ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ

ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
Ο γιός του Πεζόστρατου, ο Ερωτόκριτος αγαπάει την Αρετούσα την κόρη του Βασιλιά
Ηρακλή.
Ο Πεζόστρατος επειδή δε μπορεί να βλέπει άλλο το γιό του να «βασανίζεται» από τον
έρωτά του για την Αρετούσα, αποφασίζει να μιλήσει στον βασιλιά για την αγάπη των δύο
νέων και να του ζητήσει να επιτρέψει στον γιό του να παντρευτεί την κόρη του.
Στην αρχή, δε του ομολογεί αμέσως το λόγο της επίσκεψής του αλλά, του μιλάει για τις
παλιότερες εποχές που τα πλούτη και η καταγωγή δεν έπαιζαν ρόλο για να σμίγουν οι νέοι
με τα δεσμά του γάμου, αλλά θεωρούνταν σημαντικότερα αγαθά, η ανδρεία, η γνώση και
η ομορφιά.
Όταν αποκαλύπτει το λόγο της επίσκεψής του ο βασιλιάς εξοργίζεται και αντιδρά βίαια,
τον αποκαλεί τρελό, τον διώχνει από την θέση του συμβούλου και εξορίζει τον
Ερωτόκριτο. Επίσης τον απειλεί με θάνατο αν πει σε κανέναν για τη συζήτηση αυτή και
τον διώχνει από το παλάτι.

ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

1η (στίχοι 897): H πατρική αγάπη και το ενδιαφέρον για την ευτυχία του γιού του

2η (στίχοι 898-910): Ο Πεζόστρατος υποστηρίζει ότι στο παρελθόν δεν έδιναν σημασία στις
κοινωνικές διακρίσεις αλλά στα εσωτερικά χαρίσματα

3η (911-919): Η συνέχεια της προσπάθειας του Πεζόστρατου να πείσει τον βασιλιά

4η (920-935): Η αρνητική απάντηση του Βασιλιά και η αποπομπή του Πεζόστρατου από το
Παλάτι.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο ποιητής άλλοτε παίρνει ο ίδιος τον λόγο (αναλαμβάνει τον ρόλο του αφηγητή) και μας
αφηγείται σε γ΄ πρόσωπο (τριτοπρόσωπη αφήγηση) τα γεγονότα της ιστορίας,
περιγράφει εικόνες, χαρακτηρίζει τα πρόσωπα και μας παρουσιάζει τις σκέψεις τους, τα
συναισθήματά τους και τις ψυχικές τους συγκρούσεις. Άλλοτε πάλι αφήνει τα ίδια τα
πρόσωπα να μιλήσουν με τη δική τους φωνή, μέσα από τους διαλόγους.

Ο ποιητής με την εναλλαγή αφήγησης και διαλόγων πετυχαίνει

– να διατηρήσει ζωντανό το ενδιαφέρον των αναγνωστών
– να δώσει έμφαση στα σημεία της ιστορίας που θέλει (βάζοντας τους ήρωες να μιλούν
οι ίδιοι) και να παρουσιάσει σύντομα άλλα σημεία της ιστορίας
– να μας εξηγήσει καλύτερα κάποιες καταστάσεις, ενσωματώνοντας σχόλια και κρίσεις
του (μέσα στην τριτοπρόσωπη αφήγηση), ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα κάποιες
καταστάσεις και συμπεριφορές των ηρώων.

Το ποίημα είναι γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο (όπως και τα δημοτικά

τραγούδια) με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία (υπάρχει ομοιοκαταληξία σε κάθε δίστιχο)
ΓΛΩΣΣΑ: Δημοτική γλώσσα και ειδικότερα το λαϊκό ιδίωμα της Ανατολικής Κρήτης.

Ιδέες – ήθη – αντιλήψεις:

 H πατρική αγάπη παρακάμπτει τις δυσκολίες και τα εμπόδια.
 Η επιτυχία του σκοπού προϋποθέτει τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος, κατάλληλη
ψυχολογική προετοιμασία.
 Οι ψυχικές αρετές είναι αξίες διαχρωνικές ενώ ο πλούτος και η εξουσία έχουν
εφήμερο χαρακτήρα
 Η κοινωνική διαφορά ως εμπόδιο στο γάμο
 Η δύναμη της βασιλικής βίας

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:
Μεταφορές: στ. 896, με ξόμπλια να τον πιάσει

Οι διαφορές δύο πατεράδων στο ζήτημα της «οικογενειακής ευτυχίας»

α. Ο Πεζόστρατος αγαπάει το γιο του, υποφέρει που τον βλέπει να βασανίζεται από τον
καημό της αγάπης και θέλει να τον δει ευτυχισμένο. Έτσι, παρακάμπτει όλους τους
ενδοιασμούς του και του κάνει το χατίρι να πάει στο βασιλιά και να ζητήσει σε γάμο την
Αρετούσα, γνωρίζοντας ότι η κοινωνική διαφορά ανάμεσα στις δύο οικογένειες ήταν
μεγάλη.
Είναι βέβαιος ότι θα προσκρούσει στην άρνηση αλλά και στην οργή του βασιλιά, ωστόσο
νικάει η πατρική αγάπη και τον κάνει τολμηρό. Έτσι, υποβάλλει το αίτημα του,
διακινδυνεύοντας ακόμα και τη θέση του μέσα στο παλάτι (εργαζόταν ως σύμβουλος του
βασιλιά). Η οικογενειακή λοιπόν ευτυχία για τον Πεζόστρατο δεν είναι συνάρτηση του
πλούτου, της εξουσίας ή άλλων εξωτερικών παραγόντων, αλλά συνίσταται στην ευτυχία
των μελών της οικογένειας, ενώ οι πιο σημαντικές αξίες για ένα νέο σύμφωνα με τον
Πεζόστρατο είναι η αρετή, η σύνεση (να είναι ο νέος «γνωστικός»), η αντρεία και η
ομορφιά.
β. Ο βασιλιάς από την άλλη στοχεύει σε ένα γάμο με ένα βασιλόπουλο από μια πλούσια και
ισχυρή χώρα, έχοντας απώτερο σκοπό να ενισχύσει την πολιτική του θέση και να
εξασφαλίσει ειρήνη στο βασίλειο του.
Το αξίωμα του βασιλιά έχει παραμερίσει το ρόλο του πατέρα και η οικογενειακή ευτυχία
είναι υποταγμένη στα κρατικά συμφέροντα και στις πολιτικές σκοπιμότητες. Εμπόδιο
στην πραγμάτωση του στόχου του για ένα μελλοντικό πετυχημένο προξενιό είναι ο
έρωτας της Αρετούσας με τον Ερωτόκριτο και ο βασιλιάς ασκεί με σκληρό και αυταρχικό
τρόπο την εξουσία του για να τον αποτρέψει. Όπως λοιπόν μπορούμε εύκολα να
υποθέσουμε, βλέπει το γάμο της κόρης του κάτω από το πρίσμα πολιτικών σκοπιμοτήτων
και επομένως αυτά που έχουν αξία για έναν υποψήφιο γαμπρό είναι η εξουσία, η πολιτική
και στρατιωτική δύναμη και τα πλούτη - και αυτά δεν τα διαθέτει βέβαια ο γιος του
Πεζόστρατου.
Ερωτήσεις Βιβλίου

1) Με ποιο τρόπο, με ποιο ρόλο και για ποιο σκοπό παρεμβαίνει ο ποητής;
Τρόπος: O ποιητής παρεμβαίνει στο ποίημα και διακόπτει τον διάλογο με τριτοπρόσωπη
αφήγηση.
Ρόλος: Ο ποιητής είναι αφηγητής παντογνώστης που ξέρει όχι μόνο τις πράξεις αλλά και τις
βαθύτατες σκέψεις του Πεζόστρατου. Δε συμμετέχει ο ίδιος στα γεγονότα που αφηγείται.
Σκοπός: O ποιητής θέλει να προκαλέσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη γι αυτό και
επιταχύνει την αφήγηση, συνδέει τους διαλόγους τον προσώπων και έτσι το έργο γίνεται
ζωηρό και συναρπαστικό.

2) Πώς σκέφτεται ο Πεζόστρατος να προσεγγίσει το βασιλιά και με ποια επιχειρήματα

προσπαθεί να τον πείσει να δεχθεί το γάμο;
O Πεζόστρατος σκέφτεται να προσεγγίσει το βασιλιά αναφέροντας απόψεις του και
επιχειρήματα ώστε να τον πείσει να δεχθεί το γάμο του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας.
Στην αρχή αναφέρεται σε κάποια παραδείγματα από την παλιά εποχή όπου τα πλούτη και
η καταγωγή δεν είχαν τόσο αξία όσο η ανδρεία η γνώση και η αρετή. Γι αυτό και οι
βασιλιάδες επέτρεπαν στα παιδιά τους να παντρευτούν άτομα κατώτερης καταγωγής
αρκεί να διέθεταν αυτές τις αρετές.
Επίσης τονίζει ότι τα πλούτη και η εξουσία δεν έχουν καμία αξία και πως με το πέρασμα του
χρόνου αυτά σβήνουν και χάνονται. Τονίζει στο τέλος ότι η γνώση η αρετή και η ομορφιά
είναι διαχρονικά και πως όσο χρόνος και να περάσει θα παραμείνουν σταθερές αξίες. Στην
συνέχεια ο Πεζόστρατος αποκαλύπτει στο βασιλιά την πραγματική αιτία της επίσκεψής
του.

3) Πως αντιδρά ο βασιλιάς στην πρόταση γάμου του Ερωτόκριτου και γιατί;
O βασιλιάς αντιδρά με θυμό στην πρόταση γάμου του Πεζόστρατου για το γιό του. Αρνείται
κατηγορηματικά στην πρόταση αυτή και απορεί πως τόλμησε ένας άνθρωπος κατώτερης
τάξης να ζητήσει τη κόρη του ως νύφη για το γιό του. Τον διώχνει από τη θέση του
συμβούλου χρησιμοποιώντας ύβρεις και απειλές. Επίσης δίνει διαταγή να εξοριστεί ο
Ερωτόκριτος και απειλεί πατέρα και γιο με τιμωρία θανάτου αν μαθευτεί η πρόταση γάμου.
Ο βασιλιάς πιστεύει ότι η καταγωγή μετράει περισσότερο από τις αρετές, τις γνώσεις και τις
ικανότητες ενός ανθρώπου.

4) Κάθε πατέρας επιθυμεί την οικογενειακή ευτυχία. Πως ενεργεί ο βασιλιάς και πως ο
Πεζόστρατος για να πετύχουν αυτό το στόχο;
Ο Πεζόστρατος αναλαμβάνει αυτό το δύσκολο έργο του προξενιού γιατί δε μπορεί να
βλέπει άλλο το γιό του να βασανίζεται και θέλει την ευτυχία του. Πιστεύει ότι τα πλούτη και
η καταγωγή δε φέρνουν την ευτυχία σε ένα ζευγάρι. Αυτό που μετράει είναι η προσωπικές
αρετές του καθενός.
Από την άλλη ο βασιλιάς δε λειτουργεί ανάλογα με τις επιθυμίες τις κόρης του. Πιστεύει ότι
αν της εξασφαλίσει ένα πλούσιο γάμο με αριστοκρατική καταγωγή τότε η Αρετούσα θα
είναι πραγματικά ευτυχισμένη. Επίσης πάνω από όλα σκέφτεται το προσωπικό του
συμφέρον αφού μέσω του γάμου της κόρης του θα ενισχύσει την εξουσία του και θα
εξασφαλίσει την ειρήνη στο βασίλειό του.