Cross Laminated Timber - CLT

3.5 Υαλοπετάσματα
3.6 Γυψοσανίδα
3.7 Τσιμεντοσανίδες

Κεφάλαιο 4 – Cross Laminated Timber (CLT)

4.1 Γενικά
4.2 Τεχνολογία παραγωγής
4.3 Κατηγορίες προϊόντων CLT
4.4 Ιδιότητες
4.4.1 Μηχανικές Ιδιότητες
4.4.2 Θερμικές Ιδιότητες
4.4.3 Ακουστικές Ιδιότητες
4.4.4 Άλλες Ιδιότητες
4.4.5 Κατασκευαστικά πλεονεκτήματα του CLT
4.5 Χρήσεις – Εφαρμογές
4.6 Προστασία των πάνελ

Βιβλιογραφία

-4-
 Cross Laminated Timber - CLT

Εισαγωγή
Ιστορική αναδρομή

Το Cross-laminated timber (CLT) - ή στα ελληνικά “Πολύστρωμη αντικολλητή

ξυλοπλάκα από συμπαγές φυσικό ξύλο” 1 - είναι ένα σχετικά νέο δομικό σύστημα,
το οποίο πλέον έχει γίνει ένα δημοφιλές κατασκευαστικό υλικό και χρησιμοποιείται
σε οικιστικές ή διάφορες άλλες κατασκευές σε όλο τον κόσμο.
Αναπτύχθηκε στην Αυστρία και τη Γερμανία τη δεκαετία του 1990 έχοντας ως
σκοπό να αξιοποιήσει τα υπολείμματα ξύλινων τεμαχίων που υπήρχαν στα
πριστήρια. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ξεκίνησαν ερευνητικά προγράμματα με
τη συνεργασία βιομηχανιών και πανεπιστημίων για την ανάπτυξη και την εξέλιξη
του CLT. Εύλογα, χρειάστηκαν λίγα χρόνια για να καθοριστούν οι αντοχές και οι
ικανότητες του CLT ως βασικό υλικό βαρέων κατασκευών (όπως το σκυρόδεμα και ο
πλίνθος), αλλά έγινε γρήγορα δημοφιλές χάρις το “πράσινο” κατασκευαστικό
ρεύμα, την απόδοσή του ως υλικό, τις εγκρίσεις πολλών φορέων για την
καταλληλότητά του, καθώς επίσης και στη προώθησή του.
Τα τελευταία χρόνια έχουν χτιστεί εντυπωσιακά κτίρια με τη χρήση CLT και τα
μέχρι τώρα δεδομένα αποδεικνύουν τα πολλά κατασκευαστικά -και όχι μόνο-
πλεονεκτήματά του. Στην Ευρώπη μέχρι τώρα θεωρείται ότι μια κατασκευή από CLT
είναι ανταγωνιστική κυρίως σε κτίρια μεσαίου μεγέθους (5-10 ορόφων) ή
ουρανοξύστες.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι κατασκευές από CLT πάνελς αποτελούνται, κατά ένα
μεγάλο ποσοστό, από προκατασκευασμένα τμήματα και άρα ένα τέτοιο έργο
ολοκληρώνεται ταχύτερα σε σύγκριση με άλλα υλικά. Ακόμα, το σχετικά μικρό
βάρος της κατασκευής συνεπάγεται αφενός μικρότερα θεμέλια, αφετέρου
μικρότερα σε μέγεθος ανυψωτικά μηχανήματα. Οι κατασκευές με χρήση CLT, όντας
κατασκευές από ενώσεις συμπαγούς ξύλου, έχουν καλή θερμομόνωση, ηχομόνωση
και καλή αντίδραση σε συνθήκες πυρκαγιάς.
Στην παρούσα εργασία θα αναλύσουμε την διαδικασία παραγωγής του CLT, θα
το παρουσιάσουμε ως προϊόν/υλικό με τα χαρακτηριστικά του, και θα δώσουμε
παραδείγματα κτιρίων CLT που έχουν κατασκευαστεί σε διάφορες πόλεις στον
κόσμο.

1 Δεν υπάρχει κάποια επίσημη ονομασία του CLT στα ελληνικά. Η αναφορά του CLT ως
“Πολύστρωμη αντικολλητή ξυλοπλάκα από συμπαγές φυσικό ξύλο” γίνεται στην πτυχιακή εργασία
του Ελευθέριου Χ. Τζιάφκου με τίτλο «Μελέτη σχεδιασμού και υλοποίησης ξύλινης κατασκευής
τεχνολογίας CLT στο τμήμα ΣΤΞΕ», ενώ στην πτυχιακή εργασία της Αντωνίας Πουσπουτάκη με τίτλο
“Τεχνολογία ξύλινης κατοικίας με έμφαση στην αντισεισμική προστασία” αναφέρεται ως
“Ξυλοπλάκες από στοιχεία φυσικής ξυλείας” . Στην ελληνική αγορά έχει χρησιμοποιηθεί, επίσης, η
ονομασία “Σταυρωτή επικολλητή ξυλεία”.

-5-
 Cross Laminated Timber - CLT

Κεφάλαιο 4 - Cross Laminated Timber

4.1 Γενικά
Ένα CLT πάνελ είναι φτιαγμένο από έναν - συνήθως περιττό - αριθμό στρώσεων
[Εικόνα 4.1.1]. Η κάθε στρώση αποτελείται από σανίδες τοποθετημένες με την ίδια
διεύθυνση η μία δίπλα στην άλλη και οι στρώσεις είναι μεταξύ τους κολλημένες με
κόλλα που έχει τοποθετηθεί στις μεγάλες επιφάνειες των σανίδων. Οι στρώσεις
έχουν μεταξύ τους ορθογωνική διάταξη, δηλαδή οι σανίδες της κάθε στρώσης
σχηματίζουν 90° με τις σανίδες της επόμενης ή προηγούμενης στρώσης [Εικόνα
4.1.2]. Τα CLT πάνελς είναι τριών ή παραπάνω στρώσεων, έχοντας ως άξονα
συμμετρίας τη μεσαία στρώση. Τα μεγέθη ποικίλουν ανάλογα τον κατασκευαστή,
αλλά υπάρχει ένα όριο, λόγω των περιορισμών στη μεταφορά τους. Το μέγιστο
μήκος φτάνει τα 18m, ενώ το μέγιστο πλάτος και πάχος τα 3,5m και 508mm
αντίστοιχα.

Εικόνα 4.1.2 Ορθογωνική

διάταξη CLT
Εικόνα 4.1.1 Cross-laminated Timber
(πηγή:www.reidmiddleton.com)
(πηγή:www.oregonlive.com)

Τα βασικά κατασκευαστικά πλεονεκτήματα του CLT αφορούν τη βελτιωμένη

διαστασιακή σταθερότητα, τις μηχανικές αντοχές και την αντοχή στην κάμψη. Η
υψηλή αισθητική, το σχετικά χαμηλό κόστος και η περιβαλλοντική απόδοση είναι
σημαντική λόγοι για να χρησιμοποιηθεί ως δομικό υλικό. Παρόλα αυτά, το CLT έχει
κι άλλα πλεονεκτήματα. Η κατεργασία είναι εύκολη και γίνεται με σύγχρονα
μηχανήματα στο εργοστάσιο. Συνεπώς, τα πάνελς προκατασκευάζονται
ολοκληρωτικά εκεί και η τοποθέτηση γίνεται ιδιαίτερα εύκολα. Επίσης, έχει
αποδειχθεί ότι το CLT έχει πολύ καλές ηχομονωτικές και θερμικές ιδιότητες, καθώς
και αντιπυρικές αντοχές και αντισεισμικότητα.
Το CLT θεωρείται ένα νέο σύστημα δόμησης του οποίου τα όρια και οι
δυνατότητες ακόμα δεν έχουν εξαντληθεί, καθώς ακόμα διεξάγονται έρευνες.
Πλέον, όμως, θεωρείται υλικό βαρέων κατασκευών κατάλληλο για τοιχοποιίες,
πατώματα, σκεπές, σκάλες, ακόμα και ανελκυστήρες ή κλιμακοστάσιο.

-6-
 Cross Laminated Timber - CLT

4.2 Τεχνολογία παραγωγής

Η βασική διαδικασία που ακολουθείται για την παραγωγή CLT περιλαμβάνει τα εξής
στάδια:

Στάδιο 1ο: Στάδιο 5ο:

Επιλογή της κατάλληλης Συναρμολόγηση
πριστής ξυλείας των πάνελς

Στάδιο 6ο:
Συμπίεση των
Στάδιο 2ο: πάνελς
Κατηγοριοποίηση
της ξυλείας

Στάδιο 7ο:
Ποιοτικός έλεγχος,
Στάδιο 3ο: επιφανειακή
Ολόπλευρο κατεργασία,
πλάνισμα κοπή στις
των πριστών τελικές
διαστάσεις

Στάδιο 4ο: Στάδιο 8ο:

Κοπή στο κατάλληλο μήκος και Τοποθέτηση ειδικής
τοποθέτηση κόλλας. σήμανσης πληροφοριών,
συσκευασία
και διανομή.

-7-
 Cross Laminated Timber - CLT

 Επιλογή της κατάλληλης πριστής ξυλείας

Πολύ σημαντικοί παράγοντες για την επιτυχημένη παραγωγή είναι αφενός η

συνέπεια στην ποιότητα των πριστών και αφετέρου ο σωστός χειρισμός στις
παραμέτρους που επηρεάζουν την ποιότητα των δεσμών της κόλλας. Μετά την
παραγωγή, πραγματοποιούνται αυστηροί ποιοτικοί έλεγχοι ώστε να διασφαλιστεί η
καταλληλότητα του παραγόμενου προϊόντος για την επιθυμητή χρήση.
Για την παραγωγή του CLT χρησιμοποιείται ξύλο κωνοφόρων. Το κυριότερο
είδος είναι η ερυθρελάτη (Norway spruce, Picea abies) σε συνδυασμό με ελάτη
(White fir, Abies alba). Δευτερευόντως χρησιμοποιούνται το ξύλο δασικής πεύκης
(Scots pine, Pinus sylvestris), κουκουναριάς (stone pine, pinus pinea), ευρωπαϊκής
λάρικας (Larix decidua), ψευδοτσούγκας (douglas fir, Pseudotsuga menziesii) και
ελβετικό πεύκο (Pinus cembra). Τα τελευταία προορίζονται για πάνελς υψηλότερης
ποιότητας όσον αφορά την εμφάνιση, και γι’ αυτό χρησιμοποιούνται στις
εξωτερικές στρώσεις.
Είδη πλατύφυλλων ξύλων μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν, καθώς έχουν
υψηλότερες φυσικές μηχανικές αντοχές και μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα σε
κλιματικές αλλαγές σε σχέση με τα κωνοφόρα. Από την άλλη μεριά, όμως, οι
διαστάσεις των πριστών από πλατύφυλλα είδη είναι μικρότερες. Επίσης, η τιμή ενός
πάνελ CLT από πλατύφυλλα (στην Αυστρία) είναι υψηλότερη σε σχέση με
αντίστοιχο πάνελ κωνοφόρων, παρότι οι κορμοί των πλατύφυλλων είναι 30%
φθηνότεροι. Αυτό συμβαίνει αφενός λόγω του υψηλότερου κόστους παραγωγής (τα
πλατύφυλλα προκαλούν μεγαλύτερη καταπόνηση στα κοπτικά μέσα), αφετέρου
λόγω της μεμονωμένης – και όχι μαζικής – κατασκευής τους. Πλατύφυλλα είδη
ξύλων έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στο πρότζεκτ «Μassiv_Living» στο οποίο
κατασκευάστηκαν δύο τριόροφα κτίρια 22 διαμερισμάτων στην οδό
Brucknerstrasse, στην πόλη Graz της Αυστρίας. Σε ένα από τα διαμερίσματα
χρησιμοποιήθηκε για τους τοίχους CLT από ξυλεία σημύδας κρεμοκλαδούς (silver
birch, betula pendula). Άλλα πιθανά είδη πλατύφυλλων που μπορούν να
χρησιμοποιηθούν είναι η λεύκη (poplar, populus spp.), ο φράξος (ash, fraxinus
excelsior) τα οποία διαθέτουν το ελάχιστο των μηχανικών ιδιοτήτων που
απαιτούνται για τα CLT πάνελ που προορίζονται για να δέχονται φορτίο. Η χρήση
πλατύφυλλων ειδών, εκτός από την αναβάθμιση της αισθητικής των CLT, δύναται
να βελτιώσει και τις μηχανικές αντοχές του κάνοντας το προϊόν πιο δύσκαμπτο και
με μεγαλύτερη αντοχή στη διάτμηση κύλισης χωρίς αύξηση - και ενίοτε, μάλιστα, με
μείωση- του συνολικού πάχους. 2 Η κατασκευή του CLT, τουλάχιστον προς το παρόν,
βασίζεται σε κωνοφόρα είδη, στα οποία έχουν πραγματοποιηθεί και περισσότερη
έρευνα.
Η πριστή ξυλεία είναι κατά κανόνα ξηραμένη (σε ξηραντήριο) [Εικόνα 4.2.1] σε
υγρασία 12% (±3%), ώστε να αποφεύγονται οι όποιες διαστασιακές μεταβολές και
ρωγμές στο παραγόμενο προϊόν. Σε κάθε περίπτωση, το εργοστάσιο παραγωγής

2 Περισσότερες πληροφορίες για τη σύγκριση CLT πάνελ από πλατύφυλλα και από κωνοφόρα
βρίσκονται στην βιβλιογραφία [7]

-8-
 Cross Laminated Timber - CLT

έχει τη δυνατότητα να ξηράνει εκ νέου την ξυλεία αν αυτό θεωρηθεί απαραίτητο,

καθώς η διαφορά στην υγρασία δύο διαδοχικών στρώσεων δεν θα πρέπει να
υπερβαίνει το 5%. [1], [4] Η πριστή ξυλεία, όσο είναι αποθηκευμένη, είναι
τοποθετημένη σε στοιβάδες ούτως ώστε να υπάρχει ελεύθερη κίνηση του αέρα,
ενώ παράλληλα ελέγχεται η υγρασία και η θερμοκρασία της 3. [Εικόνα 4.2.2]

Εικόνα 4.2.1 Ξήρανση των πριστών σε ξηραντήριο

(πηγή: Hollow core Cross Laminated Timber, optimized for a more efficient use
of material by Bart van Aken)

Εικόνα 4.2.2 Αποθήκευση ξυλείας στο εργοστάσιο Derix

Group στη Γερμανία
(πηγή: Hollow core Cross Laminated Timber, optimized for a
more efficient use of material by Bart van Aken)

Η μεταβολή της υγρασίας του ξύλου δημιουργεί παραμορφώσεις και

στρεβλώσεις διαφόρων ειδών (τοξοειδείς, βακτηροειδείς, περιστροφικές,
σκαφοειδείς). Αυτό θα έχει ως συνέπεια να μειωθεί η επιφάνεια συγκόλλησης και
άρα θα προκύψει αδύναμος δεσμός. Στα διάφορα πρότυπα των CLT επισημαίνεται
ότι η ενεργή επιφάνεια συγκόλλησης πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 80% της
συνολικής επιφάνειας. Συνεπώς, οι όποιοι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά την
ποιότητα συγκόλλησης, θα πρέπει να επηρεάσουν το υπόλοιπο (20% ή λιγότερο)
της συνολικής επιφάνειας.

3 Πλέον υπάρχουν ειδικοί αισθητήρες με μικροκύματα οι οποίοι ελέγχουν συνεχώς την υγρασία του
ξύλου και μάλιστα σε αρκετό βάθος και με μεγάλη ακρίβεια. [1]

-9-
 Cross Laminated Timber - CLT

Η θερμοκρασία των πριστών επίσης επηρεάζει την ποιότητα των δεσμών και γι’
αυτό είναι απαραίτητο να ακολουθούνται πάντοτε οι οδηγίες του κατασκευαστή
της συγκολλητικής ουσίας που χρησιμοποιείται. Οι δεσμοί μπορούν ακόμα να
επηρεαστούν από τη θερμοκρασία και υγρασία του περιβάλλοντος χώρου του
εργοστασίου. Γι’ αυτό και ακολουθούνται κάποια πρότυπα που καθορίζουν, μεταξύ
άλλων, και τις συνθήκες περιβάλλοντος. 4

 Κατηγοριοποίηση της ξυλείας

Η πυκνότητα, η οποία μετριέται με μηχανικά μέσα, αποτελεί δείκτη των
μηχανικών αντοχών του ξύλου και άρα είναι σημαντική για την ταξινόμηση των
πριστών. Τα πριστά ταξινομούνται με βάση τις μηχανικές αντοχές με μηχανικά μέσα
(πρότυπο DIN 4074) και με βάση την εμφάνιση στο ανθρώπινο μάτι5 [Εικόνα 4.2.3].
Αν, τοπικά, υπάρχουν ελαττώματα (μεγάλοι ρόζοι) σε ένα πριστό, τότε, αν είναι
εφικτό, απομακρύνονται και στην θέση τους συγκολλείται υγιές ξύλο [Εικόνα 4.2.4].
Το ξύλο έχει, από τη φύση του, διαφορετικές μηχανικές ιδιότητες - σε ίδια ή και σε
διαφορετικά είδη ή ακόμα και στο ίδιο πριστό -, γεγονός που καθορίζει το φορτίο
και την παραμόρφωση που μπορεί να αντέξει. Συνεπώς, η σωστή και ακριβής
ταξινόμηση είναι πολύ σημαντική για την ποιότητα του τελικού προϊόντος.

Εικόνα 4.2.3 Κατηγοριοποίηση των πριστών στο εργοστάσιο Derix. Γερμανία

(Πηγή: Hollow core Cross Laminated Timber, optimized for a more efficient use of
material by Bart van Aken)

Εικόνα 4.2.4 Αφαίρεση ελαττώματος και τοποθέτηση υγιούς τμήματος

(Πηγή: Hollow core Cross Laminated Timber, optimized for a more efficient use
of material by Bart van Aken)

4 Για το ευρωπαϊκό πρότυπο prEN 16351 ισχύουν τα εξής:

 κατά την εφαρμογή της κόλλας: θερμοκρασία ≥ 15ºC και σχετική υγρασία 40-75%
 κατά τον πολυμερισμό της κόλλας: θερμοκρασία ≥ 18ºC και σχετική υγρασία ≥ 30%

5 Στην αξιολόγηση της εμφάνισης, μεγάλη σημασία έχει το είδος, η θέση και το μέγεθος των ρόζων.

- 10 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Δημιουργία δακτυλοειδών συνδέσεων

Μετά την ταξινόμηση, δημιουργούνται στα άκρα των πριστών προφίλ
δακτυλοειδών συνδέσεων με μηχανικά μέσα (Εικόνες 4.2.5, 4.2.6), ώστε μετά τη
συγκόλληση να μπορεί να παραχθεί ένα συνεχές μέλος. Η δακτυλοειδής σύνδεση,
λόγω της αύξησης της επιφάνειας συγκόλλησης, δημιουργεί έναν ανθεκτικό και
σχετικά εύκολο και γρήγορο δεσμό.

Εικόνα 4.2.5 Δημιουργία δακτυλοειδών συνδέσεων

(πηγή: Hollow core Cross Laminated Timber, optimized for a more efficient
use of material by Bart van Aken)

Εικόνα 4.2.6 Δακτυλοειδής Σύνδεση

(πηγή: http://clt.dotcube.sk/produkty/)

Πίνακας 4.1 Διαστάσεις των μελών της δακτυλοειδούς σύνδεσης και απώλεια διατομής
lFJ: μήκος αρσενικού, p: βήμα, bt: πλάτος μύτης αρσενικού, bn: πλάτος βάσης
αρσενικού, lt: διάκενο μεταξύ μύτης και εγκοπής, α: γωνία δοντιού, v(bn): κλίση [4]

- 11 -
 Cross Laminated Timber - CLT

 Πλάνισμα, κοπή και διαχωρισμός των πριστών

Στο επόμενο στάδιο, το μέλος πλανίζεται στο κατάλληλο πάχος και κόβεται στο
επιθυμητό μήκος, ανάλογα με το μέγεθος του παραγόμενου πάνελ CLT (Εικόνα
4.2.7). Είναι πολύ σημαντικό η επιφάνεια που θα συγκολληθεί να είναι λεία λίγο
πριν την εφαρμογή της κόλλας, καθώς έτσι απομακρύνεται η οξειδωμένη επιφάνεια
του ξύλου και εξασφαλίζεται ένας ανθεκτικός δεσμός. Πολλές φορές απαιτείται
πλάνισμα και στις τέσσερις επιφάνειες, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που
πλανίζονται μόνο οι δύο πλατιές επιφάνειες. Σε γενικές γραμμές, προτείνεται να
αφαιρεθούν 2,54 mm πάχους και 3,81 mm πλάτους. Ύστερα, τα μέλη διαχωρίζονται
σε αυτά που θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πάνελ glulam και σε αυτά για
την παραγωγή CLT πάνελ. [2], [4] Στην διαδικασία της παραγωγής του CLT υπάρχει
το ενδεχόμενο τα στοιχεία μέλη που θα χρησιμοποιηθούν στην βασική διεύθυνση
να μην ακολουθήσουν τα ίδια βήματα όσο αφορά την προετοιμασία σε σχέση με τα
μέλη της μικρότερης διάστασης. [1]

Εικόνα 4.2.7 Πλάνιση πριστών

(πηγή: Hollow core Cross Laminated Timber,
optimized for a more efficient use of material by
Bart van Aken)

 Εφαρμογή της συγκολλητικής Ουσίας

Οι συγκολλητικές ουσίες που κατά κανόνα χρησιμοποιούνται είναι οι PUR
(κόλλες πολυουρεθάνης ενός συστατικού), PRF (ρητίνες φαινόλης-ρεσορκινόλης-
φορμαλδεΰδης) και είναι τοποθετημένες σε ειδικές δεξαμενές από τις οποίες
γίνεται άμεση εφαρμογή με ψεκασμό. Στις PUR, οι στρώσεις των ξύλων ενδέχεται
να ψεκαστούν ελαφρώς με νερό (περίπου 15-20 g/m2) ώστε να επισπευσθεί η
αντίδραση της σκλήρυνσης της κόλλας. Η ταχύτητα τροφοδοσίας παραγωγής είναι
περίπου 20-60 μέτρα/λεπτό, ενώ η ταχύτητα εφαρμογής της κόλλας σε μια στρώση
είναι 12 δευτερόλεπτα για στρώσεις 16 μέτρων.6
Η επάλειψη πρέπει να γίνει ομοιόμορφα στην εκάστοτε στρώση και μέσα στο
επερχόμενο 24ωρό μετά την πλάνιση, ώστε να αποφευχθεί το ποσοστό οξείδωσης

6 Το σύστημα τοποθέτησης της κόλλας διαθέτει στόμια ψεκασμού που κινούνται σε μια ευθεία
κατά μήκος της στρώσης.

- 12 -
 Cross Laminated Timber - CLT

της συγκολλούμενης επιφάνειας. Το ποσοστό της κόλλας που εφαρμόζεται

καθορίζεται από τους κατασκευαστές της και επηρεάζεται από την ποιότητα του
ξύλου, αλλά και από την ποιότητα του συστήματος επάλειψής του.
Με τη χρήση πεπιεσμένου αέρα, τα όποια ξένα σωματίδια αφαιρούνται από τις
συγκολλούμενες επιφάνειες, ώστε αυτές να είναι καθαρές και, φυσικά, χωρίς
οποιοδήποτε συστατικό ή συνθήκη που να επηρεάζει αρνητικά την κόλλα (σκόνη,
έλαια, ατμούς οργανικών ουσιών, ατμοσφαιρική υγρασία, θερμοκρασία). Ο χρόνος
μεταξύ της επάλειψης και της επαφής των επιφανειών (ανοικτός χρόνος
εφαρμογής) είναι συγκεκριμένος, ανάλογα τον κατασκευαστή, και αν τον
υπερβούμε προκαλείται η πρόωρη σκλήρυνσή της, κάνοντας το δεσμό αδύναμο.
Η τοποθέτηση κόλλας πλευρικά των μελών που απαρτίζουν το CLT δεν
συνηθίζεται από τους κατασκευαστές λόγω του πρόσθετου κόστους. Μπορεί, όμως,
αν ζητηθεί, να τοποθετηθεί. Θα μπορούσε, βέβαια, για να υπάρξει μια μέση λύση
ανάμεσα στο κόστος και στην απόδοση του προϊόντος, να τοποθετηθεί πλευρικά
κόλλα μόνο στις εξωτερικές στρώσεις.

 Συναρμολόγηση
Η διάταξη των στρώσεων εξαρτάται από τη χρήση του παραγόμενου πάνελ. Αν το
πάνελ CLT προορίζεται για τοίχο, τότε οι εξωτερικές στρώσεις πρέπει να έχουν
εγκάρσια διάταξη 7, ενώ αν προορίζεται για πάτωμα ή σκεπή πρέπει να έχουν κατά
μήκος διάταξη [Εικόνα 4.2.8]. Επίσης, οι σανίδες δεν είναι ευθυγραμμισμένες με
τέλειο τρόπο [Εικόνα 4.2.9] καθώς αυτή η διάταξη εξυπηρετεί τη διαδικασία της
συμπίεσης.
Τοποθετείται η πρώτη στρώση, μετά η συγκολλητική ουσία και ύστερα η
επόμενη στρώση με κάθετη διεύθυνση σε σχέση με τη πρώτη στρώση. Αυτό
επαναλαμβάνεται ανάλογα με τον αριθμό των στρώσεων που επιθυμούμε, αρκεί να
υπάρχει μια συμμετρία από την μεσαία στρώση. Όταν ολοκληρωθεί η παραπάνω
διαδικασία, το προϊόν τίθεται υπό πίεση.

Εικόνα 4.2.8 Διάταξη στρώσεων για Εικόνα 4.2.9 CLT πάνελ μετά από συμπίεση
τοίχο (αριστερά) και σκεπή (δεξιά) (Πηγή: Hollow core Cross Laminated Timber,
(Πηγή: CLT Handbook) optimized for a more efficient use of material by
Bart van Aken)

7 Ο όρος «εγκάρσια διάταξη» αναφέρεται στην κυριολεκτική σημασία της λέξης, δηλαδή κάθετα
προς τον άξονα του μήκους της στρώσης.

- 13 -
 Cross Laminated Timber - CLT

 Συμπίεση
Η επιτυχημένη σύνδεση και η υψηλή ποιότητα του CLT εξαρτώνται κατά πολύ
από την διαδικασία συμπίεσης. Οι κυριότερες διαδικασίες συμπίεσης είναι με
πιεστήριο κενού [Εικόνα 4.2.10] και με υδραυλικό πιεστήριο [Εικόνα 4.2.13].
Υπάρχει, όμως, και η πίεση μέσω βραχιόνων, καρφιών και βιδών.

Πιεστήριο κενού (Vacuum press)

Ένας τρόπος παραγωγής άκαμπτου πάνελ (μιας ή πολλαπλών στρώσεων)
μπορεί να γίνει πιέζοντάς το με κενό αέρος. Θεωρητικά, η μέγιστη πίεση ενός
πιεστηρίου κενού είναι 0.1 MPa, αλλά η τιμή αυτή δεν επαρκεί για να “διορθώσει”
τις όποιες ακανονιστίες ή στρεβλώσεις υπάρχουν για να υπάρξει στενότερη επαφή
των συγκολλούμενων επιφανειών. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η ατέλεια,
δημιουργείται μια σχισμή (ως 4mm) με δισκοπρίονο κατά μήκος των πριστών (μέχρι
90% του βάθους), ώστε να εκτονωθούν οι τάσεις του ξύλου που οφείλονται στην
ρίκνωση και τη διόγκωση (prEN 16351) [Εικόνα 4.2.11]. Οι εγκαταστάσεις του
πιεστηρίου κενού χρησιμοποιούνται κυρίως από εργοστάσια μεσαίου μεγέθους
(2.000 – 5.000 m3/έτος). Η διαδικασία θεωρείται ημι-αυτόματη, καθώς οι στρώσεις
τοποθετούνται χειροκίνητα, ενώ η επάλειψη της κόλλας γίνεται πάλι ημι-αυτόματα.
Ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα του πιεστηρίου κενού είναι η συγκόλληση
καμπύλων στοιχείων [Εικόνα 4.2.12] [1], [4]

Εικόνα 4.2.10 Πιεστήριο κενού Εικόνα 4.2.11 Σχισμή για

(πηγή: http://www.wooddesignandbuilding.com)
εκτόνωση των τάσεων ρίκνωσης
(Shrinkage Relieve)
(Πηγή: Hollow core Cross
Laminated Timber, optimized for a
more efficient use of material by
Bart van Aken)

Εικόνα 4.2.12 Καμπύλο στοιχείο παραγμένο από

πιεστήριο κενού
(πηγή: http://www.wooddesignandbuilding.com)

- 14 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Υδραυλικό πιεστήριο (Hydraulic Press Equipment)

Η χρήση του υδραυλικού πιεστηρίου [Εικόνα 4.2.13] είναι πιο συνηθισμένη και
η πίεση που ασκείται σε αυτή τη διαδικασία είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με το
πιεστήριο κενού (μέχρι 0.8 Mpa). Για να αποφευχθούν πιθανά κενά ανάμεσα στα
πριστά, εφαρμόζεται πλευρική πίεση (μεταξύ 0,276-0,55 MPa) ταυτόχρονα με την
κατακόρυφη πίεση. Το υδραυλικό πιεστήριο περιορίζεται στην παραγωγή
συμβατικών πάνελ CLT (δηλ. επίπεδων στοιχείων) χωρίς καμπυλότητα ή άλλο σχήμα
λόγω των επίπεδων επιφανειών πίεσης και οι όποιες ανομοιομορφίες στο πάχος
του πάνελ, σε αντίθεση με το πιεστήριο κενού, δεν μπορούν να διορθωθούν. Ένα
πολύ σημαντικό πλεονέκτημα των εγκαταστάσεων υδραυλικού πιεστήριου είναι ότι
αυτοματοποιούνται τα βήματα της διαδικασίας πριν και μετά την πίεση.

Εικόνα 4.2.13 Υδραυλικό πιεστήριο

(πηγή: https://www.ledinek.com/x-press )

Συμπίεση
Η διαδικασία συγκόλλησης και πίεσης μπορεί να διαρκέσει από 15 έως 60
λεπτά, ανάλογα με την θερμοκρασία, την υγρασία, τον εξοπλισμό του εργοστασίου
και την συγκολλητική ουσία που χρησιμοποιείται. Οι κατασκευαστές συγκολλητικών
ουσιών προβλέπουν την χαμηλότερη απαιτούμενη θερμοκρασία συγκόλλησης για
να μπορεί να προβλεφθεί η διάρκεια συγκόλλησης, καθώς η κόλλα μπορεί να
χρειαστεί περισσότερο χρόνο να πολυμεριστεί σε χαμηλές θερμοκρασίες. [5]

 Διορθώσεις, τελική μορφή και ποιοτικός έλεγχος

Μετά τη συμπίεση το CLT πάνελ υπόκειται σε περεταίρω ελέγχους και

διορθώσεις. Οι ρόζοι, καθώς και άλλα ελαττώματα απομακρύνονται και
αντικαθίστανται με νέα κομμάτια ξυλείας τα οποία πλανίζονται ώστε να
ενσωματωθούν με το υπόλοιπο τμήμα. Ύστερα, με τη χρήση του CLT γίνεται η τελική
μηχανική κατεργασία (τρίψιμο, τρυπήματα, διάφορες εγκοπές για τη μετέπειτα
συνδεσμολογία κ.α.) φτιάχνοντας τις κατάλληλες εσοχές για πόρτες, παράθυρα,

- 15 -
 Cross Laminated Timber - CLT

καλωδιώσεις και διάφορες εγκαταστάσεις (ηλεκτρολογικές, υδραυλικές κλπ.). Σε

αυτό το στάδιο γίνονται κάποιες μικροεπισκευές χειροκίνητα και εφαρμόζεται στο
πάνελ ειδικό βερνίκι για να το προστατεύσει στο στάδιο της ανέγερσης. (Εικόνα
4.2.14)

Εικόνα 4.2.14 Ολοκληρωμένο CLT

πάνελ
(πηγή: Hollow core Cross Laminated
Timber, optimized for a more efficient
use of material by Bart van Aken)

 Πληροφορίες προϊόντος, συσκευασία και διανομή

Η σήμανση του προϊόντος είναι απαραίτητη γιατί καθορίζει το προϊόν, παρέχοντας

τις κατάλληλες πληροφορίες στους σχεδιαστές, τις κατασκευαστικές εταιρείες και
τις αρχές, ώστε να ελέγξουν την γνησιότητα του προϊόντος. Στη σήμανση θα πρέπει
να αναγράφονται -τουλάχιστον- οι παρακάτω πληροφορίες: [2]
(α) Αναγραφή του προτύπου που ακολουθήθηκε
(β) Τα σήμα του εργοστασίου παραγωγής ή τον κωδικό των εγκαταστάσεων
(γ) Κλάση του πάνελ, τα είδη ξύλου που χρησιμοποιήθηκαν καθώς και το πάχος
αυτών με επαρκείς πληροφορίες για να καθοριστούν οι “ικανότητες” του
πάνελ
(δ) Κατηγορία προδιαγραφής της κόλλας
(ε) Αποδεικτικό αξιολόγησης της συμμόρφωσης8 από τρίτον (σήμα του φορέα)

8 Αξιολόγηση της συμμόρφωσης: είναι η διεργασία με την οποία αποδεικνύεται ότι οι καθορισμένα
κριτήρια σε σχέση με ένα προϊόν, μια διεργασία, ένα σύστημα, ένα πρόσωπο ή ένα Φορέα
πληρούνται. [9]

- 16 -
 Cross Laminated Timber - CLT

4.3 Κατηγορίες προϊόντων CLT

4.3.1 Διάταξη στρώσεων και διαστάσεις CLT πάνελ

Τα CLT πάνελ αποτελούνται από πολλαπλές στρώσεις ίδιου ή διαφορετικού

πάχους πριστών, με ορθογωνική διάταξη, ώστε να υπάρχει διαστασιακή
σταθερότητα και ενίσχυση των μηχανικών αντοχών σε δύο κατευθύνσεις. Ο αριθμός
των στρώσεων είναι από τρεις και πάνω (συνήθως 3, 5, 7, 9), ενώ το μέγιστο πάχος
της κάθε στρώσης είναι 50 mm και το μέγιστο πάχος του πάνελ είναι 508 mm.

Εικόνα 4.3.1 CLT τριών και πέντε Εικόνα 4.3.2 CLT επτά στρώσεων
στρώσεων
(Πηγή: Πηγή: Crosslam CLT Technical Design
(Πηγή: Crosslam CLT Technical Guide)
Design Guide)

Η διάταξη του CLT είναι, σε γενικές γραμμές, συμμετρική. Σε κάποιες

περιπτώσεις μπορεί να τοποθετηθούν δύο διαδοχικές στρώσεις με την ίδια
διεύθυνση (πάνελ με καλύτερες ακουστικές προδιαγραφές ή με μεγαλύτερη αντοχή
σε κάμψη) (Εικόνα μεσαία). Θα πρέπει, όμως, να γίνουν ειδικοί υπολογισμοί στις
μηχανικές ιδιότητες και να “ακυρωθούν” οι όποιες τάσεις παραμόρφωσης
προκύψουν, ώστε να υπάρχει καλύτερη διαστασιακή σταθερότητα, λόγω της
ρίκνωσης και της διόγκωσης. Οι διαστάσεις των σανίδων είναι πάχους 12 - 45 mm
και πλάτους 40 - 300 mm (prEN 16351). 9 Το πλάτος προτείνεται να είναι
τουλάχιστον τέσσερις φορές του πάχους του. [4]
Εικόνα 4.3.3 5-στρωμο CLT πανελ:
ομογενοποιημένο, με συμμετρική διάταξη
(αριστερά), με διπλές εξωτερικές στρώσεις
(μέση), με σχισμές- εκτόνωσης τάσεων
παραμόρφωσης (δεξιά)
[πηγή: REINHARD BRANDNER, Production and
Technology of Cross Laminated Timber (CLT)

9 Οι διαστάσεις διαφοροποιούνται ανάλογα το πρότυπο που ακολουθείται. Συνήθως το πάχος

κυμαίνεται μεταξύ 10 mm και 55 mm και το πλάτος από 80 mm ως 240 mm Για παράδειγμα, στο
αμερικάνικο πρότυπο ANSI/APA PRG 320 είναι: 16-51 mm και 60-240 mm αντίστοιχα.

- 17 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Πίνακας 4.2 Τυπικές διαστάσεις CLT πάνελ με τις διαστάσεις των επιμέρους μελών (δίνονται
ενδεικτικά οι διαστάσεις της εταιρείας Stora Enso)
CLT πάνελς – Τύπος C
Πάχος Τύπος Αριθμός Κατάταξη Πάνελ [mm]
[mm] πάνελ στρώσεων
C*** L C*** L C*** L C***
60 C3s 3 20 20 20
80 C3s 3 20 40 20
90 C3s 3 30 30 30
100 C3s 3 30 40 30
120 C3s 3 40 40 40
100 C5s 5 20 20 20 20 20
120 C5s 5 30 20 20 20 30
140 C5s 5 40 20 20 20 40
160 C5s 5 40 20 40 20 40

CLT πάνελς - Τύπος L

Πάχος Τύπος Αριθμός Κατάταξη Πάνελ [mm]
[mm] πάνελ στρώσεων
L C L C L C
60 L3s 3 20 20 20
80 L3s 3 20 40 20
90 L3s 3 30 30 30
100 L3s 3 30 40 30
120 L3s 3 40 40 40
100 L5s 5 20 20 20 20 20
120 L5s 5 30 20 20 20 30
140 L5s 5 40 20 20 20 40
160 L5s 5 40 20 40 20 40
180 L5s 5 40 30 40 30 40
200 L5s 5 40 40 40 40 40 * Οι εξωτερικές στρώσεις έχουν
160 L5s-2* 5 60 40 60
δύο διαδοχικές στρώσεις με κατά
μήκος διάταξη.
180 L7s 7 30 20 30 20 30 20
200 L7s 7 20 40 20 40 20 40 ** Οι εξωτερικές στρώσεις και η
240 L7s 7 30 40 30 40 30 40 μεσαία στρώση αποτελούνται από
220 L7s 7 60 30 40 30 60
δύο διαδοχικές στρώσεις με κατά
μήκος διάταξη.
240 L7s-2* 7 80 20 40 20 80
260 L7s-2* 7 80 30 40 30 80 *** Στα C πάνελς, η διεύθυνση που
280 L7s-2* 7 80 40 40 40 80 ακολουθείται στη λείανση είναι
κάθετα στις ίνες.
300 L8s-2** 8 80 30 80 30 80
320 L8s-2** 8 80 40 80 40 80

- 18 -
 Cross Laminated Timber - CLT

4.3.1 Ποιότητες επιφανειών

Τα CLT πάνελς χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα την ποιότητα των

επιφανειών τους. Το κάθε εργοστάσιο παραγωγής ορίζει τις δικές του κατηγορίες, οι
οποίες, όμως, είναι παρόμοιας λογικής. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά τις κατηγορίες
ενός εργοστασίου, του Stora Enso.

Εικόνα 4.3.4 VI (Visible quality): Κατάλληλη επιφάνεια, IVI (Industrial visible quality): Κατάλληλη
επιφάνεια για βιομηχανική χρήση, NVI (Non-visible quality) – Ακατάλληλη επιφάνεια για εξωτερικές
στρώσεις
(Πηγή: www.storaenso.com)

Πίνακας 4.3 Ποιότητα επιφανειών της εταιρείας Stora Enso

Εξωτερική επιφάνεια NVI VI VI IVI IVI VI
Εξωτερική επιφάνεια NVI NVI VI NVI IVI IVI
Περιγραφή NVI VI BVI INV IBI IVI
ποιότητας

Πίνακας 4.4 Ποιότητα επιφάνειας CLT της εταιρείας Stora Enso

Χαρακτηριστικά VI IVI NVI
Επιτρέπονται ανοιχτοί αρμοί Επιτρέπονται ανοιχτοί Επιτρέπονται ανοιχτοί
Δεσμοί πλάτους μέχρι αρμοί πλάτους μέχρι αρμοί πλάτους μέχρι
1 mm σποραδικά 2 mm σποραδικά 3 mm σποραδικά
Κυάνωση Δεν επιτρέπεται Επιτρέπονται μικροί Επιτρέπεται
μεταχρωματισμοί
Αποχρωματισμός Δεν επιτρέπεται Δεν επιτρέπεται Επιτρέπεται
(καφέ λεκέδες κλπ)
Δεν επιτρέπονται ομάδες
Ρητινοθύλακες ρητινοθυλάκων max. 10 × 90 mm Επιτρέπονται
max. 5 × 50 mm
Φλοιός εσωτερικά Επιτρέποντα περιστασιακά Επιτρέποντα περιστασιακά Επιτρέπεται
του ξύλου
Ραγάδες Επιτρέπονται περιστασιακά Επιτρέπεται Επιτρέπεται
επιφανειακές ραγαδώσεις

- 19 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Εντεριώνη Επιτρέπεται σποραδικά μέχρι Επιτρέπεται Επιτρέπεται

40 cm μήκος
Ζημιά από έντομα Δεν επιτρέπεται Δεν επιτρέπεται Επιτρέπονται μικρές οπές
μέχρι 2 mm
Σύμφοιτοι ρόζοι Επιτρέπεται Επιτρέπεται Επιτρέπεται
Knots — sound
Αποπίπτοντες ρόζοι ∅ max. 1,5 cm ∅ max. 3 cm Επιτρέπεται
Τρύπα ρόζου ∅ max. 1 cm ∅ max. 2 cm Επιτρέπεται
Τραχείς ακμές Δεν επιτρέπεται Δεν επιτρέπεται Max. 2 x 50 cm
Επιφάνεια 100% γυαλοχαρταρισμένη 100% γυαλοχαρταρισμένη Μέχρι 10% να μην είναι
γυαλοχαρταρισμένη
Ποιότητα Επιτρέπονται μικρά Επιτρέπονται Επιτρέπονται
φινιρίσματος ελαττώματα σποραδικά ελαττώματα σποραδικά ελαττώματα σποραδικά
επιφάνειας
Ποιότητα της στενής Επιτρέπονται μικρά Επιτρέπονται Επιτρέπονται
πλευράς σε ενώσεις ελαττώματα σποραδικά ελαττώματα σποραδικά ελαττώματα σποραδικά
και πρόσοψη
Δημιουργία φάλτσου Ναι Ναι Όχι
στα L πάνελς
Τρίψιμο με
γυαλόχαρτο στις Ναι Όχι Όχι
ακμές
Μηχανική Δεν επιτρέπεται Επιτρέπεται Επιτρέπεται
επεξεργασία –
αλυσοπρίονο
Πλάτος σανίδας ≤ 130 mm Max. 230 mm Max. 230 mm
Περιεχόμενη υγρασία Max. 11% Max. 15% Max. 15%
Ανάμειξη Δεν επιτρέπεται Δεν επιτρέπεται Επιτρέπεται στα είδη:
διαφορετικών ειδών ερυθρελάτης, ελάτης, και
ξυλείας πεύκου
Φινίρισμα Επιτρέπεται Επιτρέπεται Επιτρέπεται
επιφάνειας με χρήση
βιδών, καρφιών κλπ
C πάνελς:
διεύθυνση λείανσης Επιτρέπεται Επιτρέπεται Επιτρέπεται
κάθετη στις ίνες

Οι εσωτερικές στρώσεις, οι οποίες δεν είναι εμφανείς, είναι ποιότητας NVI.

Επίσης, για την περεταίρω βελτίωσης της ποιότητας, μπορεί να τοποθετηθεί μια
επιπρόσθετη στρώση 20 mm στην ποιότητα VI των εξής ειδών: πεύκο, λάρικα, ελάτη
(silver fir), και ελβετικό πεύκο (Swiss stone pine).

- 20 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Εικόνα 4.3.5 Επιπρόσθετη στρώση 20 mm στην ποιότητα VI των ειδών:

πεύκο, λάρικα, ελάτη (silver fir), και ελβετικό πεύκο (Swiss stone pine
(Πηγή: http://www.clt.info/en)

4.4 Ιδιότητες

Το CLT έχει ιδιαίτερα καλές μηχανικές ιδιότητες, καθώς, ως προϊόν πριστής ξυλείας,
διατηρεί της ιδιότητες του ξύλου. Οπότε, ένα CLT πάνελ μπορεί να δεχτεί υψηλή
φόρτιση αξονικά ,και άρα είναι κατάλληλο για τοιχοποιία, έχει μέτρο ελαστικότητας
κατάλληλο για δομικές κατασκευές και υψηλό μέτρο διάτμησης, άρα έχει αντοχή σε
οριζόντια φορτία.
[10]

4.4.1 Μηχανικές Ιδιότητες

Οι βασικές μηχανικές ιδιότητες των σανίδων που χρησιμοποιούνται σε CLT πάνελς

ποικίλουν ανά κατασκευαστή. Οι ευρωπαίοι κατασκευαστές κατατάσσουν τα
πριστά ανάλογα με το πρότυπο EN (EN 338 και EN 1912) ή το πρότυπο DIN (με
αντιστοιχία C24 – S10) . Αντίστοιχα, οι στρώσεις που συνήθως παράγονται είναι
κατηγορίας C16 (κυρίως για τις εσωτερικές στρώσεις) και C24. [2]

- 21 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Πίνακας 4.5 Μηχανικές Ιδιότητες κατηγοριών C18, C24, C30 του πρότυπου EN 338 [11]

Ιδιότητα Κλάση αντοχής

(Characteristic property) C18 C24 C30
10
Μηχανικές Ιδιότητες (MPa), 5%-εκατοστιαίο σηµείο
(Strength properties (MPa), 5%-percentile)
Αντοχή σε κάμψη 18 24 30
(Bending strength) fm, k
Αντοχή σε εφελκυσμό παράλληλα με τις ίνες 11 14 18
(Tension strength, parallel to the grain) ft, 0, k
Αντοχή σε εφελκυσμό κάθετα στις ίνες 0,3 0,4 0,4
(Tension strength, perpendicular to the grain) ft, 90, k
Αντοχή σε θλίψη παράλληλα με τις ίνες 18 21 23
(Compression strength, parallel to the grain) fc, 0, k
Αντοχή σε θλίψη κάθετα στις ίνες 4,8 5,3 5,7
(Compression strength, perpendicular to the grain) fc, 90, k
Αντοχή σε διάτμηση 2,0 2,5 3,0
(Shear strength) fv, k
Μέτρο Σκληρότητας (MPa)
(Stiffness properties) (MPa)
Μέτρο Ελαστικότητας παράλληλα στις ίνες, μέση τιμή 9.000 11.000 12.000
(MoE parallel to the grain, mean value) E0, mean
Μέτρο Ελαστικότητας παράλληλα στις ίνες, 5%-εκατοστιαίο σηµείο 6000 7400 8000
(MoE parallel to the grain, 5%-percentile) E0,05
Μέτρο Ελαστικότητας κάθετα στις ίνες, μέση τιμή 300 370 400
(MoE, perpendicular to the grain, mean value) E90, mean
Μέτρο διάτμησης, μέση τιμή 560 690 750
(Shear modulus, mean value) Gmean
Πυκνότητα (kg/m³)
(Density) (kg/m³)
Πυκνότητα, 5%-εκατοστιαίο σηµείο 320 350 380
(Density, 5%-percentile) ρ12, k
Πυκνότητα, μέση τιμή 380 420 460
(Density, mean value) ρ12, mean

10 Μια παρατήρηση καλείται το p-εκατοστιαίο σηµείο (p–percentile) όταν ποσοστό παρατηρήσεων

το πολύ p% είναι µικρότερες απ΄ αυτήν την παρατήρηση (0 ≤ p < 1). Η διάµεσος είναι το 50-
εκατοστιαίο σηµείο.

- 22 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Πίνακας 4.6 Τυπικές τιμές μηχανικών αντοχών για ομογενοποιημένο CLT πάνελ πάχους
αποτελούμενων πριστών 14 mm και κατηγορίας C24, C28 [3]

Μέγιστο μέγεθος Ταξινόμηση Κλάση Όνομα

Εταιρία των CLT πάνελ (m) πρώτης ύλης ποιότητας προϊόντος
πρώτης ύλης
Μέγιστο Μέγιστο Μέγιστο
EN 1995-1-1
μήκος πλάτος πάχος
KLH (Αυστρία, 16,50 2,95 0,50 EN 338, EN EN 338 KLH
Ηνωμένο Βασίλειο, 13017-1 C24
Σουηδία)
Binderholz 24 3,50 0,34 DIN EN 13017-1 EN 338 BBS-125
(Αυστρία) C18/C24 BBS-XL
Martinsons 6 1,20 0,259 NS - EN 13017- NS – EN 338 KL-trä
(Σουηδία) 1 C14-C24
Stora Enzo 16 2,95 0,32 EN 14080 EN 338 C-panels,
(Αυστρία) C16/C24/C30 L-panels
Thoma Holz GmbH 8 3 0,80 ETA – 13/0785 EN 338 H100
(Αυστρία) C16/C24
Finnforest Mek EN 338, EN EN 338 -
(Γερμανία / 20 4,80 0,297 13017-1 C24
Ηνωμένο Βασίλειο)
HMS (Γερμανία) 16 3,90 0,32 EN 338, EN 338 -
EN 13017-1 C24
Nordpan SPA AG 5 2,05 0,27 DIN EN 14081 SK27/SK30 Nordpan
(Ιταλία) DIN 4074-1
Züblin Timber 7 3 0,31 DIN EN 14081 EN 338 LENO
Bauelemente DIN 4074-1 C24
(Γερμανία)
Lingnotrend AG 18 0,625 0,247 DIN EN 14081 EN 338 LIGNO
(Γερμανία, Ελβετία) DIN 4074-1 C20/24 HBV

4.4.2 Θερμικές Ιδιότητες

Η θερμική απόδοση καθορίζεται από τον συντελεστή θερμοπερατότητας (U-
value) ή το συντελεστή θερμικής μεταφοράς ο οποίος σχετίζεται με το πάχος του
πάνελ. Παχύτερα πάνελς έχουν χαμηλότερο συντελεστή θερμοπερατότητας, είναι
καλύτεροι μονωτές και άρα χρειάζονται λιγότερη πρόσθετη μόνωση. Ωστόσο, η
μόνωση θεωρείται απαραίτητη, καθώς επηρεάζει επίσης σημαντικά τον συντελεστή
θερμοπερατότητας. [Εικόνα ]. [8], [10]

- 23 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Επίσης, επειδή το τελικό σχήμα των πάνελς δίνεται από μηχάνημα CNC, υπάρχει
μεγάλη ακρίβεια στις διαστάσεις. Οπότε, τα πάνελς είναι συμπαγή, ενώ στα σημεία
που γίνονται οι ενώσεις υπάρχει μικρή διαπερατότητα αέρα. Αυτό σημαίνει ότι σε
μια κατασκευή από πάνελς CLT χρειάζεται λιγότερη ενέργεια απ’ ό,τι συνήθως
απαιτείται (περίπου το 1/3) για να μεταβληθεί η θερμοκρασία του χώρου ανάλογα
με την εποχή.

Εικόνα 4.3.5 5-Διάγραμμα μεταβολής της θερμοπερατότητας (U-value) σε

πάνε 100mm ανάλογα το πάχος της μόνωσης
(πηγή: [8])

4.4.3 Ακουστικές Ιδιότητες

Το CLT, όντας προϊόν ξύλου, έχει ικανοποιητικές αποδόσεις όσο αφορά την
ηχομόνωση σε μία κατασκευή. Παρόλα αυτά η απόδοση του σε μια ολοκληρωμένη
κατασκευή επηρεάζεται από κάποιες σχεδιαστικές και κατασκευαστικές
λεπτομέρειες. Συγκεκριμένα, στις περιοχές που υπάρχουν «διαρροές» ήχου (πόρτες,
παράθυρα, ενώσεις κλπ), θα πρέπει να έχουν στεγανοποιηθεί με τα κατάλληλα
υλικά.
Οι ακουστικές ιδιότητες του CLT μετρώνται βάσει ορισμένων δεικτών. Ο πρώτος
είναι ο δείκτης ηχοµείωσης ενός πετάσµατος. Στην περίπτωση του CLT, μετράει
πόσο καλή μόνωση έχει το CLT σε ήχους που μεταφέρονται με τον αέρα, όπως για
παράδειγμα η ομιλία, και συμβολίζεται με STC (Sound Transmission Class). Όσο
αυξάνεται ο δείκτης STC, τόσο καλύτερη η ηχομόνωση.
Ο δεύτερος δείκτης μετρά το πόσο καλά το CLT μετριάζει προσκρουόμενους
ήχους –ήχοι που μεταφέρονται μέσω του CLT-, όπως για παράδειγμα ο ήχος από
βήματα στο πάτωμα και συμβολίζεται με IIC (Impact Insulation Class). Ομοίως, όσο
αυξάνεται ο δείκτης IIC, τόσο καλύτερη είναι η ηχομόνωση. Πρέπει να αναφέρουμε

- 24 -
 Cross Laminated Timber - CLT

ότι μεταξύ των δύο δεικτών, δεν υπάρχει κάποιος συσχετισμός, με την έννοια ότι
ένας καλός συντελεστής STC δεν συνεπάγεται απαραίτητα καλό δείκτη IIC. [1]
Ο δείκτης STC έχει τρία βασικά μειονεκτήματα: πρώτον, περιλαμβάνει ένα
περιορισμένο εύρος του ακουστού φάσματος. Δεύτερον, δύο τοίχοι (ή πατώματα)
με τον ίδιο δείκτη SCT δεν έχουν απαραίτητα την ίδια απόδοση στις ίδιες
συχνότητες. (Μπορεί για παράδειγμα να έχουν δείκτη SCT=38, αλλά ο ένας να έχει
καλύτερη ηχομόνωση σε χαμηλές συχνότητες και ο άλλος σε υψηλότερες
συχνότητες.) Και τρίτον, ο δείκτης SCT είναι εργαστηριακός και άρα δεν είναι
ρεαλιστικός, καθώς ένα κτίριο έχει, αναπόφευκτα, αρκετά κενά (κενά σε πόρτες,
παράθυρα, ενώσεις κλπ) Οπότε, στην πράξη χρησιμοποιείται περισσότερο ο δείκτης
FSTC (Field Sound Transmission Class), ο οποίος έχει υπολογιστεί μέσα στο πεδίο
μέτρησης. Ο δείκτης FSTC μπορεί να είναι και 6 μονάδες μικρότερος από τον STC.
Για τους ίδιους λόγους, εκτός από τον δείκτη IIC, υπολογίζουμε και τον FIIC. [14]
Το επίπεδο της ηχομόνωσης τοίχων και πατωμάτων φτιαγμένα από CLT πάνελ
εξαρτάται από την μάζα του πάνελ και από την δυνατότητα του υλικού για
απόσβεση 11 του ήχου. Όπως συμβαίνει στο ξύλο, έτσι και στο πάνελ, η μάζα του
υλικού είναι ο κυριότερος παράγοντας και μάλιστα πάνελ με μεγαλύτερη μάζα, έχει
καλύτερη απόδοση ηχομόνωσης. Για τη βελτίωση, όμως, της ηχομόνωσης
τοποθετούνται εσωτερικά στο πάνελ και άλλα υλικά τα οποία αυξάνουν κατά πολύ
το επίπεδο της ηχομόνωσης. Παρότι το επίπεδο αυτό είναι ήδη υψηλό, γίνονται
έρευνες για την περαιτέρω βελτίωσή του.

Πίνακας 4.7 Μετρήσεις STC και IIC για τοίχους και πατώματα από γυμνά (χωρίς πρόσθετα
υλικά ηχομόνωσης) CLT πάνελ κατασκευασμένα από ξυλεία πυκνότητας 500k g/m3. [1]
Αριθμός Πάχος CLT Πυκνότητα Τύπος – Χρήση STC IIC
στρώσεων (mm) επιφάνειας 12
(Kg/m2)
3 95 – 115 47,5 – 57,5 Τοιχοποιία 32 – 34 -
5 135 67,5 Πάτωμα 39 23
5 146 73 Πάτωμα 39 24
Εντός πεδίου μετρήσεις “γυμνού” CLT τοίχου και πατώματος
3 105 55,5 Τοιχοποιία 28 Μη
διαθέσιμο
7 208 104 Πάτωμα Μη 25
διαθέσιμο

11 Με τον όρο «απόσβεση» εννοούμε τη μείωση του πλάτους της ταλάντωσης των ηχητικών
κυμάτων.
12
Πυκνότητα επιφάνειας (Area density) ονομάζουμε το γινόμενο της μάζας με το πάχος του
αντικειμένου. Χρησιμοποιείται γιατί το πάχος του πάνελ είναι αυτό που μεταβάλλεται και όχι το
μήκος ή το πλάτος.

- 25 -
 Cross Laminated Timber - CLT

4.4.4 Άλλες Ιδιότητες

Αντισεισμικότητα

Τα αποτελέσματα σε πειράματα που έχουν πραγματοποιηθεί δείχνουν ότι τα κτίρια

που είναι φτιαγμένα από CLT πάνελς συμπεριφέρονται εξαιρετικά καλά σε
συνθήκες σεισμού. Στην Ιαπωνία πραγματοποιήθηκε πείραμα προσομοίωσης πολύ
ισχυρού σεισμού σε επταόροφο κτίριο και το αποτέλεσμα ήταν ότι, μετά το πέρας
του σεισμού, δεν υπήρξε καμία μη-αναστρέψιμη παραμόρφωση. Η διαστασιακή
σταθερότητα, η δυσκαμψία σε συνδυασμό με την ομαλή συμπεριφορά και
διασπορά της ενέργειας του CLT συνέβαλαν στο παραπάνω αποτέλεσμα. [1], [5]

Αντιπυρικότητα

Για να εξετάσουμε την αντοχή ενός υλικού στη φωτιά υπάρχει το μέτρο αντοχής
στη φωτιά. Το μέτρο αντοχής στη φωτιά ορίζεται ως ο χρόνος που έχει περάσει από
την αρχή που ξεκίνησε η φωτιά, μέχρι το σημείο όπου το υλικό δεν είναι
λειτουργικό. Το μέτρο της αντοχής στη φωτιά εκφράζεται σε λεπτά (πχ. FR 30, 45, 60
κλπ). Ένας άλλος δείκτης είναι ο δείκτης ανάφλεξης 13, ο οποίος για πάχη πριστών 16
mm δεν είναι μεγαλύτερος από 150. [18] Αντίστοιχες τιμές έχουν και τα CLT πάνελς
και μάλιστα η τιμή αυτή μπορεί να είναι αρκετά χαμηλότερη.
Το CLT παρέχει υψηλού βαθμού πυροπροστασία και, σε αντίθεση με τα
μέταλλα, παραμένει δομικά σταθερό όταν εκτίθεται σε υψηλές θερμοκρασίες. Το
CLT μπορεί να κατασκευαστεί με τέτοιον τρόπο ώστε να έχει αντοχή στη φωτιά 30,
60, 90 λεπτών (ή και παραπάνω ανάλογα το πάχος του πάνελ και με την
προϋπόθεση ότι το πάχος του πάνελ είναι μεγαλύτερο των 16 mm). Ενδεικτικά να
αναφέρουμε ότι σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο ο δείκτης ανάφλεξης είναι περίπου
150, ενώ ένα πάνελ CLT έχει δείκτη ανάφλεξης μεταξύ 60-100. [2]
Η αντοχή του CLT στη φωτιά οφείλεται στην δημιουργία κάρβουνου κατά τη
διάρκεια της καύσης. Συγκεκριμένα, καθώς το CLT εκτίθεται σε φωτιά άνω των
400°C, καίγεται επιφανειακά με σταθερό ρυθμό και μετατρέπεται σε κάρβουνο και
στάχτη. [Εικόνα 4.4.2] Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όμως, δημιουργείται μια μονωτική
στρώση που εμποδίζει την υπερβολική αύξηση της θερμοκρασίας εσωτερικά του
CLT. Το μέτρο αντοχής στη φωτιά, όπως προαναφέρθηκε, επηρεάζεται από το πάχος
του πάνελ. Αυτό είναι κάτι που λαμβάνεται υπόψη στην κατασκευή των πάνελ,
όπως το ίδιο συμβαίνει και για τις μηχανικές αντοχές του.
Για την αντοχή στη φωτιά ακολουθείται το πρότυπο ISO 834. [19]

13 Ο δείκτης ανάφλεξης δείχνει πόσο γρήγορα εξαπλώνεται η φωτιά.

- 26 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Εικόνα 4.4.2 Η δυνατότητα του ξύλου να δημιουργεί

κάρβουνο σε περίπτωση φωτιάς, προσδίδει στο CLT
χαρακτηριστικά πυροπροστασίας

Περιβαλλοντική απόδοση
Παρότι το CLT είναι ένα υλικό νεότερο σε σχέση με τα άλλα υλικά, οι μέχρι τώρα
έρευνες επιβεβαιώνουν ότι αποτελεί - συγκριτικά με το σκυρόδεμα και το χάλυβα -
ένα υλικό με πολύ λιγότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Αρχικά, το CLT χρειάζεται
πολύ λιγότερη ενέργεια για να παραχθεί, άρα έχει χαμηλότερο κόστος παραγωγής.
Επίσης, το CLT επηρεάζει πολύ λιγότερο φαινόμενα όπως η υπερθέρμανση του
πλανήτη, ο ευτροφισμός, η αιθαλομίχλη και η καταστροφή του όζοντος.[15]

4.4.6 Κατασκευαστικά πλεονεκτήματα του CLT

Τον 20ο αιώνα, τα βασικά υλικά που χρησιμοποιούνταν για δομικούς σκοπούς
ήταν το σκυρόδεμα και ο χάλυβας. Το ξύλο δεν είχε εξερευνηθεί περεταίρω και δεν
αποτελούσε επιλογή βασικού δομικού υλικού, είτε λόγω άγνοιας, είτε για άλλους
λόγους. Στην εποχή μας, όμως, αρχίζει να δημιουργείται περιβαλλοντική συνείδηση
λόγω των περιβαλλοντικών προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από τον άνθρωπο.
Άρα, το υλικό δόμησης είναι πλέον ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα, ιδιαίτερα αν
αναλογιστούμε ότι μόνο η παγκόσμια παραγωγή τσιμέντου ευθύνεται για το 5%
των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.

Πέρα, όμως, από το περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί, το

ξύλο είναι ούτως ή άλλως ένα δομικό υλικό - τουλάχιστον - αξιόλογο και
υπολογίσιμο. Είναι ένα υλικό με αντοχές, ιδιαίτερα σκληρό και διαπερατό, με την
έννοια ότι τα κτίρια από CLT (και γενικά από ξύλο) «αναπνέουν». Επιπρόσθετα,
όταν συγκριθεί με το χάλυβα, πλεονεκτεί στο ότι είναι παράλληλα ελαφρύ και

- 27 -
 Cross Laminated Timber - CLT

ευέλικτο. Υπερτερεί του χάλυβα στο κόστος παραγωγής και στην αναλογία των
αντοχών του σε σχέση με την πυκνότητά του και τη χαμηλή ενεργειακή απόδοση.

Τα πάνελ CLT, ως συμπαγής ξυλεία μεγάλων διαστάσεων, είναι μία λύση

οικολογικά βιώσιμη, κατασκευάζονται από ανανεώσιμους πόρους, δεν
διαταράσσουν την οικολογική ισορροπία και δημιουργούν έναν ζεστό χώρο με πιο
ευχάριστο κλίμα . Επίσης, τα κτίρια από CLT, εκτός από διάρκεια στο χρόνο,
μπορούν να έχουν ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ, καθώς είναι πολύ ευέλικτα στο
σχεδιασμό τους, ενώ παράλληλα είναι αρκετά ελαφρύτερα από άλλα υλικά. Το
τελικό σχέδιο γίνεται στο εργοστάσιο σε εξελιγμένα μηχανήματα CNC τα οποία
έχουν μεγάλη ακρίβεια. Αυτό σημαίνει αφενός ότι η περίοδος κατασκευής είναι
πολύ σύντομη, και αφετέρου η μετέπειτα τοποθέτηση των πάνελ για την
συναρμολόγηση του κτιρίου γίνεται και ευκολότερα και γρηγορότερα σε σχέση με
άλλα δομικά υλικά. Το επίπεδο ηχομόνωσης και πυρασφάλειας που προσφέρει
είναι επίσης πολύ υψηλό. Τέλος, ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα, ιδιαίτερα για
σεισμογενείς χώρες όπως η Ελλάδα, είναι ότι έχει πολύ καλύτερη ανταπόκριση σε
ισχυρούς σεισμούς.

Φυσικά, υπάρχουν και κάποια σημεία στα οποία το CLT μειονεκτεί σε σχέση
πάντα με τα άλλα υλικά. Αρχικά, είναι ακόμα ένα υλικό για το οποίο διεξάγονται
επιπλέον έρευνες για την βελτίωσή του και για την διεύρυνση των δυνατοτήτων
του. Για παράδειγμα, μέχρι τώρα, το ψηλότερο κτίριο που έχει φτιαχτεί από CLT
στην Ευρώπη είναι το κτίριο 9 ορόφων στην οδό Murray Grove στο Λονδίνο.
Επιπρόσθετα, το CLT δεν έχει ευελιξία σε αλλαγές ή τροποποιήσεις του σχεδίου
κατασκευής την στιγμή της συναρμολόγησης και παρότι οι κατασκευαστές
παρέχουν σημαντική υποστήριξη, οι άπειροι σχεδιαστές ενδεχομένως να
προβληματιστούν. Επίσης, σε περιπτώσεις όπου μετά το πέρας της κατασκευή
ζητείται να πραγματοποιηθεί κάποια τροποποίηση στο κτίριο, αυτό είναι
δυσκολότερο. Πολύ σημαντικό είναι επίσης ότι απαιτείται εξωτερική επένδυση για
προστασία από την υγρασία, καθώς και μονωτικά υλικά εσωτερικά των τοίχων. Οι
κόλλες που χρησιμοποιούνται δεν πάντα φιλικές προς το περιβάλλον. Ακόμα, το CLT
είναι ένα προϊόν που προς το παρόν διατίθεται σε αγορές χωρών με πλούσιες
δασικές εκτάσεις και εξελιγμένη τεχνολογία και το κόστος αγοράς είναι ιδιαίτερα
υψηλό. (Ένα πάνελ δαπέδου κοστίζει περίπου το διπλάσιο από μια αντίστοιχη
πλάκα από τσιμεντόλιθους.) [16], [17]

- 28 -
 Cross Laminated Timber - CLT

4.5 Χρήσεις – Εφαρμογές

Παρακάτω αναφέρονται επιγραμματικά οι κατασκευαστικές δυνατότητες
που μπορεί να έχει το CLT.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί:
 για την κατασκευή δομικών πλαισίων όπως τοίχωμα, ανώφλι,
οροφή, στέγη κ.α.
 Για την κατασκευή διαχωριστικών στρωμάτων όπως: εξωτερικός
τοίχος, εσωτερικός τοίχος, κατασκευή δαπέδου, μεσοτοιχία, σκεπή
κ.α.
 Σε συνδέσεις παραθύρου και πόρτας, σε δίρριχτη στέγη, για
μπαλκόνι, για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, για εγκαταστάσεις
υγιεινής, για τζάκι, σκάλες κ.α.

Το CLT δεν μπορούμε να πούμε ότι περιορίζεται μόνο σε έναν τομέα

κατασκευών. Αντιθέτως, μπορούμε να κατασκευάσουμε κατοικίες
(μονοκατοικίες, πολυκατοικίες, φοιτητικές εστίες κλπ), σχολεία,
πανεπιστήμια, ξενοδοχεία, δημόσια κτίρια, αίθουσες εκδηλώσεων,
εμπορικά ή βιομηχανικά κτίρια, αλλά μπορούμε επίσης να κάνουμε
επεκτάσεις ή ανακαινίσεις σε υπάρχοντα κτίρια και άλλα.
Παρακάτω, αναφέρουμε ορισμένα κτίρια φτιαγμένα από CLT. 14

14 Στις κατασκευές το βασικό υλικό είναι το CLT, προφανώς όμως, χρησιμοποιούνται και άλλα υλικά
εκτός του CLT, όπως για παράδειγμα μονωτικά υλικά, διάφορα προστατευτικά υλικά, μέταλλα για
συνδέσεις τοίχων, πατωμάτων ακόμα και μπετό για τη βάση του κτιρίου κ.α.

- 29 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Κτίρια φτιαγμένα από CLT

Εικόνα 4.5.1 Waugh Thistleton Timber Tower in Hackney London

(Πηγή: http://waughthistleton.com/murray-grove/)

Εικόνα 4.5.2 Το πρώτο κτίριο από CLT που χτίστηκε στην Ταϊβάν
(Πηγή: www.panelsfurnitureasia.com/en/news-archive/taiwan-unveils-first-clt-building/70)

- 30 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Εικόνα 4.5.3 8-όροφη πολυκατοικία από CLT στην Φιλανδία, κέρδισε το πρώτο βραβείο σε
αρχιτεκτονικό διαγωνισμό
(Πηγή: www.treehugger.com/green-architecture/8-storey-cross-laminated-timber-apartments-win-
finlandia-prize-architecture.html)

Ορισμένα από τα ψηλότερα κτίρια που έχουν κατασκευαστεί στον κόσμο.

Εικόνα 4.5.4 Fonté, Μελβούρνη, Αυστραλία,

32.3 μέτρα ύψος
(Πηγή: www.theb1m.com/video/top-5-the-world-
s-tallest-timber-buildings)

- 31 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Εικόνα 4.5.5 “Το δέντρο”, όπως

ονομάστηκε βρίσκεται στο Μπέργκεν της
Νορβηγίας, 49 μέτρα ύψος
(Πηγή: www.theb1m.com/video/top-5-the-
world-s-tallest-timber-buildings)

Εικόνα 4.5.6 Ξύλινη πολυκατοικία στο Βανκούβερ του Καναδά ,

53 μέτρα ύψος
(Πηγή: www.theb1m.com/video/top-5-the-world-s-tallest-timber-
buildings)

- 32 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Εικόνα 4.5.7 Πολυκατοικία στην οδό Wagramer στη Βιέννη της Αυστρίας
(Πηγή: www.binderholz.com/en/construction-solutions/residential-buildings/residential-building-in-
wagramer-strasse-vienna-austria/)

Εικόνα 4.5.8 Κτίριο που στεγάζει

γραφεία στο κέντρο του Λονδίνου
(Πηγή:
www.dezeen.com/2018/02/07/drone-
video-10-storey-timber-atrium-studio-rhe-
import-building-london/)

- 33 -
 Cross Laminated Timber - CLT

4.6 Προστασία της κατασκευής

Το πάχος του CLT είναι σχετικά μεγάλο, το οποίο σημαίνει ότι στην περίπτωση
που αυτό προσλάβει υγρασία, αφενός θα χρειαστεί αρκετό χρόνο για να
«στεγνώσει», αφετέρου το πάνελ θα διογκωθεί και θα ρικνωθεί, έχοντας ως
ελάχιστο αποτέλεσμα ότι ενώσεις του πάνελ να αδυνατίσουν. Συνεπώς, η αποτροπή
της διαβροχής είναι απαραίτητη προτεραιότητα για μία κατασκευή. Γενικά, το CLT,
όντας προϊόν ξύλου, θα πρέπει να συντηρηθεί και να προστατευτεί κατάλληλα,
ώστε να περιορίσουν την δράση ορισμένων παραγόντων (υγρασία, αέρας, μύκητες
και έντομα) που επηρεάζουν τις αντοχές του και την ανθεκτικότητά του.

Προστασία από υγρασία και αέρα

Παρότι πάντα σχεδιαστικά γίνεται προσπάθεια για να ελαχιστοποιηθεί η
πιθανότητα διαβροχής των πάνελς, αναπόφευκτα κάποιο τμήμα της κατασκευής
τελικά θα βραχεί. Τα εκτεθειμένα τμήματα, λοιπόν, - και κυρίως αυτά που
βρίσκονται κοντά στα θεμέλια - θα πρέπει να προστατευτούν με διάφορα
συντηρητικά, ιδιαίτερα αν η κατασκευή βρίσκεται σε κλίμα με υψηλές υγρασίες ή
σε περιβάλλον που ευνοεί την ύπαρξη τερμιτών. Οι κατασκευαστές πρέπει να
τοποθετήσουν πριν την παραγωγή του CLT ειδικές υδροαπωθητικές μεμβράνες που
ονομάζονται WRB (weather resistant barrier) για να απωθείται η υγρασία και να
μην υπάρχει επαφή με τον αέρα - είτε σε μέρη του πάνελ είτε σε όλο το πάνελ.
Πρέπει, όμως, να εξασφαλιστεί ότι δεν θα επηρεαστούν οι δεσμοί της κόλλας.
Σε νεότερες διαδικασίες προστασίας, είτε χρησιμοποιείται σπρέι χαμηλής
απορρόφησης, είτε γίνεται εμβάπτιση ή τοποθετείται προστατευτικό με πολύ
σύντομη πίεση. Ύστερα αποθηκεύεται σε καθορισμένες συνθήκες για να
διευκολυνθεί η περαιτέρω διείσδυση του υλικού. Οι ελαιοδιαλυτές ουσίες δεν
διαθέτουν τις προδιαγραφές για εσωτερικό χώρο και δεν επιλέγονται, λόγω των
εκπομπών των πτητικών οργανικών ενώσεων. Τα επιφανειακά προστατευτικά, ενώ
δεν λειτουργούν αποτρεπτικά στο φαινόμενο της σήψης ή στην δράση των
τερμιτών, μπορούν, όμως, να είναι αποτελεσματικά στην επιφανειακή μούχλα. Στα
τμήματα που προβλέπεται να υπάρξει εισροή υγρασίας τοποθετούνται τοπικά
ράβδοι βορίου ή βορίου-χαλκού (Εικόνα 4.6.2, 4.6.3), σε συνδυασμό με μια
επιφάνεια βορικού άλατος / γλυκόλης τα οποία επικαλύπτονται με μία μεμβράνη
για αποφευχθεί η έκπλυση.
Αφού συναρμολογηθεί η κατασκευή, και για να μην εισχωρήσει το νερό της
βροχής, ο τοίχος επενδύεται με ένα σύστημα που βοηθά στο να αποστραγγίζονται
τα νερά και ταυτόχρονα επιτρέπει την κυκλοφορία του αέρα (drained and ventilated
rainscreen cladding) (Εικόνα 4.6.4)

- 34 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Εικόνα 4.6.1 Ράβδοι βορίου

(Πηγή:

Εικόνα 4.6.2 Ράβδοι βορίου Εικόνα 4.6.3 Επένδυση για

- χαλκού προστασία από την υγρασία και από

Προστασία από τερμίτες

Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην προστασία της κατασκευής από τους
τερμίτες και ιδιαίτερα από τον υπόγειο τερμίτη της Φορμόζας. Για την προστασία
της κατασκευής θα πρέπει να τοποθετηθούν πολλαπλές ζώνες άμυνας μία εκ των
οποίων είναι η τοποθέτηση τερμιτοκτόνων ουσιών στο έδαφος, καθώς και σε
τμήματα γύρω από τα θεμέλια. Φυσικά, το έδαφος θα πρέπει να είναι καθαρό από
οτιδήποτε μπορεί να γίνει τροφή για τους τερμίτες (κούτσουρα, φωλιές, κομμάτια
ξύλου). Προστασία μπορεί να τοποθετηθεί ακόμα και στα μονωτικά υλικά τύπου
XPS (πλάκες εξηλασμένης πολυστερίνης). Το επιβραδυντικό καύσης, επειδή πολλές
φορές περιέχει βόριο, παρέχει μία αντίσταση και στην αποσύνθεση και στην δράση
των τερμιτών.

- 35 -
 Cross Laminated Timber - CLT

Βιβλιογραφία

[1] CLT Handbook US Version

[2] CLT Handbook Canadian version

[3] Marek Wieruszewski, Bartłomiej Mazela, 2017, Cross Laminated Timber (CLT)
as an Alternative Form of Construction Wood

[4] REINHARD BRANDNER, 2013, Production and Technology of Cross Laminated

Timber (CLT): A state-of-the-art Report

[5] Bart van Aken , 2017, HOLLOW CORE CROSS-LAMINATED TIMBER , OPTIMIZED
FOR A MORE EFFICIENT USE OF MATERIAL, Thesis Master of Science in Civil
Engineering

[6] CAMERON STAUDER 2013, FACHHOCHSCHULE SALZBURG: UNIVERSITY OF

APPLIED SCIENCES CROSS-LAMINATED TIMBER An analysis of the Austrian
industry and ideas for fostering its development in America

[7] Steffen Franke, 2016, MECHANICAL PROPERTIES OF BEECH CLT, World

Conference of Timber Engineering

[8] www.clt.info/en/

[9] http://portal.tee.gr/portal/page/portal/SCIENTIFIC_WORK/scient_typopoiisi/e
kdilwseis/2012%20DIAX.%20POIOTHTAS/EISIGISEIS%20DIAX%20POIOT/04.pdf

[10] Solid Advantages: Cross laminated timber (CLT) offers a new building system
option for non-residential and multi-family construction, WoodWorks:
www.woodworks.org/wp-content/uploads/CLT-Solid-Advantages.pdf

[11] www.kstr.lth.se/fileadmin/_migrated/content_uploads/Strength_and_stiffness
_grading.pdf

[12] https://en.wikipedia.org/wiki/Impact_insulation_class

[13] Παπαρίδου Ελένη, 2010, Πτυχιακή εργασία με τίτλο «Ηχομόνωση και

Τεχνολογία υλικών», ΤΕΙ Κρήτης

[14] www.lencore.com/Portals/5/Lencore_Docs/FSTC%20vs%20STC.pdf

[15] CrossLam CLT: Technical Guide

[16] KHL Cross laminated timber Booklet:

- 36 -
 Cross Laminated Timber - CLT

www.klh.at/en/download/public/Kreuzlagenholz/KLH_Cross_Laminated_Timber
_2018.pdf

[17] http://timberpanelstructures.blogspot.com/2015/10/some-pros-cons-of-
crosslam-construction.html

[18] www.fpl.fs.fed.us/documnts/pdf2012/fpl_2012_dagenais001.pdf

[19] www.greenspec.co.uk/building-design/crosslam-timber-fire-resistance-and-
rating/

- 37 -