Oinarrizko Gaitasunak

Oinarrizko gaitasunak
EAEko
Hezkuntza Sisteman
r
rie
k
g orre zdkeh zu
gar e o e
h b n
i
e e n hez krunt zah z
bat i e g a 3 b at
xl
e he n r1 o 2 l ehe 8
5 8 13 21a1 345he zk13
h e z u t z55 k d e
kn
e rr i g o rre z obig
ig
a 89 n 144 h n
233 r r et 377 l e e
e g a ba x i l e g a 3
rr o r o
a e n l e h e n 11 2
e ko 5 13 a 34
r z3 h 8z u 21 z k
115 d e rk nto 55
u t a e r i g rre z
n z big a 89 n 144
233 r r e 377
HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN,

ETA IKERKETA SAILA UNIVERSIDADES E INVESTIGACIÓN
AURKIBIDEA
1.- OINARRIZKO GAITASUNAK
1.1.- Gaitasunetan oinarritutako ikuspegiaren jatorria

1.2.- Zer dira oinarrizko gaitasunak?
1.3.- Gaitasunak hezkuntzan
2.- OINARRIZKO GAITASUNEN BANAKATZEA
3.- OINARRIZKO GAITASUNEK CURRICULUMAREKIN DUTEN LOTURA
3.1.- Oinarrizko gaitasunak helburu orokorretan.

3.2.- Gaitasunak eta Curriculumeko beste elementu batzuk.
3.3.- Gaitasunen eta arloen arteko lotura.
4. ORIENTABIDE METODOLOGIKO OROKORRAK GAITASUNEN GARAPENARI

LAGUNTZEKO
5. ORIENTABIDE OROKORRAK GAITASUNEN IKUSPEGITIK EBALUAZIOA

EGITEKO.
6. BIBLIOGRAFIA
1
HITZAURREA
Laurogeita hamargarren hamarkadan zehar eta mende honetako lehen urteetan

biziagotu egin da hezkuntza sistemak berritzearen gaineko kezka nazioartean, curriculuma
ulertzeko modu berriengatik eta, azken finean, irakaskuntza eta ikasketa ulertzeko modu
berriengatik.
175/2007 Dekretuan ezarritako curriculum berrian Oinarrizko Irakaskuntzaren

curriculuma zehazten da Euskal Autonomia Erkidegoan eta oinarrizko gaitasunen
garapenean oinarritzen den derrigorrezko irakaskuntza baten alde egiten du, ELGE eta
Europako Batasunak eremu horretan azken urteotan egindako proposamenak erreferente
hartuta.
UNESCOren “Ezagutza gizarteetarantz”1 munduko txostenak adierazten du

"aurrerapen teknikoen azkartasunarekin gaitasunek egunerokotasuna galtzen dutenez,
komenigarria da eremu guztietan ikasketa mekanismo malguak sustatzea, ezagutza multzo
oso zehatz bat ezarri beharrean. Ikasten ikastea esan nahi du hausnartzen, zalantzatzen
ikastea, ahalik eta azkarren egokitzen jakitea eta norberaren ondare kultura dudatan jartzen
jakitea, adostutakoak errespetatuz. Horiek dira ezagutzaren gizarteek izan behar dituzten
ardatzak.”
Ildo horretatik, A. Perez Gomezek2 eransten du: “Horrela, bada, informazioaren eta
jakintzaren gizarte honek hezkuntzari eskaera berriak egiten dizkio eta herritarretan bizitza
guztian zehar ikasteko ahalmena garatzearekin lotura argia dute. Beste era batera esanda,
arazoa ez da ikasleek hartzen duten informazio kopurua, baizik eta kalitatea: ulertzeko,
prozesatzeko, hautatzeko, antolatzeko eta ezagutzan eraldatzeko gaitasuna; eta baita ere
egoera eta testuinguru ezberdinetara aplikatzeko gaitasuna, proiektu propio eta sozialen
balore eta asmoen arabera.”
Planteamendu honek eskaera berriei erantzun nahi die, eguneroko bizitzarekin eta
autonomiaz eta kritikoki moldatzeko benetan erabilgarri diren trebezia eta gaitasunak
garatzearekin lotura dutenak. Horiek guztiak hezkuntzarako oinarrizko ideia dakar: eskolan
lantzen den diziplina bateko edo diziplina arteko ezagutza ulertzea, ez helburu gisa, baizik
eta gaitasunen zerbitzura dagoen tresna pribilegiatu gisa.
1
Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundea (2005): UNESCOren Munduko
Txostena 2005: Jakintzaren gizarterako bidean.
2
Pérez Gómez, A. (2007): La naturaleza de las competencias básicas y sus aplicaciones
pedagógicas, Cuadernos de Educación de Cantabria 1. zenb., Hezkuntza Saila , Santander.
2
1.- OINARRIZKO GAITASUNAK
1.1.- GAITASUNETAN OINARRITUTAKO IKUSPEGIAREN JATORRIA
Azken urteotan, munduak funtsezko aldaketak ezagutu ditu: bizitzeko moduetan,

ekoizpen harremanetan, mugimendu demografikoetan, lorpen teknologikoetan… Eszenatoki
sozial eta ekonomiko berri honek aldaketa eskatzen ditu etorkizuneko hiritarren
prestakuntzan eta, hortaz, erronka ekidinezinak planteatzen dizkie hezkuntza sistemei,
eskolei, curriculumari, irakaskuntza eta ikasketa prozesuei eta nola ez, irakasleei.
Erronka horiei aurre egiteko, hezkuntzaren munduak “gaitasun” terminoa barneratzen

eta zabaltzen joan da, lehendik ere lan munduan erabiltzen zena. Gaitasunetan oinarritutako
ikuspegia hezkuntzaren bidez aukera berdintasuna benetan lortzeko saiakera bat da,
azpimarratzen baitu biztanle guztiek oinarrizko gaitasun batzuk lortzearen beharra eta
eguneratzen duelako hezkuntza orokorrak banakoarentzako trebakuntza “oinarrizko eta
nahikoa” eta komunitatearentzako trebakuntza “oinarrizko eta nahikoa” eskaini behar duela
esaten duen printzipio pedagogiko zahar hori. Bestalde, erantzun bat eman nahi zaio eskola
porrota ekiditeko eskaerari, ikasle guztientzako ezagutza maila nahikoa bermatuz.
Hezkuntza politikak arazo horren gaineko kezka dute iraultza kultural baten parte
delako, eskola eta hezkuntza bere testuinguruan kokatu nahi duena iraultza bat, gertatutako
aldaketa handiak oinarritzat hartuta, hala nola:
• Ezagutzaren gizartera sartzeko eskakizun maila handitu izana. Horren ondorioz,

gizarteratzeko behar diren gaitasunak dituztenen eta ez dituztenen arteko banaketa
sortu da eta bigarren horiek baztertuta geratzen dira.
• Prestakuntza maila orokorra handitu izana. Hala ere, biztanleen %10ak gutxi
gorabehera ez du aitortutako titulaziorik.
• Prestakuntzarako edukien etengabeko krisia, berehalakoan zaharkituta geratzen
baitira aurrerapen zientifiko eta tekniko azkarra eta horrek dakartzan egoera
ekonomiko eta sozialak direla eta. Horrek garrantzitsuago bihurtzen du bizitzan zehar
zerbait ikastearen gaitasuna indartzea, ezagutza multzo handi bat eman beharrean.
Curriculumaren “inflazioa”, hezitzaileak erabat gainditzen dituena eta maiz gizarte
arazoen errua egozten zaie.
• Eskolaz geroko bizitzarako orientazioa, nabarmenduz ikasketen transferentzia
bilatzearen beharra eta testuinguru askotan zuzen erabili ahal izatea.
• Hezkuntza paradigmaren aldaketa, orain ez da irakasle eta eskolarengan oinarritzen,
baizik eta ikaslearengan. Korronte psikologiko eta pedagogiko ezberdinen ekarpena
(konduktismoa, konstruktibismoa, inteligentzia emozionala lantzea etab.), ikasketen
eraginkortasunari, esanahiari eta integrazioari garrantzia ematen diotenak.
• Azkenik, emaitzen kudeaketa eta ebaluazio metodoen arteko oreka, aitortuz
hezkuntza sistemen kalitatea ez dela soilik baliabideen araberakoa (garrantzitsuak
diren arren), baizik eta ebaluazioaren eta emaitzen kontrolaren araberakoa ere.
Azken finean, hezkuntzaren kalitatearen gaineko kezkaren ondorioz, arreta eskaintzen

zaie oinarrizko gaitasunei; izan ere, ikasketak praktikan jartzea dute oinarri eta, horrela,
errazagoa da transferentzia eta ebaluazioa, kalitatea eta ekitatea orekatzea helburu izanik.
Horrek guztiak curriculuma birpentsatzera eraman gaitu eta oinarrizko hezkuntzan
oinarrizkoa denari buruzko eztabaida sortu du, abiapuntutzat hartuta hezkuntza maila
hauetan ezin daitekeela ume eta gazteek ikastea nahi genukeen guztia irakastea eta ikastea,
ez eta zalantzarik gabe ume eta gazteentzako onuragarri dena. Aukeratu egin behar da.
3
Edukiak zabaldu edo sartzen direnean, beste batzuk baztertu edo murriztu behar dira,
ikasketa berregituratuz, hezkuntza eta bere ingurua barne hartzen dituzten metodologia
integratzaileak aplikatuz.
HAUSNARTZEKO
o Egungo gizartean sortzen diren erronken eta beharren aurrean, uste duzu
curriculumak aldatu behar direla? Zertan?
o “Gaitasuna” terminoa hasiera batean lan munduan sortu izanak zer-nolako alde
positiboak izan ditzake? Eta negatiboak? Zein beste aukera izan litzatekeen?
o Irakatsi eta ikasi beharreko edukiak areagotu direla ikusita, uste duzu beharrezkoa
dela “oinarrizkoa” azpimarratzea, hau da, nahitaezkoa dena eta egoera askotan
erabili daitekeena?
4
1.2.- ZER DIRA OINARRIZKO GAITASUNAK?
Ez dago “gaitasun giltzarri edo oinarrizko gaitasun” kontzeptuaren esanahi unibertsal

bat, baina orokorrean gaitasun giltzarri edo beharrezko, funtsezko edo oinarrizkotzat hartzen
dira edozein norbanakorentzat eta gizartearentzat onuragarriak direnak eta bada nolabaiteko
adostasun bat "banako guztiek gizarteko kide aktibo gisa bizi on bat izateko behar dituzte
oinarrizko ezagutza, trebezia eta jarrerak " definizioaren gainean.
Ikuspuntu horren arabera, eremu edo jarduera batean gai izatea honako hau esanahi
du: ezagutza garrantzitsuak aktibatu eta erabiltzeko gai izatea eremu horrekin lotutako
egoera eta arazoei aurre egiteko orduan. Hezkuntzaren munduan terminoak adierazten du
testuinguru batean eraginkortasunez jokatzeko gaitasuna edo potentziala. Edozein motatako
ezagutzak eraginkortasunez erabiltzea esan nahi du.
Gaitasunen inguruko hausnarketa prozesutik eratorritako dokumentuetako bat

DeSeCO txostena da (Gaitasunen Definizioa eta Hautaketa). ELGEk egindako dokumentua
da, 2000. urtean agertu zen lehenengoz eta 2003. behin betiko bertsioa zabaldu zen.
Dokumentu horretatik abiatuta, ELGEko herrialde gehienek curriculuma birformulatzen hasi
dira funtsezko gaitasunen inguruan (“Key competencies”), legedi berrian “oinarrizko” deitu
zaienak.
DeSeCO txostenak gaitasuna terminoa honela definitzen du: “eskaera konplexuei

aurre egiteko eta mota askotako lanak zuzentasunez egiteko gaitasuna. Ahalmen praktikoen,
ezagutzen, motibazioaren, balio etikoen, jarreren, emozioen eta beste gizarte- eta jokabide-
osagai batzuen konbinazioa da, eta horiek guztiak elkarrekin mugitzen dira egintza
eraginkorra lortze aldera.”
Bere aldetik, Europako Legebiltzarrak (2006) honela definitu ditu: “gaitasunak

testuinguruari egokitutako ezagutza, gaitasun eta jarreren konbinazio bat dira. Gaitasun
giltzarri dira pertsona guztiek behar dituztenak garapen eta errealizazio pertsonalerako,
hiritar aktibo izateko, gizarteratzeko eta lana lortzeko”.
Beraz, “egiten jakitea” da, hau da, aplikatu egiten den jakintza bat, hainbat
testuingurutara egokitzeko aukerak izango lituzkeena eta izaera integratzailea duena,
ezagutzak, prozedurak eta jarrerak bateratuz.
APLIKATUA
Gaitasun bat da…
JAKITEA
TESTUINGURATUA INTEGRATUA
Gaitasun bat giltzarri edo oinarrizkoa izateko, DeSeCo Txostenaren arabera, biztanle
guztientzako baliotsua izan behar du, sexua, maila sozial eta kulturala eta familia ingurunea
edozein dela ere, eta azpimarratzen du hiru baldintza bete behar dituela:
- Derrigorrezko irakaskuntzan edo hezkuntzan zehar garatzea.
5
- Transferigarria izatea, hau da, egoera eta testuinguru askotan aplika daitekeena
eta
- Funtzio anitzekoa izatea, hainbat helburu lortzeko balio izatea, arazo mota
ezberdinak konpontzeko eta lan ezberdinak egiteko.
Azkenik, gaitasuna ulertzeko beharrezkoa da ezaugarri hauek kontuan izatea:
a) Ezin dira zuzenean ebaluatu: Eskola ikasketak “gaitasunen” bidez soilik definitzea,
eduki eta ezagutza mota ezberdinak identifikatu gabe, engainakorra da eta gaitasun
terminoarekiko kontraesana da. Gaitasun baten ikasketa ezagutza batzuk
lortzearekin lotuta dago ezinbestean (ezagutzak, gaitasunak, baloreak, jarrerak,
emozioak…). Gaitasun bat lortu edo garatzeko, hari lotutako ezagutza batzuk
bereganatu eta lortu behar dira eta, horretaz gain, ezagutza horiek mobilizatu eta
aplikatu behar dira. Horiek landu eta garatzeko edukirik egokienak aukeratu behar
dira, maila ezberdinetako sekuentzia eta gradua definitu, lorpen adierazleak ezarri
eta ikasleak egiteko lanak zuzentasunez proposatu.
b) Ez dituzte ordezkatzen curriculumean egun aurreikusten diren elementuak; izan

ere, eskola curriculum osoaren ikuspegi integratu eta integratzaile bat planteatuz
aurreikusten dituzte. Horregatik, beharrezkoa da helburuekin lotuta jartzea, arloen
edukiekin eta ebaluazio-irizpideekin, eguneroko praktikan garatzea lortu nahi bada.
c) Oinarrizko gaitasunak ez dira gutxieneko ikasketak bailiran interpretatu behar.

Izan ere, curriculumek ikasketa multzo bat barne hartzen dituzte eta zentzu estu
batean gutxienekotzat har daitezkeenak baino zabalagoak dira. Gaitasun multzo hori
ez da eskolan irakasten den guztia, baizik eta egungo gizartean bizi eta
elkarbizitzeko eta ikasten jarraitu ahal izateko ezinbestekoa dena.
d) Ez dira independenteak, baizik eta elkarri lotuta daude. Horien elementuetako

batzuk elkarri osatzen diote eta elkar gurutzatzen dira. Horietako bakoitzaren
garapena eta erabilera, aldi berean besteena ere behar du. Kasu batzuetan
harreman hori zeharo bizia da, esaterako: hizkuntza-komunikaziorako gaitasunen
oinarrizko elementuetako batzuk, hala nola, ikasten ikastekoak edo informazioaren
tratamendurakoak, elkarrekin lotura estua dute eta gainerako gaitasunak garatu eta
erabiltzeko oinarrizkoak dira. Esan daiteke Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna,
tresna denez gero, gaitasunetan zeharkakoena dela, hots, gainerako ezagutzak
lortzeko bidea errazten duena. Azkenik, gaitasunen arteko lotura estu hori guztien
parte diren elementuetan islatzen da. arazoak konpontzen, jarrera kritikoa, sormen
ekimena, erabakiak hartzea arriskuak ebaluatuz eta, batez ere, informazioa aukera,
tratatu, erabili eta komunikatzea.
6
1.3.- OINARRIZKO GAITASUNAK HEZKUNTZAN
Momentu honetan proposamen ugari aurki ditzakegu gaitasun giltzarri edo oinarrizkoen
gainean. Urte hauetan zehar gaiari buruz eztabaidatu eta hausnartu da eta hezkuntza
erakunde eta erakunde politiko eta ekonomiko askok gaitasun zerrenda propioa aurkeztu
dute. Beheko laukiak laburtu egiten ditu gure curriculumean gaitasunak sartu arte jarraitu
diren urrats garrantzitsuenak:
2000ko martxoan Lisboan egindako Europako Kontseiluaren bilerak helburu berri gisa
proposatu zuen “munduko ezagutzaren ekonomiarik lehiakorrena eta dinamikoena bihurtzea,
hazkunde ekonomiko iraunkor baterako gai dena, enplegu gehiago eta hobeekin eta gizarte
kohesio handiago batekin”. Horretarako, 2001ko otsaileko Europako Batzordeak hamahiru
helburu espezifiko eta hamahiru helburu kide zehaztu zituen eta ondorengo hamar urteetan
praktikan jartzeko programa bat diseinatuz joateko, 2002ko otsailean.
- 1996. DELORS Txostena. Hezkuntzaren lau ardatzak: ezagutzen ikasi, ikasten ikasi,
elkarrekin bizitzen ikasi eta izaten ikasi.
- 2000. Lisboako Kontseilua. Oinarrizko gaitasunen testuinguru europar komuna
lantzeko prozesua hasten da.
- 2002. ELGEk DeSeCo txostena prestatzen du, PISA probetarako oinarri dena.
- 2005. Definitzen da Europako Batasunean zeintzuk izango diren hezkuntzarako
oinarrizko gaitasunak.
- 2006. Europako Legebiltzarrak estatu kideentzako gomendio bat onartzen du, haien
curriculumetan gaitasun giltzarriak sar ditzaten.
- 2007. EAEko curriculumak oinarrizko gaitasunak barne hartzen ditu eta beste sei
gaitasun orokor eransten ditu.
Aldi berean, 2000ko Lisboako Europako Kontseiluak gonbitea egin zien estatu kideei
eta Batzordeari “bizitza osoan egiten den ikaskuntzaren gutxieneko trebetasunak” definitu
zitzaten eta horien barnean honako hauek zerrendatu zituen: informazioaren teknologiak,
atzerriko hizkuntzak, kultura teknologikoa, enpresa izpiritua eta gizarte trebetasunak.
Ondorengo saioetan trebetasunak baieztatu eta 2002an zortzi trebetasun eremu proposatu
ziren:
• komunikazioa ama hizkuntzan

• atzerriko hizkuntzetan komunikatzea
• IKTak
• kalkulua eta matematika, zientzia eta teknologiako gaitasunak
• enpresa espiritua
• pertsona arteko eta gizalegezko gaitasunak
• Ikasten ikastea eta
• kultura orokorra.
2002ko Bartzelonako Europako Batzordeak eremu horiek berretsi zituen, azpimarratu

zuen atzerriko hizkuntzak eta irakurmen digitala garrantzitsuak zirela eta era berean,
hezkuntzaren eremu europarra piztu zuen.
Aldi berean, ELGEk aditu talde bati DeSeCo Proiektua egiteko agindu zion, laurogeita
hamargarren hamarkadan. Azken txostena oinarrizko erreferentzia bat da, gaitasun
7
kontzeptuaren definizio bat eman eta arrazoitu zutelako eta gaitasun giltzarriak hiru maila
handitan banatu zituztelako, lauki honetan biltzen direnak:
Gaitasun giltzarriak “DeSeCo Txostena” (ELGE)
1. kategoria:
2.
TRESNAK ELKARRERAGINEAN ERABILTZEA
3. kategoria:
4.
TALDE HETEREOGENEOTAN ELKARRERAGITEA
3. kategoria:
ERA AUTONOMOAN JARDUTEA
2004. urtetik aurrera, Europako Batasunak etengabeko ikasketarako gaitasun giltzarri

multzo bat ezartzearen beharra mahairatu zuen, estatu kideen hezkuntza sistemetarako
erreferentzia izango dena, gaitasunak honela ulertuta: “banako guztiek haien burua garatu
eta errealizatzeko, gizarteratzeko eta lan egiteko behar duten ezagutza, trebetasun eta
jarrera pakete funtzio anitza eta transferigarria”.
“Etengabeko ikasketarako gaitasun giltzarriak, erreferentzia marko europar bat”

dokumentuan Europako Batzordeak proposatutako gaitasunak (Europako Legebiltzarrak
onartutako Gomendioa 2006ko otsailean), ELGEk DeSeCo txostenean ezarritakoengatik
ezberdinak dira argi eta garbi, formulazioan eskola curriculumetako arlo eta ikasgai
tradizionaletatik hurbilago baitaude.
GAITASUN GILTZARRIAK- Europako Batasuna
2006ko abenduaren 18ko Gomendioa, Europako

Legebiltzarraren eta Kontseiluarena, etengabeko
ikasketarako gaitasun giltzarrien ingurukoa
(DOUE, 2006ko abenduaren 30a)
- Komunikazioa ama hizkuntzan

- Atzerriko hizkuntzetan komunikatzea
- Matematikarako gaitasuna eta zientzia eta
teknologiako oinarrizko gaitasunak izatea
- Gaitasun digitala
- Gizarte eta gizalegezko gaitasunak
- Kontzientzia eta adierazpen kulturalak
- Ikasten ikasi
- Ekintzailea izatea eta enpresa-espiritua edukitzea
Urriaren 16ko 175/2007 Dekretuak (Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma ezartzen du

Euskal Autonomia Erkidegoarentzat) oinarrizko gaitasunaren definizio bera mantentzen du
8
eta irizpide berak kontzepzio eta zentzuari dagokionez, baina terminologia eta edukietan
zenbait aldaketa sartzen ditu, taula honetan ikus daitekeen bezala:
OINARRIZKO GAITASUNAK-175/2007
OINARRIZKO HEZKUNTZAREN CURRICULUMA EUSKAL
AUTONOMIA ERKIDEGOAN
- Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna
- Matematikarako gaitasuna
- Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako
gaitasuna
- Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala
erabiltzeko gaitasuna
- Ikasten ikasteko gaitasuna
- Gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna
- Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna
- Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna
Ondorengo laukian jasotzen dira derrigorrezko hezkuntzaren etapetan gaitasun

bakoitza definitzen duten elementuetako batzuk .
Hizkuntza- Gaitasun honetan erreferentzia egiten zaio ahozko nahiz idatzizko

komunikaziorako hizkuntzaren erabilpenari, errealitatea adierazi, interpretatu eta ulertzeko,
gaitasuna jakintza eraikitzeko eta komunikatzeko eta pentsamoldea, emozioak eta
jarrerak antolatu eta auto-erregulatzeko egiten dena.
Matematikarako Zenbakiak, horien oinarrizko eragiketak, sinboloak eta matematikaren

gaitasuna alorreko adierazpenak eta arrazoiketak erabili eta erlazionatzeko
trebetasuna da, informazio-mota ezberdinak ekoiztu eta interpretatzeko,
errealitatearen alderdi kuantitatiboei eta espazialei buruzko ezagutzak
zabaltzeko eta eguneroko bizitzarekin eta lan-munduarekin zerikusia
duten arazoak ebazteko.
Zientzia-, Ingurune fisikoarekiko elkarreraginei erreparatzen die gaitasun honek, hau

teknologia- eta da, ingurune fisikoaren alderdi naturalei eta gizakien ekintzaren ondorioz
osasun- sortutakoei. Hala, gaitasun honek aukera ematen du gertakariak ulertzeko,
kulturarako gertakarien ondorioen aurreikuspenak egiteko, eta norberaren eta
gainerako pertsonen eta izaki bizidunen baldintzak hobetzeko eta
gaitasuna
kontserbatzeko jarduerak egiteko.
Gaitasun digitala Gaitasun honen muina da ikaslea informazioa bilatzeko, lortzeko,

eta prozesatzeko eta komunikatzeko eta ezagutza bihurtzekoa gai izatea.
informazioaren Trebetasun ezberdinak barne hartzen ditu: informazioa lortzetik hasi eta,
trataerakoa behin tratatu ondoren, euskarri ezberdinetan transmititzera arte iristen da.
Bertan sartzen da ere informazioaren teknologien erabilera eta
komunikazioa, informatzeko, ikasteko eta komunikatzeko funtsezko
elementu gisa.
Gizarterako eta Gaitasun honek posible egiten du bizi den gizartearen errealitatea
hiritartasunerako ulertzea, lankidetzan aritzea, bizikide izatea eta herritartasun
gaitasuna demokratikoa garatzea gizarte anitz batean. Halaber, gizarte hori
hobetzeko konpromisoa hartzea posible egiten du. Bertan sartzen dira
9
hainbat ezagutza eta trebetasun konplexu, parte hartzea, erabakiak
hartzea, egoera jakin batzuetan nola jardun aukeratzea eta hartutako
erabaki pertsonalez arduratzea ahalbidetzen dutenak.
Kultura Ikasleak gaitasun hau eskuratzean, kultura- eta arte-adierazpenak
humanistiko eta ezagutu, ulertu, balioetsi eta kritikoki ebaluatzeko gai izango da, eta
artistikorako gaitasun hori erabiliko du aberasteko eta gozatzeko iturri gisa, kultura
gaitasuna herrien ondarearen zatitzat joko baitu.
Ikasten ikasteko Ikasten ikasteak esan nahi du ikasten hasteko trebetasunak izatea eta
gaitasuna geroz eta eraginkortasun eta autonomia gehiagorekin ikasten jarraitzeko
gai izatea, norberaren helburuei eta beharrei jarraiki.
Norberaren Gaitasun honek, batetik, elkarren artean lotura duten balio eta jarrera
autonomiarako pertsonalez jabetzeari eta horiek aplikatzeari heltzen dio; adibidez:
eta ekimenerako erantzukizuna, pertseberantzia, norberak bere burua ezagutzea eta
gaitasuna autoestimua, sormena, norberak bere buruari kritika egitea, emozioak
kontrolatzea, aukeratzeko trebetasuna, arriskuak kalkulatzea eta arazoei
aurre egitea, gogobetetasuna berehala asetzeko beharra luzatzeko
aukera, akatsetatik ikastea eta arriskuak hartzeko gai izatea.
Euskal hezkuntza sistemarentzako oinarrizko gaitasun zerrendari dagokionez,

aipatutako Oinarrizko Irakaskuntzen Dekretu horrek adierazten du "oinarrizko gaitasunen
artean badira izaera zeharkakoago bat duten batzuk, hala nola, ikasten ikastea, hizkuntza-
komunikazioa, informazioaren tratamendua eta gaitasun digitala, gizarte eta hiritar gaitasuna
eta norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna . Beste batzuk lotura zuzenagoa dute
curriculumaren arlo edo ikasgai zehatzekin; besteak beste: zientzia-, teknologia- eta osasun-
kulturarako gaitasuna, matematika-gaitasuna eta kultura humanistiko eta artistikorako
gaitasuna. Hala eta guztiz ere, oinarrizko gaitasun guztiak garrantzitsutzat jotzen dira. Izan
ere, horietako bakoitzak bizitzan arrakasta izatea ekar dezake ezagutzaren gizartean. Aldi
berean, eremu batean funtsezko diren alderdi batzuk beste baten gaitasunean lagundu
egiten dute, eta horrek sarea eratzen du”.
Beharrezkoa da kontuan izatea gaitasun asko elkarrekin gainjarri eta lotzen direla eta
eremu bateko oinarrizko alderdi batzuk beste batean gaitasunari laguntzen diotela.
Hizkuntza, irakurmena eta idazketaren oinarrizko gaitasunak, kalkulua eta Informazio eta
komunikazioaren teknologiak ikasketarako oinarrizko funtsak dira eta era berean, ikasketa
jarduera guztiak ikasten ikasteko gaitasuna dute euskarri. Marko osoari aplikatu ahal
zaizkion alderdi batzuk daude, oinarrizko zortzi gaitasunen barnean daudenak: pentsamendu
kritikoa, sormena, ekimenerako gaitasuna, arazoak ebaztea, arriskuak ebaluatzea, erabakiak
hartzea eta sentimenduen eraikuntzaren kudeaketa.
10
2.- OINARRIZKO GAITASUNEN BANAKATZEA
Bada nolabaiteko eztabaida bat gaitasunak etapa eta mailaka banakatzearen

egokitasunaz eta mugez. Marko europarraren proposamenak berak ohartarazten du ez dela
zertan garrantzitsua izan behar, gaitasun eremu gehienetan, gaitasun bat lortzeko funtsezko
mailen artean (oinarrizkotzat hartuta) ezberdintzea eta gaitasun bat menderatzea maila
aurreratuenen artean. Izan ere, baliteke trebetasun bat egoera edo testuinguru jakin bateko
arazoa konpontzeko moduan menderatzea nahikoa ez izatea beste egoera batean eta,
horretaz gain, etengabe aldatzen dagoen gizarte batean, banako bati egiten zaizkion
eskakizunak aldatu egiten dira egoera eta momentu batetik bestera.
Dena dela, nahiz eta ohartarazpen horrek aholkatzen duen derrigorrezko etapetako
bakoitzean taxuz jokatzea gaitasunen banakatze sekuentziatua egiteari dagokionez, uste da
nahitaezko tresna dela gaitasunak ebaluatzeko eta erabilgarria dela ikasgeletarako lan eta
jarduera didaktikoak egiteko. erreferentziazko tresna gisa.
Gaitasun bakoitzaren banakatzea hiru mailatan egituratu daiteke:
DIMENTSIOAK
AZPIGAITASUNAK
ADIERAZLEA
K
Gaitasun bakoitza hiru bloke edo eremu handitan egituratzen da, dimentsio
izenekoak. Horiek, gaitasunaren eremu handiak diren heinean, Lehen eta Bigarren
Hezkuntzan berdinak dira eta lehenago aurkeztutako gaitasun bakoitzaren deskribapenetatik
datoz.
Dimentsio horietako bakoitza azpigaitasunetan banatzen da. Lehen zehaztasun maila

horretan, azpigaitasun orokorren hasierako lotura bat proposatzen da eta, ondoren,
etapetako bakoitzean zehazten dira.
Azkenik, azpigaitasun horietako bakoitzerako ebaluazio-adierazleak zehazten dira,

hau da: ikasleak gaitasun bat menderatzen duela erakusteko zeregin edo ariketa batzuk
egiteko gai izan beharko da eta ariketa edo zeregin horiek behagarriak izan beharko dituzte.
Adierazle horiek argi adierazten dute ikasleak jakin eta egiten jakin behar duena eta ziklo eta
maila zehatz batzuei erreferentzia egin behar diete.
Grafiko honetan gaitasunen banakatze edo garapena egiteko eskema hierarkikoa ikus
daiteke:
11
1. GAITASUNA
1. DIMENTSIOA 2. DIMENTSIOA 3. DIMENTSIOA X. DIMENTSIOA
1. AZPIGAITASUNA 2. AZPIGAITASUNA X AZPIGAITASUNA
ADIERAZLEAK ADIERAZLEAK ADIERAZLEAK
Eskema hierarkiko hau gaitasun guztientzako berdina da. Ondoren, Hizkuntza-

komunikazioaren gaitasunarekin adibide bat ikus daiteke.
HIZKUNTZA-KOMUNIKAZIORAKO
GAITASUNA
AHOZKOAREN IDATZIZKOAR AHOZKO IDATZIZKO AHOZKO

ULERMENA EN ADIERAZPENA ADIERAZPENA ELKARREKINTZA
ULERMENA
AZPIGAITASUNA AZPIGAITASUNA AZPIGAITASUN AZPIGAITASUNA

Zentzu orokorra Helburua antzeman Informazioa Ulermen estrategiak
aukeratu erabili
ADIERAZLEAK:
- Zentzu orokorra identifikatzea
- Ideia nagusiak eta bigarren
mailakoak antzematen ditu
- Ideien arteko erlazioa antzematen du
12
Eskema horretatik abiatuta maila ezberdinetarako (etapak, zikloak, mailak)
espezifikazio eta zehaztapenak egin daitezke, argi ikusi ahal izateko, gaitasunen garapenari
dagokionez, maila bakoitzerako proposatzen diren ezberdintasunak.
Hurrengo orrietan, adibide gisa, Hizkuntza-komunikazioaren gaitasuna eta Matematika
gaitasuna garatzen dira Lehen Hezkuntzako 4. mailarako eta DBH 2. mailarako.
13
4º E
LH 4. Primaria
maila DIMENTSIOA AHOZKO ADIERAZPENA DBH 2. maila
Azpigaitasuna: Egokitasunez adieraztea ikasleentzako Azpigaitasuna: Egokitasunez eta zuzentasunez adieraztea

interesgarriak diren ahozko testu errazen bidez ikasleentzako interesgarriak diren ahozko aurkezpen soilak
egitean
Adierazleak: Adierazleak:
Argitasunez eta arintasunez adierazten da. Argitasunez, zuzentasunez eta arintasunez adierazten da.
Prosodiazko elementuak eta keinuak erabiltzen ditu. Prosodiazko elementuak eta keinuak egokitasunez erabiltzen
Testuaren generoaren ezaugarri propioak ditu.
errespetatzen ditu. Hartzailea bereganatzeko estrategiak erabiltzen ditu.
Adierazpide baztertzaileak ezagutzen ditu. Testu generoaren arauak errespetatzen ditu.
Ikus-entzunezko baliabideak eta IKTak erabiltzen ditu.
MATEMATIKARAKO GAITASUNA-1. DIMENTSIOA

LH 4. maila DBH 2. maila
1. Azpigaitasuna:Oinarrizko zenbakizko ezagutzak erabiltzea, 1. Azpigaitasuna: Zenbakizko ezagutzak erabiltzea, egunerokoaren

egunerokoaren testuinguru ezberdinetan dauden zenbakizko informazio eta testuinguru ezberdinetan dauden zenbakizko informazio eta mezuak
mezuak interpretatu, ulertu, ekoiztu eta komunikatzeko eta zenbakizko interpretatu, ulertu, ekoiztu eta komunikatzeko eta arazoak konpontzeko.
arrazoitze bat behar duten arazoak konpontzeko.
Adierazleak: Adierazleak:
Zenbakiak irakurri eta idazten ditu. Zenbaki mota ezberdinak irakurri, idatzi eta ezagutzen ditu (naturalak,
Zenbakiak erkatu eta ordenatzen ditu. osoak, zatikiak eta hamartarrak).
Zenbakiak osatu, deskonposatu eta biribiltzen ditu. Zenbaki mota ezberdinak ordezkatzeko sinboloak ezagutzen ditu.
Adierazpen grafikoa ezagutzen du, oinarrizko zatikiak irakurri, idatzi, erkatu eta Zenbakiak haien artean erkatu eta ordenatzen ditu.
ordenatzen ditu. Zenbakiak haien artean lotzen ditu. Zenbakizko mezuak ulertu eta
Zenbaki serie errazak ezagutu, eraiki eta osatzen ditu. interpretatzen ditu.
Zenbaki naturalen balioa interpretatzen du eta zenbakizko testuetan agertzen Testuinguru ezberdinetan dauden zenbakizko informazioak komunikatzen
diren zatiki errazak baita ere. Ahoz eta idatziz emandako zenbakizko ditu.
informazio eta mezuak ulertu, interpretatu, ekoiztu eta komunikatzen ditu. Zenbakizko ezagutzak integratzen ditu eta arazo eta ariketak ebazteko
Zenbakizko igarkizun eta jokoak eta zenbakizko buruketak egin eta ebazten erabiltzen ditu.
ditu.
14
HAUSNARTZEKO
1.- Aurreko curriculuma LOGSEtik sortutakoa da eta ikasleengan gaitasunak garatu nahi
zituen. Zure ustez zer ezberdintasun dago ahalmen eta gaitasunaren artean? Zer nolako
eragina du horrek ikasgelako egunerokoan?
2.- Uste duzu Europako Batasuneko curriculumetan sustatutako oinarrizko gaitasunak

nahikoak direla ikasleek aurre egin diezaieten gizartean izango dituzten erronkei? Horrez gain,
gehitu litezke: Zeinetan?
3.- Zer nolako erabilgarritasuna du gaitasunak banakatzea ikasgelan lan egiteko? Zure
egunerokoari lotutako adibide bat aipatu.
15
3.- OINARRIZKO GAITASUNEK CURRICULUMAREKIN DUTEN LOTURA
3.1.- OINARRIZKO GAITASUNAK HELBURU OROKORRETAN
Arlo eta ikasgaietako curriculum berrietan, helburu orokorrek gaitasunen lorpena dute
irizpide. Halaber, helburuetako bakoitzak gaitasunak suma daitezke, jarraian ikusten den
adibidean bezala:
Zientzia kultura
Informazioa eta
komunikazioa
GIZARTE ZIENTZIAK, GEOGRAFIA ETA HISTORIA
Ikasten ikasi.
Kulturala eta
Matematika
Autonomia
Soziala eta
Hizkuntza-
artistikoa
hiritarra
digitala
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, honako gaitasun hauek lortzea
izango da Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia irakasgaiaren
helburua:
2. Ingurune fisikoaren oinarrizko elementuak zenbait eskalatan

identifikatzea, kokatzea eta aztertzea, elementu horien arteko
elkarrekintza ulertzeko, giza taldeek espazioa eta hango baliabideak
nola erabiltzen dituzten ulertzeko eta erabilera horiek eragiten dituzten
ondorio ekonomiko, sozial, politiko eta ingurumenaren arlokoak
X X X X
baloratzeko. Horren xedea izango da eguneroko bizitzako egoerei
aurre egiteko modua hobetzea.
3. Europako eta munduko geografia-aniztasunaren eta eremu
geologiko eta ekonomiko handien oinarrizko ezaugarriak
identifikatzea, kokatzea eta autonomiaz aztertzea, baita Euskal
Herriko ezaugarri fisikoak eta giza ezaugarriak ere. Horren guztiaren X X X
xede izango da etorkizunean behar bezala aurre egin ahal izatea
intereseko gizarte-arazo edo –auzi orori.
9. Kultura-aniztasunari balioa ematea, herrien eta norbanakoaren
nortasun-eskubidetzat hartuta; gure komunitate sozialen eta kulturalen
aniztasuna aintzat hartuz, posible izango da horietan aktiboki parte
hartzea, gainerako kulturekiko tolerantziazko eta errespetuzko jarrerak
X X
izanda.
12. Honako kategoria hauek antolatzea eta erabiltzea: denbora-
orientazioa (iragana, orainaldia, etorkizuna); kokapen erlatiboa
denboraren barruan (segida, aldiberekotasuna, diakronia, sinkronia);
iraupena (gertaera faktualak, koiunturazkoak, egiturazkoak, iraupen
labur, ertain edo luzeko fenomenoak); denboraren neurriak (denbora- X X X
unitateak, denbora eta kronologia historikoa). Horiek guztiek gizarteen
bilakaera eta urteen joanean gerta daitekeena antolatzeko eta
laburbiltzeko balio dute.
13. Hainbat iturritako informazioa zorroztasunez bilatzea, aukeratzea
eta erlazionatzea; informazioa mota askotakoa izan daiteke:
hitzezkoa, grafikoa, ikonoen, estatistiken eta kartografiaren bidez
emandakoa, ingurune fisikoak eta sozialak ematen duena, eta
komunikabideek eta informazio- eta komunikazio-teknologiek ematen
X X X X X X X X
dutena. Ikasleak behar bezala antolatuta eta ulertzeko moduan
komunikatu behar ditu informazio-bilaketaren emaitzak.
14. Ikaslearen partaidetzako nahiz erreferentziazko taldeen eta
erakundeen antolamendu-egiturak eta ohiko funtzionamendu-moduak
aztertzea, gizarte demokratikoen baitan; betiere, horiek guztiek
oinarritzat dituzten funtsezko balioak eta printzipioak aintzat hartuta,
eta hiritarren eskubideei eta askatasunei erreparatuta. Hori eginez,
gizartean parte-hartze kontzientea, arduratsua, kritikoa eta erabatekoa X X X
bultzatu nahi da; diskriminazioa eta bidegabekeria eragiten duten
jarrerak eta egoerak salatuko dira, eta eskubiderik gabeko edo
nahitaezko baliabide ekonomikorik gabeko herri, talde sozial eta
pertsonekin jarrera solidarioa hartuko da.
15. Europako erakundeak eta haien antolaketa politikoa eta
administratiboa ezagutzea eta aztertzea, ulertu ahal izateko Europako
Batasuna dela Europako herrien eta nazioen harreman- eta X X X
partaidetza-esparrua.
16. Irakasgaiaren edukiak nork bere erara eta sormenez adieraztea
eta komunikatzea, zenbait hizkuntza erabilita datuak eta informazioak
aukeratuta eta interpretatuta, eta nork bere ikaskuntza-prozesuari X X X X X X X X
buruz hausnartuta.
16
3.2.- GAITASUNAK ETA CURRICULUMEKO BESTE ELEMENTU BATZUK
Eremu eta irakasgai bakoitzaren helburu orokorretan gaitasunak sartu direnez, gainerako
curriculumeko elementuak, edukiak eta ebaluazio-irizpideak gaitasunetarako lotura estua
dute. Jarraian, harreman horren adibide bat ikusi daiteke: “Informazioaren tratamendua eta
gaitasun digitala” hizkuntzaren eremuetako curriculum elementuekin lotzen da.
17
GAITASUNEN ETA CURRICULUMEKO ELEMENTUEN ARTEKO LOTURA
OINARRIZKO ARLOAREN HELBURUAK EDUKIAK EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

GAITASUNA
1. Hizkuntza erabiltzeko eremu I. BLOKEA:
desberdinetatik jasotako ahozko . Ahozko eta ikus-entzunezko testuen informazio garrantzitsuenak ulertzea, bai . Entzute-helburuaren xedeko informazioak
eta idatzizko diskurtsoak ulertzea ikasleen eguneroko bizitzari nahiz ikasle-esperientzietatik hurbil dauden gizarte- identifikatzen eta bereganatzen ditu.
eta ikuspegi kritikoz interpretatzea, eremuei buruzkoak, bai bizitza akademikoari buruzkoak; zehazki, arreta berezia jarriko . Testuaren zentzu orokorra identifikatzen du.
horietan ulertutakoa beste da narrazio, azalpen labur, jarraibide, argibide eta elkarrizketetan. . Irakurketarako egokiak diren informazioak
komunikazio-egoera batzuetan . Entzuteko egokiak diren informazioak identifikatzea eta hautatzea; entzuten jakitea. identifikatzen eta ondorioztatzen ditu.
aplikatzeko. . Beharrezko informazioa bilatu eta aukeratzea, iturri desberdinak erabiliz: iturri . Landutako testuaren egitura osoa eta bere
analogikoak, ikus-entzunezkoak eta digitalak. atalen arteko lotura logikoak berreraikitzen ditu,
2. Ahoz eta idatziz egoki, . Ikus-entzunezko baliabideak eta informazio- eta komunikazio-teknologiak erabiltzea, eta, horretarako, ideiak antolatzeko teknikak
GAITASUN DIGITALA ETA INFORMAZIOAREN TRATAERAKOA
koherentziaz eta zuzen sortutako lanei laguntzeko. aplikatzen ditu; esaterako, informazioen lotura
adierazteko eta elkarrekintzan II. BLOKEA. eta hierarkia adierazten duten eskemak eta
jarduteko gai izatea, errespetuzko . Eguneroko bizitzari buruzko testu idatzietatik eta ikasle-interesen hurbil dauden grafikoak.
eta lankidetzarako jarrera hartuz; komunikabideetatik lortutako informazio garrantzitsuena ulertzea eta interpretatzea, eta . Beharrezko informazioa bilatu eta aukeratzea,
hau da, hainbat komunikazio- gertaera sinpleen azalpenetan, deskribapenetan eta narrazioetan arreta jartzea. iturri desberdinak erabiliz: iturri analogikoak,
egoeraren ezaugarriak eta . Ikasleen bizitza akademikoko testu idatziak ulertzea, eta curriculumeko hainbat ikus-entzunezkoak eta digitalak.
hizkuntza-arauak kontuan izan irakasgaitako narrazioen, deskribapenen, glosarioen nahiz azalpen-testu sinpleen . Ahozko aurkezpenak egitean, ikus-
behar dira, komunikazio-premia ezaugarri espezifikoetan arreta jartzea. entzunezko baliabideak eta informazio- eta
desberdinei eraginkortasunez . Hainbat testuingurutako komunikazio helburuak dituzten idatzizko testuak ekoiztea, komunikazio-teknologiak erabiltzen ditu,
erantzuteko. paperean edo euskarri digitalean, aurrena planifikazio bat eginda: gutunak, oharrak, laguntza moduan.
abisuak, narrazioak eta deskribapenak, kontuan hartuta komunikazio-egoera eta . Liburutegiak eta informazio- eta komunikazio-
7. Informazioa bilatzean, egokitasun, koherentzia eta kohesio nahikoaz adieraziz. teknologiak autonomia apur batez erabiltzen
hautatzean eta prozesatzean, . Plangintza egin ondoren, bizitza akademikoko testu idatziak sortzea (paperean nahiz ditu, informazioa biltzeko eta testu idatzien
gizarteko komunikazio-bideak eta euskarri digitalean); bereziki, laburpenak, azalpen laburrak, eta narrazio-, deskribapen- ereduak lortzeko.
informazio-teknologiak gero eta eta azalpen-testuei buruz egindako lanen eta ikaskuntzen ondorioak. Horretarako, . Helburua lortzeko garrantzitsua den
autonomia handiagoz eta espiritu komunikazio-egoera eta horren egokitasuna, koherentzia, kohesioa eta zuzentasuna informazioa hautatzen du.
kritikoz erabiltzea, eskola- kontuan hartuko dira. . Bilatzaileak erabiltzen ditu informazioa
jardueran ahozko eta idatzizko . Liburutegia eta informazio- eta komunikazio-teknologiak gero eta autonomia aurkitzeko.
hizkuntza eraginkortasunez handiagoz erabiltzea, informazioa biltzeko eta testu idatzien ereduak lortzeko. . Informazioa gordetzen eta berreskuratzen
erabiltzeko. . Testu-tratamendurako IKTen teknikak (testu-prozesadoreak, hiztegi elektronikoak, daki.
zuzentzaileak) erabiltzea, bai testualizatzeko, bai testua berrikusteko eta hobetzeko. . Beste norbaiten laguntzari esker, gai da web
-Testu idatziak paperean nahiz euskarri digitalean txukun aurkezteko interesa izatea. orri bateko eduki osoa edo zatiak (testuak,
irudiak...) biltzeko, berreskuratzeko eta
BLOQUE IV inprimatzeko.
. Testu-prozesadoreetako ortografia-zuzentzaileak erabiltzen hastea. . Testu-prozesadore baten oinarrizko funtzioak
. Edozein euskarritan eskola hiztegiek ematen duten hizkuntza informazioa erabiltzen ditu: edizioa, zuzentzaile
interpretatzea. ortografikoa...
. Testu-prozesadore baten funtzio estandarrak
gero eta autonomia handiagoz erabiltzen ditu,
eta tresna hori baliatzen du ahozko
aurkezpenetan laguntzeko nahiz testu idatziak
sortzeko.
. Testu literarioak ekoiztea eta hainbat
generotako testuak idaztea, paperean edo
euskarri digitalean.
18
3.- GAITASUNEN ETA ARLOEN / IRAKASGAIEN ARTEKO LOTURAK
Azken finean, oinarrizko gaitasunen eta ezagutza arlo eta irakasgaien arteko lotura
oso estua da. Ondoren aurkezten diren koadroetan ikus daitezke, era eskematikoan, arlo eta
irakasgai bakoitzak gaitasun bakoitzari egiten dion ekarpena.
OINARRIZKO GAITASUNAK
Hizkuntza-komunikaziorako
gaitasuna
Matematikarako gaitasuna
Norberaren autonomiarako
eta ekimenerako gaitasuna
Zientzia-, teknologia- eta

osasun-kulturarako gaitasuna IKASGAIAK
Informazioa tratatzeko eta

teknologia digitala
erabiltzeko gaitasuna
Ikasten ikasteko gaitasuna
Kultura humanistiko eta

artistikorako gaitasuna
Gizarterako eta herritartasunerako

gaitasuna
19
LEHEN HEZKUNTZA – ARLOEN EKARPENA GAITASUNEN GARAPENEAN
G A I T A S U N A K
Komunikazio Matematika Zientzia-, Informazioa Ikasten ikasi Sozial eta Hiritarra Autonomia eta Kultura
ARLOA linguistikoa teknologia- eta tratatzea eta ekimen pertsonala humanistikoa eta
osasun-kultura teknologia digitala artistikoa
erabiltzeko
gaitasuna
INGURUNE - Hiztegi espezifikoa. - Mapen irakurketa. - Mundu fisikoa Informazioaren - Ikasteko, tekniken - Hurbileko erlazioak - Erabakiak hartzea, - Adierazpen
NATURALAREN, - Hainbat testu moten - Eskalak ulertu eta interpretatzea tratamendua, arloko garapena; (sendia, lagunak, norberak bere kulturalak ezagutzea,
SOZIALAREN erabilera: egin. ahalbidetzen duten ikasketa askoren informazioa kideak, eta abar.): buruaren jabe izanik: bere aniztasuna
ETA deskribatzaileak, - Grafikoak irakurri, gaitasunak: ezagutza ezinbesteko antolatzeko, buruz emozioak eta eskolan, aisialdi balioestea eta ondare
KULTURALAREN azalpenezkoak, irudikatu, interpretatu zientifikoa eraikitzeko elementu gisa: ikasteko eta sentimenak, ekintzak era kulturalaren parte
EZAGUTZA aginduzkoak, eta komunikatu. erabiltzen den antolatu, erlazionatu, berreskuratzeko elkarrizketa, autonomo eta diren horietaz
argudiozkoak, - Neurri-unitateen metodoaren zenbait era kritikoan aztertu, tekniken garapena: gatazken sortzailean gozatzea. Era
elkarrizketak... erabilera. aspektuetara laburtu, laburpenak, konponketa, antolatzeko unean... berean, adierazpen
- Problema hurbilpena konplexutasun maila eskemak, buru- asertibotasuna, - Aurretik horien defentsa eta
errazen ebazpena. (problemak definitzen ezberdineko mapak... hitzarmen sozialak, barneratutako zaintza burutzeko
jakin, ebazpen inferentziak eta - Hausnarketa bizitzarako eskemen erabilera ekarpenak egiteak.
posibleak estimatu, ondorioak atera, eta ikasitakoari buruz eta trebetasunak... ikasketen aurrean, - Historia gizon eta
estrategiak osatu, komunikatu. ikasteko moduari - Erlaziorik hutsegiteak emakumeen
ikerketa txikiak - Komunikazio buruz. urrunekoenak ondorengo ezagutza aberastasunaren
prestatu, emaitzak inguruneen - Talde ikasketa eta (auzoa, udalerria, zientifikoa eraikitzeko emaitza gisa
aztertu eta hedapena, ikasketa berdinen arteko Erkidegoa, Estatua, ezinbesteko urrats aitortzea, eta
komunikatu) talde formal zein elkarlana,steko. Europar Batasuna, gisa kontsideratzea. mendeetan zehar
- Gizakiaren informaletan parte eta abar): herri eta kultura
elkarrekintza bere hartzeko. antolakuntza, ezberdinek bere
ingurunearekin eta - Hainbat kode, funtzioak, hiritarren ekarpenak egin
bere presentziak formatu eta partaidetzarako dituztela aitortzea.
lurraldearengan duen hizkuntzen mekanismoak,
eragina, bere tratamendua: Mapak, elkartasuna...
jarduerak, burutzen grafikoak, zuzeneko - Gizarte-errealitatea,
dituen eraldaketak behaketak, irudiak, gizon eta
eta horien emaitza iturri historikoak... emakumeen
bezala agertzen diren - Alfabetatze digitala: ekarpenen eta
paisaiak, garapen ordenagailuaren elkarrekin egindako
iraunkorra: Baliabide oinarrizko erabilera, ahaleginaren emaitza
naturalen erabilera testu prozesadore gisa.
arduratsua, aniztasun baten erabilera, - Neska-mutilen
naturala zaintzea, interneten bilaketa arteko elkarlan eta
arrazoizko zuzenduak egitea... berdintasun
kontsumoa, erlazioak.
norbanakoen eta - Gizartearen
kolektiboen osasuna ezaugarriak:
babestea... aniztasun kulturala
eta beste kulturen
ekarpenak, denboran
zehar emandako
aldaketak...
- Aberastasunaren
banaketa zuzena, eta
belaunaldien arteko
elkartasun globala.
20
G A I T A S U N A K
erabiltzeko
gaitasuna
ARTE-HEZKUNTZA - Hizkuntza - Problemen - Ingurunea eta soinu - Forma eta soinuen - Ikerkuntza eta Ikusmenezko nahiz Adierazpen - Adierazteko eta
integratzen duten ebazpena. nahiz formadun erabilera eta antolakuntza musika produktuek artistikoa erantzun komunikatzeko
produkzio plastiko Espazioa paisaiak balioestea; produkzioa. protokoloen nortasun indibidual irekiak emateko beharra, egungo
edo musikalen adierazteko espazio naturaletan - Hizkuntza erabilera, emozioen, eta kolektiboen modu bezala, eta egoera
analisia eta sistemak: forma eta gizakiaren teknologiko sentimenen, gauza osatzean duten aukera pertsonal soziokulturalean
sorkuntza: geometrikoen obretan dauden digitalaren erabilera, kualitatiboen, eta eragina. nahiz kolektibo dauden arte eta
publizitatea, diseinua, objektuen koloreak, lerroak, balio estetikoa eta abarren eremuko - Artearen erabilera ezberdinak musika erabiliz; eta
bideojokoak, irudiak, diseinua, neurri eta egiturak, argia edo musikala duten prozesuetan. sozialak. onartzeko gai dena. baita, denboran
abestiak... posizioen erabilera, mugimendua mezuak sortzeko eta - Hausnarketa - Errespetua, - Esplorazioa eta zehar existitu diren
- Hiztegi espezifikoa. pertsona eta estimatzea. informazioa testuinguru besteen ikerketa, aukerak beste gizarteetan
- Ahotsarekin objektuen kokapena - Metodo bilatzeko. sozialean emandako proposamenekiko, definitzeko, daudenak ere
lotutako gaitasunen espazioan, musika- zientifikoarekin gertaera artistikoei eta erantzun ebazpenak bilatzeko erabiliz.
garapena, arnasketa, diskurtsoen denbora- lotutako prozedurak buruz eta objektuen artistikoen eta ezagutza berriak - Kultura
ahoskera edo adierazpena, erabiltzea: behaketa, manipulazioan aniztasunarekiko, lortzeko mekanismo ezberdinetan,
artikulazioa. musikaren oinarrizko esperimentazioa, ematen diren gaur egungoa eta egoki bezala. gertaera artistiko
- Hainbat testu moten elementuetan, aurkikuntza, analisia, prozesuei buruz. iraganekoak. - Prozesuen ezberdinek izan
erabilera: proportzioak, hausnarketa... - Teknika eta - Jarduera musikal, planifikazioak, dituzten eta izan
deskribapenak, denbora tarteak eta - Ingurune fisikoaren materialekin plastiko edo ikus- baliabideen ditzaketen erabilera
argudiozko testuak... distantziak erabilera esperimentazioa, eta entzunezko lana aukeraketa eta eta funtzioak:
erabiltzea... sormenerako aitzaki soinu, egitura, forma eskatzen dutenetan prozesuaren fase baloreak; gako
- Artea eta gisa: esplorazioa, edo espazioen parte hartzea: bakoitzean egin ekonomikoak,
musikaren historia manipulazioa, ustiaketa lankidetza, denaren etengabeko ideologikoak,
pentsamendu birsortzea... sentsoriala... erantzukizunak gainbegiratzea. teknikoak,
matematikarekin - Teknologiak egiten - Artea ezagutzaren hartzea, arau eta - Sormena ekintza erlijiosoak,
izandako topaketa dituen ekarpenak, beste arloetan argibideak jarraitzea, autonomo gisa, zientifikoak....
bezala. informazio eta integratuta. material eta tresnak ekimen gisa eta - Iraganeko eta
adierazpenerako zaintzea, teknika konponbide anitzen egungo musika,
tresna gisa. zehatzen aplikazioa bilaketa gisa. dantza eta artea
- Sentsibilizazioa eta espazioen euskal herrian.
kutsadura akustiko erabilera egokia,
zein ikusmenekoaren adostasuna eta bat-
aurrean. etortzea bilatzea...
21
G A I T A S U N A K
Komunikazio Matematika Zientzia-, teknologia- Informazioa Ikasten ikasi Sozial eta Hiritarra Autonomia eta Kultura
ARLOA linguistikoa eta osasun-kultura tratatzea eta ekimen pertsonala humanistikoa eta
teknologia digitala artistikoa
erabiltzeko
gaitasuna
GORPUTZ- - Hiztegi espezifikoa. - Espazio eta denbora - Norberaren - Komunikabideetatik - Norberak bere burua - Jarduera fisikoak - Kirol jardunaldiak eta - Gorputzaren eta
HEZKUNTZA - - Gorputz- kontzeptuak, gorputzaren ulermen datozkigun gorputzari ezagutzea, bere integrazioa errazteko jarduera fisikoak mugimenduaren
adierazpena eskemak, planoak... eta elkarrekintza buruzko mezu eta ahalmenak eta eta errespetu antolatzea, banaka ahalmen eta
sentimenen, ideien - - Denboren, egokia, mugimenduan estereotipoen gabeziak. sustatzeko bide gisa. zein taldeka, eta baliabideak ikertu eta
eta mezuen distantzien, ibilbideen, edo geldirik, espazio balorazio kritikoa. - - Eskuragarriak diren - - Lankidetza, jardueren erabili.
komunikazioak pisuen eta abarren konkretu batean, eta - Ohitura osasuntsuak helburuak ezartzea. berdintasuna eta planifikazioa - - Giza-
egiteko, gorputz- kalkulua. mugimendu aukerak. hartu baliabide - - Lankidetza gisa, talde-lana: kirol norberaren egoera motrizitatearen
mintzairaren bitartez: - Osasuna ulertzea teknologikoak talde proiektuak, jarduera kolektiboak fisikoa hobetzeko... adierazpen kultural
soinuak, hitz gabeko osoko ikuspegi erabiltzeko orduan: jarduera fisiko talde proiektu gisa - - Bere burua espezifikoak onartu
mintzaira, sortze- batetik: jarduera gorputzaren jarrera, kolektiboetan. landu eta antolatu. gainditzea, eta estimatzea: kirola,
adierazpenak, fisikoa osasuna distantziak, erabilera - - Parte-hartzaileen iraunkortasuna eta tradiziozko jokoak,
dramatizazioa. zaintzeko ezinbesteko denbora... arteko aldeak eta jarrera positiboa jarduera
elementu gisa, eta mugak onartu. zailtasun teknikoa adierazgarriak,
aisialdia betetzeko - Erantzukizunak duten eginbeharren dantza... eta guzti
aukera gisa. hartzea. aurrean edo egoera horiek herrien
- - Arau eta araudiak fisikoaren mailaren ondaretzat hartu.
betetzea. hobekuntzan. - - Joko ezberdinen
- Gatazkak - - Erantzukizuna eta heterogeneotasuna
konpontzea. zuzentasuna araua eta herrien kulturen
aplikatzeko orduan. arteko errespetua.
- - Egoera fisiko maila
ezberdinak onartzeko
ahalmena.
- Ideiak edukitzea eta
erabakiak hartzea.
22
G A I T A S U N A K
ARLOAK linguistikoa teknologia- eta tratatzea eta ekimen pertsonala humanistikoa eta
erabiltzeko
gaitasuna
GAZTELANIA ETA - Hainbat testu - - Informazioak, - Mezuen analisia eta - Ezagutzak eta - Hizkuntza ezagutu, - Hizkuntza - Hizkuntza - Obra literarioak
LITERATURA ulertzeko eta datuak eta argudioak bizimodu ezberdinen trebeziak, euskarri ezagutza sortzeko, sozializazio jardueraren beraren irakurri, interpretatu
sortzeko ahalmena argitasunez arrazoi eta ondorioak ezberdinetan dagoen biltzeko, eta prozesuen oinarrizko arautzaile eta eta baloratu.
EUSKARA ETA garatu, modu interpretatu eta era arrazionalean informazioa bilatu, transmititzeko bide elementu gisa: orientatzaile gisa: - - Adierazpen
EUSKAL koherente, adierazi. argudiatzea. aukeratu eta gisa: ezagutza ezarri besteekin arazoak aztertu eta literarioen erlazioa
LITERATURA kohesiodun eta - - Ezagutzaren produzitzeko, horien eta kontserbatu, elkarrekintza, hainbat konpondu, planak beste adierazpen
zuzen batean. Testu eremu ezberdinekin artean euskarri ezagutza hori helbururekin egin eta erabakitze artistiko batzuekin;
ATZERRI- horiek fase lotako hainbat digitala. sistematikoki behin egindako jarduera prozesuak abiatu, adibidez, musika,
HIZKUNTZA honetakoak propio arrazoibideren - - Informazioa erabili eta berriz atzitu, bere sozialak, ikasgelan egoera komunikatibo margolaritza edo
diren komunikazio erabilera ikasgelan. ahozko eta idatzizko laguntzarik gabe parte hartzea... bakoitzean estrategia zinema.
egoeretara egokituta testuen produkzioan. ezinezkoak liratekeen - - Errepertorio egokiak erabili... - Ikus-entzunezko
daude. - - Jarrera kritikoa erlazioak ezarri, linguistikoa - - Ama-hizkuntzak ez hizkuntzek
- - Hizkuntzaren garatu, hainbat beste munduak zabaltzea, ingurune diren hizkuntzen adierazpen modu
inguruko hausnarketa komunikabidek aurkitzea ahalbidetu, sozial ezberdinetara ikasketa, ikaslearen berriak dituzte haiei
prozesuak; adibidez zabaldutako norberaren arrakastaz alde sortzailea lotuta. Beharrezkoa
hainbat hizkuntzatara informazioarekiko. hausnarketa, moldatzeko: garatzeko. Azken da adierazpen modu
hedatu daitezkeen informazioa esanahien honek ikaslea berri horien elementu
ikasketak. ordenatu, jarduera negoziaketa, jarreren komunikazio behar esplizitu nahiz
planifikatu, hurbilketa, gatazken berrien aurrean, inplizituak modu
norberaren eta konponketa... irtenbide kritikoan ulertzea.
besteen - - Erkidego eraginkorrak
esperientziari buruz Autonomoko bi bilatzeko arriskatzera
hausnartu, eta hizkuntza ofizialekiko bultzatuko du.
arrazoitzerakoan errespetuzko jarrera, Gure barne-emozioak
jarraitutako bideak eta euskararen eta arrazoitze-
aztertu. normalkuntzaren prozesuak arautzeko
aldekoa. bitarteko ezin hobea
- Nazioarteko dira hizkuntzak, bai
komunikazioa eta gure nortasuna
erraztea: kanpotik eratzen laguntzen
informazioa jasotzea, digun elkarrizketa
ideien trukea, elkar- edo hartu-eman
ulermena... komunikatiborako
- - Jarrera positiboa tresna bikaina ere.
hizkuntza
aniztasunari
dagokionez.
- - Hizkuntzak
munduan dauden
aurreiritziak eta
estereotipoen irudiak
transmititzeko eta
zigortzeko
darabiltzan moduak
aztertu.
23
G A I T A S U N A K
erabiltzeko
gaitasuna
MATEMATIKA - Matematika- - Zenbaki mota - - Ingurunearen - Zenbakiak erabili, - Tresna - Norberarena ez den Problemen - Ezagutza
hizkuntzaren funtsa ezberdinak eta bere ulermen eta kantitateak edo matematikoak erabili beste ikuspuntu ebazpenari lotutako matematikoa
ohiko hizkuntzan eragiketak ulertzea. deskribapen neurriak dituzten hainbat egoeretan. batzuk onartzea, edukia: planifikazioa gizateriaren
sartzea eta - - Testuinguru zehatzagoa. - informazioak - - Autonomia, bereziki problemen (egoera garapen kulturalari
zehaztasun egokiz ezberdinak erabiltzen Bistaratzearen ulertzeko. iraunkortasuna eta ebazpenean zehaztasunez egiten zaion
erabiltzea. dira ezagutza garapena - Hizkuntza grafikoa ahalegina, gero eta estrategia ulertzea, plan bat ekarpentzat hartzea.
- - Arrazoibideen eta matematiko berriak (espazioaren nahiz estatistikoaren konplexuagoak dira pertsonalak erabili egitea, estrategiak - - Erlazio eta forma
prozesuen ahozko eraikitzeko. kontzeptua erabilera. egoerei aurre egiteko, behar direnean. bilatzea eta geometrikoak
deskribapena: - Arrazoibideak bereganatu): - Kalkulagailuen eta sistematizazioari eta erabakiak hartzea); antzematea, zenbait
Adierazten laguntzea garatzea eta eraikuntzak egitea; programa ikuspegi kritikoari. baliabideen produkzio eta
eta besteen kontzeptuen mentalki formak matematikoen Era berean, balore kudeaketa (ebazpen adierazpen artistiko
azalpenak eraikitzea manipulatzea, erabilera. horiek beharrezkoak prozesuen ulertzeko.
entzunaraztea da - - Problema baten planoan eta dira lanaren emaitzak optimizazioa) eta
kontua, ulermena, atzean dauden espazioan; mapak eraginkortasunez prozesuaren
kritikotasuna eta elementu erabiltzea, ibilbideen komunikatzeko. aldizkako ebaluaketa
komunikaziorako matematikoak planifikazioa, planoak - Ikasketan eta emaitzen
trebetasunak identifikatzea. diseinatzea, jarraitutako prozesua balorazioa (aurre
hobetzen laguntzen - Jarduera marrazkiak egitea... ahoz adierazteak, egin arrakasta
baitu. matematikoan - - Neurria ikasketa prozesuari izateko aukera
lortutako emaitzen errealitatearen buruzko gehiago dituzten
komunikazioa. ezagutza hobe bat hausnarketan beste arazo edo
- - Arlokoak diren lortzeko erabiltzen da, laguntzen du: zer egoera batzuei).
ezagutza eta errealitate horrekin ikasi den, zer falta - - Konfiantza
trebetasunak hala elkar eragiteko den ikasteko... edukitzea norberaren
eskatzen duten aukerak handitzeko, ahalmenetan, egoera
egoeretan erabiltzea. eta informazio gero ezezagunak
eta zehatzagoak arrakastaz
bidaltzeko, gainditzeko.
kuantifikatu
daitezkeen
inguruneko zenbait
aspekturi buruzkoak.
- Informazioa
interpretatzeko
adierazpen grafikoak
erabiltzea.
24
G A I T A S U N A K
erabiltzeko
gaitasuna
HIRITARTASUNA - Erabili eztabaida, - - Garapen - Tresna digitalak - Argudioen erabilera: - - Nortasun - Norberaren iritzi - Sorkuntza kultural
ETA GIZA- arrazionala beti ere, iraunkorraren metodologia batekin lankidetza; pertsonalari moralak eraikitzeko eta artistikoak
ESKUBIDEEN eta lankidetza: kontzeptua tratatu: erabili. hausnarketa eta erreferentzia egiten laguntza eman, hausnarketarako
HEZKUNTZA entzun, azaldu eta osasuna, kontsumoa, - - Beste arlo balorazio pertsonala, zaio, eta beste dilema moralak objektu eta ondare
argudiatu. produkzioa, zientzia, batzuekin lankidetza dilemetatik, nortasunekin duen planteatzearen preziatu bihurtzen
- - Ahozko zein teknologia, gizarte (elkarrekintza, parte- ikerketatik, eta erlazioari, elkarbizitza bitartez, kasuen dira.
idatzizko hizkuntza baloreak... hartze irekia, sare kasuen analisitik positibo bat tratamenduaren - - Beste herrien
erabili sentimena, - Pentsamolde digital horizontalak abiatuta; rol jokoak... eraikitzeko. bitartez, trebetasun kultura eta arte-
ideiak eta iritziak zientifikoa erabili erabiltzea, - Autoestimua. sozialen bitartez... adierazpenekiko
komunikatzeko. arazo teknikoen eztabaidak...) - - Sexuen arteko - Jarrera pertsonal jarrera irekia.
- Hainbat iturrietatik aurrean irtenbide berdintasunezko bat hartu eta
datozen mezuen teknikoak erlazioak. erabakia arrazoitu.
balorazio kritikoa proposatzeko. - Parte-hartzea
egin, esplizituak eta sustatu.
inplizituak, bereziki - - Aniztasuna balore
publizitatetik eta gisa tratatu.
komunikabideetatik. - - Eskubide eta
- - Hiztegia betebeharrak
aberastea: gai azpimarratu.
sozialen analisiak - Giza Eskubideen
berezkoak dituen errespetua.
termino eta
kontzeptuak ezagutu
eta erabili.
DERRIGORREZKO BIGARREN HEZKUNTZA – ARLOEN EKARPENA GAITASUNEN GARAPENEAN
25
G A I T A S U N A K
GAIAK linguistikoa teknologia- eta tratatzea eta ekimen pertsonala humanistikoa eta
erabiltzeko
gaitasuna
GAZTELANIA ETA - Hainbat testu - - Informazioak, - Mezuen analisia eta - Ezagutzak eta - Hizkuntza ezagutu, - Hizkuntza - Hizkuntza - Obra literarioak
LITERATURA ulertzeko eta datuak eta argudioak bizimodu ezberdinen trebeziak, euskarri ezagutza sortzeko, sozializazio jardueraren beraren irakurri, interpretatu
sortzeko ahalmena argitasunez arrazoi eta ondorioak ezberdinetan dagoen biltzeko, eta prozesuen oinarrizko arautzaile eta eta baloratu.
EUSKARA ETA garatu, modu interpretatu eta era arrazionalean informazioa bilatu, transmititzeko bide elementu gisa: orientatzaile gisa: - - Adierazpen
EUSKAL koherente, adierazi. argudiatzea. aukeratu eta gisa: ezagutza ezarri besteekin arazoak aztertu eta literarioen erlazioa
LITERATURA kohesiodun eta - - Ezagutzaren produzitzeko, horien eta kontserbatu, elkarrekintza, hainbat konpondu, planak beste adierazpen
zuzen batean. Testu eremu ezberdinekin artean euskarri ezagutza hori helbururekin egin eta erabakitze artistiko batzuekin;
ATZERRI-HIZKUNTZA horiek fase lotako hainbat digitala. sistematikoki behin egindako jarduera prozesuak abiatu, adibidez, musika,
honetakoak propio arrazoibideren - - Informazioa erabili eta berriz atzitu, bere sozialak, ikasgelan egoera komunikatibo margolaritza edo
BIGARREN ATZERRI- diren komunikazio erabilera ikasgelan. ahozko eta idatzizko laguntzarik gabe parte hartzea... bakoitzean estrategia zinema.
HIZKUNTZA egoeretara egokituta testuen produkzioan. ezinezkoak liratekeen - - Errepertorio egokiak erabili... - Ikus-entzunezko
daude. - - Jarrera kritikoa erlazioak ezarri, linguistikoa - - Ama-hizkuntzak hizkuntzek
- - Hizkuntzaren garatu, hainbat beste munduak zabaltzea, ingurune ez diren hizkuntzen adierazpen modu
inguruko hausnarketa komunikabidek aurkitzea ahalbidetu, sozial ezberdinetara ikasketa, ikaslearen berriak dituzte haiei
prozesuak; adibidez zabaldutako norberaren arrakastaz alde sortzailea lotuta. Beharrezkoa
hainbat hizkuntzatara informazioarekiko. hausnarketa, moldatzeko: garatzeko. Azken da adierazpen modu
hedatu daitezkeen informazioa esanahien honek ikaslea berri horien elementu
ikasketak. ordenatu, jarduera negoziaketa, jarreren komunikazio behar esplizitu nahiz
planifikatu, hurbilketa, gatazken berrien aurrean, inplizituak modu
norberaren eta konponketa... irtenbide kritikoan ulertzea.
besteen - - Erkidego eraginkorrak
esperientziari buruz Autonomoko bi bilatzeko arriskatzera
hausnartu, eta hizkuntza ofizialekiko bultzatuko du.
arrazoitzerakoan errespetuzko jarrera, - Gure barne-
jarraitutako bideak eta euskararen emozioak eta
aztertu. normalkuntzaren arrazoitze-prozesuak
aldekoa. arautzeko bitarteko
- Nazioarteko ezin hobea dira
komunikazioa hizkuntzak, bai eta
erraztea: kanpotik gure nortasuna
informazioa jasotzea, eratzen laguntzen
ideien trukea, elkar- digun elkarrizketa
ulermena... edo hartu-eman
- - Jarrera positiboa komunikatiborako
hizkuntza tresna bikaina ere.
aniztasunari
dagokionez.
- - Hizkuntzak
munduan dauden
aurreiritziak eta
estereotipoen irudiak
transmititzeko eta
zigortzeko
darabiltzan moduak
aztertu.
G A I T A S U N A K
26
GAIA linguistikoa teknologia- eta tratatzea eta ekimen pertsonala humanistikoa eta
erabiltzeko
gaitasuna
MATEMATIKA - Matematika- - Zenbaki mota - Ingurunearen - Zenbakiak erabili, - Tresna Norberarena ez den - Problemen - Ezagutza
hizkuntzaren funtsa ezberdinak eta bere ulermen eta kantitateak edo matematikoak erabili beste ikuspuntu ebazpenari lotutako matematikoa
ohiko hizkuntzan eragiketak ulertzea. deskribapen neurriak dituzten hainbat egoeretan. batzuk onartzea, edukia: planifikazioa gizateriaren garapen
sartzea eta - Testuinguru zehatzagoa. - informazioak - Autonomia, bereziki problemen (egoera kulturalari egiten
zehaztasun egokiz ezberdinak erabiltzen Bistaratzearen ulertzeko. iraunkortasuna eta ebazpenean zehaztasunez zaion ekarpentzat
erabiltzea. dira ezagutza garapena - Hizkuntza grafikoa ahalegina, gero eta estrategia ulertzea, plan bat hartzea.
- Arrazoibideen eta matematiko berriak (espazioaren nahiz estatistikoaren konplexuagoak dira pertsonalak erabili egitea, estrategiak - Erlazio eta forma
prozesuen ahozko eraikitzeko. kontzeptua erabilera. egoerei aurre egiteko, behar direnean. bilatzea eta geometrikoak
deskribapena: - Arrazoibideak bereganatu): - Kalkulagailuen eta sistematizazioari eta erabakiak hartzea); antzematea, zenbait
Adierazten laguntzea garatzea eta eraikuntzak egitea; programa ikuspegi kritikoari. baliabideen produkzio eta
eta besteen kontzeptuak mentalki formak matematikoen Era berean, balore kudeaketa (ebazpen adierazpen artistiko
azalpenak eraikitzea. manipulatzea, erabilera. horiek beharrezkoak prozesuen ulertzeko.
entzunaraztea da - Problema baten planoan eta dira lanaren emaitzak optimizazioa) eta
kontua, ulermena, atzean dauden espazioan; mapak eraginkortasunez prozesuaren
kritikotasuna eta elementu erabiltzea, ibilbideen komunikatzeko. aldizkako ebaluaketa
komunikaziorako matematikoak planifikazioa, planoak - Ikasketan eta emaitzen
trebetasunak identifikatzea. diseinatzea, jarraitutako prozesua balorazioa (aurre
hobetzen laguntzen - Jarduera marrazkiak egitea... ahoz adierazteak, egin arrakasta
baitu. matematikoan - Neurria ikasketa prozesuari izateko aukera
lortutako emaitzen errealitatearen buruzko gehiago dituzten
komunikazioa. ezagutza hobe bat hausnarketan beste arazo edo
- Arlokoak diren lortzeko erabiltzen da, laguntzen du: zer egoera batzuei).
ezagutza eta errealitate horrekin ikasi den, zer falta - Konfiantza
trebetasunak hala elkar eragiteko den ikasteko... edukitzea norberaren
eskatzen duten aukerak handitzeko, ahalmenetan, egoera
egoeretan erabiltzea. eta informazio gero ezezagunak
eta zehatzagoak arrakastaz
bidaltzeko, gainditzeko.
kuantifikatu
daitezkeen
inguruneko zenbait
aspekturi buruzkoak.
- Informazioa
interpretatzeko
adierazpen grafikoak
erabiltzea.
G A I T A S U N A K
Komunikazio Matematika Zientzia-, teknologia- Informazioa tratatzea Ikasten ikasi Sozial eta Hiritarra Autonomia eta Kultura
GAIA
27
linguistikoa eta osasun-kultura eta teknologia digitala ekimen pertsonala humanistikoa eta
erabiltzeko gaitasuna artistikoa
GIZARTE ZIENTZIAK, - Hainbat testu - Errealitatearen - Gizakiaren jarduera - Iturri eta euskarri - Zenbait - Gizartearen - Planifikazio eta - Adierazpen
GEOGRAFIA ETA mota erabili, aspektu gertatzen den espazio ezberdinetatik datorren arrazonamendu errealitatea ulertu, exekuzio ekimenak artistikoa ezagutu
HISTORIA ulertu eta idatzi: kuantitatibo eta fisikoa antzematea, informazioa jaso, mota aplikatu: egungoa historikoa garatu, eta erabakitze eta estimatu: estilo
deskribapena, espazialak ulertzea eta aukeratu eta ulertu: induktiboa, datuen ulertu: gizarteen prozesuak. Elementu edo artisten
narrazioa, ezagutzea: ezagutzea: espazio errealitatea zuzenean analisitik abiatuta, garapena eta hauek eztabaidak eta ezaugarriak,
hitzaldia, eragiketa errazak, eta paisaien behatuta, idatziak, gertaera eta antolakuntza ezagutu, banakako zein ondare kulturala...
argudiatzea... magnitudeak, orientazioa, grafikoak, ikus- egoera sozial bere lorpenak eta taldekako lanak - Arte-lanak
- Hiztegi ehunekoak eta kokapena, behaketa entzunezkoak, ezberdinen bere arazoak. egitean agertzen dira: aztertzeko
espezifikoa proportzioak, eta interpretazioa informazio eta interpretazioak - Egungo gizarteen ideiak izan, aztertu, ezinbestekoak
ikastea. oinarrizko egiteko gaitasuna komunikazioaren eraikitzeko; ezaugarriak aztertu, planifikatu, jardun, diren elementu
- Elkarrizketaren estatistika, eskuratu behar da. teknologietatik hipotetiko eta bere aniztasuna. egindakoa birpasatu, teknikoak behatu
erabilera, erreferentzia- Espazio eta paisaia datozenak... deduktiboa, egoera - Euskal gizarte anitz ezarritako helburuak eta ulertzeko
eztabaidak... sistemak edo forma horiek errealak nahiz - Ikono, sinbolo eta berriak azaltzeko batean jarrera kritiko lortutakoekin alderatu trebetasunak lortu.
- Existitzen diren geometrikoak errepresentazioak irudikapenetan hurbilpenak eta eraikitzailearekin eta ondorioak atera. - - Ondare
estereotipo antzemateko izan daitezke. .. oinarritutako hizkuntzak lortzeko. integratu, hala nola, Hobeak izango direla kulturalarenganako
sexista eta sistemak, neurketa - Gizaki-ingurune ezagutu eta interpretatu: - Pentsamendu egungo Europan ere. suposatzen diren errespetua, eta
etnikoak irizpideak, elkarrekintza ezagutu, kartografia-hizkuntza, erlatibistaren - Gatazken irtenbide alternatibak asmatu, hura zaintzeko
ezabatzea. informazioaren eta horren ondorio irudiak, koadro garapena: lantzen baketsu eta eta horien arabera interesa.
zenbakizko gisa ematen den estatistikoak, diagramak, ari den gaiak demokratikoa. jardun.
kodeketa eta bere lurraldearen eta abar. sortzen dituen - Gaitasun sozialen - Erakundeak
adierazpen antolaketa. ikuspegi, jarrera ikaskuntza. ezagutuz gero (horiek
grafikoa. ideologiko eta – Enpatiaren trataera. nola funtzionatu eta
korronte zientifiko - Elkarrizketa landu antolatzen diren eta
ezberdinak kontuan arazoen irtenbidea zein eskumen
hartu, baita hainbat lortzeko beharrezko dituzten), hobeto
eratako joera eta bide gisa. jokatuko da hiritar
aurreiritziak ere. - Norberaren iritziekin gisa.
- Informazioa bat ez datozen - Mikroekonomia eta
antolatzeko, buruz pertsonenganako makroekonomiari
ikasteko eta errespetua. buruzko zenbait
berreskuratzeko - Kultura ezberdinen oinarrizko nozio
tekniken garapena: ekarpenak balioetsi. jakiteak, halaber,
laburpenak, familia-ekonomiaren
eskemak, arloan erabakiak
kontzeptu-mapak... hartzen laguntzen du,
baita gizarte-bizitzan
irizpide hobeak izanda
parte hartzen ere.
- Lan esparruan,
etorkizunean izan
daitezkeen aukera
anitzak aurkitu:
politikaren arloan,
zuzenbidearen arloan,
administrazioan, mota
guztietako gizarte-
zerbitzuetan, eta abar.
G A I T A S U N A K
28
erabiltzeko
gaitasuna
GORPUTZ- - Hiztegi espezifikoa. - Espazio eta - Norberaren - Komunikabideetatik - Norberak bere - Jarduera fisikoak - Kirol jardunaldiak - Gorputzaren eta
HEZKUNTZA - - Gorputz- denbora kontzeptuak, gorputzaren ulermen datozkigun gorputzari burua ezagutzea, integrazioa errazteko eta jarduera fisikoak mugimenduaren
adierazpena eskemak, planoak... eta elkarrekintza buruzko mezu eta bere ahalmenak eta eta errespetu antolatzea, banaka ahalmen eta
sentimenen, ideien - - Denboren, egokia, estereotipoen gabeziak. sustatzeko bide gisa. zein taldeka, eta baliabideak ikertu eta
eta mezuen distantzien, mugimenduan edo balorazio kritikoa. - - Eskuragarriak - - Lankidetza, jardueren erabili.
komunikazioak ibilbideen, pisuen eta geldirik, espazio - Ohitura diren helburuak berdintasuna eta planifikazioa - Giza-motrizitatearen
egiteko, gorputz- abarren kalkulua. konkretu batean, eta osasuntsuak hartu ezartzea. talde-lana: kirol norberaren egoera adierazpen kultural
mintzairaren bitartez: mugimendu aukerak. baliabide - - Lankidetza gisa, jarduera kolektiboak fisikoa hobetzeko... espezifikoak onartu
soinuak, hitz gabeko - Osasuna ulertzea teknologikoak talde proiektuak, talde proiektu gisa - - Bere burua eta estimatzea: kirola,
mintzaira, sortze- osoko ikuspegi erabiltzeko orduan: jarduera fisiko landu eta antolatu. gainditzea, tradiziozko jokoak,
adierazpenak, batetik: jarduera gorputzaren jarrera, kolektiboetan. - - Parte-hartzaileen iraunkortasuna eta jarduera
dramatizazioa. fisikoa osasuna distantziak, erabilera arteko aldeak eta jarrera positiboa adierazgarriak,
zaintzeko denbora... mugak onartu. zailtasun teknikoa dantza... eta guzti
ezinbesteko - Erantzukizunak duten eginbeharren horiek herrien
elementu gisa, eta hartzea. aurrean edo egoera ondaretzat hartu.
aisialdia betetzeko - - Arau eta araudiak fisikoaren mailaren - - Joko ezberdinen
aukera gisa. betetzea. hobekuntzan. heterogeneotasuna
- Gatazkak - - Erantzukizuna eta eta herrien kulturen
konpontzea. zuzentasuna araua arteko errespetua.
aplikatzeko orduan.
- - Egoera fisiko maila
ezberdinak onartzeko
ahalmena.
- Ideiak edukitzea eta
erabakiak hartzea.
G A I T A S U N A K
29
erabiltzeko
gaitasuna
NATUR ZIENTZIAK - Hizkuntza eta Matematika- - Mundu fisikoko - Informazioa bilatu, - Oinarrizko ezagutza - Jarduerak - Egoera zailen - Ezaguera
komunikazioa ideia hizkuntza erabiltzen gertakariak ulertu, aukeratu, baloratu, zientifikoa erabili lankidetzak burutu: trataera: errealitateari zientifikoaren
zientifikoak sortzeko da gertakari naturalei eta gizakien ekintzen antolatu, aztertu eta informazioa iritzien alderaketa eta buruzko hausnarketa bitartez, munduaren
tresna gisa: buruz mintzatzeko; ondorioak aurreikusi. interpretatu. interpretatu eta aberastea, kritikoa, helburu ikuskera bat jasotzen
errepresentazio hipotesiak sortzeko; - Norberaren, beste - Informazioaren ebaluatzeko. norberaren eta proposamena, dute pertsonek;
pertsonalen emaitzak azaltzeko gizakien, eta teknologiekin lan Halaber, erabili besteen ekarpenak ikuspegi zientifikotik pentsatzeko,
adierazpen eta iragartzeko; gainerako izaki egin: lankidetza eta ezagutza horiek baloratzean... landu daitezkeen ulertzeko, gogoeta
esplizitua; alderaketa informazioa bizidunen bizi informazio erabaki pertsonalak - Bazterkeriarik ez, proiektuak planifikatu egiteko eta irizteko
elkarrizketaren bidez, gordetzeko; datuak baldintzak hobetzera trukaketarako sareak hartzeko, ezagutza sexu kultura edo eta lantzea. modu bat; balio- eta
klase-kideekin eta modu esanguratsuan bideratutako erabili; ordenagailuz horien bidez bestelako arrazoiak - Elkarlotutako jarrera-multzo bat;
bere buruarekin; antolatzeko; datuak jarduerak burutu. lagundutako arrazoituz. direla eta. gaitasunak eskuratu, arazoetara
koherenteagoak eta ideiak - Naturaren esperimentazioan, - Gaitasun hauek - Era arduratsuan adibidez: hurbiltzeko modu bat;
diren eta azalpen interpretatzeko; zientzietako bakoitza datuak lortu eta garatu: behaketa, parte hartu arazo zorroztasuna, herri baten kulturaren
ahalmen handiagoa jarraibideak eta ezagutu, eta baita kudeatu; programa analisia, lokal zein globalen erantzukizuna, parte den hamaika
duten erlazioak, eta Zientziaren espezifikoak aplikatu: arrazonamendua, aurrean erabakiak iraunkortasuna edo egitura.
pentsamoldeetara zergatiak eta barnekoak ere. Jakin simulazioak, malgutasun hartzeko prozesuan. autokritika. - Prozesu zientifiko
aldatu. ondorioak aztertzeko; ezagutza horri bistaratzeak... intelektuala eta - Norberaren eta artistikoen arteko
- Zientziari buruz lege naturalak ematen zaion - Informazioa zorroztasun gorputzaren lotura: irudimena
entzun, irakurri eta formalizatzeko. Hau erabilera zein den: testuinguru eta metodikoa. ezaugarrien, erabili, inspirazioa,
idatzi. da, inguruko ikerketa zientifikoak hizkuntza ahalmenen eta sormena eta irizpide
- Terminologia errealitatea hobeto erantzun ditzakeen ezberdinetan ager mugen jabe izan. estetikoak;
zientifiko espezifikoa ulertzeko tresna da galderak identifikatu, daiteke: ahozkoa, Halaber, sustatu zientziaren eragina
ikastea. matematika- ezagutza berriak zenbakizkoa, gorputza zaintzeko artearen tekniketan
hizkuntza. jaso, fenomeno sinbolikoa, grafikoa... ohitura, ongizate nabarmena da
- Algoritmo eta naturalak azaldu eta Horiek erabiltzen pertsonala laguntzen (objektuen egituren
kalkulu matematikoak ondorioak atera. ikasi. dutenak. eraketa, optika, argia,
erabili problema eta - Zientziaren eta soinua...)
ariketen ebazpenak ikerketa zientifikoa
bilatzeko. egiteko metodoen
- Funtzio eta eredu ezaugarri diren
matematikoen prozesuak aplikatu.
erabilera. - Osasunaren
gaineko kontrola
handitu eta osasuna
hobetzeko ahalmena
lortzea.
- Jarduera
zientifikoak
ingurugiroan duen
eragina aztertzea.
G A I T A S U N A K
30
erabiltzeko
gaitasuna
HIRITARTASUNA - Erabili eztabaida, - Garapen - Tresna digitalak - Argudioen erabilera: - - Nortasun - Norberaren iritzi - Sorkuntza kultural
ETA GIZA- arrazionala beti ere, iraunkorraren metodologia batekin lankidetza; pertsonalari moralak eraikitzeko eta artistikoak
ESKUBIDEEN eta lankidetza: kontzeptua tratatu: erabili. hausnarketa eta erreferentzia egiten laguntza eman, hausnarketarako
HEZKUNTZA entzun, azaldu eta osasuna, kontsumoa, - Beste arlo batzuekin balorazio pertsonala, zaio, eta beste dilema moralak objektu eta ondare
argudiatu. produkzioa, zientzia, lankidetza dilemetatik, nortasunekin duen planteatzearen preziatu bihurtzen
- - Ahozko zein teknologia, gizarte (elkarrekintza, parte- ikerketatik, eta erlazioari, elkarbizitza bitartez, kasuen dira.
idatzizko hizkuntza baloreak... hartze irekia, sare kasuen analisitik positibo bat tratamenduaren - Beste herrien
erabili sentimena, - Pentsamolde digital horizontalak abiatuta; rol jokoak... eraikitzeko. bitartez, trebetasun kultura eta arte-
ideiak eta iritziak zientifikoa erabili erabiltzea, Autoestimua. sozialen bitartez... adierazpenekiko
komunikatzeko. arazo teknikoen eztabaidak...) - Sexuen arteko - Jarrera pertsonal jarrera irekia.
- Hainbat iturrietatik aurrean irtenbide berdintasunezko bat hartu eta
datozen mezuen teknikoak erlazioak. erabakia arrazoitu.
balorazio kritikoa proposatzeko. Parte-hartzea
egin, esplizituak eta sustatu.- Aniztasuna
inplizituak, bereziki balore gisa tratatu.
publizitatetik eta - Eskubide eta
komunikabideetatik. betebeharrak
- - Hiztegia azpimarratu.
aberastea: gai Giza Eskubideen
sozialen analisiak errespetua.
berezkoak dituen
termino eta
kontzeptuak ezagutu
eta erabili.
G A I T A S U N A K
31
erabiltzeko
gaitasuna
PLASTIKA ETA - Erabili, ulertu, Espazioaren - Metodo - Irudia eta soinuan - Proiektuen bitartez, - Gertaera artistikoak, - Sormen prozesuak Gizakienganako
IKUSIZKO manipulatu edo sortu errepresentaziorako zientifikoarekin oinarrituta dauden norberak bere horiek sortu dituzte ahalegin pertsonal hurbilketa adierazten
HEZKUNTZA ikusizko kulturako sistemak eta lotutako prozedurak informazio eta kontzientzia gizarteen elementu bat eskatzen du, dute zenbait gertaera
produktuak kontzeptu zein erabiltzea: behaketa, komunikazio euskarri eskuratzen du, bere kultural gisa ikus planifikazio bat, artistikoek:
(publizitatea eta baliabide esperimentazioa, berriak erabili: ahalmenak daitezke: Balioak; baliabideak pentsamenduetara,
beste batzuk), geometrikoak erabili, aurkikuntza, analisia, txostenak, kudeatzen ikasten du gako ekonomikoak, aukeratzea gertaera horietan
ahozko zein idatzizko edozein motako ondorengo aurkezpenak, eta ezagutza berriak ideologikoak, ekoizpenaren inplizituak diren
hizkuntzarekin lotura objektuak hausnarketa... informazioaren jasotzen ditu: teknikoak, erlijiosoak, adierazpen asmoen jarreretara eta
ezinbestekoa diseinatzeko. - Espazio fisikoa eta bilaketa, argazkiak, erabakiak hartu, zientifikoak... arabera, eta fase baliabide material
dutenak (poetikoa, - Neurri, proportzio gizakiaren jarduera mezuak... baliabide egokiak - Artea eta ikusizko bakoitzean ordura zein teknikoak
erretorikoa, eta posizioak erabili espazioa ezagutu: - Irudiak ulertu eta bilatu, eman kulturaren arte egindakoaren erabiltzeko
sinbolikoa...) formen arteko bizi garen manipulatzeko beharreko pausuak ekoizpenak, berrikuspena, gaitasunetara.
- Hiztegi espezifikoa. erlazioak ulertzeko. inguruarekin dugun gaitasunak ikasi. hausnartu, erabakiak banakakoen zein hobetzeko ideiarekin. - Ezagutu, alde
- Garatu lan - Lan egin artearen erlazioa, eta horri - Hizkuntza hartzeko argudio eta kolektiboen - Sormen proiektua batetik, gizarteak
prozesuen historia eta buruz egindako teknologiko-digitala arrazoiak zehaztu, nortasunak eratzeko ekintza autonomo arteari dagokionez
transkribatzea, pentsamendu ikusizko erabili, eguneroko egindako ikasketen prozesuan ekarpen gisa ere ikus daiteke, jarraitutako bideak,
emandako matematikoaren arrazoibideak. bizitzan balio balantzea burutu.... bat egiten duten ekimen ezberdinak eta bestetik, gizarte
irtenbideak artean dauden eremu - Artea abantailazko estetikoa duten - Besteengandik ikasi elementuak dira. martxan jartzen honek arteari eman
argudiatzea eta lan amankomunetan. espazio bat da, gure mezuak sortzeko. eta lankidetzan - Artearen erabilera dituena, eta aukera dizkion eta ematen
artistikoaren ingurune fisiko eta - Irudi digitalean jardun. sozialak. nahiz irtenbide dizkion erabilera eta
balioestea. naturalarekin lotutako euskarria duten lan - Ekoizpen artistikoa ezberdinak aztergai funtzioak.
arazo guztiei buruz artistikoen garapena, aproposa izan dituena. Halaber, - Kultura estetiko
hausnartzeko eta gozamena eta daiteke talde-lana Emozioak zabal baten ideia
kritika egiteko aukera analisia, ikus- burutzeko esparru kudeatzeko eta hartu: moda, zinea,
ematen baitu: entzunezko gisa, errespetua, nortasuna musika, gorputz-
ekologia, multimedia bizikidetza, adierazteko ere erabil estetikak...
iraunkortasuna, ingurunearekin lotuta. tolerantzia eta daiteke. - Pentsamendurako
ingurugiroaren elkartasuna lantzeko. eta hausnarketa
degradazioa... kritikorako
gaitasunak garatu,
kultura maila altuko
ekoizpenak eta
eguneroko estetikak
lotuko dituztenak.
- Eskura duen
eskaintza kulturala
ulertu eta gozatzea
(museoak,
kontzertuak,
laburmetraia
jaialdiak, zinema
jaialdiak...)
32
G A I T A S U N A K
erabiltzeko
gaitasuna
MUSIKA - Musikari dagokion Errepresentazio - Espazio fisikoan - Informazioaren eta - Ikaskuntza gidatu - Musika - Interpretazioa Kultura, garai, eta
hiztegi espezifikoa moduak eta ematen diren Komunikazioaren eta autonomorako komunikatzeko landu: pentsatu, estilo ezberdinetako
ikasi eta erabili. pentsamendu logiko fenomeno akustikoak Teknologiak erabili erabilgarriak diren tresna gisa, banaka kritikatu, balioetsi, adierazpen kultural
- Musikak ekarpena nahiz espaziala eta musika ezagutu autoikaskuntza ahalmen eta edo taldeka: erabakiak hartu, eta musikalak
egiten du, besteen erabiltzen dira. eta haiei buruz jardueretarako, trebetasunak garatu: norberaren ekintzen entzun, ikusi, estimatzeko,
artean, ondorengo - Ideia musikalen hausnarketa egin. komunikaziorako, arreta, koordinazioa taldeko besteena balioetsi, ulertzeko eta era
alorretan: fonetika, irudikapena, hainbat Gizakiak bere adierazpenerako eta kontzentrazioa, beste partaideekin ikasi, sortu, antolatu. kritikoan baloratzeko
doinua, azentuak, zeinu eta grafien jarduerarekin sormen memoria, ordenaren bat etortzeko; eta, - Instrumentu gaitasuna garatu.
ahoskatzea... bidez, horien artean: aldaketak eragiten musikalerako: zentzua eta analisia. taldearen eta taldetan nahiz talde Halaber, gain izango
- Doinuaren egitura pentagramak, ditu eta ondorioz grabazio teknikak, - Obra musikalak norbanakoaren bokaletan parte da, obra bakoitza
ordenazio tablaturak, klabeak, soinu-paisaia berria soinua harrapatzeko, behin eta berriz artean dagoen hartzeak, eta beste hizkuntza
sintaktikoetatik abiatu notak, figurak, sortzen dira. Ahotsa editatzeko, entzutea, horiek erlazioari buruzko konposizio musikalak artistiko batzuekin
daiteke, soinu isiltasunak, eta gorputza manipulatzeko eta ezagutzera iritsi arte, hausnarketa, aspektu aurretiko planifikazio erlazionatzeko, eta
unitateetan metronomoen adierazpide bezala grafikoki adierazteko bere elementuak ezberdinei bat behar duten baita ere, obra bere
oinarrituta daudenak, jarraibideak, eta erabiltzen dira... aukerak, partiturak identifikatzeko gai dagokienez: denak jarduerak dira. testuinguru sozial eta
adibidez, esaldiak beste adierazpen - Entzumen- ordenagailuak izan arte, eta beraien batera jardun edo Halaber, beharrezkoa historikoarekin
esaldi zatiak, atalak... grafiko ez bazterketa eta editatu, soinu formatu “jabe” egin. bakoitzak bere da erabakiak hartzea lotzeko.
- Musika obren konbentzionalak. entzumen aktiboaren ezberdinekin lan - Musikaren erritmoa erabiltzeko nahi diren emaitzak - Gertaera musikala
antzekotasuna testu gaitasunak garatu. egin, entzumena interpretazioarekin aukera, talde-lana lortzeko: enpatia, norberaren
linguistikoekin: - Ezagutzak aplikatu, lantzeko programak, eta entzumenaren eta koordinazio bere burua gozamenerako eta
sarrera, azalpena, musikaren erabilera akonpainamendu entrenamenduarekin moduak... gainditzeko nahia, aberasterako iturri
garapena, eta funtzioak musikalak sortzeko lotutako jardueretan - Besteekin autokritika, gisa ikusten da.
laburbiltzea, identifikatu, horiei programak, ematen diren erlazionatzeko autoestimua,
ondorioa... buruz hausnartu eta multimedia prozesuak ongi gaitasunak garatu, erantzukizuna, talde-
- Hainbat ondorioak ateratzeko. ekoizpenak sortzeko kontrolatzeko, eta talde-lanaren lanerako eta
hizkuntzatan testuak Gauza bera egin aukera... beharrezkoa da emaitza izango den malgutasunez lan
erabiltzen dira ondorengo - Saretik eta ikus- zenbait ikasketa eta helburu bat lortzeko egiteko gaitasun
musika bokalean, aspektuekin: soinua entzunezko beste kudeaketa estrategia erantzukizuna hartu. sozialak...
testu eta musikaren eta isiltasuna, eta iturri batzuetatik erabiltzea. Hemen
arteko loturak, bere eragina datorren informazio ikaslea behar
elkarrekiko eraginak ingurugiroan; musikala bilatu, lortu, horietaz jabetzen da,
instrumentuekin... osasuna eta bizi- hautatu eta tratatu. eta estrategia horiek
kalitatea (gehiegizko Gainera, informazio erabiltzen ditu.
zarata eta kutsadura- hori ezagutza eta
akustikoa). ekoizpen musikalak
komunikatzeko,
konpartitzeko,
trukatzeko eta
argitaratzeko
erabiliko da.
G A I T A S U N A K
33
erabiltzeko
gaitasuna
TEKNOLOGIA - Gaiari lotutako - Estimazioa eta - Makina eta tresnak - Ordenagailua eta - Arazo praktikoak - Talde-lana garatu, - Aldaketak eragiteko - Arazo praktikoak
hiztegia. doitasuna erabili, erabili, objektuen eta ikus-entzunezko ebazteko estrategiak arazo praktikoen gaitasuna garatu, ebazteko modu
- Mota ezberdinetako arazo praktikoak sistema baliabideak erabili garatu: egingo dena ebazpenari begira: norberaren ekintzen ezberdinak une
testuen irakurketa eta ebazteko. teknologikoen arazo praktikoen planifikatu (ekintzak parte-hartzea, erantzukizuna historiko
ulermena: azalpenak, - Notazio analisia egin, eta ebazpena lortzeko aurreikusi, konpromisoa, hartzeko, eta ezberdinetan.
Webeko numerikoak, bere manipulazioa fase ezberdinetan: ebaluatu...), aurretik lankidetza, helburuak ezarri eta - Irudimena eta
hipertestuak, sinboloak eta eta transformazioa informazioaren zegoen informazioa elkarrekintzaren betetzeko sormena produktuen
ekoizleen katalogoak, adierazpenak erabili, egiteko trebetasunak bilaketa; ideiak testu- eta esperientziarekin ondorioz sortutako gaitasunekin batera. balio erantsi gisa.
testu-liburuak, errealitatearen lortu. prozesadoreen bidez lortutakoa kudeatu, gatazken - Arazo praktikoak
entziklopedia aspektu - Kontsumo egokia, adieraztea; jardueraren konponketa... ebazteko metodoa
espezializatuak... kuantitatiboak iraunkortasunarekiko kontzeptu- ebazpenarekin - Gizarteen erabili daiteke
- Besteen ideiak lantzeko. errespetua, jarrera antolatzaileak, edo jarraitu ahal izateko antolaketa eta ekintzailetzaren fase
jarrera ulerkorraz - Kalkulurako metodo etikoa eta kritikoa marrazketa teknikoa eta lortutako funtzionamendua ezberdinen
entzuteko prozesuak, egokiak eraili, eta inguruaren gaineko nahiz arte grafikoa ezagutza beste ikus daiteke, garapen jarraipena egiteko:
eta norberaren eragiketak egin: esku-hartzearekiko, lantzeko softwarea; egoeratara transferitu teknologikoa eta konpondu daitezkeen
argudioak neurriak, algoritmoak, esku-hartzea kalkulu-orriak, eta ahal izateko. historian zehar nahiz arazoen detekzioa
adierazteko taulak, eskalak, naturala zein simulazio-programak, - Meta-ezagutza, gaur egun dauden (arreta, galderak egin
prozesuak. grafikoak, eskemak, artifiziala izan: aurkezpen- ezagutza, eta eredu sozial zein bere buruari...),
- Testuak zuzen adierazpen irtenbide teknikoak programak, pentsamenduaren ekonomikoen arteko informazio
idazteko, eta, matematikoak... planifikatu, argazkiak, bideoak, beraren kontrola erlazio gisa. garrantzitsuaren
prozesuen nahiz eraginkortasun eta infografiak, Web garatu. erauzketa
emaitzen ekonomia irizpideak orriak... (operadore, objektu,
komunikaziorako jarraituz, baina programa eta
hitzaldiak osatzeko aurreztea eta sistemen analisia),
trebetasunak landu. hondakinen sormen fasea
kontrolaren alde (planteamendua eta
eginez. irtenbideak
proposatzea), egite
fasea (mugen
onarpena, erroreak
ikasketa iturri gisa
aitortu) eta
ebaluaketa eta
ondorio fasea
(ezagutza maparen
berrantolaketa,
ondorioak atera)...)
G A I T A S U N A K
GAIA
34
linguistikoa teknologia- eta tratatzea eta ekimen pertsonala humanistikoa eta
erabiltzeko
gaitasuna
LATINA - Latina ezagutzeak - Latinaren ikasketak - Analisi eta ikerketa - Informazioaren - Trebetasun hauek - Erromatarren - Planifikazioa, - Gure herrialdean
erromantze jatorriko zenbait prozesu zientifikoko metodoak bilketa, hautaketa eta lantzen dira: erakundeak eta aukera ezberdinak eta Europan,
hizkuntza europarren matematikoren erabiltzen dira analisiarekin lotutako autonomia, diziplina, bizimodua ezagutu, ebaluatzea eta erromatarrek utzitako
gramatika funtzionala ikasketan laguntzen (konparaketa, jarduerak egiten dira. hausnarketa kritikoa. erreferente historikoa erabakiak hartzea ondare arkeologiko
ulertzen laguntzen du (ordena, logika, dedukzioa, hipotesiak - Sintesi teknikak Horrekin batera, dira aspektu hauei eskatzen duten eta artistiko izugarria
du. Halaber, beste artikulazioa, eta burutzea, datuen aplikatzen dira, gako pentsatzeko, dagokienean: prozedurak erabili. existitzen da. Ondare
hizkuntza batzuen koherentzia). balorazioa...) hitzen antolatzeko, buruz antolaketa soziala, hau ezagutu behar
zenbait aspektu Funtsean, prozesu latinaren eta identifikaziorako ikasteko eta hiritarren parte- da, alde batetik,
ulertzen ere horiek burutzen dira, hizkuntza teknikak eta ideia informazioa hartzea bizitza gozamenerako,
laguntzek du, latinez dauden erromantzeen egitura nagusia eta bigarren berreskuratzeko publikoan, eta gizakiak sortutako
adibidez, euskara: testuak analizatu, aztertzerakoan. - mailakoak banatzeko estrategiak lantzen norbanakoen nahiz artea, eta bestetik,
ekarpen lexikoak, itzuli eta Hizkuntza teknikak. dira: laburpenak, kolektiboen eskubide historiaren
elementu interpretatzen zientifikoan dauden eskemak, kontzeptu- eta betebeharrak testigantza gisa,
morfosintaktikoak, direnean. latinismoak eta etimo mapak. mugatzeko garaian. ondare hori zaindu
hitzak sortzeko - Matematika- latinoak ezagutzeak dadin interesa
prozedurak... hizkuntzan dauden kontzeptuak, sustatzeko.
- Latinaren historia latinismoak eta etimo enuntziatuak, - Gainera,
eta eboluzioa latinoak ezagutzeak printzipioak eta teoria erreferentziak
ezagutu, hizkuntzek kontzeptuen, zientifikoak hobeto ematen ditu geroago
aldatzeko duten enuntziatuen eta ulertzen laguntzen kultura eta mitologia
ahalmenaren adibide beste eduki du. grekolatindarretan
gisa, denboran matematiko batzuen oinarrituta zertu diren
zehar, eta eremu ulermena hobetzen artelanak kritikoki
sozial eta laguntzen du. ebaluatzeko, edo
geografikoen gauza bera egiteko
arabera. Latinak, komunikabideek
gainera, hizkuntza zabaldutako
guztienganako mezuekin, haiek,
interesa eta askotan, ondare
errespetua lantzen klasikotik hartzen
laguntzen du, baitute beren ikono-
antzinako hizkuntzak oinarria.
eta hizkuntza txikiak
barne.
G A I T A S U N A K
35
GAIA osasun-kultura teknologia digitala artistikoa
erabiltzeko
gaitasuna
INFORMATIKA - Testuen - Kalkulua, datuen - Informazioa - Tresna - Hainbat aspekturi - Informazioa modu - Ondorengo - Baliabide
prozesamendurako errepresentazioa eta eskuratzeko informatikoak ekarpena egiten die, egokian atzitzeko eta gaitasunen teknologikoak
aplikazioak erabili, problemen trebeziak garatu. ezagutzen dira, informazioaren erabiltzeko, maila garapena: informazio eta
testuak osatzeko eta ebazpenak egiteko - Simulazio informazioa tratamenduarekin, pertsonal zein planifikazioa, adierazpen kultural
editatzeko laguntza espezifikoki programak erabiltzen atzitzeko, sortzeko informazioa ezagutza sozialean, irtenbideen bilaketa, nahiz artistikoak
gisa. bideratuta dauden dira zenbait prozesu eta komunikatzeko. izateko beharrezkoak dira iraunkortasuna, atzitzeko erabiltzea,
- Beste hizkuntzetako tresnak erabiltzen ulertzeko, beraien - Sormena garatzen eraldaketarekin eta ezagutza eta erroreak onartu eta horiek hurbil edo
hiztunekin dira. garapena da dokumentazioa ikasitakoa besteei gaitasun batzuk. haiengandik ikastea, urrun egon
elkarrekintza errealitatean oso sortzerako garaian komunikatzearekin - IKTak erabiltzen jarrera malgua eta daitezkeelarik, eta
burutzen da, zaila baita ikusten. eta pentsamendu erlazionatuta dira ideiak eta iritziak etengabeko oso anitzak. -
hizkuntza hauen kritikoa garatzen da daudenak. trukatzen diren moldaketa aldatzen Programa
erabilera funtzionala norberaren eta - Baliabide proiektuetan, eta ari den ingurune informatikoa ezagutu
bilatzen delarik. besteen ekoizpenak informatikoekin elkarte edo talde teknologiko batean. eta baliabide
- Hainbat Baliabide ikusita. egiten dira, ikasketa ezberdinen artean, - Talde-lana egitea. teknologikoak erabili,
teknologiko - Edozein ikasle prozesu beraren zerbitzuak atzitzeko ekoizpen artistikoak
erabiltzen dira. motari ahalbidetu kudeaketa edo lankidetzak egiteko aukera gisa,
Baliabide horiek behar zaio baliabide autonomoa eskatzen osatzeko. alor guztietan
abantailazko teknologikoak duten atazak; (musika, literatura,
komunikazio eskuragarri izatea, autoebaluazioa; ikusizko arteak,
testuinguruak dira, norbanako edo talde ikasketa estrategia eszenikoak...) eta
iritzien, sozialen bazterketa ezberdinak lantzea, hizkuntza artistiko
informazioaren, eta saihesteko. horien artean: ezberdinak
ezagutzen saiakera-hutsegitea, integratzen dituzten
trukaketarako, gertaeren erregistro eduki multimedia
denbora eta sistematikoa edo berriak ekoizteko.
espazioak jartzen talde-lana.
dituzten mugarik ez - Ikasketa ingurune
dutelako. birtualak ikasketa
- IKTetako autonomorako
komunikabideek tresnak dira, bizitza
erabilitako berezko osoa zehar erabil
hizkuntza daitezkeenak.
interpretatu.
G A I T A S U N A K
36
erabiltzeko
gaitasuna
KULTURA KLASIKOA - Hizkuntza klasikoak - Matematika - Etimo - Informazioaren - Era berean, - Antzinako - Planifikazioa, Gure herrialdean eta
ezagutu, eta jabetu modernoaren jatorria grekolatindarrak bilaketa, hautaketa lagungarria da greziarren eta aukera ezberdinak Europan, greziarrek
Europako hizkuntza ezagutu. - Ikasketa ezagutzeak eta tratamendurako ikasleak ohar erromatarren ebaluatzea eta eta erromatarrek
asko jatorri berekoak burutu bitartean kontzeptuak, prozesuak garatu: daitezen gizakia beti erakundeak eta erabakiak hartzea utzitako ondare
direla (bat-etortze atxikitako prozesu printzipioak eta teoria sintesi teknikak ikasten aritu dela bizimodua ezagutu, eskatzen duten arkeologiko eta
linguistikoak, matematiko zientifikoak hobeto aplikatzen dira, gako gizadiaren historian erreferente historikoa prozedurak erabili. artistiko izugarria
eboluzioa, erabiltzen erabiltzen dira: ulertzen laguntzen hitzen zehar, eta ikasketa dira aspektu hauei existitzen da. Ondare
diren inguru ordena, logika, du. identifikaziorako hori lehenago dagokienean: hau ezagutzea
geografiko eta dedukzioa, arrazoia... - Analisi eta ikerketa teknikak eta lanetan ikasitakoetan antolaketa soziala, garrantzitsua da, eta
sozialak, hizkuntza- - Matematika- zientifikoko metodoak ideia nagusiak eta oinarritu dela. hiritarren parte- erreferentzia gisa
aniztasun horrek hizkuntzan dauden erabiltzen dira: bigarren mailakoak Gainera, hartzea bizitza erabiltzea, kultura eta
suposatzen duen etimo konparaketa, banatzeko teknikak... pentsatzeko, publikoan, eta mitologia
aberastasun grekolatindarrak dedukzioa, hipotesiak - Informazioaren antolatzeko, buruz norbanakoen nahiz grekolatindarrak
kulturala...),. Horrek ezagutzeak burutzea, datuen teknologiak ikasteko eta kolektiboen eskubide inspiratuta dauden
hizkuntza kontzeptuen, balorazioa... erabiltzen dira informazioa eta betebeharrak ondorengo ekoizpen
guztienganako enuntziatuen eta - Egoera fisikoaren informazioa berreskuratzeko mugatzeko garaian. artistiko eta
errespetua sustatzen beste eduki zaintzeari ekarpena unibertsal bihurtzen estrategiak garatzen literarioen balorazio
du, ezberdintasun matematiko batzuen egiten zaio, eta duten tresna gisa, eta laguntzen du, kritikoa egin ahal
kultural ulermena hobetzen egoera fisiko eta lortutako ezagutza besteak beste, izateko.
linguistikoetan laguntzen du. osasun ona izateko komunikatzeko laburpenak, eskemak Komunikabideek
oinarritutako kezka dago baliabide gisa. edo mapa zabaldutako mezuen
estereotipoen (Olinpiadak, «mens kontzeptualak. aurrean kritiko
bazterketa bideratzen sana in corpore izateko erreferentzia
du, eta beste sano»…) ere bada ondare hau.
hizkuntza batzuk - Artea gozatu eta
ikastea errazten du. estimatu, gizakiaren
- Hitzak sortzeko sormenaren produktu
prozesu eta gisa, eta historiaren
etimologia testigantza gisa.
grekolatindarrak Halaber interesa
ezagutzeak, ahozko erakutsi ondarearen
eta idatzizko ulermen kontserbazioari
hobe bat lortzen dagokionez.
laguntzen du. Izan
ere, hiztegi jaso bat
gehitzen baitu, eta
terminologia
espezifikoa bai
zientziatan, bai eta
teknikan ere.
G A I T A S U N A K
37
erabiltzeko
gaitasuna
ERLIJIOEN HISTORIA - Eztabaida eta - Zientzia-erlijioa - Tresna digitalak - Gertaera sozialen - Sinesmen - Balorazioak egitea - Erlijioa ezagutu
ETA KULTURA elkarrizketaren erlazioa erabiliko dira arloko analisi zorrotza eta aniztasuna onartu eta erabakiak produktu kultural
erabilera eztabaidarako eta informazioaren arrazoi anitzekoa. behar da bizi dugun hartzea. gisa, eta konturatu
sistematikoa egiten hausnarketarako tratamendua egiteko. - Lankidetza, errealitate soziala - Irizpide pertsonalak sare sozialean eta
da, hausnarketa elementu osagarri hausnarketa eta ulertzeko, eta garatzen dira, hizkuntza artistikoan
pertsonalen gisa. - Iturri balorazio pertsonala elkarbizitza laguntza gisa, asmoa izan duen indarra.
adierazpen ezberdinetako erabili, arrazoiaren demokratikorako. martxan jartzeko Izan ere, azken hori
idatziarekin batera. informazioa laguntzaz. Erabili - Beharrezko erabakiak hartzen bere burua
- Formatu ezberdina erabiltzen da, eta baita ere, gaitasun sozialen diren garaian. adierazteko erabili
duen informazio prozedura zehatzak adierazpena, gauzak garapena: nola - Bizitzako helburuak izan du.
idatzi eta grafikoa aplikatzen dira, zehazteko gaitasuna adierazi ideiak, eta helburu - Erlijioaren ekarpen
erabiltzen da. pentsamendu eta ideien alderatzea. berdintasunez pertsonalak kulturalak baloratzea.
- Komunikazio plano zientifiko teknikoaren erlazionatzen jakin, planifikatzea.
ezberdinak ezartzen ingurukoak direnak. elkarrizketa bidezko
dira (berdinen - Natura, gaur egun komunikazioa...
artekoa, testu dagoen garapen
erlijioso eta iraunkorrari buruzko
filosofikoekin, eztabaida, eta
internet, eta abar.) osasunaren kultura
gehitu ditugu
erlijioaren
interpretazio
sinboliko bat egiteko
gako elementu gisa.
38
HAUSNARTZEKO
1.- Zer ekartzen diote arlo edo ikasgaiek gaitasunen garapenari?
2.- Ekarpen horietatik, zeintzuk lantzen dituzu zeure eskola saioetan?
39
4.- ORIENTABIDE METODOLOGIKO OROKORRAK GAITASUNEN GARAPENARI
LAGUNTZEKO
Gaitasunen lanketa eta garapena ikasketaren kontzepzio konstruktibista eta

sozialaren barnean kokatu behar da. Ikuspegi honen arabera, ezagutza ez da errealitatearen
kopia bat, baizik eta gizakiak eraikitzen duen zerbait lehendik dituen eskemak erabilita.
Hortaz, ezagutza ez da hartze pasibo bat, baizik eta pertsonaren jardueraren emaitza,
gizarte testuinguruetan gauzatzen dena.
Hori dela eta:

- Ikasleei baldintzak erraztu behar zaizkie ezagutzak eraiki ditzaten dakitenetik
abiatuta, lehendik hartutako ezagutzetatik, egin beharreko ikasketekiko interesa
eta motibazioa bilatuz.
- Arreta berezia eskaini behar zaie gizarte elkarreraginarekin lotutako alderdiei,
irakaslearekin (ikasketa emaile izan beharko du ezagutza transmisore baino) eta
gainerako ikasleekin (ikasketa prozesuetan berebiziko agente dira baita ere).
- Ikasle eta inguru fisiko eta sozialaren arteko elkarreragina bultzatu behar da,
aurretiaz dituzten eskema eta ezagutzak mobilizatzeko. Ikasketak ez dira
diziplinen edukien araberakoak izango, baizik eta ikasleak ariketa ebazteko
erabiltzen duen egoeraren araberakoak. Hau da, jakiteari, egiten jakiteari eta
izaten jakiteari buruzko ikasketak artikulatzea, konbinatzea eta transferitzean
datza, egoera funtzional konplexuak ebazteko.
Hain zuzen, gaitasun bat garatzeak esan nahi du zerbait ikasi dutela eta lortutako
ikasketa horiek beste egoera edo arazo baten aurrean mobilizatzeko gai direla.
“Zerbaiti buruz” ikasteak esan nahi du "jakiteari" (gertakariak, kontzeptuak, printzipioak),
“egiten jakiteari” (prozedurak, gaitasunak, trebetasunak) eta “izaten jakiteari” (jarrerak,
motibazioa, gertutasuna) dagozkion dimentsioei arreta eskaintzea.
Ikasketa horiek banakoa era integratuan inplikatzen duten jarduerak izan daitezke,
eta horiek egoera eta testuinguru zehatz batean eraginkortasunez jarduteko aplikatu (jakitea,
egiten jakitea eta izaten jakitea) behar dira. Arazoei ematen zaien erantzunean erakusten da
gaitasuna. Horrela, gaitasunetan oinarritutako ikasketan ikasleak bere ezagutzak antolatu
eta berrantolatzen ditu, egoera eta errealitate berrietara transferitzeko.
Hortaz, egoera, arazo eta abarren ebazpenak zeregin garrantzitsua du gaitasunetan

oinarritutako hezkuntzaren ikuspuntuan. Izan ere, horrelakorik gabe gaitasunak birtualak
lirateke soilik eta ezin izango litzateke ahalmenetik ekintzara pasatu. Gaitasunak gauzatu,
egiaztatu eta ikasleengan ebaluatzeko aukera bat da eta era berean, ikasten denari
funtzionaltasuna eta zentzua ematen laguntzen du.
Bestalde, oinarrizko gaitasunak curriculum arlo eta ikasgai guztien erreferente komun
bezala sartzeak hautsi beharko luke curriculumaren antolakuntza partekatua. Halaber, talde
berari eskolak ematen dizkioten irakasleek ardura hartu beharko lukete ikasleek gaitasun
komunak garatzeko. Horretaz gain, lan egin behar da ikasleen gaineko erantzunkidetasuna
zabaltzen beste erakundeetara, eta horien artean familiara, bereziki, gaitasun sozial eta
hiritarrean eta autonomia eta ekimen pertsonalerako gaitasuna lortzen eragin handia baitu.
Azken finean, gaitasunetan oinarritutako curriculumaren proposamenaren ondorioz

irakasleen funtzioa birplanteatzen da, oinarrizko hezkuntzaren arlo, ikasgai eta etapetako
irakasleen arteko antolakuntza eta koordinazio era berriak; eta irakasle eta familien arteko
lankidetza, irakaskuntza prozesuak sintonizatzeko.
40
Oinarrizko gaitasunen deskribapenak arretaz irakurri ondoren, ikasgelan lantzeko eta
garatzeko proposatzen diren inplikazio metodologikoak ondorioztatzea ahalbidetzen du:
ALDERDI OINARRIZKO GAITASUNETAN ISLATUTAKO INPLIKAZIO

METOLODOLOGIKOA METODOLOGIKOEN LABURPENA
Ikasleengan sustatzea:
9 Berezko gaitasun, muga, indarrez… eta hobetu daitekeenaz kontzientzia
hartu eta horien azterketa egitea: nola ikasten den, erantzukizunez eta
konpromisoz jardutea, auto-erregulatzea, erabakiak hartzea…
9 Elkarrizketa erabiltzea errealitatearen ulermena hobetzeko eta gatazkak
PRINTZIPIO tratatzeko.
METODOLOGIKOAK 9 Informazioa tratatzea arazo errealak ebazteko eta informazioa ezagutza
bihurtzeko: antolatzea, lotzea, aztertzea, laburtzea; informazio berriaren
eta aurretiko ezagutzen arteko loturak ondorioztatu, deduzitu eta
ezartzea; ahoz eta idatziz eta adierazpen eta komunikazio modu
ezberdinen bidez, komunikatzea.
Sekuentzia didaktikoak ezagutzez jabetzeko urratsetara egokitzea:

9 Arazoak identifikatu eta planteatzea, galderak egitea eta hipotesiak eta
usteak adieraztea.
SEKUENTZIA 9 Informazioa aurkitzea, lortzea (lortzeko teknika, estrategia eta euskarri
DIDAKTIKOA ezberdinak erabiliz), analizatzea, irudikatzea, interpretatzea (aurreikusi,
inferitu, ondorioztatu…), laburtu eta komunikatzea (lengoaia
ezberdinetan eta bakoitzaren kodifikazio ezaugarriak kontuan hartuz:
testua, zenbakizkoa, ikonoak, ikusizkoa, grafikoa, keinuak, soinua…; eta
hainbat euskarritan: ahozkoa, inprimatua, ikus-entzunezkoa, digitala…)
Sekuentzia didaktikoak ezagutzen aplikazioan jarraitutako ordenari
egokitzea:
- Planifikatzea
- Gauzatzea
- Ebaluatzea
- Komunikatzea
Sekuentzia didaktikoak egokitzea banakako eta taldeko proiektuak
irudikatu, hasi, garatu eta ebaluatzean
Aurretiko planteamenduak (eta, beharrezkoa bada, horiexek birlantzea)
- Konponbideak bilatu
- Zerbitzuan jartzea
- Ebaluazioa
IKASLEAK Banakako lana
TALDEKATZEA Lan kooperatiboa: taldeka, lankidetzan, partekatutako esperientziak
(enpatia, besteen ideiak balioestea, negoziazioa...)
ESPAZIOA/DENBORA 9 Ikasleekin garatu beharreko lan eta jardueren espazioak eta denborak
egokitzea.
EDUKIAK AUKERATU Errealitateari zuzenean lotutako edukiak aukeratzea:
ETA ANTOLATZEA 9 Benetako mundu fisikoarekin eta bere kopuru eta espazioekin lotutako
gertakari eta gai zehatzak.
9 Testuinguru askotako testuak eta komunikazio egoerari egokitutakoak:
9 Egunerokoaren arazoak, gizarte arazoak… ebaztea.
Proiektukako lana: ideiak ekintza bihurtu.
MATERIALAK ETA Baliabide aniztasuna erabiltzea, IKTak barne: hizkuntzaren erabilera
BALIABIDEAK ezberdinetako testu eta egoera; egoera ezberdinak; testuinguru ezberdinak;
askotariko informazio mota eta iturri; lengoaia artistiko ezberdinen teknika,
baliabide eta arauak; askotariko materialak…
41
5.- ORIENTABIDE OROKORRAK GAITASUNEN IKUSPEGITIK EBALUAZIOA EGITEKO
Ebaluazioak motorra izan behar du. Ezin da ikasketa eta irakaskuntza prozesuetatik
bereizi; izan ere, ikasteak laguntzen du arazoak ikusten, oztopoak gainditzen eta akatsak
aitortu eta zuzentzen.
Ahalmenak eta oinarrizko gaitasunen garapena sustatu nahi duen planteamenduaren
ikuspegitik, ebaluazioak ez du soilik ezagutza batzuk lortu diren egiaztatu behar;
prestakuntza, prozesua eta osotasuna ebaluatu behar ditu eta ikasleak dituen beharretara
egokitu behar da.
Gaitasunen garapenean oinarritzen den ebaluazioa ezin da amaieran soilik gauzatu,
prozesuaren fase guztietan egon behar da. Hasierako ebaluazio bat egiteko jarduerak
planteatu behar dira, aurretiko ezagutzak neurtzeko (jakitea, egiten jakitea eta izaten jakitea)
eta ezartzeko ikasle bakoitzaren hasierako egoera eta, horrela, plangintza egokitu.
Halaber, ikasle bakoitzaren zailtasun eta aurrerapenak agerian uzten dituzten
jarduerak egin behar dira, hau da: ebaluazio hezitzailea egin behar da, erregulatzen
laguntzeko, emaitzengan zuzeneko eragina izango duen prozesuzko ebaluazio bat. Izan ere,
ikasteko, ikasleak bere zailtasunak ezagutu behar ditu. Ebaluazioa prozesuaren barnean
sartzen denean baino ez dira azken emaitzak hobetzen.
Gaitasunetan oinarritutako ebaluazio planteamendu batean, agente askok egin ahal
eta egin behar dute ebaluazioa, helburu ezberdinetatik abiatuta. Bizitzan zehar ikastea eta
oinarrizko gaitasunak garatzea xede dituen planteamendu batean, irakasleez gain, ikasleak
agente ebaluatzaile erabakigarriak dira.
Hori horrela izanik, ebaluazioak balio behar du ikasleak bere ikasketa prozesua
erregulatu dezan, hots, bere zailtasunak zeintzuk diren ikus dezan eta nolakoak diren jakin
dezan. Hortaz, auto-erregulatzen ikasi behar du: zergatik ikasten ari den kontrolatu, zer egin
behar duen ikasteko eta zeintzuk diren erabili behar dituen irizpideak jakiteko ikasten ari den
ala ez.
Horrek esan nahi du ikasleek ikasketen helburuak jakin behar dituztela euren lana
planifikatzeko. Hori dela eta, sekuentzia didaktikoetan zehar, irakasleek azaldu eta ikasleekin
adostu eta negoziatu behar dituzte, besteak beste, zein jarduera egingo dituzten, zertarako,
zein izango den prozesua eta zer hartuko den kontuan lana ebaluatzeko. Bestalde, ikasleak
dira auto-ebaluazio eta koebaluazio jardueren bidez irakaskuntza eta bere eta ikaskideen
ikasketa prozesua ebaluatuko dituztenak.
Gaitasunak garatu ahal izateko haiei lotutako ezagutza batzuk lortu behar dira eta,
horretaz gain, ezagutza horiek mobilizatu eta testuinguru batean elkarrekin aplikatu behar
dira. Zentzu horretan, gaitasunak ebaluatzean, arazo-egoerak ebazteko prozesuak
ebaluatzen dira. Beraz, ebaluazioaren abiapuntua ariketak izan behar dira, ahalik eta
benetakoenak eta errealitatean gerta daitezkeen egoerak nolabait simulatu behar dituzte.
Hala ere, Oinarrizko gaitasunek ez dute ebaluaziorako erreferentzia argirik ematen,
baina curriculumeko beste elementu batzuekin elkarlotzen dira: helburuak, edukiak eta batez
ere ebaluazio irizpideak. Horrela, ebaluazio irizpideen arabera, helburuak zein puntutaraino
lortu diren neurtzen da eta, beraz, horien barneko gaitasunak zein puntutaraino lortu diren.
Azkenik, ebaluazio-adierazleek ebaluazio-irizpideetan adierazitakoa zehazten dute eta,
beraz, ebaluazioaren azken erreferenteak dira.
Bestalde, ebaluazioak aukera eman behar du erakutsi ahal izateko ikaslea gai dela
ezagutza mota ezberdinak era bateratu eta koherentean mobilizatzeko gutxi gorabehera
benetakoak diren egoeretan. Horrek ebaluazioa kokatzen du ikasketa eta irakaskuntza
prozesuan zehar agertuko den jarduera konplexu baten baitan eta, horrenbestez,
beharrezkoa da ebaluazio tresnak dibertsifikatzea. Horiek irakasleek eta ikasleek erabiltzen
42
dituzten baliabideak dira, ikasketa prozesuaren garapenari buruzko datuak biltzeko.
Funtsean, tresna zehatz bat lortu nahi diren helburuen arabera aukeratu eta erabiltzen da.
Gauzak horrela, irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak ebaluatzeko zenbait tresna
bereiz daitezke, hala nola, kontratu didaktikoak, autoebaluazio eta koebaluazio galdetegiak,
klasekoen jarraipenerako txantiloiak... Horretaz gain, lortutako emaitzak ebaluatzeko tresnak
ere ageri dira :galdetegiak eta testak, ikasleen ekoizpenak, ahozko eta idatzizko probak...
Laburbilduz, gaitasunen inguruko ebaluazioa zuzenean erlazionatuta dago
prozesuaren eta prestakuntzaren ebaluazioarekin. Hau da, ebaluazioa ikasketaren
hobekuntza ahalbidetzeko kontzeptu gisa ulertu behar da. Ikuspegi horren arabera, auto-
erregulazioa elementu gako bihurtzen da, ikaslea ebaluaketaren eragile nagusi bihurtzea
dakarrelako. Horretaz gain, ebaluazioak hainbat tresna erabiltzea eskatzen du, egoera, une
eta testuinguru ezberdinetan ikasitakoa nola aplikatu den aztertzeko, informazioa bilduz.
HAUSNARTZEKO
1.- Gure zentroan badira dira erreferente metodologikoak edo esperientzia konkretuak,
ikasgelan, gaitasunen arabera lan egiteko, gida metodologiko gisa erabil
daitezkeenak? Zeintzuk?
2.- Ikasleek gaitasunak garatu ditzaten arlo edo gai guztien talde-lana beharrezkoa
denez gero, nola helduko zenioke garapen horri?
3.- Aurreko atalean gaitasunen ikuspegi bat azaldu da. Ebaluaketa ikuspegi horretatik
planteatzeak zer ondorio dakar, ikasgelako lanari eta irakasleen koordinazioari
dagokionez?
6.- BIBLIOGRAFIA
43
Egile anitz (2007), Las competencias básicas y el currículo: orientaciones generales,
Cuadernos de Educación 2, Consejería de Educación de Cantabria.
http://213.0.8.18/portal/Educantabria/Descargas/Publicaciones/2007/Cuadernos_Educacion_
2.PDF
Egile anitz (2008), Hacia un enfoque de la educación EN COMPETENCIAS, Consejería

de Educación y Ciencia de Asturias.
http://www.educastur.es/media/publicaciones/enfoquemail.pdf
GOÑI,J.M., (2005), El espacio europeo de educación superior, un reto para la

universidad, Octaedro/ICE-UB, Bartzelona.
PÉREZ GÓMEZ, A. (2007), La naturaleza de las competencias básicas y sus

aplicaciones pedagógicas, Cuadernos de Educación 1, Consejería de Educación de
Cantabria.
http://213.0.8.18/portal/Educantabria/Descargas/Publicaciones/2007/Cuadernos_Educacion_
1.PDF
PERRENOUD, P. (2004), Diez nuevas competencias para enseñar, Graó, Bartzelona.
SANMARTÍ, N.(2007), Evaluar para aprender, Ideas Claves bilduma, Graó, Bartzelona.
ZABALA, A. y ARNAU, L. (2007), Cómo aprender y enseñar competencias, Ideas Claves

bilduma, Graó, Bartzelona.
(2006), Resolución legislativa del Parlamento Europeo relativo a la propuesta de

Recomendación del Parlamento Europeo y del Consejo sobre las competencias clave
para el aprendizaje permanente.
http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/pr/609/609848/609848es.p
df
(2007) 175/2007 DEKRETUA, azaroaren 13koa, Euskal Autonomia Erkidegoko

Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma sortu eta ezartzekoa.
http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-
2459/es/contenidos/informacion/dif10_curriculum_berria/es_5495/adjuntos/v_eranskina_01_
hizkuntzak.pdf
44

Oinarrizko Gaitasunak

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Oinarrizko Gaitasunak

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Oinarrizko gaitasunak

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN,

1.- OINARRIZKO GAITASUNAK

1.1.- Gaitasunetan oinarritutako ikuspegiaren jatorria

2.- OINARRIZKO GAITASUNEN BANAKATZEA

3.- OINARRIZKO GAITASUNEK CURRICULUMAREKIN DUTEN LOTURA

3.1.- Oinarrizko gaitasunak helburu orokorretan.

4. ORIENTABIDE METODOLOGIKO OROKORRAK GAITASUNEN GARAPENARI

5. ORIENTABIDE OROKORRAK GAITASUNEN IKUSPEGITIK EBALUAZIOA

Laurogeita hamargarren hamarkadan zehar eta mende honetako lehen urteetan

175/2007 Dekretuan ezarritako curriculum berrian Oinarrizko Irakaskuntzaren

UNESCOren “Ezagutza gizarteetarantz”1 munduko txostenak adierazten du

1.1.- GAITASUNETAN OINARRITUTAKO IKUSPEGIAREN JATORRIA

Azken urteotan, munduak funtsezko aldaketak ezagutu ditu: bizitzeko moduetan,

Erronka horiei aurre egiteko, hezkuntzaren munduak “gaitasun” terminoa barneratzen

• Ezagutzaren gizartera sartzeko eskakizun maila handitu izana. Horren ondorioz,

Azken finean, hezkuntzaren kalitatearen gaineko kezkaren ondorioz, arreta eskaintzen

Ez dago “gaitasun giltzarri edo oinarrizko gaitasun” kontzeptuaren esanahi unibertsal

Gaitasunen inguruko hausnarketa prozesutik eratorritako dokumentuetako bat

DeSeCO txostenak gaitasuna terminoa honela definitzen du: “eskaera konplexuei

Bere aldetik, Europako Legebiltzarrak (2006) honela definitu ditu: “gaitasunak

- Derrigorrezko irakaskuntzan edo hezkuntzan zehar garatzea.

Azkenik, gaitasuna ulertzeko beharrezkoa da ezaugarri hauek kontuan izatea:

b) Ez dituzte ordezkatzen curriculumean egun aurreikusten diren elementuak; izan

c) Oinarrizko gaitasunak ez dira gutxieneko ikasketak bailiran interpretatu behar.

d) Ez dira independenteak, baizik eta elkarri lotuta daude. Horien elementuetako

• komunikazioa ama hizkuntzan

2002ko Bartzelonako Europako Batzordeak eremu horiek berretsi zituen, azpimarratu

Gaitasun giltzarriak “DeSeCo Txostena” (ELGE)

ERA AUTONOMOAN JARDUTEA

2004. urtetik aurrera, Europako Batasunak etengabeko ikasketarako gaitasun giltzarri

“Etengabeko ikasketarako gaitasun giltzarriak, erreferentzia marko europar bat”

GAITASUN GILTZARRIAK- Europako Batasuna

2006ko abenduaren 18ko Gomendioa, Europako

- Komunikazioa ama hizkuntzan

Urriaren 16ko 175/2007 Dekretuak (Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma ezartzen du

Ondorengo laukian jasotzen dira derrigorrezko hezkuntzaren etapetan gaitasun

Hizkuntza- Gaitasun honetan erreferentzia egiten zaio ahozko nahiz idatzizko

Matematikarako Zenbakiak, horien oinarrizko eragiketak, sinboloak eta matematikaren

Zientzia-, Ingurune fisikoarekiko elkarreraginei erreparatzen die gaitasun honek, hau

Gaitasun digitala Gaitasun honen muina da ikaslea informazioa bilatzeko, lortzeko,

Euskal hezkuntza sistemarentzako oinarrizko gaitasun zerrendari dagokionez,

Bada nolabaiteko eztabaida bat gaitasunak etapa eta mailaka banakatzearen

Gaitasun bakoitzaren banakatzea hiru mailatan egituratu daiteke:

Dimentsio horietako bakoitza azpigaitasunetan banatzen da. Lehen zehaztasun maila

Azkenik, azpigaitasun horietako bakoitzerako ebaluazio-adierazleak zehazten dira,

1. DIMENTSIOA 2. DIMENTSIOA 3. DIMENTSIOA X. DIMENTSIOA

1. AZPIGAITASUNA 2. AZPIGAITASUNA X AZPIGAITASUNA

ADIERAZLEAK ADIERAZLEAK ADIERAZLEAK

Eskema hierarkiko hau gaitasun guztientzako berdina da. Ondoren, Hizkuntza-

AHOZKOAREN IDATZIZKOAR AHOZKO IDATZIZKO AHOZKO

AZPIGAITASUNA AZPIGAITASUNA AZPIGAITASUN AZPIGAITASUNA

Azpigaitasuna: Egokitasunez adieraztea ikasleentzako Azpigaitasuna: Egokitasunez eta zuzentasunez adieraztea

MATEMATIKARAKO GAITASUNA-1. DIMENTSIOA

1. Azpigaitasuna:Oinarrizko zenbakizko ezagutzak erabiltzea, 1. Azpigaitasuna: Zenbakizko ezagutzak erabiltzea, egunerokoaren

2.- Uste duzu Europako Batasuneko curriculumetan sustatutako oinarrizko gaitasunak

3.1.- OINARRIZKO GAITASUNAK HELBURU OROKORRETAN

2. Ingurune fisikoaren oinarrizko elementuak zenbait eskalatan

OINARRIZKO ARLOAREN HELBURUAK EDUKIAK EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

Zientzia-, teknologia- eta

Informazioa tratatzeko eta

Ikasten ikasteko gaitasuna

Kultura humanistiko eta