Antybiotyk Dawkowanie Wskazanie

PROFILAKTYKA 1)1000mg Niewielkie zabiegi na wyrostku:

ANTYBIOTYKOWA w augumentin -germektomia
miejscu zabiegu: 2)600mg klindaycyny -resekcja
60 min przed zabiegiem 3)750mg ampicyliny z -wyłuszczenie torbieli
sulbaktamem p.o -replantacja zęba
4)500-750 -implantacja
cefuroksym -profilaktyka u dzieci z niedoborem (Neutrofile poniżej
5)500mg 1.8 10^9/L -Cameron)
azytromycyny 60-180
min przed Nie są wymagane kolejne dawki po zakończeniu zabiegu
6)500mg chyba że będą później powikłania zapalne w gojeniu rany
metronidazolu przed lub jeśli zabieg był na tkankach w stanie zapalnym
Profilaktyka 1)Amoksycylina: RYZYKO ENDOCARDITIS(też endo,nici retrakcyjne i
antybiotykowa ze Dorośli: 2000mg szlifowanie pod protetykę gdzie ryzyko krwawienia)
względu na ryzyko Dzieci 50mg/kg mc WYSOKIE:
zapalenia wsierdzia: 60 2)Ampicylina jak nie -Wszczepione sztuczne zastawki serca
min przed zabiegiem można doustnie: -Epizod endocarditis w wywiadzie
2000mg i.v lub i.m. u -Wady wrodzone serca
dorosłych a u dzieci -Chirurgiczne wytworzone zespolenie systemowo płucne
*Profilaktyka również: -w 50mg/kg 30 min ŚREDNIE:
cukrzycy(szczególnie I) przed -Wady nabyte serca
-ciężkie choroby nerek -Nabyte dysfunkcje zastawkowe
-w sanacji bezwzględnej ALERGIA NA -Przerostowa kardiomiopatia
PENICYLINY: -Wypadanie zastawki mitralnej
3) Klindamycyna BRAK RYZYKA ENDOCARDITIS:
600mg; dzieci -Ubytek otworu wtórnego w przegrodzie przedsionka
20mg/kg - stan po plastyce ubytku w przegrodzie przedsionka lub
4) Azytromycyna lub komory
Klarytromycyna -Stan po pomostowaniu aortalno-wieńcowym
500mg; dzieci -Wypadanie zastawki mitralnej bez przecieku zwrotnego
15mg/kg mc -Stan po gorączce reumatycznej bez dysfunkcji zastawek
-Wszczepiony rozrusznik
POŹNIEJ po zabiegu
nie kontynuujemy
Penicylina V (Ospen) 1 000 000 – Zakażenia paciorkowcowe gr A,B i Viridans
1 500 000 jm co 8 -Migdałki
godzin doustnie -Plauta-Vincenta
-Róża
-Promienica
-Kiła
Bezpieczna w ciąży i przy karmieniu – brak jakichkolwiek
dowodów na szkodlowy wpływ na płód
Kloksacylina (Syntarpen) 500-1000 mg co 6 Zakażenia gronkowcowe(MRSA), sepsa, zapalenie kości,
godzin. wewnątrzczaszkowe powikłania zapaleń zęba
1h przed lub 2h po Ale raczej nie I rzut bo stosunkowo duże dawki potrzeba.
posiłku

Amoksycylina Dorośli: 500mg co 8 h

Zakażenia tkanek miękkich, bakteryjne zapalenie kości
(Duomox,Novamox) lub 750mg co 12h (ale słaba penetracja kostna), Aktywna na E.foecalis.
profilaktyka wsierdzia.
Duomox in tabl: Dzieci ogólnie: Ze względu na słabą penetrację tkanki kostnej nie
125,250,375,500,750,100 15-25 mg/kg/dawkę i powinno się jej stosować jako I rzut w zapaleniach tkanki
0 3 razy dziennie 1 kostnej lub ropnych zębopochodnych zakażeniach kości
dawka szczękowych!!!
Ospamox (250mg/5ml),
proszek lub 500mg/5ml Dzieci(I rzut): I RZUT U CIĘŻARNYCH I KARMIĄCYCH
proszek w butelce do * 8-15 kg : 125mg co Brak jakichkolwiek dowod na zły wpływ na płód.
sporządzania zawiesiny 8h lub 250mg co 12h Niewielkie ilości przenikają do mleka.
* 15-30kg : 250mg co
8h lub 375 mg co 12h NIE WOLNO U MONONUKLEOZY I BIAŁACZKA
*30-45kg: 375mg co LIMFATYCZNA
8h lub 500mg co 12h
W profilaktyce przy natychmiastowej implantacji 4 dni
Generalnie u dzieci przed i 10 dni po! (lub klindamycyna – str 451 Perio)
antybiotyk jak jest
powyżej 39’C W replantacji całkowicie zwichniętych zębów -przez 2
gorączki i objawy w tygodnie.
j.u.

W ANUG:
250-500 mg = 3x1
przez 7 dni
Amoksycylina + kwas Dorośli i dzieci I rzut w leczeniu zakażen zębopochodnych
klawulonowy powyżej 12r.ż:
(Augumentin, Amoksiklav) 375 mg co 8 h Profilaktyka przed ekstrakcją zębów mądrości: 500mg +
625g co 12h 125 mg = 625mg
Augumentin proszek do Można zwiększyć do
zrobienia zawiesiny 1000mg co 12h Profilaktyka przed
doustnej: implantacją,resekcją,germektomią,wyłuszczeniem
-156,312,457 mg / 5ml Dzieci od 3 m.ż. do 2 torbieli,replantacją: 1000mg p.o. 60 min przed
roku życia: zabiegiem i nie trzeba kontynuować po
25-45mg/kg mc/dobę zabiegu(antybiotyk po zamknieciu rany nie przeniknie do
w 2-3 dawkach ranypooperacyjnej! Naczynia zamknięte po urazie bo
podzielonych organizm zamyka je aby nie krwawiło)

Dzieci powyżej 2 r.ż.: W antykoncepcji przez okres antybiotykoterapii B-

37,5-75mg/kg laktamami i do 7 dni po dodatkowe niehormonalne
mc/dobę w 3 metody antykoncepcji.
dawkach
podzielonych Tetracykliny są bakteriostatyczne i zmniejszają
efektywność bakteriabójczą b-laktamów.
Cefadroksyl (Duracef, 1000-2000 mg w 2 I rzut w gronkowcowym zapaleniu mieszków,czyraczności
Biodroxil) dawkach i
podzielonych na
dobe I rzut w powikłanych zakażeniach tk. Łącznej twarzy i szyi
przez paciorkowce gr. A + S.Aureus

Bezpieczny w ciąży i przy laktacji

Cefuroksym aksetyl Dorośli i dzieci -Większość zakażeń chirurgicznych,
(Zinnat) powyżej 12r.ż.: -Zakażenia kości szczękowych i stawu
-250-500 mg co 12h -Bardzo dobrze penetruje tkankę kostną – skuteczny w
In tabl: Niemowlęta i dzieci zębopochodnych
125,250,500mg do 12 r.ż.: -gronkowcowa sepsa( czyrak/czyraczność jako punkt
Lub granulat do zawiesiny: - 20mg/kg m c / dobę wyjścia)
125,250/5ml w 2 dawkach -sepsa głownie gronkowcowa,
podzielonych -zakażenie kości i stawów
-Profilaktyka (rownie skuteczny co augumentin jeśli nie
przekracza czas zabiegu 150min)
Bezpieczny w ciąży i przy laktacji
NIE W ROPNYCH WEWNĄTRZCZASZKOWYCH
POWIKŁANIACH (nie przenika)
Erytromycyna 1200-1600 mg na - II lub III rzut S.Pneumoniae
(Erythromycinum) dobę w 3-4 dawkach -Zakażenia skóry
podzielonych -Nie stosuje się już jej w profilaktyce endocarditis.
Zamiast jej z makrolidow lepiej azytromycyna lub
1h przed posiłkiem klarytromycyna.
- P.acnes ( I rzut)
MOŻNA W CIĄŻY i u karmiących (ale niektóre ksiązki
uważają, że nie)
Chwilowo może być hepatotoksyczny u kobiet ciężarnych
ale wraca do normy po odstawieniu leku.
Skuteczna alternatywa dla amoksycyliny jeśli zakażenie
nie objęło tkanek płodu bo tam jest zbyt małe stężenie
aby zwalczyć drobnoustroje.
Klatromycyna (Klacid tabl Dorośli: 500-1000 mg -I rzut przy H.Influenze
250 i 500mg lub granulat w 2 dawkach -Wrażliwe na nią są też M.Catarrhalis, S. pneumoniae i S.
do zawiesiny 125 i 250mg podzielonych pyogenes
/5ml) Dzieci o masie - II rzut w profilaktyce endocarditis w przypadku alergii na
powyżej 8kg: 15m/kg penicyliny
mc / 24h w 2 -Leczenie wspomagające w zakażeniach zębopochodnych
dawkach -I rzut przy H. Pylori
podzielonych - Profilaktyka osłonowa
Dzieci poniżej 8 kg : - Nie w ciąży (kat C)
7,5mg/kg mc /24h w -Może być interakcja z diazepamem,
2 dawkach kodeina,tramadolem,amiodaroenm,werapamilem itp. Ze
podzioelonych względu na ten sam metabolizm przy udziale CYP3A4 – str
62 farma)
Spiramycyna-Makrolid 3mln j.m. co 12h lub -Toksoplazma Gondii
(Rovamycine tabl 1,5mln i co 8h w ciężkuch - Periodontologia – ostre zapalenia przyzębia (I rzut)
3mln j.m) zakażeniach

Dzieci p.o: 150 00

jm/kg mc/co 8-12h
Azytromycyna-Makrolid 500 mg raz na dobę - Zakażenia zębopochodne -bardzo skuteczny w
(Sumamed in tabl przez 3 dni zapobieganiu i leczeniu
125,500,600 -Jedna z alternatyw dla amoksycyliny w profilaktyce
LUB In caps 250mg) Dzieci: 10mg/kg mc endocarditis
raz na dobę przez 3 - Actinomyces + Propionibacterium (promienica)
(Oranex in tabl 125 lub dni - Zębopochodne zakażenia około szczękowe
500 / granulat do - Przewlekłe zakażenia promienicze
sporządzania syropu 100 i W ropniu
200mg/5ml) przyzębnym 500mg 1 I RZUT w ropniu przyzębnym (niekoniecznie podajemy
raz dziennie przez 3 jeśli nie ma obniżonej odporności)
dni
(aternatywnie
augumentin 625 –
2x1 przez 5 dni)

1h przed lub 2h po
posiłku
Doksycyklina (Doxycycline I doba – 200mg , -Osteomylelitis głownie przez gronkowce wrażliwe
caps 100mg, kolejna doba 100mg -Podajemy dopiero po antybiogramie a nie jako I rzut
Doxycyclinum) - Actinomyces (promienica)
BEZWZGŁEDNIE PRZECIWSKAZANE W CIĄŻY (kat D)
Przeciwskazane do 9 r. ż.

MOGĄ BYĆ STOSOWANE U KARMIĄCYCH ale teoretycznie

nawet niskie stężenie może przebarwiać zęby dziecka.
Klindamycyna Dorośli i dzieci po -Profilaktyka endocarditis
(Clindamycin tabl 300 i 14r.ż =300-600 mg co - II rzut w zakażeniach zębopochodnych
600mg, Dalacin C camps 8h (niektórzy uważają, że I rzut nawet ale ze względu na
75,150,300mg i granulat ciężkie powikłania lepiej II rzut)
do sporządzania syropu Dzieci powyżej 1 m.ż: - Zapalenia kości
75mg/5ml) p.o: 8-25mg/kg -Bakteryjne zapalenie stawu
mc/24h w 3- -Ropnie górnego i środkowego piętra twarzy
4dawkach -Promienica
podzielonych -Sepsa zagrożnie życia
LUB wg Camerona -Ropowica
10mg/kg/dawkę i tak -Zgorzel gazowa
3 dawki dziennie -P.acnes – leczenie miejscowe

Słaba aktywność MOŻNA W CIĄŻY (Kat B) i przy laktacji!

wobec Gram Ewentualnie małe ryzyko biegunki u dziecka karmionego
ujemnych. Dlatego w
empirycznym NIE w ropnych zapaleniach wewnątrzczaszkowych (nie
podawaniu w przenika)
ostrych,
uogólnionych NIE stosować z makrolidami(antagonizm)
zakażeniach
zębopochodnych Nie łączymy z metronidazolem bo ma prawie takie samo
należy ją kojarzyć z spektrum działania (beztlenowe)
cefalosporynami (np.
cefuroksym bądź Jak silne problemy pokarmowe to odstawiamy i od razu
ceftybuten) metronidazol (krwista biegunka,silne bóle brzucha i
gorączka)
Ważna jest
profilaktyka Zaleca się łączenie z cefalosporynami (cefazolina,
probiotykami! cefuroksym)

Gentamycyna (Garamycin Chirurgia kostna

schwamm – gąbka -Nie w ciąży i raczej nie w laktacji
garamycynowa
miejscowo)
Metronidazol 500mg co 8h -I rzut w Clostridium Difficile
(Metronidazol in tabl -mieszane zakażenia tlenowo-beztlenowe w połączeniu z
250mg) Przyzębie: B-laktamami (4x 250mg lub 3x 500mg p.o przez 10dni)
- połączenie Full
BEZWZGLĘDNY ZAKAZ Mouth Desinfection -I rzut w tężcu
ALKOHOLU do 3 dni po. ( z PVP 7,5-10% lub -II rzut w zgorzeli gazowej
ChX 0,2%) z - II rzut w zakażeniach zębopochodnych szczególnie z b-
Uboczne: antybiotykoterapią: laktamami (Amoksycylina, Cefuroksym, Cefaklor)
hepatotoksyczny, Amoksycylina 500mg -Zapalenie kości szczęk
nefrotoksyczny, + metronidazol 250- - Sepsa
zaburzenia smaku, 500 mg = 3 razy
kserostomia, wysypki, dziennie przez 7 dni Bezpieczne w ciąży (kat B) ale lepiej zastąpić go
parestezje drgawki, klindamycyną. Ale u karmiących lepiej nie podawać
neuropatie LUB fluorochinolon: chyba, że trzeba bo brak dobrej alternatywy.
obwodowe.Nasilenie Ciprofloksacyna Klindamycyna ma podobne spektrum działania.
działania 500mg + (beztlenowe)
antykoagulantów metronidazol 500mg AGRESYWNE ZAPALENIE PRZYZĘBIA UOGÓLNIONE lub
– 2 razy dziennie UOGÓLNIONE ZAAWANSOWANE PRZEWLEKŁE
przez 8 dni ZAPALENIE PRZYZĘBIA gdy klasyczne leczenie i FMD lub
SDD nie mogą być skuteczne.
 LUB jeśli połączone z Najczęściej zarezerwować tylko do agresywnego
chirugią to antybiotyki ogólne
Augumentin 375-
625mg + ANUG – skuteczny dopiero po 48h
metronidazol 250-
500 mg = 3 razy Nie podajemy antybiotyku jak nie ma w kieszonkach
dziennie przez 7 dni P.gingivalis

W ANUG: Przerwa po na 6 miesięcy w antybiotykoterapii

Metronidazol 250mg
– 3x1 przez 7 dni Antybiotykoterapia w FMD POWINNA BYĆ wdrożona 24h
przed rozpoczęciem instrumentacji poddziąsłowej w
klasycznym z wygładzeniem lub FMD

Chloramfenikol 1-3 razy dziennie Jeśli oko jest zamknięte z powodu obrzęku okolicznych
-0,5% krople do oczu mała ilość do worka tkanek – aby zapobiec zapaleniu spojówek
-1% maść(Cusi spojówkowego Nie w ciąży ani przy karmieniu ani w chorobach krwi
Choramphenicol 1%)
LEKI PRZECIWGRZYBICZE

Nystatyna (Nystatyna tabl Dorośli: -Kandydoza j. ustnej i gardła

500 000j.m.; granulat do 100 000- 500 000 j.m.
sporządzania zawiesiny co 6h po posiłku jako Można profilaktycznie w antybiotykoterapii z grzybicami
doustnej 100 000j.m/1ml) zawiesina (100tys p.pokarmowego w wywiadzie
j.m. na 1 ml) lub Mniejsza skuteczność z miejscowo aplikowanym
tabletki (500tys.) ketokonazolen i flukonazolem a także klotrimazolem.
rozpuszczalne w Częściej nawroty po nystatynie.
jamie ustnej
Nie wchłania si e z przewodu pokarmowego
Dzieci: do 14r.ż.: 1-
2mln jm na 24h Nie wchodzi w istotne interakcjie z innymi lekami
Dzieci do Można w ciąży (kat A)
3r.ż=400tys-
1mln/dobę
Dzieci do 3miesiąca
życia=200-
400tys/dobę
Natamycyna: Miejscowo na błonę Grzybobójczo i pierwotniakobójczo.
-Natamycyna – tabl 25mg śluzową w postaci Zakres p-grzybiczy podobny do nystatyny. Nie wchłania
-Pimafucin -krem 20mg/g zawiesiny doustnej się z p-pokarmowego.
lub kremu 1-4 razy na -Można w ciąży (kat A)
dobę przez 2-
3tygodnie.
Gdy brak poprawy po
7-10 dniach rozważyć
opornośc lub inną
etioogię
Mikonazol (Daktarin – żel 2% żel na zmiany w -Grzybobójczy
do stosowania w jamie j.ustnej -Bakteriobójczy dla gronkowca i paciorkowca
ustnej 2%) -Kandydoza j.ustnej i gardła
2-4 razy na dobę -Nadkażenia grzybicze
miejscowo i po
ustąpieniu zmian
jeszcze przez 7 dni
Itrakonazol (Orungal kaps p.o. popijając coca- -Aspargiloza zatok
100mg) colą nie z sokiem -Rozległa, wieloogniskowa grzybica jamy ustnej i skóry
grejpfrutowym - Przy zaburzeniu odporności jak jest rozległa grzybica

I doba 200mg x2 Nie w ciąży (kat C) ale tylko w 1 trymestrze. Teoretycznie

Kolejne doby 200mg w II i III trymestrze można –chociaż może lepiej
x 1 na dobę. Jeśli amfoterycyna B gdyż ma kat B(jeśli pokrywa się
dłużej niż miesiąc to porządane działanie)
skontrolować
czynność wątroby
Flukonazol (Fluconazole Doustnie po obfitym -I rzut w rozległej wieloogniskowej jamy ustnej gardła i
kaps 50 i 150 mg) posiłku przełyku
Diflucan – kaps I doba 200mg x 1 -Przy obniżeniu odporności
50,100,150,200mg II i kolejne 100 mg x 1
przez 7-14dni

A w przewlekłych
zanikowych
50mg/24h przez 14
dni

W Profilaktyce 50-
400mg/24h w
zależności od
indywidualnego
ryzyka

Dzieci p.o: 6-12mg/kg

mc/24h – w
pierwszych dniach
życia te same dawki
ale w odstępach 72h
Clotrimazol (Mycelex) Zapalenie kątów ust

PRZECIWWIRUSOWE: 20mg/kg/dawkę co -Wczesne pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

Acyklowir 5h 1 dawka -U pacjentow z obniżoną odpornością najpóźniej w ciągu
pierwszych 72h ale niektórzy twierdzą, że bez obniżonej
Jedynie w fazie odporności też można
MOŻNA PROFILAKTYCZNIE pęcherzyków
u chorych z opryszczką wprowadzamy czyli Można paracetamol 15mg/kg/dawkę co 4h
nawrotową 2g/dobę 2 dni w ciągu 72h. W opryszczce też można kremy z 5% acyklowirem, 1%
przed operacją(sic!) Doustnie 200mg 5 pancyklowirem,vratizolin, 10% krem z dokosanolem,
razy dziennie lub pasta cynkowa przez 7dni co 3h. Można też płukać
400mg 3 razy 5%lidokainą lub 2%% żele na śluzówki
dziennie przez 5-
10dni Można płukać wywarem z liści szałwii
LUB:
-walacyklowir Zmiany pęcherzowe na wargach i śluzówkach to
doustnie 0,5g 2razy przeciwskazanie do planowych zabiegów
dziennie 5-10dni
LUB
-famcyklowir
doustnie 500mg 3
razy dziennie przez 7
dni
 ŚRODKI ZNIECZULENIA MIEJSCOWEGO

Lidokaina ( Maksymalna dawka: -Można przy ciężarnych i karmiących

Xylocaine 2%, 200 mg lub 3mg/kg -Antyarytmicznie
Lignocainum m.c. -Przenika do mleka matk ale nie powoduje działań
hydrochloricum 1-2%, 500 mg lub 7 mg/kg nieporządanych u noworodka
Xylodont – z adrenalino, m.c (z nor) W płukankach 5% np. w HSV lub Półpaści
Xylonor – z
noradrenaliną)
Bupiwakaina Maks: -Kardiotoksyczny
(Bupivacainum 0,25 lub 150mg lub 1-2 mg/ -Długo działa ale dopiero po 15-20min
0,5) kg m.c dla zdrowej -Kategoria C w ciąży. Szczególnie kardiotoksyczna w III
(Marcaine 0,5%) osoby trymestrze
-Ale inne badania (str 147 farma) mówią, że potencjalnie
bezpieczna w ciąży
-Zastosowanie w j.ustnej tylko do długotrwających
zabiegów oraz d oblokad w neuralgii nerwu V
-Ważny wywiad co do leków nasercowych
Mepiwakaina (Mepidont Maksymalna: -Zdolność naczynioskurczowa
3%, Scandonest 3%) lub 400mg bez, a -Miotoksyczna
złożone 2% 500mg z -Wysoka penetracja łożyska!!
a)Mepidont 2% z nor/adrenaliną (nie wolno w ciąży kat. C)
adrenaliną -Tam gdzie przeciwwskazana adrenalina tam czysty
b)Scandonest 2% z Scandonest (on sam jest naczynioskurczowy)
noradrenaliną -Neurotoksyczność
Prylokaina (krem Emla) Maks: 400mg -może wywołać met hemoglobinemie
-odtrutką jest błękit metylenowy
Metabolizm wąrobowy który jest słaby w prenatalnym
okresie
Artykaina ( Maksymalne 500mg - 2 stopniowy rozkład jako jedyny ( 90-95% w osoczu a 5-
-Citocartin 4% 6,6-7 mg /kg m.c. 10% w wątrobie)
-Ubistesin 4% -Niska toksyczność leku w porównaniu do lido
-Septanest ) Nie u dzieci z -Bardzo dobra penetracja do tkanki kostnej
niedoborem esterazy -Może być w ciąży!! Najbezpieczniejsza ale bez
osoczowej adrenaliny.(Niektórzy mowią, że nie ale po chwili na innej
stronie książki, że jednak najbezpieczniejsza)
-Nie udowodniono, że dodatek 15ug epinefryny lub
norepinefryny może być szkodliwy dla tkanek płodu ALE
możliwe że wywołuje skurcz tętnicy macicznej i
następowe niedokrwienie mięśnia macicy
-Kardiodepresyjnie może działać
-Wyjątkowo dobra penetracja tkanki kostnej
Ropiwakaina (Naropin) Max dla dorosłego -Naczynioskurczowe
675mg -Długotrwały efekt
-bezpieczna w ciąży

Adrenalina Ciśnienie przed -Przeciwskazania:

zabiegiem nie może -nadczynność tarczycy
przekraczać 180/110 -Astma
-Arytmia
Nie powinno się jej -Miażdżyca
stosować do -Cukrzyca
miejscowego -Niewydolność krążenia (można do ciśnienia 154/99 ale
hamowania w rozcięczeniu 1:200 000 a nie 1:100 000)
krwawienia bo -Padaczka
początkowo zwęża -Jaskra
 naczynia ale później -Zaburzenia nerek
wtórnie je rozszerza. -Nerwica
-nie stosowaniu Inhibitorów MAO lub trójcyklicznych
antydepresantów
-Wady serca
-Hipertermia w róznych chorobach
-Ciąża – Epinefryna KAT C
Nie udowodniono, że dodatek 15ug epinefryny lub
norepinefryny może być szkodliwy dla tkanek płodu ALE
możliwe że wywołuje skurcz tętnicy macicznej i
następowe niedokrwienie mięśnia macicy

-U dzieci polecane 1:200 000

LEKI PRZECIWBÓLOWE

W ciąży NLPZ można tylko w I i II trymestrze: Ketoprofen, Ibuprofen,Diklofenak,Naproxen

PARACETAMOL – Można w I , II i III trymestrze jako jedyny
W chorobach nerek nie stosować NLPZ ani paracetamolu(metabolizm nerkowy)-lepiej tramal
NLPZ można łączyć z Paracetamolem. NLPZ można też łączyć ze słabym opioidem np. kodeiną.

U Dzieci najlepiej np. w przypadku 8 latek usunięto kilka zębów:

-Przed zabiegiem paracetamol 20mg/kg doustnie 30 min przed zabiegiem
-Po zabiegu – ibuprofen 10mg/kg oraz paracetamol 15mg/kg co 6h lub 30 min przed spaniem
-Jeśli boli po mijaniu znieczulenia to można oksykodon w syropie 0,1mg/kg co 4-6h. 2-3 dawki
NLPZ 1500-3000mg na W chir stomatolog ograniczone tylko do:
ASA: dobę (3-6 tabl) Osteomyelitis
-Aspirin tabl 500mg Zap. Stawu ssż
-Polopiryna tabl 500mg Alveolitis – miejscowo Nipas
Nie można w ciąży ani w laktacji
Nie można do 12r.ż (zespół Reya)
NLPZ Na początku 25mg co -Jeden z najsilniejszych NLPZ
Indometacyna: 8h -W ostrych stanach zapalnych
-Metindol tabl 25mg Max dobowa 200mg -Hamuje agregację płytek ale słabiej od ASA
-Metindol retard 75mg Spożywać popijając -DZIAŁA PRZECIWOBRZĘKOWO
mlekiem podczas -Ale dużo nieporządanych objawów z pokarmowego
posiłku
NLPZ 120-180mg/dobę w j/w ale przewlekłe stany a nie ostre
Acemetacyna (prolek 2-3 dawkach
indometacyny)
-Rantudil forte kaps 60 mg
Rantudil retard kaps 90mg
NLPZ p.o 75-150 mg na - ten silny NLPZ najlepiej w skojarzeniu z paracetamolem
Diklofenak dobę w 2-3 dawkach -mało nieporządanych z pokarmowego od innych NLPZ
-Voltaren (tabl 50mg lub o podzielonych -Ostrożnie z chorobami wątroby!
przedluzonym uwalnianiu -podczas posiłku i -Ale uwaga na wstrząs anafilaktyczny
75/100mg) popijać dużą ilością -W Niemczech i Austrii to 65% rynku chir stomatolog-
płynu >diklofenak
-Majamil – tabl 25 /50 mg -MOŻNA u karmiących
Dzieci p.o.: 1mg/kg
mc. Co 8h

Dzieci p.o. 1-
3mg/kg/24h w 3
dawkach
podzielonych LUB
150mg/24h
NLPZ Dorośli: 200-400mg -Choroba wrzodowa nie stanowi bezwzględnego
Ibuprofen – słaby: co 4-6h przeciwskazania bo jest głownie wchłaniany w jelitach a
Ibuprofen, Nurofen,Ibum Dzieci: 5- nie w żołądku
10mg//kg/dawkę i -NAJBARDZIEJ POLECANY w Polsce w chiur stomat
max 4 dawki na dobę -małe powikłania gastryczne
MAX u dzieci to -małe zdolności antyagregacyjne
40mg/kg/24h lub -ALE krótki czas działania
MAX 2g/24h MOŻNA u karmiących

Najlepiej u dzieci
Paracetamol lub
ibuprofen
NLPZ Po 12 r.ż. ssać 1 tablk
-Nie ma danych o skuteczności w chirurgii
Flurbiprofen co 3-6h (max 5 stomatologicznej
-Strepsils DoloIntensive /dobę) -Działa miejscowo w chorobach j/u i gardła
(tabletki – 1 tablk ma -NIE WOLNO w III trymestrze ciąży ze względu na
8,75mg ) standardowe powikłania NLPZ w tym okresie ciąży
NLPZ: Dorośli 150- -Silniejszy od Ibuprofenu czy paracetamolu
300mg/dobę w 2-3 -Częściej powikłania gastryczne
Ketoprofen dawkach -Dlatego jest II rzutem w średnich dolegliwościach po
ibuprofenie i paracetamolu
-Ketonal – caps 50mg Lub raz na dobę jak -Szybko wchłaniany
-Ketonal forte – caps kapsułki o -Max stężenie od 0,5-2h
100mg przedłużonym -Hamuje agregację płytek ale słabiej niż ASA
uwalnianiu -Lepiej tolerowany od innych NLPZ u pacjentów z astmą
aspirynową
LEK PODCZAS -Działa silniej przeciwbólowo niż paracetamol ale bez
POSIŁKU I DUŻO różnicy w stosunku do obrzęku i szczękościsku i działań
POPIJAĆ nieporządanych
NLPZ Dorośli: p.o. 250- W przypadku pooperacyjnych extrakcjach przy
Naproksen 500mg co 12h nieskuteczności ibuprofenu u nietolerancji ketoprofenu
-Naproxen – tabl 200mg Max dobowa 1250mg -wyższa skuteczność przeciwbólowa niż paracetamol
-Można u karmiących
Dzieci tylko
wyjątkowo!
Dzieci:
5mg/kg m c co 12h
Max 10-20mg/kg/24h
NLPZ Doustnie niezależnie -hamuje COX -2 -bez powikłań gastrycznych
Celekoksyb (Celebrex kaps od posiłków: -Zarezerwowane dla pacjentów gdzie istnieje znaczne
100 /200mg) 200mg raz na dobę ryzyko powikłań górnego odcinka przewodu
lub 100mg 2 razy na pokarmowego
dobę -PAMIĘTAĆ o przeciwskazaniach ze strony kładu sercowo-
naczyniowego
-Nie wykazuje agregacji płytek
Nieopioidy: Doustnie najlepiej -Można u astmy oskrzelowej
podczas posiłków -Hamuje degradacje chrząstki w zwyrodnieniach stawów
Nimesulid 200mg dobę w 2 I tam jest polecany przeciwbólowo
-Aulin – tabl 100mg lub dawkach -Polecany w neuralgii nerwów czaszkowych
granulat 100mg -mniej skuteczny od koksybów w chirurgii poekstrakcyjnej
Benzydamina -Płyn do płukania Miejscowo przeciwzapalnie, znieczulająco miejscowo i
(tamtum verde) 0,15% odkażająco (przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie)
10-15ml 2-3 razy na
Wyłącznie miejscowo dobę przez 30sek -Ulga w stanach zapalnych j/u i gardła
- aerozol 0,15% -nie działa na owrzodzenia i migdałki
- tabl do ssania 3mg-
3-4 razy na dobę
Acetoaminofen Maksymalna dobowa Przeciwbólowy umierakowany i przeciwgorączkowy
(Paracetamol) 4000mg -zastosowany z Kodeiną i/lub tramadolem SYNERGIZM
-APAP tabl 500mg HIPERADDYCYJNY!!!
-Panadol – 500mg - nie naczco -Całkowity metabolizm w wątrobie (hepatotoksyczny
-Paracetamol – tabl przez metabolit)
500mg Dorośli p.o 500mg co -Nie drażni błony żołądka
4h LUB 1000mg co 6h -Nie hamuje agregacji płytek NIE WPŁYWA NA
KRWAWIENIE
Dzieci 20mg/kg m.c.; -Niemal całkowicie pozbawiony działania
Początkowo 15mg/kg przeciwzapalnego L
Odtrutka w zatruciu – N- m.c co 4h -Słabszy niż naproksen,diklofenak czy ketoprofen
acetylocysteina (ACC) MAX 90mg/kg -Nie wolno z alkoholem!
m.c/24h przez 2 dni a -MOŻNA W ciąży i u karmiących – bezpieczny (kat B we
potem 60mg/kg m.c. wszystkich trymestrach)
Metamizol (Pyralginum Doraźnie 500- -b.skuteczny przeciwbólowy
tabl 500mg) 1000mg jednorazowo -Spazmoloitycznie na m.gładkie
-Może robić niedokrwistość aplastyczną
Max 3000mg dobę -może też spadek ciśnienia ze względu na mięśniówkę
gładką naczyń
U Dzieci TYLKO W BEZWZGLĘDNIE PRZECWSKAZANY W CIĄŻY I LAKTACJI
WYJĄTKOWYCH
przypadkach jak
wysoka gorączka
stanowii zagrożenie
życia
OPIOIDY: 0,5-1mg/kg w 4-6 - 10% à w morfinę
Kodeina dawkach
podzielonych łącząc z Kojarzenie w ekstrakcji 8mek:
-Antidol 15 (tablk 15mg paracetamolem lub -Kodeina + paracetamol (30 i 1000mg)
kodeiny i 500 NLPZ
paracetamolu) -Kodeina + paracetamol +ibuprofen (dawki odpowiednio:
-Ardinex (tabl 30 mg U dzieci tak samo a 20, 500, 400mg)
kodeiny i 200mg wg Camerona 0,5-
ibuprofenu) 1mg/kg m.c co 4h i
-Dafalgan Codeine (tabl MAX 3mg/kg
30mg kodeiny i 500 m.c./24h
paracetamolu)

-Efferalgan Codeine (tabl

musujące 30mg kodeiny i
500 paracetamolu)

-Nurofen Plus (tabl

12,8mg kodeiny i 200mg
ibuprofenu)

-Solpadeine – kaps oraz

tabl musujące 8mg
kodeiny, 500mg
paracetamolu i 30mg
kofeiny

-Talvosilen Forte – caps

30mg kodeiny i 500
paracetamolu
Tramadol Dorośli i dzieciu po -Skuteczny analgetyk
-wyższa skuteczność z 14r.ż.: -mała lekozależność lub tolerancja
paracetamolem niż sam
czysty w większej dawce Początkowo 50mg a -UWAGA – nasila działanie hipotensyjne leków – jeśli go
(tramadol 37,5mg i 325 potem 100-200mg w stosujemy w nadciśnieniu to obowiązkowa kontrola
paracetamol lepszy niż 3-4 dawkach ciśnienia i modyfikacja leków
50mg tramadol) podzielonych
MAX dobowa to Nieporządane:
Poltram – kaps 50mg lub 400mg lub -zawroty głowy
krople doustne 100mg/ml 6mg/kg/24h -nudności wymioty
-suchość w ju
Poltram retard-tabl W przypadku -nadmierne pocenie
100/150/200mg tabletek retard 100- -swędzenie
200mg do 2 razy na
Tramal- krople 100mg/ml dobę Unikać u dzieci z padaczkami,z antydepresantami lub z
lub kaps 50mg wychwytem serotoniny

Tramadol – kaps 50mg Agonisto-antagonista:

Tramal retard – tabl -działanie przeciwbólowe jest samoograniczone – nie

100/150/200 ulega nasileniu mimo zwiększania dawki
-efekt przeciwbólowy pozostaje na poziomie niższym niż
Poltram – kaps 50mg lub w przypadku czystego agonisty
krople doustne 100mg/ml
Poltram retard-tabl
100/150/200mg
ANTAGONISTA: Dożylnie 0,1mg Po przedawkowaniu opioidow agonistycznych
Nalokson in amp jednorazowo lub -likwiduje tez efekt przeciwbólowy
0,4mg/ml 0,4mg
domięśniowo/podskó
rnie
 LEKI NA ZABURZENIA KRWAWIENIA

Kwas traneksamowy U chorych na SKAZY OSOCZOWE:

Exacyl – tabl 500mg, hemofilię i.v. 500mg
roztwór doustny przed zabiegiem i -Hamuje rozpuszczanie skrzepu.
100mg/ml i roztwór do 500mg p.o co 6h - u przyjmujących ANTYKOAGULANTY.
injekcji 100mg/ml przez 7-10 dni INR 2-3,5 nie stanowi przeciwskazania do mało rozległych
zabiegów i NIE odstawiamy leków przeciwpłytkowych.
U osob -Nie pić przez słomkę
przyjmujących - W razie krwawienia w domu opatrunek uciskowy
antykoagulanty : nasączony trombiną lub lekiem antyfibrynolitycznym (np.
płukanki doustne kwas traneksamowy (Exacyl) albo zastosowanie płukanki
przed zabiegiem i 7- z tym lekiem.
10 dni po

U Dzieci 15-20mg/kg
co 6h(4 razy
dziennie)

Wg Camerona
25mg/kg 3 razy
dziennie przez 5-7
dni po zabieg
Kwas E-Aminokapronowy 4000mg p.o. przed SKAZY OSOCZOWE
- tylko doustnie zabiegiem(a nawet 1- -10 razy słabszy od TXA
2 dni przed) a potem -u łagodnej hemofilii
-Acidum e- 1000-4000mg o.o -zabiegi o niedużej rozległości
aminocapronicum – przez 5-10 dni
granulat 500mg/g, syrop
200mg/ml
Witamina C W skazach 2-3 dni SKAZY KRWOTOCZNE NACZYNIOWE
przed 1000mg / dobę - jak jest skaza naczyniowa (rendu-Osler_weber, zespol
w 4-5 dawkach a Hippla, homocystynuria,a także w chorobach tkanki
potem 7 dni po łącznej jak osteogenesis imperfecta) to profilaktyka 2-3
zabiegu dni przed
Dobesylan Wapniowy 3 dni przed SKAZY KRWOTOCZNE NACZYNIOWE
-Calcium Dobesilate – zabiegiem 1000mg
kaps 250mg na dobę w 2 dawkach -poprawia śródbłonek, zwiększa opór włośniczkowy i
podzielonych w zmniejsza przepuszczalność kapilarna, obniża lepkość
trakcie posiłku. osocza i spowalnia rozpad kolagenu
Potem 7 dni po -Duża skuteczność w MIKROANGIOPATII CUKRZYCOWEJ-
zabiegu warto u cukrzyków
Etamsylat 7h przed zabiegiem SKAZY KRWOTOCZNE NACZYNIOWE
-Cyclonamine – tabl jak przewidujemy
250mg krwawienie bo
dopiero wtedy pełne
działanie

A w skazach 3 dni
przed zabiegiem
500mg 3 razy na
dobę i potem przez
5-7 dni po
Rutozyd U chorych na skazy SKAZY KRWOTOCZNE NACZYNIOWE
Rutinoscorbin 25mg naczyniowe 2-3 dni
rutozyd i 100mg wit C przed zabiegiem p.o Musi być z Wit C
20-50mg/dobę w 2
dawkach i potem 5-
7dni po
Jak krwawienie po to
co najmniej 3 dni co
6h
PRZETOCZENIE MASY Jeśli liczba TROMBOCYTOPATIE mogą dodatkowo nasilać NLPZ w
PŁYTKOWEJ w skazach PLT<20tys,/mm.3 to szczególności aspiryna.
krwotocznych płytkowych przetoczyć trzeba.
(wg Camerona 30) Ale też przeciwdepresanty,b-blokery,furosemid,kofeina,
Jeśli powyżej to b-laktamy a nawet wit E mogą pogorszyć
podajemy TXA lub
EACA jak wyżej + Dzieci chore np. w podejrzeniu problemów z
zaopatrzenie rany po krzepnięciem poziom płytek musi być minimum 80 X
Extrakcji 10^9/L a jeśli jesty mało to lepiej endo niż ekstracje aby
uniknąć podawanie plytek
U pacjentów leczonych W przypadku WARFARYNY nie odstawiamy jeśli INR <4. Ale jeśli duży
przeciwkrzepliwie: heparyny zabieg to możemy zmniejszyć dawkę warfaryny aż do
drobnmocząsteczkow uzyskania INR niższe niż 3.
ej (np. enoksaparyna
lub nadroparyna) NIE ALE zawsze unikajmy jakichkolwiek interwencji jak INR
WYMAGAJĄ powyżej 5.
odstawienia leku.
Jedynie osoby które Zmiany INR w zmianach warfaryny widoczne dopiero po
przyjmują wyższe 3-5 dniach.
dawki i planuje się
rozlege krwawe Uwaga warfaryna + amoksycylina = większe krwawienie.
zabiegi – wtedy Również inne antybiotyki zwiększają.
można na 1 dobę
odstawić (okres Jeśli stężenie hemoglobiny jest poniżej 100g/l to lepiej
półtrwania 2-4h) a po unikać leczenia stomatologicznego.
zabiegu po Wg. Camerona konsultacja z hematologiem i jeśli
hemostazie od razu transfuzja to zabieg krotko po transfuzji z profilaktyczną
włączyć antybiotykoterapią
drobnocząsteczkową(
dostają np. do
U pacjentów leczonych ASA przeciwpłytkowe działanie i
dializy)
tak będzie widoczne najwcześniej po 7 dniach bo tyle
czasu powstają nowe płytki z prawidłowym COX.
UWAGA – jeśli pilnie
trzeba wykonać Zaleca się kontrolę krwawienia IVY- jeśl wynosi mniej niż
zabieg a czas jest 20 min nie ma przeciwskazań do odstawienia lub
dłuższy niż 20min to odroczenia zabiegu. Jeśli więcej to internista prowadzący
dopuszcza się może zmniejszyć lub odstawić lek na 3-7dni.
jednorazowe podanie
desmopresyny à
Desmopresyna – W przypadku (antydiuretycznie, wazopresyjnie i hemostatycznie).
syntetyczny analog pacjentow leczonych
wazopresyny przeciwpłytkowo z U chorych na hemofilię A lub chorobę von Willebranda
przedłużonym 0,3ug/kg m.c. we wlewie dożylnym trwającym 15-30min.
Minirin – czasem krawienia Można powtórzyć dwukrotnie co 6-12h.
-tabl 100 i 200mg LUB podaje się
-aerozol do nosa jednorazowo przed
10mg/dawkę ekstrakcją zęba 10mg
-amp 4mg/ml leku
wziewnie,dożylnie
lub doustnie.
TROMBINA – miejscowo. Roztwór 100- Na ranę jałowy nasączony tampon. Można też w domu
2000j.m./ml przez pacjenta jak krwawi.
Suchy preparat
liofilizowany do W przypadku stosowania łącznie z gąbką hemostatyczną
rozpuszczenia 400 i 5000 można użyć suchej postaci liofilizowanej
j.m.
Przechowujemy w lodówce
„Trombina”(Biomed-
Lublin)
Utleniona celuloza W postaci miękkiej Po 2-8min hemostaza w classic a 1-5 min postać Nu-Knit i
-Surgicel Classic gazy którą Fibrillar w większych krwawieniach (polecamy w
-Surgicel Fibrillar rozporowadzamy w stomatologii Fibrillar)
-Surgicel Nu-Knit ranie
Pęcznieją i uciskają, adhezja i agregacja a dodatkowo
przeciwbakteryjnie
Fibrynowe kleje
tkankowe:
-TachoComb
-Tissucol
Kroplówka hemostatyczna Zawiera w 250 ml:
-0,9% chlorku sodu
-5% glukozy
-500mg etamsylatu
-1000 kwasu traneksamowego
-200mg hydrokortyzonu
-1000mg wit C
Farmakoterapia przed zabiegiem
-w ciąży BZDP i barbiturany to kat D
Hydroksyzyna Szybkie działanie (po Powyżej 160/90 nie robimy zabiegów chyba że uda się go
-Hydroxyzinum – tabl 10 i 15-20min) uspokoić np. hydroksyzyną + kaptopryl czy nifedypiną
25mg
-Atrax – syrop 2mg/ml / Dorośli w przypadku Rzadziej niż benzodiazepiny w premedykacji. Lepiej BZDP
tabl 25mg zwyżki ciśnienia na np. midazolam lub diazepam.
tle emocjonalnym:
50-100mg p.o. a w
przełomie
nadciśnieniowym
100mg p.i lub i.m.
Midazolam U dorosłych: Polecany w premedykacji bo działa krótko i nie ma
-Dormicum -tabl 7,5 i 7,5-15mg p.o (30- następowej senności
15mg i amp 1 i 5 mg/ml 60min przed
-Midanium - amp 1 i 5 zabiegiem) lub 0,07- Przeciwlękowo
mg/ml 0,1 mg/kg mc 30 min Uspokajająco
przed zabiegiem. Niepamięć wsteczna
Podobną dawkę 2-3 razy silniej o diazepamu
można na sen na
dzień przed MOŻNA u dzieci. Podobna skuteczność do podtlenku
zabiegiem. azotu jak się poda domięśniowo lub doodbytniczo.

U osób powyżej 65r.ż Korzystne u dzieci 2-8lat, I +II stopien ASA, max 30min
zredukować dawkę o zabieg. Na czczo przed zabiegiem
15% na każdą dekadę
życia
 U dzieci doustnie:
0,3-0,7mg/kg wg
Camerona i max
10mg

U Dzieci: 0,15-0,2
mg/kg m c i.m. lub
dwa razy tyle per
rectum 20-30min
przed zabiegiem
U dzieci roztwór do
iniekcji można też
stosować donosowo

- Szczyt działania po
0,5-1h
-Okres T ½=1-4hq
Diazepam Maksymalne stężenie W premedykacji doustnie
-Relanium- tabl 2 i 5mg dopiero po 60 min i -midazolam jest skuteczniejszy
dopiero wtedy działa.

U dorosłych w
premedykacji: 5-
15mg p.o. 1h przed
zabiegiem
Lub 10-15mg i.m 30
min przed zabiegiem.

Podobną dawkę
można jako lek
nasenny dzień przed
zabiegiem

Po 3.r.ż: 0,5mg/kg m
c
Kaptopryl – hipotensyjny, Doraźnie
zwiększa wyrzut serca bez zmniejszenie
powodowania tachykardii ciśnienia 12,5-25 mg
odruchowej podjęzykowo

Captopril – tabl 12,5, 25,

50mg
Nifedypina Doraźnie zmniejsza Bloker kanału wapnia zmniejsza opór obwodowy i spadek
ciśnienie 20mg ciśnienia robi
Cordafen – tabl 10mg podjęzykowo
Po podaniu 1-2h leżeć
Hydrokortyzon Niedoczynność kory U chorych na niedoczynność kory nadnerczy zwiększa się
nadnerczy (choroba dawkę o 20-50 dziennie 1-5 dni przed zabiegiem ze
Addisona) lub względu na stres i zaburzenia odporności i skłonność do
przysadki chorób dziąseł
 Środki odkażające

Woda utleniona 3%-pobudza Tlen atomowy działa bakteriobójczo,

ziarninowanie wybielająco,odwadniająco, oczyszcza mechanicznie rany i
Peroxygel -żel 3% rozmiękcza strupy
30%-przyżegająco
Skinsept Mucosa- płyn do Do przemywania, oczyszczania i rozmiękczania
odkażania błon śluzowych powierzchni ran
przed zabiegiem (30%,
złożony) 30%-w postaci preparatów złożonych do odkażania jamy
ustnej przed zabiegiem a czasem w leczeniu zakażeń
błony śluzowej

Jod Jodopowidon – do Jodopowidon lepszy przed ekstrakcją niż ChX /H2O2

odkażania skóry i
Jodoform – proszek lub błon śluzowych przed Jodoform- skuteczny odkażający, szczególnie w zropiałych
impgregnowana gaza zabiegami i do ranach. Dodatkowo jest znieczulający miejscowo,
przemywania osuszający i hemostatyczny (np. ropnie,ropne zap
Jodopowidon: zropiałych ran zębodołu). Samodzielnie lub w sączku z kamfenolem
-Polodina-R – aerozol 10%
lub płyn 10% Jodoform – ropne Nie u dzieci i w nadczynności tarczycy
-Povidone Iodine Solutio- rany
roztwór 10% Jodopowidon u dzieci
-Betadine-płyn do poniżej 6r.ż.co 2-
odkażania przed 3mce z
zabiegami 10% umiarkowanym i
wysokim ryzykiem:
1) izolacja wałeczkami
z ligniny
2) osuszenie
3)aplikacja 1-2ml
10% jodopowidonu
na max 2 min
4)osuszenie
5)płukanie

Alkohol Np. w połączeniu w Sam nie działa przetrwalnikobójczo

-Skinsept Mucosa-roztwór tym preparacie:
do odkażania błon -etanol 96%
śluzowych przed -nadtlenek wodoru
zabiegiem 30%
-ChX-20%
Glukonian Max 2 tyg bo ciemne Najskuteczniejszy poza jodopowidonem środek
chlorheksydyny: osady na zębach, odkażający miejscowo zapobiegający poekstrakcyjnej
błonach i języku. Ale bakteriemii.
Chlorheksydyna: odwracalne w Do odkażania błon śluzowych jamy ustnej (0,1-0,5%)
-Corsodyl (0,2 i 0,1% = większości
1mg/g) W ciąży kat B U starszych dzieci w pierwotnej opryszczce 0,2% 10ml
-Eludril 1mg/g Warto w przypadku co4h i np. paracetamol 15mg/kg mc co 4h
odroczenia usunięcia
Skinsept Mucosa – zęba mądrości na W nawracających aftach 0,2% 10ml 3 razy dziennie
złożony płyn do błon kilkadziesiąt godzin
przed zabiegiem j/w przed ekstrakcją Pęcherzowe oddzielanie naskórka,pęcherzyca, język
zalecić płukanie geograficzny wędrujący,przerost dziąseł po
(wzrost pH i bakterii fenytoinie,cykliczna neutropenia, Papillon-
w pericoronitis) Lefevre,przyzębie w HIV,
Diprosone maść 0,5mg/g Wg Camerona steryd miejscowo na afty można ale lepiej
objawowo z płukankami a sterydów w miare unikać u
dzieci
Płukanka antyseptyczna z -Rumień wielopostaciowy wysiękowt (rozległe
minocykliną owrzodzenia lepiej minocykliną niż ChX ale ona też ok)
-Pęcherzyca
3% Dwuwęglan sodu – -Codziennie -neutralizuje kwaśne pH
natrium bicarbonicum przepłukiwać ciepłym -Suchy zębodół (rozwija się w 2-3dobie, leczenie 1-2tyg)
3%dwuwęglanem -oczyszczanie martwiczych tkanek
sodu,metronidazole -W ropnym to samo plus wyłyżeczkowanie ziarniny
m
-Do zębodołu Suchy zębodół:
zakładać -Delikatnie usunąć zalegający włóknik – NIE łyżeczkować
Nipas,Apernyl,Antalv, ani nie drapać ścian
laseroterapię
biostymulacyjną
STOMATOLOGIA DZIECIĘCA –
-najpierw hemostaza ciągłym płukaniem lub osuszaniem kulką waty (jak po 5 min nie przestanie krwawić to
znaczy że zapalenie jest w miazdze korzeniowej i wtedy pulpektomia z obfitym płukaniem podchlorynem sodu)
- pulpotomia miazgi komorowej(4 poniżej podobna skuteczność w zębach mlecznych ) a następnie podkład
(IRM lub Cavit) i odbudowa
Formokrezol Pulpotomia: -odwracalnie hamuje enzymy zapalne i działa
(19%formaldehyd, 35% -5min czas aplikacji bakteriobójczo
trójkrezol, 15% gliceryna, na kikuty miazgi na -Ostrożnie, kontakt tylko na kikuty
31%woda) kulce z waty -WYŁĄCZNIE po uzyskaniu hemostazy – nigdy na
(możliwe, że starczy krwawiącą miazgę
kilka sekund) -Okres półtrwania 1-2min i jest bezpieczny
Siarczan żelaza Mikrobrushem na -tworzy ochronną warstwę żelazowo-białkową
kikuty miazgi na -Jeśli po tym krwawi to pulpotomia lub extrakcja
15sec, następnie -Ostrożnie, kontakt tylko z miazgą
płuczemy i osuszamy -ALE w siekaczach mlecznych lepiej pulpektomie niż
pulpotomie z siarczanem żelaza
Elektrokoagulacja -np. końcówka o -Aparat elektrokoagulacyjny ustawiony na koagulację o
kształcie małej kulki niskiej mocy
-najpierw okolicę -W razie potrzeby w celu kontroli krwawienia można
amputacji powtórzyć
schładzamy wodą, -Po całkowitych 2 sek jak krwawi to pulpotomia lub
która usunie nadmiar ekstrakcja
ciepła
-Po kolei każdy kikut Ostrożnie w stymulatorach serca i innych elektrycznych
-Całkowity urządzeniach wszczepionych
skumulowany czas
wynosi 2sec.
MTA (krzemian -mieszamy i od razu -Dopiero po hemostazie
trójwapniowy, tlenek nakładamy na kikuty Wg D-Ko bezpośrednie pokrycie miazgi:
bizmutu, krzemian specjalnym 1) zatamować krwawienie 30sec watką nasączoną 5,25
dwuwapniowy, glinian nakładaczem lub NaOCl
trójwapniowy i siarczan plastikową szpatułką 2) przełukać wodą destylowaną i delikatnie osuszyć
wapnia) 3) nałożyć na obnażoną miazgę o pow. 0,5 do 4 mm^2
4)odsączyć nadmiar wilgoci jałową watką
5) odczekać 15min
6) założyć podkład GI
AMPTUACJA CVEKA: Lek np. miazge AMPUTACJA CZĘŚCiOWA cveka 1-2mm zębów stałych
-Wodorotlenek wapnia pokrywamy niedojrzałych lub jak trzeba to więcej
-MTA bezpośrednio -najpierw hemostaza płukaniem wodą!
nietwardniejącym
-lub Ledermix (pasta Ca(OH)2 a na to -Też przy urazach z obnażeniem miazgi i niedojrzałym
antybiotykowo- twardniejący wierzchołkiem
steroidowa) Po tym leku podkład -Ważne jest zaby pokryć wodorotlenkiem żywą miazgę a
IRM lub Cavit i nie skrzepy! Alternatywnie Ledermix
Kontrola RTG po 6-8tyg a odbudowa -Potem GI i potem kompozyt
potem po roku -Może być wykonywana na każdym poziomie długości
kanału!!
Ledermix – pasta 1. Opracowanie Apeksyfikacja przy martwej miazdze a nieuformowanym
1g zawiera: kanału 1 mm od korzeniu.
a)Med. Active: wierzchołka
-Triamcinolone acetonide 2. Uwaga na cienkie Kontrola co 3-6 miesięcy a najlepiej wymieniać
10.0mg ściany wodorotlenek co 2-3 miesiące.
-Demeclocycine calcium 3.Podchloryn 1%
30.21mg 4. Ledermix do Utworzenie mostu zmineralizowanego trwa do 18
b)Med. Inactive : kanału a następnie miesięcy a potem gutta percha ale ostrożnie przy
-CaCl2 CaOH2 wierzchołku
-ZnO 5. Po 1-2tyg We wtłoczeniu zawsze endo i Ledermix do 3 miesięcy a
-Triethanolomine wymieniamy potem CaOH2 przez 3 miesiące a potem gutta percha.
opatrunek na -Jeśli rozwój niezakończony to wodorotlenek dłużej-
nietwardniejący apeksyfikacja
CaOH2
6. Wodorotlenek Jeśli b.wczesne stadium rozwoju to można poczekać pod
dobrze kontrolą do saomistnej reerupcji – kontrola co 2 tyg
kondensujemy aby Do wypełnienia kanałow wybitych stałych zębów przed
przylegał w
replantacją (zakończony rozwój lub niezakończony ale z
wierzchołku(np. objawiamy zakażenia inaczej nic nie robimy i
kulka waty) replantujemy bez endo. Jeśli wierzchołek <2mm -robimy
7.Zamykamy GI lub endo) Potem po 3 miesiącach wymieniamy na CaOH2 a
IRM(ZnOE) po 6-12 miesiącach gutta percha jak nie ma zapalenia.

Przy replantacji unikamy przez 3 miesiące po urazie

CaOH2 gdyż może spowodować stan zapalny więc lepszy
jest Ledermix bo zapobiega resorpcji zapalnej i hamuje
osteoklasty.
18%HCL (z pumeksem lub Najpierw pokrywamy POSTĘPOWANIE W ZMĘTNIENIACH I PRZEBARWIENIACH
bez niego) dziąsła pastą Orabase
do ochrony miękkich Uwaga – szkodliwa dla szkliwa i tkanek miękkich –
tkanek ostrożnie
-Koferdam i Po usunięciu białych zmętnień zęby mogą wydawać się
uszczelniamy bardziej żółte.
lakierem kopalowym
(koferdam możemy ALTERNATYWY:
pokryć -37% wytrawiacz z mieszaninia z pumeksem
dwuwęglanem sodu -lub polerowanie wiertłem wolframowym z wieloma
dla neutralizacji) nacięciami
-Po każdej z tych metod 2% obojętny fluorek sodu a
-Papkę z pumeksem potem polerowanie pastą polerską(biały kolor)
na gumowy kielich
wolnoobrotowy i -OSTATNIE BADANIA POKAZAŁY ŻE LEPIEJ to co poniżej
10sec i spłukujemy (CPP-ACP lub CPP-ACPF)
wodą dokładnie.
Można max 10 razy
powtórzyć
CPP-ACP (amorficzny -Najpierw szkliwo Zmętnienia, przebarwienia fluorozy itp.
kompleks fosfopeptydu podchlorynem sodu -W głębszych potem kompozyt
kazeinowego np.. Tooth w celu denaturacji Stabilizuje Ca, fosforany i Fluor i remineralizuje wczesne
Mousse) białka zmiany. Aplikacja najlepiej po szczotkowaniu zębów pastą
CPP-ACPF (fluorek z fluorem (na łyżkach lub palcem lub szczoteczką) 1-2 razy
amorficznego dziennie – w domu.
fosfopeptydu
kazeinowego i fosforanu
wapnia)
PERIODONTOLOGIA

Prefgel (24% gel EDTA o Pokryć korzeń na 2 Do pokrycia recesji korzenia jakąkolwiek metodą
ph 6,7 ) – w zestawie min i potem spłukać
Emdogain NaCL
1% roztwór tetracykloiny Kondycjonowanie korzenia przy pokrywaniu recesji

Kwas cytrynowy Kondycjonowanie korzenia przy pokrywaniu recesji. Brak

istotnych różnic między roztworem tetracykliny
PerioChip ® Nie wywołuje LDD- przewlekłe zapalenie przyzębia gdy pojedyncze
Chlosite ® oporności. Podać do głębokie powyżej 5mm kieszonki oporne na klasyczne
Periocol ® możliwie suchej leczenie niechirurgiczne
kieszonki.
Chlorheksydyna
24h najwyższe
Żelatyna podawana stężenie
miejscowo Przez 4 dni też b
wysokie
Około 7 dnia dopiero
wymagane stężenie
w kieszonce
Periodontal Plus Ab® - Po skalingu j/w + np. wokół implantu jak PD>5mm
resorbowana nić poddziąsłowym i po
kolagenowa tetracyklina wygładzeniu Nie podawać ogólnie antybiotyku przez 6 miesięcy ze
cementu – do względu na oporność
kieszinki na 10 dni
najlepiej pod cement
chirurgiczny
Arestin ® - 2% tetracyklina Po podaniu do j/w + np. wokół implantu jak PD>5mm
– mikrokapsułki kieszonki w płynie
resorbowalne dziąsłowym jest Nie podawać ogólnie antybiotyku przez 6 miesięcy ze
wyższe stężenie niż względu na oporność
MIC przez 14 dni
Atridox ® - polomer 10% 2 strzykawki należy j/w + np. wokół implantu jak PD>5mm
doksycykliny zmieszać przed
podaniem do Nie podawać ogólnie antybiotyku przez 6 miesięcy ze
kieszonki i ten żel względu na oporność
szybko tam umieścić
– tam stwardnieje.
MIC 7 dni potem
degraduje się w 28
dni.
Periostat ® 20 mg 2 razy dziennie Wskazania do niskich dawek doksycykliny jest uogólnione
przez 2-9 miesięcy zaawansowane przewlekłe zapalenie przyzębia lub
(najlepiej 3-6 zapalenie przyzębia w chorobach ogólnoustrojowych np.
miesięcy) cukrzyca

Kosztowne
 40mg dziennie nie wywołuje oporności itp. I nie wywołuje
Aktywny nikotynizm zmian mikrobiologicznych w kieszonkach ALE hamuje
spowoduje że po 9 resorpcje kości w kieszonkach, działa na tkankę łączną i
miesiącach nie zmniejsza zapalenie i wolne rodniki.
będzie dużo korzyści
Betadine 10% ® 0,5% do chłodziwa Poddziąsłowe przepłukiwanie kieszonek po skalingu
Povidone Iodyne Solutio skalera poddziąsłowym
Teva
PV Jod ® Lub 7,5%-10% do Tania i skuteczna metoda dla łagodnego (3-5mm) i
przepłukiwania średniozaawansowanego(5-7 mm kieszonki) uogólnione
- Roztwory jodopowidonu kieszonek (powyżej 30% miejsc) przewlekłego zapalenia przyzębia
5% formalina Pobrany materiał -materiał powinien mieć tkankę chorą i zdrową
-przechowujemy w temp wycięty klinowo lub -JEŻELI planujemy immunohistochemiczne lub
pokojowej oligobiopsją(nr 20 immunofluorescencyjne badanie NIE można w formalinie
igła- jeśli zmiany lecz w soli fizjologicznej i w ciągu 1h do labolatorium w
pokryte niezmienioną celu zamrożenia lub od razu zamrożenie w suchym lodzie
błoną)lub wycięcie lub ciekłym azocie
pętlą elektryczną
całości lub kawałka WYCIĘCIE W CAŁOŚĆI w przypadku:
-mały guzek
-podejrzenie czerniaków
-melanoplakia
W PRZYPADKU NACZYNIAKÓW NIE WYCINAMY
96% skażony spirytus Utrwalenie wymazu, -Metoda złuszczania z powierzchni zmiany z nadżerek lub
rozmieszczonego owrzodzeń
wcześniej na -Przeciwskazanie to leukoplakia bo powierzchnia jest zbyt
szkiełkach zrogowaciała i nie uzyskamy nic z głębszych warstw
podstawowych
dokonuje się w
spirytusie. Po 20 min
utrwalania wymaz
może być wyjęty i
wysuszony lub może
pozostawać w
roztworze
utrwalającym
AFTY:

Przed leczeniem aft NAWRACAJĄCYCH należy wyeliminować choroby ogólne (zespół Behceta, Choroba
Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit, celiakia, zespoł złego wchłaniania, niedobory hematyn,
neutropenię.

Miejscowo w łagodnej postaci Dodatkowo w nasilonych dolegliwościach

-Sterydy -Miejscowo 0,25% roztwór hydrokortyzonu w
-NLPZ postaci aplikacji powierzchniowej lub zroszenia
-znieczulające błony (tylko w gabinecie)
-ściągające: -Łagodny preparat można dodatkowo do domu dla
*kortykosterydy chorego
*roztwory tetracykliny np. 5% -Jeśli są grube nekrotyczne warstwy przez kilka dni
*benzydaminy można enzymatycznie usunąć masy np. papainą
*chlorheksydyny DODATKOWO W CIĘŻKIEJ
-lub przyspieszające gojenie np. Solcoseryl -badanie krwi na żelazo,glukoze, B12,nietolerancji
glutenu lub pasożyty u dzieci
Jak jest nadwrażliwość pokarmowa to afty mogą -Można stosować witaminy A,C,D,PP.kwas
powodować: kawa,herbata,kakao,pomidory,cytrusy, foliowy,Fe
brokuły, orzechy
 -Można też ogólnoustrojowo sterydy w licznych
wykwitach występujących przez wiele tygodni np.
Prednisolon 20-40mg przez 7 dni potem przez 7 dni
połowa

Kserostomia: żucie gumy z ksylitolem, pastylki stymulujące gruczoły ślinowe ( STT, Saliva orthana),
farmakologiczna (cholinomimetyki bezpośrednie: pilokarpina / lub inhibitory acetylocholin esterazy:
neostygmina,fizostygmina), substytuty śliny z mucyną lub karboksymetyloceluloza (płukanka,spray,żel) oraz
płukanie solą fizjologiczną lub roztwór sody oczyszczonej (1 łyżeczka na szklankę letniej wody po posiłkach i
bezpośrednio przed snem). Orbit white ma sodę oczyszczoną.

SZYNOWANIE
Podwichnięcie – 2 tygodnie
Wysunięcie(ekstruzja)-2 tygodnie
Zwichnięcie całkowite – 2 tygodnie
Zwichnięcie boczne – 4 tygodnie
Złamanie korzenia (w 1/3 wierzchołkowej i 1/3 środkowej części korzenia) – 4 tygodnie
Złamanie kości wyrostka zębodołowego- 4 tygodnie
Złamanie korzenia (w 1/3 przyszyjkowej części korzenia) – 4 miesiące

Elastyczne tymczasowe materiały bezpośrednie : Protemp, Luxatemp,Isotemp,Provipond,Acrytemp

Błony śluzowe
Postępowanie z pacjentem leczonym hematologicznie:

Niedokrwistość gdy stężenie hemoglobiny spada:

-U mężczyzn poniżej 8,7mmol/l (14,0 g/dl)
-U Kobiet poniżej 7,8mmol/l(12,5g/dl)

Przed chirurgią wyrównujemy Hb i hematokryt: (przetoczenie koncentrat krwinek cz,żelazo w niedoborze,wit

B12 lub kwas foliowy, erytropoetyna lub immunosupresja)
Granulocytopenia gdy neutrofie poniżej 1,5g/l
Limfocytopenia poniżej 1,0g/l

OCENA HEMOSTAZY: liczba Plt, czas APTT, czas protrombinowy

LEKI PRZECIWZAKRZEPOWE:
1.Przeciwpłytkowe(antyagregacyjne) 2.Leki przeciwkrzepliwe:
a) antagoniści wit K:
a) inhibitory cykooksygenazy: -acenokumarol (Acenocumarol WZF,Sintrom)
-ASA(Acard,Bestpirin,Polocard) -Warfaryna(Warfin)
-indobufen(Ibustrin)
b) heparyny i heparynoidy:
b) pochodne tienopirydyny: -heparyna niefrakcjonowana(Heparinum
-Klopidogrel (Plavix,Clopidix,Areplex,Zyllt,Trombex) WZF,Coaparin)
-tiklopidyna(Ticlid,Aclotin,Ticlo,Ifapidin) -heparyny drobnocząseczkowe
-prasugrel (Effient) (Fragmin,Clexane,Fraxiparine,Fraxodi)
-fondaparynuks(Arixtra)

c) bezpośrednie inhibitory trombiny, tzw.gatrany

-dabigatran(Pradaxa)

d) inhibitory aktywnego czynnika X tzw. Bany:

-Rywaroksaban(Xarelto)

Leki antyagregacyjne stosujemy też w przewlekłych zapaleniach kości szczęk

Leczenie stomatologiczne po zabiegach inwazyjnych kardiologicznych można przeprowadzić w okresie powyżej

4-6 tyg po CABG(przęsłowanie aortalno wieńcowe), PTCA(przeskórna plastyka wieńcowa) i po zawale(po tym
czasie pełna stabilizacja blaszki miażdżycowej).

Ogólne zasady miejscowego postępowania

1. Stosujemy środki obkurczające w znieczuleniu(np. adrenalina). NIE MA poważnych powikłań nawet w
pierwszych tygodniach po zawale jeśli zaaspirujemy
2. Szycie plus spongostan itp.
3. Opatrunek uciskowy nasączony trombiną lub lekiem antyfibrynolitycznym (np. kwas traneksamowy
(Exacyl) albo zastosowanie płukanki z tym lekiem.
4. Okład z lodu co najmniej 30 min po zabiegu
5. W razie krwawienia w domu opatrunek uciskowy, okład z lodu, płukanie jamy ustnej roztworem
kwasu traneksamowego!

1. Pacjenci chorzy w prewencji wtórnej:

Stwierdzono, że przyjmowanie ASA w dawce (325mg/24h – w praktyce bierze się nawet mniej) przez kila dni
przed zabiegiem ekstrakcji zęba NIE ZROBIŁO RÓŻNICY W KRWAWIENIU w porównaniu do tych co nie
przyjmowali ASA. PRZERYWANIE LECZENIA PRZECIWPŁYTKOWEGO NIE JEST WSKAZANE u chorych stosujących
go przewlekle.
2. Pacjenci w ramach prewencji pierwotnej (małe ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych)

Można odstawić bez konsekwencji ASA na 7 dni przed zabiegiem i powrócić 24h po.

3. Pacjenci z podwójną terapią przeciwpłytkową (ASA + klopidogrel lub prasugrel)

NIE WOLNO W ŻADNYM wypadku odstawiać ASA a możliwość odstawienia klopidogrelu zależy od czasu ostrego
zespołu wieńcowego lub od czasu i rodzaju zabiegu kardiologicznego:
-KLOPIDOGRELU NIE WOLNO odstawić nawet na jeden dzień przez:
a) 12 miesięcy od ostrego zespołu wieńcowego
b) 6-12 miesięcy od implantacji stentu uwalniającego leki DES do tętnicy wieńcowej
c) 1-3 miesiące od implantacji stentów metalowych BMS
PODANIE PODSKURNIE HEPARYNY ZAMIAST ASA/KLOPIDOGRELU TO BŁĄD!

Jeśli minął ten okres to po zasięgnięciu opinii prowadzącego kardiologa można odstawić klopidogrel na 5 dni
przed zabiegiem ale utrzymywać ASA co najmniej 75mg/24h. Powrócić z leczeniem jak najszybciej – a u tych co
hemostaza jest dobrze kontrolowana już po 24h.

4. Najczęstsze DAK(doustne antykoagulanty) to acenokumarol i warfaryna. Atraumatyczne usunięcie zęba

nawet u INR 4 – bez znaczenia w porównaniu do kontrolnej.

W MAŁYM i POŚREDNIM ryzyku krwawienia nie ma koniecznośći przerywania DAK przed zabiegiem jeśli INR
wynosi 2-3,5. Jego oznaczenie musi być wykonane w ciągu 24h przed zabiegiem lub dzień przed. Z racji, że
każda ekstrakcja może się okazać powikłana to lepsze INR 2.

W DUŻYM ryzyku krwawienia +małe ryzyko zakrzepowo -zatorowe pisemna konsultacja. Po niej możemy
Acenokumarol odstawić 2-3dni przed zabiegiem a warfarynę 4 dni przed aby INR spadło poniżej 1,5. Powrót do
leczenie DAK najpóźniej następnego dnia. Jeśli zabieg jest rozległy to MAX okres odstawienia DAK to 7dni.

5. DUŻE ryzyko krwawienia + pośrednie/duże ryzyko powikłań zakrzepowo zatorowych -> terapia pomostowa
-Włączenie 24h po odstawieniu DAK heparyny drobnocząsteczkowej podawanej podskórnie w dawce
terapeutycznej 3-4dni przed zabiegiem w przypadku warfaryny a 2-3dni w przypadku acenokumarolu. Ostatnia
iniekcja powinna nastąpić 24h przed operacją (połowa dobowej dawki leczniczej).
-Heparyne drobnocząsteczkową należy wdrożyć 12-24h po zakończeniu operacji. Chyba że rozległy zabieg to
opóźniamy do 48-72h po zabiegu.
-Powrót do leczenie DAK zwykle 24-48h po zabiegu (najwcześniej 12h). Na początku podajemy doustnie leki
wraz z heparyną drobnocząsteczkową do momentu gdy INR jest terapeutyczne. Zwykle około 5 dni
-Po terapii pomostowej kontrola INR co tydzień przez 2-3tyg.

6. Jak jest konieczność szybko dużego rozległego zabiegu stomatologicznego z dużym ryzykiem krwawienia u
pacjenta przyjmującego DAK zaleca się doraźne podanie dożylne lub doustne małych dawek witaminy K (2,5-
5mg). Jeśli jest konieczne bardzo szybkie odwrócenie działania leku
przeciwkrzepliwego to dodatkowo stosuje się przetoczenie osocza świeżo mrożonego (FFP – fresh frozen
plasma)

7. U pacjentów przyjmujących heparyny drobnocząsteczkowe – analogiczne postępowanie do terapii

pomostowej. Ostatnią dawkę heparyny 24h przed zabiegiem. Jeśli dawka jest tylko raz dziennie to chory
otrzymuje połowę dawki.
Jeśli chory dostaje heparynę drobnocząsteczkową w dawce profilaktycznej to ostatnie podanie najpóźniej 12h
przed zabiegiem. Powrót do podawania heparyny po 12-24h po kontroli hemostazy po zabiegu.

8. Duże ryzyko powikłań zakrzepowo zatorowych +duże krwawienie i rozległe inwazyjne zabiegi à najlepiej
szpital