién quan dén hång
tri$u (thäm chi hång t') dö Ia. Vi väy, nhCpngIéch •lqccüa hQ Cå thé Cö tåc döng
trvc tiép dén hänh vi cüa cöng ty mä Cö thé khöng chiu sv diéu chinh cüa kinh
doanh chénh löch giå. Vi väy, täi chinh hänh vi thäm chi cön quan trong vöi täi
chinh doanh nghi$p hon Iå vöi dåu tu' vä thi truöng. Shefrin (2007, trang 3) Cho
rång "Cüng gi6ng nhu' Chi.phi dai di$n, hien tupng hänh vi cüng Cö thé khién cåc
nhå quån ly Cå nhCpnghänh döng läm tön hei dén Iqi ich cüa cb döng". Nhå quån
ly Cö kién thü'C Cö thé trånh dupc nhCpngsai läm trén trong quyét dinh täi trq
(Chuong 21), hoqch dinh ngån såch v6n (Chuong 22), chinh såchL cb tü'C
(Chuong 23), quån tri doanh nghi$p (chuong 24), phåt hänh cb phiéu Iän dåu ra
cöng chüng (chu'ong 25), mua bån Vå såp nhäp (chuong 26) dé gia täng giå tri
Cho cöng ty.

Thi tru'öng
Cåch thfrc cåc sai läm trong nhän thü'Ccüa nguöi tham gia thi truöng ånh huöng
dén thi truöng Iå mot chü dé chinh cüa nghién cü'u täi chinh hänh Vi. Thi truöng Iå
möt co ché quan trong dé phän ph6i ngubn täi chinh trong mot Xä höi tu bån. Vi
väy, hoet döng cüa nö ånh huöng trvc tiép dén tinh treng cüa nen kinh té.
Chuong 33 Iå möt vi dV cüa nhCpnglöch Iqc cüa nhü'ngnguöi läm vi$c trong cåc
thi truöng näy, däc bi$t Iå thi truöng phåi sinh. Nhu Chuong 27 Cho thåy, täi'chinh
hänh vi cüng Cö nhCpnghäm y vö niém tin giCpanguöi tham gia vä thi truöng. Niém
tin Iå möt thånh phån quan trong trong möt thi truöng hoet déng t6t.

Cåc quy dinh

Täi chinh hänh vi Cö thé tåc döng töi möi truöng phåp ly Vå chinh såch bång nhiéu
cåch. Truöc tién, cåc phuong phåp kinh nghi$m Cå tåc döng töi cåc nhå dåu tu Vå
nhå quån ly 'thi cüng ånh hu'öng dén cåc chinh tri gia, nhCpngnhå läm luät vä
chinh såch. Phåp luöt Vå chinh såch möi dua ra Cå xu hu'öng phån ü'ng thåi quå
16 Phän I: Nön tång vä cåc khåi niem chinh

vöi nhü'ng sv ki$n tåi chinh. Thü' hai, Viec thiét ké t6t chinh såch Cö thé giüp moi
nguöi vuqt qua nhCpnglech lac cüa ho dé dua ra sv' Iva Chon t6t hon. Chu'ong 9
cung cåp mot thåo luan vö nhü'ngånh huöng täm IY hoc trong cåc quy dinh vä
chinh såch. Chuong 34 mö tå cåch Cäc yéu t6 vän höa, trong dö Cö tön giåo, ånh
huöng dén sv phåt trién vä luät tåi chinh nhu thé nåo.

Giåo duc
Cåc löch lac täm$/ cüa nguöi lao döng, cåc nhå dåu tu, cåc tö chü'C, cåc nhå
quån 19,chinh tri gia, vå nhCpngnguöi khåc rö räng cö thé häu quå tiéu cwc cho
vån dö tåi chinh cüa cå cåc cå nhän vä xä höi. Lä mot ITnhvvc möi, täi chinh hånh
vi chu'a duqc giång dqy möt cåch hö th6ng trong cåc truöng kinh doanh. Tuy väy,
kién th(pcvä hiéu biét vö tåi chinh hånh vi cö thé låm gia täng giå tri däng ké cho
båt ky Sinh vién näm cu6i vä chuong trinh dei hoc giång dqy kinh doanh näo.
Cu6n såch nåy sä hCpuich trong Viec giåo duc Sinh vién kinh doanh trong tu'ong lai
vä dåo tao cåc nhå quån IY hien tqi. Chuong 3 cung cåp y tuöng Viec trién khai
thvc hien möt khöa hoc hoäc mét chuong trinh dåo tao vö tåi chinh hånh vi.

cÅU TRÜc cÜA Cl-JÖNsÅCH

Cu6n säch nåy dupc thiét ké gbm såu phån. Sau dåy lå phän töh tåt ngån gon
nöi dung cüa tü'ng chuong.

Nön tang vä nhüng khåi ni#m chinh

Tåm chuong con lai (tü'chuong 2 dén chuong 9) cüa phän dåu tién cung cåp mot
cåi nhin töng quan vö tåi chinh hånh vi. NhCpngchuong nåy dät nen möng vä cung
cåp cåc khåi niem cån thiét giüp nguöi doc nåm duqc nöi dung cåc chuong trong
näm phån cön Iqi.

Chuvng 2 Tåi chinh truyén th6ng vå Tåichinh hånh vi (Robert Bloomfield)

Chuong nåy xem xét nhCpngtranh cäi xoay quanh tåi chinh truyén th6ng vä tåi
chinh hånh vi, böi vi tåi chinh hänh vi dua yéu t6 hånh vi våo met giå thiét cüa tåi
 Chuong 1: Tài chinh hành vi: T6ng quan 17

chinh truyèn th6ng —con ngu'òi hành xü' dé t6i da héa hü'u dung kY vQng. Nhü'ng
nhà hành vi hoc thu'òng cho ràng Céch tiép can cüa hQ c6 thé giài thich nhü'ng bét
hoàn hào cüa thi truòng cüng nhu' nhü'ng hiën tuqng mâu thuân véi tài chinh
truyèn th6ng, trong khi nhü'ng ngu'ò'itheo quan diém truyèn th6ng tù' ch6i Céc mô
hình méi này v6i IY do né qué phü'Ctap và không Cé khà nàng béc bò. Qué trình
nghiên cfru vè hành vi trong béo céo tài chinh cho théy tàm quan trQngcüa Céc
nhân tb xâ h0i hQCtrong viëc khàng dinh vai trò cüa tài chinh hành vi. Céc nhà
nghiên cou hành vi càn n6 Ivc gép dôi dé chü'ngminh ràng moc ành hu'&ngcüa
Céc yéu tb hành vi Cé thé duqc dièu chinh bbi nàng Ivc cùa Céc chü thé (chàng
han nhu' Céc thi truòng canh tranh), dé tù' dé c6 thé loai bò nhü'ngtéc d0ng tbng
hqp tù' Céc dàc tinh cüa con nguòi. Nghiên cü'u này sé thiét lâp mot nèn tàng
Chung gifra nhü'ng nguòi theo quan diém truyèn th6ng và nhü'ng ngu'òi theo quan
diém hành vi, dòng thòi cüng thiét lâp cc sb cho ràng tài chinh hành vi duòng nhu'
c6 khà nàng dv béo t6t nhét.

Cheong 3 Tài chinh hành vi: Üng dvng và tinh sv phpm trong h0?t dêng
giéo dvc và dào tao kinh doanh (Rassoul Yazdipour và James A. Howard)
Màc dù tài chinh hành vi bét dàu xuét hiën vào dàu thâp niên 70, né van chu'a dày
dl] và chua duqc chép nhân mot Céch Cé hë th6ng trong chucng trình giéo duc
dai hQC vè tài chinh. SV' chép nhân nhfrng phét hiën tù' nghiên cü'u tâm IY hQCvà
nhü'ng tién b0 gàn dây trong ITnhvvc thàn kinh hQChiën dâ duqc tich hqp dày dù
vào mot khuôn kh6 nghiên cü'u dé c6 thé giài thich Céch nhü'ng nhà quàn IY và
nhfrng nhà dàu tu du'a ra Céc quyét dinh. Khuôn khb này cüng giài thich tai sao
mot sé, néu không phài tét cà, Céc quyét dinh liên tuc di chëch khòi nhü'ng dv béo
cüa nhü'ng IY thuyét kinh té vè luât mot gié và IY thuyét hü'u dung kY vQng. Quan
trQng hcn, mot khuôn khb nhu' vây cüng quy dinh Céc chién luqc dé trénh nhü'ng
sai làm xuét phét tù' Céc hiën tuqng hành vi. Chu'ong này cho ràng dâ dén lüc Céc
chucng trình giéo duc dai hQCcàn phét trién và cung cép Céc khéa hQCvè tài
chinh hành vi. Céc khéa hQCnhu' vây phài dva trên mot mô hình méi, dang trên
dà phét trién, c6 nèn tàng chü yéu tù' ITnhvvc tâm IY hQCnhân thfrc cùng nhCpng
déng gop tù' ITnhvvc thàn kinh hQC.