MAŠINSKI FAKULTET U BEOGRADU

Katedra za proizvodno mašinstvo

STRUČNA PRAKSA B-PRO

TEMA 2

KLASIČNI TEHNOLOŠKI
MERNI SISTEMI
 Sadržaj

Označavanje tolerancija oblika i položaja

Kontrola prečnika osovine i otvora (račva i trn)

Merenje veličine odstupanja komparatorima

Merenje i kontrola mikrometrima: spoljašnjih
mera, unutrašnjih mera i dubine

Merenje dužine, dubine, visine i meñuosnog
rastojanja pomoću pomičnog merila

Merni sistemi za kontrolu parametara
hrapavosti
RADIONIČKI CRTEŽ
OVALNOST
CILINDRIČNOST
CENTRIČNOST
RAVNOST
NAGIB
PARALELNOST
UPRAVNOST
POLOŽAJ
SAOSNOST
SIMETRIČNOST
TOLERANCIJSKA MERILA

1. Primena:
- Kontrola tačnosti izrade (tolerancija)
- Koriste se u masovnoj proizvodnji
2. Podela:
- radionička – kontrola RP u toku izrade
- prijemna – kontrola gotovog dela
- reviziona – kontrola radioničkih merila
3. Crveno označava NE IDE stranu
 Tolerancijska merila za
ožlebljenja (spolj. i unut.)

Račve za
dužine

TOLERANCIJSKA
MERILA

Čepovi sa samo
lošom ili samo
Čepovi dobrom stranom
KOMPARATORI SA
ANALOGNOM POKAZIVAČKOM
JEDINICOM Komparatori su
merila koja pokazuju
veličinu odstupanja
od neke mere, a ne
samu meru

Komparator koji
se postavlja na
mašinu alatku

PODELA:
Komparator na - mehanički
Komparatori na stalku za veće - optički
stalku za male dimenzije - električni
dimenzije - pneumatski
- hidraulični
KOMPARATORI SA DIGITALNOM POKAZIVAČKOM
JEDINICOM
 KLJUNASTO MERILO

Dubinomer

Kljunasto merilo sa
analognom skalom

Kljunasto merilo sa
digitalnom skalom
KLJUNASTO MERILO SA NONIJUSOM
(Konstrukcija)

Merni kraci za
unutrašnja merenja
Kočnica
Lenjir sa milimetarskom skalom

Šipka
za merenje dubina

Klizač sa milimetarskom
skalom nonijusa

Merni kraci za
spoljašnja merenja

Kljunasto merilo za spoljašnje, unutrašnje merenje i merenje dubine

 Kljunasto merilo samo
za unutrašnja merenja

Kljunasto merilo za spoljašnja

i unutrašnja merenja

Kljunasto merilo sa nonijusom

za merenje meñuosnog
rastojanja dva otvora
Kljunasto merilo za
spoljašnje, unutrašnje
merenje i merenje dubine

KLJUNASTO
MERILO
 MIKROMETRI
4. 7.
Glavni delovi mikrometra: 5.
1. Telo oblika luka – uzengija
2. Nepokretni oslonac sa naslonom 3.
površinom 6.
2.
3. Pokretno vreteno sa naslonom
površinom Mikrometar
1. sa ravnim
4. Čaura sa skalom naslonim
5. Doboš sa skalom površinama
6. Kočnica
7. Čegrtaljka – obezbeñuje da sila ne preñe
10 N/m2 površine mernih oslonaca i
sprečava oštećenje mernog
instrumenta i mernog predmeta i
omogućava tačno merenje
 Mikrometar sa tanjirastim
naslonim površinama

MIKROMETRI

Oblik naslonih elemenata je promenljiv i zavisi od mernog predmeta.

– Proširena nepokretna naslona površina – dubinomeri;
– Tanjiraste naslone površine – korak zupčanika;
– Prizmatične naslone površine – meki materijali, guma, hartija
– Loptaste naslone površine – savijeni limovi, debljina zida cevi;
– Konus i češalj naslone površine – zavojnice;
– Ravne naslone površine – ravne i cilindrične merne površine
Dubinometar

MIKROMETRI

Princip merenja
dubine i širine
ukopanog žljeba
 MIKROMETRI

Mikrometri za
unutrašnja
merenja većih
i manjih
prečnika

Mikrometar sa tri naslone

površine za merenje
unutrašnjeg prečnika Mikrometri za merenje
parametara unutrašnjih
navoja sa konus-češalj
naslonim površinama
HRAPAVOST CILINDRIČNE
POVRŠINE
HRAPAVOST RAVNE POVRŠINE
KLASE TAČNOSTI
KLASE HRAPAVOSTI
MERNI SISTEMI ZA KONTROLU
PARAMETARA HRAPAVOSTI
Ureñaj za kontrolu
parametara
hrapavosti na
mernom predmetu
cilindričnog oblika
postavljenog u
mernu prizmu na
radnom stolu

Ureñaj za kontrolu
parametara
hrapavosti na
mernom predmetu
cilindričnih
površina
Ureñaj za kontrolu
parametara
hrapavosti ravne
površine kućišta
sa računarom na
čijem se ekranu
dobija izveštaj u
vidu grafičkog
prikaza i obrañenih
podataka i
štampačem čiji
izlaz predstavlja
dokument

MERNI SISTEMI
ZA KONTROLU
PARAMETARA
HRAPAVOSTI
MERNI SISTEMI Merni predmet je cev postavljena u mernu prizmu
ZA KONTROLU (1). Na ostalim slikama su prikazani grafički prikazi
OBLIKA I dobijeni na ploteru pri kontroli: (2) oblika, (3)
PARAMETARA kružnosti, (4) i (5) parametara hrapavosti, pri čemu
HRAPAVOSTI su u poslednjem slučaju date i
numeričke vrednosti 5.
CILINDRIČNIH
PREDMETA 3.

1.

2. 4.
KRAJ
Hvala na pažnji !