ARTIKULACIJSKO-FONOLOŠKI

POREMEĆAJI
Predavanje I - Uvod
Logopedija
Godina IV, semestar VII
Doc.dr Neda Milošević
 Uvod
I. Artikulacija – GOVORNA produkcija
(artikulaciona fonetika) pripada domenu
fiziološke osnove govora, motoričke izvedbe –
pokreta svakog od govornog organa.

II. Fonologija se bavi nečim što pripada

domenu psihološkog, mentalnog, ili kako se
to u savremenoj terminologiji sada definiše,
nečim što pripada domenu kognitivnog –
JEZIČKOG.
I . Uslov artikulacije
 Artikulaciono razvrstavanje glasova:
(a) prema pokretima i položaju pojedinih pokretnih
delova govornog aparata na:
O praskave (plozive p, b, t, d, k, g),
O strujne (frikative s, z, š, ž, f, h),
O slivene (afrikate c, č, dž, ć, đ),
O sonante (glasnike v, j, l, lj, m, n, nj, r) i
O vokale (samoglasnike a,e,i,o,u) zbog načina na koji se
ovi glasovi proizvode,
a to znači, npr. da se kod produkcije praskavih glasova u
govornom aparatu formira potpuna prepreka fonacionoj
struji i da se ta prepreka naglo otklanja, i sl.;
(b) prema mestu formiranja prepreke
(lokalizaciji) ova fonetika razvrstava konsonante
na:
O usnene (labijalne b, p, m, v, f),
O zubne (dentalne d, t, z, s, c),
O nadzubne (alveolarne r, l, n) i
O nepčane odnosno prednjonepčane (palatalne j,
lj, nj, đ, ć, dž, č, ž, š) i zadnjonepčane (velarne
k, g, h).
O Vokali su nelokalizovani, vazdušna struja pri
njihovom izgovoru ne nailazi na prepreku, tonovi
su.
O Konsonanti su šumovi, pri njihovom izgovoru
vazdušna struja nailazi na prepreku.
O Sonanti su mešavina šumova i tonova.
O U srpskom jeziku vokali i sonanti su zvučni, dok
konsonanti mogu biti i zvučni i bezvučni.
O To znači da u srpskom jeziku postoji 20 zvučnih
glasova i 10 bezvučnih glasova.
 Definisanje
O Artikulacija je jasno i razgovetno izgovaranje glasova i glasovnih
sklopova (slogova i reči). Pokreti govornih organa (jezika, usana,
glasnih žica) koji proizvode, uobličavaju i omogućavaju takav
izgovor. U prenosnom smislu, razjašnjavanje, jasno uobličavanje i
iskazivanje neke zamisli, hipoteze ili teorije.

O Artikulacija se definiše kao izgovor, formiranje govornih glasova;

sveukupnost pokreta i položaja govornih organa (usana, jezika,
zuba, mekog nepca, glasnica) pri izgovoru glasova; čist, jasan,
razgovetan izgovor svih govornih glasova u rečima (Defektološki
leksikon, 1999).
O Da bi dete uspešno savladalo sve faze govornog razvoja i da bi naučilo
pravilno da govori, potrebno je da postoji normalan razvoj čula sluha i
vida; emocionalna zrelost; dobro pamćenje, mišljenje i volja; porodica i
sredina u kojoj dete živi i raste utiče na razvoj artikulacije i čitave
jezičke strukture.
O Gledano, sa fonetsko-fonološkog aspekta, oko treće godine dete tipičnog
razvoja korektno produkuje sve vokale, plozive, nazale, lateral „L”,
frikative „F”” i „H”, poluvokale „V” i „J”. Dopuštena je omisija ili
supstitucija frikativa F i H, u zavisnosti od dijalekatske ulazne građe.
Dopuštene su distorzije ostalih glasova fonetskog sistema maternjeg
jezika. Sa četiri godine korektno produkuje lateral Lj, frikative S i Z,
afrikat C i još uvek se dopuštaju distorzije frikativa i afrikata gornje
pozicije, kao i vibranta R. Između pete i šeste godine dete korektno
produkuje sve glasove fonetskog sistema maternjeg jezika.
 Uzrast u godinama Izgovorne norme

1-2 A, O, E, M, P, B

2-3 I, U, J, T, D, K, G, N, NJ, V, F, H ?

3,6 – 4,6 S, Z, C, Š, Ž, L

4,6 – 5 Ć, Č, DŽ, Đ, LJ*, R*