KOMPOSISYON

Ang pagsulat ay isang paraan ng pagpapahayag ng isip at damdamin ng tao.

Ang komposisyon ay itinuturing na pinakapayak na paraan ng pagsulat. Ito rin ang itinuturing na
pinakapayak na paraan ng pagsulat ng mga natatanging karanasan, pagbibigay interpretasyon sa
mga pangyayari sa kapaligiran at puna sa mga nabasang akda o napanood na pagtatanghal ay
nagagawa sa pamamagitan ng pagsulat ng komposisyon.
Walng pag-aalinlangang masasabi na ang pagsulat ay isang aktibong Gawain. Hindi ito basta-
basta lamang nangyayari, nasasangkot ng interns na partisipasyon at imersyon sa proseso.

Hal:

a. Natatanging karanasan
b. Pagbibigay-interpretasyon
c. Puna sa nabasang akda
d. Puna sa napanood
Uri ng Komposisyon

1. Informativ- Naglalahad ng mga makatotohanang impormasyon.

Hal. mga kasaysayan, mga balita

2. Argumentativ- Naglalahad ng mga proposisyon na nangangailangan ng pagtalunan o

pagpapaliwanagan.
Hal. mga editoryal

3. Persweysiv- Textong nangungumbinse o nanghihikayat.

Hal. mga nakasulat na ptopaganda sa eleksyon, mga advertisment

4. Narativ- Naglalahad ng magkakasunod-sunod na pangyayari, o simpleng nagsasalayasay

Hal. mga akdang pampanitikan

5. Deskriptiv- Naglalahad ng mga katangian ng ng isang tao , bagay, lugar, pangyayari atbp.
Hal. mga lathalain, mga akdang pangpanitikan

6. Prosijural- Naglalahad ng wastong pagkakasuno-sunod ng hakbang sa paggawa ng isang bagay.

Hal:Ang pagluluto ng kahit anong uri ng pagkain.

Ang mga imersyong pagsulat ay kadalasang:

 Solitari at kolaboratib
 Pisikal at Mental
 Konsyus at sabkonsyus

MGA TEORYA SA PAGSULAT

1. W. Rose Winteroud
Ayon sa kaniya ang proseso sa pagsulat ay kinasasangkutan ng
ilang lebel ng Gawain na nagaganap nang daglian at maaaring
kaugnay o kasalungat ng bawat isa. Ang pagsulat ay isang prosesong
rekarsib o paulit-ulit. Writing is rewriting, wika niya matapos diumanong magsulat, magsisimula
na naman ng panibago.

2. Donald Muray
Ang pagsulat ay isang eksplorasyon- pagtuklas sa kahulugan, pagtuklas sa porma at ang
manunulat ay nagtatrabaho nang pabalik-balik, nagtutuon sa isa sa mga batayang kasanayan sa
bawat panahon nang kanyang matuklasan kung ano ang kanyang isusulat at kung paano niya
iyon maipapahayag ng episyente.

“A good writer is wasteful”

“The writer cannot build a good strong piece of writing unless he has gathered an
abundcance of fine raw material.”

3. Ben Lucian Burman

 “I am a demon on the subject of revision. I revise, revise, revise until every word is what I
want.”

Talata
Ang komposisyon ay binubuo ng mga talata.

 Ang talata ay binubuo ng isang pangungusap o lupon ng mga pangungusap na naglalahad ng isang
bahagi ng buong kurokuro, palagay o paksang diwa.

a. Panimulang talata
Ito ang una at kung minsan ay hanggang sa ikalawang talata ng komposisyon.
b. Talatang ganap
Matatagpuan ito sa kalakhang gitnang bahagi ng komposisyon. Tungkulin nitong idebelop ang
pangunahing paksa ng komposisyon. Sinasabi rito kung ano ang paliwanag, ang isasalaysay, ang
inilalarawan o bibigyang katwiran.

c. Talata ng paglilipat-diwa
Importante ito upang magkaroon ng ugnayan at kaisahan ng mga pahayag sa mga
talataan ng komposisyon. Ginagamit ang talatang ito upang pag-ugnayin ang diwa ng dalawang
magkasunod na talata. Sinasalungat ba ng talatang sinundan o dinaragdagan nito ang isipan
niyon? Ipinahihiwatig din nito ang debelopment ng paksang tinatalakay.

d. Talatang pabuod

Kadalasan ito ang pangwakas na talata o mga talata ng komposisyon. Inilalagay rito ang
mahalagang kaisipan o pahayag na tinatalakay sa gitna ng komposisyon. Maaarin ring gamitin
ang talatang ito upang bigyan ng higit na linaw ang layunin ng awtor ng isang komposisyon.

Katangian ng Mabuting talata

Ang talata ay isang bahagi ng komposisyon at upang mas maging epektibo ito kailangan niyang
taglayin ang mga ss:

 May isang Paksang-diwa

Masasabing may isang paksang-diwa ang isang talata kapag ito ay nagtataglay ng isa
lamang paksang pangungusap.

paksang pangungusap
 Pangungusap sa talata na nagsasaad ng buod ng nilalaman niyon o n paksa
 Maaaring makita sa iba’t-iabng bahagi ng talata
 Ang anyo ng paksang-pangungusap ay maaaring patanong o paturol

 May kaisahan ng diwa

 Masasabing may kaisahan ng diwa ang isang talata kapag ang bawat pangungusap ay
nauugnay sa paksang pangungusap.
 May Wastong Paglilipat-Diwa

3.1. Pagdaragdag
Hal: At, saka, gayundin

3.2. Pagsalungat
Hal: Ngunit,subalit, datapwat, bagaman, sa kabilang dako.

3.3. Paghahambing
Hal: Katilad ng, kawangis ng, animo’y, anaki’y

3.4. Pagkokonklud
Hal: samakatwid, kung gayon

4. May kaayusan
Bagama’t walang tiyak na panuntunang sinusunod ukol sa pag-aayos ng talataan, mabuting
ayusin ang mga pangungusap sa talata.

Maaaring maging ganito ang gawing pagsasaayos ng mga pangungusap sa loob ng talata
1. Ayusin nang kronolohikal ayon sa pagkakaganap ng mga pangyayari. KAraniwan ang ayos
na ito sa mga komposisyonh pasalaysay o pahalal.
2. Ayusin ayon sa pananaw sa bagay o pangyayari, gaya halimbawa ng malapit-palayo o
kabalikan nito, mula sa loob-palabas o kabalikan nito o mula sa kanan-pakaliwa o
kabalikan nito.
3. Iayos na mula sa masaklaw patungo sa ispesipiko. Ito ang karaniwang ayos na ang paksang
pangugusap ang unang pangugusap sa talata. Maaari ring ayusin sa kabalikan nito mula
sa mga pangungusap na ispesiko tungo sa masaklaw na pangungusap.

ORGANISASYON NG PASALITA AT PASULAT NA KOMPOSISYON

KAISAHAN

 tawag sa pangangailangan ng iisang paksang tatalakayin sa kabuuan ng isang komposisyon.

 Buhat sa isang limitadong paksa, maaaring bumuo ng isang paksang pangungusap na maaaring
matagpuan sa alin mang bahagi ng talaan.
 Upang magkaroon ng kaisahan sa loob ng pangungusap, kailangang magkaroon din ng kaisahan
sa ideya, layunin at tono upang mapag-ugnay ang mga kaisipan nang malinaw at maayos.
 Makatutulong din sa pagkakaroon ng kaisahan ang semantic
mapping bago magsalita o magsulat upangmatiyak na ang mga sumusuportang detyalye
ay hindi lumalayo sa pangunahing kaisipan.

KOHIRENS

tumutukoy sa pagkakahanay-hanay ng mga ideya o pangyayaring tinatalakay. Ito ay tumutukoy

sa kakipilan o ugnayan
pagkakaroon ng tuluy-tuloy na daloy ng diwa ng isang komposisyon.

Mga PARAAN upang magkaroon ng KOHIRENS ang pangungusap:

Paggamit ng mga panghalip na panao at mga panghalip na pamatlig (siya, ito atbp.)
Paggamit ng nga salitang naghahayag ng karagdagan (at, isa pang)
Paggamit ng mga salitang naghahayag ng pagsalungat. (subalit, ngunit atbp.)
Paggamit ng mga salitang naghahayag ng bunga ng sinundan (dahil, bunga atbp.)
Paggamit ng mga salitang naghahayag ng pagkakasunud-sunod ayon sa panahon. (samantala,
pagkatapos atbp.)
Paggamit ng mga salitang magkakasingkahulugan at maging ang pag-uulit ng mga salita

EMPASIS AT DIIN
Pagbibigay ng higit na pansin sa pinakamahalagang kaisipan sa loob ng isang komposisyon.

Uri ng Diin o Empasis

1. Diin sa pamamagitan ng POSISYON

 Tumutukoy ito sa paglalagay ng pamaksang pangungusap sa wasto o angkop na lokasyon
nito sa loob ng isang set ng mga pahayag o talata
 Ang pamaksang pangungusap ay maaaring matagpuan sa unahan, gitna o hulihang bahagi

2. Diin sa pamamagitan ng PROPORSYON

 Sa simulang ito ang bawat bahagi ay binibigyan ng proporsyonal na diin ayon sa halaga, laki,
ganda at iba pang sukatan

3. Diin ayon sa PAGPAPARES-PARES NG MGA IDEYA

 Ang paglalahad ng mga ideya sa pamamagitan ng pagpapares-pares ng mga ito ay
nakapagbibigay ng malinaw na pagkakatulad o pagkakaiba ng kanilang pagkakaugnay.
(makakatulong ito sa pagpapahayag ng barayti ng mga implikasyon.)
 Ang pagpapare-pares ng mga iseya ay nagagawa sa pamamagitan ng paggamit ng salitang at
at o
 PAGGAWA NG BALANGKAS
 Ito ay ang maayos na paghahati-hati ng mga kaisipan ayon sa lohikal na pagkakasunod-sunod
 Ang tagubilin dito ay lohikal na ayusin ang mga tala at gamitin ang mga ito bilang
preliminaryong material sa pagbuo ng balangkas.
 BALANGKAS- pinakakalansay ng sulatin
 Nagsisilbing gabay ay nagbibigay hudyat sa paghahati ng mga kaisipan.

Kategorya ng Balangkas
1. dibisyon – bilang Romano ang ginagamit na pananda ( I, II, III)
2. Sub-dibisyon – malaking titik ng alpabeto ang ginagamit na pananda
3. seksyon – bilang Arabiko ang ginagamit na pananda (1,2,3) Minsan ay may paghahati rin sa
sub-seksyon at ang maliit na titik ng alpabeto ang ginagamit na pananda para ditto
Uri ng balangkas

 Paksang Balangkas (topic outline)

 Pangungusap na balangkas (sentence outline)

Ang balangkas ay isang naksulat na plano ng mahahalagang bahagi ng isang sulatin na nakaayos
ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga ito. Mahalagang bahagi lamang ang nakapaloob dito
upang magsilbing patnubay sa gagamitin ukol sa magiging nilalaman ng isang sulatin.

Mahalaga ang paggawa ng balangkas sa paghahanda ng ulat o anumang sulatin katulad ng pag-
uulat, pananaliksik, at pagsasaayos ng mga impormasyon. Matapos makuha ang mga
impormasyong kailangan sa iyong ulat ang susunod mong iisipini ay kung alin sa maraming
impormasyon mong nakuha ang iyong isasama sa ulat. Sa bahaging ito, mahalaga ang
paghahanda ng isang balangkas.

Mga Uri ng Balangkas

Pamaksang Balangkas (topic outline)

Ito ay binubuo ng salita o parirala lamang dahil matipid ito sa pananalita o pahayag. Madalas
ginagamitan ito ng mga pangngalang-diwa (gumagamit ng panlaping makangalan na pag.

Pangungusap na Balangkas (sentence outline)

 Ito ay binubuo ng mga buong pangungusap na naglalaman ng pangunahing ideya at maynor na
ideya.
Patalatang Balangkas (paragraph outline)

Ito ay binubuo ng mga pangungusap na naglalahad ng nilalaman ng buong mga talata ng

sulatin.

Mga Dapat Isaalang-alang sa Paggawa ng Balangkas

· Basahin muna nang pahapyaw ang isang tekto bago magtala ng mga paksa o detalye.

· Suriin ang pagkakaayos ng mga ideya sa binasang teksto. Ito ba ay nasa ayos na
kronolohikal, mula sa simple patungo sa kumplikadong mga ideya, sanhi at bunga, malawak na
paksa patungo sa mga tiyak na ideya, mga tiyak na ideya patungo sa malawak na paksa o lohikal
na ayos at iba pa.
· Pag-aralan kung ano-ano ang mahahalaga o pangunahing ideya at ang mga pantulong na
ideya.
· Tiyakin kung anong uri ng balangkas ang angkop na gamitin sa paksa.
· Sundin ang halimbawa ng pormat ng balangkas na nakalarawan sa teksto.
· Gumamit ng wastong bantas.
· Tandaan na ang balangkas ay maaaring baguhin o palitan kung kinakailangan.

Mga Tuntunin sa Pagsulat ng Balangkas

1. Piliin ang mga pangunahing paksa. Gamitin ang bilang Romano tulad ng I, II, III, o IV. Ayusin
ang mga bilang nang magkakapantay.
2. Isulat ang maliliit na paksa tungkol sa pangunahing paksa. Gamitin ang malalaking titik tulad
ng A, B, C, o D. Lagyan ng tuldok ang malaking titik at isulat nang may kaunting pasok ang maliit
na paksa.
3. Para sa mga detalye ng bawat maliit na paksa, gamitin ang mga bilang na 1,2,3,4 at iba pa.
4. Gamitin ang malaking titik sa simula ng pangunahing paksa, maliliit na paksa at mga detalye.