Professional Documents
Culture Documents
Ο Συμβολισμός Της Φωτιας
Ο Συμβολισμός Της Φωτιας
Ανάγλυφο του Ahura Mazda στο ζωροαστρικό ναό της φωτιάς Ataskhadah, στο Yazd του Ιράν
Εκτός του ότι είναι ένα σύμβολο της αγνότητας, η φωτιά θεωρείται επίσης από τους Ζωροάστρες ότι
αντιπροσωπεύει το φως ή τη σοφία του Ahura Mazda (του υπέρτατου θεού του
Ζωροαστρισμού). Αν και γενικά λέγεται πως ο Ahura Mazda δεν έχει φυσική
μορφή, αλλά αντίθετα υπάρχει ως ένα ον καθαρά πνευματικής ενέργειας, οι απεικονίσεις του είναι
μάλλον συνυφασμένες με τη φωτιά. Για παράδειγμα, ο Ahura Mazdaέχει κατά
καιρούς συσχετιστεί με τον ήλιο και τις ζωογόνες δυνάμεις του και θεωρείται το φως της σοφίας που
διώχνει τα σκοτάδια του χάους και της άγνοιας.
Η φωτιά στο χριστιανισμό
Η εκδήλωση του θεϊκού με τη μορφή φωτιάς βρίσκεται και στις αβρααμικές θρησκείες. Στο
χριστιανισμό για παράδειγμα, το άγιο πνεύμα λέγεται ότι ήρθε στους αποστόλους σαν γλώσσες
φωτιάς την ημέρα της πεντηκοστής. Η έκφραση του ίδιου του θεού ως φωτιά υπάρχει επίσης στην
Παλαιά Διαθήκη, στην ιστορία του Μωυσή και της καιόμενης βάτου.
Η Καιόμενη Βάτος, 17ος αιώνας, του Sébastien Bourdon
Παρ’ όλα αυτά, και ο χριστιανισμός και ο ιουδαϊσμός αναγνωρίζουν επίσης την καταστρεπτική
δύναμη της φωτιάς. Η καταστροφική διάσταση αυτού του στοιχείου σχετίζεται κατα περιπτώσεις με
την οργή του θεού, όπως τονίζεται σε πολλά εδάφια της Βίβλου. Ένας άλλος τρόπος ερμηνείας της
καταστρεπτική δύναμης της φωτιάςείναι ως μέσο κάθαρσης καθώς η φωτιά θα μπορούσε να
θεωρηθεί συμβολικά ως ένα μέσο να «καούν» οι πονηρέςορμές του ανθρώπου.
Οι βουδιστικές πεποιθήσεις για τη φωτιά ως μαρτύριο
Σε ορισμένες παραδόσεις, όπως ο Βουδισμός, η φωτιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να
εκπροσωπήσει συμβολικά κάτι αρνητικό. Στο Pali Canon του Theravada, υπάρχει μία
ομιλία γνωστή ως Adittapariyaya Sutta, ή «Κήρυγμα της Φωτιάς». Σε αυτό, ο Βούδας είπε:
Μια ερμηνεία του βουδιστικού Naraka (παρόμοιο αλλά όχι ίδιο με την κόλαση/καθαρτήριο). Οι
νεκροί που έρχονται ενώπιον του Yama για να κριθούν ως αμαρτωλοί, καίγονται σε ένα
μεγάλο καζάνι με λάδι για τιμωρία. Τοιχογραφία σε βουδιστικό ναό στην Ταϋλάνδη.
«Το μυαλό καίει, οι ιδέες καίνε, η νοητική συνείδηση καίει, η επαφή του μυαλού καίει, επίσης, ό,τι
γίνεται αισθητό ως ευχάριστο ή επώδυνο ή όχι- επώδυνο-ούτε-ευχάριστο που προκύπτει με την
επαφή του μυαλού, κι αυτό επίσης καίει πάρα πολύ. Καίει με τι; Καίει με τη φωτιά του πόθου, με
τη φωτιά του μίσους, με τη φωτιά της αυταπάτης. Λέω ότι καίει με τη γέννηση, τη γήρανση και τον
θάνατο, με θλίψεις, με θρήνους, με πόνους, με στεναχώριες, με απόγνωση. »
Πολλές κουλτούρες που αναπτύχθηκαν γύρω από ηφαιστειογενείς ζώνες, έχουν εντάξει στη
μυθολογία τους την ηφαιστειακή φωτιά ως αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου τους και της ερμηνείας
του (φυλές από διάφορα μέρη του κόσμου όπως Χαβάη (Pele, η θεότητα των ηφαιστείων), Νέα
Ζηλανδία και Ινδονησία έχουν αμέτρητες ιστορίες). Οι διάφορες εκδηλώσεις του θεϊκού στοιχείου
έχουν συνυφαστεί με τη λάβα και τη φωτιά, ακριβώς όπως και στον παραπάνω μύθο από την
Ισλανδία, όπου βλέπουμε τη δυαδικότητα του συμβολισμού και ως ζωογόνο στοιχείο αλλά και ως
καταστρεπτική δύναμη.
Ταυτόχρονα, έχει ενσαρκωθεί ως ξεχωριστή θεότητα, η οικιακή φωτιά, η Εστία (Vesta για τους
ρωμαίους), που έχει πολλαπλές σημασίες. Εκτός από τη μαγειρική εστία και τις λοιπές οικοκυρικές
εργασίες, αυτή η φωτιά λειτουργεί ως σημείο συγκέντρωσης της οικογένειας και ενσαρκώνει το
πνεύμα της συντροφικότητας και της προστασίας. Εξάλλου, αν πάμε βαθιά πίσω στο χρόνο, θα
δούμε πως η φωτιά ήταν ταυτόσημη με την ασφάλεια και τη σωτηρία για τον πρωτόγονο άνθρωπο.
Η πιο σημαντική ίσως όμως σύνδεση με το στοιχείο της φωτιάς, είναι αυτή που γίνεται στο μύθο του
Προμηθέα. Ως φέρων τη φωτιά, τη φώτιση στην ανθρωπότητα, ο Προμηθέας ανάγεται στο αρχέτυπο
του σοφού που κατέκτησε τη θεϊκή γνώση («έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς») και τη χάρισε στην
ανθρωπότητα. Η φωτιά εδώ φτάνει στον ανώτατο συμβολισμό της, ως σοφία, πνεύμα, αναζήτηση,
ελπίδα, θεϊκή Ουσία.
Για κάποιους, η φωτιά σχετίζεται με την κάθαρση ενώ γιαάλλους, θεωρείται ως κάτι που πρέπει
να σβήσει. Για κάποιους, είναι ζωογόνα, ενώ για άλλους συνδέεται με την καταστροφή. Ελέγχεται και
αξιοποιείται από τον άνθρωπο αλλά καίει και ανεξέλεγκτη. Τιμωρεί αλλά και εξαγνίζει. Υπάρχει σαν
πρωταρχικό στοιχείο αλλά εξαρτάται απόλυτα και από την ύλη για την εκδήλωσή της. Η δυαδική
σημειολογία και ο συμβολισμός της φωτιάς εκτείνεται πολύπέρα από τη σφαίρα της
θρησκείας και έχει εμπνεύσει καιάλλους τομείς ανάπτυξης του ανθρώπινου πνεύματος, όπως τον
αποκρυφισμό, τη λογοτεχνία και την τέχνη.
Σ.Σ. Έχω αφήσει συνειδητά έξω από αυτό το άρθρο το Φοίνικα, καθώς μια απλή αναφορά δεν αρκεί
για να καλύψει τις προεκτάσεις του συμβολισμού του μυθικού πλάσματος.
Πηγή: http://inmythunite.gr/2015/11/fire-symbolism/