Analisa Struktur

Mekanika Teknik Terapan
RC09 1341
Endah Wahyuni, S.T. (ITS), M.Sc. (UMIST), Ph.D (UM)
Copyright: Dr Endah Wahyuni 1

Syllabus
 Review Matrix
 Struktural Analysis of Matrix Methods
(ASMM)
 Introduction of Finite Elemen Method
 Application using SAP2000

Books:
 Structural Analysis: Using Classical and Matrix
Methods; Jack C McCormac; Wiley; 4 edition,
London 2006
 Structural Analysis
RC Coates, MG Coutie, FK Kong
Chapman & Hall, London, 1997
 Computer Analysis of Structures

S.M. Holzer
Elsevier Science Publishing Co. Inc, London, 1985
 SAP2000 Manual
Evaluation
 PR = 10%
 ETS = 25%
 EAS = 25%
 Project = 20%
 Quiz = 20%
Note: Percentage can be changed according

to the results of student assessment

Review of Matrices
Definition: A matrix is an array of ordered numbers. A
general matrix consists of mn numbers arranged in m
rows and n columns, giving the following array:
 a11 a12 ... a1n 
a a 22 ... a 2 n 
A   21
 . . ... . 
 
a m1 am2 ... a mn 
It is usual to use a generic symbol for the element, the

lower case letter corresponding to the capital used for
the matrix
Matrix products
 The first thing to notice about matrix is that only if
the two matrices have the number of column of
the first is equal to the number of rows of the
second, i.e:
1 2 5 6 19 22 23 34 

A  B  AB    BA   
3 4   7 8   43 50   31 46 
 In case: (AB)C = A (BC)

Matrix Addition
 Two matrices A and B can be added if they
have the same number of rows (m) and
columns (n)
 It is possible to be able to write:
Ax + Bx = (A+B) x
 If C = A+B, then crs= ars + brs
 Subtraction is treated as negative addition

Multiplication by scalar
 To multiply a matrix by a scalar quantity, each

element of the matrix is to be multiplied by
the scalar, that is
k [ars] = [(k ars)]

Special matrices
 Row Matrix
If the matrix consists only of elements in a single row. For
example, a 1 x n row matrix is written as:
A=[a1 a2 ... an]
 Column Matrix
A matrix with elements stacked in a single column. The m x 1
column matrix is
 a1 
a 
A 2
 . 
 
 am 
 Square Matrix
When the number of row equals the number of columns

 Unit (or identity ) matrix
Is a square matrix, where all elements are zero
except on the principal diagonal and there they are
units.
It is readily verified that
A I = A, and IA = A
and I . I = I2 = I
Consequently, for n any positive integer
In = I

 Diagonal Matrix,
of which unit matrices are particular cases, have
important properties. For instance:
u 0 0   a b c   ua ub uc 
0 v 0   d e f    vd ve vf 
 
0 0 w  g h k   wg wh wk 
a b c  u 0 0   au bv cw
d e f  0 v 0    du ev fw

 g h k  0 0 w  gu hv kw
 A transpose matrix
◦ A Matrix may be transposed by interchange its
rows and columns. The transpose of the matrix
A is written as AT
 a11 a12 ... a1n   a11 a21 ... an1 
a a22 ... a2 n  a a22 ... an 2 
A   21 AT   12
 . . ... .   . . ... . 
   
am1 am 2 ... amn  am1 am 2 ... anm 
 A symmetric matrix
◦ We can verify that AT = A
 Inverse Matrix
◦ The inverse of matrix A is denoted by A-1.
◦ Assume that the inverse exists, then the elements of
A-1 are such that A-1A=I and AA-1=I
 Determinant of a matrix
◦ A determinant is a square array of numbers
enclosed within vertical bars
a11 a12 ... a1n

a21 a22 ... a2 n
A
.
an1 an 2 ... anm
 Find the determinant then the inverse matrices
for the matrices below:
 3 5
A 
  1 2
1 2 3
B   2  1 2
 1  2 1 

ANALISA STRUKTUR METODE
MATRIKS structural analysis of matrix methods
 Analisa Struktur Metode Matriks (ASMM) adalah suatu
metode untuk menganalisa struktur dengan menggunakan
bantuan matriks, yang terdiri dari : matriks kekakuan, matriks
perpindahan, dan matriks gaya. Dengan menggunakan
hubungan :
{P}= [K]{U}
dimana :
{ P } = matriks gaya
[ K ] = matriks kekakuan
{ U } = matriks perpindahan
 Salah satu cara yang digunakan untuk menyelesaikan

persamaan di atas, yaitu dengan menggunakan Metode
Kekakuan.
 Pada Metode Kekakuan, variable yang tidak
diketahui besarnya adalah : perpindahan titik simpul
struktur (rotasi dan defleksi) sudah tertentu/pasti.
Jadi jumlah variable dalam metode kekakuan sama
dengan derajat ketidaktentuan kinematis struktur.
 Metode Kekakuan dikembangkan dari persamaan

kesetimbangan titik simpul yang ditulis dalam : “
Koefisien Kekakuan “ dan “ Perpindahan titik simpul
yang tidak diketahui “.

Types of Element
 Spring elements
 Truss elements (plane & 3D)
 Beam elements (2D &3D)
 Plane Frame
 Grid elements
 Plane Stress
 Plane Strain
 Axisymmetrics elements
 Plate
 Shell

Degrees of Freedom (DOF)
 Derajat kebebasan yang dimiliki oleh suatu
struktur.
 Tiap jenis elemen akan mempunyai jumlah dan
jenis kebebasan tertentu.
 Biasa disebut juga dengan ‘KEAKTIFAN’ dari joint

Untuk dapat membentuk suatu matriks kekakuan struktur,
maka perlu ditentukan ‘KEAKTIFAN’ ujung-ujung elemen
Keterangan : 0 = tidak aktif; 1, 2, 3, …., =aktif
 Contoh
1 2
1
2 3
0
0 0
0 1 2
DOF : 2
1
1 2

Metode Kekakuan Langsung
(Direct Stiffness Method)
matriks kekakuan
U1, P1 U3, P3
1 {P} =[K]{U}
1 2
U2, P2 U4, P4 gaya perpindahan
P1 K11 K12 K13 K14 U1

P2 K21 K22 K23 K24 U2
=
P3 K31 K32 K33 K34 U3
P4 K41 K42 K43 K44 U4

P1 = K11 . U1 + K12 . U2 + K13 . U3 + K14 . U4
Kesetimbangan gaya di arah U1
P2 = K21 . U1 + K22 . U2 + K23 . U3 + K24 . U4

P3 = K31 . U1 + K32 . U2 + K33 . U3 + K34 . U4

P4 = K41 . U1 + K42 . U2 + K43 . U3 + K44 . U4


 Jika U1 = 1 dan U2 = U3 = U4 = 0 , maka :
P1 = K11 ; P2 = K21 ; P3 = K31 ; P4 = K41
Lihat Gambar (a)

P1 = K12 ; P2 = K22 ; P3 = K32 ; P4 = K42
Lihat Gambar (b)

P1 = K13 ; P2 = K23 ; P3 = K33 ; P4 = K43
Lihat Gambar (c)

P1 = K14 ; P2 = K24 ; P3 = K34 ; P4 = K44
Lihat Gambar (d)
U1’ = 1 P1’ = K11
P2’ = K21
P3’ = K31
P4’ = K41
U2’ = 1 P1’ = K12

P2’ = K22
P3’ = K32
P4’ = K42
U3’ = 1 P1’ = K13

P2’ = K23
P3’ = K33
P4’ = K43
U4’ = 1 P1’ = K14

P2’ = K24
P3’ = K34
P4’ = K44
Matrix kekakuan:
K11 K12 K13 K14

K21 K22 K23 K24
K = K31 K32 K33 K34
K41 K42 K43 K44
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
-
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
-
L2 L L2 L
K =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
 - -
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
Matriks Kekakuan -
L2 L L2 L
Gambar (a) (b) (c) (d)

Jika pada batang bekerja gaya aksial :
U1’,P1’ U2’,P2’
L, EA
EA EA
K11 = K21 = 
L L
U1’= 1 EA
K22 =
L
EA
K12 = -
L U2’= 1
U2, P2 U5, P5
U1, P1 1 U4, P4
1 2
U3, P3 U6, P6

Matrik kekakuan dgn gaya aksial
Matriks kekakuan elemen dengan melibatkan gaya aksial :
EA EA
0 0 - 0 0
L L
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
0 0 -
L3 L2 L3 L2
K = 6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
0 0 -
L2 L L2 L
6x6 EA EA
 0 0 - 0 0
L L
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
0  - 0 -
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
0 0 -
L2 L L2 L

Langkah-langkah penyelesaian:
 Cari DOF Struktur
 Buat matrik kekakuan elemen, [ki]
 Buat matrik tujuan
 Buat matrik kekakuan struktur, [Ks]
Dimana [Ks]=[ki]
 Hitung nilai aksi beban yang diterima struktur
{Ps}
 Hitung {Us}=[Ks]-1 {Ps}
 Untuk masing-masing elemen tentukan {ui}
 Gaya akhir elemen: {pi}=[ki]{ui}+{freaksi}
Contoh
Sebuah balok statis tak tentu seperti pada gambar
1 1 2 2 3
L, EI L, EI
Menentukan keaktifan ujung-ujung elemen

0 0 0
1 1 2 2 3
0 1 2
Menentukan matriks tujuan DOF : 2 2 rotasi
0 0 0 0
2
1 1 2 3 Matriks kekakuan struktur
0 1 1 2 [ Ks ] 2 x 2
Membuat matrik kekakuan elemen : [ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]

Membuat matrik kekakuan elemen :
Elemen 1
0 0 0 1
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
- 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
- 0
L2 L L2 L
K1 =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
 - - 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
- 1
L2 L L2 L
Matriks Tujuan { T1 } = { 0 0 0 1 }T
4 EI
0
[ K1 ] = L
2x2 0 0

Elemen 2
0 1 0 2
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
- 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
- 1
L2 L L2 L
K2 =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
 - - 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
- 2
L2 L L2 L
4 EI 2 EI
[ K2 ] = L L
2 EI 4 EI
2x2
L L

Matriks Kekakuan Global Struktur
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
4 EI 4 EI 2 EI 8 EI 2 EI
0
L L L L L
[ Ks ] = + =
2 EI 4 EI 2 EI 4 EI
2x2 0 0
L L L L
Untuk mendapatkan deformasi ujung-ujung aktif struktur, maka digunakan

hubungan :
{ Ps } = [ Ks ] { Us } { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
dimana :
Us = deformasi ujung-ujung aktif
Ks = kekakuan struktur
Ps = gaya-gaya pada ujung aktif elemen akibat beban luar (aksi)

Untuk contoh di atas, maka :
0 0 1 1
 q L2 q L2
12 12
1
 q L2
12
Ps =
1
q L2
12
Menghitung invers matrik kekakuan global [ Ks ]-1
8 EI 2 EI
L L
[ Ks ] =
2 EI 4 EI
L L
1 L  4 - 2 L  4 - 2
[ Ks ]-1 =
28 EI  - 2 8 
=
8 . 4 - 2 . 2 EI  - 2 
8
Jadi : { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
1
 q L2
L  4 - 2 12
28 EI  - 2 8 
Us =
1
q L2
12
1 1
 q L2 - q L2
L 3 6
Us =
28 EI 1 4
q L2  q L2
6 6
3 q L3
 Rotasi di joint 2
Us = 168 EI
5 q L3
Rotasi di joint 3
168 EI
Deformasi untuk masing-masing elemen
0
U11 0
Elemen 1 : U1 = U12 = 0
U13
3 q L3
U14 
168 EI
0
U21 3 q L3
U22 
Elemen 2 : U2 = = 168 EI
U23 0
U24 5 q L3
168 EI

Reaksi akibat beban luar :
1 1
0 0 q L2  q L2
12 12
qL qL
qL 2
2
0 2
1
q L2
0 12
PR1 = PR2 =
qL
0
2
0 1
 q L2
12

Gaya akhir elemen :
Elemen 1 : { P1 } = [ K1 ] {U1}+ { PR1 }
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI 0 0
-
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI 0 0
-
L2 L L2 L
P1 = 12 EI 6 EI 12 EI 6 EI +
 - - 0 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI 3 q L3
- 2  0
L2 L L L 168 EI
6
 qL 3
56  qL
28
2
 q L2 
1
q L2
56 28
P1 = 6 =
qL 3
56 qL
28
4 2
 q L2  q L2
56 28
Elemen 2 : { P2 } = [ K2 ]{U2} + { PR2 }
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI 0 qL
- 2
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI 3 q L3 1
- 2  q L2
L2 L L L 168 EI 12
P2 = 12 EI 6 EI 12 EI 6 EI + qL
 - - 0
L3 L2 L3 L2 2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI 5 q L3 1
- 2  q L2
L2 L L L 168 EI 12
32
qL 16
56 qL
28
4 2
q L2 q L2
56 28
P2 = =
24 12
qL qL
56 28
0 0

Free Body Diagram :
1 2 2
q L2 q L2 q L2
28 28 28 q 0
3 16 12
3 qL qL qL
qL 28 28 28
28
Menggambar gaya-gaya dalam :

Bidang D : 16
qL
28
- -
3 3 12
qL qL qL
28 28 28
Bidang M : 2
q L2
28
-
+ +
1
q L2
28
Contoh 1

Free Body Diagram :
1 2 2
q L2 q L2 q L2
28 28 28 q 0
3 16 12
3 qL qL qL
qL 28 28 28
28
Menggambar gaya-gaya dalam :

Bidang D : 16
qL
28
- -
3 3 12
qL qL qL
28 28 28
Bidang M : 2
q L2
28
-
+ +
1
q L2
28
Contoh 3

Contoh 4

Elemen Portal 2D
Sebuah portal statis tak tentu seperti pada gambar
P
B C B C
EI 2
1 1 2
EI L
1 DOF = 2
A A
L/2 L/2
0 Deformasi aksial
diabaikan
Matriks kekakuan struktur
[ Ks ] 2 x 2
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]

Elemen 1
0 1
4 EI 2 EI
0
L L
K1 = 2 EI 4 EI
2x2 L L 1
Matriks Tujuan { T1 } = { 0 1 }T
4 EI
0
L
[ K1 ] =
2x2 0 0
Elemen 2
1 2
4 EI 2 EI
1
L L
K2 = 2 EI 4 EI
2x2 L L 2
4 EI 2 EI
[ K2 ] = L L
2 EI 4 EI
2x2
L L

[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
4 EI 4 EI 2 EI 8 EI 2 EI
0
L L L L L
[ Ks ] = + =
0 0 2 EI 4 EI 2 EI 4 EI
2x2
L L L L
Untuk mendapatkan deformasi ujung-ujung aktif struktur, maka digunakan

hubungan :
{ Ps } = [ Ks ] { Us } { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
dimana :
Us = deformasi ujung-ujung aktif
Ks = kekakuan struktur
Ps = gaya-gaya pada ujung aktif elemen akibat beban luar (aksi)

Untuk contoh di atas, maka :
0 1 1
 PL PL
8 8
1
 PL
8
Ps =
1
PL
8

-1
Menghitung invers matrik kekakuan global [ Ks ]
8 EI 2 EI
[ Ks ] = L L
2 EI 4 EI
L L
1 L  4 - 2 L  4 - 2
[ Ks ]-1 =   =  
8 . 4 - 2 . 2 EI - 2 8 28 EI - 2 8
Jadi : { Us } = [ Ks -1] { Ps }
1PL
L  4 - 2 8
Us =  
28 EI - 2 8  1
PL
8

Jadi : { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }

1
P L U11 0
L  4 - 2 8
Us = - 2 8 
Elemen 1 : U1 = =
28 EI  1 3 P L2
8
P L U12 
112 EI
1 1
 q L2 - q L2 3 P L2
L 3 6 U2 1 
Us = 112 EI
28 EI 1 4 Elemen 2 : U2 = =
q L2  q L2
6 6 5 P L2
U22
112 EI
3 P L2
 Rotasi di joint B
112 EI
Us =
5 P L2
Rotasi di joint C
112 EI

Reaksi akibat beban luar :
P
0 1 1
PL  P L
8 8
0
Gaya akhir elemen :
Elemen 1 : { P1 } = [ K1 ] + { PR1 }
4 EI 2 EI 0 0
L L
P1 = +
2 EI 4 EI 3 P L2
 0
L L 112 EI
3
 P L
56 Hasil perhitungan
P1 = hanya momen saja
6
 P L
56

Elemen 2 : { P2 } = [ K2 ] + { PR2 }
4 EI 2 EI 3 P L2 1
 PL
L L 112 EI 8
P2 = 2
+
2 EI 4 EI 5 PL 1
 PL
L L 112 EI 8
6 3
q L2 q L2
56 28 Hasil perhitungan
P2 = = hanya momen saja
0 0

Free Body Diagram :
6
PL P 0
17 56
P 9
28 9
P P
56 56
6
PL 9
56 P
56 17 Dihitung lagi 11
P P
28 28
Bidang D :
17
P + P
28
3 9 Dihitung lagi 11
PL P - P
56 56 28
17 -
P
28
9
P
Bidang M : 6 56
PL
56
-
Bidang N :
- + 9
- 56
P
11
PL
56
-
+ 3
PL
56 17
P
28

Contoh 2
P
B C B C
3
EI 2
4 1 2
EI L
1 DOF = 3
A 1 A
L/2 L/2
2
B C
1
2
2 2 3
1 DOF = 3
Matriks kekakuan struktur

[ Ks ] 3 x 3
0 A
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
0
Elemen 1
0 0 1 2
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
- 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
- 0
L2 L L2 L
K1 =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
 - - 1
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
- 2
L2 L L2 L
12 EI 6 EI
-
L3 L2
[ K1 ] =
6 EI 4 EI
2x2 -
L2 L

Elemen 2
2 3
4 EI 2 EI
2
L L
K2 = 2 EI 4 EI
2x2 L L 3
4 EI 2 EI
[ K2 ] = L L
2 EI 4 EI
2x2
L L

[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]

1 2 2 3
12 EI 6 EI 4 EI 2 EI 12 EI 6 EI
- 2 - 0
L3 L L L L3 L2
[ Ks ] = + =
6 EI 4 EI 2 EI 4 EI 6 EI 8 EI 2 EI
3x3 - 2 
L L L L L2 L L
2 EI 4 EI
0
L L
0
1
Ps =  PL
8
1
PL
8

Menghitung invers matrik kekakuan global [ Ks ]-1
28 L3 24 L2 12 L2
-
EI EI EI
24 L2 48 L 24 L
[ Ks ]-1 = -
EI EI EI
12 L2 24 L 60L
 -
EI EI EI
Jadi : { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
28 L3 24 L2 12 L2
- 0
EI EI EI
24 L2 1
48 L
-
24 L  PL
Us = EI EI EI 8
1
12 L2 24 L 60L PL
 - 8
EI EI EI
3 P L3
 Dilatasi di joint B
128 EI
Us = 10 P L2
 Rotasi di joint B
128 EI
7 P L2
Rotasi di joint C
128 EI Copyright: Dr Endah Wahyuni 67
U11 0
U12 0
Elemen 1 : U1 =
3 P L3
U1 3

128 EI
6 P L2
U14 
128 EI
6 P L2
U21 
128 EI
Elemen 2 : U2 = =
2 7 P L2
U2
128 EI

Gaya akhir elemen :
Elemen 1 : { P1 } = [ K1 ] + { PR1 }
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI 0 0
-
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI 0 0
P1 = -
L2 L L2 L
+
3
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI 3 PL 0
 - - 
L3 L2 L3 L2 128 EI
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI 6 P L2
- 2  0
L2 L L L 128 EI
0
3
PL
64
P1 =
0
3
 PL
64
Elemen 2 : { P2 } = [ K2 ] + { PR2 }
4 EI 2 EI 6 P L2 1
 PL
L L 128 EI 8
P2 = +
2 EI 4 EI 7 PL 2 1
 PL
L L 128 EI 8
6 3
PL q L2
128 64 Hasil perhitungan
P2 = = hanya momen saja
0 0

Free Body Diagram :
3
PL P 0
35 64
P
64
3
PL
64
35 Dihitung lagi 29
P P
64 64
Bidang M : 3
PL
64
-
3 +
PL
64 29
PL
128
35
P
64 -
3
PL
64

Bidang D :
35
P + P
64
29
- 64
P
Bidang N :
35
P
64
Deformasi aksial diabaikan

Transformasi Sumbu
2
2’
U2, P2 1’
u2, p2 
u1, p1
1
U1, P1
u3, p3
U3, P3
Koordinat Lokal dan Global

3 3’
u1 C S 0 U1
C = cos 
u2 = -S C 0 U2 
S = sin 
u3 0 0 1 U3

Atau dapat ditulis : u =  U
Dimana :
C S 0
C = cos 
 = 
-S C 0
S = sin 
0 0 1
Untuk transformasi sumbu sebuah titik dengan 6 dof dapat ditulis :
u1 U1
u2  0 U2
u3 U3
= U4 [u] = [R] [U]
u4
u5 U5
u6
0  U6 R = matriks rotasi

Transformasi sumbu juga berlaku untuk gaya :
p =  P
P = -1 p -1 = T
P = T p
P1 p1

P2  0 p2
P3 p3
= p4 [ P ] = [ R ]T [ p ]
P4
P5 p5
P6
0  p6 R = matriks rotasi
p = k u ; u = R U
P = RT p P = K U
= RT k u K = RT k R
= RT k R U

Matriks kekakuan elemen untuk 6 dof :
EA EA
0 0 - 0 0
L L
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
0 0 -
L3 L2 L3 L2
k = 6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
0 0 -
L2 L L2 L
6x6 EA EA
 0 0 - 0 0
L L
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
0  - 0 -
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
0 0 -
L2 L L2 L

 0 0 - 0 0
0 12 6L 0 -12 6L
0 6L 4L2 0 -6L 2L2
k =  - 0 0  0 0
0 -12 -6L 0 12 -6L
0 6L 2L2 0 -6L 4L2
Dimana :
EI A L2
 =  =
L3 I
[ K ] = [ R ]T [ k ] [ R ]

[K]=[R]T [k][R]
C -S 0  0 0 - 0 0
0 12 C6L S0 -12 6L
S C 0
0 0
0 0 1 0 6L
-S 2 C
4L 0
0
-6L 2L2 0
K =  0 0 1
C -S 0 - 0 0  0 C0 S 0
0 -S C 0
0 S C 0 0 -12 -6L 0 12
0
-6L
0 1
0 0 1 0 6L 2L2 0 -6L 4L2

g1 g2 g4 -g1 -g2 g4
g3 g5 -g2 -g3 g5
g6 -g4 -g5 g7
K =
g1 g2 -g4
g3 -g5
g6
Dimana :
g1 =  (  C2 + 12 S2 ) g5 =  6 L C
g2 =  C S (  - 12 ) g6 =  4 L2
g3 =  (  S2 + 12 C2 ) g7 =  2 L2
g4 = - 6 L S
Sebuah portal seperti gambar, dengan menggunakan transformasi sumbu
hitunglah gaya-gaya dalam yang bekerja
1 E = 30.000 ksi
A = 5 in2
I = 50 in4
L = 10 ft
L= 10 ft 1
q = 1,68 k/ft
M = 14 kft = 168 kin
2
2 3
L = 10 ft
0
1 1
0 2
0 Sumbu Global 3 1 Sumbu Lokal
DOF [ Ks ] 3 x 3
1 1
0 2 5
0
2 1 3 2 5 2 1 3
0 4
2 2
2 3 6 4 3 6
Matriks transformasi batang :
Batang 1 :  = 270o cos 270o = 0
sin 270o = -1
 = 270o C S 0 0 -1 0
1 x
 = -S C 0 = 1 0 0
1 0 0 1 0 0 1
2
x’
Batang 2 :  = 0o cos 0o = 1
sin 0o = 0
C S 0 1 0 0
 = 0o
x
2 3 x’  = -S C 0 = 0 1 0
0 0 1 0 0 1

0 -1 0 0 0 0
C S 0
1 0 0 0 0 0
-S C 0 0
0 0 1 0 0 0
0 0 1
R1 = =
0 0 0 0 -1 0
C S 0
0 0 0 1 0 0
0 -S C 0
0 0 0 0 0 1
0 0 1
1 0 0 0 0 0
C S 0
0 1 0 0 0 0
-S C 0 0
0 0 1 0 0 0
0 0 1
R2 = =
0 0 0 1 0 0
C S 0
0 0 0 0 1 0
0 -S C 0
0 0 0 0 0 1
0 0 1

Matriks kekakuan system struktur
Elemen 1 :
EI 30.000 . 50
1 = 3
 = 0,87
L1 (10 . 12) 3
2 2
A L1 5 . (10 . 12)
1 =  = 1.440
I 50
C = 0 ; S = -1
{ T } = { 0 0 0 1 0 2 }T
0 0 0 1 0 2
g1 g2 g4 -g1 -g2 g4 0
g3 g5 -g2 -g3 g5 0
g6 -g4 -g5 g7 0
K1 =
g1 g2 -g4 1
g3 -g5 0
-g4 g6 2

1 2 3
g1 -g4 0 1
K1 = -g4 g6 0 2
0 0 0 3
g1 =  (  C2 + 12 S2 ) = 0,87 [ 0 + 12 (-1)2 ] = 10,44

g4 = - 6 L S = -0,87 . 6 . 120 (-1) = 626,4
g6 =  4 L2 = 0,87 . 4 . 1202 = 50.112
Sehingga :
10,44 -626,4 0
K1 = -626,4 50.112 0
0 0 0

Elemen 2 :
EI 30.000 . 50
2 = 3
 = 0,87
L1 (10 . 12) 3
2 2
A L1 5 . (10 . 12)
2 =  = 1.440
I 50
C = 1 ; S =0
{T}= {1 0 2 0 0 3 }T
1 0 2 0 0 3
g1 g2 g4 -g1 -g2 g4 1
g3 g5 -g2 -g3 g5 0
g4 g6 -g4 -g5 g7 2
K2 =
g1 g2 -g4 0
g3 -g5 0
g4 g7 g6 3
1 2 3
g1 g4 g4 1
K2 = g4 g6 g7 2
g4 g7 g6 3

g1 =  (  C2 + 12 S2 ) = 0,87 [ 1.440 . 12 + 12 (0)2 ] = 1.252,8
g4 = - 6 L S = -0,87 . 6 . 120 (0) = 0
g6 =  4 L2 = 0,87 . 4 . 1202 = 50.112
g7 =  2 L2 = 0,87 . 2 . 1202 = 25.056
Sehingga :
1.252,8 0 0
K2 = 0 50.112 25.056
0 25.056 50.112
1.263,24 -626,4 0
KS = -626,4 100.224 25.056
0 25.056 50.112

Matriks beban :
8,4 8,4
q = 0,14 k/in
0 0
168 kin 168 kin 168 kin
PS = 168
{ Ps } = [ Ks ] { Us } { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
-1
1.263,24 -626,4 0 0
US = -626,4 100.224 25.056 168
0 25.056 50.112 0
0,00095 Defleksi horizontal di 2
US = 0,00192 Rotasi di 2
-0,00096 Rotasi di 3
Displacement masing-masing batang (koordinat lokal)
u11 0 -1 0 0 0 0 0 0
u12 1 0 0 0 0 0 0 0
u13 0 0 1 0 0 0 0 0
u1 = = =
u14 0 0 0 0 -1 0 0,00095 0
u15 0 0 0 1 0 0 0 0,00095
u16 0 0 0 0 0 1 0,00192 0,00192
u21 1 0 0 0 0 0 0,00095 0,00095
u22 0 1 0 0 0 0 0 0
u23 0 0 1 0 0 0 0,00192 0,00192

u2 = = =
u24 0 0 0 1 0 0 0 0
u25 0 0 0 0 1 0 0 0
u26 0 0 0 0 0 1 -0,0096 -0,0096

Gaya akhir batang :
Elemen 1 :
{ P1 } = [ k1 ] { u1 } + { 0 }
0 0
1,193 k 1,193 k
47,512 kin 3,959 kft

P1 = =
0 0
-1,193 k -1,193 k
95,620 kin 7,968 kft
Elemen 2 :
{ P2 } = [ k2 ] { u2 } + { Faksi }
1,19 k 1,19 k
-7,8 k -7,8 k
-95,84 kin -7,99 kft

P2 = =
-1,19 k -1,19 k
-9 k -9 k
168 kin 14 kft

Free body diagram : 1,193
1,193 k
+
3,959 9
1
+
7,968 kft
1,193 -
7,99 kft q = 1,68 k/ft 14 kft
1,193 k 7,8
1,19 k 1,19 k
2
7,8 k 9k
3,959
+
1,19 - 1,19
- -
+ +
7,99
14
RANGKA BATANG
 Pada Konstruksi Rangka Batang (KRB), perhitungan matriks
kekakuan elemen [ K ] berdasarkan kasus rangka batang 2
Dimensi. Gaya yang bekerja hanya tarik dan tekan aksial saja,
sedang gaya momen dan lintang tidak terjadi.
 Perhatikan gambar dengan elemen struktur batang dengan

luas A dan Modulus Elastisitas E konstan. Perhitungan
kekakuan elemen hanya mengandung elemen A, E dan empat
titik koordinat, yaitu : xi, xj, yi, dan yj.

Contoh
 Suatu rangka batang dengan susunan sebagai
berikut: 10t 3
2t 4
600
1
2
4m
 Diket: Luas, A = 20 cm2

◦ Modulus of elasticity : 2 x 106 kg/cm2
 Ditanya: Gambar perubahan bentuk dan gaya dalamnya
y,v
j
c = cos 
j pj
L qj
cui
d
 i
pi
i ui qi
x,u
Elemen Rangka Batang, dengan sudut Elemen Rangka Batang setelah

 pada bidang xy perpindahan titik ui > 0, titik lain tetap

Pertama, harus menghitung :
L= x j - x i   y j - y i 
2 2
x j - xi
C = cos  =
L
y j - yi
S = sin  =
L
Perpendekan aksial cui menghasilkan gaya tekan aksial
 AE 
F =   cu i
 L 
Dimana : x dan y merupakan komponen dari ;
pi = - pj = Fc
qi = - qj = Fs
Komponen ini menghasilkan kesetimbangan statis, sehingga diperoleh :
C2 pi
CS qi
AE
ui = pj
L -C2
-CS qj

Hasil yang sama juga akan diperoleh dengan cara memberikan perpindahan pada vi,
uj, dan vj, dimana gaya bekerja sendiri-sendiri. Dan jika 4 dof dengan nilai tidak nol
bekerja bersama-sama, dan dengan superposisi masing-masing elemen matriks
kekakuan, dapat dihitung sebagai berikut :
C2 CS -C2 -CS
CS S2 -CS -S2
AE
K =
L -C2 -CS C2 CS
-CS -S2 CS S2

Hubungan matriks kekakuan dengan gaya dapat ditulis sebagai berikut :
[K]{D} ={F}
C2 CS -C2 -CS ui pi
CS S2 -CS -S2 vi qi
AE
=
L -C2 -CS C2 CS uj pj
-CS -S2 CS S2 vj qj
Untuk kasus khusus :

1. Jika nilai  = 0, sebagai batang horizontal, matriks kekakuan elemen [ K ] 4 x 4
Hanya berisi 4 komponen yang tidak bernilai nol, yaitu :
AE
k11 = k33 = -k13 = -k31 =
L
1 0 -1 0
0 0 0 0
AE
K =
L -1 0 1 0
0 0 0 0

1. Jika nilai  = 90, sebagai batang vertikal, matriks kekakuan elemen [ K ] 4 x 4
Hanya berisi 4 komponen yang tidak bernilai nol, yaitu :
AE
k22 = k44 = -k24 = -k42 =
L
0 0 0 0
0 1 0 -1
AE
K =
L 0 0 0 0
0 -1 0 1

Sebuah Konstruksi Rangka Batang dengan luas A
dan Modulus Elastisitas E yang sama, seperti
pada Gambar
4 3 5
L
4 5 6 7
v
1 u 2
1 3
2
L L
Hitunglah matriks kekakuaan masing-masing elemen

Perumusan untuk mencari nilai matriks kekakuan elemen dengan sudut  :
C2 CS -C2 -CS
CS S2 -CS -S2
AE
K =
L -C2 -CS C2 CS
-CS -S2 CS S2
Batang 1, 2 dan 3 merupakan batang horizontal, sehingga  = 0o

Maka : [ K1 ] = [ K2 ] = [ K3 ]
1 0 -1 0
0 0 0 0
AE
K1 =
L -1 0 1 0
0 0 0 0

Batang 4 dan 6 merupakan batang diagonal dengan sudut  = 60o
Dimana : C = cos 60o = 0,5
S = sin 60o = 0,866
Maka : [ K4 ] = [ K6 ]
0,250 0,433 -0,250 -0,433
0,433 0,750 -0,433 -0,750

AE
K4 =
L -0,250 0,433 0,250 -0,433
-0,433 -0,750 0,433 0,750
Batang 5 dan 7 merupakan batang diagonal dengan sudut  = 300o

Dimana : C = cos 300o = 0,5
S = sin 300o = -0,866
Maka : [ K5 ] = [ K7 ]
0,250 -0,433 -0,250 0,433
-0,433 0,750 0,433 -0,750

AE
K5 =
L -0,250 0,433 0,250 -0,433
-
0,433 -0,750 0,433 0,750

0.335 0.128 -0.250 0.000 0.000 0.000 -0.085 -0.128 0.000 0.000
0.128 0.192 0.000 0.000 0.000 0.000 -0.128 -0.192 0.000 0.000
-0.250 0.000 0.671 0.000 -0.250 0.000 -0.085 0.128 -0.085 -0.128
0.000 0.000 0.000 0.384 0.000 0.000 0.128 -0.192 -0.128 -0.192
[K]10X10 = A.E 0.000 0.000 -0.250 0.000 0.335 -0.128 0.000 0.000 -0.085 0.128
0.000 0.000 0.000 0.000 -0.128 0.192 0.000 0.000 0.128 -0.192
-0.085 -0.128 -0.085 0.128 0.000 0.000 0.421 0.256 0.000 0.000
-0.128 -0.192 0.128 -0.192 0.000 0.000 0.256 0.384 0.000 0.000
0.000 0.000 -0.085 -0.128 -0.085 0.128 0.000 0.000 0.421 0.000
0.000 0.000 -0.128 -0.192 0.128 -0.192 0.000 0.000 0.000 0.384
3.35E-01 1.28E-01 -2.50E-01 0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 -8.53E-02 -1.28E-01 0.00E+00 0.00E+00
1.28E-01 1.92E-01 0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 -1.28E-01 -1.92E-01 0.00E+00 0.00E+00
-2.50E-01 0.00E+00 6.71E-01 0.00E+00 -2.50E-01 0.00E+00 -8.53E-02 1.28E-01 -8.53E-02 -1.28E-01
0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 3.84E-01 0.00E+00 0.00E+00 1.28E-01 -1.92E-01 -1.28E-01 -1.92E-01
[K]10X10 = 0.00E+00 0.00E+00 -2.50E-01 0.00E+00 3.35E-01 -1.28E-01 0.00E+00 0.00E+00 -8.53E-02 1.28E-01
0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 -1.28E-01 1.92E-01 0.00E+00 0.00E+00 1.28E-01 -1.92E-01
-8.53E-02 -1.28E-01 -8.53E-02 1.28E-01 0.00E+00 0.00E+00 4.21E-01 2.56E-01 0.00E+00 0.00E+00
-1.28E-01 -1.92E-01 1.28E-01 -1.92E-01 0.00E+00 0.00E+00 2.56E-01 3.84E-01 0.00E+00 0.00E+00
0.00E+00 0.00E+00 -8.53E-02 -1.28E-01 -8.53E-02 1.28E-01 0.00E+00 0.00E+00 4.21E-01 0.00E+00
0.00E+00 0.00E+00 -1.28E-01 -1.92E-01 1.28E-01 -1.92E-01 0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 3.84E-01

6.71E-01 0.00E+00 -2.50E-01 -8.53E-02 1.28E-01 -8.53E-02 -1.28E-01
0.00E+00 3.84E-01 0.00E+00 1.28E-01 -1.92E-01 -1.28E-01 -1.92E-01
-2.50E-01 0.00E+00 3.35E-01 0.00E+00 0.00E+00 -8.53E-02 1.28E-01
[K]7X7 = -8.53E-02 1.28E-01 0.00E+00 4.21E-01 2.56E-01 0.00E+00 0.00E+00
1.28E-01 -1.92E-01 0.00E+00 2.56E-01 3.84E-01 0.00E+00 0.00E+00
-8.53E-02 -1.28E-01 -8.53E-02 0.00E+00 0.00E+00 4.21E-01 0.00E+00
-1.28E-01 -1.92E-01 1.28E-01 0.00E+00 0.00E+00 0.00E+00 3.84E-01
1.81E+00 2.85E+00 1.09E+00 -1.68E+00 1.94E+00 1.46E+00 1.67E+00

2.85E+00 -4.26E+00 2.92E+00 6.31E+00 -7.28E+00 -1.25E-01 -2.15E+00
1.09E+00 2.92E+00 4.12E+00 -2.24E+00 2.59E+00 1.94E+00 4.48E-01
-1
[K] 7X7 = -1.68E+00 6.31E+00 -2.24E+00 -3.61E+00 6.12E+00 1.12E+00 3.34E+00
1.94E+00 -7.28E+00 2.59E+00 6.12E+00 -5.77E+00 -1.30E+00 -3.86E+00
1.46E+00 -1.25E-01 1.94E+00 1.12E+00 -1.30E+00 3.03E+00 -2.24E-01
1.67E+00 -2.15E+00 4.48E-01 3.34E+00 -3.86E+00 -2.24E-01 1.94E+00

-1
Matriks Beban { R } {D} = [K] {R}
0 -1.43E+04
-5000 2.13E+04
0 -1.46E+04
{R}7X1 = 0 {D}7X1 = -3.15E+04
0 3.64E+04
0 6.23E+02
0 1.07E+04

Matriks {D} Global Matriks Gaya Dalam
0.00E+00 F1H -0.02

F1V 2500.00
0.00E+00
F2H 0.00
-1.43E+04
2.13E+04 F2V -5000.00
[D]10X1 = F3H 0.00
-1.46E+04
F3V 2500.00
0.00E+00
[F]12X1 = F4H = 0.00
-3.15E+04
F4V 0.00
3.64E+04
F5H 0.00
6.23E+02
F5V 0.00
1.07E+04

Analisa Struktur

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Analisa Struktur

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mekanika Teknik Terapan

Endah Wahyuni, S.T. (ITS), M.Sc. (UMIST), Ph.D (UM)

Copyright: Dr Endah Wahyuni 1

Copyright: Dr Endah Wahyuni 2

 Computer Analysis of Structures

Note: Percentage can be changed according

Copyright: Dr Endah Wahyuni 4

It is usual to use a generic symbol for the element, the

1 2 5 6 19 22 23 34 

 In case: (AB)C = A (BC)

Copyright: Dr Endah Wahyuni 6

 Subtraction is treated as negative addition

Copyright: Dr Endah Wahyuni 7

 To multiply a matrix by a scalar quantity, each

Copyright: Dr Endah Wahyuni 8

Copyright: Dr Endah Wahyuni 9

Copyright: Dr Endah Wahyuni 10

a11 a12 ... a1n

Copyright: Dr Endah Wahyuni 14

 Salah satu cara yang digunakan untuk menyelesaikan

 Metode Kekakuan dikembangkan dari persamaan

Copyright: Dr Endah Wahyuni 16

Copyright: Dr Endah Wahyuni 17

Copyright: Dr Endah Wahyuni 18

Keterangan : 0 = tidak aktif; 1, 2, 3, …., =aktif

Copyright: Dr Endah Wahyuni 21

U2, P2 U4, P4 gaya perpindahan

P1 K11 K12 K13 K14 U1

Copyright: Dr Endah Wahyuni 23

P2 = K21 . U1 + K22 . U2 + K23 . U3 + K24 . U4

P3 = K31 . U1 + K32 . U2 + K33 . U3 + K34 . U4

P4 = K41 . U1 + K42 . U2 + K43 . U3 + K44 . U4

Copyright: Dr Endah Wahyuni 24

 Jika U2 = 1 dan U2 = U3 = U4 = 0 , maka :

 Jika U3 = 1 dan U2 = U3 = U4 = 0 , maka :

 Jika U4 = 1 dan U2 = U3 = U4 = 0 , maka :

U2’ = 1 P1’ = K12

U3’ = 1 P1’ = K13

U4’ = 1 P1’ = K14

K11 K12 K13 K14

Gambar (a) (b) (c) (d)

Copyright: Dr Endah Wahyuni 28

Copyright: Dr Endah Wahyuni 29

Sebuah balok statis tak tentu seperti pada gambar

Menentukan keaktifan ujung-ujung elemen

Menentukan matriks tujuan DOF : 2 2 rotasi

Copyright: Dr Endah Wahyuni 31

Copyright: Dr Endah Wahyuni 32

Copyright: Dr Endah Wahyuni 33

Untuk mendapatkan deformasi ujung-ujung aktif struktur, maka digunakan

Copyright: Dr Endah Wahyuni 34

Menghitung invers matrik kekakuan global [ Ks ]-1

Deformasi untuk masing-masing elemen

Copyright: Dr Endah Wahyuni 36

Copyright: Dr Endah Wahyuni 37

Elemen 1 : { P1 } = [ K1 ] {U1}+ { PR1 }

Copyright: Dr Endah Wahyuni 39

Menggambar gaya-gaya dalam :

Copyright: Dr Endah Wahyuni 41

Menggambar gaya-gaya dalam :

Copyright: Dr Endah Wahyuni 45

Copyright: Dr Endah Wahyuni 49

Copyright: Dr Endah Wahyuni 54

Copyright: Dr Endah Wahyuni 55