Ketabton.

com
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬کرنه تغریف کړئ ؟‬

‫کرنه د خبوباتو ‪،‬سبزیجاتو او د لومړنیو نباتی موادو د تخمونو د کرلو او شیندلو لپاره د ځمکې له تیارولو‬
‫څخه غبارت دی ‪.‬‬
‫‪ ‬د افغانستان اقتصاد په څه شی باندی والړ دی ؟‬
‫د افغانستان اقتصاد په کرنه او مالداری باندی والړ دی ‪.‬‬
‫‪ ‬کوم الملونه د تولیداتو په څرنګوالی باندی اغیزه لری ؟‬
‫فزیکې ‪ ،‬اقتصادی ‪ ،‬سیاسی او ټولینز الملونه د افغانستان په اقتصاد اغیزه لری ‪.‬‬
‫‪ ‬د افغانستان کرنیز سیستم په څو ډوله دی ؟‬
‫په دوه ډوله دی اول دودیزه کرنه دوهم غصری کرنه ‪.‬‬
‫‪ ‬افغانستان څومره کریزه ځمکه لری ؟‬
‫افغانستان ‪ ۹.۷‬میلیونه هکټاره کرنیزه ځمکه لری ‪.‬‬
‫‪ ‬د افغانستان څومره ځمکه د خړبولو قابلیت لری ؟‬
‫د افغانستان ‪ ۳.۵‬میلیونه هکټاره ځمکه د خړبولو قابلیت لری ‪.‬‬
‫‪ ‬د افغانستان څومره ځمکه اوبه کېږي ؟‬
‫د افغانستان ‪ ۶.۲‬میلیونه هکټاره ځمکه اوبه کېږي ‪.‬‬

‫‪‬د کرنې پخوانی سیستم څرنګه وه تشریح یی کړی ؟‬

‫په څارویو باندی یوی کول او درانه کارونه د بزګر پرمټ کېدل یوازی د بزګر د اړتیاوو پوره کول وه او د‬
‫ډېری ځمکې څخه لږ خاصل اخیسته ‪.‬‬
‫‪ ‬د دولتی احصایی له مخی د غذایی توکو په توګه هر افغان د غنمو لګښت په کال کې څومره وه ؟‬
‫د هر افغان د غنمو لګښت په کال کې ‪ ۲۲۶‬کېلو ګرامه وه ‪.‬‬
‫‪ ‬د کرنی عصری طریقه څرنګه وه تشریح یی کړی ؟‬
‫اصالح شوی تخمونه ‪ ،‬د ناروغیو درمل ‪ ،‬د اوبو لګولو سیستم ‪ ،‬بازار موندنه ‪ ،‬اړیکې ‪ ،‬کرنیز ماشینونه‬
‫او د نباتاتو ساتنی خدمتونه او داسی نور به یی لرل ‪.‬‬
‫‪ ‬د دودیزی او عصری طریقی تر مینځ فرق واضح کړی ؟‬
‫په دودیزه کرنه کې یوازی د کورنی اړتیاوو او لګښتونو پوره کېدونکې ده او د دودیزو وسایلو څخه کار‬
‫اخلی او ټول کارونه د بزګر او څارویو په مرسته ترسره کېږي ‪.‬‬
‫او په عصری طریقه کې اصالح شوی تخمونه ‪ ،‬د ناروغیو درمل ‪ ،‬د اوبو لګولو سیستم ‪ ،‬بازار موندنه ‪،‬‬
‫اړیکې ‪ ،‬کرنیز ماشینونه او د نباتاتو ساتنی خدمتونه او داسی موجود دی ‪.‬‬

‫صفخه ‪1 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬

‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬په افغانستان کې کوم مهم زراغتی بوټی کرل کېږي ؟‬

‫په افغانستان کې غنم ‪ ،‬پنبه ‪ ،‬جوار ‪ ،‬اوربشی ‪ ،‬او میوه لرونکې بوټی کرل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬په افغانستان کې د کرنی وړ ځمکه څو فیصده اوهم واضح کړی څو فیصده ابی او څو فیصده للمی ده ؟‬
‫د هیواد د کرنی وړ ځمکه ‪ ۷.۹‬میلونه هکټآره ده او‪ ۳۲۴‬ابی او للمی یی ‪ ۴۴۴‬ده ‪.‬‬
‫‪ ‬افغانستان کې د بهر نه په څومره لوړ سطحه کې غنم کرل کېږي او په کومو سیمو کې کرل کېږي ؟‬
‫غنم د افغانستان له ‪ ۵۳۳۳‬څخه تر ‪ ۵۵۳۳‬مترو پوری کرل کېږي او غنم په ټول افغانستان کې کرل‬
‫کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬ورېجی د افغانستان په کومو سیمو کې کرل کېږي او جوار ‪ ،‬وربشی او سابه د هیواد په کومو سیمو کې‬
‫کرل کېږي ؟‬
‫وریجی او اوربشی په توده هوا او ډیرو اوبو لرونکو سیمو کې کرل کېږي ‪ ،‬او جوار په پکتیکا ‪ ،‬ننګرهار‬
‫او لوګر کې کرل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬په افغانستان کې کومی میوي کرل کېږي او کومی میوي خارج ته صادر کېږي ؟‬
‫انار ‪ ،‬بادام ‪ ،‬مڼۍ انګور ‪ ،‬هندواڼه او خټکې کرل کېږي او هم بهر ته صادر کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬په افغانستان کې کوم صنغتی ‪ ،‬طبی او عوړ لرونکې بوټی کرل کېږی ؟‬
‫صنغتی بوټی ګني ‪ ،‬چغندر او پنبه ‪ ،‬طبی بوټی زعفران ‪ ،‬شمکې ‪ ،‬خوږولې او عوړ لرونکې بوټی زغر ‪،‬‬
‫شړشم ‪ ،‬کنځلی لمر ګلی اوداسی نور کرل کېږي ‪.‬‬

‫‪‬زموږ هیواد ولی د څارویو روزلو لپاره مساعد دی ؟‬

‫ځکه چې په ټولو سیمو کې د غرونو لمنی او د خاورینو غونډیو شتون د څارویو روزنی ته شرایط چمتو‬
‫کړی ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان څو فیصده وګړی په کرنه او مالداری بوخت دی ؟‬
‫د افعانستان ‪ ۴۷۳‬فیصده وګړی په کرنه او مالداری بوخت دی ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان د څارویو د تولیداتو ارزښت د ملی ناخالص عاید په سلو کې څو دی ؟‬
‫د ‪ ۹‬ـ ‪ ۲۳‬پوری ناخالص عاید یی دی ‪.‬‬
‫‪ ‬په افعانستان کې د څارویو روزلو لپاره خلک د څه قسم مشکالتو سره مخ دی ؟‬
‫دیرش کلنو جګړو ‪ ،‬وچکالی او د پاکو اوبو کمښت حلک د ستونزو سره مخ کړی دی ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان د صادراتو څو فیصده د څارویو محصوالت برابروی ؟‬
‫د افعانستان د صادراتو په سلو کې ‪ ۲۳‬ـ ‪ ۶۳‬پوری برابروی ‪.‬‬
‫‪ ‬د هغو څارویو نومونه ولیکئ چې زموږ بزګران یی ساتی ؟‬
‫پسونه ‪ ،‬میږې ‪ ،‬اوزې ‪ ،‬اوښان ‪ ،‬خره ‪ ،‬عواوې ‪ ،‬اسونه او کچر ساتی ‪.‬‬
‫‪ ‬د هر وګړی لپاره په کال کې د غوښو او شېدو اندازه څومره ده ؟‬
‫د هر وګړی لپاره د ‪ ۲۲.۳‬تر ‪ ۲۳‬کېلو ګرامه اټکل شوی ده ‪.‬‬

‫صفخه ‪2 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬

‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪‬په افعانستان کې په څو طریقو سره د مالداری الرې چارې پرمخ ځی ؟‬

‫په دوه ډوله سره اول دودیزه دوهم عصری ‪.‬‬
‫‪ ‬دودیزی او لرعونی طریقی الری چاری تشریح کړی ؟‬
‫په لرعونی طریقه کې به کوچې مالداران په ډیرو زیاتو کړاونو په ګاللو سره د کال په اوږدو کې د خپلو‬
‫څارویو د څرولو په حاطر د یو ځای څخه بل ځای پوری تګ په حال کې وی او په واښه لرونکو سیمو کې‬
‫د څارویو په څرولو بوخت دی ‪،‬او ستونزی یی وچکالی ‪ ،‬ځښلو اوبو نشتوالی ‪ ،‬ناپاکه اوبه په ژمی کې سر‬
‫پنا نه لرل د خیوانی ناروعیو په وړاندی د څارویو نه ساتل او داسی نور ‪.‬‬
‫‪ ‬د عصری او پرمختللی طریقی الری چاری تشریح کړی ؟‬
‫په افعانستان کې په عصری او فنی ډول د څارویو روزنه او تکثیر په ‪ ۲۵۲۶‬ه کال کې پیل شوه ‪.‬او په‬
‫‪ ۲۵۲۳‬ه لومړی د څارویو کلینک په کابل کې جوړ شو ‪ .‬او په ‪ ۲۵۶۵‬ه کال کې په بدحشان او او د هغه‬
‫وخت په قطغن والیت عواګانو کې وژونکې ناروعی خپره شوه ‪ .‬په ‪ ۲۵۴۳‬ه کال تر پایه پوری په هیواد‬
‫کې ‪ ۷‬کلینکونه جوړ شو ‪ .‬او په ‪ ۲۵۳۵‬ه کال کې یی شمیر ‪ ۲۲‬ته پورته شو ‪ ،‬پوره وښو چمتو کول ‪ ،‬د‬
‫څارویو حوراک ته ښه پاملرنه د خیوانی ناروعیو پر وړاندی د څارویو ساتنه ‪ ،‬مصنوعی اصالح شوو‬
‫نسلونو ترویج او ډیرښت ‪.‬‬

‫‪‬زموږ هیواد ولی د وحشی ژویو ساتنی لپاره مساعد دی ؟‬

‫د ځنګلونو ‪ ،‬غرونو ‪ ،‬اقلیمی او خوراکې توکو پیداکېدو له کبله مساعد دی ‪.‬‬
‫‪ ‬زوحیاتین کوم دی نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫څرمښکې ‪ ،‬سمسیره ‪ ،‬چنګاښ ‪ ،‬چونګښه ‪ ،‬مار او نور ‪.‬‬
‫‪ ‬په افعانستان کې څو ډوله ماران دی او څو ډوله یی زهری دی ؟‬
‫په افعانستان کې ‪ ۶۹‬ډوله پیژندل شوی د ی چې ‪ ۹‬یی ډوله زهری ماران دی د دې جملی څخه ‪ ۳‬افعی او‬
‫‪ ۶‬کبرا دی ‪.‬‬
‫‪ ‬تی لرونکې وحشی ژوی څو ډولونه لری مثالونه یی ولیکئ ؟‬
‫‪ ۲۶۳‬ډولونه لری لکه سورلنډیان ‪ ،‬یږي ‪ ،‬پړانګ ‪ ،‬لیوان او داسی نور ‪.‬‬
‫‪ ‬الوتونکې په افعانستان کې څو ډوله دی او مشهور یی کوم دی ؟‬
‫‪ ۵۳۳‬بیال بیل ډولونه لری او مشهوریی زاڼه ‪ ،‬ډنګ ‪ ،‬طوطی ‪ ،‬کارغه ‪ ،‬مارعه ‪ ،‬باښه توتکې او داسی‬
‫نور ‪.‬‬
‫‪ ‬د وحشی ژویو ژوند د کومو ګواښونو سره مخامخ دی ؟‬
‫انسان د ځنګلونو په وهلو ‪ ،‬د کورنیو څارویو په څرولو ‪،‬د هغوی په ځالو کې السوهنه د سوځولو په خاطر‬
‫د ونو بوټو پری کول وحشی ژویو ته ګواښ پیښوي ‪.‬‬

‫‪‬هغه هیوادونه چې د هغه حلک په کرنه بوخت دی کوم هیوادونه ورته ویل کېږي ؟‬
‫پرمختیا یی هیوادونه ورته وایی او دغه خلک خپلی اړتیاوی د کرنی نه پوره کوي ‪.‬‬

‫صفخه ‪3 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬

‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬افعانستان څو فیصده حلک د خپلو اړتیاوو څخه لږ خوراکې توکې مصرف کوي او د هیواد څو فیصده‬
‫کورنی د ورځي لږ خوراکې لګښت لري ؟‬
‫ټول هیواد په سلو کې ‪ ۵۳‬نفوس د خپلی اړتیا څخه لږ خوراکې توکې مصرف کوی او په سلو کې ‪۶۴‬‬
‫کورنۍ د ورځی ډیر لږ خوراکې لګښت لری ‪.‬‬
‫‪ ‬د هیواد څو فیصده ماشومان د وزن په کمښت اخته او ولي ؟‬
‫په سلو کې ‪ ۴۳‬له دری کلنۍ څخه د ټیټ عمر ماشومان خوار ځواکې اخته دی ‪ ،‬او په سلو کې ‪۲‬ـ‪ ۹‬پوری‬
‫له همدی امله مری ‪ ،‬د هیواد ‪ ۴۴‬وګړی د بیال بیلو کمبود خوراکې توکو ستونزه لري ‪.‬‬
‫‪ ‬که د اوبو څخه سمه ګټه واحستل شي په کرنه او مالداری کې کوم بدلون راځي ؟‬
‫د کرنی او څارویو محصوالت به څو برابره زیات شی د کورنۍ د اړتیا په برسیره به د صادراتو په‬
‫برخه کې پرمختک وشی‪........‬‬
‫‪ ‬هغه الملونه چې د هیواد د کرنۍ او مالداری په پرمختک ‪ ،‬پراختیا او مخدودیت باندې اثر لري ولیکئ‬
‫؟‬
‫لکه ‪ :‬طبعی ‪ ،‬بشری ‪ ،‬اقتصاد او سیاسی الملونه دی ‪.‬‬

‫‪‬انرژی تعریف کړي ؟‬

‫انرژی هغه ځواک یا قوت دی چې په هغی سره په صنایغو ‪ ،‬ماشینونو او صنغتی تولیداتو کې حوځښت‬
‫راځی ‪.‬‬
‫‪ ‬د انرژی څو سرچېنی پیژنی نومونه یی ولکې ؟‬
‫د نرژی مهمی سرچېنی لمر ‪ ،‬اوبه ‪ ،‬ډبرو سکاره ‪ ،‬نفت او ګاز ‪................‬‬
‫‪ ‬ولی د ډبروسکاره د انرژی د مهمو توکو څخه شمیرل کېږي ؟‬
‫ځکه چې د نورو سرچېنو په نسبت ارزانه دی ‪.‬‬
‫‪ ‬د نفتو په اړه په کوم کال زمونږ په هیواد کې څیړنی پیل شوي ؟‬
‫په ‪ ۲۵۲۳‬ه کال کې د افعانی او بهرنیو جیولوجیستانو په مرسته څیړنی پیل شوی ‪.‬‬
‫‪ ‬د طبعی ګاز څخه په کومو برخو کې کار احستل کېږي او هم واضع کړی چې اوبو برښنا نه چېرته‬
‫ګټه احستل کېږي ؟‬
‫د دواړو څخه به کورنو روښانه ولو د تودولو ‪ ،‬پخلی ‪ ،‬او صنعتی کارخانو او برقی وسایلو کې ورڅخه ګټه‬
‫احیستل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د لمریزی برښنا څخه په کومو کارونو په برخه کې کار احیستل کېږي ؟‬
‫لمریز پمپونو ‪ ،‬د اوبو لګولو ‪ ،‬لمریز څراعونو او نورو کې ګټه احستل کېږی ‪ ،‬د اوبو او انرژی وزارت په‬
‫پام کې لری چې د کونړ او کوکچې په سیندونو باندی د ‪ ۷‬میلیارد ډالرو په لګښت بندونه جوړ کړی ‪.‬‬

‫‪ ‬د انرژی سرچېنی په څو ډوله دی د مثال سره یی ولیکئ ؟‬

‫په دوه ډوله دی اول نوی کېدونکې لکه لمر ‪ ،‬اوبه ‪ ،‬باد او دوهم نه نوی کېدونکې لکه نفت ‪ ،‬ګاز ‪،‬‬
‫ډبروسکاره ‪.‬‬
‫‪ ‬د انرژی نوی کېدونکې سرچېنی کومی دی تشرح یی کړي ؟‬

‫صفخه ‪4 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬

‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫د انرژی نوی کېدونکې سرچېنی هغه دی چې په طبیعت کې په پوره اندازه پیداکېږي ‪ ،‬تل موجودي وی ‪،‬‬
‫او پای ته نه رسیدونکې وي ‪.‬‬
‫‪ ‬د انرژی نه نوی کېدونکې سرچېنی کومی دی تشرح یی کړي ؟‬
‫دا هغه سرچېنی دی چې په طبیعت کې په کمه اندازه پیدا کېږي ‪ ،‬او وروسته د څه مودی د دې زیرمۍ‬
‫پای ته رسیږي او انسان نه شی کوالی چې په دومداره توګه ورڅخه ګټه واحلی ‪.‬‬
‫‪ ‬د انرژی نوی کېدو او نه نوی کېدو تر مینځ فرق څه شی دي ؟‬
‫د انرژی نوی کېدونکې په طبیعت کې په پوره اندازه پیداکېږي ‪ ،‬د طبیغت د ککړتیا المل نه ګرځي ‪ ،‬او‬
‫پای ته نه رسیدونکې دي ‪،‬‬
‫او نه نوی کېدو انرژی په طبیغت کې په کمه اندازه پیدا کېږي ‪ ،‬د طبیغت د ککړتیا المل ګرځي ‪ ،‬او پای ته‬
‫رسیدونکې دي ‪.‬‬

‫‪‬د برېښنا څخه د مهمي سرچېني په توګه په کومو ځایونو کې کار احیستل کېږي ؟‬
‫په ټولو صنغتي او اقتصادي چارو کورونو ښارونو او برقي وسایلو کې کار احیستل کېږي ‪.‬‬
‫‪‬په افعانستان کې د برېښنا لومړي دستګاه د کوم پاچا او په کوم کال جوړه شوه ؟‬
‫د عبدالرخمن خان په وخت کې او په ‪ ۲۶۹۳‬ه ل کال ‪.‬‬
‫‪ ۲۶۷۳ ‬ه ل کال په جالل اباد کې څومره کېلو واټ ظرفیت سره د برېښنا ماشین په کار واچول شو ؟‬
‫‪ ۲۶۷۳‬ه ل کال په جالل اباد کې د ‪ ۲۷‬کېلو واټ په ظرفیت یو ماشین د بړاس په واسطه په کار واچول‬
‫شو ‪.‬‬
‫‪ ‬په پعمان کې په کوم کال او څومره ظرفیت او څو کېلو واټ سره کوچنۍ دستګاه په کار واچول شوه ؟‬
‫په پغمان کې ‪ ۲۶۷۲‬ه ل کال ‪ ۲۳‬کېلو واټه په وړتیا له بړاس څخه برېښنا د تولید یوه کوچنۍ دستګاه په کار‬
‫واچول شوه ‪.‬‬
‫‪ ‬د ماسټر پالن له مخي افعانستان د څومره میګاواټه برېښنا قابلیت لري او د دې جملی څخه څومره یی‬
‫خرارتي او څومره یی اوبو ده ؟‬
‫د ماسټر پالن له مخي افعانستان ‪ ۶۴۳۳۳‬میګاه واټه برېښنا وړتیا لري چې ‪ ۶۵۳۳۳‬یی اوبو او پاتي نوره‬
‫یی خرارتي ده ‪.‬‬
‫‪ ۲۷۹۲ ‬م کال په نړۍ کې د برېښنا د سړی سر تولید اندازه په یو ساغت کې څومره وه او په همدی کال‬
‫کې په افعانستان کې د سړی سر تولید اندازه څومره وه چې د نړۍ په سطخه څو واری کمه وه ؟‬
‫په ‪ ۲۷۹۲‬م کال کې په نړۍ کې د سړی سر اندازه په یو ساغت کې ‪ ۲۹۲۴‬کېلو واټه وه او په همدې کال‬
‫په افعانستان کې د سړی سر اندازه یو ساغت کې ‪ ۴۲‬کېلو واټه وه چې د نړۍ په سطخه ‪ ۴۶‬ځله کمه وه ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان د اوبو برېښنا بندونو نومونه ولیکئ ؟‬
‫د نغلو بند ‪ ،‬درونټي بند ‪ ،‬سروبي بند ‪ ،‬کجکې بند ‪ ،‬ماهیپر بند او جبل السراج بند ‪.‬‬

‫‪‬د کومه پیړۍ کې برېښنا د انرژی یوی مهمی سرچېنی په توګه پیژندل شوی ده ؟‬
‫د ‪ ۶۳‬پیړۍ له نیمایی را وروسته په صنغت او د بشریت ژوند په ټولو برخو کې برېښنا د انرژی د یوی‬
‫مهمی سرچېنی په توګه پیژندل شوی ده ‪.‬‬
‫‪ ‬د لومړی سروې له مخی افعانستان سیندونه په یو ساغت کې د څومره اوبو انرژی وړتیا لری ؟‬
‫صفخه ‪5 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫د افعانستان له سیندونو څخه په یو ساغت کې ‪ ۶.۳‬میلونه کېلو واټه برېښنا ترالسه کېدای شی ‪.‬‬
‫‪ ‬په اوسنۍ وخت کې برېښنا د کومو سرچېنو څخه ترالسه کېږي ؟‬
‫په اوسنۍ وخت کې نه یوازی د سیندونو څخه بلکې له خرارتی سرچېنو لکه ‪ :‬ډبرو سکاره ‪ ،‬نفتو او ګازو‬
‫څخه تر السه کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬دا برېښنا په کوم سیند جوړه شوی په کوم کال یی کار پیل شوی او په کوم کال یی کار پای ته رسیدلي د‬
‫برېشنا ظرفیت څومره او چېرته په مصرف رسیږي ؟‬
‫دا برېښنا د سالنګ په سیند جوړه شوي په ‪ ۲۶۷۴‬ه ل کال کې کار پیل شوی او په ‪ ۲۶۷۷‬ه ل کال کې کار‬
‫پای ته رسیدلي دری توربینونه لری چې مجموغی ظرفیت یی ‪ ۲۳۳۳‬کېلو واټه دي په دی باندی جبل‬
‫السراج ‪ ،‬چاریکارو ‪ ،‬د ښارونو په روښانه کولو او د ګلبهار فابریکه په کار اچولو کې ور څخه کار‬
‫اخیستل کېږي ‪.‬‬

‫‪‬دا د برېښنا بند په کوم کال جوړ شوي وړتیا یی څومره او چېرته په مصرف رسیږي ؟‬
‫د چک د برېښنا بند په ‪ ۲۵۲۲‬ه ل کال د عوایی په میاشت کې جوړ شوي چې په ساعت کې ‪ ۵۵۳۳‬کېلو‬
‫واټه توان لري او په کابل کې په مصرف رسیږي ‪.‬‬

‫‪‬دا بند په کوم کال جوړ شوي څومره ظرفیت لري او چېرته په مصرف رسیږي ؟‬
‫دغه بند په ‪ ۲۵۶۳‬ه ل کال د کندوز پر سیند جوړ شوی په یو ساغت کې ‪ ۴۷۳۳‬کېلو واټه وړتیا لري د‬
‫بغالن په نساجي فابریکې ‪ ،‬د موټرو ترمیم په فابریکې او د بغالن ښار په روښانه کولو کې مصرفیږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د کجکې برېښنا بند کار په کوم کال شروغ شوی او په کوم کال ختم شوي دا بند په کوم ځای کې جوړ‬
‫شوي او ظرفیت یی څومره ده ؟‬
‫د جوړلو کار یی په ‪ ۲۵۵۳‬ه ل کې پیل او په ‪ ۲۵۵۶‬ه ل کال کې ختم شو د هلمند کجکې په ولسوالی کې‬
‫جوړ شوي او د تولید ظرفیت یی ‪ ۵۵۳۳۳‬کېلو واټه دي ‪.‬‬

‫‪ ‬د سروبي د بریښنا بند کار په کوم کال شروغ شوي او په کوم کال ختم شوي ظرفیت یی څومره او‬
‫بجلی یی په کوم ځای کې په مصرف رسیږي ؟‬
‫کار یی په ‪ ۲۵۵۳‬ه ل کال کې پیل او په ‪ ۲۵۵۲‬ه ل کال کې پای ته ورسید د دې دستګاه اوسنۍ ظرفیت یی‬
‫په یو ساغت کې ‪ ۶۶۳۳۳‬کېلو واټه دی ‪ ،‬او مصرف یی د کابل ښار روښانه کولو د ګلبهار فابریکې او د‬
‫مرکز د یو شمیر صنغتی موسیسو کې کار اخیستل کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬ماهیپر د بریښنا بند کار په کوم کال شروغ شوي او په کوم کال ختم شوي ظرفیت یی څومره او بجلی‬
‫یی په کوم ځای کې په مصرف رسیږي ؟‬
‫صفخه ‪6 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫د ماهیپر بند کار په ‪ ۲۵۵۲‬ه ل کال کې پیل او په ‪ ۲۵۴۳‬ه ل کال کې ختم شوی ‪ ،‬او ظرفیت یی چې هر‬
‫دربین یی په یو ساغت کې ‪( ۶۶۳۳۳‬ټول ‪ ) ۲۲۳۳۳‬واټه بریښنا تولیدوي ‪ ،‬او په کابل کې په مصرف‬
‫رسیږي ‪.‬‬

‫‪ ‬درونټې بریښنا کار په کوم کال شروغ شوي او په کوم کال ختم شوي ظرفیت یی ټول څومره او بجلی‬
‫یی په کوم ځای کې په مصرف رسیږي ؟‬

‫د درونټې بریښنا کار په ‪ ۲۵۵۶‬ه ل کال کې پیل او په ‪ ۲۵۴۵‬ه ل کال کې ختم شوي ظرفیت یی په یو‬
‫ساغت کې ‪ ۲۶۳۳۳‬کېلو واټه دي ‪ ،‬او مصرف یی جالل اباد ښار روښانه کول صنغتی موسیسو او د‬
‫‪ ۵۶۳۳۳‬جریبه ځمکو ته اوبو پمپ کولو لپاره کار اخیستل کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د نغلو بند فابریکه په کوم ځای کې جوړه شوی د دې فابریکې کار په کوم کال شروغ شوی او په‬
‫کوم کال ختم شوی ظرفیت یی څومره بریښنا یی چېرته په مصرف رسیږي او موخي یی کومی وي ؟‬
‫د کابل ښار په ختیځ ‪ ۹۳‬کېلو مترو په واټن جوړ شوی ‪ ،‬او کاریی په ‪ ۲۵۵۷‬کې پیل او په ‪ ۲۵۴۲‬ه ل کال‬
‫کې ختم شوی ‪ ،‬ظرفیت یی څلور دربینونه لری چې ټوله وړتیا یی په یو ساغت کې ‪ ۲۳۳۳۳۳‬کېلو واټه‬
‫ده او بریښنا یی په کابل کې په مصرف رسیږي او موخې یی د سروبې اوسنیو او وروستیو فابریکو لپاره د‬
‫اړتیا وړ اوبو زیرمه کول ‪.‬‬

‫‪ ‬د ازبکستان د بریښنا د پروژی کار په کوم کال شروغ شوی لومړی برخه ‪،‬دوهمه برخه او درېمه برخه‬
‫کار یی د کوم ځای نه تر کوم ځای پوری او ظرفیت یی څومره دی ؟‬
‫د ازبکستان د بریښنا د پروژی کار په ‪ ۲۵۷۲‬ه ل کال کې پیل شو ‪ ،‬لومړی برخه ‪ :‬له ازبکستان څخه تر‬
‫حیرتانو پوری د ‪ ۳۵‬کېلو مترو په اوږدوالی د ‪ ۶۶۳‬کېلو واټو د بل سرکت مزي غځول او د بریښنا‬
‫لیږدول ‪ ،‬دوهمه برخه ‪ :‬د مزار شریف له نایب اباد څخه ‪ ۶۶۳‬کېلو واټه د بل سرکت مزي د ‪ ۶۵‬کېلو‬
‫مترو په اوږدوالی غځول او لیږدول ‪ ،‬درېمه برخه ‪ :‬له نایب اباد څخه تر پلخمري پوری د ‪ ۲۲۴‬کېلو مترو‬
‫په اوږدوالی ‪ ۶۶۳‬کېلو واټه بریښنا مزي غځول او د بریښنا لیږدول ‪.‬‬

‫‪ ‬د حرارتي بریښنا د سون توکې څه شی دی ولیکئ ؟‬

‫د حرارتي بریښنا سون توکې د ډبرو سکارو ‪ ،‬نفتو ‪ ،‬او ګازونه دي ‪.‬‬
‫‪ ‬لومړی ډیزلی بریښنا په کوم کال په کابل کې جوړه شوه ؟‬
‫لومړی ډیزلی بریښنا په ‪ ۲۵۳۲‬ه ل کال کې یه کابل کې جوړه شوه ‪.‬‬
‫‪ ‬بله د کوچني فابریکه په ‪ ۵۳۳‬کېلو واټو په ظرفیت د څه په خاطر جوړه شوه ؟‬
‫د کندهار د وړۍ اوبدلو په خاطر جوړه شو ‪.‬‬
‫‪ ‬د انرژی او اوبو وزارت د راپور له مخی ‪ ۲۵۷۳‬ه ل کال کې د حرارتی بریښنا د ټولو فابریکو ظرفیت‬
‫څومره وه او د ټول هېواد فابریکو په سلو کې څوومه برخه جوړوله ؟‬

‫صفخه ‪7 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬

‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫ټولو فابریکو په یو ساعت کې ‪ ۴۶.۹‬زره کېلو واټه ته رسیده او ټول هیواد په سلو کې ‪ ۲۶.۳‬جوړله ‪.‬‬

‫‪ ‬دا حرارتی بریښنا په کوم ځای کې جوړه شوی او ظرفیت یی څومره او د سون توکې یی څه شی دی‬
‫او چېرته په مصرف رسیږي ؟‬
‫د مزار شریف د ښار لویدیځ په ‪ ۶۳‬کېلو مترو واټن موقغیت لری او ظرفیت یی په یو ساعت کې ‪ ۵۲‬زره‬
‫کېلو واټه دی او د سون توکې یی ګاز دی چې د جوزجان څخه په نل لیکه کې لیږدول کېږي او ‪ ۶۴‬زره‬
‫کېلو واټه یی بریښنا د کېمیاوي سرې فابریکې لپاره او ‪ ۲۶۳۳۳‬زره کېلو واټه بریښنا یی د مزار شریف د‬
‫ښار روښانه کولو لپاره په پام کې نیول شو ي ‪.‬‬

‫‪ ‬د کندهار په ښار کې لومړی حرارتي بریښنا فابریکه په څومره ظرفیت په کار پیل کړ او اوس یی‬
‫ظرفیت څومره دی همدارنګه د هرات د بریښنا حرارتی شبکه څومره ظرفیت لري او د سون توکې څه شی‬
‫دي ؟‬
‫لومړی حرارتی بریښنا فابریکه په ‪ ۵۳۳۳‬کېلو واټو په ظرفیت سره په کار پیل وکړ او اوس یی ظرفیت‬
‫‪ ۲۶۳۳۳‬کېلو واټه دی ‪ ،‬هرات د بریښنا حرارتی دستګاه په یو ساغت کې ‪ ۲۶۳۳۳‬کېلو واټه ظرفیت لري‬
‫چې د ډیزلو پرته پکې ډبرو سکاره هم سوځي ‪.‬‬

‫‪ ‬د کابل ښار په شمال د خیرخانې مینې ترڅنګ د حرارتی بریښنا دستګاه د جوړلو کار په کوم کال‬
‫شروع شوی او په کوم کال ختم شوی د دې فابریکې ظرفیت څومره دی او همدارنګه یوه بله شبکه‬
‫حرارتی بریښنا دستګاه څوکېلو واټو په ظرفیت او د کابل په کوم ځای کې موقعیت لري جوړه شوي ده ؟‬
‫د کابل ښار په شمال د خیرخانې مینې ترڅنګ د حرارتی بریښنا د جوړلو کار په ‪ ۲۵۳۳‬ه ل کال کې پیل‬
‫او په ‪ ۲۵۳۹‬ه ل کال کې ختم شوی د ‪ ۴۳‬زرو کېلو واټه بریښنا ظرفیت لری ‪.‬‬
‫د کابل ښار ختیځ ته د هودخیلو په سیمه کې د بریښنا یوه بله حرارتی فابریکه ده چې یه یو ساعت کې‬
‫‪ ۴۵.۲‬کېلو واټو په ظرفیت جوړه شوي ‪.‬‬

‫‪ ‬زموږ په هیواد کې د ډبرو سکارو سروې او څیړنې په کوم ځای او د چا له خوا وشوې ؟‬
‫د افعانستان د ډبرو سکارو زیرمو په اړه څیړنې او سروې د لومړی ځل لپاره په ‪ ۲۵۶۳‬ه ل کال کې د‬
‫هندی جیولوجیستانو هیئات له خوا د کهمرد‪ ،‬اشپشتې ‪ ،‬صوف درې ‪ ،‬تاله او برفک سیمو کې وشوي ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان په کومو سیمو کې د ډبروسکارو لوي زیرمې شته ؟‬
‫په شمال کې د ډبرو سکارو ډیرې لوی زیرمی شته چې پراخه سیمه یی نیولې ده دغه سیمه د تخار څخه تر‬
‫هرات پوری غځیدلې ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان د کومو ځایونو څخه زیات د ډبرو سکاره رایستل کېږي ؟‬
‫کرکر ‪ ،‬اشپشتې ‪ ،‬کرخ ‪ ،‬سبزکو ‪ ،‬صوف دره او بنګې څخه خو زیاتره یی کرکر او اشپشتې سیمې دي ‪.‬‬

‫صفخه ‪8 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬

‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬دا کان چېرته موقغیت لري زیرمې یی څومره اټکل شوي د کومو الملونو له کبله ورڅخه کمه ګټه‬
‫اخیستل کېږي او سکاره یی چېرته په مصرف رسیږي ؟‬
‫په سمنګانو کې موقعیت لري زیرمې یي ‪ ۹۴‬میلیونو ټنو ته رسیږي المل یی دا دی چې یو خو صنغتی‬
‫مرکزونو څخه لیری دی او بل دا چې د لیږدولو وسایل مخدود او امکانات په الس کې نشته او په کابل بلح‬
‫کې په مصرف رسیږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د دې کان د موقعیت په اړه معلومات ولیکئ ‪ ،‬دا کان د کېمیت او کېفیت له مخي ډیر اهمیت نه لري‬
‫ولی ‪ ،‬د کان زیرمې څومره اټکل شوي او چېرته په مصرف رسیږي ؟‬
‫دغه کان د پلخمري د صنغتی ښار جنوب ته په ‪ ۲۲۳‬کېلو مترو په واټن کې د بغالن والیت د سیغان په‬
‫سیمه کې پروت دي ‪ ،‬دا ځکه چې د جوړښت له مخی پیچلی او د هغه رایستلو په برخه کې سونزی دي د‬
‫دغه کان زیرمې ‪ ۳۳۳‬زرو ټنو ته رسیږي د دولتی ادارو ‪ ،‬روغتونونو او د کابل ښار لپاره ورڅخه کار‬
‫اخیستل کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬دا کان چېرته موقعیت لری ظرفیت یی څومره اټکل شو په ‪ ۲۵۷۹‬ه ل کال کې د دې کان څخه څومره‬
‫سکاره رایستل شوي دي ورځینۍ تولید یی په منځینۍ توګه څومره او سکاره یی چېرته په مصرف رسیږي‬
‫؟‬
‫د کرکرو کان د پلخمري ښار څخه لس کېلو متره لېری جنوب ختیځ ته د کرکر له غره سره پروت دي ‪،‬‬
‫‪ ۲۳‬میلیونه ظرفیت لري ‪ ،‬په ‪ ۲۵۷۹‬ه ل کال کې ددعه کان څخه ‪ ۵۷۳۳‬ټنو څخه زیات سکاره ایستل شوي‬
‫او ورځینی تولیدات یی په منځینی توګه ‪ ۵۳۳‬څخه تر ‪ ۴۳۳‬ټنو پوری دی‪ ،‬او مصرف یی د پلخمري‬
‫سیمټو فابریکه ‪ ،‬بټیو او په کابل کې په مصرف رسیږي ‪.‬‬
‫دا کان ولی د زیات اهمیت وړ دي ؟‬

‫‪ ‬نوموړی کان د پلخمري صنعتی مرکزونو ته نژدی پروت دی او د بلی خوا د کابل ــــــــــ کندز د لویې‬
‫الرې په خوا کې پروت دي نو ځکه د اهمیت وړ دي ‪.‬‬

‫‪ ‬د دي کان موقعیت په اړه معلومات ولیکئ اټکلی زیرمي یی څومره دی په کوم کال باندې حصوصي‬
‫سکتور ته وسپارل شول د دې کان کلنۍ تولیدات څومره او کلنۍ عاید یی څومره او سکاره یی چېرته په‬
‫مصرف رسیږي ؟‬
‫دغه کان د هرات والیت ختیځ کې ‪ ۲۲۳‬کېلو مترو په واټن د سبزک غاښي څخه الندې واقع دی د کرح‬
‫سیند پورته خوا ته موقعیت لری زیرمې یی ‪ ۷.۳‬میلیونه ټنه ښودل شوي ‪ ،‬دغه کان ‪ ۲۵۷۲‬ه ل کال کې‬
‫حصوصي سکتور ته وسپارل شو کلنۍ تولیدات یی ‪ ۴۳‬زره ټنه او کلنۍ عاید یی ‪ ۶۳‬میلیونه دي مصرف‬
‫یی هرات ښاروالې او فرقه ورڅخه کار اخلي ‪.‬‬

‫صفخه ‪9 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬

‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬په ‪ ۲۵۵۵‬ه ل کال کې د کومي کمپنۍ لخوا په منظمه توګه د نفتو سروې په کوم ځای کې ترسره شوي‬
‫؟‬
‫په ‪ ۲۵۵۵‬ه ل کال کې یوې سویډني کمپنۍ د نفتو د پلټني چاري په منظمه توګه د سرپل په والیت کې پیل‬
‫او د پام وړ بریالیتوبونه یی ترالسه کړل ‪.‬‬
‫‪ ‬د شوروي اتخاد متخصصینو لخوا په کوم کال په کوم ځای کې څومره مربع میله ساحه کې د نفتو پلټني‬
‫شوي ؟‬
‫د شوروي اتخاد متخصصینو په مرسته د مزارشریف او اندخوی ترمنځ د افعانستان په شمال کې په ‪۴۲۳۳‬‬
‫مربع میله ساحه کې د نفتو پلټنی پیل شوي‬
‫په ‪ ۲۵۵۷‬ه ل کال کې ‪.‬‬
‫‪ ‬د هغو والیتونو نومونه ولیکئ چې د نفتو زیرمې پکې تر سترګو کېږي او هم ولیکئ چې یوازینۍ د نفتو‬
‫تثبیت شوی زیرمه د څه په نوم یادیږي او په کوم ځای کې ده ؟‬
‫هرات ‪ ،‬شبرغان ‪ ،‬میمنې ‪ ،‬کندز ‪ ،‬تالقان ‪ ،‬مزارشریف او نورو سیمو کې د نفتو زیرمې ترسترګو شوي ‪،‬‬
‫او د نفتو یوازینۍ تثبیت شوی زیرمه په جوزجان کې ده او د انګوت په نامه یادیږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د ا کان چېرته موقیعت لري او طبقی یی د څو څخه تر څو پوری دی جولوژیکې زیرمې یی څومره او‬
‫د رایستلو زیرمې څومره دی ؟‬
‫د سرپل ښار څخه پنځه کېلو متره ختیځ کې پروت دی چې د نفتو طبقی یی د ‪ ۲۲۳۳‬نه تر ‪ ۲۶۳۳‬مترو‬
‫پوری تر سترګو کېږي ‪ ،‬جیولوژیکې زیرمی یی ‪ ۹.۲‬میلونو ټنه او ایستل کېدو وړ زیرمې یی ‪۶،۳۲‬‬
‫میلیونه ټنه ده ‪.‬‬

‫‪ ‬دا کان چېرته موقیعت لري ټولي زیرمې څومره او د ګټی وړ زیرمي څومره دي ؟‬
‫د سرپل څخه لس ټنه کېلو متره ختیځ کې دي ټولې زیرمې یی ‪ ۲۶‬میلیونو ټنه ښودل شوي او د ګټی وړ‬
‫زیرمې یی څلور میلونه دي ‪.‬‬

‫‪ ‬دا کان چېرته موقیعت لري اټکلی زیرمې څومره او د رایستلو زیرمې څومره دی ؟‬
‫د سرپل جنوب ختیځ ته په ‪ ۲۶‬کېلو متره کې پروت دی جیولوژیکې زیرمې یی ‪ ۲۷،۲‬میلیونه ټڼه او د‬
‫ایستلو وړ زیرمې ‪ ۲،۵۷۲‬میلیونه ټنه نفت ښودل شوی ‪.‬‬

‫‪ ‬دا کان چېرته موقیعت لري او اټکلی زیرمې یی څومره او د ایستلو وړ زیرمې یی څومره دي ؟‬
‫د شبرغان ښار د جنوب لویدیځ په ‪ ۲۳‬کېلومترکې کې پروت دي زیرمې یی ‪ ۷،۲۷‬میلیونه ټنه او د ایستلو‬
‫وړ زیرمې یی ‪ ۵،۴‬میلیونه ټنه دي ‪.‬‬
‫صفخه ‪11 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬هغه لومړی فلز چې انسانانو وپیژندل کوم وه او هغه چې دوهم ځل یی وپیژاند کوم او ولیکئ چې زموږ‬
‫په هیواد کې د کومو فلزاتو کانونونه شته ؟‬
‫هغه لومړی فلز چې انسانانو وپیژاند مس وه او دوهم اوسپنه وه ‪ ،‬زموږ په هیواد کې د یو شمیر فلزاتو لکه‬
‫‪ :‬مس ‪ ،‬اوسپنه ‪ ،‬سرب ‪ ،‬جست ‪ ،‬کروم او ګرانبیه فلزات لکه ‪ :‬سرو زر او سپینو زرو زیرمې شته ‪.‬‬
‫‪ ‬د اوسپنې زیرمی زموږ د هیواد په کومو سیمو کې شته د اټکلی زیرمو په واضح کولو سره یی ولیکئ ؟‬
‫د کندهار په خاکریز کې چې اټکلی زیرمه یی ‪ ۷،۶۵‬میلیونه ټنه ښودل شوي ‪ ،‬د هرات د عوریانو کان ‪،‬‬
‫بدخشان د سیاه دری کان چې اټکلی زیرمه یی ‪ ۴۳‬نه تر ‪ ۴۳‬میلیونو ټنه ده ‪ ،‬د پغمان والسوالی د اوسپنۍ‬
‫کان چې اټکلی زیرمه یی ‪ ۲،۵۷‬میلیونوټنو ته رسیږي او د جبل السراج د اوسپنۍ کان چې اټکلی زیرمه یی‬
‫‪ ۷‬میلیونو ټنو ته رسیږي ‪.‬‬

‫‪ ‬دا کان چېرته موقیعت لري د اوسپنې اټکلی زیرمه څومره او دوهمی اټکلی زیرمې څومره او د اوسپنې‬
‫سلنه یی څومره ده ؟‬
‫د بامیان جنوب ختیځ په ‪ ۴۳‬کېلو متره کې پروت دي اټکلی زیرمې یی ‪ ۲،۷‬میلیارده ټنه ښودل شوی او‬
‫سلنه یی ‪ ۲۵،۳‬ښودل شوی ‪.‬د کانونو وزارت نوي شمیرنی د دغه کان ثبت شوی زیرمې ‪ ۲۲۳‬میلیونه ټنه‬
‫او اټکلی زیرمه یی ‪ ۶۳۹۳‬میلیونه ښودلی ده ‪.‬‬

‫‪ ‬د افعانستان په لسووالیتونو کې څو د مسو کانونونو زیرمې شته د کوم ځای څخه تر کوم ځای پوری‬
‫دی ؟‬
‫د افعانستان په لسو والیتونو کې ‪ ۲۶‬زیرمې شته د فراه څخه تر کندهار پوری پراخه ساخه یی نیولی ده ‪.‬‬
‫‪ ‬د کابل په مربوطاتو کې د مسو کانونونه په کومو ځایونو کې شته د سلنه سره یی نومونه هم ولیکئ او‬
‫هم ولیکئ چې د زابل کندالن د مسو کان زیرمه څومره ده او د مسو اندازه په سلو کې څو ده ؟‬
‫د مسو طبقو کانونونه په تغر خورد کابل او ان چهلستون په غرونوکې تر سترګو کېږي ‪ ،‬د کابل په دربند‬
‫کې (د عینک له کان څخه ‪ ۷-۷‬کېلو متره ) په خطی بڼه پروت دی چې د مسو اندازه یی په سلو کې ‪۳،۷۳‬‬
‫ــــــ ‪ ۲،۳۳‬پوری ده او د زابل په والیت کې د کندالن په سیمه کې ثبت شوی چې د مسو اندازه یی په سلو‬
‫کې ‪ ۳،۲۶‬څخه تر ‪ ۲،۶‬پوره ده ټوله زیرمه یی ‪ ۳‬نه تر ‪ ۷‬میلیونو ټنو پوری اټکل شوي ده ‪.‬‬

‫‪ ‬دا کان چې رته موقیعت لري د مسو اندازه یی څومره او اولنۍ اټکلی زیرمه څومره او د وزرات نویو‬
‫شمیرو له مخی یی اټکلی زیرمه څومره ده ؟‬
‫د کابل ښار جنوب ختیځ ته پروت دی د مسو اندازه یی ‪ ۲،۶‬نه تر ‪ ۲،۳‬پوری ده او اټکلی زیرمه یی ‪۴‬‬
‫میلیونه ټنه ده او د نویو شیمرو له مخی یی اټکلی زرمه ‪ ۲۲‬نه تر ‪ ۲۵‬میلیونه ټنه ښودل شوي ‪.‬‬
‫‪ ‬د هغو سیمو نومونه ولیکئ چې مس زیرمی د ارزښت وړ وي ؟‬
‫د مسو کان زیرمې د هرت په شیدا ‪ ،‬بادعیس ‪ ،‬فرا ‪ ،‬هلمند ‪ ،‬کابل ‪ ،‬غزنی بامیان ‪ ،‬غوربند ‪ ،‬اندراب ‪،‬‬
‫بغالن او سرپل کې هم د ارزښت وړ دي ‪.‬‬

‫صفخه ‪11 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬د افعنستان په کومو سیمو کې سره زر شته او هم ولیکئ چې د هر یو ټن کانی توکو کې څومره سره‬
‫زر شته ؟‬
‫مهم کانونه یی د بدخشان په یفتل او د غزنی په مقر کې شته او په هر ټن کانی توکو کې د ‪ ۲‬څخه تر ‪۷۳‬‬
‫ګرامو پوری سره زر شته ‪.‬‬

‫‪ ‬د افعانستان په کومو سیمو کې سپین زر شته نومونه یی ولیکئ ؟‬

‫د سپینو زرو زیرمې په پنجشیر له عمرو څخه تر خاواک پوری هرات سیم کوه او د بی بی ګوهر کوه په‬
‫سیمه او د کندهار په خاکریز کې شته ‪.‬‬

‫‪ ‬د افعانستان په کومو سیمو کې د سربو او جستو زیرمې شته او هم د سربو او جستو اټکلې زیرمي‬
‫ولیکئ ؟‬
‫په کندهار او د بی بی ګوهر د سربو او جستو کان نوم اخیسالی شو چې ‪ ۶۲۲۳۳‬ټنه جست او ‪ ۳۳۳۳‬ټنه‬
‫سرب ښودل شوی دي ‪.‬‬

‫‪ ‬د افعانستان په کومو سیمو کې شته او هم ولیکئ چې د حوست او د میدان وردک کرومو ډبرو‬
‫کانونونو رایستلو کلنۍ اندازه څومره ده‬
‫د حوست ‪ ،‬میدان وردکو ‪ ،‬لوګر ‪ ،‬مخمد اغی کلنګار او د کندهار په سیمو کې شته ‪ ،‬د حوست د کرومو‬
‫رایستلو کلنۍ اندازه ‪ ۹۵۳۳۳‬ټنه ښودلی ده او د میدان وردکو هغه یی ‪ ۴۳۳۳۳‬ټنه ښودلی ده ‪.‬‬

‫‪ ‬کوم شرایط باید برابر شی چې فلزات په پراخه اندازه راویستل شي ؟‬

‫د هیواد فلزی زیرمې پانګی اچونی ‪ ،‬تخنیکې وسایلو ‪ ،‬د فنی پرسونل او د هیواد دننه او بهر د خرڅالو‬
‫بازار په چمتو کېدو سره په پراخه اندازه رایستل کېدای شي ؟‬
‫‪ ‬د فلزاتو د ارزښتونو په اړه مغلومات ولیکئ او د هیواد په پرمختګ کې د فلزاتو رول څه شی دی ؟‬
‫فلزات ځانګړی اقتصادې ارزښت لري د کرنۍ ‪ ،‬سوداګری ‪ ،‬تخنیک او د ژوند په نورو چارو په برخو کې‬
‫اقتصادی فعالیتونه پرمختګونه د فلزی صنایعو له پراختیا سره اړه لري ‪ ،‬فلزی زیرمې د هیواد صنعت کېدو‬
‫د خلکو ژوند کچې لوړیدو او د اقتصادې پراختیا لپاره مهم دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د هغو فلزاتو نومونه ولیکئ چې د زنګ ضد ځانګړتیاوی لری ؟‬
‫قلغی ‪ ،‬سرب او نکل د زنګ ضد ځانګړتیاوې لری ‪.‬‬
‫‪ ‬د فلزاتو څخه په کومو برخو کې کار اخیستل کېږي ؟‬
‫د سرو زرو څخه د ګاڼو او پولی واخد د پشنوانې په توګه په بانکونو کې کار اخیستل کېږي او له سپینو‬
‫زرو څخه په نقره یی مسکوکاتو او ګاڼو کې کار اخیستل کېږي اوسپنه د تحنیکې وسایلو لپاره او نور فلزات‬
‫لکه المونیم مس چې د بریښنا او تودوخی د لیږدولو لپاره کار اخیستل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د مسو او جستو د یو ځای کېدو څخه څه په الس راځي او ځه شی ورڅخه جوړیږي ؟‬

‫صفخه ‪12 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫د د مسو او جستو د یوځای کېدو څخه برنج په الس راځي او د سماوارونو ‪،‬چلمچې ګانو ‪ ،‬دروازو په‬
‫دستګیرونو او نورو برنجی وسایلو په جوړلو کې ورڅخه کارخلی ‪.‬‬

‫‪ ‬د هغو ډبرو نومونه ولیکئ چې په ودانی کې ورڅخه کار اخستل کېږي ؟‬
‫ګرانیت ‪ ،‬بزلت ‪ ،‬متحوله ‪ ،‬رحام او د مرمر ډبرې په کې کاریږي ‪.‬‬

‫‪ ‬دا ډبرې د کومو منرالونو څخه جوړی دی او د هیوادپه کومو ځایونوکې شته او چېرته ورڅخه کار‬
‫اخیستل کېږي ؟‬
‫دا ډبرې د درو منرالونو څخه جوړی دی ‪ ۲‬فلدسپار ‪ ۶‬کوارتز ‪ ۵‬مایکا چې ښی نمونی د دانا تر څنګ‬
‫غرونو او نورو غرنیو سیمو ډبرو لکه سالنګونو کې تر السه کېږي د ودانیو په زینو ‪ ،‬تهدابونو ‪ ،‬بنسټونو‬
‫او سړکونو کې ور څخه کار اخیستل کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د ا ډبری چېرته وی او د افعانستان په کومو برخو کې پیدا کېږي د کومو منرالونو څخه جوړی او‬
‫چېرته ور څخه کار اخیستل کېږی ؟‬
‫دا ډبرې د اور عورځونکو یا اتشفشان په غرونو کې پیدا کېږي د افعانستان په غرنیو سیمو کې شته د‬
‫پیروکسین ‪ ،‬فلدسپار ‪ ،‬الیوین او ځینې نورو منرالونو څخه جوړی دی او د ودانیو په تهدابونو کې ور څخه‬
‫کار اخیستل کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د دې ډبرو د جوړښت په اړه مغلومات ولیکئ ؟‬

‫په دریابونو کې د رسوب او اهکې ډبرو څخه رامینځته کېږي د وخت په تیریدو او د تودوخی له امله په‬
‫مرمرو بدلیږي او د دې ډبرو زخیرې زموږ په هیواد کې ډېری دی ‪.‬‬

‫‪ ‬د ا ډبری څنګه مینځته راځي او کوم قسم ښکال پیداکوي او دا ډبری د افعانستان په کومو سیمو کې شته‬
‫نومونه یی ولیکئ او د دې ډبرو څخه په کومو شیانو کې استفاده کېږي ؟‬
‫حالص مرمر سپین رنګ لري دا اهکې ډبری دی چې د فشار او تودوخی له امله یی بڼه بدلون کوي د پرې‬
‫کېدو او تخنیکې پالیش په واسطه جال او ښکال پیدا کوي د ننګرهار په خوږیاڼو او اچېن سیمه ‪ ،‬د هیرات‬
‫والیت د چشت په سیمه کې او د میدان وردک د کوټه غشرو په سیمه کې د مرمرو ډبری پیداکېږي د کابل‬
‫په والیت کې بادام باغ ریشخور ‪ ،‬قرغې او تره خیلو کې پیداکېږي ‪ ،‬د ودانیو په ښکال د چایو خوړلو‬
‫میزونو ‪ ،‬لوښو ‪ ،‬زیارتونو او ختی د مجسمو په جوړولو کې په کاریږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د قیمتی ډبرو نومونه ولیکئ ؟‬

‫قیمتی ډبرې لکه ‪ :‬الماس ‪ ،‬الجورد ‪ ،‬لعل ‪ ،‬یاقوت څخه عبارت دی ‪.‬‬

‫صفخه ‪13 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬د الماسو د خواصو په اړه معلومات په څه شی کې ورڅخه کار احیستل کېږي او د افعانستان په کومو‬
‫سیمو کې پیدا کېږي ؟‬
‫الماس د نورو تیږو په پرتله ډېر کلکوالی او ټینګوالی او روڼرنګ لري د جیولوژی پوهان وایی چې‬
‫بدخشان په مرکزی سیمو ‪ ،‬لوګر او عوربند کې د الماسو د پیدا کېدو امکان شته ‪ .‬او د ځینو شیانو د تراشلو‬
‫او پری کولو کې ورڅخه کار احیستل کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د الجوردو ایستل څو کاله پخوا په کوم ځای کې شروع شوي او په اوسني بڼه یی رایستل په کوم کال‬
‫کې شروع شوي ؟‬
‫ډیر پخوا څلور زره یا پنځه زره کاله څخه یی د بدخشان د جرم ولسوالی د خضرت سغید په کلی کې ایستل‬
‫پیل شوی خو په اوسنۍ بڼه یی تولید ‪ ۲۷۵۴‬م کال څخه پیل شوي ‪.‬‬
‫‪ ‬په افعانستان کې د الجوردو ټولی زیرمې څومره دی او یوازی د بدخشان سرسنګ کان زیرمې څومره‬
‫اټکل شوی دی ؟‬
‫ټولی د الجوردو زیرمې ‪۲۶۷۳‬ټنه دی ‪ ۶۹‬سیمو څیړنه شوی ده او د بدخشان سرسنګ کان زیرمې ‪۲۴۲‬‬
‫ټنه لومړی درجه او ‪ ۲۳‬ټنه دوهمه درجه اټکل شوي دی ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان هعه الجورد چې د لندن په موزیم کې کېښودل شول څو کاله پخوا ایستل شوي وو او په‬
‫افعانستان کې هر کال څومره الجورد رایستل کېږي ؟‬
‫هعه الجورد چې د لندن په موزیم کې ایښودل شوي د افعانستان الجورد دی چې ‪ ۵۷۳۳‬کاله پخوا ایستل‬
‫شوی ‪ .‬او په افعانستان کې هر کال ‪ ۳‬ــ ‪ ۲۳‬ټنو پوری الجورد ایستل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬الجورد په کومو رنګونو پیدا کېږي د سوداګیریز بازار له پلوه په څو درجو ویشل شوی او د الجوردو‬
‫استعمال چېرته کېږي ؟‬
‫الجورد په تیاره ابي ‪ ،‬روښان ابي ‪ ،‬تیز ابي او شنه روښانه رنګونو پیداکېږي ‪ ،‬د سوداګیریز بازار له پلوه‬
‫په پنځه ډوله دی ‪ ۲‬لومړۍ درجه ‪ ۶‬دومه درجه ‪ ۵‬درېمه درجه ‪ ۴‬څلورمه درجه ‪ ۳‬پنځه درجه ‪ .‬یوازی په‬
‫ګاڼو او زینتي وسایلو کې کارول کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د الل کانونونه د افعانستان په کومو ځایونو کې بیدا کېږي او څه قسم رنګونه لري ؟‬
‫الل کانونونه په بدحشان په اشکاشم او د سروبې په جګدلک کې دی او د پیازي الل کانونونه د کندهار په‬
‫حاکریز کې شته او سور ‪ ،‬بنفش ‪ ،‬شین ته ورته ابي او ژیړ یا تور رنګونو پیدا کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬یاقوت څه قسم خواص لري په کوم ځای کې پیداکېږي او رنګ یی څه قسم دي ؟‬

‫د پاڼی کېدلو وړتیا نه لری درجه یی سخته ده روښانه سور رنګ لرونکې او ځال یی ښیښی ته ورته ده د‬
‫سروبي ولسوالی د جګدلک په سیمه کې په سور او ګالبي رنګونو پیدا کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬زمرد د افعانستان په کومو سیمو کې پیدا کېږي رنګ یی کوم قسم او زیرمې څومره اټکل شوي ؟؟‬

‫صفخه ‪14 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫زمرد کانونونه د پنجشیر د خنج بزمال او مکني په سیمو کې پیدا کېږي او د کونړ په باډیل دره کې هم شته‬
‫دی د پنجشیر زمرد شین رنګ او ځینی نور ابي ډوله رنګونه لري او زیرمې یی ‪ ۴۴۳‬کېلو ګرامه اټکل‬
‫شوی دی ‪.‬‬

‫‪ ‬صنعت تعریف کړي ؟‬

‫صنغت یو تولیدی فعالیت دی چې د غه په ترڅ کې له هغو لومړنیو یا حامو توکو څخه چې د ځمکې تر‬
‫السه کېږي اړتیا وړ شیان او اجناس جوړیږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د صنغتی فعالیت یوه بیلګه تشریح کړي ؟‬
‫د لومړنیو یا حامو موادو لکه د کاني توکو ‪ ،‬کرنیزو تولیداتو او نورو د بڼې بدلون تر څو په وروستیو‬
‫صنغتی پخو اجناسو واړول شي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ماشیني صنغتی ارزښت په څه کې دي ؟‬
‫د صنایغو په تیره بیا د ماشینی صنایغو ارزښت په دې کې دي چې په لږ وخت کې ډیروموادو بڼې ته‬
‫بدلون ورکوي د هغو په څرنګوالی او بیه کې لوړوالی راځي ‪.‬‬
‫‪ ‬زمونږ هیوادوال د پخوا راهیسی په کومو السی دستګاوو کې په صنایغو بوخت وو ‪.‬‬
‫زمونږ هیواد وال له ډیر پخوا څخه په کوچنیو السی دستګاه کې په السی صنایغو بوخت وه لکه ‪ :‬عالۍ‬
‫جوړول ‪ ،‬لمڅۍ ‪ ،‬ټغرونه او نور د اړتیا وړ شیان یی ځانته جوړول ‪.‬‬
‫‪ ‬باید کوم شرایط برابر شي چې زمونږ زیات شمیر ضروری اجناس او مالونه د هیواد دننه تولید شي؟‬
‫ملی صنایغو د مالتړ لپاره غوره اقتصادي پالیسی څخه کار واخلی د فابریکو او کار ځایونو جوړولو ته‬
‫شرایط برابر شي نو زیات شمیر اجناس او مالونه به د هیواد دننه تولید او ملی عاید به ال اوچت شي ‪.‬‬
‫‪ ‬صنایع په څو ډوله دي ؟‬
‫په دوه ډوله دی اول السی او دوهم ماشینی ‪.‬‬

‫‪ ‬زموږ د هیواد کلیوالی صنغت کارانو به د صنغت په خاطر د کومو موادو نه کار احیسته ‪.‬‬
‫کلیوالی صنغت کارانو به د څارویو څخه تر السه کېدونکو لومړنیو توکو لکه ‪ :‬وړیو ‪ ،‬ویښتانو او د‬
‫ورېښمو د چېنجیو له تارونو او نورو څخه کار اخیسته ‪.‬‬
‫د نباتی توکو لکه ‪ :‬پنبې ‪ ،‬کتان او سنډو‬
‫کاني توکو لکه ‪ :‬اوسپنې ‪ ،‬مس ‪ ،‬سرو او سپینو زرو او له خټو او نورو څخه ‪.‬‬
‫‪ ‬د څارویو الیافو څخه کوم مشهور شیان جوړول ؟‬
‫هغه د السي صنایغو محصوالت چې د څارویو د الیافو څخه جوړیږي مشهور یې غالۍ ‪ ،‬لیمڅۍ ‪ ،‬برک ‪،‬‬
‫ټغر ‪ ،‬شړۍ او نور دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د السي صنایغو هغه محصوالت چې د مالوچو څخه برابریږي تشریح کړي ؟‬
‫د السي صنایغو هغه محصوالت چې د مالوچو څخه جوړیږي دا دي ‪ :‬کرباس ‪ ،‬رختونه ‪ ،‬کشمیره ‪ ،‬پټو ‪،‬‬
‫لونګۍ ‪ ،‬سطرنجی او نور ‪.‬‬
‫‪ ‬زرګرانو ‪ ،‬مسګرانو او پښانو له فلزاتو څخه کوم شیان جوړول ؟‬

‫صفخه ‪15 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫زرګرانو ‪ ،‬مسګرانو او پښانو له فلزاتو څخه د کار وړ شیان جوړول لکه ‪ :‬یوم ‪ ،‬تبر ‪ ،‬تیشه ‪ ،‬چاقو ‪ ،‬چاړه‬
‫او مسي لوښي جوړه وله لکه دیګونه او نور او ګاڼې له سرو زرو او سپینو زرو او قیمتي ډبرو لکه‬
‫الجوردو او یاقوتو څخه جوړیږي ‪.‬‬

‫‪ ‬په افعانستان کې ماشیني صنایع د کوم امیر په خت کې رامینځته شوي او پرمختللې بڼه یې د کوم امیر‬
‫په وخت کې رامینځته شوه د نوموړی کارخانې نوم څه وه او په دې کارخانه کې کوم شیان جوړیدل ؟‬
‫نوې ماشیني صنایع او عصري فابریکې د لومړی ځل لپاره په ‪ ۲۷۹۷‬م کال کې د امیر شیرعلي خان پر‬
‫مهال او لږ څه وروسته په پرمختللی بڼه د امیر غبدالرخمن خان پر مهال د نولسمې پیړي په وروستیو کې‬
‫په هیواد کې رامینځته شو ‪ .‬نوم یی د کابل ماشین خانې وه او په دې کې د توپ ‪ ،‬ټوپک او حربي مهماتو او‬
‫سړي او تودې وسلې په ګډون حربي مهمات تولید او جوړیدل ‪.‬‬
‫‪ ‬په ‪ ۲۵۲۳‬ه ل کال په افعانستان کې څو صنعتي فابریکې فعاله وي د دې جملي څخه څو خصوصی او‬
‫څو دولتی او مختلط سکتور وې ؟‬
‫په ‪ ۲۵۲۳‬ه ل کال کې په هیواد کې ‪ ۵۷۲‬صنغتي موسسې فعالې او په کار بوختی وې چې له هغو څخه‬
‫‪ ۶۹۴‬د حصوصي سکتور او پاتی ‪ ۲۲۹‬یې دولتی او مختلط سکتور وې ‪.‬‬
‫‪ ‬د ماشني صنایعو په کوم ځای کې د رامینځته کېدو امکان شته ؟‬
‫په هغو ځایونو کې چې برېښنا او ګڼ شمیر خلک وي لکه ‪ :‬کابل ‪ ،‬هرات ‪ ،‬مزارشریف ‪ ،‬کندهار ‪ ،‬کندز او‬
‫ننګرهار ‪.‬‬
‫‪ ‬زموږ د هیواد ماشیني صنایع د کومو الملونو له وجي ځنډ او خنډ سره مخ دي ؟‬
‫زموږ په هیواد کې د ‪ ۵۳‬کلنو جګړو له امله ‪.‬‬

‫‪ ‬توریزم تغریف کړي ؟‬

‫توریزم یا ګرځندویان یو ډول مسافرت او ګرځیدل دي چې موخه یې د بیال بیلو سیمو علمی څیړنه ‪ ،‬کتنه ‪،‬‬
‫تفریح ‪ ،‬سیل او سیاخت دي ‪.‬‬
‫‪ ‬ګرځندوی څوک دي ؟‬
‫یو ګرځندوی هغه څوک دی چې د خپل اوسیدو ځای څخه بهر نورو سیمو ‪ ،‬ښارونو او هیوادونو ته داسي‬
‫یو سفر وکړي چې د یوې ورځي کم نه وي او د یو کال څخه زیات نه وي ‪.‬‬
‫‪ ‬هیوادونه څنګه کوالی شي چې د ګرځندوی له پلوه عایدات تر السه کړي ؟‬
‫نن ورځ زیات شمیر هیوادونه هڅه کوي چې په خپلو هیوادونو کې د ګرځندوی د ودې او پراختیا لپاره‬
‫امکانات چمتو او پراخ کړي دا ځکه چې ګرځندوی د عایداتو د تر السه کولو یوه الره ده ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګرځندویو په ارتباط افعانستان د کوم ځانګړي موقیعت لرونکې دي ؟‬
‫افعانستان په اسیا کې یوه ځانګړي جغرافیی موقیعت ‪ ،‬تاریخی ‪ ،‬لرغونتوب ‪ ،‬پخوانیو ودانیو ‪ ،‬ښکلي‬
‫طبیغت ‪ ،‬غوره هوا او د ګرځندوي سیمو په لرلو سره ځانګړي موقیغت لري او په پخوانیو کلنو کې د‬
‫ورېښمو د کاروانونو د سوداګریز انډیو د وړلو او راوړلو یوه الره وه او بودایان او کوشانیان له همدی‬
‫الری چېن څخه د اروپا لویدیځ پوری تګ را تګ کاوه ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګرځندویو موسسه په افعانستان کې په کوم کال جوړه شوی او په کوم کال یی د ګرځندوی نړي وال‬
‫سازمان غړیتوب تر السه کړي ؟‬
‫صفخه ‪16 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫د افعانستان دولت په ‪ ۲۵۵۹‬ه کال کې د ګرځندوی موسسه (اوسنۍ افعان تور ) په دې برخه کې د اسانتیاوو‬
‫د رامینځته کولو په خاطر جوړه او په ‪ ۲۵۴۴‬ه ل کال کې د ګرځندوی نړیوال سازمان غړیتوب ترالسه‬
‫کړ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان کوم سیمی د ګرځندوی توجو وړ دی او ګرځندویان ورته ورځي ؟‬
‫په بامیانو کې د بودا مجسمی او نور تاریخي اثار د بلح د لرعونی ښار اثار ‪ ،‬خیبر دره ‪ ،‬په هرات کې‬
‫زیات شمیر تاریخي اثار او همدارنګه په کندهار ‪ ،‬عزنی او ننګرهار کې شته ‪.‬‬

‫‪ ‬هغه طبغی ځایونه او نور مشخص ځایونه چې ګرځندویان ورځي په ګوته کړي ؟‬
‫د افعانستان ګرځندوی سیمی زیاتره طبغی ښکلی ځایونه ښایسته شرشرې ‪ ،‬د سیندونو په زړه پوری عاړې‬
‫‪ ،‬والړی اوبه ‪ ،‬غرونه اونور او همدارنګه کلتوری سیمی او اثار موزیمونه مذهبی او تاریخی ودانۍ او د‬
‫السی صنایعو بازارونه او نور دی ‪.‬‬
‫‪ ‬په افعانستان کې مهم ګرځندوی سیمی او ښارونه ولیکئ ؟‬
‫د افعانستان مهم ګرځندوی سیمی او ښارونه په الندی ډول دی ‪.‬‬
‫بامیان ‪ ،‬بلح ‪ ،‬سمنګان ‪ ،‬هرات ‪ ،‬عور ‪ ،‬عزنی ‪ ،‬کندهار ‪ ،‬کابل ‪ ،‬جالل اباد ‪ ،‬لښکرګاه او نور ‪.‬‬

‫‪ ‬سوداګري څه شی دی تشریخ یی کړي ؟‬

‫سوداګري په خقیقت کې د شیانو او خدماتو تبادله کول دي چې د پیرودونکې او پلرونکې تر مینځ د پولی‬
‫کریدیت له مخي یو څخه بل ته سپارل کېږي کله چې تولید شوی اضافی اجناس او خدمات د تبادلی لپاره‬
‫وړاندې شي سوداګری ورته ویل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬اجناس او خدمات د کومو شرایطو د چمتو کولو له مخی تبادله کېږي ؟‬
‫اجناس او خدمات هغه وخت تبادله کېږي چې الندینې شرایط چمتو شي ‪.‬‬
‫‪ .1‬د اجناسو اضافي تولیدترسره شوی وي ‪.‬‬
‫‪ .2‬په ټاکلې خرفه او څانګه کې تخصص را مینځ ته شوي وي ‪.‬‬
‫‪ .3‬تولید د کار د ویش پړاو ته رسیدلی وي ‪.‬‬
‫‪ .4‬د دوو سیمو د تولیداتو د ډولونو تر مینځ توپیر ولیدل شي ‪.‬‬
‫‪ .5‬سیاسي ‪ ،‬کلتوري او ګمرکې خنډونه نه وي ‪.‬‬
‫‪ .6‬د لیږدولو د دوو سیمو تر مینځ به وسایل او الرې او د اړیکو ټینګولو په خاطر ډیرې ښې‬
‫چارې چمتو وي ‪.‬‬
‫‪ .7‬د دواړو سیمو وګړي یو د بل اجناسوته اړتیا او لیوالتیا ولري ‪.‬‬
‫‪ ‬خلک کله په سوداګري الس پوری کوي ؟‬
‫خلک ځکه په سوداګري الس پوری کوی چې خپل تولید شوی اجناس په نورو سیمو کې وپلوري او یا هم‬
‫هغه څه چې دوی یی پخپله نشي تولیدولی او یایی په خپله سیمه کې د تولید شوي بیئ پرتله په ارزانه له بلې‬
‫سیمې څخه پیرودالی شي تر السه کړي ‪.‬‬
‫‪ ‬په افغانستان کې ولی خلکو ډیر پخوا څخه په سوداګري او راکوه ورکړه بوخت وو؟‬

‫صفخه ‪17 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫په افعانستان کې له ډیر پخوا څخه د هغه د جغرافیی اهمیت له مخې چې په دغه سیمه کې لري او دا چې د‬
‫هغه وخت د تمدن په څلور الره کې پروت وه یغنی ختیځ ته یې د هند او چېن تمدن او لویدیځ ته یی د یونان‬
‫او روم تمدن و ‪ .‬نو اضافی تولید دلته رامینځته کېده او د دې هیواد خلکو سوداګري او راکړه ورکړه کوله ‪.‬‬
‫‪ ‬مخکې تر دې چې سمندري الرې وپیژندل شي خلکو د وچې له الری په کومه طریقه سوداګري کوله ؟‬
‫مخکې تر دې چې سمندري الرې وپیژندل شي د سوداګریزو توکو او مالونو وړل را وړل ټول د وچې‬
‫الرې په کاروانونو ترسره کېدل هغه مهال د مالونو تبادله او لږدول د کاروانونو په واسطه د ختیځ او‬
‫لویدیځ تر مینځ یعنې د مدیترانې د سمندرګې د ختیځو غاړو څخه تر چېن پوری ترسره کېدل ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان د بهرنۍ سوداګري د بیالنس توازن یعنی واردات څو واري د صادراتو څخه زیات دی‬
‫المل یی څه دی ولیکئ ؟‬
‫د یادونې وړ ده چې افعانستان د بهرنۍ سوداګرو بیالنس توزون نه لري د وارداتو له کچې یې د صادراتو‬
‫له کچې څو واري زیاته ده چې ډیر لږ کورني تولیدات او د کمزوري اقتصاد څرګندونه کوي د دې ټکې‬
‫عمده عامل څو کلنه کورنې جګړه ده ‪.‬‬

‫‪ ‬هغه علتونه ولیکئ چې نن ورځ د افغانستان دننه سوداګري پراخه شوي ده ؟‬

‫نن ورځ د افعانستان دننه سوداګري ښه پراخه ده علت یې د نفسو ډیروالی ‪ ،‬د ژوند د کچې نسبتی لوړیدل ‪،‬‬
‫او خوراکې توکې ‪ ،‬صنغتی او خدماتی اجناسو او وسایلو ته د خلکو د ورځ په ورځ د اړتیا زیاتوالی دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان دننه سوداګری یو څو بیلګي ولیکئ ؟‬
‫د دې بیلګه ‪ :‬عالۍ دي چې زیاتره د هیواد په شمالی برخو کې تولیدیږی چې نه یوازی د هیواد دننه‬
‫بازارونو کې پلورل کېږي بلکې یو مهم صادرایتی قلم هم دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان خلک ولی د پخوا څخه اوس زیاتو واریدیتی مالونو او اجناسو ته اړ شو ؟‬
‫د یادونې وړ ده چې وروستیو دیرش کلنو جګړو کې د هیواد ټول اقتصادی ‪ ،‬ټولنیز ‪ ،‬اداري او سیاسی‬
‫بنسټونه ویجاړ او د سوداګري ته هم زیات زیان واوښت او هم افعانان تر پخوا زیات واردتی مالونو او‬
‫اجناسو ته اړ شول ‪.‬‬
‫‪ ‬کوم کارونه ترسره شي تر څو د افعانستان دننه سوداګري د پرمختګ المل وګرځي ؟‬
‫د نیکه مرغه په دې وروستیو کې د یو شمیر موسسو د بیارعونې کار پیل شوي دي یو شمیر یی حصوصي‬
‫سکتور ته ورکړل شوي او بیا په فعالیت باندي پیل کړي دي همدارنګه د مواصالتی کرښو او سړکونو‬
‫بیارعونه هم پیل شوي ده سوداګریز نوی سیاست او قوانین رامینځ ته شوي چې دا ټول به د کورنۍ‬
‫سوداګري د پرمختګ المل شي ‪.‬‬

‫‪ ‬د افعانستان بهرنۍ سوداګري په څو حوزو کې ترسره کېده هره حوزه یی تشریح کړي ؟‬
‫په دریو خوزوکې تر سره کېده ‪.‬‬
‫‪ .1‬د بارتر سوداګري حوزه ‪ :‬جنس د جنس په وړاندی تبادلې ته بارتر ویل کېږي دغه ډول سوداګري د‬
‫مالونو د بدلولو په توګه پخوا د افعانستان او یو شمیر سوسیالستي هیوادونو له پخواني شوروي اتخاد‬
‫‪ ،‬پولنډ ‪ ،‬چکوسلواکېا ‪ ،‬چېن ‪ ،‬بلعاریا او نورو سره و ‪.‬‬
‫‪ .2‬ازاده حوزه ‪ :‬چې لویدیځي اروپا ‪ ،‬د امریکې متحده ایالتونو او جاپان سره وه ‪.‬‬

‫صفخه ‪18 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ .3‬د هند د نیمې وچې سره سوداګري حوزه ‪ :‬د هند د وچې سره افعانستان سوداګري ډیره اوږده‬
‫تاریحي ریښه لري چې د وخت په تیریدو سره یی پراحتیا موندلی ده ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان په بهرنۍ سوداګری سیستم کې څه وخت بدلون راغلي ؟‬
‫د پخواني شوروي اتخاد له ړنګیدو وروسته په ختیځه اروپا کې د سیاسی رژیمونو له مینځه تلو او‬
‫افعانستان د بهرنۍ اقتصادي او سوداګریز نوی سیاست پیل کېدو وروسته د هیواد د سوداګري په سیستم کې‬
‫بدلون راغلي ‪.‬‬
‫‪ ‬د افعانستان صادرتي توکې کوم دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫د افعانستان صادرتي توکې یو شمیر حوراکې او حام توکې لکه ‪ :‬وچې او تازه میوې مالوچ د څارویو‬
‫محصوالت لکه ‪ :‬وړۍ او اوزغنۍ پوستکې قره قل او کولمي او یو شمیر صنغتی توکې لکه ‪ :‬عالۍ او‬
‫ټغرونه السی صنایع او ګرانبیه ډبري دي ‪.‬‬
‫‪ ‬هغه مالونه چې له بهر څخه افعانستان ته راځی کوم دی نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫هغه مالونه چې د بهر څخه افعانستان ته راځي زیاتره یی استهالکې مالونه او نور دی لکه ‪ :‬ترانسپورتي‬
‫وسایط ‪ ،‬ماشینونه ‪ ،‬نفتي مواد ‪ ،‬روغنیات ‪ ،‬کېمیاوي مواد او خوراکې توکې لکه ‪ :‬غنم ‪ ،‬چای ‪ ،‬بوره ‪،‬‬
‫عوړي او منسوجات لکه ‪ :‬جامې ‪ ،‬درمل او نور ‪.‬‬

‫‪ ‬بانک څه ته وایې تعریف یی کړي ؟‬

‫بانک هغه اداره یا خقوقي شخصیت دي چې له عامو خلکو او دولتي ارګانونو څخه پیسي احلي ساتي یی او‬
‫په دوران کې اچوي ‪.‬‬
‫‪ ‬بانکونه په څو ډوله دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫بانکونه په دری ډوله دي ‪ 1‬مرکزي بانک ‪ 2‬سوداګریز بانک ‪ 3‬شخصی بانک ‪.‬‬
‫‪ ‬په افعانستان کې مرکزی کوم بانک دي په کوم کال جوړ شوي او لومړي سرمایه یی څومره وه ؟‬
‫په افعانستان کې (د افعانستان بانک ) مرکزي بانک دی چې په ‪ ۲۵۲۷‬ه ل کال کې د وري په میاشت کې د‬
‫‪ ۲۶۳‬میلیونو افعانیو په ارزښت په کار پیل وکړ ‪.‬‬
‫‪ ‬مرکزي بانک په عمومي توګه کومي دندې سرته رسوي ؟‬
‫په غمومي توګه الندې دندې سر ته رسوي ‪ 1 .‬د بانک نوټونو خپرول ‪ 2‬د اسعارو کنترول ‪ 3‬د نورو‬
‫بانکونو څارنه ‪ 4‬د بهرنیو اسعارو پر وړاندي د داخلی یا ملي پیسو ارزښت ثابت ساتل ‪ 5‬په غوره توګه د‬
‫استخدام لوري ته د اقتصاد الرښونه او داسې نورې دندې دي ‪.‬‬
‫‪ ‬سوداګریز بانکونه کومي چاري سرته رسوي ؟‬
‫سوداګریز بانکونه هغو بانکونو ته ویل کېږي چې د لنډي مودي عملیات او د امانتونو دندې پر مخ بیایی او‬
‫صنغت کرنه د ودانیو په جوړولو او نورو چارو کې د پانګې اچونې دندې هم پر مخ بیایی ‪.‬‬
‫‪ ‬تخصصي بانکونه کوم چاري ترسره کوي ؟‬
‫په ځانګړو برخو لکه ‪ :‬په صنعت ‪ ،‬کرنه او نورو کې فعالیت کوي او په همدغو برخو کې دندې پرمخ‬
‫بیایی چې ښې بیلګي یی صنغتی بانک ‪ ،‬کرنیز بانک او رهني بانک دي ‪.‬‬

‫‪ ‬په ‪ ۲۵۳۷‬هـ ش کال څخه مخکې په افعانستان کې بانکې چاري څنګه پر مخ تللي ؟‬
‫په ‪ ۲۵۳۷‬هـ ش کال څخه مخکې د بانکونو ټولي چاري صرافانو پر مخ بیولي ‪.‬‬
‫صفخه ‪19 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬په افعانستان کې لومړي بانک کوم نوم تاسیس او لومړي سرمیه یی څومره وه ؟‬
‫د لومړي ځل لپاره په ‪ ۲۵۳۷‬هـ ش کال کې د افعانستان سهامي بانک د یوه سهامي شرکت په توګه جوړ‬
‫شو ‪ .‬او سرمایه یی اته (‪ ) 8‬میلیونه افعاني وه چې وروسته بیا په ملي بانک واوښت ‪.‬‬
‫‪ ‬په تیر وخت کې په افعانستان کې کومو تخصصي بانکونو شتون درلوده ؟‬
‫رهني بانک ‪ ،‬کرنیز بانک ‪ ،‬صنغتي پراختیا بانک ‪ ،‬صادراتی بانک ‪ ،‬تعمیراتي بانک ‪ ،‬پښتني تجارتي‬
‫بانک او داسي نور ‪.‬‬
‫‪ ‬په افعانستان کې د حصوصي بانکونو مهم فعالیتونه کوم وه ولیکئ ؟‬
‫= د اماناتو منل‬
‫= د جاری حسابونو پرانستل‬
‫= د کریدیت یا پورونو ورکړه‬
‫= پولي انتقاالت‬
‫= قیمتي اجناسو او ګاڼو ساتل‬
‫= د اسعاری معاملو ترسره کول‬
‫= دولت ته د بانکې خدمتونو تر سره کول ‪.‬‬

‫‪ ‬زموږ په هیواد کې د صنایغو د انکشاف لپاره غوره امکانات کوم دی ؟‬

‫افغانستان د خپلی ځمکې د جوړښت او بڼې ‪ ،‬کانی زیرمو یا تر ځمکې الندې سر چېنو ‪ ،‬د ځمکې د مخ‬
‫سرچېنو یغنی د نباتې او څارویو د سرچېنو ‪ ،‬په سیندونو کې د روانو اوبو ‪ ،‬د هوا د برابر والی او نورو‬
‫طبیغی ځانګړتیاوو له مخی او د پوره بشري ځواک د شتوالی له مخي د نن ورځي د صنایغو د پرمختګ او‬
‫پراختیا لپاره ډیر غوره امکانات لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د صنغت او خدمت په برخه کې څو فیصده فعال اقتصادې نفوس مصروف دی ؟‬
‫د صنغت او خدمت په برخه کې په سلو کې لس فیصده فغال اقتصادی نفوس مصروف دي ‪.‬‬
‫‪ ‬په ‪ ۲۵۷۲‬هـ ل کال کې د افغانستان صادرات او وردات څومره وه ؟‬
‫‪ ۲۵۷۲‬هـ ل کال کې افغانستان وردات ‪ ۵۳۶۶‬میلیونه ډالر وو خو صادرات یی یو یوازي ‪ ۴۳۴‬میلیونه ډالر‬
‫وو ‪.‬‬
‫‪ ‬په کوم وخت کې به خلک په صنغت او خدماتو په سکتورونو کې ال زیات بوخت شی ؟‬
‫د هیواد د اوبو سرچېنو اغظمي استفادي وشي د هیواد السی صنایغ وهڅول شي ‪.‬‬
‫‪ ‬زموږ د هیواد د سوداګری او صنایغو په مخ کې کومې ستونزې او خنډونه موجود دی ولیکئ ؟‬
‫په افغانستان کې د یوې اوږدې مودې په ترڅ کې په تیرو وختونو کې د زبرځواکونو تر مینځ سیالي د‬
‫پانګې اچونې په مخ کې خنډ ګرځیدلی وه ‪ ،‬د دې تر څنګ دیرش کلنو جګړو هم یو خنډ وه ‪.‬‬

‫‪ ‬زموږ په ژوند کې اوبه څه ارزښت لری او همدارنګه د ځمکې پرمخ د اوبو ویش څه رقم دی ؟‬
‫اوبه رموږ په ژوند کې ځانګړی ارزښت لري پرته له اوبو څخه ونې بوټی ‪ ،‬څاروي ‪ ،‬انسانان او هر‬
‫ژوندی شی پاتی کېدې نه شی اوبه په ټوله ځمکه برابری او یوشان ویشل شوي نه دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ځمکې پر مخ څو سلنه اوبه دی او واضغ کړی چې څو سلنه یی خوږې او څو سلنه یی تروې دي ؟‬

‫صفخه ‪21 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫د ځمکې پر مخ ‪ ۹۳‬سلنه اوبه دی د هغو څخه په سلو کې ‪ ۷۹‬برخې په سمندرونو او سمندرګیو کې چې‬
‫مالګینی او فصلو او کرني ته برابری نه دی او په سلو کې ‪ ۵‬خوږي دي ‪.‬‬
‫‪ ‬انسانان خوږو اوبو ته اړتیا لری خپله اړتیا څنګه پوره کوی ؟‬
‫اوبه باید پاکې او چاڼ شی د اوبو د چاڼ کولو په خاطر باید د خوږو اوبو د تاسیساتو په جوړولو پانګه‬
‫ولګول شي ‪.‬‬
‫‪ ‬په نړۍ کې کوم هیوادونه د څښلو لپاره د پاکو اوبو له کمښت سره مخامخ دي ؟‬
‫یو شمیر زیات پرمختیایی هیوادونه په تیره بیا اسیا او افریقا کې د څښلو پاکو اوبو د کمښت سره مخامخ دي‬
‫‪.‬‬
‫‪ ‬د پاکو او وړ اوبو د چمتو کولو لپاره په کومه برخه کې پانګې اچونی ته اړتیا ده ؟‬
‫په الندینو برخو کې پانګې اچونې ته اړتیا ده ‪ ۲‬د ځمکې مخ اوبو را ټولول او د ځمکې الندې اوبو څخه‬
‫ګټه اخیستل ‪ ۶ ،‬د اختمالی ککړوالی د له مینځه وړلو په موخه د اوبو چاڼول ‪ ۵‬د اوبو لیږد د نل لیکه‬
‫کانالونو او تاسیساتو څارنه ‪.‬‬
‫‪ ‬مکسیکو په کومه طریقه خپلو اړو سیمو ته اوبه رسوي واضغ یی کړی ؟‬
‫مکسیکو په ښار کې اوبه ‪ ۲۶۳‬کېلو متره په واټن په نل لیکه کې لیږدول کېږۍ ‪ ۲۶۳۳‬مترو لوړو غرونو‬
‫څخه هاخوا اړول کېږي د پمپ په واسطه اړو سیمو ته رسول کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د ټولو اوبو څخه په سلو کې څو خوږې اوبه دي ؟‬

‫د ټولو اوبو څخه په سلو کې دري فیصده خوږي دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د کومي پیړې په کومو کلونو کې احساس شوه چې اوبه کمښت یوه لویه ستونزه ده ؟‬
‫د شلمي پیړې د نوییمو کلونو په پای کې د نړۍ په کچه احساس شوه چې د ځمکې پر مخ اوبو کمښت لویه‬
‫ستونزه ده ‪.‬‬
‫‪ ‬د څو ملی مترو باران په وریدو سره کرنه ترسره کېدی شي ؟‬
‫‪ ۴۳۳‬ملی مترو باران په وریدو سره کرنه ترسره کېدای شي ‪.‬‬
‫‪ ‬په سلو کې څو فیصده مخصوالت د کرنیزو ځمکو په حړبولو سره تر السه کېږي ؟‬
‫په سلو کې ‪ ۵۷‬فیصده مخصوالت د کرنیزو ځمکو په حړبولو سره تر السه کېږي‪.‬‬
‫‪ ‬د یو کېلو ګرام غنمو ترالسه کولو لپاره څو لیتره اوبو ته اړتیا ده ؟‬
‫د یو کېلو ګرام غنمو ترالسه کولو لپاره ‪ ۲۳۳۳‬لیتره اوبو ته اړتیا ده ‪.‬‬
‫‪ ‬هغه هیوادونه چې د اوبو له کمښت سره مخامخ دی د اوبو د ضایعاتو څخه څنګه مخنیوي کوي ؟‬
‫اسرئیل دی د دې لپاره چې د اوبو له السه ورکولو او بړاس کېدو څخه مخنیوي وشی د پایپ واسطه د هر‬
‫جال جال بوټی ریښو ته اوبه رسوي او هغه شمیر هیوادونه چې پوره اورښت نه لري د خپلو کرنیزو ځمکو‬
‫د خړبولو لپاره د اوبو لګلولوبیال بیل سیسټمونه یی جوړ کړي دي ‪.‬‬

‫‪ ‬په کوم خالت کې انسانان نه شی کوالی چې له اوبو څخه سمه ګټه واخلی ؟‬
‫په اوبو کې فزیکې ‪ ،‬کېمیاوي او میکروبی بدلولونه دي چې د هغی په پیښدو سره انسانان نه شی کوالی له‬
‫اوبو څخه سمه او روغتیایی ګټه واخلی ‪.‬‬
‫‪ ‬کوم الملونه د اوبو د ککړتیا او تودیدو المل ګرځي ؟‬
‫صفخه ‪21 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫انسانان د خپل بي سنجشه غملونو له امله اوبو ککړتیا المل کېږي له کورونو او تاسیساتو څخه په اوبو د‬
‫ناپاکېو وراچول د صنغتی فابریکو فاضله اوبو ورګډول ‪ ،‬د کورونو او روغتونونو څخه ‪ ،‬ناپاکو اوبو‬
‫ورګډول ‪ ،‬او تودوخه د کارخانو او ماشینونو له امله اوبو کې ور زغمل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د کومی طریقی په استغمال سره اوبه د څښلو وړ ګرځي ؟‬
‫د چاڼ طریقي په استغمال سره اوبه د څښلو وړ ګرځي ‪.‬‬
‫‪ ‬په لویدیځو هیوادونو کې د ناپاکو اوبو څخه څنګه پاکې اوبه ترالسه کوي ؟‬
‫په لویدیځو هیوادونو کې د ناولو اوبو فاضالبونو څحه د بیا دوران په بڼه د څښلو اوبه ترالسه کوي چې د‬
‫جال چڼ ځای په واسطه د څو څو پړاوونو په ترڅ کې ښاریانو ته بیا د استفادې وړ ګرځي ‪.‬‬

‫‪ ‬د انسانانو اړتیا وړ شیان کوم دی نومونه یی ولیکئ ؟‬

‫د انسانانو اړتیا وړ شیان په الندې ډول دي‬
‫خوراک ‪ ،‬پوښاک ‪ ،‬او د ژوند پر مخ بیولو وسایل ‪ ،‬او د سون توکې او داسی نور ‪.‬‬
‫‪ ‬په نړۍ کې څومره خلک په خوارځواکې اخته دي او څومره خلک د خوراکې توکو له کمښت سره‬
‫مخامخ دي ؟‬
‫په ټوله نړۍ کې ‪ ۷۳۳‬میلیونه تنو څخه زیات په خوارځواکې اخته دي او د دوه میلیونو څخه زیات وګړي د‬
‫خوراکې توکو له کمښت سره مخامخ دي ‪.‬‬
‫‪ ‬په نړۍ کې د کرني سیسټم په څو ډوله دی ولیکئ ؟‬
‫په دوه ډوله دی ‪ ۲‬غنغوي یا دودیز سیسټم ‪ ۶‬تجارتې یا میکانیزه سیسټم ‪.‬‬
‫‪ ‬د کرنی دودیز سیستم په اړه مغلومات ولیکئ ؟‬
‫په مغیشتی دودیز کرنیز سیستم کې د انسانی ځواک او وروسته پاتی لومړنیو وسایلو څخه کار اخیستل‬
‫کېږي اود دهقان مقصد صرف د خپلو ضرویاتو پوره کول دي‪.‬‬
‫‪ ‬د کرني تجارتی یا میکانیزه سیستم په اړه مغلومات ولیکئ ؟‬
‫په دغه سیستم کې د کرنی له پرمختللو الرو – چارو او نورو وسایلو لکه تراکتور ‪ ،‬کمپاین ‪ ،‬اصالح شوي‬
‫تخمونه او کېمیاوي سري څخه کار اخیستل کېږي کرنیزي کروندی پراحه وی او د تولید اندازه پوره زیاته‬
‫وي او د دهقان مقصد د یو اندازه حاصل بازارته غرض کول دي‪.‬‬

‫‪ ‬په ‪ ۶۳۳۳‬م کال کې په نړي کې څومره غنم تولید شوي ؟‬

‫په ‪ ۶۳۳۳‬م کال کې په نړۍ کې ‪ ۲۶۷۲۳۲۳۵۳‬ټنه غنم تولید شوي وه ‪.‬‬
‫‪ ‬په ‪ ۶۳۳۳‬م کال کې په نړۍ کې د وریجو او جوارو تولیدات څومره وه ؟‬
‫په ‪ ۶۳۳۳‬م کال کې په نړۍ کې د جوارو د تولید اندازه ‪ ۵۶۲۳۲۳۷۳۶‬دي‬
‫په ‪ ۶۳۳۳‬م کال کې په نړۍ کې د وریجو د تولید اندازه ‪ ۲۷۴۳۹۳۳۳۶‬دي‬
‫‪ ‬په ‪ ۶۳۳۳‬م کال کې د غوښی او کچالو تولید اندازه څومره وه ولیکئ ؟‬
‫په ‪ ۶۳۳۳‬م کال کې په نړۍ کې د غوښی او کچالو د تولید اندازه ‪ ۶۲۳۲۳۳۷۴۳‬دي‪.‬‬

‫‪ ‬انرژي تغریف کړي ؟‬

‫د کارکولو توان ته انرژي ویل کېږي او هر هغه ته چې د کار کولو توان ولري انرژي ویل کېږي‪.‬‬
‫صفخه ‪22 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬په پخوا زمانه کې انسانانو انرژي څنګه استفاده کوله ؟‬

‫په پخوا رمانه کې انسانانو د انرژي څخه په کورونو ‪ ،‬تودوخي ‪ ،‬رڼا ‪ ،‬پخلې او د تودولو لپاره کار اخیستل‪.‬‬
‫‪ ‬په کومو پیړیو کې انسانانو د انرژي څخه ګټه اخیستل زیات کړل ؟‬
‫په مینځینیو پیړیو کې د انرژي له سر چېنو څخه کار اخیستل زیات اهمیت وموند ‪.‬‬
‫‪ ‬په شلمه میالدې پیړۍ کې کومو سرچېنو چټک پرمختګ وکړ ؟‬
‫په شلمه میالدې پیړۍ کې ګاز او نفت سرچېنو چټک پرمختګ وکړ ‪.‬‬
‫‪ ‬د انرژي د تولید سرچېنې کومي دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫د ډبرو سکاره ‪ ،‬ګاز ‪ ،‬اوبه ‪ ،‬نفت او لمر ‪.‬‬

‫‪ ‬په پخوا زمانه کې انسانانو د کومې انرژي څخه کار اخیستل ؟‬

‫په پخوا زمانه کې انسانانو د باد او اوبو څخه زیات کار اخیسته ‪.‬‬
‫بریښنا‬
‫د بریښنا انرژي د کومو سرچېنو څخه په الس راځي ؟‬
‫د بریښنا انرژي له بیال بیلو سرچېنو څخه تر السه کېږي لکه ‪ :‬لمریزه ‪ ،‬هسته یی ‪ ،‬اوبو ‪ ،‬باد او خرارتي‬
‫بریښنا ‪.‬‬
‫‪ ‬هغه عوامل چې د اوبو د بریښنا په تولید کې مهم رول لري کوم دي ولیکئ ؟‬
‫هغه عوامل چې د اوبو د بریښنا په تولید کې مهم رول لري دا دي‬
‫‪۲‬ــ د سیند اوبو زیاتوالي ‪ ،‬دایمي والی او جاري توب ‪.‬‬
‫‪۶‬ــ د سیند په تګلوري کې د پوره ځوړونو شتوالي ‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــ د سیند په تګلوري کې د لوړو برخو شتوالي ‪.‬‬
‫‪ ‬د بریښنا لیږدول له یوي سیمي څخه تر بلي سیمي پوري څه ډول دي او د بریښنا لویه نیمګړتیا څه ده ؟‬
‫د بریښنا لیږدول د یوي سیمي څخه تر بلي سیمي په ډیر ګړندیتوب ترسره کېږي خو د بریښنا لویه نیمګړتیا‬
‫دا ده چې وروسته تر تولید څخه زیرمه کېدای نه شي او د تولید سره یوځای مصرفیږي ‪.‬‬
‫‪ ‬په نړۍ کې د هغو پنځو سیمو نومونه ولیکئ چې تر ټولو زیات د اوبو پرمختللي ځواک لري ؟‬
‫په اروپا کې لویدیځي جنوبي او مرکزي سیمي ‪ ،‬په اسیا کې جاپان او په امریکې کې د امریکا متخده‬
‫ایالتونه ‪ .‬او هغه یو شمیر نوري سیمي چې له دې پلوه ډیر اهمیت لري د روسیې اروپایی برخه او د‬
‫برازیل د ختیځ غرنۍ سیمې دي ‪.‬‬

‫‪ ‬د بادي بریښنا تولیدونکې وچې کومي دي ولیکئ ؟‬

‫امریکا ‪ ،‬افریقا او اسیا دي ‪.‬‬
‫اروپا په سلو کې څو ‪ ،‬امریکا په سلو کې څو ‪ ،‬اسیا په سلو کې څو بادي بریښنا تولید کوي ؟‬
‫اروپا په سلو کې ‪ ، ۲۳‬امریکا په سلو کې ‪ ۶۶‬او اسیا په سلو کې ‪ ۲۶‬بادې بریښنا تولیدوي‪.‬‬

‫‪ ‬د لمریزې بریښنا څخه ولي تل او پراخه کار نه اخیستل کېږي ؟‬

‫ځکه چې کله د لمر وړانګي وي او کله نه وي نو له همدي کبله ورڅخه تل او پراخه ګټه نه اخیستل کېږي ‪.‬‬

‫صفخه ‪23 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫د هسته یی بریښنا کارخاني په کومو هیوادونو کې جوړي شوی نومونه یی ولیکئ ؟‬

‫انګلستان ‪ ،‬جنوبي کوریا ‪ ،‬چېن ‪ ،‬هند ‪ ،‬المان او کاناډا کې جوړي شوی دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د هسته یی بریښنا ضررونه کوم دي او په څه شي باندي اثر کوي ؟‬
‫د هسته یی بریښنا یو لوي خطر د رادیو اکتیف وړانګو ازادیدل دي دغه توکې کېدای شي په هوا اوبو او‬
‫سمندرونو کې خپاره شي او په زرګونو متره ځای ونیسي د دغو توکو ډیره لږه اندازه د وخشي ژویو ‪ ،‬ونو‬
‫‪ ،‬بوټو اود انسانانو ژوند ته زیان رسوي او زیاته اندازه یی د مرګ المل ګرځي ‪.‬‬
‫‪ ‬د هسته یی بریښنا لومړي درجه ‪ ،‬دوهمه درجه ‪ ،‬دریمه درجه او څلورمه درجه هیوادونه کوم دي‬
‫نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫امریکا متخده ایالت لومړي درجه ‪ ،‬فرانسه دوهمه درجه ‪ ،‬جاپان درېمه درجه او روسیه څلورمه درجه دي‬
‫‪.‬‬

‫‪ ‬خرارتي بریښنا د څه شي څخه په الس راځي ؟‬

‫خرارتي بریښنا د ګازو او د ډبرو سکارو څخه په الس راځي ‪.‬‬
‫‪ ‬د خرارتي بریښنا منابغو څخه مهمه منابع کومه یوه ده ولیکئ ؟‬
‫د خرارتي بریښنا له منابعو څخه مهمه منبع د ډبروسکاره دي چې د هغي څخه په سلو کې پنځوس برخي‬
‫بریښنا ترالسه کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬ډبروسکارو ته ترڅو کالوریو پوري خرارت ورکړل شي تر څو یو کېلو واټ بریښنا تولید شي ؟‬
‫که یو کېلو او څلورسوه او پنځوس ګرامه ډبروسکارو ته تر اووه زره کالوریو پوري تودوخه ورکړل شي‬
‫یو کېلو واټ بریښنا تولیدوي ‪.‬‬
‫‪ ‬د امریکا متخده ایالت د ډبرو سکارو‪ ،‬نفتو او ګازو څخه څو فیصده بریښنا ترالسه کوي ؟‬
‫د امریکا په متخده ایالت کې تولید شوي ټولي بریښنا څخه په سلو کې ‪ ۳۳۴‬د ډبروسکارو څخه ‪ ،‬او په سلو‬
‫کې ‪ ۲۴۴‬له طبیعي ګاز څخه او په سلو کې ‪ ۲۲۴‬د نفتو څخه تر السه کوي ‪.‬‬
‫‪ ‬کوم عربی هیوادونه خرارتي بریښنا د نفتو له سوزلو څخه تر السه کوي ؟‬
‫عربستان ‪ ،‬کویټه ‪ ،‬اردن ‪ ،‬قطر ‪ ،‬بخرین او نور دي ‪.‬‬

‫‪ ‬نفت څه شي دي واضح یی کړي ؟‬

‫د ژوو هغه پاتي شوني دي چې د جیولوژي په بیالبیلو دورو کې د وخت په تیریدو سره تر رسوبی طبقو‬
‫الندې راټولیږي ‪.‬‬
‫‪ ‬په اوسنې نړۍ کې نفت څه اهمیت لري او د نفتو اهمیت څه وخت زیات شو ؟‬
‫په اوسنۍ نړۍ کې نفت اقتصادي اهمیت لري د موټرو او ګاډیو ‪ ،‬ټانکونو او الوتکو ګرځیدل په نفتو پوري‬
‫تړلی دي د نولسمي پیړۍ په نیمایی کې نفتو ډیره پراختیا وکړه ‪.‬‬
‫‪ ‬د نقتو لومړي څاه په کوم کال چېرته او د څو متره په ژوروالي سره وکیندل شوه ؟‬
‫د نفتو لومړي څاه په ‪ ۲۷۷۳‬م کال کې د امریکې په پنسلوانیا کې وکېندل شوه ژوروالی یی ‪ ۶۳‬متره وه ‪.‬‬
‫‪ ‬د نفتو له لومړي څاه څخه هره ورځ څومره نفت ایستل کېدل ؟‬
‫چې هره ورځ د هغه څخه څلور مکعب متره نفت ایستل کېدل ‪.‬‬
‫صفخه ‪24 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬د اسیا لویی وچې په کومو هیوادونو کې نفتو زیرمي شته نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫سعودي عربستان ‪ ،‬عراق ‪ ،‬کویټ ‪ ،‬عربی متخده امارات ‪ ،‬قطر ‪ ،‬روسیه ‪ ،‬ایران ‪ ،‬افعانستان او اندونیزیا‬
‫او نور ‪.‬‬
‫‪ ‬مینځنی ختیځ د نړۍ په سلو کې څو فیصده نفت لري ؟‬
‫مینځیني ختیځ د نړۍ په سلو کې ‪ ۲۳۴‬نفت لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړۍ لومړي درجه د نفتو تولیدوونکې هیواد کوم دي او د نړۍ څومره برخه نفت لري ؟‬
‫د نفتو لومړي درجه تولیدونکې هیواد عربستان دي د یوازیتوب سره د نړۍ د نفتو څلورمه برخه نفت لري‬
‫‪.‬‬
‫‪ ‬د اروپا په کومو هیوادونو کې نفت شته نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫بلژیک ‪ ،‬انګلستان ‪ ،‬المان ‪ ،‬فرانسه ‪ ،‬ناروي ‪ ،‬هالنډ او ایټالیه ‪.‬‬
‫‪ ‬د افریقا او امریکا په لویو وچو په کومو هیوادونو کې د نفتو زیرمې شته ؟‬
‫په افریقا کې ‪ :‬لیبیا ‪ ،‬الجزیر ‪ ،‬نایجریا ‪ ،‬او ګابون دي‬
‫په امریکا کې ‪ :‬تکزاس ایالت ‪ ،‬لوئیزیانا ‪ ،‬االسکا ‪ ،‬وینزویال ‪ ،‬اکوادور ‪ ،‬کالیفورنیا ‪ ،‬اوهایو او اوکوالهاما‬
‫‪ ،‬ارکانزاس او مسی سی پی او داسی نور ‪.‬‬
‫‪ ‬په نړۍ کې د نفتو مهم واردونکې هیوادونه کوم دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫امریکا ‪ ،‬جاپان او روسیه ‪.‬‬
‫‪ ‬عیر د سوځولو څخه د نفتو څخه نور کوم اجناس جوړیږي ؟‬
‫مصنوغي الیافو ‪ ،‬جامو ‪ ،‬رختونو ‪ ،‬د مصنوعي پالستیک ‪ ،‬عطرو صابونونو ‪ ،‬رنګونو ‪ ،‬کېمیاوي صنایعو‬
‫‪ ،‬ماشین االتو ‪ ،‬ربړونو ‪ ،‬درملو ‪ ،‬مصنوغي سرې ‪ ،‬خشره وژونکو او د مینځلو په موادو کې کار اخیستل‬
‫کېږي ‪.‬‬

‫‪ ‬طبیعي ګاز تعریف کړي ؟‬

‫د ژوندیو موجوداتو له پاتي شونو څخه عبارت دي ‪.‬‬
‫‪ ‬طبیعي ګاز د چاڼ کولو څخه وروسته د څه لپاره استعمالیږي ؟‬
‫طبیعي ګاز د چاڼ کولو څخه وروسته د سون او تودوخي لپاره استغمالیږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګازو تولید مهم مرکزونه د اسیا په کومو هیوادونو کې دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫روسیه ‪ ،‬قطر ‪ ،‬سعودی عربستان ‪ ،‬عربی متخده امارات ‪ ،‬ایران ‪ ،‬افعانستان ‪ ،‬ترکمنستان او ازبکستان کې‬
‫دي ‪.‬‬
‫‪ ‬روسیه د نړۍ څو فیصده ګاز لري ؟‬
‫روسیه په یوازیتوب سره د ټولي نړۍ په سلو کې ‪ ۵۵۴‬طبیعي ګاز لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګازو تولید مهم مرکزونه د امریکا لویی وچې په کومو هیوادونو کې دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫امریکا متخده ایالت او کاناډا کې شته ‪.‬‬
‫‪ ‬په امریکا متخده ایالتونو کې د ګازو مهمه نل لیکه د کومو ایالتونو تر مینځ تیره شوي ده نومونه یی‬
‫ولیکئ ؟‬
‫د تکزاس او نیویارک ترمینځ تیره شوي ده ‪.‬‬
‫‪ ‬ولی د وینرویال طبیعي ګاز بهر ته لږ صادریږي علت یی واضع کړي ؟‬

‫صفخه ‪25 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫له دې امله چې تولیدي مرکزونه یی د سوداګري له بازارونو څخه لیرې دي د هغو ډیره لږه اندازه بهر ته‬
‫صادریږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګازو تولید مهم مرکزونه د اروپا لویی وچې په کومو هیوادونو کې دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫ایټالیه او فرانسه کې شته دي ‪.‬‬
‫‪ ‬ولي د فرانسی د الک سیمي ګاز په خاص نل لیکه کې چې د ځانګړي الیاژ څخه جوړه ده انتقالیږي ؟‬
‫د دې وجي له کبله چې د دې سیمي ګاز دومره زیات سلفر او ګوکړ او لوړه تودوخه لري چې پوالدي نل‬
‫لیکه یی د لیږدولو ځواک نه لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګازو مهم واردونکې هیوادونه کوم دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫فرانسه ‪ ،‬ایټالیه ‪ ،‬ارجنټاین ‪ ،‬جاپان ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړۍ تر ټولو لوي د طبیعي ګاز تولیدونکې او مصرف کوونکې هیواد کوم دي ولیکئ ؟‬
‫د نړۍ تر ټولو لوي د طبیعي ګاز تولیدونکې او مصرف کوونکې هیواد امریکا متخده ایالت دي ‪.‬‬

‫‪ ‬په ټوله نړۍ کې د انرژي منابع څه ډول دي تشریح یی کړي ؟‬

‫په ټوله نړۍ کې د انرژي منابع یو شان او برابر ډول نه دي بلکې د نړي په بیال بیلو ځایونو کې په شیندلي‬
‫ډول موندل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د اروپا ‪،‬اسیا ‪ ،‬امریکا او جنوبی نیمه کره په کومو هیوادونو کې د ډبرو سکارو زیرمې شته ولیکئ ؟‬
‫په اروپا کې ‪ :‬فرانسه ‪ ،‬بلژیک ‪ ،‬هالنډ ‪ ،‬المان او پولنډ هیوادونو کې شته‬
‫په اسیا کې ‪ :‬جاپان ‪ ،‬د ویتنام په شمال ‪ ،‬چېن ‪ ،‬هند ‪ ،‬ایران او د سایبریا د کرښي په اوږدو کې شته‬
‫په جنوبی نیمه کره کې د ډبرو سکرو منابع د شمالي نیمې کرې پرتله لږې دي یوازي د ټولې نړۍ د‬
‫رایستل شوو زیرمو په سلو کې پنځه برخي جوړوي ‪.‬‬
‫د امریکا په متخده ایالتونو کې شته ‪.‬‬
‫‪ ‬د اروپا ‪،‬اسیا ‪ ،‬امریکا په کومو هیوادونو کې د نفتو زیرمې شته ولیکئ ؟‬
‫نفت د اروپا په انګلیستان ‪ ،‬هالنډ ‪ ،‬فرانسه ‪ ،‬بلژیک المان او ایټالیا کې شته‬
‫نفت د اسیا په روسیه ‪ ،‬منځني ختیځ ‪ ،‬عربي متخده امارت ‪ ،‬سعودي عربستان ‪ ،‬عراق ‪ ،‬ایران ‪ ،‬قطر او‬
‫کویټه کې شته ‪.‬‬
‫د امریکا په لویه وچه کې د امریکې متخده ایاالت په نړي کې د نفتو یو مهم تولیدونکې هیواد دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د اسیا او امریکا په کومو هیوادونو کې د ګازو زیرمې شته ولیکئ ؟‬
‫په اسیا کې روسیه ‪ ،‬ایران او ترکمنستان هیوادونه دي‬
‫په امریکا کې په متخده ایاالتو او کاناډا کې زیاته اندازه طبیعي ګاز موندل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬په نړۍ کې د هغو پنځو ناحیو نومونه ولیکئ چې د اوبو پرمختللي ځواک لري ؟‬
‫ـ په اروپا کې لویدیځي جنوبي او مرکزي سیمي‬
‫ـ د امریکا په لویه وچه کې د امریکا متخده ایاالت‬

‫صفخه ‪26 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫ـ په اسیا کې جاپان‬
‫ـ یو شمیرنوري هغه سیمې چې له دې پلوه زیات اهمیت لري د روسیې اروپایی برخې او د برازیل ختیځي‬
‫غرنۍ سیمې دي ‪.‬‬

‫‪ ‬د نړۍ پرمختللي هیوادونه د کومو کانې توکو څخه په ګټوره توګه کار اخلي ؟‬
‫د نړۍ پرمختللي هیوادونه له بیال بیلو کانې توکو لکه ‪ :‬سون توکې ‪ ،‬ودانیزو توکو ‪ ،‬منرالونو ‪ ،‬بیال بیلو‬
‫فلزاتو او نورو څخه په ګټوره توګه کار اخیستل ‪.‬‬
‫‪ ‬د سون توکو څخه انسانان څرنګه استفاده کوي ؟‬
‫د سون توکو څخه انسانان د بریښنا په تولید ‪ ،‬د کورونو په تودولو ‪ ،‬پخلې ‪ ،‬د اورګاډو په ګرځولو او نورو‬
‫ځایونو کې ورڅخه کار اخلي ‪.‬‬
‫‪ ‬انسانانو څه وخت د تمدن په ډګر کې قدم کېښود ؟‬
‫کله چې د لومړنیو وسایلو پرځای فلزي سامانونه او وسایل جوړ شول انسانانو د تمدن په ډګر کې قدم‬
‫کېښود‬
‫‪ ‬کله چې انسانان د فلزاتو په کلکوالي ‪ ،‬د بڼې بدلون په وړتیا او د ټینګوالي په ارزښت پوه شول د کومو‬
‫شیانو په جوړولو یی پیل وکړ ؟‬
‫کله انسانان د فلزاتو په کلکوالي ‪ ،‬د بڼې بدلون او د ټینګوالي په ارزښت پوه شول نو د فلز څخه یی د‬
‫جګړې او ښکار لپاره د وسایلو په جوړولو ‪ ،‬د بیړې چلولو او ودانیو په صنغت او نورو وسایلو په جوړولو‬
‫کې ور څخه کار واخیست ‪.‬‬
‫‪ ‬هغه پخوانې فلزات چې انسانانو ور څخه استفاده کوله کوم دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫هغه پخوانې فلزات غبارت دي له ‪ :‬اوسپنه ‪ ،‬مس ‪ ،‬سره زر او سپین زر ‪.‬‬
‫د کانونو رایستلو الرې چارې‬
‫‪ ‬د کانې توکو په رایستلو کې کوم عوامل مهم رول لري ؟‬
‫د کانې توکو رایستل او د هغو څخه کار اخیستل د هعو له اندازي ‪ ،‬جغرافیه یی موقیعت ‪،‬ارزښت ‪،‬د‬
‫راټولیدو څرنګوالي او د جیولوجیکې حالت سره سره اړیکې لري همدارنګه د هیوادونو سیاسی ‪ ،‬ټولنیز او‬
‫اقتصادې الملونه د کانی توکو په رایستلو کې اعیزه لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د کانې توکو رایستل او د هغه څخه کار اخیستلو پړاوونه تشریخ کړي ؟‬
‫د پلټنې او جیولوجیکې څیړنو څخه نیولي د زیرمو تر کمیت او کېفیت ‪ ،‬تثبیت او ارزښت تر ټاکلو پوری‬
‫پوري باید کار وشي ‪.‬‬
‫‪ ‬د امریکا په متخده ایاالتو په کلیفورنیا کې د نفتو څاګانو ژور والي څومره او په رومانیا کې څومره‬
‫ژور والي لري ولیکئ ؟‬
‫د امریکا په متخده ایاالتو په کلیفورنیا په ایالت کې د ‪ ۴۳۳۳‬مترو په ژور والي او په رومانیا کې د ‪۲۶۳۳‬‬
‫مترو په ژور والي څاګانې کېندل شوي دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د نفتو تر السه کېدو ټوله بیه په څه پورې اړه لري ؟‬
‫د نفتو د ترالسه کېدو ټوله بیه یه سیده توکه د څاګانو په ژورتیا ‪ ،‬برمه کولو او د څاګانو څخه د نفتو د‬
‫رایستلو له فشار سره اړیکه لري ‪.‬‬

‫صفخه ‪27 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬د امریکا متخده ایالت ‪ ،‬مینځنی ختیځ ‪ ،‬وینزویال او په کاناډا کې د ورځي یو څاه څخه څو بیلره نفت‬
‫رایستل کېږي ؟‬
‫د امریکا په متخده ایالت کې د هرې څاه څخه په ورځ کې په مینځنی توګه ‪ ۲۵‬بیلره ‪ ،‬په مینځنی ختیځ کې‬
‫‪ ۳۵۳۳‬بیلره ‪ ،‬وینرویال کې ‪ ۶۴۳‬بیلره او په کاناډا کې ‪ ۴۲‬بیلره نفت تر السه کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ډبرو سکارو د هغو کانونه چې ډیر ژور دي د ډبره سکاره ور څخه څنګه رایستل کېږي ؟‬
‫په دغو سیمو او څاګانو کې کارکوونکې او د کار وسایل د کان بیال بیلو ژورو ځایونو ته په لفت کې ور‬
‫ښکته کېږي او بیا په همدعو لفتونو کې سکاره راباسی ‪.‬‬

‫‪ ‬د صنایعو ارزښت په څه کې دي واضح یی کړي ؟‬

‫د صنایعو ارزښت په دي کې دي چې د حامو او لومړنیو موادو بڼه بدلوي او د هعو ګټورتوب او کېفیت او‬
‫ارزښت لوړوي ‪.‬‬
‫‪ ‬د صنغتي فعالیت لپاره باید کوم شرایط برابر شي ؟‬
‫د یو صنغتي فغالیت لپاره باید الندي شرایط برابر شي‬
‫لومړني توکې ‪ ،‬انرژي ‪ ،‬د لیږدولو وسایل ‪ ،‬مواصالتې کرښې ‪ ،‬ځمکه ‪ ،‬کار ځواک ‪ ،‬پانګه ‪ ،‬د لګښت‬
‫بازار او فنی پرسونل ‪.‬‬
‫‪ ‬مهمي صنعتي سیمي چې هلته صنایع را مینځته شوي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫شمالي امریکا ‪ ،‬اروپا او د اسیا ختیځ او جنوب ختیځ سیمي ‪.‬‬
‫‪ ‬د شمالي امریکا او اروپا صنعتي سیمي کوم دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫د شمالی امریکا صنغتي سیمي کاناډا او متخده ایالت کې تر سترګو کېږي‬
‫د اروپا صنغتي سیمي د دغي وچې په لویدیځ په المان کې د روهر ناحیه او د انګلیستان ‪ ،‬فرانسه ‪،‬ایټالیا د‬
‫شمال سیمي د اروپا ډیرې مهمي سیمي بلل کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د اسیا صنغتي سیمي کومي دي نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫د اسیا مهمي صنغتي سیمي په الندې ډول دي‬
‫هانګ کانک ‪ ،‬مالیزیا ‪ ،‬تایوان ‪ ،‬جنوبي کوریا او سنګاپور ‪.‬‬
‫‪ ‬صنایع په څو ډوله دي د هریو په اړه لنډ معلومات ولیکئ ؟‬
‫په دوه ډوله دي‬
‫لومړي ‪ :‬سپک صنایع هعه صنایع دي چې د هعو بنسټ په نیمه صنعتي مخصوالتو یا دهعو په اجزاوو‬
‫باندي والړ وي او کوم وروستي تولیدات چې ورڅخه ترالسه کېږي په سیده توګه د خرڅالو بازار ته‬
‫وړاندې کېږي چې د هغو ښه بیلګه د خوراکې توکو ‪ ،‬نساجي او لباس ‪ ،‬د څرمني او نور‬
‫دوهم ‪ :‬درانه صنایع هغه دي چې د هغو بنسټ په ډیرو کاني یا ځمکنیو خامو توکو لکه د ډبرو سکاره ‪،‬‬
‫فلزات او اومه نفتو باندې والړ وي او معموال نیمه صنعتي تولیدات لري چې بیا وروسته د نورو شرکتونو‬
‫په وسیله ورځیني پوره پاخه او صنعتي توکې جوړیږي لکه د پوالدو جوړلو صنعت ‪ ،‬د نفت چاڼ او د‬
‫کېمیاوي توکو صنایع ‪.‬‬

‫‪ ‬د صنایغو په رامینځته کېدو او پراختیا کې اغیزمن الملونه کوم دي ولیکئ ؟‬

‫د صنایغو په رامینځته کېدو کې دوه مهم عوامل عبارت دي ‪ ۲‬طبیغي الملونه ‪ ۶‬بشري الملونه‬
‫صفخه ‪28 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬د هغو طبیعي الملونو نومونه ولیکئ چې د صنایعو په رامینځته کېدو او پرمختګ باندې اعیزه لري ؟‬
‫هغه طبیعي الملونه غبارت دي له ‪ :‬ځمکه ‪ ،‬انرژي او لومړني توکې ‪.‬‬
‫‪ ‬د لومړنیو توکو ‪ ،‬انرژي او ځمکې په اړه معلومات ولیکئ چې د صنایعو رامینځته کېدو او پرمختګ‬
‫کې مهم رول لري ؟‬

‫‪ ‬بشري الملونه کې کوم الملونه شامل دي نومونه یی ولیکئ ؟‬

‫کارځواک ‪ ،‬پانګه ‪ ،‬د خرڅالو بازار او خمل او نقل ‪.‬‬

‫‪ ‬سوداګري تغریف کړي ؟‬

‫سوداګري د اجناسو او خدماتو تبادله کول دي چې د وو لورو وګړو ‪ ،‬ډلو او هیوادونو تر مینځ ترسره‬
‫کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬په عمومي توګه په نړۍ کې څو ټکې د سوداګري او مالونو لیږولو په برخه کې مهم دي نومونه یی‬
‫ولیکئ ؟‬
‫په عمومي توګه ټوله نړۍ کې څلور ټکې د سوداګري او مالونو د لیږدولو په برخه کې مهم رول لري ؟‬
‫‪ . ۲‬په نړۍ کې د ځمکنیو توکو ویش ‪ :‬یو شمیر هیوادونه لکه جاپان ‪ ،‬خام یا ځمکني توکې ډیر لږ لري نو‬
‫دوي باید هغه د نورو هیوادونو نه را وارد کړي ‪.‬‬
‫‪ . ۶‬نژدیوالي ‪ :‬د بیلګۍ په توګه د افعانستان سوداګري زیاتره له نژدې او ګاونډیو سره ده ‪.‬‬
‫‪ . ۵‬د السبرۍ وړتیا ‪ :‬ښي او غوره الري په لویو سیمو باندي السبري اسانه کوي د بیلګي په توګه‬
‫انګلیستان او فرانسی ترمینځ د اوبو الندي تونل جوړول ‪.‬‬
‫‪ . ۴‬د پرمختیا د کچې درجه ‪.‬‬
‫‪ ‬هغه اجناس او مالونه چې د نړۍ په سوداګري کې ډیر مهم دي هر یو په لنډه توګه تشریخ کړي ؟‬
‫دري ډوله مهم دي ‪ . ۲ :‬ځمکني توکې ‪ :‬دا هغه ډول مخصوالت دي چې الصنغتي شوي نه وي او حام‬
‫توکې هم ورته ویل کېږي لکه مالوچ ‪.‬‬
‫‪ . ۶‬نیم صنعتي شوي توکې ‪ :‬هعه ځمکني توکې چې په هعو باندي کار شوي وي او بڼه یی او څرنګوالی‬
‫یی بدلون موندلی وي لکه رخت چې د مالوچو څخه جوړ شوي دي ‪.‬‬
‫‪ . ۵‬وروستي محصول ‪ :‬هغه مواد یا مخصوالت چې ټول صنعتي او تولیدي پړاوونه یی تیر کړي وي لکه‬
‫هعه دسمالونه او جامي چې له ټوکر څخه جوړ شوي دي ‪.‬‬
‫‪ ‬کوم هیوادونه د نړۍ په سوداګري کې ډیره برخه لري او د ‪ globalization‬مفهوم واضع کړي ؟‬
‫د نړۍ په سوداګري کې ډیره برخه پرمختللی هیوادونه لري او ‪ globalization‬نړۍ وال کېدلو مفهوم‬
‫لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړۍ والي سوداګري ګټې څه دي او ستونزي یی څه دي واضع یی کړي ؟‬
‫ګټې یی ‪ :‬د نړۍ سوداګري د خلکو د اړتیاوو پوره کېدل او د هیوادونو د پرمختګ المل کېږي او د خلکو د‬
‫ژوند د کچې په لوړیدو کې مهم ارزښت لري ‪،‬‬
‫ستونزې یی ‪ :‬د ترانسپورټ له امله د چاپیلایر ککړتیا د ترنسپورټ په زیاتیدو سره ورځ په ورځ د ژوند‬
‫چاپیلایر اغیزمن کېږي د اقلیم بدلون ‪ ،‬د ترافیک د ډیري ګڼي ګوڼي او د ناوړه غږ زوږ او شور ماشور‬
‫المل کېږي ‪.‬‬

‫صفخه ‪29 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬د سوداګریزو جنسونو ډیره راکړه ورکړه کوم هیوادونه ترسره کوي ؟‬
‫د سوداګریزو جنسونو ډیره راکړه ورکړه د پرمختللو هیوادونو تر مینځ ترسره کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړۍ ‪ ۶۳‬فیصده بډای هیوادونه په سلو کې څو عایدات او په سلو کې څو وردات لري ؟‬
‫په سلو کې ‪ ۶۳‬بډای هیوادونه د نړې په سلو کې ‪ ۹۳‬عایدات ‪ ،‬په سلو کې ‪۷۳‬صادرات او په سلو کې ‪۹۳‬‬
‫تیلفونونو لینونه په واک کې لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړې ‪ ۶۳‬فیصده بی وزله هیوادونه په سلو کې څو عایدات او په سلو کې څو صادرات او په سلو کې‬
‫څو د تیلفونونو لینونه په واک لري؟‬
‫د نړې په سلو کې ‪ ۶۳‬فیصده بی وزله هیوادونه د نړې یوازې په سلو کې یو عایدات ‪ ،‬په سلو کې یو‬
‫صادرات او په سلو کې ‪ ۲،۳‬د تیلفونونو لینونه لري ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړې بی وزله هیوادونو پخوا د کومو شیانو خرڅولو څخه یو څه پیسی تر السه کوالی او بډای‬
‫هیوادونو د څه شی خرڅولو څخه ګټه تر السه کوله ؟‬
‫د نړې بی وزلو هیوادونو پخوا یوازې د خامو یا ځمکنیو توکو له صادراتو څخه یو څه پیسې تر السه کولې‬
‫خو بډای هیوادونو د صنعتي پخو جنسونو له پیرودلو څخه ګټه تر السه کوله ‪.‬‬

‫‪ ‬د ازادي سوداګریزو سیمو مفهوم د کومو هیوادونو سره سر خوري ؟‬

‫د نړي هغه سیمي او هیوادونه چې په هعو کې ازاده سوداګري ترسره کېږي او د ازاد بازار سوداګریز‬
‫سیاست یی غوره کړي وي د ازادو سوداګریزو سیمو مفهوم لري ‪.‬‬
‫‪ ‬ازاده سوداګری تعریف کړي ؟‬
‫ازاده سوداګري هغه سوداګری او راکړه ورکړه ده چې پرته له هر ډول پولې او خنډ څخه ترسره شي ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړۍ هیوادونه د خپلو ملی صنایعو د مالتړ په خاطر کوم کارونه تر سره کوي ؟‬
‫د نړي هیوادونه د خپلو ملی صنایعو د مالتړ او پیاوړتیا په خاطر او د خپلو داخلي تولیداتو د ښه کولو په‬
‫خاطر یو ډول ګمرکې مالي او سوداګریز سیاست غوره کوي ‪.‬‬

‫‪ ‬په کومه پیړی کې د سوداګریزو مالونو لیږدول اسانه شوه ؟‬

‫صفخه ‪31 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫په شلمه پیړې کې د سوداګریزو مالونو لیږدول اسانه شول ‪.‬‬

‫‪ ‬د نړي هغه سیمي چې په نړواله سوداکري کې د نورو نه زیاته برخه لري کوم دي ؟‬
‫لویدیځه اروپا ‪ ،‬شمالی امریکا ‪ ،‬د اسیا ختیځ او جنوب ختیځ ‪ ،‬د فارس د خلیج هیوادونه او پخواني شوروي‬
‫اتحاد او ختیځه اروپا دي ‪.‬‬

‫‪ ‬د نړیوالی سوداګری سازمان په کوم کال جوړ او مرکزی دفتر یی چېرته دي ؟‬
‫د نړیوالی سوداګری سازمان په ‪ ۲۷۷۷‬م کال د جنوری په لومړي نیټه جوړ او مرکزی دفتر یی په ژینو‬
‫کې دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د نړیوالی سوداګری سازمان دندې کومي دي واضخ یی کړی ؟‬
‫نړیوالی سوداګری ته پراختیا ورکول ‪ ،‬د سوداګری ستونزی خل کول ‪ ،‬او د سوداګری خنډونه د مینځه‬
‫وړل ‪.‬‬
‫‪ ‬نړیوالی سوداګری سازمان په کومو موضوعاتو باندي خبري کوي ؟‬
‫نړیوالی سوداګری په سازمان کې نه یوازی دا چې د جنسونو او مالونو په اړه خبری او پریکړي کېږي‬
‫بلکې د ملکتیی خقوقو په هکله هم خبرې او پریکړې کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬نړیوالی سوداګري سازمان تر څنګ نوری کومي کومکې شوراګانې شته نومونه یی ولیکئ ؟‬
‫عبارت دی له ‪ ۲‬عمومي شورا (‪ ۶ (general council‬مالونو شورا )‪ ۵ (good council‬د خدمتونو شورا‬
‫)‪ ۴ (services council‬د علمي ملکېتونو شورا )‪. (intellectual property council‬‬

‫‪ ‬د نړیوال سوداګری په سازمان باندې کومي نیوکې شته ولیکئ ؟‬

‫دا چې ځیني وخت د دغه سازمان پریکړې د ټولو عړو هیوادونو په ګټه نه وي په تیره بیا پرمختیایی‬
‫هیوادونه په ډیره ستونزه سره کوالی شی چې د لویدځو پرمختللو هیوادونو په بازارونو کې د خپلو مالونو د‬
‫خرڅالو امکانات برابر کړي ‪.‬‬

‫‪ ‬ګرځندوی تغریف کړي ؟‬

‫ټول هغه فغالیتونه چې خلک یی د وزګارتیا پرمهال ترسره کوي او لږ تر لږه له یوې شپې ورځې څخه تر‬
‫یو کال پورې له کور څخه بهر وي ګرځندویی بلل کېږي‪.‬‬
‫‪ ‬هر کال په نړۍ کې څومره خلک د خپلې رخصتی تیرولو په خاطر بهرنیو هیوادونو ته ځي ؟‬
‫هر کال په نړۍ کې ‪ ۹۳۳‬میلیونه تنه د خپلو رخصتیو د تیرولو په خاطر بهرنیو هیوادونو ته ځي ‪.‬‬

‫صفخه ‪31 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬هغه الملونه په ګوته کړي چې د پرمختللو هیوادونو خلک د پخوا څخه زیات د نړۍ لرۍ سیمو ته‬
‫سفرونه کوي ؟‬
‫الملونه یی عبارت دي له ‪ :‬د ډیرو پیسو لرل ‪ ،‬د ژوند دمې او تفریخ د وسایلو ښه کېدل او د لیږدولو د‬
‫وسایلو پرمختګ دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګرځندوي هغه دوه الملونه تشریخ کړي چې د پرمختیایی هیوادونو اقتصادي ودي سره مرسته کوي ؟‬
‫‪ ۲‬د عایداتو زیاتوالی ‪ :‬کله چې ګرځندویان او سیالنیان یوه هیواد ته ورځي اړ دي چې هلته د خپلو خوړو‬
‫او اوسیدلو په خاطر هوټلونو ‪ ،‬میلمستونونو ‪ ،‬ترانسپورت ‪ ،‬د سیل ځایونو لکه پارکونه ‪ ،‬موزیمونو او‬
‫نورو ته پیسې ورکړي او همدارنګه یو شمیر سوعاتونه او سامانونه واخلی چې پرته له شکه د هماغه هیواد‬
‫په اقصاد غوره اعیزه کوي ‪.‬‬
‫‪ ۶‬د کار او بوختیا چمتو کول ‪ :‬یوه هیواد ته د ګرځندویانو د پاملرنې او د ګرځندوي د صنعت د پرمختیا په‬
‫خاطر باید ډیر ښه امکانات لکه میلمستونونه ‪ ،‬هوټلونه ‪ ،‬د اوسیدو ځاي او نور ‪ ،‬د ژوند اسانتیاوي لکه‬
‫ترانسپورټ د ګرځیدو وسایط او نور چمتو شي نو په دې اساس ډیرو خلکو ته د کار موقع په الس ورځي‪.‬‬

‫‪ ‬د هغو سیمو نومونه ولیکئ چې تر ټولو زیات ګرځندویان ورځي ؟‬

‫هغه سیمي چې هلته تر اوسه تر ټولو زیات ګرځندویان ورځي اروپا او شمالي امریکا ده ‪.‬‬
‫‪ ‬زیاتره ګرځندیان د کومو هیوادونو دی او کومو هیوادونو ته سفر کوي ؟‬
‫زیاتره ګرځندویان له پرمختللو هیوادونو څخه وي او پرمختللو هیوادونو ته سفر کوي ‪.‬‬
‫‪ ‬اوس چې پرمختیایی هیوادونو کې ګرځندوي د پراختیا په خال کې دي کوم الملونه ورباندي اعیزه لري‬
‫؟‬
‫درې الملونه دي چې عبارت دي له ‪:‬‬
‫‪ : ۲‬د حمل او نقل وده او پراختیا ‪.‬‬
‫‪ : ۶‬زیاتره وخت پرمختیایي هیوادونه ګرځندویانو ته په زړه پوري وي ‪ ،‬دا ځکه چې دعه هیوادونه غوره‬
‫هوا او په زړه پوري طبیغت لري له بلې خوا یو ګرځندوی په لږ لګښت سره هلته خپلې ورځې تیروالی‬
‫شي ‪.‬‬
‫‪ : ۵‬د پرمختیایی هیوادونو دولتونه هڅه کوي چې د خپلو هیوادونو د اقتصاد د ودې لپاره په ګرځندوی‬
‫سیمو کې ښه والی راولی او د ګرځندویانو پام ورته را واړوي ‪.‬‬
‫‪ ‬په اروپا کې د ګرځندوي لپاره کومي سیمي په زړه پوری دي او ولی ؟‬
‫مرکزي ‪ ،‬جنوبی او جنوب لویدیځه اروپا د مدیترانې د سیمې په ګډون د نړۍ د ګرځندوی ډیرې مهمې‬
‫سیمي دي ‪ ،‬ځکه چې ډیری اسانتیاوې لري لکه ‪ :‬د مدیترانې د سمندرګي لمر لرونکې غاړي او په زړه‬

‫صفخه ‪32 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫پورې هوا په اوړي کې د المبو ‪ ،‬موټر ځعلولو ‪ ،‬سپورټي راز راز لوبو او د اس ځعلولو لپاره ډیر غوره‬
‫دي همدارنګه لوی تاریخي ښارونه لکه ‪ :‬پاریس ‪ ،‬لندن ‪ ،‬روم ‪ ،‬مادرید او المان او هالنډ یو شمیر ښارونه‬
‫او نور د تیاترونو ‪ ،‬سینماګانو او هنري نندارو ‪ ،‬موزیمونو ‪ ،‬تاریخي ودانیو په زړه پوري پارکونو اود‬
‫موسیقي جشنونو له پلوه او نور ‪.‬‬
‫‪ ‬په شمالي امریکا کې د ګرځندوي لپاره کومي سیمي په زړه پوری دي ؟‬
‫د امریکا متحده ایاالت او کاناډا ملی پارکونه ‪ ،‬ژوبڼونه ‪ ،‬د لمر لرونکو او سواحلو ‪ ،‬کلتوري سیمو او‬
‫موزیمونو په لرلو سره د ګرځندویانو د پام وړ هیوادونه دي ‪.‬‬
‫‪ ‬په اسیا کې د ګرځندوي لپاره کومي سیمي په زړه پوری دي ؟‬
‫مکه معظومه ‪ ،‬ترکېه ‪ ،‬چین ‪ ،‬اندونیزیا ‪ ،‬هند او نور یو شمیر هیوادونه هم د ګرځندوی ته په زړه پورې‬
‫سیمو په لرلو سره هر کال د ګرځندویانو پاملرنه ځانته را اړوي ‪.‬‬

‫‪ ‬د توریزم د راښکون سرچېنې په څو برخو ویشل شوي دي ولیکئ ؟‬

‫په دوه برخو ‪ :‬لومړي طبیعي سرچېني دوهم تاریخي او کلتوري سرچېنې ‪.‬‬
‫‪ ‬طبیعی سرچېنې ‪ ،‬تاریخی او کلتوري سرچېنې تشریح کړئ ؟‬
‫طبیعي سرچېنې لکه ‪ :‬اوړی کې اروپا ‪ ،‬مرکزي امریکا ‪ ،‬جنوبي امریکا ‪ ،‬د جنوب ختیځي اسیا او استرالیا‬
‫د سیندونو ‪ ،‬جهیلونو او سمندرګیو غاړي ‪.‬‬
‫عرنې سیمي لکه ‪ :‬اتریش او سویس کې الپ ‪ ،‬افریقې ‪ ،‬امریکې او نورو ځایونو کې طبیغي پارکونه‬
‫ګرځندویانو ته په زړه پورې دي ‪.‬‬
‫تاریخي او کلتوري سرچېنې لکه ‪ :‬پخوانې ودانې ‪ ،‬پږې (تنې جسدونه) موزیمونه ‪ ،‬نندارتونو او فرهنګي‬
‫مرکزونه لري لکه اروپا ‪ ،‬امریکا ‪ ،‬اسیا و افریقي مشهور او نامتو ښارونه ‪.‬‬

‫‪ ‬د توریزم نړیوال سازمان کومي چاری پرمخ وړي تشریح یی کړئ ؟‬
‫یو ځانګړي سازمان دي چې د ګرځندوی په برخه کې ټولې نړیوالي ستونزي اواروي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګرځندوی نړیوال سازمان لومړي عونډه په کوم کال په کوم ځای کې جوړه او لومړي ریئس یی‬
‫څوک وه ؟‬
‫د ګرځندوي د نړیوال سازمان لومړنې لویه عونډه د هسپانیې هیواد په بلنه د ‪ ۲۷۹۳‬م کال د مې په میاشت‬
‫کې د هغه هیواد د مادرید په ښار کې جوړه شوه او روبرت لوناتي د دعه سازمان لومړنی ریئس وټاکل شو‬
‫‪.‬‬

‫صفخه ‪33 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬په اوسني وخت کې د ګرځندوی نړیوال سازمان څو عړی ‪ ،‬څو ساخوي مرکزونه او څو سیمه ییز‬
‫کمیسیونونه لري ؟‬
‫په اوسنۍ وخت کې د نړۍ ‪ ۲۲۲‬هیوادونه او سیمي د ګرځندوی د نړیوال سازمان عړیتوب لري‬
‫چې ‪ ۵۷۳‬ساحوي مرکزونه ‪ ۲ ،‬کمیسیونونه لري چې په اروپا ‪ ،‬افریقي ‪ ،‬ختیځي اسیا ‪ ،‬پسفیک ‪ ،‬منځني‬
‫ختیځ او جنوبی اسیا کې فعالیت کوي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګرځندوی نړیوال سازمان لویه یا عمومي عونډه په څو کلونو کې دایریږي او ریئس یی د څو کلو‬
‫لپاره انتحاب کېږي ؟‬
‫د ګرځندوی نړیوال سازمان لویه یا عمومي غونډه په هرو دوو کلونو کې یو ځل جوړیږي او ریئس یی د‬
‫څلورو کلونو لپاره غوره کېږي ‪.‬‬
‫‪ ‬د ګرځندوی نړیوال سازمان رسمی ژبې کومی دي او افعانستان په کوم کال د دې سازمان عړیتوب‬
‫ترالسه کړ ؟‬
‫د ګرځندوی نړیوال سازمان رسمي ژبې عربي ‪ ،‬انګلیسی ‪ ،‬فرانسوي ‪ ،‬روسي او هسپانوي دي‬
‫افعانستان په ‪ ۲۷۹۳‬م کال د دغه سازمان غړیتوب ترالسه کړ ‪.‬‬

‫‪ ‬حمل او نقل اصطالح څه مغنا لري ولیکئ ؟‬

‫د لیږدولو او رالیږدولو څخه عبارت ده ‪.‬‬
‫‪ ‬حمل او نقل د ژوند چارو د کومو برخو ډیره اعیزه لري ؟‬
‫د یادوني وړ ده چې حمل او نقل په ټولو هیوادونو کې د خلکو میشت کېدو پر ځایونو ‪ ،‬د فابریکو لپاره د‬
‫ځایونو په غوره کولو ‪،‬د مارکېټونو ځای په ټاکلو ‪ ،‬د شرکتونو ‪ ،‬دفترونو ‪ ،‬صنعتي مرکزونو او تاسیساتو‬
‫د ځایو په غوره کولو کې ډیره اعیزه لري ‪.‬‬
‫‪ ‬هغه عوامل ولیکئ چې نړیوال حمل او نقل ته یی ډیره وده ورکړي ده ؟‬
‫د نفتو زیاتوالی ‪ ،‬د اقتصاد وده ‪ ،‬سیمه ییزه پرمختیا او د ترانسپورټي الرو او کرښو ښه کېدل دي ‪.‬‬
‫‪ ‬زیات لیږدول او را لیږدول کومي ستونزي مینځ ته راوړي ولیکئ ؟‬
‫‪ :۲‬د ژوند د چاپیلایر ککړتیا‬
‫‪ : ۶‬د زیاتو وسایلو له امله ځینې وخت الری بندې او د ترانسپورټي وسایلو ګڼه ګوڼه د دې المل کېږي‬
‫چې خلک او مالونه په وخت اړینو ځایونو ته ونه رسیږي ‪.‬‬
‫‪ :۵‬نا امنې ‪.‬‬
‫‪ : ۴‬په ترانسپورټي الرو او کرښو باندې ډیري ښې حاصل ورکونکې ځمکې نیول کېږي ‪.‬‬
‫صفخه ‪34 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫‪ ‬حمل او نقل په څو ډوله دي ولیکئ ؟‬

‫په دری ډوله دي ‪ :‬په اوچه کې ‪ ،‬د هوا له الرې او اوبو کې ‪.‬‬
‫‪ ‬د حمل او نقل د وسایلو او د هغو اړوند کرښو ځانګړتیاوې ولیکئ ؟‬
‫د حمل او نقل یو شمیر وسایل کوالی شي هرڅه ولیږدوي ‪ ،‬یو شمیر نور یوازي د یو څو ځانګړو‬
‫محصوالتو د لیږدولو لپاره غوره دي ‪ ،‬د حمل او نقل د یو شمیر وسایلو ګړندیتوب ډیر لږ خو د یو شمیر‬
‫نورو زیات دي ‪.‬‬
‫‪ ‬د هر ډول ترانسپورتي وسایلو بیخبنا څه شي دي ولیکئ ؟‬
‫دا دي ‪ :‬لویې الرې ‪ ،‬پاخه سړکونه ‪ ،‬د اوسپنې پټلۍ ‪ ،‬هوایی ډګرونه ‪ ،‬مصنوعي سپوږمۍ ‪ ،‬سمندري‬
‫بندرونه ‪ ،‬ترمینلونه ‪ ،‬نل لیکې او نور ‪.‬‬
‫‪ ‬د ترانسپورټ یا حمل او نقل سیستم څرنګه مینځته راځي ولیکئ ؟‬
‫که چېرته یو شمیر سیمې یا ښارونه د ترانسپورتي کرښو په واسطه سره ونښلول شي یو ډول ترانسپورتي‬
‫سیستم یا حمل او نقل سیستم ورڅخه جوړیږي ‪.‬‬

‫‪ ‬د یوې ترانسپورټی وسیلي په غوره کولو کې کوم الملونه اغیزه لري ؟‬
‫د یوې ترانسپورټی وسیلي په غوره کولو کې بیالبیل الملونه اعیزه لري لکه ‪ :‬بیه ‪ ،‬بارول ‪ ،‬تشول ‪ ،‬واټن ‪،‬‬
‫د مالونو اندازه او دروندوالی او نور ‪.‬‬
‫‪ ‬په دې وروستیو وختونو کې څرنګه د ترانسپورټي وسیلو په غوره کولو کې سیالۍ شوي تشریح یی‬
‫کړئ ؟‬
‫پخوا به د یوې وسیلې په غوره کولو کې د لیږدولو بیې ډیر ارزښت درلود ‪ ،‬خو اوسني وخت کې د یوي‬
‫ترانسپورتي وسیلې په غوره کولو یو شمیر نور ټکې لکه ‪ :‬ډاډمن لیږدول لومړیتوب لري ‪ ،‬خو بیا هم د‬
‫لیږدولو بیه اوس هم د وسایلو په غوره کولو کې مهمه ده ‪.‬د مالونو او جنسونو ډول هم ترانسپورتي وسیلې‬
‫د ډول په غوره کولو کې اغیزه لري‪.‬‬

‫صفخه ‪35 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
‫‪Downloaded from: ketabton.com‬‬

‫صفخه ‪36 :‬‬ ‫نمبر ‪۲۴۶۱۶۹۱۹۷۰ :‬‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬ذکریا حلیم‬
Get More e-books from www.ketabton.com
Ketabton.com - Digital Library