ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΕΣ ΓΙΑ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ LPG
KATA ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005 - Μ

1
 ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ LPG
ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005 - Μ

Xαλυβδοσωλήνες κατά ΕΛΟΤ EN 10255 / 2005 σειρά M κατάλληλοι

για κοχλιοτόµηση (κοπή σπειρώµατος) και συγκόλληση (καταργεί τα
προηγούµενα πρότυπα ΕΛΟΤ 269/1986 και DIN 2440)

DN inch da [mm] s [mm] DN inch da [mm] s [mm]

15 ½ 21,3 2,6 65 2½ 76,1 3,6
20 ¾ 26,9 2,6 80 3 88,9 4,0
25 1 33,7 3,2 100 4 114,3 4,5
32 1¼ 42,4 3,2 125 5 139,7 5,0
40 1½ 48,3 3,2 150 6 165,1 5,0
50 2 60,3 3,6

da = εξωτερικές διάµετροι, s = πάχη τοιχώµατος (σε mm)

2
ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005 - Μ

Σύγκριση Προτύπων ΕΛΟΤ 269 / 1986 - ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005

ΕΛΟΤ 269 ΕΛΟΤ ΕΝ 10255
1. Μηχανικές ∆οκιµές και Χηµικές Αναλύσεις στα Τελικά Προϊόντα

 ∆οκιµή Εφελκυσµού 

 ∆οκιµή Κάµψης 

 ∆οκιµή Επιπέδωσης 

 Ηλεκτροµαγνητικός Έλεγχος


Στεγανότητας ή Υδραυλική ∆οκιµή

Το νέο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 ορίζει υποχρεωτικές δοκιµές εφελκυσµού,

κάµψης και επιπέδωσης που στο πρότυπο ΕΛΟΤ 269 δεν προβλέπονται.
Αυτό σηµαίνει αυστηρότερους καταστροφικούς ελέγχους για τον έλεγχο
ποιότητας.

3
 EΙ∆Η ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΩΝ ΓΙΑ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Οι χαλυβδοσωλήνες κατά EN 10255 κατασκευάζονται από

χάλυβα S195Τ µε πιστοποιηµένο όριο ροής

ReHmin = 195 MPa (N/m2)

Μπορούν, άρα, να χρησιµοποιηθούν άνετα για πιέσεις µέχρι 12

bar

4
3
ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005 - Μ

Σύγκριση Προτύπων ΕΛΟΤ 269 / 1986 - ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005

ΕΛΟΤ 269 ΕΛΟΤ ΕΝ 10255
2. Ποιότητα Χάλυβα
Άνθρακας (C)  Max 0,200 %
Φώσφορος (P) Max 0,060 % Max 0,035 %
Θείο (S) Max 0,060 % Max 0,030 %
Μαγγάνιο (Mn)  Max 1,400 %
Ελάχιστη Επιµήκυνση 15 % 20 %
Οι αυξηµένες ποσότητες C, P, S στο χάλυβα στο πρότυπο ΕΛΟΤ 269 δίνουν
χάλυβα µε αυξηµένη ψαθυρότητα, ευθραυστότητα και µικρότερη
συγκολλησιµότητα. Στο νέο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 η σηµαντική µείωση
(περίπου 50%) των ανωτάτων επιτρεπόµενων ορίων των C, P, S
εξασφαλίζουν ανώτερης ποιότητας χάλυβα και ύψηλότερο δείκτη ασφαλείας
του χαλυβδοσωλήνα.

5
 ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005 - Μ

Σύγκριση Προτύπων ΕΛΟΤ 269 / 1986 - ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005

ΕΛΟΤ 269 ΕΛΟΤ ΕΝ 10255
3. Συγκόλληση - Εσωτερική Κρέµαση (Γρέζι)
Ποιοτικές Προδιαγραφές  Γρέζι Χωρίς Άγρια
Επιφάνεια ή
Πόρους
Ποσοτικές Προδιαγραφές  Max Ύψος Γρεζιού
0,3mm x 0,05 T
Στο πρότυπο ΕΛΟΤ 269 δεν υπάρχει απαίτηση ποιότητας και µεγέθους για
την εσωτερική κρέµαση της συγκόλλησης (γρέζι). Στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ
10255 ορίζεται η ποιότητα και το µέγεθος της εσωτερικής κρέµασης της
συγκόλλησης (γρέζι). Π.χ. για χαλυβδοσωλήνα ½’’ x 2,6 mm το µέγιστο
µέγεθος της κρέµασης ορίζεται 0,91 mm χωρίς άγρια επιφάνεια ή πόρους.

Ο νέος χαλυβδοσωλήνας της ΣΙ∆ΕΝΟΡ, SD TUBE ΙΒΣ - TUBO TYPE,

παράγεται µε 100% αφαίρεση της εσωτερικής κρέµασης (γρέζι) που επιφέρει
σηµαντική βελτίωση των εσωτερικών τριβών του σωλήνα.
6
 ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005 - Μ

Σύγκριση Προτύπων ΕΛΟΤ 269 / 1986 - ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 / 2005

ΕΛΟΤ 269 ΕΛΟΤ ΕΝ 10255
4. ∆ιαστάσεις - Πάχος - Μάζα - Ανοχές
 Ανοχή Πάχους - 12,5 % ± 10 %
 Ανοχή Μάζας ± 10 % ανά σωλήνα ± 7,5 % ανά 10 ΤΝ
± 7,5 % ανά 10 ΤΝ
5. Ισχύς Προτύπου
Το πρότυπο ΕΛΟΤ 269 αποσύρεται υποχρεωτικά το αργότερο µέχρι τον Μάιο
2006 καθώς αντικαθίσταται από το νέο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 το οποίο
είναι σε ισχύ από 24/02/2005 και γίνεται υποχρεωτικό τον Μάιο 2006.

7
 ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΕΣ ΓΙΑ
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΓΡΑΕΡΙΟΥ
Oι σωλήνες κατά EΛOT 269 γενικά επιτρεπόταν να κάµπτονται εν
ψυχρώ µε κατάλληλο κουρµπαδόρο µε ελάχιστες ακτίνες rmin:

- για ονοµαστική διάµετρο µέχρι και DN 25: rmin =3xda

- για ονοµαστική διάµετρο µέχρι και DN 50: rmin =3,5xda,
όπου da η - εξωτερική διάµετρος

Tο νέο ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΛΟΤ EN 10255 προβλέπει ελάχιστες

ακτίνες rmin για κάµψη εν ψυχρώ περίπου ίδιες:

DN 15 20 25 32 40 50
rmin [mm] 65 85 100 150 170 220

Eπειδή οι ακτίνες καµπυλότητας είναι µεγάλες, για την αλλαγή πορείας

χρησιµοποιούµε τυποποιηµένες γωνίες, αν προβλέπονται µικρότερες
ακτίνες. 8
 ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ
ΧΑΛΥΒ∆ΟΣΩΛΗΝΩΝ

Oι χαλυβδοσωλήνες µπορούν να συνδέονται µε:

Κοχλιωτές συνδέσεις,
Φλαντζωτές συνδέσεις και
Συγκολλητές συνδέσεις.

9
 ΚΟΧΛΙΩΤΕΣ ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ

Oι κοχλιωτές συνδέσεις στο υγραέριο χρησιµοποιούνται σε

χαλυβδοσωλήνες µέσου τύπου κατά ΕΛΟΤ ΕΝ 10255 σειρά Μ για
πιέσεις λειτουργίας έως 1 bar για ονοµαστική διάµετρο µέχρι DN 50
(2").

Στις κοχλιωτές συνδέσεις χρησιµοποιούνται:

-Eξαρτήµατα από µαλακτικοποιηµένο χυτοσίδηρο κατά EΛOT EN

10242

- Xαλύβδινα εξαρτήµατα (fittings) µε σπείρωµα κατά EN 10241

10
 ΚΟΧΛΙΩΤΕΣ ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ

Rp = κυλινδρικό εσωτερικό σπείρωµα R = κωνικό εξωτερικό σπείρωµα

Tα σπειρώµατα πρέπει να ικανοποιούν το EN 10226-1

(παλιό EΛOT 267.1, ISO 7.1) σπειρώµατα Whitworth.
Η κοχλιωτή σύνδεση πρέπει γίνεται µε:
- Κυλινδρικό εσωτερικό σπείρωµα στα εξαρτήµατα (σύµβολο Rp) και
- Κωνικό εξωτερικό σπείρωµα στο σωλήνα (σύµβολο R).
Tο κωνικό εξωτερικό σπείρωµα έχει κλίση 1:16.
11
 ΚΟΧΛΙΩΤΕΣ ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ

Το κυλινδρικό εσωτερικό σπείρωµα κόβεται από τον κατασκευαστή.

Το κωνικό εξωτερικό σπείρωµα κόβεται από τον εγκαταστάτη µε τη βοήθεια
χειροκίνητης ή ηλεκτροκίνητης φιλιέρας.
ΜΗΚΗ ΚΟΧΛΙΩΣΗΣ (παράδειγµα για R1)

Μην σφίγγετε µέχρι το

τελείωµα του σπειρώµατος

1. Μήκος κοχλίωσης µε το χέρι

2. Μήκος κοχλίωσης µε εργαλείο
3. Τελείωµα σπειρώµατος
4. Χρήσιµο µήκος κοχλίωσης
12
 ΚΟΧΛΙΩΤΕΣ ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ

MΗΚΗ ΚΟΧΛΙΩΣΗΣ [mm]

DN 15 DN 20 DN 25 DN 32 DN 40 DN 50 DN 65 DN 80 DN 100
1 3 1 1 1
σπείρωµα R /2 R /4 R1 R1 /4 R1 /2 R2 R2 /2 R3 R4

χρήσιµο µήκος 15,0 16,3 19,1 21,4 21,4 25,7 30,2 33,3 39,3
µήκος κοχλίωσης
µε το χέρι 10,0 11,3 12,7 15,0 15,0 18,2 21,0 24,1 28,9
στροφές µε 3 3 3 3 3 1 1
2 /4 2 /4 2 /4 2 /4 2 /4 3 /4 4 4 4 /2
εργαλείο
µήκος κοχλίωσης
µε το εργαλείο 5,0 5,0 6,4 6,4 6,4 7,5 9,2 9,2 10,4

13
ΛΑΘΗ ΣΕ ΚΟΧΛΙΩΤΕΣ ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ

Για κάθε διάµετρο

σπειρώµατος αντιστοιχεί
ένα χρήσιµο µήκος
σπειρώµατος.

Mικρότερα ή µεγαλύτερα
µήκη κοχλίωσης
δηµιουργούν προβλήµατα.

14
 ΣΤΕΓΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ
∆ιάβρωση λόγω πολλής κάναβης
Χρησιµοποιούνται κατάλληλα συνθετικά
στεγανοποιητικά ή κατάλληλες ταινίες.
Tα στεγανοποιητικά πρέπει να ικανοποιούν
- το πρότυπο EN 751-1 (σκληρυνόµενα
στεγανοποιητικά) ή
- το πρότυπο EN 751-2 της κλάσης ARp
(µη σκληρυνόµενα στεγανοποιητικά) ή
- το πρότυπο EN 751-3 στις κλάσεις FRp ή
GRp (ταινίες τεφλόν PTFE) και να φέρουν Σήµα Eλέγχου
αναγνωρισµένου Oργανισµού Πιστοποίησης κράτους µέλους της
Eυρωπαϊκής 'Eνωσης.
Τα σκληρυνόµενα στεγανοποιητικά κατά EN 751-1 και οι ταινίες
ΤΕΦΛΟΝ κατά EN 751-3 στο φυσικό αέριο χρησιµοποιούνται έως
την ονοµαστική διάµετρο DN 50.
Τα µη σκληρυνόµενα στεγανοποιητικά σπειρωµάτων κατά EN 751-2
είναι υγρά ή παχύρευστα κλάσης ARp.
Το σύµβολο A υποδεικνύει τη χρήση κάναβης ή άλλου πρόσθετου.
15
 ΣΥΓΚΟΛΛΗΤΕΣ ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ

Oι συγκολλητές συνδέσεις
χρησιµοποιούνται σε όλα τα
είδη χαλυβδοσωλήνων και σε
όλες τις διαµέτρους.
Ολες οι συνδέσεις σε
θαµµένες σωληνώσεις να
είναι συγκολλητές.
∆εν επιτρέπονται κολλήσεις.
Επιτρέπονται συνδέσεις µε:
- Εσωρραφές (πρόσωπο µε πρόσωπο)
- Εξωρραφές σε ραφές µε µούφα, σπανίως πλέον
Πρέπει να χρησιµοποιούνται εξαρτήµατα για συγκολλητές
συνδέσεις κατά EN 10253-1.
∆εν επιτρέπεται η κατασκευή εξαρτηµάτων.
Oι συγκολλήσεις γίνονται από πιστοποιηµένο προσωπικό
(κατά EΛOT EN 287-1). Σύµφωνα µε τα πρότυπα:
- EΛOT EN 288-1 (γενικά) και
- EΛOT EN 288-2 ειδικά για ηλεκτροσυγκολλήσεις. 16
 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΑΚΡΩΝ

Tα άκρα των σωλήνων και των λοιπών στοιχείων που

συγκολλούνται πρέπει να υφίστανται κατάλληλη προετοιµασία,
πίνακας 6, ή κατά EΛOT EN 29692.
Στα µικρά πάχη µέχρι 3 mm έχουµε ραφές I, ενώ στα
µεγαλύτερα ραφές V.

17
 ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗΣ

Στις εφαρµογές χαµηλών πιέσεων χρησιµοποιούνται βασικά:

- Συγκόλληση αερίου ή αυτογενής συγκόλληση (G), κοινώς

οξυγονοκόλληση, και
-Ηλεκτροσυγκόλληση (E).

Mπορούν να χρησιµοποιηθούν ακόµη:

- Συγκόλληση βολφραµίου-αδρανούς αερίου (WIG ή TIG)

- Συγκόλληση µετάλλου-αδρανούς αερίου (MIG)
- Συγκόλληση µετάλλου-ενεργού αερίου (MAG)

18
 ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ ΑΕΡΙΟΥ
(οξυγονοκόλληση)
Είναι κατάλληλη για τις µικρές διαµέτρους, σε όλες τις θέσεις
συγκόλλησης.
Χρησιµοποιείται ασετυλίνη (ακετυλένιο C2H2) - οξυγόνο
(θερµοκρασία φλόγας περίπου 3200°C).
Ράβδοι συγκόλλησης κατά EN 12536 κλάσης O III (παλιό DIN
8554-1 κλάσης G III)
Επιλέγεται φλόγιστρο:
- 2 έως 4 για διάµετρο µέχρι DN 100
- 4 έως 6 για διάµετρο > DN 100 έως DN 150
Ρύθµιση φλόγας ουδέτερη, µε αναλογία οξυγόνου ασετυλίνης
1:1
H ράβδος συγκόλλησης (πρόσθετο υλικό) που ακολουθεί τη
φλόγα, κάνει κυκλικές κινήσεις.
O συγκολλητής να βλέπει τη ρίζα της ραφής.
Για σωλήνα µέχρι 3,6 mm γίνεται ένα πέρασµα.
Γενικά συνιστάται να γίνονται δύο τουλάχιστον περάσµατα. 19
 ΗΛΕΚΤΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ
H ηλεκτροσυγκόλληση, γίνεται µε τη βοήθεια ηλεκτρικού
ρεύµατος και αναπτύσσονται θερµοκρασίες 3800 έως 4200°C,
στις οποίες λιώνουν το υλικό του σωλήνα και το ηλεκτρόδιο.
1. βασικό υλικό
2. ραφή
3. τήγµα
4. ηλεκτρόδιο
5. επένδυση
6. στερεή σκουριά
7. υγρή σκουριά
Συγκόλληση µε
επενδυµένο 8. τόξο, σταγόνες
ηλεκτρόδιο 9. αέρια

Tο ηλεκτρικό τόξο δηµιουργείται µεταξύ του ηλεκτροδίου και του

συγκολλούµενου τεµαχίου. Χρησιµοποιούνται κυρίως ηλεκτρόδια µε
κεραµική επένδυση ή σπανιότερα εφαρµόζεται µέθοδος συγκόλλησης µε
προστατευτικό αέριο.
Oι συγκολλήσεις µε τόξο πρέπει να εκτελούνται τουλάχιστον µε δύο
περάσµατα.
Tα πρόσθετα υλικά των συγκολλήσεων πρέπει να είναι ίδιας αντοχής και
20
συµβατά τόσο προς το βασικό υλικό, όσο και µεταξύ τους.
 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟ∆ΙΩΝ
Σήµανση τυποποίησης κατά το πρότυπο EN 499:
Hλεκτρόδιο EN 499 - E 35 0 R 31
- Tο E σηµαίνει ηλεκτροσυγκόλληση
- Oι αριθµοί 35 0 καθορίζουν αντίστοιχα τις τιµές αντοχής του
υλικού:
35 αντοχή εφελκυσµού 440 έως 570 N/mm2, ελάχιστο όριο ροής
355 N/mm2

0 ελάχιστο έργο κρουστικής δοκιµής 47 J: στους 0°C

Tο R ορίζει το είδος του περιβλήµατος (ρουτίλιο λεπτής
επένδυσης),
O αριθµός 3 καθορίζει το πάχος επένδυσης και είδος του
ρεύµατος: µέσο πάχος µε εξωτερική διάµετρο > 105 125% του
σύρµατος και εναλλασσόµενο ή συνεχές ρεύµα
O αριθµός 1 καθορίζει τη θέση συγκόλλησης: εδώ όλες οι θέσεις.
Σήµανση ηλεκτροδίου κατά DIN 1913 Teil 1
Hλεκτρόδιο DIN 1913 - E 43 30 R2
Tο ηλεκτρόδιο έχει αντίστοιχη σήµανση κατά ISO 2560
Hλεκτρόδιο ISO 2560 - E 43 3 R 15
21
 ΦΛΑΝΤΖΕΣ
Oι φλαντζωτές συνδέσεις θεωρούνται λυτές.
Χρησιµοποιούνται µόνο για εγκατάσταση οργάνων ή συσκευών και όχι για
σύνδεση σωλήνων.
Mπορούν να χρησιµοποιηθούν βασικά φλάντζες κατά EN 1092-1 ή
- Συγκολλητές φλάντζες µε λαιµό κατά DIN 2631 (PN 6) και
- Συγκολλητές φλάντζες µε λαιµό κατά DIN 2632 (PN 10),
και σε ειδικές περιπτώσεις
- Ελεύθερες φλάντζες κατά DIN 2641 (PN 6) ή
- Ελεύθερες φλάντζες κατά DIN 2673 (PN 10).

Συγκολλητές φλάντζες κατά DIN 2631, PN 6

Στην φλαντζωτή σύνδεση χρησιµοποιούνται
στεγανοποιητικοί δακτύλιοι (παρεµβύσµατα)
από ελαστοµερή:
- Αν η σωλήνωση είναι θαµµένη τότε τα
παρεµβύσµατα πρέπει να ικανοποιούν
το EN 682, ενώ
- Αν είναι ακάλυπτη τότε τα παρεµβύσµατα
22
πρέπει να ικανοποιούν το EN 549.
 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ∆ΙΑΒΡΩΣΗΣ

O χάλυβας πρέπει σε κάθε περίπτωση να προστατεύεται.

Oι σωληνώσεις φυσικού αερίου πρέπει να προστατεύονται
εξωτερικά έναντι διάβρωσης, ενώ δεν προβλέπεται εσωτερική
αντιδιαβρωτική προστασία.

Οι σωληνώσεις νερού πρέπει να προστατεύονται έναντι

διάβρωσης εξωτερικά και εσωτερικά.
Oι σωληνώσεις, οι οποίες εγκαθίστανται µέσα στο έδαφος ή σε
δοµικά υλικά διατρέχουν αυξηµένο κίνδυνο διάβρωσης.
H προστασία είναι µπορεί παθητική και ενεργητική.

Mε την παθητική προστασία παρεµποδίζεται η άµεση επαφή

του χαλυβδοσωλήνα µε το έδαφος ή η έκθεση του στις
επιδράσεις του περιβάλλοντος (οξυγόνο, υγρασία οξέα κλπ).
Aυτό επιτυγχάνεται µε ένα περίβληµα του σωλήνα από
οργανικές ή ανόργανες επιστρώσεις.
23
 ΑΚΑΛΥΠΤΕΣ ΣΩΛΗΝΩΣΕΙΣ

Εξωτερικές
H ίδια προστασία για θαµµένους αγωγούς µπορεί να
εφαρµοσθεί στις ακάλυπτες εξωτερικές σωληνώσεις. Στις
ακάλυπτες εξωτερικές σωληνώσεις επιτρέπονται ακόµη:

- Επιψευδαργυρώσεις
- Επιστρώσεις (βαφές) για προστασία έναντι διάβρωσης.

Εσωτερικές
Στις εσωτερικές ακάλυπτες σωληνώσεις µπορούν να
χρησιµοποιηθούν γαλβανισµένοι χαλυβδοσωλήνες.
Mπορούν να χρησιµοποιηθούν και όλοι οι τρόποι προστασίας,
οι οποίοι επιτρέπονται για εξωτερικές σωληνώσεις.

24