Θέμα πρώτης Γραπτής Εργασίας της Θ. Ε.

ΕΠΟ31
Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019

Θα χαρακτηρίζατε την Μεσαιωνική επιστήμη ως συνέχεια ή ως ανατροπή της

αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας και κοσμολογίας; Δικαιολογήστε την απάντησή
σας και αποτιμήστε την συμβολή του Ύστερου Μεσαίωνα στην μελέτη της φύσης και
την επιστημονική ανάπτυξη της Δύσης, δίνοντας έμφαση στον ρόλο, τις ανατροπές
και τις συνέπειες της επικράτησης του δόγματος της παντοδυναμίας του Θεού έναντι
της αριστοτελικής τελεολογικής αναγκαιότητας.

Επεξηγηματικό Σχόλιο

Σε αντίθεση με τον πρώιμο Μεσαίωνα, που χαρακτηρίζεται από την εισβολή της
θεολογίας στη φιλοσοφία/επιστήμη και την πλήρη υποτέλεια του Λόγου στην Πίστη,
τον Ύστερο Μεσαίωνα το κλίμα αντιστρέφεται. Ο Ύστερος Μεσαίωνας
χαρακτηρίζεται από την “επέλαση” του Αριστοτελισμού και την εισβολή της
φιλοσοφίας στην θεολογία, κυρίως μέσω της χρήσης της λογικής σε θεολογικά
ζητήματα και της προσπάθειας χρήσης φυσικών αιτιακών αρχών για την εξήγηση του
κόσμου. Ωστόσο, παρουσιάζονται ασυμβατότητες τόσο ορθολογικής όσο και
φυσιοκρατικής υφής, και βασικές αριστοτελικές θέσεις συγκρούονται σε μεγαλύτερο
ή μικρότερο βαθμό με το χριστιανικό δόγμα.
Έτσι, μολονότι η Μεσαιωνική επιστήμη θεωρείται από πολλούς συνέχεια της
αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας και κοσμολογίας, υπήρξαν και σημαντικές
ανατροπές στις οποίες κεντρικό ρόλο έπαιξε η υιοθέτηση του δόγματος της
παντοδυναμίας του Θεού. Μπορείτε να οργανώσετε την επιχειρηματολογία σας
σύμφωνα με τους παρακάτω άξονες:

1) Αναπτύξτε τις σύνθετες σχέσεις Λόγου και Πίστης κατά την διάρκεια του
Μεσαίωνα καθώς και τα συναφή θεωρητικά ρεύματα που αναπτύχθηκαν και τους
θεσμούς που επηρεάστηκαν κατά τον Ύστερο Μεσαίωνα.
2) Αφού αναλύσετε τους λόγους για τους οποίους η αριστοτελική φυσική
φιλοσοφία ήταν ασύμβατη με το χριστιανικό δόγμα της παντοδυναμίας του Θεού, να
εστιάσετε στο ρεύμα του νομιναλισμού και να αναπτύξετε και να αποτιμήσετε τις
συνέπειες που επέφερε η υιοθέτηση της εν λόγω θέσης στη μελέτη της φύσης και,
κατ’ επέκταση, στην εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης.

Η εργασία δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 2000 λέξεις.

Καταληκτική ημερομηνία υποβολής: Δευτέρα 19 Νοεμβρίου 2018, 11:59 μμ
 ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ασημακόπουλος Μ., Τσιαντούλας Α. (2008), Οι Επιστήμες της φύσης και του

ανθρώπου στην Ευρώπη (Τόμος Α΄), Πάτρα: ΕΑΠ.
Lindberg D. C. (1997), Οι απαρχές της δυτικής επιστήμης, μτφρ. Η. Μαρκολέφας,
Αθήνα: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π.

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ

1. Alessio F. (2007), Ιστορία της Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας, μτφρ. Α. Μεσσάρη,

Γ. Καρούζος, Αθήνα: Τραυλός.
2. Brooke Hedley, J. (2008), Επιστήμη και Θρησκεία, μετάφραση Β.
Βακάκη,Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
3. Crombie A. C. (1994), Από τον Αυγουστίνο στον Γαλιλαίο, Τόμος Α΄: Η
επιστήμη στον Μεσαίωνα (5ος-13ος αιώνας), μτφρ. Θ. Τσίρη, Ι. Αρζόγλου,
Αθήνα: Μ.Ι.Ε.Τ.
4. Duby G. (1988), Μεσαιωνική Δύση: Κοινωνία και Ιδεολογία, μτφρ. Ο. Βαρών
και Ρ. Μπενβενίστε, Αθήνα: Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού – Μνήμων.
5. Duhem, P. (2007), Σώζειν τα Φαινόμενα, εισαγωγή, μετάφραση-επιμέλεια Δ.
Διαλέτης, Γ. Χριστιανίδης, Αθήνα: Νεφέλη
6. Grant E. (1994), Οι Φυσικές Επιστήμες τον Μεσαίωνα, μτφρ. Ζ. Σαρίκας,
Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
7. Le Goff J. (1993), Ο πολιτισμός της μεσαιωνικής Δύσης, μτφρ. Ρ.
Μπενβενίστε, Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
8. Le Goff J. (2002), Οι Διανοούμενοι στο Μεσαίωνα, μτφρ. Μ. Παραδέλλη,
Αθήνα: Κέδρος.
9. Luscombe D. (2007), Η Μεσαιωνική Σκέψη, μτφρ. Χ. Γεμελιάρης, Αθήνα:
Πολύτροπον
10. Rubenstein, R. E. (2004), Τα τέκνα του Αριστοτέλη, μετάφραση Ρ.
Καρακατσάνη, Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη.
11. Στείρης Γ. (2010), Φιλοσοφία και Κόσμος. Κοσμολογικές αντιλήψεις κατά τους
Μέσους Χρόνους και την Αναγέννηση, Αθήνα: Καρδαμίτσα.