KATEDRA TEORII KONSTRUKCJI

POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA

Zastosowanie kształtowników walcowanych

w konstrukcji stropów zespolonych

Autorzy:
dr inż. Teresa Paczkowska
dr inż. Wiesław Paczkowski
mgr inż. Tomasz Wróblewski

1
dr inż. Teresa Paczkowska
dr inż. Wiesław Paczkowski
mgr inż. Tomasz Wróblewski

Zastosowanie kształtowników walcowanych

w konstrukcji stropów zespolonych

1. Wprowadzenie

Zespolone konstrukcje budowlane to konstrukcje wykonywane z połączenia dwóch

materiałów budowlanych. Najczęściej stosuje się połączenia stali z żelbetem lub betonu sprę-
żonego z żelbetem. W klasycznym ujęciu konstrukcja zespolona to układ złożony z dźwigara
stalowego o przekroju dwuteowym współpracującego z leżącą na nim płytą żelbetową. Wo-
bec dostępnego szerokiego asortymentu wyrobów gorąco walcowanych m. in. produkowa-
nych przez Hutę Katowice stanowią one podstawowy rodzaj profilu stalowego wykorzysty-
wanego zarówno na belki drugorzędne jak i podciągi w konstrukcjach stropów zespolonych.
Istotą pracy konstrukcji zespolonych jest poprzez odpowiednio zaprojektowane połączenia
włączenie do współpracy w przenoszeniu obciążeń obu łączonych materiałów. Uwzględnienie
efektu zespolenia prowadzi do oszczędności stali, zmniejszenia wysokości konstrukcyjnej ze-
spolonych elementów, zwiększenia sztywności układu, poprawy współczynnika bezpieczeń-
stwa i niezawodności konstrukcji.
Najszersze zastosowanie konstrukcje zespolone znalazły w obiektach mostowych
i elementach stropów, w których efekty zespolenia są największe. Wymagania stawiane kon-
strukcjom stalowym w zakresie ochrony przeciwpożarowej doprowadziły do rozwiązań szkie-
letów ram obetonowanych- w przypadku przekrojów otwartych, lub wypełnionych betonem
dla przekrojów zamkniętych. Europejskie przepisy zawarte w [5] pozwalają na uwzględnianie
współpracującego obetonowania w analizie nośności takich układów.
Największą zaletą konstrukcji zespolonych jest ich znacznie większa nośność i sztyw-
ność w porównaniu z konstrukcjami jednomateriałowymi. Wymienione cechy pozwalają na
istotne ograniczenie wysokości konstrukcyjnej zespolonych elementów nośnych.
Dla elementów belkowych zginanych Polskie uregulowania normowe [3,4] nie okre-
ślają zasad uwzględniania obetonowania belek w nośności elementu. Tak więc nawet, gdy jest
ono realizowane ze względu na wymaganą odporność pożarową, to przy wymiarowaniu i
sprawdzaniu warunków nośności nie uwzględnia się współpracy tego obetonowania. Polskie
przepisy dotyczące projektowania belek zespolonych różnicują podejście w sprawdzaniu sta-
nów granicznych w zależności od klasy przekroju poprzecznego belki stalowej z rozróżnie-
niem na belki zespolone krępe [3] i smukłe [4].

2. Rozwiązania konstrukcji stropów zespolonych

W konstrukcji stropu płytowo-żebrowego wyróżnia się elementy belkowe oraz płytę

stropową poziomą. Możliwe są tu różne rozwiązania począwszy od konstrukcji żelbetowej
monolitycznej, poprzez wariantowe wykorzystanie stali, betonu i drobnowymiarowych ele-
mentów ceramicznych aż do konstrukcji belek drewnianych z lekkimi podłogami drewniany-
mi ze ślepym pułapem.

2
 Najprostsze i najczęściej realizowane układy stropów zespolonych wykorzystują dwu-
teowniki gorąco walcowane zarówno na belki drugorzędne jak i podciągi. Dla stropów reali-
zowanych w układzie belki stalowe z płytami żelbetowymi, nawet przy braku odpowiednich
łączników zespalających dochodzi do współpracy obu tych elementów. Na powierzchni sty-
ku stali z betonem pojawiają się siły przyczepności zapewniające współpracę, a po ich znisz-
czeniu występuje jeszcze dodatkowo tarcie. Tak więc można przyjąć, że płyta żelbetowa zaw-
sze – przynajmniej częściowo – współpracuje z dźwigarem stalowym w przenoszeniu obcią-
żeń dając dodatkowe zapasy bezpieczeństwa w zakresie nośności na zginanie. Istnienie
znacznych zapasów w konstrukcjach belkowych zespolonych potwierdzają próbne obciążenia
mostów stalowych z monolitycznymi płytami żelbetowymi a także liczne badania ekspery-
mentalne opisane w [6].
Technologia wykonania żelbetowej płyty stropowej może determinować jej udział w
nośności stropu. Płyta żelbetowa może być monolityczna, prefabrykowana lub zespolona. W
ostatnim okresie często w realizacji płyt stropowych wykorzystuje się blachy fałdowe jako
„tracony” szalunek zdolny do przeniesienia ciężaru świeżego betonu, zbrojenia i obciążenia
montażowego. Jeżeli zapewni się odpowiednie zespolenie blach fałdowych z betonem, to
można włączyć je do współpracy w nośności jako część lub całość zbrojenia rozciąganego
płyty. Zasady uwzględniania blach fałdowych w nośności płyt zespolonych poddanych nie
tylko obciążeniom statycznym, lecz dopuszczającym możliwość ich zastosowań w konstruk-
cjach stropów obciążonych dynamicznie określono w [5]. W zależności od układu fałd w sto-
sunku do osi belki stalowej określa się współpracujący przekrój zespolony. Przy fałdach pro-
stopadłych do osi belki stalowej blachy fałdowe pomija się uwzględniając w nośności na zgi-
nanie samą płytę żelbetową ponad żebrami natomiast, gdy żebra są ustawione równoległe do
osi belki stalowej to przepisy pozwalają uwzględniać blachę fałdową zastępując rzeczywisty
jej przekrój przekrojem prostokątnym o tym samym środku ciężkości. Możliwe przykładowe
rozwiązania konstrukcji stropów na belkach stalowych pokazano na rysunku poniżej.

a) b) c)

d) e)

Rys. 1. Rozwiązania konstrukcji stropów na belkach stalowych

a) rozwiązanie „tradycyjne” - monolityczna płyta żelbetowa na walcowanych belkach stalowych, b) płyta żelbe-
towa zespolona z belkami stalowymi, c) wzmocniona płyta żelbetowa zespolona z belkami stalowymi, d) płyta ze-
spolona na blachach fałdowych ustawionych prostopadle do osi belek, e) płyta zespolona na blachach fałdowych
ustawionych równolegle do osi belek.

3
3. Stany graniczne w konstrukcjach zespolonych

Istotnym problemem w ocenie nośności elementów zespolonych jest przyjęcie odpo-

wiednich modeli obliczeniowych. Wszystkie obliczenia dla konstrukcji zespolonych należy
prowadzić wg metody stanów granicznych rozróżniając:
- stany graniczne nośności – SGN
- stany graniczne użytkowalności – SGU

Stan graniczny nośności wymaga:

1. Rozpatrzenia stadium montażu – sprawdzenia nośności przed zespoleniem elementów
stalowych z układu nośnego wg zasad określonych w [1] oraz elementów konstrukcji
wsporczych wg norm przedmiotowych.
2. Rozpatrzenia stadium eksploatacji – poprzez sprawdzenie wg [2] nośności płyt żelbeto-
wych przewidzianych do współpracy oraz sprawdzenia nośności przekrojów zespolonych
wg właściwie dobranej normy [3] lub [4] uzupełnionej o zalecenia z [5].

Stan graniczny użytkowalności wymaga:

1. Sprawdzenia dla obu faz wykonania konstrukcji – montażu i eksploatacji – warunku na
ugięcia elementów nośnych belek stalowych, płyty żelbetowej dla fazy montażowej i
przekrojów po zespoleniu dla II fazy.
2. Sprawdzenia stanu granicznego rozwarcia rys w płycie żelbetowej uwzględniającego
przeznaczenie obiektu.
Siły wewnętrzne w elementach zespolonych w tym także i w belkach ciągłych wyzna-
cza się przy założeniu sprężystego stanu i stałej na długości sztywności przekroju na zginanie
jak dla przekroju niezarysowanego. Uwzględnia się tu także pełną szerokość płyty współpra-
cującej z belką. Tak więc siły wewnętrzne (statykę) – i sprawdzanie II stanu granicznego
prowadzi się uwzględniając pełną rzeczywistą szerokość płyty i zakres sprężystej pracy stali.
Przy sprowadzaniu I stanu granicznego nośności należy pamiętać, że sprawdzanie
prowadzi się ustalając ograniczoną szerokość bt przekroju płyty współpracującej w obszarach,
gdzie jest ona ściskana pomijając udział zbrojenia ściskanego, natomiast w obszarze płyty
rozciąganej uwzględnia się jedynie zbrojenie podłużne z szerokości współpracującej, pomija-
jąc nośność na rozciąganie betonu. Takie podejście prowadzi do określenia przekroju zastęp-
czego w konstrukcjach z belkami stalowymi krępymi lub przekroju sprowadzonego w przy-
padku smukłych belek stalowych w konstrukcjach zespolonych.

4. Modele analizy konstrukcji zespolonych

Największe korzyści z zespolenia belek stalowych z płytą żelbetową uzyskuje się w

elementach o schematach belek wolnopodpartych. W tym przypadku płyta jest w strefie ści-
skanej na całej długości. Optymalnie zaprojektowany przekrój to taki, w którym następuje
jednocześnie zmiażdżenie betonu w strefie ściskanej wraz ze zniszczeniem łączników zespa-
lających oraz uplastycznienie skrajnych rozciąganych włókien w belce stalowej.
Stropy zespolone mogą być realizowane na belkach stalowych wolnopodpartych tzn.
przegubowo połączonych ze stalowymi podciągami, bądź też realizowane jako układy ciągłe
wieloprzęsłowe. Siły wewnętrzne zgodnie z zaleceniami zawartymi w przepisach [3 i 5] w
układach belek ciągłych wyznacza się dla sprężystego stanu konstrukcji, przyjmując stałą
sztywność przekroju na zginanie jak dla przekroju niezarysowanego.
W rzeczywistości przyjmowanie stałej sztywności dla układów belek ciągłych prowa-
dzi do zawyżania momentów zginających nad podporami, a zaniżania wartości momentów

4
przęsłowych. Zbliżenie modelu obliczeniowego do rzeczywistego wymaga różnicowania
sztywności po długości oraz uwzględnienia podatności węzłów nad podporami. Sztywność
rygla w rzeczywistości jest zmienną od największej sztywności w środku przęsła, gdzie wy-
korzystuje się pełną szerokość współpracującej płyty aż do sztywności, w której uwzględnia
się tylko belkę stalową i zbrojenie rozciągane zarysowanej płyty jak ma to miejsce nad pod-
porami pośrednimi w układach wieloprzęsłowych.
Uwzględnienie zmiennej sztywności belki można osiągnąć wg [5] poprzez dokonanie
redystrybucji momentów zginających wprowadzając korektę wartości momentów zginających
nad podporami i w przęśle dla belek ciągłych. Wielkości zmian momentów zależą od rodzaju
prowadzonej analizy nośności i klasy przekroju poprzecznego belki stalowej. Wartości gra-
niczne dopuszczalnej redystrybucji momentów podporowych wyznaczonych w analizie sprę-
żystej zamieszczono poniżej w tablicy 1 [5].
Tablica 1
Klasa przekroju
1 2 3 4
Rodzaj analizy

sprężysta „ bez zarysowania” - 40 % - 30 % - 20 % - 10 %

sprężysta „ z rysami” - 25 % - 15 % - 10 % 0

Graniczne wartości zwiększenia momentów przęsłowych wynikające z redystrybucji momen-

tów wg [5] zawiera tablica 2.
Tablica 2
Klasa przekroju
1 2 3 4
Rodzaj analizy

sprężysta „ bez zarysowania” +10 % +10 % --- ---

sprężysta „ z rysami” +20 % +20 % --- ---

Jednocześnie wymaga się by po redystrybucji siły wewnętrzne były w równowadze z obcią-

żeniem działającym na układ.
Dla konstrukcji zespolonych przepisy i zalecenia zawarte w [5] dopuszczają sprawdzanie wa-
runków nośności z wykorzystaniem niżej wymienionych modeli pracy układu:
- sztywno – plastycznego dla przekrojów belek stalowych klasy 1 wykazujących
wymaganą w analizie plastycznej zdolność do obrotu przegubu plastycznego, a
tym samym z możliwą pełną redystrybucją sił wewnętrznych.
- sprężysto – plastycznego dla przekrojów elementów stalowych klasy 2, w których
możliwa jest częściowa redystrybucja momentów zginających. Przekroje takie
winny wykazywać się ograniczoną zdolnością do obrotu przegubu plastycznego,
- sprężystego dla przekrojów klasy 3 i 4, w których obowiązuje liniowa zależność
() (naprężenie – odkształcenie), jednak smukłość ścianek tworzących przekrój
uniemożliwia osiągnięcie nośności plastycznej przy zginaniu.
Klasę przekroju wg [5] ustala się analogicznie jak wg [1] na podstawie najwyższej z klas
ścianek tworzących przekrój w zależności od schematu ścianki, rozkładu naprężeń oraz tego
czy analizowany przekrój jest obetonowany czy też nie. W przepisach normy [5] dopuszcza
się możliwość poprawiania klasy przekroju stalowego poprzez zastosowanie odpowiednich
rozwiązań konstrukcyjnych, w których smukła ścianka przekroju stalowego zostanie odpo-

5
wiednio zabezpieczona przed miejscową utratą stateczności np. poprzez obetonowanie i me-
chaniczne połączenie z innym elementem stalowym.
Możliwość prowadzenia analizy plastycznej przewidziano w [5] tylko dla przekrojów
stalowych klasy 1 i 2, natomiast analizę sprężystą można wykorzystywać dla przekrojów o
dowolnej klasie. W przepisach [5] nie podano szczegółowych zasad ustalania nośności prze-
krojów zespolonych a jedynie ogólne założenia i zasady prowadzenia analizy nośności. Brak
podania szczegółowych zasad i wzorów może stanowić trudność we właściwym ustaleniu
nośności przekrojów zginanych. Z powyższych względów użyteczne mogą okazać się zasady
i wzory zawarte w [3] i [4]. Do oceny nośności przekroju zespolonego, w skład którego
wchodzi belka stalowa krępa norma projektowania [3] stosuje model sztywno-plastyczny dla
przekroju zastępczego (w pełni uplastycznionego). Dla smukłych belek stalowych norma [4]
stosuje model sprężysty dla przekroju sprowadzonego (do przekroju stalowego). Szczegółowe
wymagania stawiane przekrojom krępym podaje norma [3]. Przekrojami „krępymi” wg tych
założeń są wszystkie profile walcowane.

5. Stan graniczny nośności na zginanie belek zespolonych krępych

Przekroje wyrobów walcowanych Huty Katowice spełniają w większości warunki przekrojów

klasy 1 i 2, a więc można traktować je jako przekroje krępe. Warunki nośności takich prze-
krojów można sprawdzać wykorzystując model sztywno-plastyczny pracy dla przekroju za-
stępczego. Sprawdzając nośność na zginanie rozróżnia się dwa przypadki:
- przekroje z płytą ściskaną, w którym przekrój stalowy jest w stanie pełnego upla-
stycznienia, a przyjmowany przekrój zastępczy do obliczania nośności jest przyjmo-
wany wg rys. 2,
- przekroje z płytą rozciąganą, dla których przekrój zastępczy ustalany jest zgodnie z
rys. 3 i uwzględnia się w nim nośność belki stalowej w stanie pełnego uplastycznienia
oraz wypadkową z naprężeń rozciągających w stali zbrojeniowej płyty.

bt Rb bt
2
x

Fbc Nbc Fa Na
x
t

t
h1

h1
zb

za

1 1 sb s s
2 Fs 2x RF
1
2 Fs 1 sa s s
2x RF
zs

zs

1 1 s s 1
2 Fs 2R F 2 Fs 1 s s
2R F

Rys. 2. Schemat do ustalania przekroju zastępczego z Rys. 3. Schemat do ustalania przekroju zastępczego z
płytą ściskaną płyta rozciąganą
Przepisy normy [3] dla belek „krępych” i prostokątnego przekroju żelbetowej płyty dopusz-
czają analizę nośności w stanie pełnego uplastycznienia tylko wtedy, gdy zasięg umownej
strefy ściskanej „x” nie wychodzi poza obszar płyty. Zasięg strefy ściskanej „x” ustala się ja-
ko minimalną wartość wynikającą z trzech warunków podanych w normie.

Nośności obliczeniowa przekroju zginanego z płytą ściskaną wyznacza się z zależności:

(1) Mo = Mso + Nbc zb

a nośność obliczeniową przekroju zginanego z płytą rozciąganą wg zależności:

6
(2) Mo = Mso + Na za

gdzie:
Mso – nośność obliczeniowa belki stalowej w stanie pełnego uplastycznienia,

(3) Mso = Rs Wspl

Rs – wytrzymałość obliczeniowa stali konstrukcyjnej; fd wg [1]

Wspl – wskaźnik oporu plastycznego belki stalowej,

(4) Wspl = 0,5 Fs zs

Fs – pole przekroju poprzecznego belki stalowej,

zs – ramię wypadkowej naprężeń ściskających i rozciągających w przekroju zastęp-
czym belki stalowej w stanie pełnego uplastycznienia, w którym oś plastyczna
dzieli przekrój belki stalowej na dwa równe pola wg zasady pokazanej na rys. 4
poniżej.
Rs

1
2 Fs
h

zs

1
2 Fs

Rs
Rys. 4. Schemat do ustalania stalowego przekroju zastępczego wchodzącego do przekroju zespolonego

Nbc – wypadkowa naprężeń ściskających w betonie ustalona z zależności;

(5) Nbc = Rb bt x

bt – szerokość współpracująca płyty żelbetowej,

Rb – wytrzymałość obliczeniowa betonu na ściskanie,
zb – odległość wypadkowej Nbc od środka ciężkości pasa przekroju zastępczego
po stronie ściskanej wg rys. 2,
Na – wypadkowa naprężeń rozciągających w zbrojeniu płyty ustalona wg zależno-
ści:

(6) Na = Ra Fa  Rs Fs

Ra – wytrzymałość obliczeniowa stali zbrojeniowej,

Fa – przekrój zbrojenia płyty w strefie rozciąganej,
za – odległość wypadkowej Na od środka ciężkości pasa przekroju zastępczego po
stronie rozciąganej wg rys. 3,
Gdy w sprawdzanym przekroju oprócz momentów zginających występują także siły
poprzeczne należy sprawdzić, czy ich wartości są istotne dla nośności na zginanie.
Gdy przyjęte zbrojenie podłużne płyty żelbetowej nad podporami pośrednimi wykazu-
je przynajmniej 15% nośności na rozciąganie dźwigara stalowego, to można pomijać przy
sprawdzaniu nośności przekroju wpływ ścinania. Norma [3] pozwala także pomijać wpływ si-

7
ły poprzecznej, gdy jej wartość w rozpatrywanym przekroju nie przekracza 30% nośności na
ścinanie sprawdzanego przekroju tzn. gdy spełnione są warunki:

(7) V ist  0,3 Vo,

gdzie:
(8) Vo= 0,58 Rs Fsv – nośność na ścinanie przekroju belki stalowej

(9) Fsv = hs  gsi – przekrój czynny przy ścinaniu,

oraz gdy:
(10) RaFa  0,15 RsFs

6. Stan graniczny nośności dla sprężystego stanu pracy konstrukcji wg [4]

Sprawdzanie stanu granicznego nośności wg normy [4] odnosi się do przekrojów

uznanych za smukłe tj. takich, w których współpracująca belka stalowa nie jest przekrojem
uznanym za krępy. Przepisy zawarte w [5] pozwalają stosować model sprężysty dla przekro-
jów stalowych dowolnych klas w pełni zespolonych.
Miarą wytężenia belki zespolonej smukłej są całkowite naprężenia w stali i betonie
określone w sprowadzonym przekroju zastępczym dla zakresu sprężystego. Przyjmuje się za
wiążącą zasadę, że naprężenia w belce stalowej powstałe przed zespoleniem sumują się z na-
prężeniami po zespoleniu, a w betonie i zbrojeniu płyty współpracującej naprężenia pochodzą
tylko od wpływów po zespoleniu. Jeżeli istnieje pełna współpraca elementu stalowego z płytą
to do obliczeń przyjmuje się przekrój sprowadzony traktowany w obliczeniach jako jedno-
rodny stalowy. W przekroju sprowadzonym zastępuje się pole przekroju współpracującej pły-
ty betonowej równoważnym przekrojem Fb/n’ z niezmienionym położeniem środka ciężkości
części betonowej. Charakterystyki geometryczno - statyczne sprowadzonego przekroju okre-
śla się jak w elementach jednorodnych przyjmując jako wiążące zasady:
- płaskich przekrojów,
- liniowej zależności naprężeń i odkształceń,
- pomijania strefy rozciąganej płyty żelbetowej w nośności przekroju .
Istotnym elementem dla poprawności prowadzonych analiz jest przyjęcie efektywnego modu-
łu sprężystości betonu Eb potrzebnego dla ustalenia wartości współczynnika przeliczeniowe-
go n’.
E
(11) n  s
Eb
gdzie: Es – moduł sprężystości stali konstrukcyjnej,
Eb - moduł sprężystości betonu.
Można w obliczeniach dla stropów magazynowych przyjmować wg [5] następujące wartości:
(12) Eb  Eb - dla obciążeń krótkotrwałych i wpływu temperatury,
1
(13) Eb  Eb - dla obciążeń długotrwałych.
3
1
(14) Eb  Eb - dla pozostałych przypadków, gdy trudno jest ustalić proporcje
2
obciążeń krótkotrwałych do długotrwałych i wpływ odkształceń opóźnionych
Dla innych obiektów Eb należy przyjmować zgodnie z [4].

8
 Sprawdzając nośność na zginanie przekrojów zespolonych w zakresie sprężystej pracy
rozróżnia się dwa przypadki:
 przekroje z płytą ściskaną, w których położenie osi bezwładności przekroju sprowa-
dzonego określa się z zależności poniżej wg oznaczeń z rys. 5:
Fb
(15) as  a
nFs  Fb
1
(16) I sb  I s  I b  Fs a s a
n
gdzie: as – odległość między środkami ciężkości belki stalowej i przekroju sprowadzonego,
Fs, Fb- pola przekrojów belki stalowej i współpracującej płyty żelbetowej.
bt ns
Oznaczenia:
B
B - środek ciężkości
współpracującego betonu,
ab
Fb
x x
C
a
S - środek ciężkości belki
as

Stalowej,
S
C - środek ciężkości
Fs przekroju zespolonego,

x - oś bezwładności prze-
 kroju zespolonego

Rys. 5. Schemat do określania nośności przekroju sprowadzonego z płytą ściskaną

 przekroje z płytą rozciąganą, dla których przekrój sprowadzony ustalany jest zgodnie
z rys. 6, w którym uwzględnia się nośność belki stalowej w stanie sprężystym oraz
wypadkową z naprężeń rozciągających w stali zbrojeniowej płyty.
bt a Oznaczenia:

A A - środek ciężkości stali

Fa zbrojeniowej,
a'b
a'

S - środek ciężkości belki

x x
C stalowej,
a's

S
C - środek ciężkości prze-
Fs kroju zespolonego,

x - oś bezwładności prze-
 kroju zespolonego

Rys. 6. Schemat do określania nośności przekroju sprowadzonego z płytą rozciąganą

9
7. Analiza porównawcza nośności i sztywności belek stropowych różnych
typów profili walcowanych i dla różnych modeli.

W celu dokonania oceny efektywności stosowania przekrojów zespolonych w kon-

strukcji stropów stalowo - żelbetowych przeprowadzono analizę porównawczą nośności sta-
lowych belek stropowych pracujących w układzie bez zespolenia i tych samych belek włą-
czonych do współpracy z płytą żelbetową jako układy zespolone.
Analizę porównawczą prowadzono wykorzystując właściwe dla poszczególnych faz
pracy przekroju zespolonego normy projektowania [1÷5]. Przyjęto następujące założenia i pa-
rametry wyjściowe dla analiz porównawczych:
1. We wszystkich rozważanych i porównywanych rozwiązaniach przyjęto stałe rozwiązanie
konstrukcji monolitycznej, wieloprzęsłowej płyty żelbetowej współpracującej z belkami
stalowymi.
2. Grubość płyty – stała t = 12,0 cm
3. Beton B 37 zbrojony żebrowaną stalą 34GS,
4. Rozstaw drugorzędnych belek stalowych podpierających płytę b = 300 cm
5. Belki stalowe wszystkie ze stali St3S o zmiennej wysokości dobierane z katalogu dostęp-
nych profili dwuteowników gorąco walcowanych przez Hutę Katowice,
6. Asortyment wyrobów stalowych poddanych analizie porównawczej obejmuje katalogi
kształtowników: I PN, I PE, HEA, HEB i HEM,
7. Zbrojenie płyty żelbetowej zaprojektowano na:
obciążenia stałe charakterystyczne qk= 4,5 kN/m2
nominalne obciążenie użytkowe pk= 10,0 kN/m2
8. Przekrój zespolony odpowiada rozwiązaniu konstrukcyjnemu przedstawionemu na rysun-
ku 1.b)

Nośność stalowych belek w układzie bez zespolenia (tzw. rozwiązanie tradycyjne)

określano dla sprężystego zakresu pracy stali jako wartość M ss oraz dla zakresu sprężysto -
plastycznego jako wartość M ps. Dla konstrukcji zespolonej określano nośność dla zakresu
sprężystego wg ustaleń zawartych w [4] jako M zs, natomiast nośność belki zespolonej w za-
kresie sztywno-plastycznym ustaloną wg [3] oznaczono jako M zs-p.
Przykładowe wyniki analizy nośności przekroju dla katalogu I PN zestawiono w tabli-
cy 3, a dla katalogu profili HEB w tablicy 4. Dla każdego analizowanego profilu określano
jego nośność na zginanie jako wartość momentu zginającego w kNm przenoszonego przez
przekrój dla założonego wcześniej modelu pracy układu.

10
 Tablica 3
NOŚNOŚĆ OBLICZENIOWA NA
SZTYWNOŚĆ
masa jed-
ZGINANIE [kNm]
L.p. PROFIL nostkowa Przekrój zespolony Przekrój Przekrój efekty-
Przekrój stalowy
[kg/mb] płyta ściskana płyta rozciągana stalowy zespolony wność
Mss Msp M zs Mzs-p M zs Mzs-p EsIs Bz Bz / EsIs
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Mi 23,4 25,0 60,4 82,5 40,6 58,1
1 IPE 160 15,77 1782 16287 9,14
Mi / Mss 1,0 1,1 2,6 3,5 1,7 2,5
Mi 31,5 33,6 71,8 102,6 50,3 68,0
2 IPE 180 18,8 2700 19853 7,35
Mi / Mss 1,0 1,1 2,3 3,3 1,6 2,2
Mi 41,8 44,6 86,3 126,9 62,2 80,4
3 IPE 200 22,36 3983 24538 6,16
Mi / Mss 1,0 1,1 2,1 3,0 1,5 1,9
Mi 54,2 57,8 103,4 154,3 76,1 95,0
4 IPE 220 26,2 5682 30345 5,34
Mi / Mss 1,0 1,1 1,9 2,8 1,4 1,8
Mi 69,7 74,3 124,5 187,1 93,1 113,1
5 IPE 240 30,71 7978 37788 4,74
Mi / Mss 1,0 1,1 1,8 2,7 1,3 1,6
Mi 92,2 98,1 154,1 231,6 117,2 139,5
6 IPE 270 36,07 11869 49676 4,19
Mi / Mss 1,0 1,1 1,7 2,5 1,3 1,5
Mi 119,8 127,4 190,1 284,5 146,4 171,8
7 IPE 300 42,24 17130 65017 3,80
Mi / Mss 1,0 1,1 1,6 2,4 1,2 1,4
Mi 153,3 163,1 233,1 345,9 181,5 210,8
8 IPE 330 49,15 24122 84359 3,50
Mi / Mss 1,0 1,1 1,5 2,3 1,2 1,4
Mi 194,3 206,7 284,9 418,2 224,1 258,1
9 IPE 360 57,09 33344 108729 3,26
Mi / Mss 1,0 1,1 1,5 2,2 1,2 1,3
Mi 248,6 264,9 353,1 512,4 280,4 321,9
10 IPE 400 66,3 47413 144670 3,05
Mi / Mss 1,0 1,1 1,4 2,1 1,1 1,3
Mi 322,4 344,2 445,3 639,0 356,7 409,4
11 IPE 450 77,57 69173 198323 2,87
Mi / Mss 1,0 1,1 1,4 2,0 1,1 1,3
Mi 414,5 443,1 558,2 790,5 451,3 517,7
12 IPE 500 90,68 98807 267719 2,71
Mi / Mss 1,0 1,1 1,3 1,9 1,1 1,2
Mi 500,3 535,9 659,6 930,3 537,8 620,0
13 IPE 550 105,52 137589 354694 2,58
Mi / Mss 1,0 1,1 1,3 1,9 1,1 1,2
Mi 629,2 674,7 812,4 1130,1 669,1 771,2
14 IPE 600 122,45 188771 463577 2,46
Mi / Mss 1,0 1,1 1,3 1,8 1,1 1,2

11
 Tablica 4
NOŚNOŚĆ OBLICZENIOWA NA
SZTYWNOŚĆ
masa jed- ZGINANIE [kNm]
L.p. PROFIL nostkowa Przekrój zespolony Przekrój Przekrój
[kg/mb] Przekrój stalowy efektywność
płyta ściskana płyta rozciągana stalowy zespolony
Mss Msp M zs Mzs-p M zs Mzs-p EsIs Bz Bz / EsIs
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Mi 67,0 71,5 136,2 205,0 93,4 106,4
1 HEB 160 42,59 5109 30385 5,95
Mi / Mss 1,0 1,1 2,0 3,1 1,4 1,6
Mi 91,5 97,5 168,8 253,6 118,9 134,3
2 HEB 180 51,22 7854 39309 5,00
Mi / Mss 1,0 1,1 1,8 2,8 1,3 1,5
Mi 122,5 130,3 209,1 310,6 150,8 169,4
3 HEB 200 61,29 11677 50807 4,35
Mi / Mss 1,0 1,1 1,7 2,5 1,2 1,4
Mi 158,1 168,0 253,6 370,5 187,2 209,6
4 HEB 220 71,47 16586 64431 3,88
Mi / Mss 1,0 1,1 1,6 2,3 1,2 1,3
Mi 192,4 204,1 292,9 423,0 220,7 248,2
5 HEB 240 83,2 23082 81361 3,52
Mi / Mss 1,0 1,1 1,5 2,2 1,1 1,3
Mi 235,3 249,1 342,8 484,3 263,9 295,7
6 HEB 260 92,98 30585 99472 3,25
Mi / Mss 1,0 1,1 1,5 2,1 1,1 1,3
Mi 282,2 298,4 397,2 549,1 311,1 347,8
7 HEB 280 103,12 39504 120204 3,04
Mi / Mss 1,0 1,1 1,4 1,9 1,1 1,2
Mi 343,9 363,5 468,9 630,7 373,4 416,8
8 HEB 300 117,03 51590 147045 2,85
Mi / Mss 1,0 1,1 1,4 1,8 1,1 1,2
Mi 394,9 417,8 527,8 698,3 425,0 475,1
9 HEB 320 126,65 63188 172374 2,73
Mi / Mss 1,0 1,1 1,3 1,8 1,1 1,2
Mi 442,0 467,9 581,6 760,3 472,6 528,9
10 HEB 340 134,16 75146 197972 2,63
Mi / Mss 1,0 1,1 1,3 1,7 1,1 1,2
Mi 491,9 521,0 638,4 825,4 523,1 586,1
11 HEB 360 141,8 88547 226066 2,55
Mi / Mss 1,0 1,1 1,3 1,7 1,1 1,2
Mi 591,2 626,9 751,2 955,0 623,6 700,4
12 HEB 400 155,26 118245 287016 2,43
Mi / Mss 1,0 1,1 1,3 1,6 1,1 1,2
Mi 727,9 772,2 903,6 1125,7 761,6 856,2
13 HEB 450 171,11 163770 376405 2,30
Mi / Mss 1,0 1,1 1,2 1,5 1,0 1,2
Mi 878,8 932,9 1071,2 1311,3 914,1 1028,9
14 HEB 500 187,33 219711 482565 2,20
Mi / Mss 1,0 1,1 1,2 1,5 1,0 1,2
Mi 1019,0 1082,6 1227,3 1491,9 1055,8 1190,3
15 HEB 550 199,44 280217 596217 2,13
Mi / Mss 1,0 1,1 1,2 1,5 1,0 1,2
Mi 1168,8 1243,0 1394,4 1686,4 1207,4 1363,8
16 HEB 600 211,92 350634 725952 2,07
Mi / Mss 1,0 1,1 1,2 1,4 1,0 1,2

12
 Dla rozwiązania tradycyjnego tzn. monolitycznej płyty żelbetowej opartej na stalo-
wych belkach pracujących w zakresie sprężystym zwymiarowanych wg [1] otrzymane warto-
ści momentów zginających M ss zestawiono w górnym wierszu kolumny 5. Nośność belki sta-
lowej ustalono z zależności:

(16) M ss = Wx fd
gdzie:
fd wg [1] = Rs wg [3];
Ix
Wx = - to sprężysty wskaźnik wytrzymałości kształtownika o wysokości „h”
0,5  h
W kolumnie 6 zestawiono wartości nośności na zginanie M ps belek stalowych z roz-
wiązania tradycyjnego zwymiarowanych z uwzględnieniem plastycznej rezerwy nośności
przekroju wg [1].
(17) M ps =  p Wx fd
1
(18) p = (1   pl )
2
W pl
(19)  pl 
Wx
gdzie:  p ,  pl - obliczeniowy, współczynnik rezerwy plastycznej przekroju przy zginaniu [1]
Wpl – wskaźnik oporu plastycznego przekroju belki stalowej tzw. plastyczny wskaźnik
wytrzymałości.
Kolejne dwie kolumny – 7 i 8 obejmują ustaloną na podstawie przepisów norm [3] i [4] no-
śność zginanych belek zespolonych z płytą żelbetową ściskaną. Kolumna 7 zawiera wartości
momentów M zs jakie może przenieść przekrój stalowy współpracujący z płytą żelbetową w
układzie konstrukcji zespolonej zwymiarowanej wg modelu sprężystego dla przekroju spro-
wadzonego.
W kolumnie 8 zestawiono nośność na zginanie M zs-p przekroju zastępczego belki zespolonej
wg [3] wykorzystującej model sztywno– plastyczny dla belek krępych.
W kolejnych dwóch kolumnach 9 i 10 zestawiono nośności przekrojów zespolonych z płytą
żelbetową rozciąganą dla analogicznych modeli jak w kolumnie 7 i 8.
W kolumnach 11 i 12 ustalono wartości sztywności przekroju stalowego i przekroju zespolo-
nego w kN m2. Ilustrację graficzną zmian nośności na zginanie I PE w konstrukcji stropów
stanowi rys. 7, a dla HEB rys. 8.
a) b)

1200,0 1200,0
Nośność na zginanie - Mi [kNm]

Mss Mss
Nośność na zginanie - Mi [kNm]

1000,0 1000,0
Msp Msp
800,0 Mzs 800,0 Mzs
Mzs-p Mzs-p
600,0 600,0

400,0 400,0

200,0 200,0

0,0 0,0
IPE 160

IPE 180

IPE 200

IPE 220

IPE 240

IPE 270

IPE 300

IPE 330

IPE 360

IPE 400

IPE 450

IPE 500

IPE 550

IPE 600

IPE 160

IPE 180

IPE 200

IPE 220

IPE 240

IPE 270

IPE 300

IPE 330

IPE 360

IPE 400

IPE 450

IPE 500

IPE 550

IPE 600

Profil Profil

Rys. 7. Nośność na zginanie w[kNm] I PE dla czterech modeli pracy w konstrukcji stropu.
a) w obszarze ściskanej płyty żelbetowej, b) w obszarze płyty rozciąganej.

13
a) b)

1400,0 1400,0

1200,0 1200,0
Nośność na zginanie - Mi [kNm]

Mss Mss

Nośność na zginanie - Mi [kNm]

Msp Msp
1000,0 1000,0
Mzs Mzs
Mzs-p Mzs-p
800,0 800,0

600,0 600,0

400,0 400,0

200,0
200,0

0,0
0,0
HEB 160

HEB 180

HEB 200

HEB 220

HEB 240

HEB 260

HEB 280

HEB 300

HEB 320

HEB 340

HEB 360

HEB 400

HEB 450

HEB 500

HEB 160

HEB 180

HEB 200

HEB 220

HEB 240

HEB 260

HEB 280

HEB 300

HEB 320

HEB 340

HEB 360

HEB 400

HEB 450

HEB 500
Profil Profil

Rys. 8. Nośność na zginanie w[kNm] HEB dla różnych modeli pracy w konstrukcji stropu.
a) w obszarze ściskanej płyty żelbetowej, b) w obszarze płyty rozciąganej.
Na rys. 9 i 10 przedstawiono krzywe zmienności nośności belek stropowych dla analizowa-
nych różnych modeli pracy w konstrukcji stropu odniesionych do nośności dla zakresu sprę-
żystego samej belki stalowej z konstrukcji stropu określanej wcześniej jako „strop tradycyj-
ny”.
a) b)

4,0 4,0

Mss Mss
3,5 3,5
Msp Msp
3,0 Mzs 3,0 Mzs
Mzs-p Mzs-p
2,5 2,5

2,0 2,0

1,5 1,5

1,0 1,0

0,5 0,5

0,0 0,0
IPE 160

IPE 180

IPE 200

IPE 220

IPE 240

IPE 270

IPE 300

IPE 330

IPE 360

IPE 400

IPE 450

IPE 500

IPE 550

IPE 600

IPE 160

IPE 180

IPE 200

IPE 220

IPE 240

IPE 270

IPE 300

IPE 330

IPE 360

IPE 400

IPE 450

IPE 500

IPE 550

IPE 600

Rys. 9. Krzywe zmienności nośności belek stropowych względem nośności belki stalowej IPE
a) w obszarze ściskanej płyty żelbetowej, b) w obszarze płyty rozciąganej.
a) b)

4,0 4,0

3,5 Mss 3,5 Mss

Msp Msp
3,0 3,0
Mzs Mzs
2,5 Mzs-p 2,5 Mzs-p

2,0 2,0

1,5 1,5

1,0 1,0

0,5 0,5

0,0 0,0
HEB 160

HEB 180

HEB 200

HEB 220

HEB 240

HEB 260

HEB 280

HEB 300

HEB 320

HEB 340

HEB 360

HEB 400

HEB 450

HEB 500

HEB 550

HEB 600

HEB 160

HEB 180

HEB 200

HEB 220

HEB 240

HEB 260

HEB 280

HEB 300

HEB 320

HEB 340

HEB 360

HEB 400

HEB 450

HEB 500

HEB 550

HEB 600

Rys. 10. Krzywe zmienności nośności belek stropowych względem nośności HEB
a) w obszarze ściskanej płyty żelbetowej, b) w obszarze płyty rozciąganej.

14
Z porównania odpowiadajacych sobie wykresów na rys.9 i 10 wynika, że

Na rysunku 12 przedstawiono dla analizowanych profili belek stalowych pracujących w kon-

strukcji stropu zespolonego krzywe zmienności nośności na zginanie przekrojów zwymiaro-
wanych wg [3] dla sztywno-plastycznego modelu.
2500
IPE
HEB
IPN
2000
HEA
HEM
nośność [kNm]

1500

1000

500

0
160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480 500 520 540 560 580 600

wysokość profilu [mm]

z
Rys. 12. Krzywe zmienności M s  p [kNm] dla różnych profili współpracujących belek stalowych.

8. Uwagi i wnioski końcowe

Na podstawie przeprowadzonych analiz nośności i ich porównań dla belek stropowych pracu-
jących w układzie stropu zespolonego lub tradycyjnego układu belek stalowych z płytą żelbe-
tową można stwierdzić, że:
1. konstrukcje zespolone dają możliwość bezpiecznego wykorzystania rezerw nośności
w zakresie sprężysto-plastycznym z możliwością redystrybucji sił wewnętrznych.
2. mogą być efektywnym rozwiązaniem w sytuacjach ograniczania wysokości konstruk-
cyjnej stropu,
3. w rozwiązaniach bez obetonowania belek wykazują zwiększoną ponad trzykrotnie no-
śność na zginanie w stosunku do rozwiązań tradycyjnych.
4. Wzrost nośności przekroju i jego sztywności jest proporcjonalny do udziału sztywno-
ści płyty żelbetowej w sztywności przekroju zespolonego
5. Wykazują istotny wzrost sztywności przekroju
6. Obniżenie wskaźnika zużycia stali w konstrukcji obiektów wielokondygnacyjnych do
poziomu ( 13 ÷ 15 kg/m3)
7. Możliwość znacznej redukcji wysokości belek stalowych wchodzących do układu ze-
spolonego do ( 1/24÷1/30 ) L
8. Polskie normy nie dopuszczają stosowania belek zespolonych bez łączników zabez-
pieczających współpracę.
9. Wielkość poślizgu w połączeniach podatnych nie ma istotnego wpływu na nośność w
stanie pełnego uplastycznienia prowadzącego do plastycznej redystrybucji momentów
zginających, o ile nośność łączników zabezpieczy przeniesienie siły ściskającej w be-
tonie.

15
 10. Nośność łączników jest zdeterminowana wytrzymałością betonu na docisk i ścinanie
oraz wytrzymałością spoin łączących je z belką stalową obciążonych mimośrodowo.
11. Postacie zniszczenia elementów zespolonych:
12. Nośność łączników formowanych na zimno jest wyraźnie wyższa do analogicznych
formowanych na gorąco.
13.
14.

Literatura
[1.] PN-90/B-03200 Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie
[2.] PN-B-03264/1999 Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne
i projektowanie
[3.] PN-82/B-03300 Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne i pro-
jektowanie. Belki zespolone krępe
[4.] PN-86/B-03301 Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne i pro-
jektowanie. Belki zespolone smukłe
[5.] Eurokod 4 cz. 1-1 1994, Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowo-betonowych.
[6.] W. Kucharczuk – Belki zespolone stalowo-betonowe w konstrukcjach budowlanych.
Wydawnictwo politechniki Częstochowskiej. Częstochowa 2001.
[7.] K. Furtak – Mosty zespolone, PWN 1999.

Dla przykładowego stropu, w którym belki mają rozpiętość 6,0 m i płytę j

Przedmiot prowadzonych analiz stanowił strop o schemacie pokazanym na rysunku
poniżej, w którym stalowe belki drugorzędne o długości l = 6,0 m, wykonane ze stali St3S
rozstawiono w rozstawie a = 3,0 m. Zwymiarowana płyta żelbetowa o grubości 12,0 cm zo-
stała zaprojektowana z betonu B 37 i zbrojenia żebrowanymi prętami ze stali 34 GS na obcią-
żenie użytkowe pk = 10 kN/m2, przy proporcji długotrwałej jego części do projektowej 0,5.
Uwzględniając wymogi normy [2] dobrano zbrojenie płyty prętami 12 i  6 w rozstawie co
15 i 30 cm w sposób pokazany na rys. ... –dla zbrojenia górnego płyty i na rys. .. dla zbrojenia
dolnego.
Dla układu stalowych ciągłych belek stropowych sporządzono obwiednie sił we-
wnętrznych otrzymując dla schematów I ÷IV:
     
M AB , max  171,5kNm → M B  ? kNm → M BC  ? kNm

M B,max
  
 209 ,98 kNm → M AB x  2,32m  132 ,418 kNm → M BC
 
 ? kNm
otrzymaną obwiednię momentów zginających przedstawiono na rys.
Dla schematu V tzn. układów wolnopodpartych belek stropowych, dla zadanego
wcześniej obciążenia należy sprawdzić przekrój przęsłowy na moment zginający o wartości:
 
M AB , max  225 , 2 kNm

W schemacie VI i VII rozważano układ belek ciągłych z przegubami plastycznymi tzn.

uwzględniających plastyczną redystrybucją momentów zginających. W schemacie VI okre-
ślono potrzebny przekrój belki wg modelu sprężysto – plastycznego wg [5], a w VII wg mo-
delu sprężystego zalecanego wg [3].
Otrzymane potrzebne przekroje belek stropowych dobierane z katalogu belek walcowanych
spośród I PN, I PE, HEA, HEB, HEM zestawiono w tablicach poniżej:

16