Abhiyantriki Mahavidyalayatil Vidyarthyanmadhil Vaidnyanik Mulyancha Abhyas

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 4

Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies,

Online ISSN 2278-8808, SJIF 2018 = 6.371, www.srjis.com


PEER REVIEWED JOURNAL, SEPT-OCT, 2018, VOL- 6/47

vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy fo|kF;kZae/khy oSKkfud ewY;kapk vH;kl

,u- ,u- ykaMxs1, Ph. D. & oS’kkyh vkj lksuo.ks2


1
M.A, M.Ed, Ph.D, Lkkusx:
q th fo|kizcks/khuh] loZlekos’kd f’k{k.k’kkL= egkfo|ky;] f[kjksnk
2
izk/;kfidk] xaxkekbZ f’k{k.k’kkL= egkfo|ky;] uxko] /kqGs-
Email : vaishaliparesh28@gmail.com

Abstract
izLrqr la’kks/ku vH;klkr la’kksf/kdsus vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy eqys vkf.k eqyh ;kaP;ke/khy oSKkfud
ewY;kapk vH;kl dsyk- ;k vH;klkr U;kn’kkZpk vkdkj 120 gksrk- vH;klkrhy fo|kF;kZaps oSKkfud ewY;kaps
ekiu dj.;klkBh la’kksf/kdsus ekxZn’kZd MkW-,u-,u-ykaMxs ;kaP;k ekxZn’kZukrqu r;kj dsysyh LofufeZr oSKkfud
ewY; pkp.khpk mi;ksx dj.;kr vkyk- vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy eqys o eqyh ;kaph rqyuk dsyh vlrk
R;kaP;krhy Qjd (0-05) lkFkZdrk Lrjkoj lkj.kh t ewY; (1-98) vkys- izkIr t ewY; lkj.kh t ewY;kis{kk deh
vkys Eg.kwu nksu e/;eku xq.kkadke/khy Qjd y{kkr ?ks.;klkj[kk ukgh Eg.ktsp vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy
eqys o eqyh ;kaP;ke/khy oSKkfud ewY;kr lkFkZ Qjd vk<Gqu ;sr ukgh-

Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com

izkLrkfod
vktps ;qx gs foKku ;qx vkgs- ;k foKku ;qxkr uouohu Kkukph fufeZrh gksr vkgs-
Kku fufeZrh gks.;kP;k vusd dkj.kkaiSdh ,d dkj.k Eg.kts la’kks/ku gks; - la’kks/kukeqGs uohu
fu;e] rRos] fl/nkar ;kapk ‘kks/k ?ksryk tkrks- la’kks/ku gs f’k{k.k {ks=kiqjrs e;kZfnr ulrs rj
brj {ks=krgh mi;qDr vkgs-
vkt vki.k oSKkfud ;qxkr okojrks vkgksr vktP;k vkiY;k thoukpk izR;sd {k.k
foKkukus O;kiyk vkgs- ;kph tk.kho ek= Qkj FkksM;k eaMGhauk vlrs - dkj.k r’kh tkf.ko
lokZaukp vlrh rj oSKkfud “‚Vhdksukpk tk.khoiwoZd ifjiks‛k dj.;kph vko’;drk Hkklyh
ulrh- foKku Eg.kts eqyr% Kkulk/kuk gks;- Kkukpk v[kaM ‘kks/k gks;- Kkukcíyvxnh ‘kq/n
Lo#ikr ize
s ghp foKkukph izjs d ‘kDrh gks;- ÃÖé‛Vhcíy d/khgh u lai.kkÚ;k dqrqgykrqu
foKkukpk tUe >kkyk-
foKku ;qx vlqu ns[khy orZeku i=krhy ckrE;k okpY;k rj vaxkyk ‘kgkjs
vkY;kokpwu jkgr ukgh- vtqugh yaxksVh yko.kkÚ;k vkfnoklha iklwu rs egkuxjh eqacbZP;k
xxupaqch bekjrhae/kqu vkarjjk™Òüß; O;kikj dj.kkÚ;k m|ksxirhai;Zar vkf.k uqdrhp let ;sÅ
ykxysY;k lkr o‛kkZP;k ckydkaiklwu rj lRrjhP;k ifjiDo] izkS<] o;Ld O;Drhai;Zar /keZ]
tkr] fyax]Hkk‛kkizns’k vlk dks.krkgh viokn u djrk vkivkiY;k ikrGhoj vkivkiY;k

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies


MkW- ,u- ,u- ykaMxs & oS’kkyh vkj lksuo.ks
(Pg. 11331-11334) 11332

lks;huqlkj va/kJ/nk lkaHkkG.kkjs vkf.k R;kaps leFkZu dj.kkjs yksd cf?krys dh ;k vQkV
izxrhpk ekunaM dks.krk v’kh cGdV ‘kadk eukr mRiUu gksrs-
mnk- ?kqcMhph rLdjh cka/kdke O;olk;hdkalkBh dsyh tkrs- dqByh okLrq cka/kY;kuarj okLrq
iqtukyk ?kqcM vlsy rj vkiyh HkjHkjkV gksrs v’kh letqr vkgs - R;keqGs okLrqiqtukr
?kqcMkpgh iwtu dsya tkra ?kqcMkph rLdjh gksrs-
vkiY;k lektkrhy fo|kF;kZauk vf/kd pkaxys foKku f’k{k.k feG.;kph Qkj
vko’;drk vkgs- R;keqGs m|kpk fi<hps ‘kkL=K] ra=K vkf.k dq’ky dkexkj vf/kd pkaxys
curhy- vkt va/kJ/nk fo#/n oSKkfud“‚Vh ;kpk lrr la?k‛kZ pkyysyk fnlrks - vusd yksd
va/kJ/nsps cGh iMrkr foKkukrhy peRdkj letkowu ?ks.;kph R;kph r;kjh ulrs - oSKkfud “
‚Vhdksukpk ifjiks‛k djk;pk Eg.kts ‘kkL=h; “‚Vhdksukrwu fopkj dj.ks- dks.krhgh xks‛V
vH;klrkauk R;kekxpk dk;Zdkj.kHkko letkowu ?ks.ks ex fu‛d‛kZ dk<.ks Eg.kts oSKkfud
“‚Vhdksu gks;-
oSKkfud “‚Vhdksu gs ewY; oSKkfud euksHkkokph #to.kwd ;k xkHkkrRok’kh lacaf/kr vkgs -
‘kkGk] egkfo|ky;kae/kwu fo|kFkhZ f’k{k.k ?ksÅu vkiY;k Hkkoh thoukpk ik;k etcwr djhr
vlrkr Eg.kwu R;kaP;ke/;s oSKkfud ewY; #tfo.;klkBh iz;Ru dsys ikfgts - izFke o‛kZ
vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy fo|kFkhZ gs dqekjkoLFksrhy fo|kFkhZ vlrkr ;k o;krhy
fo|kF;kZae/;s oSKkfud ewY; fdrir #tys vkgsr ;kpk vk<kok ?ks.;klkBh ;k fo|kF;kZaph
izLrqr la’kks/kukr fuoM dsyh vkgs-
 leL;k fo/kku %
vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy fo|kF;kZae/khy oSKkfud ewY;kapk vH;kl
 la’kks/kukph mf|‛Vs %
1- vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy izFke o‛kZ izos’khr fo|kF;kZae/khy oSKkfud ewY;kaps ekiu
dj.ks-
2- vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy izFz ke o‛kZ izos’khr eqys vkf.k eqyh e/khy oSKkfud ewY;kph
rqyuk dj.ks-
 ‘kwU; ifjdYiuk %
vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy izFz ke o‛kZ izos’khr eqys vkf.k eqyh e/khy oSKkfud ewY;kapk
e/;eku] xq.kkadkr lkFkZ Qjd vk<Gqu ;sr ukgh-
 Lka’kks/kukph e;kZnk %
izLrqr la’kks/kukph e;kZnk iq<hyizek.ks

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies


MkW- ,u- ,u- ykaMxs & oS’kkyh vkj lksuo.ks
(Pg. 11331-11334) 11333

1- izLrqr la’kks/ku gs /kqGs ‘kgjkrhy vfHk;kaf=dh egkfo|ky;kiqjrsp e;kZnhr vkgs-


2- izLrqr la’kks/kukr vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy izzFke o‛kZ izos’khr fo|kF;kZapkp lekos’k
vkgs-
3- izLrqr la’kks/kukr 120 fo|kF;kZapkp lgHkkx dsyk vkgs-
 la’kks/ku i/nrh %
izLrqr la’kks/kukr la’kksf/kdsus losZ{k.kkRed la’kks/ku i/nrhpk okij dsyk vkgs -
 tula[;k %
/kqGs ‘kgjkrhy foukvuqnkfur vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy izFke o‛kZ izos’khr fo|kFkhZ
izLrqr la’kks/kukph tula[;k vkgs-
 U;kn’kZ %
izLrqr la’kks/kukr /kqGs ‘kgjkrhy foukvuqnkfur vfHk;kaf=dh egkfo|ky;kpk lekos’k
dsyk vkgs-
/kqGs ‘kgjkr ,dw.k nksu fouk $vuqnkfur vfHk;kaf=dh egkfo|ky; vkgsr- ykWVjh
i/nrhus ckiqlkgsc f’kokthjko nsojs vfHk;kaf=dh egkfo|ky;kph fuoM dsy h- egkfo|ky;krhy
izFke o‛kZ izos’khr 250 fo|kF;kZaiSdh ;k“fPNd uequk fuoM i/nrhus 120 fo|kF;kZaph fuoM
dsyh vkgs-
izLrqr la’kks/kukr Lka’kksf/kdsus Lo izekf.kr dsysyh ‘oSKkfud ewY;’ ;k izekf.kr pkp.kh
Onkjk ekfgrhps ladyu dsys xsys vkgs- ;k pkp.khe/;s ‘oSKkfud ewY;’ ;k pkj ?kVdkaoj
vk/kkfjr ,dw.k 46 iz’u vkgsr- ldkjkRed iz’u 24 o udkjkRed iz’u 22 vkgsr -
 la[;k’kkL=h; lk/kus %
e/;eku] izek.kfopyu o Vh xq.kkadkOnkjk ekfgrhps fo’ys‛k.k dsyy
s s vkgs -
rDrk Ø-1 eqys vkf.k eqyh ;kaP;ke/khy oSKkfud ewY;kP;k rqyukRed ekfgrhps fo’ys‛k.k
e/;eku izek.kfopyu Lokf/kurk t ewY; izkIr t ifjdYiuspk R;kx
M SD ek=k df 0-05 ewY; @Lohdkj
fyax N
eqys 56 175-48 21-84
118 1-98 0-05 Lohdkj
Ekqyh 64 175-67 18-81
Lkkj.kh Ø-1 e/;s eqykae/khy oSKkfud ewY;kps e/;eku xq.kkad 175-48 rlsp eqyhae/khy
oSKkfud ewY;kaps e/;eku xq.kkad 175-67 vkgs- gk Qjd lkFkZd vkgs- fdaok ukgh gs
rikl.;klkBh t ewY; dk<ys vlrk (0-05) vkys vkgs- Lokf/kurk ek=k (df) 118 djhrk
(0-05) ;k lkFkZdrk Lrjkoj lkj.kh t ewY; (1-98) vkgs- izkIr t ewY; gs lkj.kh t ewY;kis{kk

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies


MkW- ,u- ,u- ykaMxs & oS’kkyh vkj lksuo.ks
(Pg. 11331-11334) 11334

deh (0-05< 1-98) vkgs- ifj.kker% ‘kwU; ifjdYiuspk fLodkj dsyk- ;kpk vFkZ vlk nksu
e/;eku xq.kkadke/khy Qjd y{kkr ?ks.;klkj[kk ukgh- Eg.ktsp vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy
eqys vkf.k eqyh ;kaP;k oSKkfud ewY;kr y{kf.k; Qjd ukgh-
fu‛d‛kZ %
1- vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy eqys vkf.k eqyh ;kaps oSKkfud ewY; e/;eku xq.kkadkuqlkj
lek/kkudkjd vkgs-
2- vfHk;kaf=dh egkfo|ky;krhy eqys vkf.k eqyh ;kaps e/;eku xq.kkadkr lkFkZ Qjd vk<Gwu
;sr ukgh-
lanHkZ lwph
iafMr c-fc vkf.k eksjs y- (2010) f’k{k.k’kkL= la’kks/kukr la[;k’kkL=h; ijhf{kdkapk mi;ksx ukxiwj %
fiaiGkiqjs vWUM da- ifCy’klZ
ujsna z nkHkksGdj (2008) fopkj rj djky ? jktgal izdk’ku] iq.ks-
Best J.W. & Khan J.V. (1992) Research in Education (6th Edition) Prentice Hall of India Pvt. Ltd.
New Delhi.
C.R. Kothari (2004) Research Methodology (IInd Edition) New Delhi.

Copyright © 2017, Scholarly Research Journal for Interdisciplinary Studies

You might also like