24-9-2018 Werkstuk

Zorgtechnologie

Robotica

Marleen Montens
KLAS 1D
Mijn naam is Marleen Montens. Ik doe de opleiding Verpleegkunde. Een van de
vakken die ik volg op school is Zorgtechnologie. Ik ga voor dit vak een werkstuk
maken over Robotica.

1
Inhoud
Zorgtechnologie......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Robotica................................................................................................. Error! Bookmark not defined.

2
 Wat is zorgtechnologie?

Zorgtechnologie is de technologie om de kwaliteit of efficiency van de zorg te

verbeteren. Er worden bijvoorbeeld allemaal nieuwe technieken en apparaten
gebruikt om zorgvragers beter te kunnen maken. De techniek blijft maar door
ontwikkelen.

3
 Robotica

Robotica is een tak van zorgtechnologie. Robotica houdt zich bezig met theoretische
implicaties en praktische toepassingen van robots.
Robotica is ook wel een wetenschap die vooral gericht is op systeemintegratie, dat is
het in elkaar opgaan van deelsystemen in één groot systeem. Een goed ontworpen
robot zal zijn waarnemingen om kunnen zetten naar handelingen en die dan
uitvoeren. Om een robot in elkaar te zetten en goed te laten werken moeten er veel
problemen overwonnen worden voor een perfecte constructie van de robot.

Robots worden voor allerlei doeleinden gebruikt. Voor dit werkstuk is het belangrijk
om te weten waarom een robot in de zorg inzetten handig is.

Robots kunnen in de geneeskunde worden gebruikt omdat ze heel erg nauwkeurig

en op kleinere schaal operaties kunnen uitvoeren. Robots kunnen nauwkeuriger te
werk gaan dan mensen. Robots kunnen dezelfde bewegingen maken als chirurgen
maar dan wel vijf keer kleiner. Doordat een ingreep op kleinere schaal gebeurt, zal
de wond veel kleiner zijn en zal daarom ook de revalidatie van een patiënt dus ook
veel sneller zijn. De robots die ze in de zorg gebruiken worden nog wel volledig door
chirurgen bestuurd. Het zijn geen computers die de robots sturen.
In België hebben ze in ziekenhuizen 20 dergelijke robots. Er komt veel kritiek op
omdat robots heel erg duur zijn. Om even een voorbeeld te geven gebruiken we
hartoperaties. Bij een traditionele operatie zaagt de chirurg eerst het borstbeen dor,
breekt hij de ribben open en snijdt dan door de spieren en het weefsel tot aan het
hart. Als dat gebeurt is kan de operatie pas beginnen. Als zo’n hartoperatie met
behulp van een robot wordt uitgevoerd dan is het voldoende om 3 kleine gaatjes in
de borstholte te maken, waardoor dan drie op afstand bestuurbare vingerachtige
metalen instrumenten ingebracht kunnen worden. De chirurg heeft dan een 3D-beeld
van de borstholte en kan van op afstand de snijinstrumenten besturen. Hierdoor ligt
niet het hele hart open en verloopt de revalidatie dus veel sneller.
Ook zijn robots in de zorg erg handig voor chirurgen in opleiding. Met behulp van
robots kan een operatie gesimuleerd worden zonder dat er echte patiënten gevaar
zouden kunnen lopen.

Nederland moet tot 2025 zeker 100 miljoen investeren in robotica. Er staat vast dat
de verwachte impact van robotica op de zorgsector het grootst is van alle sectoren in
Nederland.

“Dat die impact op de zorgsector zo groot is, komt doordat de Nederlandse

gezondheidszorg op het gebied van robotica nog niet heel ver is”, zegt Willem
Endhoven, directeur van High Tech NL. Voor sommige functies wordt nu robotica

4
gebruikt. Medische robots worden ingezet voor bijvoorbeeld minimaal-invasieve
behandelingen, endoscopieën en micromanipulatie. Holland Robotics noemt ook
exoskeletten, robots die je ‘aan kunt trekken’, als revolutionaire nieuwe generatie
protheses. In het rapport wordt voorspeld dat het aantal toepassingen de komende
jaren fors zal toenemen, met name op het gebied van ziekenhuislogistiek en
revalidatiezorg.

Er zijn al een aantal robots die in zorg ingezet zijn:

- Pepper: is een sociale robot die ouderen activeert en vermaakt.
- Tessa: is een sociale robot die de dagstructuur ondersteunt.
- Robotrollator Lea: is een rollator en persoonlijke assistent in één.
- Robotkat Joy for All: is een aaibare robotkat voor mensen met dementie.
- Slimme elektronica: robotica voor in huis, zoals een stofzuiger of verlichting.
- Zora: is een robot voor activiteiten en beweging.
- Paro: is een sociale robot voor therapeutische doelen en ontspanning.
- Robotarm Obi: is een robotarm die helpt met eten.
- Qbi: is een robot die ouderen uitdaagt om te bewegen.
- JustoCat: is een robotkat voor ontspanning en vermaak.

Slimme robots maken de zorg

nog beter
ROBOTICA Het gebruik van robots in de samenleving wordt steeds
zichtbaarder, ook binnen de zorg. In bijvoorbeeld de gehandicapten- en
ouderenzorg, is robotisering al bijna niet meer weg te denken.

De professoren Luc de Witte en Maarten Steinbuch spelen in die ontwikkeling een belangrijke
voortrekkersrol. De toepassingen van robotica in de zorg (care) worden met argusogen
bekeken. Professor de Witte is hoogleraar Technologie in de Zorg aan de Universiteit
Maastricht. “In de kern is de zorg een behoudende sector. Men is bijvoorbeeld bang dat robots
het werk gaan overnemen.
Dit zorgt voor terughoudendheid. Dat doorbreek je door de voordelen te laten zien. Dat doe ik
door regelmatig praktijktoepassingen te organiseren. Mooi om te zien dat mensen omslaan als
een blad aan een boom. Er is ook niets bedreigends aan; het is ondersteunend en kan mensen
zelfstandigheid teruggeven. Lastig is op dit moment de financiering. In de huidige wetgeving
is vergoeding van techniek pas aan de orde als het met hulp van mensen niet meer werkt. Dat
moet de overheid omkeren, zoals het ooit was.”

5
Veelbelovende toepassingen
Maarten Steinbuch is Hoogleraar aan de TU Eindhoven. “Ik denk dat de snelle ontwikkeling
de komende jaren zal zitten in de robots die een communicatiefunctie hebben en met je
meebewegen in huis. De domotica die vroeger in de muur zat, komt los.” De Witte: “Wij
noemen dat de sociale robots. Bijvoorbeeld de ‘witte zeehond’ in de ouderenzorg. Die wordt
veel toegepast. Ze zijn gericht op het aangaan van een relatie en roepen reacties op.
Dat is rustgevend en zorgt ervoor dat ouderen zich minder eenzaam voelen. We werken ook
hard aan een robot die we inzetten voor kinderen met een ernstige vorm van autisme. Zij
snappen non-verbale signalen vaak niet. De robot heeft een gezicht zonder uitdrukking. Voor
kinderen met autisme is dat ideaal, er is geen dubbele boodschap. Deze robot wordt zeer
veelbelovend toegepast. Het zijn vooral de sociale robots die een steeds belangrijkere rol gaan
spelen.”

Veilig in gebruik
“Dat geldt ook voor robotarmen, vaak bevestigt aan een rolstoel”, vertelt Steinbuch. “Die
worden veel gebruikt door mensen die geen arm-hand-functie meer hebben. De robot geeft de
cliënt weer zelfstandigheid terug. Veilig gebruik is belangrijk. Het is de kunst om mechanica
te ontwerpen die niet te veel kracht produceert. Die robotarm moet een pak melk uit de
koelkast kunnen halen, zonder het fijn te drukken.
Genoeg kracht voor huishoudelijke taken dus; dat is regel nummer één. Regel nummer twee is
dat er altijd een softwarematige veiligheid in moet zitten. Als een robotarm tegen een muur
duwt, kun je meten dat de stroom naar de motor te hoog wordt. De software zorgt er dan voor
dat de arm stopt. Je hebt dus in zowel de mechanica als in de software mogelijkheden om de
arm veilig in het gebruik te maken.”

Zelfstandig taken uitvoeren

“Een goede ontwikkeling is ook de robot die zelfstandig taken uitvoert”, volgens De Witte.
“Een mooi voorbeeld is de robot die bij cliënten steunkousen aan- en uittrekt. Heel belangrijk,
ook ter ondersteuning van het zorgveld. Wij kijken vooral naar slimme apparaten die een heel
specifieke opdracht kunnen uitvoeren, vaak taken die vervelend of zwaar zijn. Kijk naar een
tilrobot. Die tilt mensen uit bed en zet ze in een rolstoel, een zware taak die veel voorkomt in
de zorg. Prachtig dat de robot daarin verlichting kan brengen.”

Co-creatie belangrijk
Beide professoren geven aan dat robotica de komende jaren een nog belangrijkere rol gaat
spelen in de zorg. “Er kan veel meer uit co-creatie komen”, benadrukt De Witte. “Er zijn legio
voorbeelden van robotprojecten waarbij technici nooit hebben gesproken met de zorg. De
kans op succes is dan niet zo groot.” Steinbuch: “Daarom is het zo belangrijk dat er
voortdurend op die belangrijke verbindingen hamert. Een nauwe samenwerking tussen
professionals, mantelzorgers, cliënten, wetenschap en bedrijfsleven zorgt voor de beste
praktische toepassingen van robotica.”

6
7
X
Marleen Montens