ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ «Γενική Ιστορία της Ευρώπης» (ΕΠΟ 10)

Φοιτήτρια: Τσιτλακίδου Μαρία

Α.Μ : 99201
Ημερομηνία παράδοσης: 10/11/2014
Διδάσκων Καθηγητής: Μουταφίδου Αριάδνη

Θέμα 1ης Εργασίας

Να παρουσιάσετε τις σημαντικότερες ιστορικές εξελίξεις στη Δ. Ευρώπη από τον

4ο έως και τον 7ο μ.Χ. αιώνα και να επισημάνετε τα στοιχεία της συνέχειας με το
παρελθόν και της αλλαγής στα πεδία της κοινωνικής οργάνωσης, των θεσμών
και του πολιτισμού.

(1500-2000 λέξεις, συμπεριλαμβανομένων όλων των στοιχείων της εργασίας εκτός

του τίτλου και της βιβλιογραφίας)

1
Περιεχόμενα

Εισαγωγή .......................................................................................................................3
1 Οι σημαντικότερες ιστορικές εξελίξεις στη Δ. Ευρώπη (4ος-7ος μ.Χ.) ....................3
1.1 Πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στη Δύση .....................................................3
1.2 Μεταναστεύσεις ......................................................................................................4
1.3 Δημιουργία βασιλείων .............................................................................................4
2 Στοιχεία συνέχειας με το παρελθόν και αλλαγής .......................................................5
2.1 Κοινωνική οργάνωση ..............................................................................................6
2.2 Θεσμοί .....................................................................................................................6
2.3 Πολιτισμός ..............................................................................................................7
Επίλογος ........................................................................................................................8
Βιβλιογραφία .................................................................................................................9

Εισαγωγή

2
Η εργασία που ακολουθεί έχει ως γενικότερο αντικείμενο την πρώιμη μεσαιωνική
Ευρώπη. Περιλαμβάνει δύο θεματικές ενότητες, όπου: α) επικεντρώνεται στην
αναφορά των σπουδαιότερων ιστορικά δρωμένων που συντελούνται στο δυτικό
τμήμα της από τον 4ο έως και τον 7ο αιώνα μ.Χ., και β) επισημαίνει τα στοιχεία
ακολουθίας του παρελθόντος αλλά και μεταβολής σε κοινωνικό, θεσμικό και
πολιτιστικό επίπεδο.

1 Οι σημαντικότερες ιστορικές εξελίξεις στη Δ. Ευρώπη (4ος-7ος μ.Χ.)

Η ανακήρυξη της Κωνσταντινούπολης ως νέα πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής

Αυτοκρατορίας το 330 μ.Χ. δεν αποτέλεσε καθόλου τυχαίο γεγονός. Μεταναστεύσεις
λαών με βασική υπαιτιότητα την ουννική προώθηση, διεξαγωγές μαχών, πολιτική
αβεβαιότητα, οικονομική σύγχυση, κοινωνική αναδιοργάνωση και πολιτισμικές
μεταβάσεις ταλανίζουν τους πληθυσμούς σημαίνοντας την αναγγελία του περάσματος
στον πρώιμο Μεσαίωνα. Φυλές, στην πλειονότητά τους γερμανικές, κάνουν αισθητή
την παρουσία τους μεταβαίνοντας νοτιοδυτικά, δημιουργώντας στο διάβα τους
βασίλεια και θέτοντας υπό τον έλεγχό τους το δυτικό κομμάτι της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας.1 Στο μεσογειακό χώρο διατηρείται πολιτισμικά ο ελληνορωμαϊκός
χαρακτήρας σε αντιπαράθεση με το βορειοδυτικό τμήμα της περιφέρειας. Κατά την
περίοδο αυτή δημιουργείται ένα νέο πληθυσμιακό μείγμα, αποτελούμενο από
εκβαρβαρισμένους Ρωμαίους και εκρωμαϊσμένους «βάρβαρους», με τη χριστιανική
θρησκεία να διαδίδεται στον παγανιστικό κόσμο αποτελώντας το συνδετικό ιστό
αυτού του κράματος. Και ενώ στη Δύση οι Γερμανοί σταθεροποιούν τις κατακτήσεις
τους, στην Ανατολή η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ισχυροποιεί την υπεροχή της.2

1.1 Πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη Δύση

Οι εμφύλιες συγκρούσεις για τη διεκδίκηση του στέμματος, η εξασθένιση των

φοροεισπρακτικών εσόδων, ο παρασιτικός χαρακτήρας των καταναλωτικών πόλεων,
η ηθική και νομική παραβίαση θεσμών από κατόχους αξιωμάτων και η αδυναμία
κάλυψης στρατιωτικών αναγκών από Ρωμαίους πολίτες οδήγησαν στη σύσταση
ανάμεικτων στρατευμάτων, τα οποία ζημίωσαν ανεπανόρθωτα την ενότητα της
Αυτοκρατορίας επιφέροντας την πτώση της το 476. Η αποστασιοποιημένη στάση της
καθολικής εκκλησίας και της αριστοκρατίας προστέθηκε στους συντελεστές

1
Κώστας Ράπτης, Γενική Ιστορία της Ευρώπης από τον 6ο έως τον 18ο αιώνα, τ. Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα, 1999,
σελ. 23
2
David Nicholas, Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου, Κοινωνία, διακυβέρνηση και σκέψη στην
Ευρώπη, 312-1500, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1999, σελ. 132

3
αποδυνάμωσης,3 με στρατεύματα εισβολέων να αναγνωρίζονται ως φοιδεράτοι και να
εγκαθίστανται μόνιμα και με προνόμια στην επικράτεια. 4

1.2 Μεταναστεύσεις

Το αρχικά ανοργάνωτο και σποραδικό κύμα μεταναστεύσεων προσελάμβανε ολοένα

και πιο μαζικές διαστάσεις λόγω έλλειψης τροφής ή αρπακτικής διάθεσης νομάδων
Ασιατών. Με το ευρωπαϊκό ντεμπούτο των Ούννων να προκαλεί την κινητικότητα
γερμανικών λαών, καταλήγουμε στην κατάρρευση της αχανούς Αυτοκρατορίας στη
Δύση και την ίδρυση ανεξάρτητων βασιλείων. Επικρατέστερο στοιχείο είναι το
ινδοευρωπαϊκό, με τους Κέλτες στα βόρεια αλλά κυρίως τους γερμανικούς λαούς στα
δυτικά, χωρίς να παραλείπουμε τους νομάδες της κεντρικής Ασίας. 5 Η μετακίνηση
του παγανιστικού τους κόσμου στα χριστιανικά εδάφη της Αυτοκρατορίας επιφέρει
τον προσηλυτισμό των «βαρβαρικών» φύλων, με τον γερμανικό ασπασμό του
αρειανισμού. Υπεύθυνος της εξάπλωσης της χριστιανικής παραλλαγής είναι ο
Ουλφίλας, αρειανός ιεραπόστολος που εκχριστιάνισε τους Γότθους τον 4ο αιώνα.6

1.3 Δημιουργία βασιλείων

Ριζικές αλλαγές επέρχονται κατά τον 5ο αιώνα με πρωτεργάτες τους Ούννους, οι

οποίοι, υπό τις διαταγές του Αττίλα, δημιουργούν αυτοκρατορία, μικρή μεν σε
διάρκεια (434-453), μεγάλη δε σε επίπεδο επίδρασης των μετέπειτα ευρωπαϊκών
εξελίξεων και το ουννικό κράτος να εκτείνεται από τη Μαύρη θάλασσα μέχρι τον
ποταμό Ρήνο.7
Οι πρώτοι που προσπαθούν να αποφύγουν την πρωτοφανή τουρκόφωνη αγριότητα
πραγματοποιώντας σειρά επιδρομών στην ιβηρική χερσόνησο είναι οι Βησιγότθοι. 8
Μετά το θάνατο του Αλάριχου, φεύγουν από την Ιταλία, διαπερνούν τη Γαλατία και
δημιουργούν δικό τους βασίλειο, με την Τουλούζη να γίνεται η πρώτη γερμανική
πρωτεύουσα στα αυτοκρατορικά εδάφη.9
Οι Οστρογότθοι ιδρύουν κι αυτοί σημαντικό αλλά βραχύβιο βασίλειο στην Ιταλία
μετά τη συντριβή του Αττίλα.10 Αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις περιοχές τους και

3
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 27
4
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 25
5
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 26
6
David Nicholas, ό.π., σελ. 65
7
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 27
8
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 28
9
Serge Berstein-Pierre Mizla, Ιστορία της Ευρώπης, τ. Ά, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 1997, σελ. 35
10
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 28

4
να εγκατασταθούν στην Παννονία ως φοιδεράτοι των Ρωμαίων. Με το Θεοδώριχο το
Μέγα να στέφεται βασιλιάς το 474 οδηγούνται στο απόγειο της ακμής τους.11
Το βασίλειο των Βουργουνδών στην ανατολική Γαλατία δεν θα μπορούσε να
παραληφθεί αναφοράς. Μεταναστεύοντας αρχικά από τη σκανδιναβική κοιτίδα τους
προς τις νότιες περιοχές της Βαλτικής, η εγκατάστασή τους άφησε το σημάδι της
στον ευρωπαϊκό χάρτη. Στο μεσοδιάστημα, οι «βαρβαρικές» φυλές των
Αγγλοσαξόνων και Γιουτών με την ιδιότητα του έποικου πραγματοποιούν τη
μετεγκατάστασή τους στα βρετανικά νησιά, απομακρύνοντας τους Κέλτες και
σχηματίζοντας βασίλεια.12
Στο τέλος του 5ου αιώνα κάνουν αισθητή την παρουσία τους οι Φράγκοι, γνώριμοι
στους Ρωμαίους από τον 3ο αιώνα. Με βασιλιά το Χλωδοβίκο ιδρύουν ένα από τα πιο
βαρύνοντα βασίλεια καταλαμβάνοντας σχεδόν όλη τη Γαλατία.13 Αναγνωρίζονται ως
ομόσπονδοι το 410 αλλά έως το 480 βρίσκονται υπό επιτήρηση και η προώθησή τους
ανακόπτεται αρχικά από Ρωμαίους και μετέπειτα από Νορμανδούς. 14 Η κίνηση του
Χλωδοβίκου να ασπαστεί τον παπικό χριστιανισμό βγάζει από το παιχνίδι
διεκδίκησης για κυριαρχία τους υπόλοιπους Γερμανούς αρειανούς βασιλείς.15
Το μικρό σε αριθμό φύλο των Λομβαρδών υπήρξε η τελευταία σημαντική φυλή που
προχώρησε στη ρωμαϊκή επικράτεια κυριεύοντας το μεγαλύτερο τμήμα της ιταλικής
χερσονήσου και ιδρύοντας βασίλειο το 626 με πρωτεύουσα την Παβία.16

2 Στοιχεία συνέχειας με το παρελθόν και αλλαγής

Η ρωμαϊκή επιρροή συνεχίστηκε και μετά την πτώση της Αυτοκρατορίας στη δυτική
Ευρώπη. Η οργάνωση της κοινωνίας, της οικονομίας, της εκκλησίας, οι αντιλήψεις
και πεποιθήσεις του κόσμου καθώς και τα πρότυπα πολιτισμού συνέχισαν να
υφίστανται μιμούμενα ρωμαϊκά υποδείγματα που άντεξαν στο χρόνο και δεν
χάθηκαν. Καθιερώθηκαν ανανεωμένα κοινωνικά μοντέλα, χαρακτηριζόμενα από
καταναλωτισμό και εμπορευματοποίηση αστικών κέντρων, συγκροτημένων με
τυπικούς θεσμούς και φορολογικούς δασμούς. Σημειώνεται επικράτηση της λατινικής
γλώσσας, τόσο στη γραφή όσο και ως εκκλησιαστική γλώσσα με το χριστιανισμό να
αποκτά παγκοσμιότητα.17

2.1 Κοινωνική οργάνωση

11
David Nicholas, ό.π., σελ. 100
12
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 28
13
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 29
14
Serge Berstein-Pierre Mizla, ό.π., σελ. 38
15
Serge Berstein-Pierre Mizla, ό.π., σελ. 40
16
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 30
17
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 24

5
Η μόνιμη έλλειψη ασφάλειας που προκαλούσαν οι συνεχείς επιδρομές και η μείωση
των εμπορικών δραστηριοτήτων, οδήγησαν στην παρακμή ανοχύρωτων πόλεων,
ενισχύοντας την ανάγκη των ανυπεράσπιστων επιζώντων για αναζήτηση προστασίας
στους κόλπους εύρωστων αριστοκρατών. Τα γερμανικά φύλα, ξεκινώντας ως
ποιμενικός λαός και καταλήγοντας καλλιεργητές της γης, ήταν συνηθισμένα να ζουν
στην εξοχή, μακριά από αστικά κέντρα. Έγιναν σύμμαχοι ή φοιδεράτοι των
Ρωμαίων18 και εξοικειώθηκαν στο ρωμαϊκό σύστημα villa. Επρόκειτο περί επαρχίας
αγροτών τοπικής εμβέλειας με κεντρικό πρόσωπο τον εύπορο και μορφωμένο
αριστοκράτη που καταλάμβανε σχεδόν αποκλειστικά τις θέσεις του επισκόπου και
του κόμητα λόγω της πολιτικής και οικονομικής του υπεροχής. Στην πορεία
αναμείχθηκε με τη γερμανική αριστοκρατία πολεμιστών, κάτι που οδήγησε στο
σχηματισμό καινούριας τάξης ευγενών. 19 Η χωροδεσποτεία οργάνωσε φεουδαρχικές
αγροτικές κοινωνίες, όπου ο Ρωμαίος καλλιεργητής υπόκειντο σε ένα σύστημα
ιδιόμορφων δεσμεύσεων με τη γη αλλά όχι ακόμη με τον ιδιοκτήτη της. Η υποτέλεια
αυτή εκφράστηκε με την παροχή αφενός στρατιωτικής υπηρεσίας και αφετέρου
φόρων, παραμένοντας όμως τυπικά ελεύθερος.20

2.2 Θεσμοί

Ενώ αρχικά οι Γερμανοί μονάρχες δεν αλλοίωσαν το προϋπάρχον νομικό και

πολιτειακό καθεστώς των Ρωμαίων, παρουσιάστηκαν αξιοσημείωτες αλλαγές ως προς
την εξουσία του βασιλιά και τον τρόπο διαδοχής του. Η ρωμαϊκή αρχή του κράτους
πάνω από το άτομο δεν έγινε αποδεκτή από τους Γερμανούς που εφάρμοζαν μοναρχία
κληρονομική και πατρογονική. Τα βασιλικά τέκνα μοίραζαν τη γη του θανόντος
πατέρα με βάση το σαλικό νόμο. Η συχνότητα μετακινήσεων του βασιλιά ήταν
μεγάλη και διέμενε στις villa, όπου τον φιλοξενούσαν οι άρχοντες του τόπου.
Περιστοιχιζόταν από υψηλόβαθμους αξιωματούχους και την προσωπική του φρουρά,
με το μαγιορδόμο σε εξέχουσα θέση, του οποίου ο τίτλος ολοένα και δυνάμωνε εις
βάρος του ηγεμόνα. Σταδιακά το ρωμαϊκό σύστημα φορολόγησης σημείωσε κάμψη
με μοναδικές αξιόλογες εισπράξεις τα διόδια. Ο φόρος για το δικαίωμα να έχει
κάποιος την κεφαλή του επί των ώμων κρίθηκε από τους Γερμανούς υποτιμητικός και
δεν δεχόντουσαν να τον πληρώνουν.21 Στη διάρκεια των γερμανικών μετακινήσεων ο
βασιλιάς ήταν πρώτος μεταξύ ίσων. Υπολογίσιμη δύναμη διέθετε επίσης η
αριστοκρατία και η γενική συνέλευση της φυλής. Όταν όμως απέκτησαν μόνιμο τόπο
εγκατάστασης, η εξουσία της αριστοκρατίας αυξήθηκε, ενώ των συνελεύσεων
μειώθηκε. Η δύναμη του βασιλιά ήταν ανάλογη των πολεμικών επιτυχιών του. Όσο

18
David Nicholas, ό.π., σελ. 96
19
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 32
20
David Nicholas, ό.π., σελ. 46
21
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 32

6
μεγαλύτερες ήταν, τόσο επιβαλλόταν έναντι των αριστοκρατών, όσο μικρότερες,
τόσο πιο ευάλωτος γινόταν.22
Με τη βία και τον πόλεμο να δεσπόζουν στο επίκεντρο της γερμανικής κοινωνίας, η
έλλειψη γραπτού δικαίου οδηγούσε την οικογένεια του θύματος στην εκδίκηση και
την αυτοδικία. Σύμφωνα με τη θέση του καθενός στην κοινωνία αλλά και το γένος
οριζόταν η αξία του ανθρώπου (βέργκελτ) και ανάλογα προέκυπταν οι αποζημιώσεις
των θυμάτων που αν δεν θεωρούνταν δίκαιες τις διαδέχονταν βεντέτες. 23 Όσοι
κατείχαν κατώτερη θέση στα κοινωνικά στρώματα υφίσταντο βασανιστήρια ως μέσο
ανάκρισης, τις λεγόμενες «δοκιμασίες». Οι οικογενειακοί δεσμοί υπήρξαν ιδιαίτερα
δυνατοί και οι πρεσβύτεροι λειτουργούσαν ως προφορικοί φορείς των παραδόσεων.
Βασική αρχή της γερμανικής πρακτικής υπήρξε η «προσωπικότητα του νόμου». Αυτό
σήμαινε ότι κάθε άτομο δικαιούνταν να δικαστεί σύμφωνα με τους νόμους της φυλής
του, και όχι μ’ αυτούς του τόπου εκδίκασης της υπόθεσης. Ανάλογα με την κοινωνική
θέση θύτη και θύματος υπήρχαν διαβαθμίσεις ποινών, οι οποίες ήταν σκληρές και
στηρίζονταν στην αρχή «οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος».24
Η ήπια προσαρμογή του παγανιστικού κόσμου στις χριστιανικές αξιώσεις
πραγματοποιήθηκε από ιεραπόστολους, που ξεκίνησαν την προσπάθεια επηρεασμού
και προσέλκυσης πρωτίστως του ηγεμόνα και μετέπειτα των υπηκόων του. Η
πληθώρα των μοναστηριών σε συνδυασμό με την κατά βάση αριστοκρατική
καταγωγή των μοναχών, επέδρασαν καταλυτικά στην οικονομική και πολιτική ζωή
του δυτικού μεσαίωνα. Η χριστιανική εκκλησία τονώθηκε από τις επισκοπές και
ιδιαίτερα τους μοναχούς, που συχνά αναλάμβαναν τη λειτουργία της
αποδιοργανωμένης διοικητικά Αυτοκρατορίας. Ο κυριαρχικός της ρόλος έγινε
αντιληπτός από τους «βάρβαρους» βασιλείς, που αρχικά επιδίωξαν την εξασφάλιση
της εύνοιας των επισκόπων, κατανοώντας τη δύναμη της επίδρασης που είχαν στα
πλήθη.25 Στη συνέχεια όμως εξασθένησε η εκκλησιαστική επιρροή, αποτέλεσμα
βασιλικών και ηγεμονικών ενεργειών, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη πτώση της
μόρφωσης και την υποχώρηση της θρησκευτικής πίστης.26

2.3 Πολιτισμός

Η λογοτεχνία και η φιλοσοφία κατείχαν εξέχουσα θέση στο εκπαιδευτικό σύστημα

των Ρωμαίων και οι αριστοκράτες καλλιεργούσαν τις αγορευτικές τους δυνατότητες
με τη βοήθεια διορισμένων από το κράτος δασκάλων στα μεγάλα αστικά κέντρα. 27
Παρά τη βορειοδυτική εξάπλωση γερμανικών διαλέκτων, παρατηρείται επικράτηση
της λατινικής, με ευρεία χρήση των ρομανικών γλωσσών και γενικότερη θεμελίωση
του μεσαιωνικού πολιτισμού πάνω σε ρωμαϊκά επιτεύγματα. Ο άτονος και αδύναμος
22
David Nicholas, ό.π., σελ. 119
23
David Nicholas, ό.π., σελ. 115
24
David Nicholas, ό.π., σελ. 116
25
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 33
26
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 34
27
David Nicholas, ό.π., σελ. 80

7
παραγωγικά πνευματικός κόσμος στηρίχτηκε σχεδόν αποκλειστικά στην αναβίωση
της ελληνορωμαϊκής παρακαταθήκης, με τις εργασίες των λογίων της εποχής να
επικεντρώνονται στη μετάφραση και αντιγραφή αρχαίων κειμένων. Οδηγούμαστε
καθ' αυτό τον τρόπο στα τέλη του 7ου αιώνα, όπου η μικρογραφία κάνει τα πρώτα
της βήματα, στολισμένη με μοτίβα τόσο κλασικά όσο και «βαρβαρικά». Με τη
βασιλική ως κυριότερο αρχιτεκτονικό τύπο εκκλησιαστικού κτιρίου και μέσω της
μνημειώδους διακόσμησης, η ρωμαϊκή παράδοση συνέχισε να υφίσταται και να
ανανεώνεται. Αντιθέτως η επίδραση των γερμανικών παραδόσεων αποτυπώνεται στη
μικροτεχνία μέσα από κοσμήματα που φέρουν ζωικές απεικονίσεις και γεωμετρικούς
σχηματισμούς.28

Επίλογος

Οι διαρκείς μετακινήσεις κυρίως γερμανικών φύλων από το Βορρά άλλαξαν για

πάντα τον ευρωπαϊκό χάρτη. Ρωμαίοι και Γερμανοί ενσωματώθηκαν σε ένα
δημογραφικό μείγμα δημιουργώντας ένα καινούριο πολιτισμό. Η κατάρρευση της
Αυτοκρατορίας στη Δύση και η ίδρυση «βαρβαρικών» βασιλείων συνοδεύτηκε από
μια σταδιακή υποχώρηση της οικονομικής και πολιτιστικής ζωής, σηματοδοτώντας το
πέρασμα από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα. Η εικόνα της Ευρώπης αυτής της
περιόδου, όπως διαδόθηκε από την ιστοριογραφία και τα σχολικά εγχειρίδια, είναι
αυτή μιας ηπείρου, που πέρασε από τον λαμπρό ελληνορωμαϊκό πολιτισμό στο
σκοταδισμό. Μπορεί τούτη η αντίληψη να είναι σε γενικότερο πλαίσιο ευσταθής,
οφείλουν όμως να γίνουν αρκετές διαφοροποιήσεις και διαβαθμίσεις, διότι
συνοδεύεται από αρκετές εξαιρέσεις.29

Βιβλιογραφία

·Ράπτης Κ., Γενική Ιστορία της Ευρώπης από τον 6ο έως τον 18ο αιώνα, τ. Α΄, ΕΑΠ,
Πάτρα, 1999

28
Κώστας Ράπτης, ό.π., σελ. 35-36
29
Serge Berstein-Pierre Mizla, ό.π., σελ. 45

8
·Berstein S., Milza P., Ιστορία της Ευρώπης, τ. Α΄, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 1997
·Nicholas D., Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου: Κοινωνία, διακυβέρνηση και
σκέψη στην Ευρώπη,312-1500, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1999

Ο Καρλομάγνος δημιούργησε μια τεράστια αυτοκρατορία με νέα διοικητική

οργάνωση. Για να επιβάλει ένα ενιαίο διοικητικό σύστημα στηρίχθηκε πολύ
στη τοπική αριστοκρατία και σε μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες οι οποίες
πολλές φορές πλαισίωναν το βασίλειό του. Συσπείρωσε γύρω του τους
μεγαλογαιοκτήμονες, παραχωρώντας τους εδάφη και λάφυρα από τους πολέμους.
Αρχικά ο Καρλομάγνος με 53 εκστρατείες στο ενεργητικό του ήταν ένας
περιφερόμενος βασιλιάς με περιφερόμενη αυλή. Έξι χρόνια πριν την αναγόρευσή
του σε αυτοκράτορα των ρωμαίων από τον πάπα Λέοντα Γ΄, το 794, εγκατέστησε
την αυλή του στο Άαχεχ (Αιξ-λα-Σαπέλ) συγκροτώντας τη πρώτη μορφή κεντρικής
διοίκησης. Η τήρηση των αρχείων και η γραμματειακή υποστήριξη ήταν
πρωτεύουσας σημασίας. Μεγάλος παράγοντας για τη τήρηση των αρχείων υπήρξε ο
αρχιγραμματέας της αυλής, ο καγκελάριος.
Το σύστημα στρατολόγησης και κατάταξης των υπηκόων σε πεζούς ή έφιππους,
καθορίζονταν από το μέγεθος της γης που κατείχαν. Έτσι για πιο αποτελεσματικό
σύστημα στρατολόγησης, ο Καρλομάγνος προχώρησε σε καταγραφή των γαιών. Δεν
πρέπει να ξεχνάμε ότι ένας τέτοιος ηγέτης με συνεχείς κατακτήσεις, βασιζόταν πολύ
σε έναν άψογο στρατό.
Για να διοικηθεί καλύτερα η αχανής αυτοκρατορία, ο Καρλομάγνος τη διαίρεσε
σε 250 μέρη τα οποία ονόμασε κομητείες. Η κομητεία ως βασική διοικητική μονάδα
διοικούνταν από τον κόμη, ο οποίος διορίζονταν από τον βασιλιά. Εδώ θα πρέπει
να τονίσουμε ότι ο Καρλομάγνος διατηρούσε στενές προσωπικές σχέσεις με τους
κόμητες. Ο κόμης προέδρευε στο δικαστήριο εν΄ονόματι του βασιλιά και ήταν
υπεύθυνος στη κομητεία του για τη στράτευση των υπηκόων.