‫وزارت ﻋﻠﻮم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻓﻨﺎوري‬

‫داﻧﺸﻜﺪه ﻓﻨﻲ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﻤﺮان‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺮون ﺷﻬﺮي اﻳﺮان‬

‫روشﻛﺎر ﭘﺮداﺧﺖ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري‬

‫ﺟﻬﺖ اﺧﺬ درﺟﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫ﺷﺮوﻳﻦ ﺷﻬﺮاد‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪:‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﺑﻬﻨﺎم اﻣﻴﻨﻲ‬

‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪1390‬‬
 ‫ﺎرون ر و ﻮ اﻮب و ﯿﺎﺑﺎن‬
‫ﮐ ا‬

‫ﯽ روی اره‪ ،‬ز ﯽ‪ ،‬ﯽ‪ ،‬ﻮن ﺑﺎ ﯽ؟‬

‫ﺖ آن‬ ‫اره ﺰل ﯿ ﯽ‬

‫ﺮط اول ﺪم آن ا ﺖ ﻮن ﺑﺎ ﯽ‬

‫»ﺣﺎ ﻆ«‬
 ‫ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از راهﻫﺎي ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت دو ﺧﻄﻪ دو ﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺳﺒﻘﺖﮔﻴﺮي در ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻳﻦ راهﻫﺎ ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻬﻢ در ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ‬

‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ آنﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪي در ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺳﻄﺢ ﺳﺮوﻳﺲ‬

‫راهﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﺷﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺮوﻳﺲ و ﻇﺮﻓﻴﺖ راه از‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ روشﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ‬

‫ﺳﻮاري از دو روش اﺧﺘﻼف ﺳﺮﻋﺖ و روش ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت آﻣﺎرﮔﻴﺮي‪ 9 ،‬ﻣﺤﻮر در ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬آبو ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺣﺠﻤﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از اﻳﻦ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬درﺻﺪ ﺣﻀﻮر‬

‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﭘﻼن و ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻃﻮﻟﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ از روش اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‬

‫ﺷﻨﺎور اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎه ‪ GPS‬ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺟﺎدهاي‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در ﻳﻚ‬

‫ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري ﺑﻪ دو روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎنﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ از ﺿﺮاﻳﺐﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﻴﺐ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت در ﻣﻴﺰان ﺗﻨﺎژ ﺑﺎرﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﺴﺮ ﺑﺎر‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‬

‫ﺳﻨﮕﻴﻦ در اﻳﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻣﻮاردي از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ در ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺧﺼﻮﺻﺎً‬

‫ﺳﺮﻋﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در اﻳﺮان و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي رﻓﺘﺎري راﻧﻨﺪﮔﺎن وﺳﺎﻳﻞ‬

‫ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري و ﺳﻨﮕﻴﻦ در راﻧﻨﺪﮔﻲ در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و راﻧﻨﺪﮔﻲ و ﺣﻘﻮق‬

‫ﺳﺎﻳﺮ راﻧﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻧﺮخ ﺳﺒﻘﺖ‪ ،‬از ﻋﻠﻞ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ‬

‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪ واژه‪ :‬راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري‪.‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪2 ..................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪3 ........................................................................................................‬‬

‫‪ -3-1‬ﺿﺮورت و اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع ‪4 ........................................................................................‬‬

‫‪ -4-1‬ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪5 ......................................................................................................‬‬

‫‪ -5-1‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪5 ..............................................................................................‬‬

‫‪ -6-1‬روش و ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﺗﺤﻘﻴﻖ‪6 ..........................................................................................‬‬

‫‪ -7-1‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ‪6 ....................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ‬

‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪9 ..................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-2‬اﻧﻮاع روشﻫﺎي ﺑﺮآورد ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ‪10 .......................................................................‬‬

‫‪ -3-2‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎ ‪18 ...................................................................‬‬

‫‪ -1-3-2‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ‪١٩ ....................................................................... HCM65‬‬

‫‪ -2-3-2‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ‪١٩ ....................................................................... HCM85‬‬

‫‪ -3-3-2‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ‪ HCM94‬و ‪٢٠ ........................................................ HCM97‬‬

‫‪ -4-3-2‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ‪٢٠ .................................................................... HCM2000‬‬

‫‪ -5-3-2‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ‪٢٤ .................................................................... HCM2010‬‬

‫‪ -4-2‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ‪25 ..............................................................................‬‬

‫‪ -5-2‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ‪29 .............................................................................‬‬

‫‪ -1-5-2‬آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮح ﻫﻨﺪﺳﻲ راه ‪٢٩ ............................................................................‬‬

‫‪ -2-5-2‬ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري و ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ ﺟﺎدهاي ‪٣٠ .............................................................‬‬

‫‪ -3-5-2‬ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪ »ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺎدهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ ﺑﺮون ﺷﻬﺮي در ﻛﺸﻮر اﻳﺮان« ‪٣١ ..............................‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ -6-2‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ‪34 ..........................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬اﻧﻮاع ﻣﺪلﻫﺎي ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري‬

‫‪ 1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪36 .................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-3‬ﺑﺮآورد ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺪاد ﺳﺒﻘﺖ ‪36 ...............................................................‬‬

‫‪ -3-3‬ﺑﺮآورد ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺎﺧﻴﺮ ‪37 .......................................................................‬‬

‫‪ -4-3‬ﻣﺪل ﻫﺎﺑﺮ ‪38 ............................................................................................................‬‬

‫‪ -5-3‬ﻣﺪل ﺳﺎﻣﻨﺮ ‪40 ..........................................................................................................‬‬

‫‪ -6-3‬ﻣﺪل دﻣﺎرﭼﻲ ‪42 .......................................................................................................‬‬

‫‪ -7-3‬ﭘﮋوﻫﺶ ون آرده ‪43 ...................................................................................................‬‬

‫‪ -1-7-3‬ﺑﺮآورد ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺮﻋﺖ‪٤٣ .................................................. :‬‬

‫‪ -2-7-3‬ﺑﺮآورد ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺑﺮاﺳﺎس زﻧﺠﻴﺮه وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ‪٤٤ ......................................................‬‬

‫‪ -8-3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ ‪46 ..................................................................‬‬

‫‪ -9-3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪلﻫﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي‪47 ........................................................‬‬

‫‪ -10-3‬ﻣﺪل ﭼﺎﻧﺪرا ‪48 ......................................................................................................‬‬

‫‪ -11-3‬ﻣﺪل ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪49 .............................................................‬‬

‫‪ -1-11-3‬ﻣﺪل ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ‪ HCM‬ﺳﺎل ‪ 2000‬و ‪٤٩ .......................................... 2010‬‬

‫‪-2-11-3‬ﻣﺪل ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﻧﺪوﻧﺰي ‪٥١ .......................................................‬‬

‫‪ -1-2-11-3‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺮﻋﺖ ‪51 .....................................................‬‬

‫‪ -2-2-11-3‬ﺑﺮآورد ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ ‪52 .............................‬‬

‫‪ -3-2-11-3‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺮﻓﻴﺖ‪52 ......................................................‬‬

‫‪7‬‬
‫‪ -12-3‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ‪53 ......................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬روشﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺟﻤﻊآوري آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ -1-4‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪62 ................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-4‬روش ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪62 ..............................................................................................‬‬

‫‪ -3-4‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ‪63 ..........................................................................................‬‬

‫‪ -4-4‬آﻣﺎر ﺑﺮداري‪68 .........................................................................................................‬‬

‫‪ -1-4-4‬روشﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات آﻣﺎر ﺑﺮداري‪٦٩ .....................................................................‬‬

‫‪ -2-4-4‬اﻧﺘﺨﺎب روش آﻣﺎرﺑﺮداري ‪٧٤ .............................................................................‬‬

‫‪ -3-4-4‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﻮرﻫﺎي آﻣﺎري ‪٧٥ ..............................................................................‬‬

‫‪ -5-4‬ﺑﺮداﺷﺖ آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ‪78 .........................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ -1-5‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪85 ..................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-5‬روش اﺧﺘﻼف ﺳﺮﻋﺖ ‪85 ............................................................................................‬‬

‫‪ -1-2-5‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﻴﺐ ‪86 .........................................................................‬‬

‫‪ -2-2-5‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ ‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن ‪86 .......................................................................‬‬

‫‪ -3-5‬روش ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ ‪91 ....................................................................................................‬‬

‫‪ -4-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪95 ........................................................................................................‬‬

‫‪ -5-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺿﺮاﻳﺐ آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎ ‪98 ............................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫‪ -1-6‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪108 ...............................................................................................................‬‬

‫‪ -2-6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ‪108 .................................................................................‬‬

‫‪ -3-6‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ‪111 ........................................................................................‬‬

‫‪ -5-6‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻌﺪي ‪120 ..................................................................................‬‬

‫‪8‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪاول‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-2‬ﺿﺮاﻳﺐ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﺎﻧﺎﮔﻴﻦ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮن ‪11 .................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-2‬ﺿﺮاﻳﺐ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮن‪ ،‬اﺗﻮﺑﻮس و ‪19 ................................................. ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-2‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راه ﻫﺎ در ﺷﻴﺒﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪22 ................. ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4-2‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راه ﻫﺎ در ﺷﻴﺒﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪22 ............... ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-2‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راه ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮن در‪23 ...... ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 6-2‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راه ﻫﺎ در ﺳﺮﭘﺎﻳﻴﻨﻲﻫﺎي ﺗﻨﺪ ﺑﺮاي ‪23 .... ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 7-2‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راه ﻫﺎ در ﺷﻴﺒﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي‪24 ........ ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 8-2‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راه ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮن‪25 ........... ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 9-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ )‪26 ........................................ (1965‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 10-2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ و ﻣﺪل‪27 ............ ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 11-2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در ﺟﺎدهﻫﺎي ﺑﺮون ﺷﻬﺮي ﻛﺸﻮر ﭼﻴﻦ ‪28 ............................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 12-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮح ﻫﻨﺪﺳﻲ راه ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮن و‪29 ................. ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 13-2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺟﺎدهاي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺿﺮاﻳﺐ ‪30 ........................ ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 14-2‬ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎدل اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺳﻮاري ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮن و اﺗﻮﺑﻮس در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﻮار ‪32 ..............‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 15-2‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از روش )‪(1‬ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻧﻮع وﺳﻴﻠﻪ و ﻧﻮع ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪33 .....‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (1-3‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ون آرده ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ‪44 ................. ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-3‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ون آرده‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪ رو در زﻧﺠﻴﺮه ‪46 ... ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-3‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت روشﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ‪57 ...........................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در ﺑﺎﻧﻜﻮك ‪64 ........................................................................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-4‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در ﺑﻨﮕﻼدش ‪65 ....................................................................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در ﻛﺸﻮر ﻫﻨﺪ ‪65 ....................................................................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4 -4‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻬﻢ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻛﻞ ﺣﺠﻢ ﺗﺮدد ﺗﺮاﻓﻴﻚ و ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ‪66 ......‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 5-4‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ وزارت راه و ﺗﺮاﺑﺮي ‪67 ........‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 6-4‬ﺳﻬﻢ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻤﺎرش ﺣﺠﻢ ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري و ‪67 ......‬‬

‫‪9‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 7-4‬ﻓﺮم ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪81 ..............................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 8-4‬ﻓﺮم ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري ‪82 ...................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 9-4‬ﺣﺠﻢ ﻋﺒﻮر وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در ﻣﺤﻮر ﮔﭽﺴﺮ‪-‬آدران ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪83 .................‬‬

‫ﺟﺪول‪ 10-4‬ﺣﺠﻢ ﻋﺒﻮر وﺳﺎﻳﻞﻧﻘﻠﻴﻪ ﻣﺤﻮر ﮔﭽﺴﺮ‪-‬آدران ﺑﻪﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري ‪83 ..............‬‬

‫ﺟﺪول ‪1-5‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺴﺖﻫﺎي آﻣﺎري ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ )‪ -1-5‬اﻟﻒ( ‪90 ...................................................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪2-5‬رواﺑﻂ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﺪه ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي‪90 .............................. ...‬‬

‫ﺟﺪول ‪3-5‬رواﺑﻂ ﻛﺎﻟﻴﺒﺮه ﺷﺪه ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪91 .......... ...‬‬
‫ﺟﺪول ‪4-5‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪93 ...................‬‬
‫ﺟﺪول ‪5-5‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺷﻨﺎﺳﮕﺮﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري ‪95 ...‬‬
‫ﺟﺪول ‪6-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ درﺻﺪ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ در اﻳﺮان و آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪98 ..............................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 7-5‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن در اﻳﺮان ‪99 ................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 8-5‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن در اﻳﺮان ﺑﺎ ﻣﻌﺎدل ﺳﺎزي ﻧﺎوﮔﺎن ‪100..........................................‬‬
‫‪101‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 9-5‬ﺟﺪول ﻫﻤﺴﻨﮓ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺟﺪول ‪ 10-5‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در اﻳﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ‪102‬‬

‫‪103‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 11-5‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﻌﺎدل ﺳﺎزي ﺷﺪه ﻛﺎﻣﻴﻮن در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻤﻮار ‪109.................................................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 2-6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﻫﻮر ‪109...........................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3-6‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮاي ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﺷﻴﺐ ‪ 5/5‬ﺗﺎ ‪110..................................... 6/5‬‬
‫ﺟﺪول ‪4-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻤﻮار ‪112..............................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 5-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻤﻮار ‪112.............................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 6-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﻫﻮر ‪113........................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 7-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﻫﻮر ‪113........................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 8-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺘﻲ در ﺷﻴﺐﻫﺎي ﺧﺎص‪114‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 9-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري دو ﻗﺴﻤﺘﻲ در ﺷﻴﺐﻫﺎي ﺧﺎص ‪115.......................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 10-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن دو ﻣﺤﻮر ﺳﺒﻚ و ﻣﻴﻨﻲ ﺑﻮس در ﺷﻴﺐﻫﺎي ﺧﺎص ‪116............‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (11-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن دو و ﺳﻪ ﻣﺤﻮر در ﺷﻴﺐﻫﺎي ﺧﺎص ‪117..............................‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (12-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري اﺗﻮﺑﻮس در ﺷﻴﺐﻫﺎي ﺧﺎص ‪118.....................................................‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 13-6‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن ﭼﻬﺎر ﻣﺤﻮر و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺷﻴﺐﻫﺎي ﺧﺎص ‪119.........................‬‬

‫‪10‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺷﻜﺎل‬
‫ﺷﻜﻞ‪ 1-2‬ﻣﺪل ﻓﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ‪16...............................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-2‬ﻣﺪل ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري اﺗﻮﺑﻮس ‪16.........................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻌﺎدل ﺳﻮاري ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺑﺮاي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﻮار‪ ،‬ﺗﭙﻪ ﻣﺎﻫﻮري و ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ‪33................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (1-3‬ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺮخ ﺗﺮدد ﺑﻪ روش ﻫﺎﺑﺮ ‪39.................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (2-3‬ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺮخ ﺗﺮدد ﺑﻪ روش ﺳﺎﻣﻨﺮ ‪41..............................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ)‪ (3-3‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺠﻤﻮع ﻧﺮخ ﺗﺮدد دو ﻃﺮف در ﺟﺎدهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ ‪50.................... ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ)‪ (4-3‬ﻧﻤﻮدار درﺻﺪ زﻣﺎن دﻧﺒﺎﻟﻪروي – ﺟﺮﻳﺎن در ﺗﺮاﻓﻴﻚ دو ﺟﻬﺘﻪ در ﺟﺎدهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ ‪50........ ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-4‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ در ﻛﺸﻮر ‪77.........................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-4‬ﭘﻼن ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﺤﻮر ﮔﭽﺴﺮ – آدران ‪78............................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻃﻮﻟﻲ ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﺤﻮر ﮔﭽﺴﺮ – آدران ‪79..............................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-5‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ‪-‬ﺣﺠﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻤﻮار ﺑﺮاي ﻫﺮﻳﻚ از ﮔﺮوهﻫﺎي ‪87.................... ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-5‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ‪-‬ﺣﺠﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﻫﻮر ﺑﺮاي ﻫﺮﻳﻚ از ﮔﺮوهﻫﺎي ‪88............... ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-5‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ‪-‬ﺣﺠﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺧﺎص ﺑﺮاي ﻫﺮﻳﻚ از ﮔﺮوهﻫﺎي‪89..................... ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4-5‬ﻧﻤﻮدار ﻓﺮاواﻧﻲ ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻤﻮار ‪93....................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-5‬ﻧﻤﻮدار ﻓﺮاواﻧﻲ ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺷﻨﺎﺳﮕﺮﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻤﻮار ‪94.........................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ‪96................................... ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ‪96................................... ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺘﻲ ‪97................ ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-5‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ ‪ -‬ﺟﺮﻳﺎن در ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﺳﻮاري در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪101 ...................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن و ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﻌﺎدل ﺳﺎزي ﺷﺪه‪103 . ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮﻳﺐﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن و ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﻌﺎدل ﺳﺎزي ﺷﺪه‪104 ..... ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮﻳﺐﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاريﻛﺎﻣﻴﻮن و ﺿﺮﻳﺐﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاريﻣﻌﺎدلﺳﺎزيﺷﺪه‪105 ............. ...‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 13-5‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻛﺎﻣﻴﻮن در اﻳﺮان و آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎ در ﺷﻴﺐﻫﺎي‪105 .......... ...‬‬

‫‪11‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻛﻠﻴﺎت‬

‫‪1‬‬
 ‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺳﻄﺢ ﺳﺮوﻳﺲ راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﻪ راه ﻣﺎﻧﻨﺪ؛ ﻗﻮسﻫﺎي اﻓﻘﻲ و ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬ﻋﺮض ﺧﻂ و‬

‫ﺷﺎﻧﻪ راه و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﺒﻘﺖ ﻣﻤﻨﻮع و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻋﺒﻮري ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ‬

‫ﻋﺒﻮري وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد و ﻧﺮخﻫﺎي وزن ﺑﻪ ﺗﻮان ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ‬

‫ﻣﻴﺎن وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻧﺴﺎن و ﻛﺎﻻ در راهﻫﺎي ﺑﺮون ﺷﻬﺮي در ﺑﺴﻴﺎري از‬

‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ آنﻫﺎ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪي در ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﺳﻄﺢ ﺳﺮوﻳﺲ راهﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﺷﻴﺐﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن راﻫﺪاري و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺟﺎدهاي‪ ،‬راهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ)ﻣﺠﻤﻮع راهﻫﺎي‬

‫اﺻﻠﻲ و ﻓﺮﻋﻲ( ﺣﺪود ‪ 84‬درﺻﺪ ﻃﻮل راهﻫﺎي ﻛﺸﻮر را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ]‪ .[1‬در اﻳﻦ ﻧﻮع راهﻫﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻋﺒﻮر‬

‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ )ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً دو ﺧﻂ( ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻴﻜﻪ راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻣﺎﻧﻮر‬

‫ﺳﺒﻘﺖ وارد ﺧﻂ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ را ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫ﺗﺮاﻓﻴﻚ در راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع راه ﺗﻔﺎوتﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ دارد ]‪ .[10‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻟﺰوم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺮاﻓﻴﻚ و رﻓﺘﺎر‬

‫راﻧﻨﺪﮔﺎن در راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت در وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮد وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎدي در‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫آن‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﻮاع وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ واﺣﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﺎﺷﻲ از اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫ﺿﻌﻴﻒ آن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ وﺳﺮﻋﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺎﺧﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪[2].‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪ -2-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬

‫در »آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎ‪ ،« 1‬وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت »وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 4‬ﭼﺮخ در‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد ]‪ .[11‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬

‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻃﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي از راه را اﺷﻐﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ‬

‫ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﻀﻮر وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ وﺳﻄﺢ‬

‫ﺳﺮوﻳﺲ راه ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺮوﻳﺲ و ﻇﺮﻓﻴﺖ راه از ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻌﺪاد وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ‬

‫ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ]‪ .[12‬ﻫﻤﺴﻨﮓ‬

‫ﺳﻮاري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ و ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻛﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺗﺮاﻓﻴﻚ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ اﻣﺮوزه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ راه )آزادراه‪ ،‬راهﻫﺎي ﺷﺮﻳﺎﻧﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﻄﻪ ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺮاه و راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ(‪،‬‬

‫ﺗﻘﺎﻃﻌﺎت و ﻧﻮاﺣﻲ اداري ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺻﻠﻲ‬

‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻚ و رﻓﺘﺎر راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي‬

‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ؛ ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﺘﺎب ﮔﻴﺮي اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻤﻮار و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻴﺐدار ﺑﺎ‬

‫درﺻﺪ و ﻃﻮل ﺷﻴﺐ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ وزن ﺑﻪ ﺗﻮان‪ ،‬ﻃﻮل وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ در‬

‫ﻣﺴﺎﻓﺖ دﻳﺪ ﺳﺎﻳﺮ راﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﭼﻮن ﻃﻮل و درﺟﻪ ﺷﻴﺐﻫﺎ‪ ،‬درﺟﻪ و ﺷﻌﺎع‬

‫ﻗﻮسﻫﺎي اﻓﻘﻲ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺴﻴﺮ و درﺟﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي راه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ ،‬درﺻﺪ‬

‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻧﺮخ ﺳﺒﻘﺖ در ﻛﻨﺎر ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ‬

‫ﻣﻮﺛﺮ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻣﺪلﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺳﺮوﻳﺲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻳﺎ ﻧﺮخ ﺳﺒﻘﺖ(‬

‫‪١‬‬ ‫‪Highway Capacity Manual (HCM) ٢٠٠٠‬‬

‫‪٢‬‬ ‫)‪Passenger Car Equivalent (PCE‬‬
‫‪3‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﺎﺛﻴﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮ آن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﺎﺛﻴﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‬

‫ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮاي اﻧﻮاع وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﺷﺒﻜﻪ راهﻫﺎ و ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺎز و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮدد اﻧﻮاع‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺪلﻫﺎي ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در اﻧﻮاع راهﻫﺎ‬

‫اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -3-1‬ﺿﺮورت و اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫ﺑﺮآورد ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در راهﻫﺎي اﻳﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﺾ و‬

‫ﺑﻬﺴﺎزي راهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد و ﻃﺮاﺣﻲ و اﺣﺪاث ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﺮﺿﻪ‬

‫و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﻔﺮ و ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﻻي راه ﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ در‬

‫ﺷﺒﻜﻪ راهﻫﺎي ﺑﺮون ﺷﻬﺮي در اﻳﺮان و اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮآورد ﺟﺪاول ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در اﻳﻦ راهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﺎﻣﻊ و‬

‫اﺻﻮﻟﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬

‫را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎ آﻳﻴﻦ‬

‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﺸﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻋﻤﺪه و اﺳﺎﺳﻲ در وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮدي‬

‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي رﻓﺘﺎري راﻧﻨﺪﮔﺎن در اﻳﺮان و آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﭼﻨﺪان‬

‫ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﻓﺎﻳﺪه ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻤﺮ ﻧﺎوﮔﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺑﺮﺧﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﻳﺮان ﻛﻪ در‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺧﺼﻮﺻﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ از رده ﺧﺎرج ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت در ﻣﻴﺰان ﺗﻨﺎژ‬

‫ﺑﺎرﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﺴﺮ ﺑﺎر و ﻣﻮاردي از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ در‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در اﻳﺮان و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي رﻓﺘﺎري راﻧﻨﺪﮔﺎن‬

‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري و ﺳﻨﮕﻴﻦ در راﻧﻨﺪﮔﻲ در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪،‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻧﺮخ ﺳﺒﻘﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻤﺮﻧﮓﺗﺮ ﺷﺪن ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻔﻴﺪ و ﻋﻤﻠﻲ از ﺟﺪاول ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در‬

‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﺎﻣﻊ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺪل ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري و دﻗﻴﻖ از راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ‬

‫ﺟﺪاول ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬وﺟﻮد اﻳﻦ ﺟﺪاول ﺑﺎﻋﺚ درك و ﺷﻨﺎﺧﺖ‬

‫درﺳﺖ و ﻛﺎﻣﻠﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺮاﻓﻴﻚ در راهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ اﻳﺮان ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﺻﺤﻴﺢ و ﺗﺼﻤﻴﺎت درﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺮف ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺴﺎزي ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﻲ و‬

‫اﺣﺪاث ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ اﻗﺪام ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -4-1‬ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫ﺟﻬﺖ روﺷﻦ ﺷﺪن ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻘﻴﻖ و اراﺋﻪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﺮﻳﻊﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻫﺪف‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﭘﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺿﻌﻒ و ﻋﺪم ﻛﺎراﻳﻲ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎي ﻛﺸﻮر اﻳﺮان‪ ،‬ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬از‬

‫ﻓﺮﺿﻴﺎت اﺑﺘﺪاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن ﺟﺪاول ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﺤﺪود ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬و‬

‫اﻣﻜﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﻚ ﻣﺘﺪوﻟﻮژﻳﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬

‫ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻛﺸﻮر از ﻓﺮﺿﻴﺎت دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -5-1‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫ﻣﺤﺪوﻳﺖﻫﺎي اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر ﺑﺮداري و ﺑﺮاﺷﺖ آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫راهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاي‬

‫آﻣﺎر ﺑﺮداري ﻫﺮﭼﻪ دﻗﻴﻖﺗﺮ روﻧﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت آﻣﺎر ﺑﺮداري را ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﺧﻄﺎي دﺳﺘﮕﺎه ‪ GPS‬در ﺗﺮﺳﻴﻢ ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻃﻮﻟﻲ و ﭘﻼن ﻣﺴﻴﺮ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﻮدن راهﻫﺎي ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﺐﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﻃﻮلﻫﺎي زﻳﺎد‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‬

‫ﻧﻴﺰ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﺪوﻳﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ -6-1‬روش و ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫ﻫﺪف اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺪل ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در راهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‬

‫اﻳﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ ﻃﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫• ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع و آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت ﻫﺮ‬

‫ﻣﺪل و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار در ﻫﺮﻳﻚ‪.‬‬

‫• ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ و آﻣﺎرﮔﻴﺮي و ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻣﺴﻴﺮ و ﺣﺠﻢ ﺗﺮاﻓﻴﻚ در راهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ‪ .‬در‬

‫اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ راهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ در آﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢ ﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺷﻴﺐ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﻲ و ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ آﻣﺎر ﻋﻼوه ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻬﺖ‬

‫ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻨﺠﻲ ﻣﺪل اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫• اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ آن و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺮان‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬

‫ﻣﻴﺰان ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻣﺪل ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺮان ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‬

‫ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺮان را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫• ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻨﺠﻲ ﻣﺪل اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه‪ .‬اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻣﺪل ﺑﻪ ﻛﻤﻚ‬

‫آﻣﺎر ﺑﺮداي و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫• ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﺪاول ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺟﺪاول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﺎر اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -7-1‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ‬

‫اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ در ‪ 6‬ﻓﺼﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ اول ﻛﻠﻴﺎت ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺮح و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪،‬‬

‫ﺿﺮورت اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﻓﺼﻞ دوم ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫در اﻳﺮان و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮر در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ﺿﻤﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ و اراﺋﻪ‬

‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت ﻫﺮ ﻣﺪل ﻳﻚ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺎﻣﻞ و ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺪلﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ﺑﻪ ﺗﺪوﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﭼﻮب ﻣﺪل در ﻛﻨﺎر ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﻣﺪل اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻣﺎر‬

‫و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه و ﻛﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن و اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻨﺠﻲ ﻣﺪل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺮان اﺧﺘﺼﺎص دارد‪.‬‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﺿﻤﻦ ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺟﺪاول ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در‬

‫راهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ اﻳﺮان اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ‬

‫‪8‬‬
 ‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم »ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري« ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ‪ HCM65‬ﺑﺮاي ﺑﺮآورد ﻣﻴﺰان ﺗﺎﺛﻴﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ از‬

‫ﻗﺒﻴﻞ اﺗﻮﺑﻮس و ﻛﺎﻣﻴﻮن در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ‪» .‬راﻫﻨﻤﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ راهﻫﺎ«‪ ،‬ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫» ﺗﻌﺪاد وﺳﺎﻳﻞﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺟﺎده و ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻳﺎ‬

‫اﺗﻮﺑﻮس ﮔﺮدد‪ «.‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ]‪.[13‬‬

‫از زﻣﺎن ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم در ﺳﺎل ‪ ،1965‬روشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺗﺮاﻓﻴﻚ اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ روشﻫﺎ‪ ،‬روش واﻛﺮ‪ ،‬روش رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺧﻄﻲ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ و روشﻫﺎي‬

‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﺮوﻳﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺣﻀﻮر وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‬

‫ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺑﺮ روي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﺎﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺳﺒﻘﺖ و ‪ ...‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻔﺎوت‬

‫ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﻣﺪلﻫﺎ در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ورود ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم‬

‫اﻓﺰارﻫﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در دﻫﻪ اﺧﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬

‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻴﺪاﻧﻲ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪلﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪلﻫﺎي ﻓﺎزي ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ را در ﺑﺮآورد ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺳﻮاﺑﻖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﭘﻴﺶزﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻻت‪ ،‬رﺳﺎﻻت و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬

‫و در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺗﺌﻮريﻫﺎي ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪ و روﻳﻜﺮدﻫﺎي آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪاي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻬﺎرﭼﻮب اﻳﻦ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺘﺪوﻟﻮژي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﺪلﻫﺎ و‬

‫رواﺑﻂ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري‪ ،‬و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار در ﻣﻴﺰان ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در‬

‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﻳﺮان ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺰارشﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮرﺳﻲ‬

‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫‪ -2-2‬اﻧﻮاع روشﻫﺎي ﺑﺮآورد ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري‬

‫واﻛﺮ‪ 1‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در ﺟﺎدهﻫﺎي دو ﺧﻄﻪ‪ ،‬روﺷﻲ اراﺋﻪ داد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺒﻘﺖ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺒﻨﺎي روش واﻛﺮ ﺑﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﺒﻘﺖﻫﺎي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري از وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ و‬

‫ﺳﺒﻘﺖﻫﺎي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺟﺎدهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ از ﺗﻘﺴﻴﻢ‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺳﺒﻘﺖﻫﺎي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري از وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺳﺒﻘﺖﻫﺎي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺳﻮاري از‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري در‬

‫‪ HCM‬ﻧﮕﺎرش ﺳﺎل ‪ 1965‬ﺑﻮده اﺳﺖ ]‪ .[13‬در اﻳﻦ روش ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﺴﻨﮕﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻧﺪارد و ﺗﻨﻬﺎ از‬

‫ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﺮاس‪ 2‬در ﺗﻜﻤﻴﻞ روش واﻛﺮ در ﺟﺎدهﻫﺎي دوﺧﻄﻪ روش دﻳﮕﺮي اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺟﺎي‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﺒﻘﺖﻫﺎ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺳﺒﻘﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن آزاد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ در آن ﻧﻤﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺮاي ﺳﺒﻘﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد و ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺮاي‬

‫اﻧﺠﺎم ﺳﺒﻘﺖ در اﻧﺘﻈﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪاي در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان زﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ‬

‫ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻓﺎﺻﻠﻪاي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬از ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺗﻌﺪاد ﺳﺒﻘﺖ در ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫ﺳﺒﻘﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ در اﻳﻦ روش ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺒﻘﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎري از ﺳﻄﺢ ﺳﺮوﻳﺲ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬

‫روش واﻛﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺳﻮاري را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ روش واﻛﺮ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﺴﻨﮕﻲ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻧﺪارد و از ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‬

‫در اﻳﻦ روش ﻓﺮض ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﺴﻨﮓﺳﻮاري‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ]‪.[2‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪Walker method‬‬

‫‪٢‬‬ ‫‪Craus‬‬
‫‪10‬‬