Professional Documents
Culture Documents
اصول توحيد
اصول توحيد
أصول سو گانو
توحيد
1
بسم اهلل الرمحن الرحيم
خدايت رحمت كناد:
بدان كو آموخنت چهار چيز بر ما واجب است:
اول :عل ممم ك ممو عش ممارت از ممناخت خداون ممد و ممناخت پي ممامبش -ص مملعاهلل علي ممو وآل ممو و س مملم -و
ناخت دين اسالم با داليل است.
دوم :بو آن عمل كردن.
سوم :بو سوى آن دعوت دنودن.
چهارم :صب در برابر مشكالتى كو در اين راه پيش خواىد آمد.
دليل آنچو گفتيم اين فرموده خداوند متعال است كو ( :بسم اهلل الرمحن المرحيم ٚ :اٌعصس إْ
اإلٔعاْ ٌف ٟخعرس إ اٌرر ٓ٠نِٕرٛا ٚوٍّرٛا اٌصراٌسات ٚجٛاصرٛا اراٌسك ٚجٛاصرٛا
ااٌصر س) "سمموگند بممو روزگممار كممو بيگمممان انسممان در زيانكمارى اسممت مگممر كسمما كممو ارممان آورده
انممد وكارىمماى ايسممتو كممرده انممد و ذنممديگر را بممو حممش س م ارش كممرده انممد و ذنممديگر رابممو ممكيشا ى
س ارش كرده اند"
2
ام ممام ممافعى رمح م اهلل علي ممو م ممى فرماي ممد :اگ ممر خداون ممد ج ممز اي ممن س مموره ى مميچ برى ممان ديگ ممرى ب ممر
سللوقاتش فروددنى آورد ذنني سوره براى آنان كاىف بود.
امممام خبممارى رمحم اهلل عليممو در صممىيف خبممارى مممى فرمايممد " :بممال :العلممم قشممل ال ممول و العمممل "
ايممن بممال در بمماره آممموخنت علممم قشممل از گ ممنت و عمممل كممردن اسممت زي مرا خداونممد متعممال مممى فرمايممد(:
فاوٍُ أٔرٗ إٌرٗ إ و ٚاظرحلفسٌرٔ ه) " پم بمدان كمو جمز خمدا ىميچ معشمودبرح ى نيسمت و
ب مراى گناىانممت بلممب م ممرت كممن" مممى بينمميم كممو قشممل از گ ممنت و عمممل كممردن بممو ف مرا گ مرفنت علممم امممر
فرموده است .
بدان كو آمموخنت مسما ل سمو گانمو ذيمل بمر ىمر زن و ممرد مسملمان پس خدايت رحمت كناد
واجب است :
مسألو اول :اينكمو خداونمد مما را آفريمده وپمرورش داده و روزى داده امما بيهموده نگذا متو اسمت
بلكو بمراى ىمدايت مما پيمامبى فرسمتاده اسمت كمو ىمر كم از او پمووى كنمد داخمل ،شمت و ىمر كم
نافرممما اش را كنممد وارد دوزخ خواىممد ممد .لممذا خداونممد متعممال مممى فرمايممد( 0 :إٔررا أزظررٍٕا إٌرر١ىُ
زظ ٛشا٘دا وٍ١ىُ وّا أزظٍٕا إٌ ٝفسو ْٛزظر ٛفعصر ٝفسور ْٛاٌسظرٛي ف خرٔرٗ
3
أخررررا ٚاررر() ١اٌّصِرررً ")5151ممما ب مو سمموى مما پيممامبى فرسممتاده ار كممو بممر مما گ مواه اسممت
ذنچنانكو بو سوى فرعون ىم پيامبى فرستادر اما فرعون ازآن پيمامب نافرمما كمرد لمذا او را بمو گمو
ودارى سخت فروگرفتيم".
مس أأألو دوم:اينك ممو خداون ممد ىرگ ممز راخن ممى خنواى ممد ب ممود ك ممو بن ممده اى ى مميچ اح ممدى را ب مما او در
عشادتش ريك گرداند نو فر تو م رل و نو پيامب مرسلى را لذا ممى فرمايمد ٚ(:أْ اٌّعراخد
فر جرردوٛا ِررد و أزرردا) اجلممن "89/واينكممو ذنممو مسم دىا خمماص خداونممد اسممت پم باخداونممد
ىيچ احدى را ( بو عنوان پرستش ) سلوان".
مسألو سوم :اينكو كسى كو خدا را بو يگانگى بشناسد واز پيامبش اباعت كند ىرگز براى او
جمما ز نيسممت كممو بمما كسمما كممو بمما كسمما كممو بمما خممدا و رس مولش د م معكننممد رابدممو دوس م برقراركنممد
ح اگر نزديكتين خويشاوندانش با ند .
لذا خداوندمتعال مى فرمايد (:جدرد لِٛرا ٠نِٕر ْٛارا ٚاٌ١ر َٛا٢خرس ٠رٛا ِ ْٚرٓ
زا و ٚزظ ٌٛ ٚ ٌٗٛوأٛا ناراهُ٘ أ ٚإخرٛأ ُٙأ ٚورر١سج ُٙأٌٚكره وحرق فر ٟلٍرٛاُٙ
اإلّ٠اْ ٚأ٠دُ٘ اسٚذ ِٕٗ ٠ٚ ،دخٍ ُٙخٕات جدس ِٓ ٞجسحٙا األٔٙراز خاٌرد ٓ٠فٙ١را ،
4
زضرر ٟو و رٕ ٚ ُٙزضررٛا وٕررٗ ،أٌٚكرره زررصن و أ إْ زررصن و ٘ررُ اٌّفٍسرر)ْٛ
(اجملادل .)22/
" قممومى را كممو بممو خداونممد و روز بازپسممني ارممان دا ممتو با ممند نيابعكممو بمما كسمما كممو بمما خداونممد و
پيامباو سلال ت مى ورزند دوس كنند و لو آنكو پدرانشان يا فرزندانشان يما برادرانشمان يما خاندانشمان
با ند اينانند كو –خداونمد -در دذلايشمان –ن مش -ارمان نگا متو اسمت و بمو فيامى از جانمب خمويش
استوار ان دا تو است و -ايشانرا -بو بوستاهناىي در آرود كو جويشاران از فرودست آهنا جارى است
جاودانممو در آننممد ى ممم خداونممد از آن ممان خشممنود وى ممم آنممان از او خش ممنودند اينممان لش ممكرخدايند
بدانيدكو لشكرخدا ذنانانند رستگاران".
خدايت بو طاعتش راه بنمايد!بدان كو دين حنيف ابراىيمى اين است كو خدا رابو يگانگى و بما
اخالص و يكرنگى بپرس اين اسمت آن ىمدىف كمو خداونمد ذنمو ممردم را بمراى آ مش آن آفريمده وبمدان اممر
فرموده است چنانكو مى فرمايدِٚ (:ا خٍمث اٌدٓ ٚاإلٔط إ ٌ١ع رد " )ْٚجمن و انم را جمز
الذاريات .67/ براى آنكو مرا بپرستند نيافريده ام"
5
مع "يعشدون "در آيمو "يوحمدون" اسمت يعم ممرا بمو يكتماىي بپرسمتند بمزرگتين و مهممتين چيمزى
كو خداوند بدان امرفرموده توحيد است و توحيد يع خدا را بو يكتاىي پرستيدن و بزرگتين چيمزى كمو
از آن باز دا تو رك است و رك يع ك يا ﭺيز ديگرى را با او بمو عنموان ﭗرسمتش خوانمدن لمذا
خداوند متعال مى فرمايد ٚ (:او دٚا و ٚجرسوٛا اٗ ش١كا) "و خدا را بپرستيد و چيزى را با او
ريك نكنيد" النساء .67/
اگر از تو پرسيده ود :اصول سو گانو اى كو ناخت آن بر ىر انسا واجب است چيست؟
بگو -8:ناخت پروردگار -2ناخت اسالم كو دين پسنديده پروردگار اسمت و -6مناخت
پيامبش حارت زلمد صلعاهلل عليو وآلو وسلم .
اصل اول:
اگر از تو پرسيده ود كو پروردگارت كيست؟ بگمو پروردگمارم ذاتمى اسمت كمو بما نعمتهماى فمراوانش
ممرا و سمماير جهانيممان را آفريممده و پممرورش داده اسممت او يگانممو معشممود مممن اسممت كممو جممز او ىمميچ معشممودى
ن ممدارم ل ممذا خداون ممد متع ممال م ممى فرماي ممد ( :اٌسّرررد زن اٌعررراٌّ " )ٓ١ىرگون ممو ثن مماء وستايش ممى وي مژه
6
پروردگار عادليان است"جز خمود پروردگمار ىمر صمنف ديگمرى در ايمن جهمان بمراى خمودش عمادلى اسمت كمو
من نيز جزوى از يك عامل ىستم.
اگر از تو پرسيده ود :پروردگارت را چگونو ناخ ؟ بگو :با آيمات و سللوقماتش از مجلمو ممى
توان بو ب و روز و خور يد و مهتال بو عنوان دنونو اى از آيات و بو آمساهنا و زمينهاى ى تگانو و
آنچو در آهنا و در بني آهناست بو عنوان دنونو اى از سللوقات خداى بزرگ ا اره كرد لذا خداوند متعال
مممى فرمايمد (ِ ٚررٓ ن٠اجررٗ اٌٍ١ررً ٚإٌٙرراز ٚاٌرررّط ٚاٌمّررس جعررددٚا ٌٍرررّط ٌٍ ٚمّررس ٚ
اظددٚا اٌر ٜخٍم ٓٙإْ وٕرحُ إ٠راٖ جع رد )ْٚفصملت "68/و از نشمانو ىماى قمدرت او مب و
روز و خور مميد و ممماه اسممت خور مميد و ممماه را سم ده نكنيمد بلكممو خداونممد را كممو آهنمما را آفريممده اسممت
س ده كنيد".
و نيز مى فرمايمد( إْ زاىُ و اٌر ٜخٍك اٌعّاٚات ٚا زض ف ٟظحة أ٠اَ ثُ اظحٜٛ
وٍ ٝاٌعسغ ٠لر ٝاٌٍ ً١إٌٙاز ٠طٍ ٗ زث١ثا ٚاٌرّط ٚاٌمّس ٚإٌدِ َٛعخسات ا ِسٖ،
أ ٌ رٗ اٌخٍررك ٚاألِررس ج ررازن و زن اٌعرراٌّ )ٓ١االعمرا " .65/ /ذنانمما پروردگممار مما خداونممد
اسممت كممو آمساهنمما و زمممني را در ممش روز آفريممد سمپ برعممرش – چنانكممو خممود مممى دانممد -قمرار گرفممت
7
ممب را بممو روز – و روز را بممو ممب -مممى پو مماند و خور مميد و ممماه و سممتارگان را – آفريممد -كممو رام
ده فرمان اويند بدانيد كو خلش و امر صرفا از آن اوست با بركت اسمت خمداىي كمو پروردگمار جهانيمان
است" .
پروردگمار ذنمان معشمود برحمش جهممان اسمت لمذا خداونمد مممى فرمايمد٠ ( :را أٙ٠را إٌراض او رردٚا زاىررُ
اٌر ٞخٍمىُ ٚاٌر ِٓ ٓ٠ل ٍىُ ٌعٍىُ جحم ، ْٛاٌر ٞخعً ٌىرُ األزض فساشرا ٚاٌعرّاه إراه ٚ
أصي ِٓ اٌعّاه ِاه ف خسج اٗ ِٓ اٌثّسات زشلا ٌىُ ف جدعٍٛا أٔدا ا ٚأٔرحُ جعٍّر)ْٛ
الش رة .22-28 /
" اى مردم پروردگار تان را كو ا و پشينيانتان را آفريده است بپرستيد تا ﭗرىيزگار ويد آنكو
زمني را – ذنچون -زير انداز وآمسان را -ذنچون -سر پناه ا كرد و از آمسان آىب فرو فرستاد آنگاه
بدان -انواع -ميوه ىا براى روزى ا بر آورد پ آگاىانو براى او ذنتا نياوريد".
ابن كثو رمح اهلل عليو مى فرمايد" :خالش و آفريدگارذنو اين سللوقات يگانو ذاتى است كو ايستو و
مستىش پرستش است".
8
انواع عشادهتاىي كو خداوند دستور اجنام آنرا صادر فرموده از قشيل اسالم و اران و احسان
خو /و رجاء دعاء و توكل وق وحذر,خشوع و خشيت انابت و استعانت استعاذت و
است اثت ذبف و نذر و ديگر عشاديهاىي كو خداوند بو آن امر فرموده ذنو ويژهء پروردگار يكتا است.
لذا خداوند متعمال ممى فرمايمدٚ(:أْ اٌّعراخد فر جردوٛا ِرد و أزردا) اجلمن" 89/
واينكو ذنو مس دىا خاص خداوند است پ با خداوند ىيچ ك را بو عنوان پرستش سلوان"
پم كسممى كممو ايممن عشادهتمما يمما جز ممى از آنمرا بمراى مممو خممدا اجنممام دىممد مشممرك وكممافر اسممت لممذا
خداوند متعال مع رمايد٠ ِٓ ٚ (:دع ِد و إٌٙا نخس اس٘اْ ٌٗ اٗ فمّٔا زعااٗ وٕد زاٗ
إٔررٗ ٠فٍررر اٌىررافس )ْٚمؤمنممون ".888/و ىممر كم بما خداونممد خممداىي ديگمر بپرسممتد كممو در ايممن
كار ح ندارد جز اين نيست كو حسابش با پروردگارش است آرى كافران رستگار دنمى موند"
ودر حديث آمده است ( اٌدواه ِخ اٌع ا ة) " دعاء م ز عشادت است" لمذا خداونمد متعمال ممى
فرمايدٚ ( :لاي زاىُ ا و ٟٔٛاظحدق ٌىُ ،إْ اٌر٠ ٓ٠عحى س ْٚوٓ و ا ج ٟظ١دخٍْٛ
خ ُٕٙاخس )ٓ٠مافر " 70/و پروردگارتان گويد مرا بو دعا خوانيد تا برايتمان اجابمت كمنم بيگممان
كسا كو از عشادت من استكشار مى ورزند بو زودى با خوارى وارد دوزخ خواىند د".
9
دليل خوف اين ار اد اذلى است ( ف جخاف ٚ ُ٘ٛخاف ٟٔٛإْ وٕحُ ِنِٕ )ٓ١آل عمران" ".886 /پ ازآنان
نتسيد و از من بتسيد اگر مؤمن ىستيد".
دليأأل اميأأد ايممن ار مماد بممارى اسممت ( فّررٓ ورراْ ٠سخررٌ ٛمرراه زاررٗ فٍ١عّررً وّ ر صرراٌسا ٚ
٠رررسن اع ررا ة زاررٗ أزردا) الكهممف ".880 /حممال ىممر آنكم كممو اميممد بممو ل مماى پروردگممارش بسممتو
است بايد كار نيكو پيشو كند ودر پرستش پروردگارش كسى را ريك نيارود" .
دليل توكل ايمن فرمموده باريتعماىل اسمت ( ٚوٍر ٝو فحٛوٍرٛا إْ وٕرحُ ِرنِٕ )ٓ١ما مدة" 26/
وبرخدا توكل كنيد اگر ممؤمن ىسمتيد"(ِٚرٓ ٠حٛورً وٍر ٝو فٙر ٛزعر ٗ) الدمالق ".6/پم ىمرك
برخدا توكل كند ذنو وى را كاىف است ".
دليل شوق و حذر و خشوع ,اين ار اد بارى اسمت ( إٔ ُٙورأٛا ٠عرازو ْٛفر ٟاٌخ١رسات
٠ ٚرردؤٕٛا زا ررا ٚز٘ ررا ٚوررأٛا ٌٕررا خاشررع )ٓ١انشيمماء ":0/زيمرا آهنمما در كارىمماى خممو تع يممل
ميكردند و در حال بيم و اميد مارا معخوانند و ذنيشو بو درگاه ماخاخنع و خا ع بودند".
دليأأل خشأأيت ايممن فرممموده بار اسممت ( ف ر جخرررٚ ُ٘ٛاخررر)ٝٔٛب ممرة ".860 /پ م از آنممان
متسيد وازمن بتسيد".
10
و دليل انابت اين ار اد اذلى است ( وأٔ ١رٛا إٌر ٝزاىرُ ٚأظرٍّٛا ٌرٗ) الزممر " 65/بمو سموى
پروردگار تان باز آييد و در برابر او تسليم ويد".
در حممديث آمممده اسممت ( ٚاذا اظررحعٕث فاظررحعٓ اررا ) " وىرگمماه يمماري خواسم از خممدا يممارى
جبوى"
دليل استعاذت اين ار اد بارى است ( لً أوٛذ اسن إٌاض ٍِه إٌاض)سوره النماس ".بگمو
بو پروردگارمردم پناه مى برم فرمانرواى مردم".
دليأأل اسأأت ا و ايممن فرمموده خداونممدى اسممت( إذ جعررحل١ث ْٛزاىررُ فاظررحدان ٌىررُ) االن ممال.:/
"ىنگامى را بو ياد آوريد كو بو پروردگار تان است اثو وزارى مى كرديد و او دعاى ا را اجابت كرد".
دليأل ذبأ ايممن ار مماد خداونمدى اسممت ( لررً إْ صر جٔ ٚ ٟعررىِ ٚ ٟس١رراِّ ٚ ٞرراجٟ
زن اٌعاٌّ ٓ١شس٠ه ٌٗ ٚارٌه أِست ٚأٔا أٚي اٌّعرٍّ )ٓ١االنعمام " .872 /بگمو دنماز و
نيايش من و زندگا ومرگ من براى خدا است كو پروردگار جهانيان است".
در حممديث آمممده اسممت ( لعممن اهلل مممن ذبممف ل ممو اهلل ) " خداونممد لعنممت كنممد كسممى را كممو ب مراى
موخدا ذبف كند".
11
دليأأل نأأذر ايممن فرممموده خداونممد متعممال اسممت ( ٛ٠فررر ْٛاإٌررررز ٠ٚخرررافِٛ٠ ْٛاوررراْ شرررسٖ
ِعحط١سا) سورهء دىر ( " 8/آن بندگان نيكو) بو نذر و عهد خود وفا معكنند و از قهر خدا در روزى
كو ر سختيش ذنو اىل زلشر را فرا گود معتسند".
12
-8گواىى دادن بو اينكو جمز خمداى يگانمو ىميچ معشمود برح مى نيسمت و اينكمو زلممد -صملى
اهلل عليممو وآلممو وسمملم -رسممول خممدا اسممت -2 .برپادا ممنت دنمماز-6 .دادن زكممات -5 .و روزه ممماه مشممارك
رماان -6 .وحج بيت اهلل احلرام.
إٌرٗ إ ٘ر ٚ ٛاٌّ وىرة ٚ دليل ركأ اول ايمن فرمموده خدونمد متعمال اسمت ( شرٙد و أٔرٗ
أٌٚررٛا اٌعٍررُ لاوّررا ااٌمعررإ إٌررٗ إ ٘رر ٛاٌعص٠ررص اٌسىرر )ُ١آل عم مران " .89/خداونممد كممو در
دادگرى استوار است و فر تگان و عادلمان –راسمتني-گمواىى ممى دىنمد كمو معشمود برح مى جمز او نيسمت .
آرى جممز او كممو پووزمنممد فرزانممو اسممت معشممود بممر ح مى نيسممت ".كلمممو ( إٌررٗ) ذنممو آنچممو را كممو جممز خممدا
پرستيده معشود ن ى مى كند و ( إ و ) ىرگونو عشادتى را صرفا براى خداى يكتا و ال مريك ثابمت ممى
كند .خداىي كو در پرستش او ىيچ ريكى نيست ,كما اينكو در ملك او ىيچ ريك و ذنتماىي نيسمت ,
آنچو اين مدلب را واخنف و آ كار بيان معكند اين فرموده خداونمد متعمال اسمت ( ٚإذ لراي إارساُ٘١
ألا ٚ ٗ١ل ِٗٛإٕٔ ٟاساه ِّا جع د ْٚإ اٌر ٞفطسٔ ٟفمٔٗ ظٙ١دٚ ٓ٠خعٍٙا وٍّة اال١رة فرٟ
وم ٗ ٌعٍ٠ ُٙسخع )ْٛزخر " .28-27//اى رسول ما بو ياد آور وق را كو ابراىيم بمو پمدر خمود و
قومش گ ت اى بت پرستان من از معشودان ا سخت بيزارم جز آن خداىي را كو ممرا آفريمده و الشتمو ممرا
13
ىدايت خواىد كرد دنعپرستم واين خدا پرسم (و توحيمد) را در ذنمو ذريمت او تما قياممت كلممو بماقى گردانيمد
تاذنو فرزندانش ( بو خداى يكتا) رجوع كنند".
وذنچنني اين ار اد خداونمد بمزرگ ( لً ٠اأً٘ اٌىحان جعاٌٛا إٌ ٝوٍّة ظٛاه إٕ١را ٚا١رٕىُ
أْ ٔع د إ و ٔ ٚرسن اٗ ش١كا ٠ ٚحخر اعضٕا اعضرا أزااارا ِرٓ ْٚو فرمْ جٌٛرٛا
فمٌٛٛا اشرٙدٚا ا ٔرا ِعرٍّ )ْٛآل عممران " .75بگمو اى اىمل كتمال بياييمد تما برسمر سمخ كمو بمني
ماو ا يكسان است بايستيم كو جز خداوند را نپرستيم و براى او ىيچگونو مريكى نيماورر و ىميچ كسمى
از ممما ديگممرى را جب ماى خداونممد بممو خممداىي ب مرنگود ,واگممر رويگممردان ممدند بگوييممد مماىد با مميد كممو ممما
فرمانبدارر".
ودلي أأل گأ أواىد دادن اينح أأو م م أأد -ص مملعاهلل علي ممو وآل ممو وس مملم -رس ممول خ ممدا اس ممت اي ممن ار مماد
خداونممدى اسممتٌ ( :مررد خرراهوُ زظررٛي ِررٓ أٔفعررىُ وص٠ررص وٍ١ررٗ ِرراوٕحُ زررس ٠وٍرر١ىُ
اراٌّنِٕ ٓ١زٚف ززر )ُ١توبمو" .829 /بمو راسم كمو پيمامبى از ميمان خمود تمان بمو سموى ما آممده
اسممت كممو ىممر رجنمى كممو مما معبيممد بمراى او گمران مممى آيممد سممخت ىواخمواه اسممت و بممو مؤمنممان رؤو /و
مهربان است".
14
معناى گواىى دادن بو اينكمو زلممد رسمول خداسمت ايمن اسمت كمو در ىمر آنچمو مما را اممر فرمموده از
ايشان اباعت كنيم و بو ىر آنچو خبداده ي ني و باور دا تو با ميم ,و از ىمر آنچمو ممارا بماز دا متو بماز
ايستيم ,و اينكو پرستش خدا جز بو رو ى كو ايشان بيان فرموده اند اجنام نگود.
ودليأأل نمأأاز و زكأأات و تفسأأيو درسأأت توحيأأد در ايممن آيممو كررممو متشلممور اسممت( ِٚررا أِررسٚا إ
ٌ١ع دٚا و ِخٍص ٌٗ ٓ١اٌد ٓ٠زٕفاه ٠ ٚمّٛ١ا اٌص ة ٠ ٚنجٛا اٌصواة ٚذٌره ٠رٓ اٌمّ١رة )
بينم " .6 /جمز ايممن فرممان نيافتممو بودنمد كممو خداونمد را بپرسمتند و پاكدينانممو ديمن خممود را بمراى او خممال
دارند و دناز را برپادارند وزكات را بپردازند و اين دين استوار است".
دليل روزه اين آيو كررمو اسمت ( ٠اأٙ٠را اٌرر ٓ٠إِٔرٛا وحرق وٍر١ىُ اٌصر١اَ وّرا وحرق وٍرٝ
اٌر ِٓ ٓ٠ل ٍىُ ٌعٍىُ جحم) ْٛب ره " .896 /اى مؤمنان! بر ا روزه فمرض گرديمده ذنچنانكمو بركسما
كو پيش از ا بودند فرض ده بود ,تا كو ت وا پيشو كنيد".
وٍ ٝإٌراض زرح اٌ ١رث ِرٓ اظرحطاع إٌ١رٗ ظر ١ ودليل حج اين ار اد اذلى اسمت ( ٚ
ِٓٚوفس فمْ و إ ٟوٓ اٌعاٌّ ) ٓ١آل عمران " .:8 /وخداى را برمردم حج خانو كعشمو فمرض
15
است الشتو بر ىركسعكو تواناىي رسيدن بو آجنا را دا تو با د و ىرك كو ك ر( و انكار) ورزد( بداند كو )
خداوند از جهانيان ىب نياز است.
درجه دوم:
ار ممان اس ممت ك ممو ى ت مماد وچن ممد مماخو دارد ك ممو بلن ممد ت مرين آن گ ممنت الإل أأو إال اهلل و پ ممايني تم مرين آن
دوركردن اسشال اذيت از راه است و حياء اخو اى از اران است.
اركأأان آن شأأش تأأا اسأأت :اينكممو بممو خممدا و فر ممتگان و كتا،مما و پيممامبان اذلممى و ذنچنممني بممو روز
قيامت وت دير اعم از خول وبد آن اران دا تو با ى.
دليل اركان ششگانو مذكور اين ار اد خداوندى است ( ٌ١ط اٌ رس أْ جٌٛرٛا ٚخر٘ٛىُ ل رً
اٌّرسق ٚاٌّلسنٌٚ ,ىٓ اٌ س ِٓ نِٓ اا ٚاٌ َٛ١ا٢خس ٚاٌّ وىة ٚاٌىحران ٚإٌ ١ر)ٓ١
ب ممره " .888/نيكممى آن نيسممت كممو رويتممان را بمو سمموى مشممرق و م ممرل آوريممد بلكممو نيكممى آن اسممت كممو
بنده بو خداوند و روز بازپسني و فر تگان وكتب آمسا و پي مبان اران دا تو با د".
16
ودليل تقديو اين ار ادخداوندى است ( إٔا وً شرٟه خٍمٕاامردز) قممر ".5:/مما ىمرﭺيمزى را
بو اندازه آفريدر".
درجو سوم :
احسأان اسمت كمو ف مي يممك ركمن اسمت ,و آن اينكمو خمدا را بممورى بپرسم كمو گويما او را معشيم ,
چممون اگممر تممو او را دنعشيم ي ينماً او تمرا معشينممد ,بممدليل ايممن فرممموده خداونممد كممو ( إْ و ِررد اٌررر ٓ٠اجمررٛا
ٚاٌرِ ُ٘ ٓ٠سعٕ )ْٛحنل " .829/بو درستيكو خداوند با ﭗرىيزگاران ونيكو كاران است".
وايممن ار مماد اذلممى ( ٚجٛوررً وٍرر ٝاٌعص٠ررص اٌررسز ُ١اٌررر٠ ٞررسان زرر ٓ١جمررٚ َٛجمٍ رره فررٟ
اٌعاخد ٓ٠إٔٗ ٘ ٛاٌعّ١د اٌعٍ ) ُ١عراء " .289/وبر(خداوند) پووزمند مهربان توكل كمن ذنمان كمو
تممورا بممو ىنگممامى كممو( بمراى عشممادت ) برمعخيممزى معشينممد و نيممز آولممت را در(دنمماز از حممال بممو حالممت ديگممر)
ميان دناز گذاران ,چراكو او نواى دانا اسمت" .و ذنچنمني ايمن فرمموده خداونمد بمزرگ ( ِٚرا جىر ْٛفرٟ
ش ْ ِ ٚاجحٍ ِٓ ِٕٗٛلسنْ ٚجعٍّ ِٓ ْٛوًّ إ وٕا وٍ١ىُ ش ٛٙا إذ جف١ض ْٛف١رٗ )
يون " .78/اى رسول ما ( بدان كو تمو) در ىميچ حمال نشا مى و ىميچ آيمو اى از قمرآن تمالوت نكم و
بو ىيچ عملى تو و امتت وارد نشويد مگر آنكو ماذنان حلظو ارا مشاىده معكنيم".
17
ودليل از سنت حديث مشهور جبيل است كو ازعمر بن اخلدال رخنعاهلل عنو ن ل مده كمو فرمودنمد( :
بينما نحن جموس عند النبي صمىاهلل عميه و سمم إذ طمع عمينا رج ٌل بياض الثياب شديد
جمووس إل و النبووي صوومىاهلل
س وواد الشوولر ا ُيوورع عميووه رثوور السووير و ايلر ووه منووا رحوود
عميه وسمم أسند ركبتيه إل ركبتيه ووضع كييه عم خذيه وقوال :يوا محمود رخبرنوي
عن اإلسالم قال :رن تشهد رن اإله إا اهلل و رن محمداً رسول اهلل و تقيم الصالة و
تؤتي الزكاة و تصوم رمضان و تحو البيوت إن اسوتطلت إليوه سوبيالً قوال :صودقت
لجبنا له يسأله و يصدقه قال :رخبرني عن اإليمان قال :رن تؤمن باهلل و مالئكته و
كتبه و رسمه و اليوم اآلخور و بالقودر خيور و شور قوال :رخبرنوي عون اإلحسوان قوال:
وونن لووم تكوون ت و ار ننووه ي وراا قووال :رخبرن وي عوون السوواعا قووال: رن تلبوود اهلل كأنووا ت و ار
امموا رهبتهوا
مالمسؤول عنها بأعمم من السائل قال :رخبرني عن رماراتها قال :رن تمود ة
اء يتطاولون وي البنيوان قوال :مضو مبثنوا مميواًورن ترع الحياة اللراة اللالا ِرعاء ال ّش ِ
ة
18
قووال :يووا عموور رتوودرون موون السووائل و قمنووا :اهلل و رسوووله رعمووم قووال :وذا جبريوول رتوواكم
ُيلممكم رمر دينكم" " .در حاىل كو مما خمدمت پيمامب -صملعاهلل عليمو وآلمو وسملم – نشمتو بمودر ناگهمان
مردى برما ظاىر د كو لشاسمهايش بمو مدت سم يد و موىمايش مديداً سمياه بمود ,ىميچ نشمانو اى از آثمار
س م ر ب مراو ديممده دنعشممد ونممو ىممم كسممى از ممما او را معشممناخت جلممو پيممامب -ص أاهللاهلل سمملم عايأأو وآلأأو-
ذنچنانكممو پيممامب نشسممتو بودنممد دو زانممو نشسممت و زانوىممايش را بممو زانوىمماى پيامبصمملعاهلل عليممو وآلممو وسمملم
چسپاند ودستهايش را بر راهنايش گذا ت و گ ت :اى زلمد از اسالم مرا خبده فرمودند :اينكمو گمواىى
دىمى كممو ىمميچ معشممود بممر ح مى جممز خممداى يگانممو وجممود نمدارد و اينكممو زلمممد فرسممتاده خداسممت ,و دنمماز را
برپممادارى و زكممات بپممردازى وممماه رماممان را روزه بگمموى و اگممر توانمماىي دا م حممج خانممو خممدا ك م گ ممت:
تع ب كردر كو چگونو ىم از ايشان معپرسد وىم تصديش معكند ,گ ت :از ارمان ممرا خمب راست گ
ده؟ فرمودند :اينكو بو خدا وفر تگان و كتا،ا و رسوالنش و بو روز قياممت و بمو ت مديرأعم از خمو و مر
آن اران و باور دا تو با ى ,گ ت :از احسان مرا خبده فرمودند :اينكو خدا را بورى بپرس كو گويا او
را معشي چون اگر تو او را دنعشي او قدعا ترا معشيند گ ت :از قيامت مرا خب ده فرمودند :در اين بماره
19
س مؤال ممونده از س مؤال كننممده بيشممت دنعدانممد گ ممت :از نشممانيهاى آن م مرا خممبده ,فرمودنممد :اينكممو كنيممز
اربممال خممودش را بزايد واينكممو بشي م چوپانممان تنگدسممت بمما پمماى خلممت و عريممان در سمماختماهنا بريكممديگر
فخر معورزند راوى معگويد :آنگاه راىش را كشيد و رفت ,ما اندكى درنگ كردر آنگاه حارت فرمودند:
اى عمممر آيمما معدانيممد سمؤال كننممده كممى بممود؟ گ تمميم خممدا و رسمولش داناترنممد ,فرمودنممد :ايممن جبيممل بممود كممو
آمد تا امر دينتان را بو ا بياموزاند".
اصل سوم :ناخت پيامبتان حارت زلمد -صلعاهلل عليو وآلو سلم -است.
ايشان زلمد بن عشداهلل بمن عشمدادلدلب بمن ىا مم ىسمتند كمو ىا مم از قمريش و قريشمى ىما عمرل و
از نسل حارت امساعيل فرزند حارت ابراىيم خليمل – عليمو و علمى نشينما أفامل الصمالة و أس التسمليم –
ىسممتند ايشممان صممت و سممو سممال عمممر كردنممد كممو چهممل سممال آن پمميش از بعثممت و بيسممت وسممو سممال
ديگرزندگعشعثت بود ايشان پيامب و رسول بودند بما "إقأوأ "نشموت و بما" مأد و" رسمالت بمو ايشمان ابمال
د كو در آن زمان در مكو تشريف دا تند خداونمد ايشمان را فرسمتاد تاكمو ممردم را از مرك بماز دا متو و
بو سوى توحيد و يكتا پرس خبواند بدليل ايمن ار ماد خداوند كمو ( ٠اأٙ٠ااٌّردثس لرُ ف ٔررز ٚزاره
فى س ٚث١ااه فطٙس ٚاٌسخص فا٘دس ٚجّٕٓ جعرحىثس ٌ ٚساره فاصر س ) اول سموره ممدثر" .
20
اى مرد جامو برخود پچيده ! برخيز و ىشدار ده و پروردگارت را تكشو گوى و دامنت را پاكيزه بدار و از
آاليش – رك -بپرىيزو خبششى مكن كو پاداش بزرگت خبواىى و در راه پروردگارت كيشاىي كن".
معنمماى " قممم فينممذر" يع م از ممرك بتسممان و بممو سمموى توحيممد فراخ موان و " ربممك فكممب" يع م
باتوحيد ويكتا پرس او را تعظيم كن و بزرگ بدار" و " ثيابك فدهر" يعم اعممال خمويش را از مرك پماك
گردان" " والرجز فاى ر"رجز يع بتها وترك بتها يع بيزارى از بتها وبت پرستان ده سال متام بو ذنني
منوال مردم را بسوى توحيد معخواندند پ از ده سال ايشان بو معراج يع آمسان فراخوانده دند و دنماز
ىاى پنج گانو فرض گرديد سو سال در مكو دناز خواندند و سپ ميمور گرديدند كمو بمو مدينمو ى مرت
كنند ى رت از سرزمني رك بو سرزمني اسالم منت ل مدن اسمت ىجأوت بأواي امأت أوت اسأت كمو
از سرزمني رك بو سرزمني اسالم كوچ كنند و اين فرياو تا قيامت ادامو دارد
بو دليل اين فرموده خداونمد ( :إْ اٌر ٓ٠جٛفاُ٘ اٌّ وىة ظراٌّ ٟأٔفعر ُٙلراٌٛا فر ُ١وٕرحُ
لاٌٛا وٕا ِعحضعف ٓ١ف ٟاألزض لاٌٛا أٌرُ جىرٓ أزض و ٚاظرعة فحٙراخسٚا فٙ١را ف ٌٚكره
ِ ٚاُ٘ خ ٚ ُٕٙظاهت ِص١سا إ اٌّعحضعفِ ٓ١رٓ اٌسخراي ٚإٌعراه ٚاٌٌٛرداْ اٌررٓ٠
٠عحط١ع ْٛزٍ١ة ٙ٠ ٚحد ْٚظ ١ف ٌٚكه وع ٝأْ ٠عف ٛوٕ ٚ ُٙوراْ و وفرٛا افرٛزا )
21
نسمماء " .:9-:8 /كسمما كممو فر ممتگان جانشممان را معگونممد در حاليكممو آنممان برخودس متم روا دا ممتو
اند بممو ايشممان گوينممد در چممو حممال بوديممد؟ گوينممد ممما در سممرزمني خممود مستاممعف بممودر گوينممد آيمما سممرزمني
خداونمد فمراخ نشمود كمو بتوانيمد در آن _ بمو ىرك ما كمو خواىيمد_ ى مرت كنيمد؟ سمرا و سمراجنام اينمان جهمنم
است و بد سراجنامعاست مگر مردان و زنان و كودكمان مستامع عكو دنعتواننمد چماره اى بينديشمند و راه بمو
جاىي دنعبند ,اينان را با د كو خداوند بشخشايد و خداوند خبشاينده آمرزگار است".
وبأأو دليأأل ايممن ار مماد خداونممدى٠ (:او ررا ٞاٌررر ٓ٠نِٕررٛا إْ أزضررٚ ٟاظررعة فم٠ررا ٞفاو ررد)ْٚ
عنكشمموت " .76/اى بنممدگان مممن كممو ارممان آورده ايممد! بدانيممد كممو زمممني مممن گسممتده اسممت پ م ف ممي م مرا
بپرستيد".
امام ب وي رمح اهلل عليو مع رمايد ":سشب نزول اين آيو مسلمانا ىستند كو در مكو بودند وىنموز
ى رت نكرده بودند خداوند آنانرا اىل اران خدال فرمود".
و دليل بوىجوت از سنت نبوى اين فرموده پيامباكرم -صلعاهلل
22
ال تنقط ع الت عليمو وآلممو سمملم -اسممت كممو ( ال تنقط ع الهج ح ىت ق تنقط ع الت
ىتق تطلع الشمس من مغ ها) " ى مرت قدمع دنعشمود تازمانيكمو توبمو قدمع مود وتوبمو قدمع دنعشمود
تااينكو خور يد از م رل بلوع كند".
ىنگامى كو پيامب -صلى اهلل عليو و آلو وسلم -در مدينو مست ر گرديدند بو ب يوء احكام اسمالم
نيز ميموريت يافتند مثل زكات و روزه و حج و اذان و جهاد و اممر بمو معمرو /و هنمى از منكمر و احكمام
ديگممر ده سممال در ايممن راسممتا جان شمما كردنممد تمما اينكممو وفممات دنودنممد -صمملوات اهلل و سممالمو عليممو -اممما
دين ايشان قا م و دا م خواىد بمود خالصمو اش ايمن اسمت كمو ىميچ خموى نشموده مگمر اينكمو اممت را بمدان
راىنماىي فرموده و ىيچ ّرى نشوده مگر اينكو امت را از آن برحذر دا تو است بزرگتين خموى كمو ممردم
را ب ممدان راىنم مماىي فرم مموده اول توحي ممد اس ممت وبع ممد ى ممر آنچ ممو ك ممو خداون ممد آن را دوس ممت دارد و معپس ممندد,
وبممدترين ممرى كممو امممت را از آن برحممذر دا ممتو اول ممرك اسممت وبعممد ىرآنچممو كممو خداونممد آن مرا ناپسممند
معدارد خداونممد ايشممان را بممو سمموى ذنممو انسمماهنا و جنممات فرسممتاده و اباعممت ايشممان را بممر ذنگممان فممرض
گردانيده است
23
دلأياش ايمن ار ماد خداونمدى اسمت ( لرً ٠اأٙ٠را إٌراض إٔر ٟزظرٛي و إٌر١ىُ خّ١عرا)اعمرا
"./ 868//بگممو اى مممردم بدرسممتيكو مممن فرسممتاده خممدا ب مو سمموى ذنممو مما ىسممتم" .و خداونممد ديممن
رابوسيلو ايشان تكميل فرموده چنانكمو مع رمايمد ( :اٌ َٛ١أوٍّث ٌىُ ٕ٠ىُ ٚأجّّث وٍ١ىُ ٔعّحرٟ
ٚزض١ث ٌىُ اإلظ َ ٕ٠ا) ما ده " .6 /امروز دين ارا برايتمان بمو كممال رسماندم و نعممتم را بر ما
متام كردم و دين اسالم را براى ا پسنديدم".
دليأأل و أأات ح أوتش ايممن ار مماد خداونممد اسممت ( إٔرره ِ١ررث ٚإٔٙررُ ِ١حرر ْٛثررُ إٔىررُ ٠ررَٛ
اٌم١اِة وٕد زاىُ جخحصّ )ْٛزمر– " .60 /اى رسول عزيزما -خ تو و ذنو خلش الشتو بو مرگ
از دنيا خواىيد رفت آنگاه روز قيامت ذنو در پيشگاه عدل پروردگار خويش داد خواىى معكنند".
(معاد):بدور قدع انساهنا پ از مردن برانگيختو خواىند د
بو دليأل اينحأو خداونمد متعمال مع رمايمدِٕٙ ( :را خٍمٕراوُ ٚفٙ١را ٔع١ردوُ ِٕٙ ٚرا ٔخرسخىُ
جررازة أخررس )ٜبممو " .66 /از آن ( خمماك) ممارا آفريممده ار و بممو آن بازتممان معگممردانيم و بممارديگر از آن
بوونتمان معممميورر" .و نيممز مع رمايممدٚ ( :و أٔ ررحىُ ِررٓ األزض ٔ اجررا ثررُ ٠ع١رردوُ فٙ١ررا ٔ ٚخررسخىُ
مما را ب ممو آن إخساخررررا ) س مموره ن مموح " .89-88وخداون ممد ممارا مانن ممد گي مماىى از زم ممني رويان ممد سم مپ
24
بازمعگرداند" .و آنگاه پ از برانگيختو دن و مدابش آنچو عمل كرده اند پاداش داده خواىند د لذا
خداونمد متعممال مع رمايممدِ ٚ( :رراف ٟاٌعررّاٚات ِٚررا فرر ٟاألزض ٌ١دررص ٞاٌررر ٓ٠أظررافٚا اّررا
وٍّررٛا ٠ ٚدررص ٞاٌررر ٓ٠أزعررٕٛا ااٌسعررٕ ) ٝجنممم " .68 /و آنچممو در آمساهنمما و زمممني اسممت از آن
خداونمد اسممت ,تاسمراجنام بممدكرداران را بروفمش كمماروكردار ممان جمزا دىممد و نيكمو كمماران را بممو پمماداش نيكممو (
كسى كو منكر برانگيختو دن بعد از مرگ با د كمافر ،شت) جزا دىد".
است
بو دليل اينحو خداوند متعال مع رمايد ( :شوُ اٌر ٓ٠وفسٚا أْ ٌٓ ٠عثٛا لرً اٍر ٚ ٝزارٟ
ٌح عررثٓ ثررُ ٌحٕ ررنْ اّررا وٍّررحُ ٚذٌرره وٍرر ٝو ٠عرر١س)ت ممابن " .8 /كممافران پندا ممتو انممد كممو ىرگممز
برانگيختممو دنعشمموند ,بگممو آرى سمموگند بممو پروردگممارم كممو برانگيختممو خواىيممد ممد سمپ از ( ح ي ممت) آنچممو
كرده ايد آگاىتان كنند و اين برخداوند آسان است.".
خداوندمتعال ذنو پيامبان را مشعوث فرموده است تا آنكو مژده دىنده وبيم دىنده با ند بأو دليأل
اينحو مع رمايمد ( :زظر ِ ررسِٕ ٚ ٓ٠ررزٌ ٓ٠رك ٠ىرٌٍٕ ْٛراض وٍر ٝو زدرة اعرد اٌسظرً)
25
نسمماء".875/پيممامبا –فرسممتادر -كممو ممژده دىنممده وبمميم دىنممده انممد تاآنكممو ب مراى مممردم –پ م از آمممدن
پيامب -ىيچ عذرو ،انو اى دناند".
اولأأي پيأأامبو حاممرت نمموح و آخ مرين آنممان حاممرت زلمممد -صمملعاهلل عليممو وآلممو وسمملم -اسممت كممو
ايشان خاس پيامبان ىستند.
دليل اينحو حامرت نموح عليمو السمالم اولمني پيامباسمت ايمن ار ماد خداونمدى اسمت ( إٔاأٚزٕ١را
إٌ١ه وّا أٚزٕ١ا إٌٛٔ ٝذ ٚإٌ ِٓ ٓ١١اعدٖ) نسماء " .876 /مما بمو تمو وحمى فرسمتادر ذنچنانكمو
بو نوح و پيامبان بعد از او وحى فرستادر".
از نمموح عليممو الس ممالم تمما زلمممد -ص مملعاهلل عليممو وآلممو وس مملم -ىممر پيامب كممو بس مموى ىممر قمموم و أم م
فرستاده ده آنان را بو پرستش خداى يكتا فراخوانده وازپرستش باموت باز دا تو است
بو دليل اينكو خداوند مع رمايدٌ ٚ ( :مد اعثٕاف ٟوً أِة زظ ٛأْ او دٚا و ٚاخحٕ ٛا
اٌطااٛت) حنل " .67 /وبو راس كو در ميان ىر امت پيامبى بمرانگيختيم ( تابگوينمد) كمو خداونمد را
بپرستيد و از باموت پرىيز كنيد" .خداونمد برذنمو بنمدگان ارمان بمو خمدا وك ربمو بماموت را واجمب گردانيمده
است
26
ابن قيم -رمح اهلل عليمو -مع رمايمد ( :معم الدماموت مازماوز بمو العشمد حم ّده ممن معشمود او متشموع او
مداع) " معناى باموت اين است كو بنده در پرستش معشود يااتشاع متشوع يا اباعت مداعى از حمد رلماز
بگذرد".
باموهتا زيادند كو در رأس ذنو پنج تا قرار دارد -8ابلي ملعمون -2كسمى كمو پرسمتيده مود واو
از اين عمل راخنى با د -6كسى كو مردم را بو پرستش خودش ترميب كند -5كسى كو دانسنت جز ى
از علمم ميمب را ممدعى با مد -6 .و كسمى كمو خمال /حكمم خداونمد حكمم كنمد ( حكمم بمو مومما انمزل
اهلل ) لممذا خداونممد متعممال مع رمايممد ( :اوررساٖ فرر ٟاٌررد ٓ٠لررد ج رر ٓ١اٌسشررد ِررٓ اٌلرر ٟفّررٓ ٠ىفررس
ااٌطااٛت ٠ ٚرنِٓ ارا فمرد اظحّعره اراٌعسٚة اٌرٛثم ٝأفصراَ ٌٙرا ٚو ظرّ١د وٍر)ُ١
ب ره " .267 /دركار دين اكراه روا نيست چرا كو راه از بواىو بو رو آ كار ده است پ ىر ك
كممو بممو بمماموت ك ممر ورزد و بممو خداونممد ارممان آورد بممو راسم كممو بممو دسممتاويز اسممتوارى دسممت زده اسممت كممو
گسس ندارد و خداوند نواى داناست".
27
و معنمماى الإلأأو إال اهلل ذنممني اسممت در حممديث اسممت كممو ( زأض األِررس اإلظ ر َ ٚوّررٖ ٛ
اٌص ة ٚذزٚة ظٕاِٗ اٌدٙا ف ٟظ ً١و ) " .در رأس ذنو امور اسالم قمرار دارد سمتون آن دنماز
و قلو افتخارات آن جهاد يف سشيل اهلل است".
واهلل أعلم.
28