2. Teorije podražavanja (oponašanja) 18.

Ove teorije uzroke delikventnog ponašanja vide u imitaciji, identifikaciji,

odnosno podražavanju modela u društvenoj sredini.
Ovde spadaju sledeće teorije:

a) Teorija diferencijalne asocijacije

b) Teorija imitacije
c) Teorija diferencijalne identifikacije

a) Teorija diferencijalne asocijacije 18.

Predstavnik: Saterlend

Teoriju po kojoj se uzročnost kriminaliteta nalazi u uzorima preuzetim iz

devijantnih grupa, razvio je američki sociolog Saterlend.

Osnovno shvatanje:
Prema njegovom mišljenju, delikventno ponašanje – uzrokovano je
uzajamnim uticajem pojedinaca i grupa.
Kriminalno ponašanje se stiče, tj. postepeno se uči u procesu međusobne
komunikacije (druženjem sa delikventima).
Na taj način se uzori pronalaze u delikventnim grupama.
Učenje se odvija u procesu razvoja ličnosti i to, ne samo u komunikaciji sa
grupama koje su devijantne u ponašanju, već i sa grupama koje su
devijantne u mišljenju.
Kriminalno ponašanje nije nasleđeno, već se ono uči u sredini u kojoj se
ličnost nalazi i komunicira.
Zavisno od trajanja i učestalosti učenja – kod ličnosti, s vremenom
preovladavaju delikventne nad nedelikventnim sklonostima.
U socijalnoj sredini, u procesu komunikacije, ličnost se osposobljava za
tehnike izvršenja delikta i orijentiše kriminalnoj motivaciji i stavovima.
Saterlend smatra da je osnovna predpostavka u sticanju delikventne
motivacije – učenje posredstvom pozitivne ili negativne definicije normi- .
Druženjem u kriminalnoj grupi, ličnost ne mora biti kriminalna, a da li će to
postati zavisi od ličnih sklonosti i inteziteta kontakata, s onima koji imaju
pozitivnu ili negativnu definiciju normi.

1
On je izneo stanovište da pojedinci postaju kriminalci iz 2 razloga:
1. zbog (asociranja) čestog kontakta sa kriminalnom sredinom;
2. zbog izolacije od nekriminalne sredine

Ova teorija se oslanja na učenja čikaške škole, odnosno na njene 3 osnove:

- ekološku i kulturnu;
- simbolički interakcizam i
- kulturni konflikt

Tako se :
a) stopa kriminaliteta objašnjava modelom kulturnog konflikta; a
b) procesi razvoja kriminalne karijere – pojedinaca i grupa - tumače se
simboličkim interakcizmom.

Ova teorija se zasniva na nekoliko osnovnih postulata:

1. kriminalno ponašanje se uči;

2. kriminalno ponašanje se uči u interakciji sa drugim osobama u

procesu komunikacije;

3. početak kriminalnog učenja je u grupama prijatelja;

4. u toku učenja kriminalnog ponašanja – uče se: tehnike izvršenja

krivičnog dela, razvijaju se specifični motivi i opravdavaju se
ponašnje i stavovi.

Saterlend je sam kritikovao svoju teoriju diferencijalne asocijacije, a

osnovna zamerka je bila nemogućnost da objasni kriminalne mogućnosti,
kao jedan od osnovnih faktora kriminalnog ponašanja.

Njegovo sociološko objašnjenje kriminaliteta bilo je usmereno prema

varijacijama u socijalnom ambijentu (okruženju) u formi interpersonalnih
kontakata sa kriminalnim i nekriminalnim uzorima.
Međutim dozvoljavao je mogućnost da njegova shvatanja mogu biti
redefinisana, na takav način da se u obzir uzmu i lične osobine, kao što je
npr: stidljivost, što može da uzrokuje laku povodljivost za ovakvim uzorima.