Θουκυδίδης, Βιβλίο 3, κεφ 70

[70.1] Οι Κερκυραίοι λοιπόν βρίσκονταν σε εμφύλια διαμάχη, από τότε που ήρθαν σ’ αυτούς οι
αιχμάλωτοι από τις ναυμαχίες για την Επίδαμνο, αφού ελευθερώθηκαν από τους Κορινθίους,
φαινομενικά γιατί είχαν γίνει εγγυητές οι πρόξενοι για οχτακόσια τάλαντα, στην πραγματικότητα, όμως,
επειδή είχαν πειστεί να φέρουν με το μέρος των Κορινθίων την Κέρκυρα. Και αυτοί, ενεργούσαν
συνωμοτικά πλησιάζοντας τον κάθε πολίτη χωριστά για να απομακρύνουν την πόλη τους από τους
Αθηναίους.
[70.2] Και όταν έφτασε ένα αθηναϊκό πλοίο και ένα κορινθιακό που έφερναν πρέσβεις, και αυτοί αφού
ήρθαν σε διαπραγματεύσεις, αποφάσισαν οι Κερκυραίοι να είναι σύμμαχοι με τους Αθηναίους, σύμφωνα
με την ισχύουσα συνθήκη, και φίλοι με τους Πελοποννησίους όπως ακριβώς και προηγουμένως.
[70.3] Και αυτοί οι άνδρες (γιατί κάποιος Πειθίας ήταν εθελοντικά πρόξενος των Αθηναίων και αρχηγός
του δημοκρατικού κόμματος) σύρουν αυτόν στα δικαστήρια, κατηγορώντας τον ότι προσπαθεί να
υποδουλώσει την Κέρκυρα στους Αθηναίους.
[70.4] Αυτός όμως, αφού αθωώθηκε, κάνει αντιμήνυση στους πέντε πιο πλούσιους απ’ αυτούς,
υποστηρίζοντας ότι κόβουν τις φούρκες- βέργες που στηρίζουν τα κλήματα από το ιερό έδαφος του Δία
και του Αλκίνου. Και ως πρόστιμο για κάθε φούρκα είχε οριστεί ένας στατήρας.
[70.5] Και επειδή αυτοί καταδικάστηκαν να πληρώσουν το πρόστιμο και κάθονταν ως ικέτες στους ναούς
εξαιτίας της βαρειάς χρηματικής ποινής, για να πληρώσουν το πρόστιμο ύστερα από συμφωνία για το
ύψος του, ο Πειθίας (γιατί συνέβαινε να είναι και μέλος της βουλής) πείθει (τους Κερκυραίους) να
εφαρμόσουν το νόμο.
[70.6] Αυτοί όμως, επειδή αποκλείονταν από το νόμο και συγχρόνως πληροφορούνταν ότι ο Πειθίας, όσο
ακόμη είναι μέλος της βουλής, σκόπευε να μεταπείσει το λαό να έχει τους ίδιους με τους Αθηναίους
φίλους και εχθρούς, οργάνωναν συνωμοσία και, αφού πήραν μαχαίρια και μπήκαν στη βουλή ξαφνικά,
σκοτώνουν και τον Πειθία και περίπου εξήντα άλλους και από τους βουλευτές και από τους απλούς
πολίτες. Κάποιοι όμως, λίγοι στον αριθμό, που ήταν ομοϊδεάτες με τον Πειθία, κατέφυγαν στην αθηναική
τριήρη που παρέμενε ακόμα εκεί.

Νόημα:

1. Στην Κέρκυρα ξέσπασε εμφύλια διαμάχη, όταν οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι αφέθηκαν από τους
Κορίνθιους ελεύθεροι, με τον όρο να πάνε στην Κέρκυρα και να πείσουν τους συμπολίτες τους να
ταχθούν με το μέρος της Κορίνθου.
2. Αυτό λοιπόν προσπαθούσαν να πείσουν τους Κερκυραίους να αποστατήσουν από την Αθήνα.
3. Όταν όμως ήρθαν πρέσβεις τόσο από την Αθήνα, όσο και από την Κόρινθο, οι Κερκυραίοι, αφού
λοιπόν τους άκουσαν, αποφάσισαν να μείνουν σύμμαχοι με τους Αθηναίους και φίλοι με τους
Σπαρτιάτες (ουδετερότητα).
4. Όμως οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι οδήγησαν σε δίκη τον Πειθία, αρχηγό της δημοκρατικής
παράταξης με την πρόφαση ότι προσπαθεί να υποδουλώσει την Κέρκυρα στην Αθήνα.
5. Αυτός, αφού αθωώθηκε, οδήγησε σε δίκη τους πιο πλούσιους από τους κατήγορούς του, οι
οποίοι τιμωρήθηκαν με μεγάλο πρόστιμο, επειδή έκοβαν ιερά κλήματα από ναούς.
6. Αυτοί, αφού δεν κατάφεραν να κάνουν διακανονισμό για τα χρέη τους και επειδή έβλεπαν ότι ο
Πειθίας- που ήταν και βουλευτής- θα έπειθε τους Κερκυραίους να συμμαχήσουν ολοκληρωτικά
 με την Αθήνα, εισέβαλαν ξαφνικά στη βουλή και σκότωσαν τον Πειθία και άλλους περίπου 60
βουλευτές και πολίτες.
7. Λίγοι ομοϊδεάτες του Πειθία κατέφυγαν σε ένα αθηναϊκό πλοίο που βρισκόταν εκεί.

Στο κεφάλαιο 70 περιγράφονται:

1. Η εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα.
2. Οι λόγοι απελευθέρωσης των αιχμαλώτων.
3.Η συμπεριφορά και ο σκοπός των αιχμαλώτων.
4.Η ανάμειξη των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων.
5.Οι αποφάσεις των Κερκυραίων.
6. Η κατηγορία και η δίκη κατά του Πειθία.
7. Η αντιμήνυση του Πειθία και το αποτέλεσμά της.
8. Η αντίδραση των καταδικασθέντων και το αίτημά τους.
9.Το πραξικόπημά τους και η διαφυγή ελάχιστων δημοκρατικών.

Το ιστορικό πλαίσιο:
Η Επίδαμνος(σημερινό Δυρράχιο) ήταν αποικία των Κερκυραίων και είχε αναπτύξει σημαντική
οικονομική και εμπορική δραστηριότητα με την Κ. Ιταλία και Σικελία. Το 436 π.Χ, προκλήθηκαν
ταραχές ανάμεσα σε δημοκρατικούς και ολιγαρχικούς της πόλης. Οι κάτοικοι της Επιδάμνου κάλεσαν
σε βοήθεια τους Κερκυραίους, οι οποίοι όμως αρνήθηκαν και έτσι η Επίδαμνος στράφηκε στην
Κόρινθο. Στην εσωτερική σύγκρουση στην Επίδαμνο, οι Κερκυραίοι υποστήριξαν τους ολιγαρχικούς
και οι Κορίνθιοι τους δημοκρατικούς. Οι Κερκυραίοι βλέποντας τη δύναμη των Κορινθίων ν'
αυξάνεται, ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων. Στην αρχή οι Αθηναίοι ήταν επιφυλακτικοί, στη
συνέχεια όμως δημιουργήθηκε αμυντική συμμαχία ανάμεσα στην Αθήνα και στην Κέρκυρα. Το 433
π.Χ έγινε η ναυμαχία στα Σύβοτα της οποίας το αποτέλεσμα ήταν αμφίρροπο καθώς και οι δύο
αντίπαλοι θεώρησαν τους εαυτούς τους νικητές. Οι κορίνθιοι συνέλαβαν 1050 Κερκυραίους από τους
οποίους οι 800 πουλήθηκαν ως δούλοι ενώ άλλοι 250 επιφανείς πολίτες οδηγήθηκαν στην Κόρινθο
ως αιχμάλωτοι και κρατήθηκαν εκεί για 5 ολόκληρα χρόνια με πολλές περιποιήσεις, ώστε να
αξιοποιηθούν αργότερα ως πράκτορες, όταν θα το απαιτούσαν οι συγκυρίες.

1. Πότε ξεσπά η εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα;

Το καλοκαίρι του 427 π.Χ. ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος στην Κέρκυρα, ο οποίος κράτησε δύο χρόνια
περίπου, μεταξύ των δημοκρατικών και των ολιγαρχικών. Υποκινητές του πολέμου υπήρξαν 250
επιφανείς Κερκυραίοι πολίτες, που είχαν αιχμαλωτιστεί από τους Κορινθίους στη ναυμαχία που έγινε στα
Σύβοτα. Οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι ύστερα από πενταετή ομηρία αφέθηκαν ελεύθεροι (Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι
ἐστασίαζον… ὑπὸ Κορινθίων ἀφεθέντες).

2. Ποιοι είναι οι λόγοι απελευθέρωσης των αιχμαλώτων; Τι νωρίζετε για την αντίθεση λόγω- ‘εργω
στην Ιστορία του Θουκ. ;

Ο ιστορικός διακρίνει και απορρίπτει τα φαινομενικά αίτια της απελευθέρωσής των αιχμαλώτων.
Έδωσαν γι’ αυτούς οι Κορίνθιοι πρόξενοι εγγύηση 800 ταλάντων - από τα πραγματικά τα οποία και
αποδέχεται, υποσχέθηκαν οι αιχμάλωτοι ότι θα προσαρτήσουν την Κέρκυρα στην Κόρινθο
απομακρύνοντας την από την επιρροή των Αθηναίων (τῷ μὲν λόγῳ … ἔργῳ δὲ πεπεισμένοι Κορινθίοις
Κέρκυραν προσποιῆσαι).

3. Ποια είναι η συμπεριφορά και ο σκοπός των αιχμαλώτων;

Οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι άρχισαν αμέσως τη συνωμοτική τους δράση. Πλησίαζαν τον κάθε πολίτη
χωριστά και προσπαθούσαν να τον πείσουν ότι συμφέρον ήταν να διαλύσουν την επιμαχία με τους
Αθηναίους. Το γεγονός αυτό ευνοεί την Κόρινθο, γιατί καθιστά ευκολότερη την προσάρτηση του νησιού
στην πελοποννησιακή συμμαχία (Καὶ ἔπρασσον οὗτοι, …. ἀποστήσωσιν Ἀθηναίων τὴν πόλιν).

4. Για πους λόγους αναμειγνύονται οι Αθηναίοι και οι Λακεδαιμόνιοι στο πολιτικό σκηνικό στην
Κέρκυρα;

Τον ίδιο καιρό κατέφθασαν στην Κέρκυρα Αθηναίοι και Κορίνθιοι πρέσβεις.

Οι Αθηναίοι πρέσβεις ήρθαν, γιατί:

α. πληροφορήθηκαν τη συνωμοτική δραστηριότητα των ολιγαρχικών, ανησύχησαν και φοβήθηκαν για τις
εξελίξεις
β. ήθελαν να ενισχύσουν τους δημοκρατικούς
γ. επιδίωκαν να μετατρέψουν την επιμαχία σε συμμαχία και να προσαρτήσουν την Κέρκυρα στον
αθηναϊκό συνασπισμό.

Οι Κορίνθιοι πρέσβεις ήρθαν, γιατί:

α. ήθελαν να παρακολουθήσουν από κοντά τη δράση των απελευθερωμένων αντρών και να βεβαιωθούν
ότι εκπλήρωσαν την υπόσχεσή τους
β. επιδίωκαν να τονώσουν το φρόνημα των ολιγαρχικών του νησιού
γ. απέβλεπαν στην εγκαθίδρυση ολιγαρχικού καθεστώτος στο νησί, στη διάλυση της επιμαχίας της
Κέρκυρας με τους Αθηναίους και στην προσάρτησή της στον πελοποννησιακό συνασπισμό, (Καὶ
ἀφικομένης Ἀττικῆς τε νεὼς καὶ Κορινθίας πρέσβεις ἀγουσῶν)

5. Ποιες αποφάσεις έλαβαν οι Κερκυραίοι στην συνέλευση του δήμου;

Οι Κερκυραίοι ύστερα από διαπραγματεύσεις με τους πρέσβεις (καὶ ἐς λόγους καταστάντων) συγκάλεσαν
εκκλησία του δήμου η οποία αποφάσισε:
α. Να ανανεώσουν οι Κερκυραίοι την επιμαχία με τους Αθηναίους σύμφωνα με την ισχύουσα συνθήκη
του 433 π.Χ. (ἐψηφίσαντο Κερκυραῖοι Ἀθηναίοις μὲν ξύμμαχοι εἶναι κατὰ τὰ ξυγκείμενα).
β. Να είναι φίλοι με τους Πελοποννησίους όπως και προηγουμένως (ἐψηφίσαντο εἶναι Πελοποννησίοις
φίλοι ὥσπερ καὶ πρότερον).
Το ψήφισμα αυτό είναι το πρώτο αποτέλεσμα της δράσης των απελευθερωμένων ολιγαρχικών και
εκφράζει την επιθυμία των Κερκυραίων να τηρήσουν ουδέτερη πολιτική στάση στις σχέσεις τους με τους
Αθηναίους και Πελοποννησίους. Πρόκειται για μια σωστή πολιτική απόφαση και ευφυή διπλωματική
κίνηση, που φαίνεται ότι εκτονώνει την κρίση. Είναι όμως καταδικασμένη σε αποτυχία.
6. Για ποιους λόγους κατηγορείται και οδηγείται σε δίκη ο Πειθίας από τους ολιγαρχικούς;

Το ψήφισμα των Κερκυραίων για ουδετερότητα ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία και μόνο προσωρινή
συμφιλίωση έφερε. Έτσι οι απελευθερωμένοι ολιγαρχικοί έσυραν στο δικαστήριο τον Πειθία, αρχηγό της
δημοκρατικής παράταξης και εθελοπρόξενο των Αθηναίων (ἦν γὰρ Πειθίας … τοῦ δήμου προειστήκει).
Δηλαδή ο Πειθίας είχε μόνος του προθυμοποιηθεί λόγω των δημοκρατικών του πεποιθήσεων να εκτελεί
χρέη προξένου των Αθηναίων στην Κέρκυρα. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι στις αρχαίες ελληνικές πόλεις
δεν υπήρχαν, όπως σήμερα, διπλωματικοί εκπρόσωποι για τη διεκπεραίωση των διακρατικών σχέσεων.
Τον κατηγορούσαν για προδοσία, αφού πίστευαν πως προσπαθούσε να υποδουλώσει την πόλη στους
Αθηναίους (Καὶ ὑπάγουσιν αὐτὸν … τὴν Κέρκυραν καταδουλοῦν). Η παραπομπή του σε δίκη έχει πολιτική
σκοπιμότητα. Οι ολιγαρχικοί επιδίωκαν με την ενέργειά τους αυτή να πλήξουν το κύρος του Πειθία και σε
περίπτωση καταδίκης του, να αποδυναμώσουν τους δημοκρατικούς, ενώ οι ίδιοι θα γίνονταν πιο ισχυροί.
Όμως ο Πειθίας αθωώθηκε (ὁ δὲ ἀποφυγών), γεγονός που μαρτυρεί, ότι ο εκδημοκρατισμός στην
Κέρκυρα βρισκόταν σε καλό δρόμο.

7. Σε ποια κίνηση προβαίνει ο Πειθίας μετά την αθώωση του και πια τα αποτελέσματά της; (Η
αντιμήνυση του Πειθία και το αποτέλεσμά της)

Ο Πειθίας μετά την αθώωσή του κατήγγειλε και αυτός με τη σειρά του πέντε από τους πιο πλούσιους
ολιγαρχικούς αντιπάλους του (ἀνθυπάγει αὐτῶν τοὺς πλουσιωτάτους πέντε ἄνδρας). Τους κατηγορούσε
ότι έκοβαν συστηματικά τις φούρκες, που στήριζαν τα κλήματα του τεμένους του Δία και του Αλκίνου,
παρά τη απαγόρευση του νόμου και τις βαρύτατες κυρώσεις για τους ενόχους (φάσκων τέμνειν χάρακας
ἐκ τοῦ τε Διὸς τοῦ τεμένους καὶ τοῦ Ἀλκίνου). Φαινομενικά λοιπόν τα κίνητρά του ήταν ηθικά, αφού
παρουσιαζόταν ως προστάτης του ιερού άλσους του Δία και του Αλκίνου, και ως υπέρμαχος της ηθικής
τάξης. Ουσιαστικά όμως αυτά ήταν πολιτικά, όπως άλλωστε δείχνει το μεγάλο ύψος του προστίμου και ο
τρόπος της καταβολής του. Ο Πειθίας κινήθηκε από μικροψυχία, μισαλλοδοξία και εκδικητική μανία. Οι
κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και καταδικάστηκαν να πληρώσουν βαρύτατο πρόστιμο (ζημία δὲ καθ’
ἑκάστην χάρακα ἐπέκειτο στατήρ).

8. Ποια είναι η αντίδραση των καταδικασθέντων και το αίτημά τους;

Οι πέντε ολιγαρχικοί δεν αρνήθηκαν να πληρώσουν το πρόστιμο, γεγονός που επίσης μαρτυρεί την ενοχή
τους. Επειδή όμως ήταν δυσβάσταχτο, κατέφυγαν ως ικέτες στα ιερά και ζήτησαν να μην πληρώσουν
ολόκληρη τη χρηματική ποινή, όπως όριζε ο νόμος, αλλά με δόσεις σε τακτά διαστήματα από τα έσοδα
που θα έπαιρναν από τα κτήματά τους. Όμως ο Πειθίας, που ήταν και βουλευτής, έπεισε τους
Κερκυραίους να εφαρμόσουν το νόμο απορρίπτοντας το αίτημα των ολιγαρχικών (Ὀφλόντων δὲ αὐτῶν …
πείθει ὥστε τῷ νόμῳ χρήσασθαι).

9. Ποιες αποτελέσματα έφερε η αδιάλλακτη στάση του Πειθία προς τους καταδικασθέντες
ολιγαρχικούς; (Το πραξικόπημά των ολιγαρχικών και η διαφυγή ελάχιστων δημοκρατικών )

Τότε και αυτοί βρέθηκαν σε μεγάλο αδιέξοδο. Μάλιστα εκτίμησαν ότι ο Πειθίας θα μετέπειθε τους
Κερκυραίους να ακυρώσουν το ψήφισμα της ουδετερότητας που ευνοούσε τους Πελοποννησίους και να
εντάξουν την πόλη τους στην αθηναϊκή συμμαχία (Οἱ δ’ ἐπειδὴ τῷ τε νόμῳ ἐξείργοντο … Ἀθηναίοις
φίλους τε καὶ ἐχθροὺς νομίζειν). Γι’ αυτούς λοιπόν τους δύο λόγους κατέφυγαν στη βία και έδρασαν
συνωμοτικά. Οπλίστηκαν με εγχειρίδια, μπήκαν ξαφνικά στη βουλή και σκότωσαν τον Πειθία και άλλους
60 περίπου βουλευτές και πολίτες της δημοκρατικής παράταξης (ξυνίσταντό τε καὶ λαβόντες ἐγχειρίδια …
βουλευτῶν καὶ ἰδιωτῶν ἐς ἑξήκοντα). Λίγοι μόνο ομοϊδεάτες του Πειθία γλίτωσαν καταφεύγοντας στην
αθηναϊκή τριήρη (οἱ δέ τινες τῆς αὐτῆς γνώμης … κατέφυγον ἔτι παροῦσαν).

10. Ποια είναι τα αίτια του πραξικοπήματος στην Κέρκυρα;

- το υπέρογκο χρηματικό πρόστιμο που επιβλήθηκε στους ενόχους ύστερα από την καταδίκη τους.
- η επιμονή του Πειθία να εφαρμοστεί ο νόμος που καθόριζε την εφάπαξ καταβολή του ποσού, γεγονός
που απέρριπτε το αίτημά τους για διακανονισμό και εξόφληση του προστίμου με δόσεις.
- οι εκτιμήσεις τους ότι ο Πειθίας, με την πολιτική δύναμη που διέθετε και το κύρος του μετά την αθώωσή
του, θα έπειθε τους Κερκυραίους να ακυρώσουν το ψήφισμα της ουδετερότητας που ευνοούσε τους
Πελοποννησίους και να εντάξουν την πόλη τους στην αθηναϊκή συμμαχία.

11. Ποια είναι η πρόθεση του ιστορικού

Ο Θουκυδίδης θέλει με σαφήνεια και ακρίβεια να καταγράψει τα γεγονότα. Ταυτόχρονα επιδιώκει να

απομακρυνθεί από το περιστασιακό και το τυχαίο, να εστιάσει στα σημαντικά και στα απαραίτητα και να
εντοπίσει τη λογική αλληλουχίας που διέπει τα γεγονότα.

Θουκυδίδης, Βιβλίο 3, κεφ 71 -73

Στα κεφάλαια 71-73 περιγράφονται:

 Οι ενέργειες των ολιγαρχικών μετά το πραξικόπημα και η δικαιολόγηση των πράξεων τους
 Η πρόταση για ουδετερότητα της Κέρκυρας
 Ο εξαναγκασμός του λαού για επικύρωση της πρότασης των ολιγαρχικών
 Η αποστολή πρέσβεων στην Αθήνα
 Η αντίδραση των Αθηναίων
 Η άφιξη Λακεδαιμόνιων πρέσβεων στην Κέρκυρα και το αποτέλεσμά της
 Οι περιοχές της πόλης που κατέλαβαν οι δύο αντίπαλοι
 Η οργάνωση και η αναζήτηση συμμάχων από τις δύο παρατάξεις

Οι ενέργειες των ολιγαρχικών μετά το πραξικόπημα και η δικαιολόγηση των πράξεων τους
Οι πέντε ολιγαρχικοί μετά το πραξικόπημα και τη βίαιη κατάληψη της εξουσίας συγκάλεσαν τους
Κερκυραίους και τους έδωσαν εξηγήσεις για τις πράξεις τους. Καθησύχασαν τους φοβισμένους
δημοκρατικούς και διαβεβαίωσαν όλους τους πολίτες ότι αυτό που έκαναν ήταν το καλύτερο για την
πόλη τους, αφού δεν επρόκειτο πια να υποδουλωθούν στους Αθηναίους. Ζήτησαν λοιπόν πολιτική
στήριξη από το λαό για τη νομιμοποίηση των αυθαιρεσιών τους. Έτσι, συγκάλεσαν την συνέλευση του
λαού και παρουσιάστηκαν ως προστάτες και σωτήρες της πατρίδας. Με αυτό τον τρόπο πρόλαβαν
πιθανές αντιδράσεις των δημοκρατικών.

Η πρόταση για ουδετερότητα της Κέρκυρας

Στη συνέχεια υπέδειξαν στους συμπολίτες τους τη στάση που έπρεπε να τηρούν απέναντι στους
Αθηναίους και Πελοποννησίους: να τους δέχονται αν έρχονται με ένα πλοίο, να θεωρούν όμως εχθρική
ενέργεια την αποστολή περισσότερων δυνάμεων. Η πρότασή τους αυτή τονίζει ουσιαστικά την
αναγκαιότητα για τήρηση ουδετερότητας. Έτσι, η Κέρκυρα θα μείνει μακριά από τις συγκρούσεις του
Πελοποννησιακού πολέμου. Η πρότασή τους λοιπόν ήταν συμφέρουσα για την Κέρκυρα. Ωστόσο, δεν
αναιρεί τον αρχικό τους σκοπό, που ήταν να επιβάλουν ολιγαρχικό καθεστώς στην Κέρκυρα και σταδιακά
να προσαρτήσουν το νησί στην Κόρινθο.

Ο εξαναγκασμός του λαού για επικύρωση της πρότασης των ολιγαρχικών

Ύστερα, οι ολιγαρχικοί ασκώντας ψυχολογική βία και τρομοκρατία στο λαό τον ανάγκασαν να
επιβεβαιώσει την απαίτησή τους αυτή. Έτσι, αφαίρεσαν την ελευθερία στη λήψη των αποφάσεων.
Επέβαλαν αυθαίρετα τη δική τους θέση και έδειξαν τις αυταρχικές διαθέσεις τους στην άσκηση της
εξουσίας. Τέλος, έδειξαν αντιφατική συμπεριφορά, αφού συγκάλεσαν την εκκλησία του δήμου, αλλά
δέσμευσαν την έκφραση του λαού. Ποιόν ευνοούσε και ποιόν έβλαπτε το ψήφισμα; Το ψήφισμα αυτό
έθιγε το οικονομικά συμφέροντα των Αθηναίων, γιατί η επιμαχία με την Κέρκυρα, τους απέδιδε κέρδη.
Έπληττε επίσης το πολιτικά και στρατιωτικά συμφέροντά τους, αφού αποδυνάμωνε την επιρροή τους
στην Κέρκυρα και ματαίωνε την πλήρη ένταξη του νησιού στην αθηναϊκή συμμαχία. Αντίθετα, ευνοούσε
τους Λακεδαιμόνιους, καθώς κάθε μείωση της αθηναϊκής δύναμης ήταν προς όφελός τους. Φυσικά
εξυπηρετούσε και το συμφέροντα των Κερκυραίων ολιγαρχικών, επειδή εδραιώνονταν στην εξουσία.

Η αποστολή πρέσβεων στην Αθήνα

Αφού εκβίασαν το λαό, αμέσως έστειλαν πρέσβεις στους Αθηναίους με διπλό σκοπό: α. να εξηγήσουν σ’
αυτούς ότι οι τρέχουσες εξελίξεις στην Κέρκυρα και η απόφαση για αυστηρή ουδετερότητα του νησιού
συνέφερε και στους ίδιους. β. να πείσουν τους ομοϊδεάτες του Πειθία, που είχαν καταφύγει στην Αθήνα,
να μην προβούν σε εχθρικές ενέργειες, γιατί τότε θα εκδηλωνόταν αντεκδίκηση των Αθηναίων εναντίον
των Κερκυραίων.

Η αντίδραση των Αθηναίων

Όταν έφτασαν στην Αθήνα οι πρέσβεις των ολιγαρχικών, η αντίδραση των Αθηναίων ήταν άμεση και
δυναμική: τους συνέλαβαν ως υποκινητές της στάσης και τους μετέφεραν στην Αίγινα για ασφάλεια. Η
σύλληψη των πρέσβεων, που θεωρούνταν πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα, ήταν βέβαια αντίθετη με
τους τότε κανόνες του «διεθνούς δικαίου» δικαιολογείται όμως αφού δεν εκπροσωπούσαν τη νόμιμη
κυβέρνηση. Εξάλλου και οι ίδιοι έδειξαν ανάρμοστη συμπεριφορά και παραβίασαν τους καθιερωμένους
άγραφους κανόνες της φιλοξενίας ασκώντας προπαγάνδα στους φυγάδες. Όσους μάλιστα από αυτούς οι
πρέσβεις έπεισαν, τους μετέφεραν οι Αθηναίοι επίσης στην Κέρκυρα. Προφανώς οι αρχές της Αθήνας δεν
ικανοποιήθηκαν ούτε από τις εξελίξεις στην Κέρκυρα ούτε από τις εξηγήσεις και τη στάση των πρέσβεων.
Έτσι, απέτυχε η διπλωματία των Κερκυραίων ολιγαρχικών.

Η άφιξη Λακεδαιμονίων πρέσβεων στην Κέρκυρα και το αποτέλεσμά της

Ενώ οι Αθηναίοι συνελάμβαναν τους απεσταλμένους στην πόλη, τους πρέσβεις των Κερκυραίων
ολιγαρχικών, όπως και δημοκρατικούς Κερκυραίους φυγάδες και τους μετέφεραν στην Αίγινα, κατέφθασε
στην Κέρκυρα ένα κορινθιακό πλοίο με Λακεδαιμόνιους πρέσβεις. Η άφιξη αυτών σηματοδοτεί την
ανάμειξη της Σπάρτης στα γεγονότα της Κέρκυρας και την κλιμάκωση του εμφυλίου. Οι ολιγαρχικοί
βρήκαν την υποστήριξη και την ευκαιρία που περίμεναν. Έτσι, επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στους
δημοκρατικούς και τους νίκησαν.
Οι περιοχές της πόλης που κατέλαβαν οι δύο αντίπαλοι
Οι δημοκρατικοί μετά την ήττα τους ανασυντάχτηκαν και κατέλαβαν την ακρόπολη, τα ψηλά μέρη της
πόλης και το Υλλαϊκό λιμάνι, ενώ οι ολιγαρχικοί την αγορά, τα χαμηλά μέρη και το λιμάνι του Αλκίνου. Οι
δύο αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις οργανώνονται καλύτερα και κλιμακώνουν τη δράση τους. Όλη
αυτή η έντονη κινητικότητά τους δείχνει την εκδικητική διάθεση και τη μανία για την επικράτηση.

Η οργάνωση και η αναζήτηση συμμάχων από τις δύο παρατάξεις

Οι αντίπαλοι καταλάβαιναν ότι ήταν σχεδόν ισοδύναμοι και ότι το αποτέλεσμα της αναμέτρησης δεν είχε
ακόμα κριθεί. Προσκάλεσαν λοιπόν για βοήθεια τους δούλους δίνοντας την υπόσχεση, ότι θα τους
ελευθερώσουν. Το κίνητρο αυτό ήταν πολύ δελεαστικό, αφού ήταν άθλιες οι συνθήκες διαβίωσης για την
τάξη αυτή. Έτσι σε όποια πολιτική παράταξη θα εντάσσονταν, αυτή θα νικούσε.

Οι περισσότεροι από αυτούς συντάχτηκαν με το μέρος των δημοκρατικών για τους εξής λόγους:
α. Ιδεολογικά και κοινωνικά ένιωθαν πιο κοντά στους δημοκρατικούς, αφού οι ολιγαρχικοί πίεζαν και
τους δύο.
β. Από την εμπειρία τους θεωρούσαν τους δημοκρατικούς πιο αξιόπιστους και φιλάνθρωπους, γιατί οι
άλλοι ήταν αυταρχικοί.
γ. Ίσως καταλάβαιναν ότι η έκβαση του εμφυλίου θα ήταν θετική για τους δημοκρατικούς· έτσι και οι
ίδιοι προσδοκούσαν, ότι θα αλλάξει η ζωή τους προς το καλύτερο.

Τότε οι ολιγαρχικοί, επειδή διαπίστωσαν ότι υστερούσαν, κάλεσαν για βοήθειά τους οχτακόσιους
μισθοφόρους από την Ήπειρο, για να εξισωθούν αριθμητικά με τους αντιπάλους τους. Η κινητοποίηση
για τον προσεταιρισμό των δούλων με την υπόσχεση της ελευθερίας και η πρόσληψη μισθοφόρων
δείχνουν την απεγνωσμένη προσπάθεια των δύο παρατάξεων για επικράτηση, την ένταση της
αντιπαράθεσης και την αγωνία τους για τη νίκη.

Στο κεφάλαιο 74 περιγράφονται:

Η νίκη των δημοκρατικών.
 Ο εμπρησμός της πόλης.

Η νίκη των δημοκρατικών

Η στάση των κερκυραίων τερματίζεται με τη νίκη των δημοκρατικών. Η νίκη των δημοκρατικών οφείλεται
στους εξής λόγους: Οι δημοκρατικοί είχαν καλύτερες θέσεις (ακρόπολη, υψηλά και οχυρά μέρη). Οι
δημοκρατικοί υπερείχαν σε αριθμό αφού είχαν δεχτεί και την ενίσχυση των δούλων. Την ώρα της τελικής
σύγκρουσης οι δημοκρατικοί είχαν και τη βοήθεια των γυναικών τους. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη
συμμετοχή των γυναικών στις συγκρούσεις και στο ρόλο που έπαιξαν στην έκβαση της μάχης. Η γυναίκα
την εποχή του Θουκυδίδη ζει στο περιθώριο χωρίς δικαιώματα. Όπως γνωρίζουμε οι γυναίκες δεν
έπαιρναν μέρος σε πολέμους. Είναι λογικό να σχολιάζεται από τον Θουκυδίδη αυτή η δυναμική
συμμετοχή τους η οποία είναι αντίθετη προς τη φύση τους. (αἵ τε γυναῖκες αὐτοῖς … παρὰ φύσιν
ὑπομένουσαι τὸν θόρυβον).

Ο εμπρησμός της πόλης

Οι ολιγαρχικοί μετά την ήττα τους βρίσκονται σε κατάσταση απελπισίας. Καίνε τα σπίτια που βρίσκονται
περιμετρικά της αγοράς για να καθυστερήσουν την έφοδο των αντιπάλων τους και να προλάβουν να
ανασυνταχθούν. Η πράξη του εμπρησμού αποτελεί μια πράξη απελπισίας η οποία απείλησε την πόλη με
ολοκληρωτική καταστροφή. (ἐμπιπρᾶσι τὰς οἰκίας). Οι ολιγαρχικοί βρίσκονται σε τραγική κατάσταση. Το
γεγονός ότι το κορινθιακό πλοίο φεύγει και άρα τους εγκαταλείπουν όλοι οι υποστηρικτές τους, τους
φέρνει σε απόγνωση και σκέφτονται την τιμωρία για όσα έχουν διαπράξει.

75
[75.1]Και την επόμενη ημέρα ο Νικόστρατος, ο γιος του Διειτρέφη, στρατηγός των Αθηναίων, φτάνει από
τη Ναύπακτο για να βοηθήσει με δώδεκα πλοία και πεντακόσιους Μεσσηνίους οπλίτες. Και
διαπραγματευόταν μια συμφωνία και τους πείθει (ώστε) να συμφωνήσουν μεταξύ τους να δικάσουν δέκα
άντρες, τους κύριους υπαιτίους, οι οποίοι άλλωστε δεν είχαν μείνει πλέον εκεί, και οι υπόλοιποι να
παραμείνουν (στο νησί), αφού κάνουν συμφωνία μεταξύ τους και με τους Αθηναίους, υπό τον όρο να
θεωρούν τους ίδιους εχθρούς και φίλους.
[75.2]Και εκείνος λοιπόν, αφού έκανε αυτά, επρόκειτο να αποπλεύσει. Οι αρχηγοί όμως των
δημοκρατικών τον πείθουν να αφήσει σ’ αυτούς πέντε πλοία από τα δικά του, ώστε να αποθαρρυνθούν
οι αντίπαλοί τους να κάνουν κίνημα, και (υπόσχονταν) ότι οι ίδιοι θα αποστείλουν μαζί του ισάριθμα
πλοία, αφού τα επανδρώσουν με δικά τους πληρώματα.
[75.3]Και εκείνος συμφώνησε, αυτοί όμως στρατολογούσαν ως πληρώματα για τα καράβια τους
πολιτικούς τους αντιπάλους. Επειδή όμως εκείνοι φοβήθηκαν μήπως σταλούν στην Αθήνα, κάθονταν ως
ικέτες στο ναό των Διοσκούρων.
[75.4]Και ο Νικόστρατος προσπαθούσε να τους σηκώσει και να τους καθησυχάσει. Επειδή όμως δεν τους
έπειθε, οι δημοκρατικοί, αφού οπλίστηκαν με την πρόφαση αυτή, επειδή τάχα αυτοί δεν είχαν καθόλου
καλούς σκοπούς στο μυαλό τους με τη δυσπιστία τους να μη θέλουν να αποπλεύσουν μαζί (με το
Νικόστρατο), πήραν από τα σπίτια (των εχθρών) και τα όπλα τους και θα σκότωναν μερικούς απ’ αυτούς
που κατά τύχη συνάντησαν, αν δεν τους εμπόδιζε ο Νικόστρατος.
[75.5]Επειδή έβλεπαν οι άλλοι αυτά που γίνονταν, κατέφυγαν ως ικέτες στο ναό της Ήρας και
συγκεντρώθηκαν (εκεί) όχι λιγότεροι από τετρακόσιους. Οι δημοκρατικοί τότε, επειδή φοβήθηκαν μήπως
επιχειρήσουν (οι ικέτες) κάποια πολιτική μεταβολή, τους σήκωσαν από εκεί, αφού τους έπεισαν, και τους
μεταφέρουν στο νησί μπροστά από το ναό της Ήρας και εκεί τους έστελναν τα απαραίτητα τρόφιμα.

Σε ποιες ενέργειες προχώρησε ο Νικόστρατος; Πως τις αξιολογείτε;

Ο Νικόστρατος ήταν επικεφαλής της Αθηναϊκής ναυτικής μοίρας που αποτελούνταν από 12 πλοία και 500
Μεσσηνίους οπλίτες που βρισκόταν μόνιμα στη Ναύπακτο. Του δόθηκε, λοιπόν, εντολή να πλεύσει προς
την Κέρκυρα, με σκοπό την ενίσχυση της δημοκρατικής παράταξης και την εξυπηρέτηση των
συμφερόντων των Αθηναίων. Όταν έφτασε στην Κέρκυρα, προχώρησε στις ακόλουθες ενέργειες:

α) Οι πρωταίτιοι, δηλαδή οι δέκα άνδρες που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα, έπρεπε να συλληφθούν,
να δικαστούν και προφανώς να καταδικαστούν («ὥστε ξυγχωρῆσαι…τοὺς αἰτιωτάτους»)
β) Ο Νικόστρατος επιδιώκει τη συμφίλιωση των αντιμαχόμενων μερίδων, μια ανθρωπιστική πράγματι
συμφιλίωση. Σαφέστατα ο Νικόστρατος επιδιώκει την ισχυροποίηση των δεσμών ανάμεσα στους
Κερκυραίους και τους Αθηναίους
γ) Προτείνει οι Κερκυραίοι τόσο οι ολιγαρχικοί, όσο και οι δημοκρατικοί να έχουν τους ίδιους συμμάχους
με τους Αθηναίους. Προσπαθεί να επιφέρει την ομόνοια μεταξύ τους, ώστε να έχουν ακέραιες τις
δυνάμεις τους για τον πόλεμο κατά των Πελοποννησίων («ὥστε νομίζειν τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ
φίλους)»)

Ο Νικόστρατος είναι μετριοπαθής πολιτικός. Έχει μείνει έξω από τις εντάσεις που προηγήθηκαν και τώρα
επιδιώκει να ρυθμίσει τις διαφορές αποκομίζοντας τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη για την Αθήνα. Είναι
ρεαλιστής, διαθέτει διπλωματικές ικανότητες και είναι γνώστης καταστάσεων και συνθηκών όπως αυτές
της Κέρκυρας. Είναι διαλλακτικός αλλά και διορατικός καθώς προσπαθεί να συμφιλιώσει τις αντίπαλες
παρατάξεις στην Κέρκυρα και συμπεριφέρεται ανθρωπιστικά απέναντι στους ολιγαρχικούς. Βέβαια, η
στάση του και οι ενέργειές του έχουν ως απώτερο στόχο να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των Αθηναίων.
Η πολιτική του όμως είναι δύσκολο να τελεσφορήσει, καθώς έχουν εξαφθεί τα πολιτικά πάθη και μέγα
χάσμα χωρίζει τις δύο πλευρές.

Ποιο είναι το αίτημα των δημοκρατικών προς τον Νικόστρατο και ποιος ο στόχος του;

Το αίτημα των δημοκρατικών προς το Νικόστρατο είναι να παραμείνουν πέντε Αθηναϊκά πλοία στην
Κέρκυρα. Το αίτημα αυτό έχει διπλό στόχο:
α) η παρουσία αθηναϊκών πλοίων στην Κέρκυρα θα αποθάρρυνε κάθε αντιδραστική ενέργεια των
ολιγαρχικών
β) τα πλοία που θα έδιναν οι Κερκυραίοι στους Αθηναίους θα επανδρώνονταν με ολιγαρχικούς και έτσι οι
δημοκρατικοί Κερκυραίοι θα μπορούσαν ν' απαλλαχτούν από του επικίνδυνους ολιγαρχικούς.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις των ολιγαρχικών και των δημοκρατικών Κερκυραίων;

οι ολιγαρχικοί φοβούνται για την αντιμετώπιση που θα είχαν από τους Αθηναίους και αρνούνται να
αποπλεύσουν μαζί τους και οι δημοκρατικοί φοβούνται μήπως οι ολιγαρχικοί προκαλέσουν αναταραχή
και εκμεταλλευόμενοι την άρνηση τους να φύγουν, ετοιμάζονται να σκοτώσουν μερικούς από αυτούς.
Είναι φανερό οτι η όξυνση των πολιτικών παθών στην Κέρκυρα έχει δημιουργήσει κατάσταση
καχυποψίας, ανασφάλειας και δυσπιστίας. Ο φόβος έχει φωλιάσει στις καρδιές των ανθρώπων και το
μίσος του διχασμού εμποδίζει κάθε προσπάθεια συνεργατικής διάθεσης και προσέγγισης των δύο
αντιπάλων.

76. Η άφιξη των Πελοποννησιακών πλοίων

Στην Κέρκυρα καταφθάνουν 53 πελοποννησιακά πλοία 4-5 ημέρες μετά τη μεταφορά των ολιγαρχικών
στο νησί Βίδο με επικεφαλής το Βρασίδα και τον Αλκίδα, οι οποίοι ξεκίνησαν από την Κυλλήνη και
διανυκτέρευσαν στα Σύβοτα. Στόχος τους ήταν να υπερασπίσουν τα συμφέροντα της Σπάρτης στην
περιοχή και να ενισχύσουν με κάθε τρόπο τους ολιγαρχικούς. Η απόφαση αυτή ασφαλώς λήφθηκε
ύστερα από τα νέα που μετέφερε στη συμμαχία η κορινθιακή τριήρης, αυτόπτης μάρτυρας της
επικράτησης των δημοκρατικών στο νησί. Ένα νέο μέτωπο εναντίον των Αθηναίων ανοίγει και είναι
φανερό ότι η κατάσταση γίνεται όλο και πιο περίπλοκη. Η επέμβαση ξένων δυνάμεων σε μια τοπική
διαμάχη, στην οποία και οι δύο πλευρές παρουσιάζονται ανυποχώρητες, μπορεί να προκαλέσει
απρόβλεπτες εξελίξεις και να έχει ολέθριες συνέπειες.