Çelik Yapıda Statik İtme Analizi Örnek

Plan

Kullanılan malzemeler ve çubuk kesitleri

 Modeli oluşturma
 Etabs programını çalıştırıyoruz.
 Sol üst menüden file new model diyoruz.Karşımıza gelen menüden aşağıdaki resimdeki
seçeneklerden bizim yönetmelik ve kullandığımız birimlere uygun seçimleri yapıp ok diyoruz.

 Karşımıza gelen ekrandan aşağıdaki resimdeki gibi aks aralıklarını, kat sayılarını ve kat
yüksekliklerini giriyoruz.Bu kısımda ayrıca hızlı modelleme yapabilmemiz için hazır şablonlar
bulunmaktadır.Bizim örneğimize uygun olan Two Way or Ribbed Slab şablonunu seçiyoruz.
 Karşımıza gelen ekrandaki değerleri aşağıdaki gibi dolduralım. Overhangs döşemelerin
kirişten kenara taşan kısmıdır 0 yapıyoruz. Ribs ara kiriş demek projemizde olmadığı için tiki
kaldırıyoruz. Restraints at bottom kısmı ise bizim taban mesnetimizin şartını seçmemize yarar,
bizim projemizde mafsallı bağlantı olacağı için pinned seçiyoruz. Structural system properties
bölümü ise kolon, kiriş ve döşeme elemanlarının kesitlerini belirlediğimiz kısımdır. Biz
kesitlerimizi oluşturmadığımız için default olarak kalabilir daha sonra proje üzerinde
elemanları seçip kesit atamasını yapacağız. Load kısmında ise döşemelere tanımlanacak olan
ölü ve hareketli yükleri gireceğimiz kısımdır. Floor diaphragm rigidity kısmı ise diyaframımızın
nasıl olacağını seçtiğimiz kısımdır. Bizim döşeme sistemimiz rigid olacaktır. Seçenekleri bu
şekilde işaretledikten sonra OK diyoruz.

 Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor. Sol tarafta projenin planı sağ tarafta ise 3 boyutlu
görüntü karşımıza gelmektedir. İstersek pencerelerin sağ üst köşelerindeki çarpı işareti ile
istemediğimiz pencereleri kapatabiliriz.
Malzeme Özelliklerini Tanımlama

 Bu aşamadan sonra malzeme özelliklerini ve kesit bilgilerini girmemiz gerekmektedir.

Öncelikle malzeme tanımını yapalım. Define menüsünden Material properties seçeneğini
seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki resimdeki gibi ekran gelecektir bu ekrandan Add new material
diyoruz.

 Daha sonra karşımıza gelen ekrandan aşağıdaki resimdeki gibi seçenekleri seçip Ok diyoruz.
Burada bizim projemizde kullandığımız malzeme st52 olup Avrupa olarak S355’e tekabül
etmektedir. Ok dedikten sonra karşımıza gelen ekranda bizim yönetmeliklerimizde belirtilen
değerleri sağlamak için bazı değişiklikler yapıyoruz.
 Design Property Data kısmındaki Modify/Show Material Property Design data kısmını
seçiyoruz. Karşımıza gelen ekranda aşağıdaki gibi değerleri değiştiriyoruz.
 Betonarme döşeme için C25 malzemesi oluşturmamız gerekiyor. Çelik malzemede yaptığımız
gibi define menüsünden Material Property kısmında New Material seçip aşağıdaki resimdeki
gibi seçenek ve değerleri giriyoruz. Ok dedikten sonra yönetmeliklerimizdeki değerleri girerek
gerekli düzenlemeleri yapıyoruz.
  Bu ekranda gerekli düzenlemeleri yaptıktan sonra Modify/Show material property design
data kısmını seçiyoruz. Karşımıza gelen ekranda aşağıdaki gibi değerleri değiştiriyoruz.

 Malzeme tanımlama işlemlerini Ok dedikten sonra bu şekilde bitiriyoruz.

Kesit Tanımlama

 Şimdi sıra elemanların kesit tanımlamasını yapmaya geldi. Menüden sırasıyla define, section
properties,frame sections add new property diyoruz.steel kısmından I resmini seçip
projemizdeki değerleri giriyoruz. Öncelikle kolon elemanını aşağıdaki resimdeki gibi
tanımlıyoruz. Ok tuşuna basıyoruz.
 Kiriş elemanı da aşağıdaki resimdeki gibi tanımlıyoruz. Ok tuşuna basıyoruz.

 Şimdi döşeme kesitini tanımlayacağız. Define menüsünden section properties, slab sections
seçiyoruz. Aşağıdaki gibi değerleri giriyoruz.
 Kesit tanımlama işlemimiz bitti şimdi model üzerinde kesit atama işlemimizi yapalım.
 3 boyutlu görünümün olduğu pencereden döşemeleri seçiyoruz. Assign menüsünden Shell
slab Section diyoruz ve çıkan ekrandan oluşturmuş olduğumuz D20’yi seçerek döşeme
elamanı atamamızı yapıyoruz.
 Kolon ve kirişleri aynı şekilde seçiyoruz. Assign Frame Section diyoruz ve oluşturmuş
olduğumuz kolon ve kiriş kesitlerini seçerek gerekli atamaların yapılmasını sağlıyoruz.
Karşımıza aşağıdaki gibi kesitlerin atandığı proje gelecektir.

Analiz işlemine geçmeden önce döşemede meshleme işlemini yapmamız gerekiyor. Bunun
için döşemeleri seçtikten sonra sırasıyla assign ,Shell ,floor auto mesh options seçeneği
seçiyoruz. Aaşağıdaki resimdeki gibi değerleri seçiyoruz ve ok diyoruz.

Bu işlemleri yaptıktan sonra file menüsünden save diyerek modelimizi kaydediyoruz.(tavsiye

olarak masaüstüne yeni klasör oluşturup dosya içerisine Türkçe karakter kullanmadan
kaydediniz.)
Yüklerin Tanımlanması

Statik yüklemeleri tanımlamak için define menüsünden load patterns seçiyoruz. Load
bölümünde Dead yazan kısmı seçip G yazıyoruz ve sağ taraftan modify load’a tıklıyoruz. Aynı
şekilde live yazan kısmı seçip Q yazıp modify load diyoruz. Deprem yükünü tanımlamamız
gerekiyor, bunun için load kısmına EX yazıyoruz type kısmında ise seismic seçiyoruz , auto
lateral load kısmını ise user loads olarak seçiyoruz ve add new load diyerek deprem
yükümüzü eklemiş oluyoruz.

Daha sonra EX yükü seçili iken modify lateral load seçeneğini seçiyoruz. Story2 yazan kısımda
Fx yazan kısıma 2 story1 de ise 1 yazıyoruz. Bu yükler katlara etkiyen yatay yüklerin oransal
değerleridir. Statik itme analizinde yatay yükün gerçek değeri kullanılabildiği gibi bu şekilde
oransal yüklerde kullanılabilmektedir. Apply load at diaphragm center of mass seçeneğini tikli
hale getiriyoruz. Bu seçenek yüklerin kat kütle merkezlerine etkimesini sağlamaktadır. Bu
deprem yüklerinin sağlıklı bir şekilde modele etkimesini sağlamaktadır. Bu örnek için yatay
yüklerin dış merkez etkimesi durumu düşünülmediği için değer 0 olarak girilmiştir. Aşağıdaki
resimde değerler girildikten sonraki durum görülmektedir. İki kez ok dedikten sonra model
karşımıza gelecektir.
Define menüsünden Mass Source seçiyoruz. Modify/Show Mass Source seçiyoruz. Bu kısım
deprem yükü hesabında alınan değerlerin kullanıldığı kısımdır. Burada dikkat etmemiz
gereken husus etabs programının yükleri 2 kez almaması için doğru seçenekleri seçmemizdir.
Ölü yükü multiplier değerini 1 hareketli yükün ise 0,3 olarak alıyoruz.(yönetmelikte bina
türüne göre Q yükünün değeri değişebilir)

2 kez ok dedikten sonra karşımıza model ekranı gelecektir.

Define menüsünden load cases seçiyoruz, burdan dead ve live yazan kısımları ayrı ayrı seçip
modify /Show cases ditip G ve Q olarak değiştirip Ok tuşuna basıyoruz.
Statik itme analizi Yüklemesinin Tanımlanması

 Sırasıyla Define ,load cases , add new case diyoruz. Karşımıza gelen ekranda öncelikli olarak
Load case type kısmından Nonlineer Static seçeneğini seçiyoruz. Load case name kısmına
PODUSEY (pushover düşey manasında) yazıyoruz. Geometric Nonlinearity Option kısmında
ise P-Delta seçeneğini seçiyoruz. Aşağıdaki resimde detaylar görülmektedir.
 Düşey yönde tanımlama yaptıktan sonra sıra yatay yönde tanımlamaya geldi. Sırasıyla
Define ,load cases , add new case diyoruz. Karşımıza gelen ekranda öncelikli olarak Load case
type kısmından Nonlineer Static seçeneğini seçiyoruz. Load case name kısmına POX yazıyoruz.
Loads applied kısmında EX ekleyerek scale factor değerlerini 1 olarak giriyoruz. Geometric
nonlinearity option kısmında ise P-Delta seçeneğini seçiyoruz. Aşağıdaki resimde detaylar
görülmektedir.

 Daha sonra Load application kısmında Modify/Show kısmını seçip Load application control
kısmında Displacement control seçeneğini seçiyoruz. Control Displacement kısmında use
monitored displacement seçeneğini seçip 350 mm olarak değeri değiştiriyoruz. Etabs
programı bina yüksekliğinin %4 olarak bu değeri hesaplamaktadır. Monitored displacement
kısmında U1 ve story2 seçeneklerini seçiyoruz. Burada, U1 x yönünde 2. Katta 1 nolu düğüm
noktasındaki deplasmana göre grafik çizimini bize vermesi için programda seçenekleri
düzenliyoruz. Aşağıdaki resimde detaylar görülmektedir.
  Results saved kısmından Modify/Show seçeneğini seçiyoruz. Analiz adımlarını
kaydedebilmemiz için aşağıdaki resimdeki gibi değerleri giriyoruz. Daha sonra 2 kez ok tuşuna
basıp ekranın karşımıza gelmesini sağlıyoruz.

Doğrusal Olmayan Davranış Özelliklerinin Elemanlara Atanması

 Select menüsünden select-Object type seçeneiğini seçiyoruz. Ekrana gelen select by object
type ileti kutusunda beams seçeneği ile kirişleri seçiyoruz.
 Assign menüsünden Frame-Hinges seçeneğini seçiyoruz. Ekrana gelen Auto Hinge Type
kısmında From tables İn ASCE 41-13,select a Hinge table kısmında ise steel beams-Flexure
Degree of freedom kısmında ise M3 seçeneğini seçiyoruz.(M3 türü plastik mafsal özelliği
eğilme momenti etkisindeki kesitlerin doğrusal olmayan davranışını oluşturmak için
kullanılmaktadır. Bu nedenle bu tür plastik mafsal özelliği genellikle kiriş elemanlarda
kullanılmaktadır) Ok düğmesine basıyoruz. Relative distance kutucuğuna 1 yazıyoruz ve add
düğmesine basıyoruz. Böylelikle kirişler için plastik mafsal tanımlamasını tamamlamış olduk.
(relative distance eleman uzunluğuna göre göreceli konumu göstermekte ve = elemanın
başlangıç 1 ise bitiş noktasını göstermektedir)
 Sıra kolonlarda plastik mafsal tanımını yapmaya geldi.
 Select menüsünden select by object type ileti kutusundan column seçeneğini seçiyoruz.
Select diyerek kolonları seçili hale getirip ekranı kapatıyoruz.
 Assign menüsünden Frame-Hinges seçeneğini seçiyoruz. Ekrana gelen Frame Assignment-
Hinges ileti kutusunun Hinge Property bölümünde auto seçeneğini tıklıyoruz. Relative
distance kısmına 0 yazıyoruz ve add düğmesine basıyoruz. Auto Hinge Type kısmından From
Tables in Asce 41-13 seçeneğini seçiyoruz. Select a Hinge Table kısmından ise Table 9-6 (Steel
Columns-Flexure) seçiyoruz. Degree Of freedom kısmından ise kolon olduğu için P-M2-M3
seçiyoruz. Daha sonra ok tuşuna basıp kapatıyoruz. Relative distance kısmına 1 yazıp add
diyerek kolonlarda plastik mafsal tanımını bitiriyoruz.
 Kolon ve kirişlerde plastik mafsal tanımını yaptıktan sonra karşımıza aşağıdaki gibi 3 boyutlu
model çıkacaktır.

 Define menüsünden section properties-frame nonlineer hinge seçeneğini tıklayarak Define

Frame Hinge Properties ileti kutusunun ekrana gelmesini sağlıyoruz. Bu kısımda Show
generated props düğmesini seçili hale getiriyoruz. Program tarafından oluşturulan plastik
mafsal özellikleri ekrana gelecektir. Listeden C1H5 seçiyoruz ve modify/Show property tuşuna
basıyoruz karşımıza gelen ekranda modify/Show hinge property düğmesine basıyoruz. Bu
ayarlar program tarafından default olarak yapıldığı için herhangi bir değişiklik yapamıyoruz.
Aşağıdaki resimlerde detaylar görülmektedir.
 Ekrana gelen kutuda C1H5 elemanın plastik mafsal özelliği ile ilgili bilgileri içeren ileti kutusu
gelecektir. Modify/Show Moment rotation Curve Data düğmesine basıyoruz ve karşımıza ilgili
kolon kesitinin farklı eksenel kuvvetler altındaki Moment_Dönme grafiği bilgilerini içeren ileti
kutusu gelecektir. M-θ grafiğini oluşturan bilgiler tabloda My ve θy’ ye oranlanarak
verilmektedir ve simetriktir.
 Yukarıdaki resimdeki Acceptance Criteria bölümü performans bazlı tasarım veya kontrol için
öngörülen performans seviyelerini belirleyen değerleri içermektedir. Cancel tuşuna basarak
pencereyi kapatıyoruz. Modify/Show P-M2-M3 interaction Surface Data düğmesine basıyoruz.
Karşılıklı etki diyagramını görmek için define/Show user interaction surface düğmesine
basıyoruz. Ekrana gelen ileti kutusunda interaction curve data bölümündeki tablo scale
factors bölümündeki P ve M değerlerine göre normalize edilerek oluşturulmuştur. Tablodaki
ilk kolon Normal kuvveti (P) diğer kolonlar ise farklı düzlemlerdeki moment değerlerini
göstermektedir.
  Cancel düğmesine basarak mafsal özellikleri inceleme işlemini bitiriyoruz.

Analiz

 Run analiz düğmesine basarak sistemi çözüyoruz.

 Analiz tamamlandıktan sonra Display menüsünden static Pushover Curve seçeneğini
tıklıyoruz. Ekrana POX çözümü sonucu elde edilen sisteme ilişkin taban kesme kuvveti ile
kontrol noktası yer değiştirmesi (2. Kat 1 no.2lu düğüm noktasının X yönündeki yer
değiştirmesi) arasındaki ilişkiyi gösteren grafik gelecektir.

 Grafiği oluşturan sayısal değerleri görebilmek için Show Table simgesine tıklıyoruz.

 Taban kesme kuvveti-Tepe yer değiştirmesi grafiği incelendiğinde tepe yer değiştirmesinin
0.35 m değeri için sistemin taşıyabileceği en büyük yatay yük değerinin 721 KN olduğu
görülmektedir. Sistem POX yüklemesi için öngörülen tepe yer değiştirmesine (0.35m)
ulaşabilmektedir. Eğer sistemin bu değere ulaşamadığı görülürse deplasman değeri
değiştirilerek yeniden analiz yapılabilir.
 Şekil değiştirmiş durumu görebilmek için display menüsünden deformed shape seçeneğine
tıklıyoruz. Ekrana gelen pencerede case kısmında POX seçip ok düğmesine basıyoruz. Sağ alt
bölümden start animation kısmından ileri oka basarak adımları görebiliriz.
 Performans bazlı tasarım veya kontrol için belirlenen sınırlara göre oluşan plastik mafsalların
konumu renk ölçeği ile uyumlu olarak izlenebilir. Örneğin mavi renkteki bir plastik mafsalın
dönme değeri mafsal özellikleri tanımlanırken kullanılan IO (immediate occupancy –Hemen
Kullanım) ile LS (Life safety-can güvenliği) aralığındaki bölgede bulunmaktadır.

 Analiz sonuçlarını alabilmek için Display menüsünden Show tables diyoruz. Karşımıza gelen
ekranda analysis kutucuğunun yanındaki artı işaretine tıklıyoruz. Ordan results kutucuğuna
tıklıyoruz, hinge results seçip ordan Hinge states kutucuğunu işaretli hale getiriyoruz. Ok
düğmesine basıyoruz. Karşımıza aşağıdaki resimdeki gibi ekran geliyor. Karşımıza gelen
ekranda POX yüklemesi altında adım adım elemanlar için mafsal tanımı yapılan noktalardaki iç
kuvvetler ve mafsal dönmelerini içeren tablo gelecektir. Bu tabloyu inceleyerek öngörülen
performans düzeyi için elemanların durumu ayrıntılı olarak belirlenebilir. Sonuçları excel
programına aktarmak için story kısmını seçip farenin sağ tuşuna bastığımızda Export to excel
seçerek excele aktarabiliriz.