PPR Sinutrain Shopmill PDF

VISOKA TEHNIČKA ŠKOLA U BJELOVARU
Primjena CNC upravljačke jedinice

Sinumerik 840Dsl
Proizvodnja podržana računalom
Tomislav Pavlic, mag.ing.mech.

Sadržaj
1. Uvod .................................................................................................................................................. 10
2. CNC upravljačka jedinice Sinumerik 840Dsl ........................................................................................ 2
2.1 Osi stroja........................................................................................................................................ 3
2.2 Alati stroja ..................................................................................................................................... 7
3. Prednosti ShopMill-a ......................................................................................................................... 10
4. Upotreba ShopMill-a ......................................................................................................................... 11
4.1 Glavni izbornik ............................................................................................................................. 13
4.2 Lista parametara.......................................................................................................................... 14
4.2.1 Lista alata.............................................................................................................................. 14
4.2.2. Program ............................................................................................................................... 14
4.2.3. Program menadžer .............................................................................................................. 17
5. Geometrijske osnove ......................................................................................................................... 18
5.1. Osi alata i ravnine obrade........................................................................................................... 18
5.2. Točke u radnom prostoru ........................................................................................................... 20
5.3. Apsolutno i inkrementalno dimenzionisanje.............................................................................. 21
5.4 Linearna kretanja......................................................................................................................... 22
5.5. Kružna kretanja .......................................................................................................................... 24
6. Broj obrtaja i brzina rezanja .............................................................................................................. 26
6.1. Pomak po zubu i brzina pomaka ................................................................................................ 27
7. Primjer 1: Uzdužna vodilica ............................................................................................................... 29
7.1. Ciljevi obuke ............................................................................................................................... 29
7.2. Upravljanje programima/definiranje programa ......................................................................... 30
7.3. Pozivanje alata i unošenje kompenzacije radijusa ..................................................................... 36
7.4. Definiranje udaljenosti za pozicioniranje alata .......................................................................... 38
7.5. Definiranje rupa i umnožavanje (ponavljanje) pozicija .............................................................. 43
8. Primjer 2: Kalup za ubrizgavanje ....................................................................................................... 53
8.1. Cilj učenja ................................................................................................................................... 53
8.2. Pravocrtne i kružne putanje u polarnim koordinatama ............................................................. 55
8.3. Pravkutni džep ............................................................................................................................ 61
8.4. Kružni džepovi sa ponavljanjem ................................................................................................. 65
9. Primjer 3: Ploča kalupa ...................................................................................................................... 70
9.1. Cilj obuke .................................................................................................................................... 70
9.2. Putanja alata za glodanje otvorenih kontura ............................................................................. 71
9.3. Obrada preostalog materijala; završna obrada konture džepa.................................................. 79
9.4. Obrada u više ravnina ................................................................................................................. 89
9.5. Uzimanje u obzir problema ........................................................................................................ 94
10. Primjer 4: Poluga ........................................................................................................................... 101
10.1. Cilj učenja ............................................................................................................................... 101
10.3. Obrada granice za izdanak poluge.......................................................................................... 104
10.4. Izrada poluge .......................................................................................................................... 106
10.5. Obrada granica kružnih lukova ............................................................................................... 114
10.6. Izrada kružnog izdanka promjera 30 mm ............................................................................... 116
10.7. Izrada kružnog izdanka promjera 10 mm ............................................................................... 117
10.8. Kopiranje izdanka promjera 10 mm ....................................................................................... 118
10.9. Obrada kružnog izdanka korištenjem editora. ....................................................................... 120
10.10. Duboko bušenje.................................................................................................................... 125
10.11. Spiralno glodanje .................................................................................................................. 127
10.12. Fino bušenje ......................................................................................................................... 130
10.13. Glodanje navoja.................................................................................................................... 133
10.14. Programiranje konture primjenom polarnih koordinata ..................................................... 135
11. Primjer 5 Prirubnica ....................................................................................................................... 139
11.1. Cilj učenja ............................................................................................................................... 139
11.2. Definiranje podprograma ....................................................................................................... 140
11.3. Preslikavanje zahvata obrade ................................................................................................. 145
11.4. Otvori ...................................................................................................................................... 150
11.5. Rotacija džepova .................................................................................................................... 152
11.6. Uklanjanje rubova .................................................................................................................. 159
11.7. Ravni i kružni žlijeb ................................................................................................................. 161
12. CAD reader za Sinumerik upravljanje ............................................................................................ 166
12.1. CAD reader ima sljedece funkcije: .......................................................................................... 166
12.2. Kako koristiti CAD reader ....................................................................................................... 167
12.3. Definiranje nul-točke .............................................................................................................. 167
12.4. Određivanje konture .............................................................................................................. 168
12.5. Određivanja točka bušenja ..................................................................................................... 169
12.6. manipuliranje grafičkim displayom ........................................................................................ 169
13. Zaključak ........................................................................................................................................ 172
Literatura ............................................................................................................................................. 173
Sažetak................................................................................................................................................. 174
Popis slika
Slika 1. Sinumerik 840Dsl [2] ................................................................................................................... 2

Slika 2.Kontrolna tabla [2] ....................................................................................................................... 3
Slika 3. Y os [2] ......................................................................................................................................... 3
Slika 4. Z os [2] ......................................................................................................................................... 4
Slika 5. X os [2]......................................................................................................................................... 4
Slika 6. Izgled konzole i križa stola [2] ..................................................................................................... 5
Slika 7. Vreteno glave [2] ......................................................................................................................... 6
Slika 8. Stezni stol [2] ............................................................................................................................... 7
Slika 9. Držač alata[2] .............................................................................................................................. 7
Slika 10. Čeono glodalo 63mm [2] Slika 11. Alat za glodanje utora 20mm [2] ........ 8
Slika 12. Alat za glodanje utora 10mm [2] Slika 13. Alat za bušenje 8.5mm [2] ............ 8
Slika 14. Alat za urezivanje navoja M10 [2] Slika 15. Mjerna sonda [2] .............. 9
Slika 16. Upravnjačka kabina [2].............................................................................................................. 9
Slika 17. Elementi glavnog izbornika [3]. ............................................................................................... 13
Slika 18. Lista alata [3] ........................................................................................................................... 14
Slika 19. Tlocrt [3]. ................................................................................................................................. 15
Slika 20. 3D prikaz [3]. ........................................................................................................................... 16
Slika 21. Nacrt [3]. ................................................................................................................................. 16
Slika 22. Popis programa (aktivan program je označen zelenom bojom) [3]........................................ 17
Slika 23. Vertilkalno vreteno [1]. ........................................................................................................... 18
Slika 24. Horizontalno vreteno [1]......................................................................................................... 19
Slika 25. Slika ekrana s parametrima ravnina obrade [3]. ..................................................................... 19
Slika 26. osi stroja [1]............................................................................................................................. 20
Slika 27. Apsolutno dimenzioniranje [1]................................................................................................ 21
Slika 28. Inkrementalno dimenzioniranje [1]. ....................................................................................... 22
Slika 29. Linearno kretanje [1]. .............................................................................................................. 23
Slika 30. Polarno kretanje [1]. ............................................................................................................... 23
Slika 31. Poslije Unosa parametara [1]. ................................................................................................. 25
Slika 32. Poslije unosa parametara [1]. ................................................................................................. 25
Slika 33. Prikaz svih parametara [1]. ..................................................................................................... 26
Slika 34. Radionički crtež [1]. ................................................................................................................. 29
Slika 35. 3D izgled-Primjer 1 [4]............................................................................................................. 29
Slika 36. Osnovni zaslonski prikaz [3]. ................................................................................................... 30
Slika 37. Slika. Glavni izbornik [3]. ......................................................................................................... 31
Slika 38. Program menadžer [3]. ........................................................................................................... 31
Slika 39. Definiranje obradka................................................................................................................. 32
Slika 40. Definisanje programskog zahvata ........................................................................................... 32
Slika 41. Zaglavlje programa- Dijalog Prozor [3].................................................................................... 33
Slika 42. Zaglavlje programa Primjer 1 - Editor koraka obrade [3]........................................................ 34
Slika 43. Zaglavlje programa - Grafički prikaz [3]. ................................................................................. 36
Slika 44. Lista alata [3]. .......................................................................................................................... 36
Slika 45. Način obrade za alat [3]. ......................................................................................................... 37
Slika 46. Definiranje putanje kretanja - Kompenzacija radijusa [3]. ..................................................... 38
Slika 47. Definiranje putanje kretanja - Pozicioniranje alata u Z pravcu [3]. ........................................ 39
Slika 48. Definiranje putanje kretanja - prvi prolaz pri obradi [3]. ........................................................ 40
Slika 49. Definiranje razmaka pri pozicioniranju - Lista koraka obrade [3]. .......................................... 40
Slika 50. Definiranje putanje kretanja - Lista koraka (kretanja) alata [3]. ............................................. 40
Slika 51. Definiranje putanje kretanja - skup [3]. .................................................................................. 41
Slika 52. Simulacija putanje kretanja [3]. .............................................................................................. 41
Slika 53. Pozicija rupa [1]. ...................................................................................................................... 43
Slika 54. Centriranje [3]. ........................................................................................................................ 43
Slika 55. Pozicije - Pojedinačne Rupe [3]. .............................................................................................. 44
Slika 56. Pomoćni prozor Pozicije [1]..................................................................................................... 45
Slika 57. Ponavljanje pozicije - kružno [3]. ............................................................................................ 45
Slika 58. Pozicija "mreže" točaka [3]. .................................................................................................... 47
Slika 59. Bušenje [3]. ............................................................................................................................. 47
Slika 60. Navoj [3]. ................................................................................................................................. 49
Slika 61. Ponavljanje pozicije [3]. .......................................................................................................... 50
Slika 62. Povezivanje zahvata [3]........................................................................................................... 50
Slika 63. Svrdlo za rupu 10 mm [3]. ....................................................................................................... 51
Slika 64. Ponovite pozicije 001 i 002 u koracima obrade [3]. ................................................................ 51
Slika 65. 3D simulacija [3]. ..................................................................................................................... 52
Slika 66. Radionički crtež - Primjer 2 [1]. ............................................................................................... 53
Slika 67. 3D izgled obratka -Primjer 2 [4]. ............................................................................................. 53
Slika 68. Programski koraci obrade [3]. ................................................................................................. 54
Slika 69. Određivanje krajnje točke i polarnog kuta [1]. ....................................................................... 55
Slika 70. Definiranje pola [3]. ................................................................................................................ 55
Slika 71. Definiranje prave linije upotrebom polarnih koordinata [3]. ................................................. 56
Slika 72. Definiranje kružne putanje [3]. ............................................................................................... 57
Slika 73. Definiranje prave linije [3]....................................................................................................... 57
Slika 74. Definiranje pola kružne putanje [3]. ....................................................................................... 58
Slika 75. Definiranje kružne putanje upotrebom polarnih koordinata [3]. ........................................... 58
Slika 76. Definiranje ravne linije [3]....................................................................................................... 59
Slika 77. Definiranje ravne linije [3]....................................................................................................... 59
Slika 78. Definiranje sigurnosnog rastojanja ravnom linijom [3]. ......................................................... 60
Slika 79. Simulacija - Pogled odozgo [3]. ............................................................................................... 60
Slika 80. 3D simulacija [3]. ..................................................................................................................... 61
Slika 81. Pravokutni džep- Primjer 2 [1]. ............................................................................................... 61
Slika 82. Pravokutni džep - gruba obrada [3]. ....................................................................................... 62
Slika 83. Završna obrada džepa [3]. ....................................................................................................... 64
Slika 84. Kružni džepovi Primjer 2 [1]. ................................................................................................... 65
Slika 85. Gruba obrada kružnog džepa [3]. ........................................................................................... 66
Slika 86. Završna obrada kružnog džepa [3]. ......................................................................................... 67
Slika 87. Pozicije kružnih džepova [3]. ................................................................................................... 68
Slika 88. Simulacija-Prorez aktivan [3]................................................................................................... 69
Slika 89. Radionički crtež-Primjer 3 [1]. ................................................................................................. 70
Slika 90. 3D izgled -Primjer 3 [4]............................................................................................................ 71
Slika 91. Definiranje vanjske konture 'MOLD_PLATE_Outside' [3]. ...................................................... 72
Slika 92. Definiranje početne (startne) točke konturne linije [3]. ......................................................... 72
Slika 93. Definiranje vertikalne konturne prave linije [3]. ..................................................................... 73
Slika 94. Definiranje horizontalne konturne prave linije [3]. ................................................................ 74
Slika 95. Definiranje vertikalne konturne prave linije [3]. ..................................................................... 74
Slika 96. Gruba obrada konture [3]. ...................................................................................................... 75
Slika 97. Završna obrada konture [3]..................................................................................................... 77
Slika 98. Povezivanje koraka (zahvata) obrade u planu obrade [3]. ..................................................... 78
Slika 99. Simulacija-Vanjska kontura [3]................................................................................................ 78
Slika 100. Kontura džepa [1]. ................................................................................................................. 79
Slika 101. Definiranje vanjske konture 'MOLD_PLATE_Inside' [3]. ....................................................... 79
Slika 102. Definiranje početne točke [3]. .............................................................................................. 80
Slika 103. Definiranje horizontalne konturne prave linije [3]. .............................................................. 80
Slika 104. Kontura luka (donja desna) [3].............................................................................................. 81
Slika 105. Kontura luka-nakon izbora [3]............................................................................................... 81
Slika 106. Definiranje vertikalne konturne prave linije [3]. ................................................................... 82
Slika 107. Definiranje konture luka [3]. ................................................................................................. 82
Slika 108. Definiranje vertikalne konturne prave linije [3]. ................................................................... 83
Slika 109. Zatvaranje konture [3]. ......................................................................................................... 83
Slika 110. Gruba obrada džepa [3]. ....................................................................................................... 84
Slika 111. Obrada zaostalog materijala na džepu [3]. ........................................................................... 86
Slika 112. Završna obrada džepa [3]. ..................................................................................................... 87
Slika 113. Završna obrada ruba džepa [3]. ............................................................................................ 88
Slika 114. Kružni džep [1]. ..................................................................................................................... 89
Slika 115. Gruba obrada kružnog džepa [3]. ......................................................................................... 90
Slika 116. Završna obrada kružnog džepa [3]. ....................................................................................... 90
Slika 117. Džep unutar kružnog džepa [1]. ............................................................................................ 91
Slika 118. Gruba obrada unutar kružnog džepa [3]............................................................................... 91
Slika 119. Završna obrada unutar kružnog džepa [3]. ........................................................................... 93
Slika 120. 3D Simulacija obrade [3]. ...................................................................................................... 93
Slika 121. Zahvat zabušavanja [3].......................................................................................................... 94
Slika 122. Zahvat bušenja [3]. ................................................................................................................ 95
Slika 123. Definiranje desnog niza rupa [3]. .......................................................................................... 95
Slika 124. Definiranje prepreke [3]. ....................................................................................................... 96
Slika 125. Definiranje desnog niza rupa [3]. .......................................................................................... 97
Slika 126. Određivanje pozicija za bušenje rupa po krugu [3]. ............................................................ 98
Slika 127. Određivanje pozicije bušenja [3]........................................................................................... 99
Slika 128. Pogled odozgo [3]. .............................................................................................................. 100
Slika 129. Radionički crtež- primjer 4 [1]. ............................................................................................ 101
Slika 130. 3D izgled -Primjer 4 [4]........................................................................................................ 102
Slika 131. Izgled programa [3]. ....................................................................................................... 102
Slika 132. Gruba obrada [3]. ................................................................................................................ 103
Slika 133. Završna obrada [1]. ............................................................................................................. 104
Slika 134. Definiranje konture [3]........................................................................................................ 105
Slika 135. Izgled džepa oko neobrađenog komada [1]........................................................................ 105
Slika 136. Izgled konture [3]. ............................................................................................................... 106
Slika 137. Kontura poluge [1]. ............................................................................................................. 106
Slika 139. Kontura luka [3]................................................................................................................... 107
Slika 140. Kontura dobivena kosim linijama [3]. ................................................................................. 108
Slika 142. Kontura horizonatalne ravne linije [3]. ............................................................................... 109
Slika 143. Kontura dobivena kosim linijama [3]. ................................................................................. 109
Slika 145. Kontura vertikalne ravne linije [3]. ..................................................................................... 111
Slika 146. Kontura dobijena kosim linijama [3]. .................................................................................. 111
Slika 148. Gruba i završna obrada poluge [1]. ..................................................................................... 112
Slika 149. Gruba obrada konture [3]. .................................................................................................. 113
Slika 150. Završna obrada osnove konture [3]. ................................................................................... 113
Slika 151. Granične konture [1]. .......................................................................................................... 114
Slika 153. Segment lučne konture, lijevi [3]. ....................................................................................... 115
Slika 154.Segment lučne konture, desni [3]. ....................................................................................... 115
Slika 155. Kružni otvor promjera 30 mm [1]. ...................................................................................... 116
Slika 157. Kružna kontura [3]. ............................................................................................................. 116
Slika 158. Krug promjera 10 mm [1].................................................................................................... 117
Slika 160. Kružna kontura promjera 10 mm [3]. ................................................................................. 117
Slika 161. Grafički prikaz [3]. ............................................................................................................... 118
Slika 162. Krug promjera 10 mm [1].................................................................................................... 118
Slika 163. Kopiranje konture [3]. ......................................................................................................... 119
Slika 164. Definiranje imena kopirane konture [3]. ............................................................................ 119
Slika 165. Kopiraona kontura u editoru zahvata obrade [3]. .............................................................. 119
Slika 166. Promjena početne točke [3]................................................................................................ 120
Slika 167. Kontura kao ograničenje putanje [1]. ................................................................................. 120
Slika 168. Plan obrade [3]. ................................................................................................................... 121
Slika 169. Označeni koraci obrade [3]. ................................................................................................ 121
Slika 170. Zahvati obrade [3]. .............................................................................................................. 122
Slika 171. Podešavanja za grubu obradu [3]. ...................................................................................... 122
Slika 172. Prilagođavanje za završnu obradu [3]. ................................................................................ 123
Slika 174. Simulacija- Pogled odozgo [3]. ............................................................................................ 123
Slika 175. Duboko bušenje [1]. ............................................................................................................ 125
Slika 176. Definiranje dubine rupe [3]................................................................................................. 126
Slika 177. Unošenje pozicije [3]. .......................................................................................................... 127
Slika 178. Spiralno glodanje [1]. .......................................................................................................... 127
Slika 179. Spiralno glodanje [3]. .......................................................................................................... 128
Slika 180. Pozicioniranje (Positioning) [3]. .......................................................................................... 128
Slika 181. Definiranje spirale [3].......................................................................................................... 129
Slika 182. Fino bušenje [1]................................................................................................................... 130
Slika 183. Fino bušenje [3]................................................................................................................... 131
Slika 184. Pozicioniranje [3]................................................................................................................. 132
Slika 185. Glodanje navoja [1]. ............................................................................................................ 133
Slika 186. Glodanje navoja [3]. ............................................................................................................ 133
Slika 187. Unošenje pozicije [3]. .......................................................................................................... 134
Slika 188. Programiranje poluge korištenjem polarnih koordinata [1]. .............................................. 135
Slika 189. Definiranje pola [3]. ............................................................................................................ 135
Slika 190. Brisanje vrijednosti [3]. ....................................................................................................... 136
Slika 191. Definiranje udaljenosti od pola i polarnog kuta [3]. ........................................................... 136
Slika 192. Grafićki prikaz nakon promjena [3]. .................................................................................... 137
Slika 193. Prilagođavanje ruba [3]. ...................................................................................................... 137
Slika 194. Prilagođavanje kružnog otoka [3]. ...................................................................................... 138
Slika 196. Radionički crtež-Primjer 5 [1]. ............................................................................................. 139
Slika 197. 3D izgled-Primjer 5 [4]. ....................................................................................................... 139
Slika 198. Kontura s četiri kuta [1]....................................................................................................... 140
Slika 199. Definiranje podprograma [3]. ............................................................................................. 140
Slika 200. Unos podataka u zaglavlje podprograma [3]. ..................................................................... 141
Slika 202. Definiranje početne točke [3]. ............................................................................................ 141
Slika 203. Podprogram konture, gornji desni kut [3]. ......................................................................... 142
Slika 205. Završna obrada konture [3]................................................................................................. 143
Slika 208. Određivanje geometrije [3]................................................................................................. 144
Slika 210. Završna obrada konture [3]................................................................................................. 144
Slika 211. Kompletan potprogram u editoru zahvata obrade [3]. ...................................................... 145
Slika 212. Definiranje glavnog programa [3]. ...................................................................................... 146
Slika 213. Određivanje programskog zaglavlja glavnog programa [3]. ............................................... 146
Slika 214. Unošenje potprograma [3].................................................................................................. 146
Slika 215. Potprogram postavljen u glavni program [3]. ..................................................................... 147
Slika 216. Preslikavanje [3]. ................................................................................................................. 147
Slika 217. Kopiranje podprograma [3]................................................................................................. 148
Slika 218. Pomoćni prozor u dijalogu za definiranje preslikavanja [3]. ............................................... 148
Slika 219. Preslikavanje zahvata u editoru [3]. .................................................................................... 149
Slika 220. Simulacija obrade sa 3D prikazom [3]. ................................................................................ 149
Slika 221. Otvori [1]. ............................................................................................................................ 150
Slika 222. Centriranje (zabušivanje) [3]. .............................................................................................. 150
Slika 223. Bušenje [3]. ......................................................................................................................... 151
Slika 224. Definiranje pozicije prepreke [3]......................................................................................... 151
Slika 225. Definiranje nove konture [3]. .............................................................................................. 152
Slika 227. Definiranje luka [3]. ............................................................................................................. 152
Slika 228. Definiranje dijagonale [3].................................................................................................... 153
Slika 229. Izbor luka [3]. ...................................................................................................................... 154
Slika 230. Definiranje dijagonale [3].................................................................................................... 154
Slika 231. Definiranje završnog luka [3]. ............................................................................................. 155
Slika 232. Gruba obrada džepa [3]. ..................................................................................................... 155
Slika 233. Završna obrada osnove džepa [3]. ...................................................................................... 156
Slika 234. Završna obrada ruba džepa [3]. .......................................................................................... 156
Slika 235. Kopiranje operacija [3]. ....................................................................................................... 157
Slika 236. Rotacija oko Z osi [3]. .......................................................................................................... 157
Slika 237. Postavljanje kopiranog niza zahvata [3].............................................................................. 157
Slika 238. Rotacija oko Z osi [3]. .......................................................................................................... 158
Slika 239. Postavljanje kopiranog niza zahvata [3].............................................................................. 158
Slika 240. Poništavanje rotacije [3]. .................................................................................................... 158
Slika 241. Izbor alata CENTERDRILL12 [3]............................................................................................ 159
Slika 242. Skidanje ruba [3]. ................................................................................................................ 159
Slika 243. Operacija skidanja ruba u editoru obrade [3]. .................................................................... 160
Slika 244. Pogled odozgo na konturu sa skinutim rubovima [3]. ........................................................ 160
Slika 245. Pravocrtni i kružni utori [1]. ................................................................................................ 161
Slika 246. Gruba obrada pravocrtnog utora [3]. ................................................................................. 161
Slika 247. Završna obrada pravokutnog utora [3]. .............................................................................. 162
Slika 248. Određivanje pozicija za pravokutne utore [3]..................................................................... 162
Slika 249. Gruba obrada kružnog utora [3]. ........................................................................................ 162
Slika 250. Završna obrada kružnog utora [3]. ...................................................................................... 163
Slika 251. Dio plana obrade [3]. .......................................................................................................... 164
Slika 253. 3D-prikaz simulacije obrade [3]. ......................................................................................... 165
Popis tablica
Tablica 1. Osnovne funkcije ShopMill-a [3]. .......................................................................................... 11

Tablica 2. Kompenzacija radijusa [1]. .................................................................................................... 41
Tablica 3. Lista parametara [1]. ............................................................................................................. 62
Tablica 4. Ulaz alata (insertion) [1]. ....................................................................................................... 65
Tablica 5. Lista paramatara [1]. ............................................................................................................. 66
Tablica 9. Funkcije za unos pojedinačkih koraka [1]. .......................................................................... 124
1. Uvod
Tehnološki razvoj strojeva je vrlo dinamičan. Kada je riječ o izradi NC

programa, mogućnosti idu od programiranja primjenom CAM sistema do
programiranja izravno na CNC stroju. Posebene produktivne metode programiranja
dostupne su za svako od ovih područja. Primjenom ShopMill softvera, SIEMENS daje
metodu programiranja prilagođenu za proizvodne (pogonske) usluge, time se
omogućava brzo i jednostavno programiranje CNC strojeva za potrebe pojedinačne i
maloserijske proizvodnje. Integracijom sa softverskim sustavom SINUMERIK radite,
s novim korisničkim sučeljem za upravljačke jedinice, moguće je intuitivano i efikasno
programiranje u proizvodnom pogonu čak i u masovnoj proizvodnji[1].
Iako je ShopMill jednostavan za naučiti, ove upute za učenje omogućuju vam

ući u taj svijet, čak i brže. Prije početka rada u ShopMill-u, u prvim poglavljima će biti
objašnjene osnove:
● Prvo, pokazati ćemo vam prednosti ShopMill-a
● Tada ćemo vam pokazati osnove rada s SINUMERIK Upravljačkim softverom
● I onda, za početnike će se opisati osnove geometrije i tehnologije obrade. Teorija

će biti popraćen praktičnim vježbama u ShopMill-u.
● Uz pet odabranih primjera u kojima stupanj težine povećava kontinuirano kako bi

se objasnile mogućnosti obrade ShopMill-om. Na početku se navode sve važne
aktivnosti koje se koriste za programiranje, te u kasnijim vježbama očekujmo da će te
to učiniti bez pomoći. Kao dio uvoda pokazat cemo vam neke dijelove CNC
upravljačke jedinice Sinumerik 840Dsl. [1].
2. CNC upravljačka jedinice Sinumerik 840Dsl
Slika 1. Sinumerik 840Dsl [2]
2
Slika 2.Kontrolna tabla [2]
2.1 Osi stroja
Slika 3. Y os [2]
3
Slika 4. Z os [2]
Slika 5. X os [2]
4
Slika 6. Izgled konzole i križa stola [2]
5
Slika 7. Vreteno glave [2]
6
Slika 8. Stezni stol [2]
2.2 Alati stroja
Slika 9. Držač alata[2]
7
Slika 10. Čeono glodalo 63mm [2] Slika 11. Alat za glodanje utora 20mm [2]
Slika 12. Alat za glodanje utora 10mm [2] Slika 13. Alat za bušenje 8.5mm [2]
8
Slika 14. Alat za urezivanje navoja M10 [2] Slika 15. Mjerna sonda [2]
Slika 16. Upravnjačka kabina [2]
9
3. Prednosti ShopMill-a
● ShopMill ne koristi izraze iz stranih jezika koje biste morali naučiti. Sve potrebne
ulazne informacije se unose u obliku običnog teksta [1].
● Pri radu sa ShopMill-om potrebnu pomoć korisniku pružaju savjeti koji se pojavljuju
u obojenom polju tzv. pomoćnom prozoru (help-u).
● U plan obrade (Process Plan) u ShopMill-u je moguće integrirati DIN/ISO komande.
Takođe možete programirati koristeći DIN/ISO 66025 standard kao i korištenje DIN
ciklusa.
● Kod definisanju plana obrade je moguće po želji prelaziti između prikaza koraka
obrade i grafičkog prikaza radnog predmeta u svakom trenutku.
● ShopMill vam pomaže pri unosu tehnoloških veličina: Morate unijeti samo
vrijednosti za pomak po zubu i brzinu rezanja iz priručnika, a vrijednosti brzine
pomaka i broja okrtaja ShopMill izračunava automatski.
● ShopMill omogućava opisivanje kompletnog zahvata obrade primjenom samo
jednog koraka, a kretanja pri pozicioniranju (npr. od točke promjene alata do obratka i
obrnuto) se definira automatski.
● Svi koraci obrade u ShopMill-u prikazuju se u grafičkom prikazu plana obrade
(Graphical Process Plan) u kompaktnom i jednostavnom obliku. Ovo vam
omogućava kompletan pregled a time i bolje mogućnosti ispravljanja programa čak i
pri izvođenju veoma složenih zahvata obrade.
● Ugrađeni kalkulator konture može obradi sve standardne dimenzije (u Descartes i
polarnim koordinatama); i pored toga on je jednostavan za korištenje i razumjevanje
– zahvaljujući neformalnom načinu unosa i grafičkoj podršci.
● Korisnik može u svakom trenutku prelaziti između grafičkog i parametarskog
prikaza koji sadrži pomoćne prozore [1].
10
4. Upotreba ShopMill-a
Najvažnije tipke na CNC tipkovnici koje se koriste za snalaženje kroz ShopMill su

prikazani u tablici:
Tablica 1. Osnovne funkcije ShopMill-a [3].
Tipka Funkcija
<HELP>
Poziva Online-help (pomć) za izabrani prozor
<SELECT>
Označava navedenu vrijednost
Kursorska tipka
Pomicanje kursora korištenjem kursorske tipke.
Koristite tipku <Kursor desno> za otvaranje kataloga ili programa (npr.
ciklusa) u editoru.
<PAGE UP>
Pomicanje prema gore u zaslonskom izborniku.
<PAGE DOWN>
Pomicanje prema dolje u zaslonskom izborniku.
11
<END>
Pomicanje pokazivača na posljednje uneseno polje u izborniku ili u tablici.
<DEL>
U režimu za izmjenu: Briše prvi znak desno.
U režimu za navigaciju: Briše sve znakove
<BACKSPACE>
U režimu za izmjenu: Briše znak označen na lijevo od kursora.
U režimu za navigaciju: Briše sve znakove na lijevo od kursora.
<INSERT>
Pritiskom tipke <INSERT> poziva se režim za unos, a njegovim ponovnim
pritiskom ovaj režim se napušta i može se pozvati režim za navigaciju
("Navigation").
<INPUT>
Izvršava unos vrijednosti u polju za unos.
Otvara katalog ili program.
12
4.1 Glavni izbornik
Slika 17. Elementi glavnog izbornika [3].
Stroj- ručno
Odaberite programski tipku "Machine" (Stroj)
Pritisnite tipku "JOG" (Ručni način)
Stroj - automatski.
Odaberite programski tipku "Machine" (Stroj)
Pritisnite programsk tipku "AUTO".
Tijekom obrade, prikazuje se trenutni korak obrade. Moguće je prijeći na

simulaciju pritiskom na određenu tipku ("Simult.record."). Tijekom izvođenja plana
obrade, mogu se unositi novi koraci obrade i / ili kreirati novi plan obrade [1].
13
4.2 Lista parametara
Ova tipka se može koristiti za izmjenu podataka u vezi s parametarima

alata vezanim za program [3].
4.2.1 Lista alata

Nema obrade bez alata
Alati mogu biti sortirani u listu alata.
Slika 18. Lista alata [3]
4.2.2. Program
Uređivanje programa
Ova tipka se može koristiti za prikaz i izmjenu -uređivanje programa.

Ako je u program upravitelju definiran ShopMill program, moguće je za
određeni obradak formirati plan obrade sa kompletnim zahvatima obrade. Preduvjet
za optimalan redoslijed zahvata uz znanje i iskustvo programera [1].
Primjer za kombiniranje geometrije i tehnologije:
14
Ovi geometrijsko-tehnološki odnosi su vrlo jasno prikazani u grafičkom
prikazu koraka obrade stavljanjem odgovarajućih simbola u zagrade.
Zagrade znače povezivanje geometrije i tehnologije sa jednim korakom
obrade[1].
Simulacija programa
Prije obrade radnog predmeta na stroju, moguća je grafička simulacija obrade

na zaslonu upravljačke jedinice
● Za pokretanje simulacije koriste se programske tipke "Simulation" i "Start".
● Za zaustavljanje simulacije koristi se programska tipka "Stop".
● Za otkazivanje simulacije koristi se programska tipka "Reset".
U nastavku su prikazani primjeri simulacije:
Slika 19. Tlocrt [3].
15
Slika 20. 3D prikaz [3].
Slika 21. Nacrt [3].
16
4.2.3. Program menadžer
Upravljanje programima
U program menadžeru je u svakom trenutku moguće definiranje novih

programa. Također, mogu se otvoriti već postojeći programi kako bi se
pripremili za izvršavanje, mijenjanje, kopiranje ili promjenu naziva
(preimenovanje). Također se mogu obrisati programi koji više nisu potrebni [1].
Slika 22. Popis programa (aktivan program je označen zelenom bojom) [3].
USB flash memorije mogu se koristiti za prijenos podataka. Na primjer,

programi definirani na nekom vanjskom uređaju se mogu kopirati i / ili
izvršavati na upravljačkoj jedinici [1].
17
Definiranje novog obratka
Korisnik može upravljati programima i drugim datotekama, koji sadrže podatke
o npr. alatima, nultim točkama, skladištu alata neophodnim za obradu jednog
obradka.
Definiranje novog programa
Odabir metode programiranja koji se primjenjuje prilikom definiranja novog
programa, vrši se izborom nekog od sljedećih programskih tipki:
ShopMill program
G kod program
5. Geometrijske osnove
5.1. Osi alata i ravnine obrade
Na univerzalnim glodalicama, alat može biti postavljen paralelno s bilo kojom

od tri osnovne osi. Ove međusobno normalne osi su postavljene u pravcu glavnih
vodilica stroja i to po standardima DIN 66217 ili ISO 841.
Odgovarajuće ravnine obrade ovise o položaju alata. U većini slučajeva Z os je os
alata [1].
Slika 23. Vertilkalno vreteno [1].
18
Na suvremenim strojevima, pozicija zamjene alata se može mijenjati bez
ikakvih promjena na stroju i za nekoliko sekundi, primjenom univerzalne rotirajuće
glave [1].
Slika 24. Horizontalno vreteno [1].
Ukoliko se koordinatni sustav prikazan na prethodnoj strani rotira, shodno

tome će se promijeniti i pravci i smjerovi osi u odgovarajućim ravnima (DIN 66217).
Sa programskim tipkama "Various" (razni) i "Settings" (podešavanje) moguće
je pozvati odgovarajući dijalog prozor u kojoj se opisuje položaj i orijentacija ravnina
obrade u zaglavlju [1].
Softverska tipka "Various" (Razno).
Softverska tipka "Settings" (Podešavanja).
Slika 25. Slika ekrana s parametrima ravnina obrade [3].
19
5.2. Točke u radnom prostoru
U radnom prostoru stroja postoji nekoliko važnih referentnih točaka koje su

definirane u upravljačkom sustavu (kao što je SINUMERIK 828D sa ShopMill-om),
koje se koriste za orjentaciju u odnosu na mjerni sustav [1].
Slika 26. osi stroja [1].
Nulta točka stroja M
Nulta točka stroja je definirana od strane proizvođača i ne može biti promijenjena.

Ova točka se nalazi u početnoj točki koordinatnog sustava stroja [1].
Nulta točka obatka W
Nulta točka obratka (W), koja se često naziva i programska nulta točka, je
početak koordinatnog početka obratka. Može biti postavljena u bilo koju točku u
radnom prostoru uz preporuku da to bude točka za koju je vezan najveći broj
dimenzija na crtežu obratka [1].
20
Referentna točka R
Referentna točka (R) se koristi za podešavanje nulte točke mjernog sustava, jer u
većini slučajeva nulta točka stroja nije dostupna. Od ove točke mjerni sustav
počinje računanje pozicije pri pozicioniranju alata i obratka [1].
5.3. Apsolutno i inkrementalno dimenzionisanje
Apsolutni unos
Unesene vrijednosti su date u odnosu na nultu točku obratka
Slika 27. Apsolutno dimenzioniranje [1].
Apsolutnim metodom unosa koordinata se definiraju vrijednosti apsolutnih

koordinata krajnje točke (početna točka se ne uzima u obzir) [1].
21
Inkrementalni unos
Unesene vrijednosti su definirane u odnosu na početnu točku.
Slika 28. Inkrementalno dimenzioniranje [1].
Inkrementalnom metodom unosa koordinata se definira razlika između

vrijednosti početne i krajnje točke vodeći računa o smjeru [1].
Prelazak između apsolutnog i inkrementalnog načina unosa moguć je u

svakom trenutku pritiskom na tipku SELECT.
5.4 Linearna kretanja
Kod linearnog kretanja alata za definiranje krajnje točke su potrebne dvije

vrijednosti koordinata. Ove vrijednosti mogu biti opisane u [1]:
● Pravokutnom koordinatnom sustavu
Unošenjem X i Y koordinata
22
Slika 29. Linearno kretanje [1].
● Polarno
Unošenjem dužine putanje i kuta
Kut 38,13 ° = kut u odnosu na prethodni element
ili
Kut 53,13 ° = kut u odnosu na pravac X osi
Slika 30. Polarno kretanje [1].
● Kombiniranom pravokutnom/polarnom koordinatnom sustavu
Moguće je kombinirati pravokutne i polarne koordinate:

– Unos krajnje točke po Y osi i dužine
23
– Unos krajnje točke po X osi i kuta (jedan od 38,13° ili 53,13°)
5.5. Kružna kretanja
Pri definiranju kretanja alata po kružnom luku, X i Y koordinate definiraju

položaj krajnje točke, a centar kruga se definira s parametrima I i J. U ShopMill-u ove
četiri vrijednosti mogu biti unesene odvojeno kao apsolutna ili inkrementalni veličine.
Dok se X i Y koordinate unose kao apsolutne veličine, centar kružnog luka se

kod većine upravljačkih sustava definira inkrementalno preko I i J parametara. Osim
udaljenosti između početne točke A i centra M, potrebno je definirati (često uz
matematički izračun) i pravac kretanja a time i predznak ispred parametara I i J.
Pri uporabi ShopMill-a nema potrebe za izvođenjem bilo kakvih izračuna

zahvaljujući mogućnosti unošenja središnje točke u apsolutnim vrijednostima. Pri
tome se čak najkompliciranije konture mogu jednostavno definirati koristeći grafički
kalkulator konture. Unos centralne tačke (apsolutno)
24
Vrijednost (u ovom slučaju radijus) koja je rezultat već unesenih vrijednosti
računa se automatski u ShopMill-u [1].
Slika 31. Poslije Unosa parametara [1].
Slika 32. Poslije unosa parametara [1].
25
Prikaz svih parametara
ShopMill omogućava prikaz svih mogućih geometrijskih vrijednosti:
Slika 33. Prikaz svih parametara [1].
Prednost dimenzioniranja uz pomoć centra koristeći apsolutne koordinate: nije

potrebno preračunavati vrijednosti I i J pri promjeni smjera glodanja.
6. Broj obrtaja i brzina rezanja
Optimalna brzina rezanja ovisi od materijala alata i obratka, kao i od promjera

alata. U praksi se vrijednost broja okretaja unosi na početku programiranja na temelju
iskustva programera. Međutim, bolje je izračunati broj okretaja alata na temelju
vrijednosti brzine rezanja koja se uzima iz odgovarajućih tablica [1].
26
Primjer: Određivanje broja obrtaja
Kao prvo, optimalna brzina rezanja se određuje koristeći kataloge proizvođača
alata ili iz odgovarajućih priručnika.
Materijal alata: Tvrdi metal
Materijal obratka: C45
Kataloška vrijednost: vc = 80 - 150 m/min
Izabrana vrijednost: vc=115m/min
Odabrana brzina rezanja i promjer alata se koriste za određivanje broja okretaja alata
n.
Broj okretaja za dva alata različitog promjera prikazan je u sljedećem primjeru :
Pri pisanju NC programa, broj obrtaja se označava slovom S (od engleske reči
speed) [1].
6.1. Pomak po zubu i brzina pomaka
U prethodnom dijelu opisan je postupak određivanja brzine rezanja i broja

okretaja alata. Alat može obrađivati samo ukoliko je uz brzinu rezanja ili broj okretaja
alata definirana i brzina pomaka.
27
Osnovna veličina potrebna za određivanje brzine pomaka je "pomak po zubu"
alata. Kao i brzina rezanja i ova vrijednost se usvaja iz priručnika, iz dokumenta koju
osigurava proizvođač alata ili na temelju iskustva [1].
Primjer: Određivanje pomaka po zubu

Materijal alata: Tvrdi metal
Materijal obratka C45
Kataloška vrijednost
Izabrana vrijednost: vc=115m/min
Brzina pomaka vf izračunava se na temelju pomaka po zubu, broja zuba alata

i poznatog broja okretaja alata vf.
Brzina pomaka za dva alata s različitim brojem zuba data je u sljedećem primjeru:
Pri pisanju NC programa, brzina pomaka se označava slovom F (od engleske riječi
feed) [1].
28
7. Primjer 1: Uzdužna vodilica
7.1. Ciljevi obuke
Kroz ovaj primjer će biti objašnjeni prvi koraci za detaljno definiranje radnog
predmeta. Naučiti će te kako se:
● Definira programa i vrši manipulacija njime,
● Pozivaju alati i vrši kompenzacija njihovog radijusa,
● Unose putanje pozicioniranja,
● Definira bušenje rupa i ponavljanje pozicija na kojima se vrši obrada.
Zadatak:
Slika 34. Radionički crtež [1].
Slika 35. 3D izgled-Primjer 1 [4].
29
ShopMill uvijek pamti posljednja postavke odabrane tipkama -prekidačima.
Zbog toga je neophodno provjeriti da li su sve jedinice, tekstovi i simboli unijeti kao u
poljima za unos i da li su sve tipke-prekidači u položaju kao na prikazanim slikama.
Uvijek je moguće to promijeniti, postoji upozorenje u pomoćnom tekstu
(pogledajte sliku ispod) [1].
7.2. Upravljanje programima/definiranje programa
Nakon uključenja upravljačkog panela, prikazuje se osnovni zaslonski prikaz.
Slika 36. Osnovni zaslonski prikaz [3].
30
Tipka Zaslno Objašnejnje
-Otvorite glavni
izbornik koristeći tipku
MENU SELECT. U
glavnom izborniku se
mogu pozvati različiti
dijelovi ShopMill
programa [1].
Slika 37. Slika. Glavni izbornik [3].
-Program menadžer
se aktivira
programskom tipkom
Program manager
Slika 38. Program menadžer [3].
(Program
Manager). Program
menadžer će biti
prikazan
-U program
menadžeru se upravlja
planom obrade i
konturama koje se
obrađuju (npr.
“New”(nova),
“Open”(otvori), “Copy”
(kopiraj)…).
-Program menadžer
pokazuje popis
postojećih direktorija
ShopMill-a.
Kursorskim tipkama
31
se bira direktorij
”Workpiece”
(obradak).
Slika 39. Definiranje obradka
-Direktorij ”Workpiece”
(obradak) se otvara
tipkom INPUT
-Unese se ime
obradaka
'EXAMPLE1'.
-Potvrdite unos Otvoriti
će se sljedeći prozor
-Izaberite format
unosa koristeći
ShopMill i programsku
tipku programGUIDE
G-code.
-Preko ShopMill tipke
možete odrediti tip
programa.
Navedite ime plan
Slika 40. Definisanje programskog zahvata obrade, u ovom
slučaju
'Longitudinal_guide'
(uzdužna vodilica).
-Potvrdite unos
programskom tipkom
Accept [1].
32
-Nakon potvrde,
otvaraju se interaktivni
prozori za unos
podataka o obratku.
- Unesite podatke o
obratku i opšte
programske
specifikacije u
Slika 41. Zaglavlje programa- Dijalog Prozor [3].
zaglavlje programa.
Unit of measurement
(Jedinica merenja)-
mm,
Work offset (Radni
posmak)= G54,
- Cuboid- (Kocka),
X0= -75, Y0= -50,
-Nul točka obratka se
nalazi u sredini gornje
površine. Koordinate
lijevo od lijevog
tjemena radnog
predmeta imaju
negativnu vrijednost.
X1= 150
inkrementalno-
(za selektiranje
inkrem./apsol.)
Y1= 100
Inkrementalno-
X (za selektiranje
inkrem./apsol.)
ZA= 0
33
ZI= -20 aps- (za
selektiranje
inkrem./apsol.)
PL= G17 (XY)
Retraction plane
(Povratna ravnina)=
100
Safety clearance
(Sigurnosno
odstojanje)-
1
Machining direction
(Pravac obrade)-
Synchronous
(Istosmjerno)
Retraction position
pattern
(Umnožavanje
povratne
pozicije)- Optimized
(Optimizirano)
- Pogledajte ispod
objašnjenje Retract
Position pattern
(Umnožavnje povratne
pozicije).
Slika 42. Zaglavlje programa Primjer 1 - Editor
koraka obrade [3].
- Prihvatite unesene
vrijednosti
programskom tipkom
Accept. Nakon
potvrde, prikazaće se
zaglavlje programa [1].
34
Prethodnim unosom je formirana osnova programa koja se koristi za unos
obrade. Program ima naziv (u plavoj traci), programsko zaglavlje (slovo P) i
programski kraj (ključnu riječ END). Pojedinačne obrade i konture se definiraju u
programu jedan ispod drugog. Kasnije se obrada vrši od vrha prema dolje [1].
U bilo kojem trenutku definiranja programa je moguće pozvati programsko

zaglavlje radi unošenja promijena i provjere vrijednosti.
Umnožavanje povratne pozicije (Retraction position pattern)
Funkcija “Umnožavnje pozicije” može biti podešena na dva načina “Optimized”

(optimizirano) ( vrijeme – optimalna udaljenost povratnog hoda poslje obrade) ili
“Retraction plane“ (Povratna ravanina) [1].
Optimizirani povratni hod Na povratnu ravaninu (obično)
Optimizirani povratni hod- Alat se kreće preko konture obratka na navedenoj

udaljenosti povratnog hoda.
Na povratnu ravaninu (obično)- Alat se poslje svakog zahvata obrade vraća do
povratne ravnine i iz nje vraća do radnog predmeta poslje svake obrade [1].
35
Programske tipke
Tipka Zaslon Objašnjenje

- Za prebacivanje na
grafički prikaz obratka
se koristi programska
tipka Graphic view .
- Programska tipka
Slika 43. Zaglavlje programa - Grafički prikaz [3]. Graphic view se koristi
i za povratak na
zaslon za pomoć [1].
7.3. Pozivanje alata i unošenje kompenzacije radijusa
Tipka Zaslon Objašnenje

- Za poziv željenog
alata potrebno je:
Pritisnuti tipku za
otvaranje
horizontalnog
padajućeg
programskog
izbornika.
Slika 44. Lista alata [3]. - Izaberite
programsku tipku
Straight Circle
(Prava/Krug).
-Odabrati
36
programsku tipku
Tool (alat).
-Odabrati
programsku tipku
“Select tool” (izbor
alata) za otvaranje
liste alata [1].
Slika 45. Način obrade za alat [3].
- Za izbor alata
CUTTER60 se
koristi tipka na slici.
- Unesite alat u vaš

program. Nakon
unosa alata, zadaje
se brzina rezanja
80m/min (ako je
potrebno, jedinice
se mogu promijeniti
upotrebom tipke-
prekidača).
vrijednosti tipkom
“Accept” (Prihvati)
[1].
37
7.4. Definiranje udaljenosti za pozicioniranje alata

- Definiranje putanje
kretanja.
-Odaberite
programsku tipku
"Straight" (pravo).
- Odaberite
programsku tipku
"Rapid traverse"
(brzi hod).
Slika 46. Definiranje putanje kretanja -
Kompenzacija radijusa [3]. -U interaktivni
prozor unesite
sljedeće vrednosti:
X =110 aps, Y= 0
aps, Radius
compensation
(Kompenzacija
radijusa)-
Off (Isključeno)
Videti Radius
compensation
(kompenzacija
radijusa)
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
38
- Odaberite
programsku tipku
"Straight" (pravo).
- Odaberite
programsku tipku
"Rapid traverse"
(brzi hod).
- U interaktivni
Slika 47. Definiranje putanje kretanja -
Pozicioniranje alata u Z pravcu [3]. prozor unesite
sljedeće vrijednosti:
Z= -10 aps,
Radius
compensation
(Kompenzacija
radijusa)-
Videti Radius
compensation
(kompenzacija
radijusa)
vrijednost
programskom
tipkom Accept [1].
- Odaberite
programsku tipku
Straight (pravo).
-U interaktivni
prozor unesite
X= - 110 aps,
F=400 mm/min,
39
Radius
compensation
(Kompenzacija
radijusa)-
Videti Radius
compensation
(kompenzacija
radijusa)
Slika 48. Definiranje putanje kretanja - prvi prolaz pri

obradi [3]. - Prihvatite unesene
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
Nakon prihvačanja,
Slika 49. Definiranje razmaka pri pozicioniranju -
Lista koraka obrade [3]. lista koraka
(kretanja) alata
izgleda ovako
- Odaberite
programsku tipku
“Tool“ (alat) i
izvršite sjledeće
Slika 50. Definiranje putanje kretanja - Lista koraka
(kretanja) alata [3]. korake bez pomoći:
- Odaberite alat
CUTTER16. Nakon
prihvačanja alata,
navedite brzinu
rezanja 100 m/min.
-Definirajte putanju
kretanja prateći
sljedeće korake [1].
40
- Pokrenite
simulaciju.
- Simulacija se
može ponoviti
izborom
programske tipke
Slika 51. Definiranje putanje kretanja - skup [3]. simulacija [1].
Slika 52. Simulacija putanje kretanja [3].
Tablica 2. Kompenzacija radijusa [1].
Simbol Rezultat
Kompenzacija radijusa je isključena. Putanja glodala je određena

kretanjem centra alata duž konture.
41
Postojeća podešavanja za kompenzciju radijusa ostaju i dalje aktivna.
Kompenzacija se vrši lijevo od konture u pravcu glodanja.
Kompenzacija se vrši desno od konture u pravcu glodanja.
42
7.5. Definiranje rupa i umnožavanje (ponavljanje) pozicija
Sada unesite parametre potrebne za bušenje rupa i ponavljanje obrade na

više pozicija. U primjeru će te definirati zabušivanje (centriranje), bušenje i izradu
navoja za 12 rupa [1].
Slika 53. Pozicija rupa [1].

- Odaberite
programsku tipku
Drilling (bušenje).
- Odaberite
programsku tipku
Center za definiranje
centra.
-Odabrati programsku
tipku “Select tool”
(izbor alata) za
otvaranje liste alata.
Slika 54. Centriranje [3].
Koristite
43
tipku da označite alat
CENTERDRILL12 [1].
-Unesite alat u vaš

program. Nakon unosa
alata, unesite sljedeće
vrijednosti: F= 150
mm/min, S= 500
o/min, Diameter/tip
(Promjer/vrh)-
Diameter
(Promjer), Centriranje
se izvodi preko
referenci: Promjer
ili dubine (vrha).
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
-Definiranje poziciju
rupa i njihovo
povezivanje sa
tehnološkim
parametrima.
- Odaberite
programsku tipku
Positions (pozicije).
- Unesite sljedece
vrijednosti za dvije
Slika 55. Pozicije - Pojedinačne Rupe [3].
pojedinačne rupe: Z0=
-10, Početna dubina je
44
10 mm.,
X0= -50, Y0= 0, X1=
50 aps, Y1= 0 aps [1].
- Ako isključite
programsku tipku
Graphic view,
prikazuje se pomoćni
ekran (prozor) sa
objašnjenjima
parametara (vidjeti
prikaz ).
Slika 56. Pomoćni prozor Pozicije [1].
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].

-Izaberite programsku
tipku Positions
(pozicije).
-Izaberite programsku
tipku Position circle
(za ponavljanje
pozicije po krugu).
Slika 57. Ponavljanje pozicije - kružno [3]. - Unesite sjledeće

vrijednosti: Pattern
(Umnožavanje)- Full
circle (Pun krug),
Z0= -10, X0= 0,
Y0= 0, α1= 0, R= 20,
45
N= 6,
Positioning
(Pozicioniranje)-
Straight line
(prava linija),
Koristite polje
“Positioning”
(pozicioniranje) da
biste definirali prilaz
rupama prilikom
umnožavanja..
Ako su rupe
raspoređene,
na primjer, po kružnoj
putanji ne koriste se
naredbe “Posistioning
– Straight line”, inače
će opis putanje biti
pogrešan.
Po pravoj liniji – po
krugu
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
46
- Odaberite
programsku tipku
- Odaberite
programsku tipku
Position pattern
(ponavljanje pozicije).
Slika 58. Pozicija "mreže" točaka [3].
- Unesite sljedeće
(Umnožavanje)- Grid
(Matrica)
Z0= 0, X0= -65,
Y0= -40, α0= 0,
L1= 130, L2= 80,
N= 2, N2= 2
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Odaberite
programsku tipku
Drilling Reaming
(bušenje razvrtvanje).
-Odabrite programsku
tipku “Select tool”
(izbor alata) za
otvaranje liste alata.
Slika 59. Bušenje [3]. -Koristite tipku za
odabir alat DRILL8.5.
47
program. Nakon
unosa alata, unesite
F= 150 mm/min,
V=35 m/min,
Shank/tip -Shank,
Odredite dubinu
inkrementalno.
Dubina bušenja po
prolazu iznosi 1/3D
svrdla i određuje se
automatski. Z1= 20
ink, DT= 0 s,
Bušenje se vrši bez
zadržavanja alata u
krajnjoj točki obrade
[1].
- Zahvati obrade
“Centering“
(Zabušivanje),
“Drilling “ (Bušenje) i
“Tapping” (urezivanje
navoja) su povezani
automatski jedna sa
drugom.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
48
- Odaberite
programsku tipku
Thread (navoj).
- Odaberite
programsku tipku
Thread Tapping
(urezivanje navoja).
- Odaberite
Slika 60. Navoj [3]. programsku tipku
alata) za otvaranje
liste alata. Upotrijebite
tipku za pozicioniranje
alata
THREADCUTTER
M10.
-Unesite alat u
program. Nakon
P= 1.5 mm/o, S= 60
o/min, SR= 60 o/min,
Z1- 22 ink, Dubina
rezanja mora biti
zadana
inkrementalno.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
49
- Odaberite
programsku tipku
Slika 61. Ponavljanje pozicije [3]. Position repetit.
(ponavljanje pozicije).
Pozicije bušenja su
prilikom definiranja
obilježene brojevima.
Odgovarajući broj će
se direktno naći
poslije odgovarajućeg
broja programske
rečenice kojom se
navodi pozicija
ponavljanja rupa.
Definirite “Hole
matrix” za poziciju 3.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept. Nakon
prihvačanja
Slika 62. Povezivanje zahvata [3]. vrijednosti,
vidjeti će te
povezivanje zahvata
u radnom editoru [1].
50
- Odaberite
programsku tipku
Drilling Reaming
(bušenje
razvrtavanje).
- Odabrati
programsku tipku
Slika 63. Svrdlo za rupu 10 mm [3]. alata) za otvaranje
liste alata. Koristite
tipku za označavanje
alata DRILL10.
Unesite alat u
program. Nakon
F= 150 mm/min, V=
35 m/min, Shank/tip -
Shank, Z1= 20 ink,
DT= 0
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Na kraju, ponovite
Slika 64. Ponovite pozicije 001 i 002 u koracima pozicije 001 i 002
obrade [3].
tipkom “Repeat
position” za svrdlo 10
mm.
51
- Provjeru programa
izvršite simulacijom
[1].
Slika 65. 3D simulacija [3].
52
8. Primjer 2: Kalup za ubrizgavanje
8.1. Cilj učenja

Kroz ovaj primjer naućiti će te nove funkcije. Naučiti će te kako se
● Definiraju pravocrtne i kružne putanje upotrebom polarnih koordinata,
● Definiraju pravokitni džepovi,
● Definira ponavljanje kružnih džepova
Zadatak:
Slika 66. Radionički crtež - Primjer 2 [1].
Slika 67. 3D izgled obratka -Primjer 2 [4].
53
Priprema
Izvršite sljedeće korake bez pomoći:
1. Definirajte novi radni predmet pod nazivom 'EXAMPLE2'.

2. Definirajte novi programski korak pod nazivom 'INJECTION_FORM' .
3. Odrediti dimenzije pripremka (za proceduru, pogledati primjer 1).
Obratite pozornost na novu poziciju nulte tačke.
4. Izaberite glodalo od 20 mm (F=80 m/min)

5. Dovedite alat u brzom hodu do točke X-12/Y-12/Z-5
6. Definirajte početnu točku na konturi X5;Y5. Polazna točka je približno na
pravoj liniji kretanja (F 100 mm/min, pri čemu je kompenzacija radijusa lijevo). Nakon
unosa rečenica kojima se opisuje pozicioniranje, plan obrade treba izgledati ovako
[1]:
Slika 68. Programski koraci obrade [3].
54
8.2. Pravocrtne i kružne putanje u polarnim koordinatama
Postupak definiranja
Prije nego što počnete unositi konturu, poštujte sljedeće napomene:
Krajnju točku pozicioniranja osim opisa preko X i Y koordinata, možete

definirati i primjenom polarne referentne točke. X i Y nisu poznate u našem primjeru.
Međutim točku možete neizravno odrediti: ona je 20 mm udaljena od centra kružnog
džepa što je i kotirano na crtežu. Polarni kut od 176° dolazi iz proračuna 180° - 4°
(vidjeti tehnički crtež) [1].
Slika 69. Određivanje krajnje točke i polarnog kuta [1].

-Definirajte sljedeću
konturu.
-Odaberite programsku
tipku Polar (Polar).
tipku Pole (Pol).
-U interaktivni prozor
unesite sljedeće
vrijednosti: X= 30 aps,
Slika 70. Definiranje pola [3].
Y= 75 aps
55
vrijednosti programskom
tipkom Accept [1].
tipku Straight polar
(prava/polar).
unesite sljedeće
vrednosti: L= 20 Dužina
L određuje udaljenost od
krajnje točke prave linije
Slika 71. Definiranje prave linije upotrebom
polarnih koordinata [3]. do pola.
α= 176 Polarni kut
određuje koliko daleko
dužina L mora okretati
oko pola da dostigne
krajnju točku na pravoj
liniji. Polarni kut možete
opisati suprotno od
smijera kazaljke na satu
(176°) ili u smijeru
kazaljke na satu (-184°).
- Prihvatite unos
tipkom Accept [1].
-Odaberite programski
tipku Circle / polar
(kružno / polarno).
-Definiranje kružne
putanje također može
biti realizirano primjenom
polarnih koordinata.
56
Unesite sljedeće
podatke u interaktivni
prozor:
-α= 90 aps, Kako se pol
odnosi za kružne i
pravocrtne putanje, nije
neophodno da se unosi
više od jednom.
Slika 72. Definiranje kružne putanje [3].
Polarni kut je u ovom
slučaju 90 °
(Pogledaj sljedeću sliku)
tipkom Accept [1].
- Odaberite programsku
tipku Back (povratak).
tipku Straight (prava
linija).
-Krajnja točka ravne
linije se zna, pa možete
koristiti funkciju Straight
(pravo). Unesite sljedeće
podatke u interaktivnom
Slika 73. Definiranje prave linije [3].
zaslonu: X= 120
57
tipkom Accept [1].
tipku Polar (Polar).
tipku Pole (Pol).
Ako krajnja točka
sljedeće kružne putanje
nije poznata, ponovo
morate koristiti
polarne koordinate.
Slika 74. Definiranje pola kružne putanje [3].
U interaktivni prozor
unesite sljedeće
Y-=75 aps,
Pol kružne putanje se
zna sa crteža.
tipkom Accept [1].
tipku Circle polar (krug
polarno).
-Unesite sljedeće
prozor: α= 4 Polarni kut
je poznat sa crteža.
Slika 75. Definiranje kružne putanje

upotrebom polarnih koordinata [3].
58
tipkom Accept [1].
tipku Back (povratak).
Izaberite programsku
tipku Straight (ravna
linija). Krajnja točka
ravne linije je poznata
tako da možete unositi
Slika 76. Definiranje ravne linije [3].
direktno. U interaktivni
prozor unesite sljedeće
Y-=5 aps
tipkom Accept [1].
tipku Straight (prava).
Cijela kontura je jednom
obrađena sa
posljednjom pravom
linijom.
-Unesite sljedeće
Slika 77. Definiranje ravne linije [3].
prozor: X= -20 aps
tipkom Accept [1].
59
tipku Straight (ravno).
unesite sljedeće
vrijednosti: X= -12 abs,
Y= -12 abs
Radius compensation
(Kompenzacija radijusa)-
Slika 78. Definiranje sigurnosnog rastojanja
ravnom linijom [3]. Off (Isključeno) ,
Posljednje kretanje je
pozicioniranje na
sigurnu udaljenost uz
isključivanje
kompenzacije radijusa.
tipkom Accept [1].
- Sljedeća simulacija
prikazuje zahvat obrade,
kao provjeru, prije
izrade.
Slika 79. Simulacija - Pogled odozgo [3].
60
Slika 80. 3D simulacija [3].
8.3. Pravkutni džep
Za obradu pravokztnih džepova se koristi procedura opisana u nastavku [1]:
Slika 81. Pravokutni džep- Primjer 2 [1].

- Odaberite
programsku tipku
Milling (glodanje).
- Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
- Odaberite
61
programsku tipku
Rectangular pocket
(pravokutnii džep).
Otvorite listu alata i
izaberite CUTTER10.
Unesite alat u vaš
program.
Nakon unosa alata,
Slika 82. Pravokutni džep - gruba obrada [3]. unesite sljedeće

vrijednosti: Pogledati
tablicu
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
Tablica 3. Lista parametara [1].
Polje Vrijednost Izbor preko Napomena

tipke
prekidača
F 0,15 mm/zub X
V 120 m/min X
Reference point Center (Centar) X
(Referentna točka)
Machining Roughing X Provjerite da li je
(Obrada) (Gruba obrada) uključeno polje Single
position.
X0 75 Navedite geometrijske
Y0 50 podatke za pravokutni
Z0 0 džep:
62
W 40 Položaj, širina i dužina...
L 60
R 6
α0 30
Z1 -15 aps X
DXY 80% X Pomicanje u ravnini DXY
određuje se ovisno o
širini materijala koji se
uklanja. Može biti
navedeno kao postotak
promjera glodanja ili
izravno u mm.
Pomicanje po prolazu je
ovdje navedeno u %.
DZ 2,5
UXY 0,3
UZ 0,3
Insertion (Ulaz) Helical X Izaberite Insertion (ulaz),
(Spiralni) ako još uvijek nije
definiran
EP 2 mm/o X
ER 2
63
- Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
unesite sljedeće
vrijednosti: F= 0.08
mm/zubu, V= 150
m/min X
Machining (Obrada)-
Slika 83. Završna obrada džepa [3].
Finishing
(Završna obrada)
Polje i baza su
završetak
ovih postavki. Osim
toga, možete završiti
margine ili krajeve.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
64
Tablica 4. Ulaz alata (insertion) [1].
Helical insertion (Spiralni Vertical insertion Oscillating insertion

ulazl) (Vertikalni ulaz) (Oscilatorni ulaz)
EP = korak ulaza EW = kut ulaza

ER = radijusa ulaza
8.4. Kružni džepovi sa ponavljanjem
Obrada kružnih džepova se vrši na sljedeći način [1]:
Slika 84. Kružni džepovi Primjer 2 [1].
65
- Odaberite
programsku tipku
Milling (glodanje).
- Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
- Odaberite
programsku tipku
Slika 85. Gruba obrada kružnog džepa [3]. Circular pocket (Kružni
džep).
izaberite CUTTER10.
Unesite alat u vaš
program.
-Nakon unosa alata,
unesite sljedeće
vrijednosti: Pogledati
tablicu
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
Tablica 5. Lista paramatara [1].
Polje Vrijednost Izbor preko tipke- Napomena

prekidača
F 0,15 mm/zub X
V Roughing X
(Gruba obrada)
(Position pattern) X Slično bušenju,
Pozicionirano možete
umnožavanje također prihvatiti
66
poziciju
umnožavanja za
džepove.
Ф 30 X
Z1 -10 aps X
DXY 80% X Navedite
maksimalno
pomicanje u ravni
za novi prolaz u %.
DZ 5
UXY 0,3
UZ 0,3
Insertion (Ulaz) Helical X
(Spiralni)
EP 2 mm/o X
ER 2 X
Solid machining Complete X
(Puna obrada) machining
(Završna obrada)

- Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
- Odaberite
programsku tipku
Circular pocket
(Kružni džep).
Unesite sljedeće
vrijednosti: F= 0.08
Slika 86. Završna obrada kružnog džepa [3]. mm/zubu
67
V= 150 m/min
Machining (Obrada)-
Finishing
(Završna obrada) [1].
- Odaberite
programsku tipku
- Odaberite
programsku tipku
- Odaberite
programsku tipku
Slika 87. Pozicije kružnih džepova [3]. Position pattern
(ponavljanje
pozicije).
Unesite sljedeće
(Umnožavanje)- Grid
(Matrica)
Ponavljanje pozicije
je opisano u
izborniku Drilling
(bušenje) sa
podizbornikom
Positions
(pozicija),
(nezavisno od vrste
obrade).
X0= 30 aps,Y0= 25
aps, α0= 0, L1= 90
L2= 50, N1= 2, N2=
2
68
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
Pokrenite simulaciju.
Slika 88. Simulacija-Prorez aktivan [3].
69
9. Primjer 3: Ploča kalupa
9.1. Cilj obuke
Kroz ovaj primjer će te naučiti nekoliko novih značajki,, a posebno one namenjene
izračunavanju parametara konture. Naučiti će te kako se:
● Obrađuju otvorene konture glodanjem

● Obrađuju konture džepa na modelu, gruba i završna obrada
● Dodaju zahvati obrade različitim površinama (ravnima)
● Uzmete u obzir određene prepreke.
Zadatak:
Slika 89. Radionički crtež-Primjer 3 [1].
70
Slika 90. 3D izgled -Primjer 3 [4].
Priprema
Izvršite sljedeće korake bez pomoći:

1. Definirajte novi radni predmet pod nazivom 'Example3'.
2. Definirajte novi plan obrade pod nazivom 'MOLD_PLATE' .
Obratite pozornost na novu poziciju nul točke.
9.2. Putanja alata za glodanje otvorenih kontura
Kalkulator konture
Primjenom kalkulatora konture za opisivanje složenih kontura postavljenog u

ShopMill, moguće je jednostavno unijeti i najsloženije konture.
Sa grafičkim kalkulatorom konture, možete brže i

jednostavnije unijeti željenu konturu nego što je to
slučaj kod konvencionalnog programiranja –bez
bilo kakvog matematičkog predznanja [1].
71
Definirajte sljedeću konturu.

tipku Contour
milling(konturno
glodanje).
tipku New Contour (nova
Slika 91. Definiranje vanjske konture kontura). Upišite naziv “

'MOLD_PLATE_Outside' [3]. MOLD_PLATE_Outside”
Svakoj konturi se
određuje njezino ime. To
omogućuje bolju
organizaciju programa.
-Potvrdite unos
programskom tipkom
Accept [1].
-U interaktivni prozor,
unesite sljedeće
vrijednosti za definiranje
početne točke konturne
linije: X= -35, Y= -100
Početna točka za
konstrukciju je takođe
početna točka za kasniju
obradu konture.
Slika 92. Definiranje početne (startne) točke
konturne linije [3].
-Ovdje je moguće opisati
72
samo konturu obradka..
Ulaz i i vraćanje u
početnu točku će biti
definiran kasnije.
- Prihvatite unete
vrednosti programskom
tipkom Accept [1].
- Unesite sljedeće
vrijednosti za pravu liniju
u interaktivnom prozoru.
Y=35 aps, Prvi element
konture je vertikalna
prava linija sa krajnjom
točkom na Y=20.
Možete odrediti
sljedeću kružnu konturu
Slika 93. Definiranje vertikalne konturne prave
linije [3]. veoma jednostavno u
ovom dijalogu kao
prelazni element ka
sljedećoj pravoj liniji.
Dakle, teorijski krajnja
točke prave linije leži na
Y=35.
- Transition to next
element (Prelazak na
sljedeći element)
Radijus- R= 15
- Prihvatite unete
vrednosti programskom
tipkom Accept [1].
-Unesite sljedeće
73
vrijednosti za
horizontalnu ravnu liniju
u interaktivni prozor: X=
35 aps, R= 15 Radijus je
ponovo unesen kao
zaobljenje
Slika 94. Definiranje horizontalne konturne
prave linije [3].
tipkom Accept [1].
-Unesite sljedeće
vrijednosti za vertikalnu
ravnu liniju u interaktivni
prozor: Y= -100 aps
tipkom Accept.
linije [3].
-Prihvatite unos konture

u plan obrade tipkom
Accept [1].
74
Da bi ste obradili kreiranu konturu, morate definirati sljedeće radne korake. U tom
cilju, napravite sljedeće:

-Odaberite
programsku tipku
Path milling
(glodanje putanja).
-Otvorite listu alata i
izaberite
CUTTER32.
Slika 96. Gruba obrada konture [3]. program.
- U interaktivni
prozor unesite
sljedeće vrijednosti
za grubu obradu
konture: pogledati
tablicu
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].

prekidača
F 0,15 mm/zub X
V 120 m/min X
75
Machining Roughing X Sa ShopMill V6.4
(Obrada) Forward programom i
(Gruba obrada novijim
naprijed) verzijama, takođe
možete
izvoditi obradu
suprotnosmjernim
glodanjem
Radius Left (Lijevo) X Alat treba proći sa
compensation lijeve strane
(Kompenzacija konture
radijusa)
Z0 0
Z1 10 ink X Uključiti dubinu Z1
na
inc(inkrement). Ovo
osigurava
prednost, da u svim
slučajevima, samo
stvarna dubina
može biti unesena.
To čini ulaz u
zahvat lakšim,
posebno
kod umetnutih
džepova.
DZ 5
UZ 0,3
UXY 0,3
Approach (Prilaz) Straight line X Približavanje može
(prava linija) biti zajedno (četvrt i
pola kruga ili prave
linije).
76
U ovom slučaju
pravo je da se
približavanje
konturi vrši
tangencionalno po
pravoj liniji.
L1 5 kut reznog alata
neće
biti uzet u obzir u
prilazu dužine L1
Ovaj proračun
se izvodi
automatski u
ShopMill programu
FZ 0,1 mm/zub X
Retraction Straight line X
(Povratak u (Prava linija)
početnu točku)
L2 5
Lift mode (Povratak To retraction X
alata) plane (Do povratne
ravanine)

- Unesite sljedeće
vrijednosti za završnu
obradu u interaktivni
prozor: F= 0.08
mm/zub, V= 150
m/min, Machining
(Obrada)- Finishing
(Završna obrada)
Slika 97. Završna obrada konture [3].
77
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
Poslije toga će dva koraka (zahvata) obrade biti povezana u editoru.
Slika 98. Povezivanje koraka (zahvata) obrade u planu obrade [3].
Sljedeća simulacija prikazuje zahvat obrade, kao provjeru, prije izrade

dijela.
Slika 99. Simulacija-Vanjska kontura [3].
78
9.3. Obrada preostalog materijala; završna obrada konture džepa
Postupite na sljedeći način kako bi ste ušli u konturu džepa. Izvršite grubu, a
zatim i završnu obradu džepa.
Slika 100. Kontura džepa [1].

tipku Contour milling
(konturno glodanje).
tipku New Contour
Slika 101. Definiranje vanjske konture
'MOLD_PLATE_Inside' [3]. (nova kontura). Upišite
naziv konture
'MOLD_PLATE_Inside'
(ploča kalupa -
unutrašnja).
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
79
- Unesite sljedeće
vrijednosti za početnu
točku u interaktivni
prozor: X= 0 aps,
Slika 102. Definiranje početne točke [3].
Y= -90 aps
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Unesite sljedeće
vrijednosti za
horizontalnu ravnu liniju
u interaktivni prozor:
X= 25 aps
- U okviru ove vježbe,
nemojte određivati
kružni luk kao
zaobljenje, nego kao
Slika 103. Definiranje horizontalne konturne prave
linije [3]. odvojen element.
Dakle, ravna
linije ide do X=25.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Unesite sljedeće
vrijednosti za luk u
interaktivni prozor:
Direction of rotation
(Smer rotacije)-
Left (Lijevo), R= 5,
80
X= 30 aps, Y= -85 aps,
- Nakon unosa krajnje

točke Y, korisniku se
omogućava izbor
jednog od dva riješenja
obilaska konture.
Odaberite željeno
riješenje koristeći
Slika 104. Kontura luka (donja desna) [3].
programsku tipku
Select dialog. Nakon
toga, izabrano rešenje
će biti prikazano
narančastom bojom a
alternativno rešenje će
biti prikazano sa crnim
točkicama [1].
- Prihvatite izabrano
riješenje. Geometrijski
procesor automatski
otkriva da je
programiran
luk povezan
tangencijalno na pravu
liniju. Funkcija Tangent
to prec. elem.
(Tangenta na
Slika 105. Kontura luka-nakon izbora [3]. predhodni element) se

prikazuje obrnuto
(odnosno, bude
pritisnuta).
81
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Unesite sljedeće
vrijednosti za ravnu
liniju u interaktivni
prozor: Y= -20 aps
Transition to next
element(Prelazak na
sledeći element)-
Radijus, R=5
Unesite krajnju točku

linije [3]. prave linije. Prelazak
na R36 je zaobljen sa
R5.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Unesite sljedeće
vrijednosti za luk u
Direction of rotation
(Smer rotacije)-
Right (Desni)
R= 36
X= -30 aps
Y= -20 aps
Transition to next
element
Slika 107. Definiranje konture luka [3].
82
(Prelazak na sljedeći
element)- Radijus 5
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
-Unesite sljedeće
vrijednosti za ravnu
liniju u interaktivni
prozor: Y= -90 aps
Transition to next
element
(Prelazak na sledeći
element)- Radijus 5
Odrediti radijus R5 kao
Slika 108. Definiranje vertikalne konturne prave zaobljavanje.

linije [3].
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
-Zatvorite konturu. S
ovime je kontura džepa
kompletno opisana.
-Prihvatite unos konture

u plan obrade tipkom
Slika 109. Zatvaranje konture [3]. Accept [1].
83
-Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
izaberite
CUTTER20.
program.
Slika 110. Gruba obrada džepa [3].
-Smjer obrade džepa

je već definiran u
zaglavlju programa.
U ovom slučaju je
izabrano
podešavanje za “
Synchronous“
(istosmjerno)
glodanje.
unesite sljedeće
vrijednosti za grubu
obradu konture:
Pogledati tablicu
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
84

prekidača
F 0,15 mm/zub X
V 120 m/min X
Machining Roughing X
(Obrada) (Gruba obrada)
Z0 0
Z1 15 ink X Ako navedete
dubinu
obrade
incremental,
morate navesti i
pozitivnu
vrijednost za
dubinu.
DXY 50 % X
DZ 5
UXY 0,3
UZ 0,3
Starting point Automatski X Ako izaberete
(Početna točka) automatsko
podešavanje za
početnu
točku početna
točka će biti
navedena od
strane programa
ShopMill.
Insertion (Ulaz) Helical X Podesite spiralni
(Spiralni) ulaz
85
EP 2 mm/o X helical sa
ER 2 parametima za
korak i radijus 2
mm.
Lift mode (Povratak To retraction X
alata) plane (Do
povratne ravanine)

-Izaberite
programsku tipku
Pocket Resid.mat.
(uklanjanje
preostali materijala)
Kako alat
od 20 mm ne može
obrađivati radius
R5, ostati će dio
materijala u
Slika 111. Obrada zaostalog materijala na džepu
[3]. kutovima. Koristite
Pocket Resid. mat.
da uklonite zone
koje još nisu
obrađene grubom
obradom uz
izuzetnu
preciznost.
-Otvorite listu alata
i izaberite
CUTTER10.
Unesite alat u vaš
program.
86
U interaktivni
prozor unesite
F= 0.1 mm/zubu
V= 120 m/min
Machining
(Obrada) Roughing
(Gruba obrada)
DXY= 50%
Maksimalan ulaz
(pomak) 50%
DZ= 5
- Prihvatite
unesene vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
-Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
izaberite
CUTTER10.
Unesite alat u vaš
program.
Unesite sljedeće
vrijednosti za
Slika 112. Završna obrada džepa [3]. ponovnu obradu
džepa u interaktivni
prozor: F= 0.08
mm/zub
V= 150 m/min
Machining
87
(Obrada)- Base
(Baze) UXY UZ
Dodatak za obradu
koji ste prethodno
unjeli za grubu
obradu mora
imati i dodatak za
završnu obradu u
ravnini (UXY) i
dodatak za
završnu obradu po
dubini (UZ). Ova
vrijednost je
važna za
automatsko
određivanje
udaljenosti
koje treba biti.
- Prihvatite
unesene vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
-Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
U interaktivni
prozor navedite,
za uklanjanje
zaostalog
materijala sa
Slika 113. Završna obrada ruba džepa [3].
konture: Machining
88
(Obrada)- Edge
(Krajnja)
- Prihvatite
unesene vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
9.4. Obrada u više ravnina
Glodanje kružnog džepa od 60 mm u dva zahvata (radna koraka), kao što je

opisano u primjeru 'INJECTION_FORM' .
Slika 114. Kružni džep [1].
89
1. U ovom dijelu, džep se obrađuje grubom obradom do dubine -9.7 mm sa alatom
od 20 mm.
Slika 115. Gruba obrada kružnog džepa [3].
2. U drugom dijelu obrade, izvodi se završna obrada džepa sa istim alatom.
Slika 116. Završna obrada kružnog džepa [3].
90
Sljedećim koracima biti će objašnjeno kako će se obraditi unutrašnji kružni
džep. Kružni džep treba obraditi do dubine od -20 mm. Sada početna dubina nije više
na 0 mm, nego na -10 mm [1].
Slika 117. Džep unutar kružnog džepa [1].

-Odaberite
programsku tipku
Milling (glodanje).
- Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
Slika 118. Gruba obrada unutar kružnog džepa

[3]. -Unesite sljedeće
vrijednosti za
obradu kružnog
prozor: Pogledati
tablicu
91
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].

prekidača
F 0,15 mm/zub X
V 120 m/min X
Machining Roughing X
(Obrada) (Gruba obrada)
X0 0
Y0 0
Z0 -10
Ф 30
Z1 -20 aps X
DXY 50 % X
DZ 5
UXY 0,3
UZ 0,3
Insertion (Ulaz) Vertical X
(Vertikalni)
FZ 0,1 mm/zub X

- Odaberite
programsku tipku
Milling (glodanje).
- Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
92
-Unesite sljedeće
vrijednosti za
obradu kružnog
prozor: F= 0.08
mm/zub
V= 150 m/min
- Prihvatite
Slika 119. Završna obrada unutar kružnog džepa
[3]. unesene vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
Slika 120. 3D Simulacija obrade [3].
93
9.5. Uzimanje u obzir problema
Kao što ste već vidjeli u primjeru 1, različite vrste ponavljanja (umnožavanja)
rupa takođe mogu biti povezane u slučaju jednog radnog komada. Međutim, treba
uzeti u obzir da postoji jedan ili nekoliko problema koji moraju biti predviđeni u
ovisnosti o zahvatu obrade [1].
Kretanje do osigurane udaljenosti ili do ravanine obrade između rupa ovisi o
strategiji koju ste odabrali.
Prvo odredite zahvate obrade “ Centering” (zabušivanje) i “Drilling“ (bušenje)
kao u primjeru
1. Zabušivanje
Slika 121. Zahvat zabušavanja [3].
94
2. Bušenje
Slika 122. Zahvat bušenja [3].
Postupite na sljedeći način kako bi ste unjeli odgovarajuće položaje bušenja:

-Odaberite
programsku tipku
-Prvo odredite lijevi
niz rupa, od dolje
prema gore.
unesite sljedeće
(Umnožavanje)- Line
Slika 123. Definiranje desnog niza rupa [3]. (Linija)
Z0= -10, X0= -42.5,
Y0= -92.5, α0= 90,
L0= 0, L= 45, N= 4
95
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
-Odaberite
programsku tipku
Primjenite funkciju
“Obstacle” (prepreke)
da bi ste naveli
udaljenost od 1 mm
koju treba proći, zbog
toga što niz rupa sa
Slika 124. Definiranje prepreke [3]. desne strane takođe
treba biti probušen
od dna prema gore
za potrebu ove
vježbe. Prepreke se
treba unjeti samo ako
ste prvo u modu
Retraction position
pattern, (Povratna
pozicija ponavljanja)
uključili polje
“Optimized”
(optimizirano).
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
96
-Odaberite
programsku tipku
-Unesite sljedeće
vrijednosti za drugi
niz rupa u interaktivni
prozor: Pattern
(Umnožavanje)- Line
Slika 125. Definiranje desnog niza rupa [3]. (Linija)
Z0= -10, X0= 42.5,
Y0= -92.5, α0= 90,
L0= 0, L= 45, N= 4
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Odaberite
programsku tipku
-Da bi ste dobili
sljedeće ponavljanje
(umnožavanje)
bušenja rupe po
krugu, još jedna
prepreka mora biti
zaobiđena. Unesite
Z=1.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
97
- Odaberite
programsku tipku
-U interaktivni prozor,
unesite sljedeće
vrijednosti za bušenje
6 rupa u ciklusu:
Pattern
(Umnožavanje)- Full
Slika 126. Određivanje pozicija za bušenje
circle (Pun krug)
rupa po krugu [3].
Z0= -10, X0= 0,
Y0= 0, α0= 0,
R= 22.5, N= 6,
Positioning
(Pozicioniranje)-
Straight line
(Prava linija)
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Odaberite
programsku tipku
-Da bi izbušili
posljednju rupu, mora
se zaobići još jedna
prepreka. Unesite
Z=1.
98
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Odaberite
programsku tipku
Unesite sljedeće
vrijednosti za
posljednju poziciju
bušenja u interaktivni
prozor: Ako je
potrebno izbrišite
neku od unesenih
Slika 127. Određivanje pozicije bušenja [3].
vrijednosti primjenom
tipke DEL. Pattern
(Umnožavanje)-
Rectangular
(Pravokutni
raspored) Z0= -10,
X0= 0, Y0= 42.5
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
Ovaj primjer programiranja služi kako bi vas upozno sa funkcijom “prepreke“.

Postoje i bolje metode programiranja pozicija za bušenje, koje uključuje samo jednu
prepreku. Pokušajte različite mogučnoati i odlučite šta je najbolje za vas.
99
Slika 128. Pogled odozgo [3].
100
10. Primjer 4: Poluga
10.1. Cilj učenja
Kroz ovaj primjer naučiti će te nove funkcije. Naučiti će te kako se:

● Definira čeono glodanje;
● Definira granica (pomoćne džepove) za uklanjanje materijala sa modela oko
izdanka;
● Definira ponavljanje kružnih izdanka;
● Koristite editor zahvata obrade i obradu izdanka;
● Definira duboko bušenje rupa, spiralno glodanje, bušenje rupa i narezivanje
navoja glodanjem;
● Programiranje konture primjenom polarnih kordinata (verzija programa 6.4 i
više).
Zadatak:
Slika 129. Radionički crtež- primjer 4 [1].
101
Slika 130. 3D izgled -Primjer 4 [4].
Priprema
Izvršite sljedeće korake:

1. Definirajte novi radni predmet pod nazivom 'Example4'.
2. Definirajte novi plan obrade pod nazivom 'LEVER' .
Debljina obradka će biti 25 mm, zbog toga je neophodno da se vrijednost ZA podesi

na 5mm [1].
Nakon unosa podataka, zaglavlje

programa bi trebalo izgledati kao
na slici [1].
Slika 131. Izgled programa [3].
102
9.2. Postupak obrade
Tipke Zaslon Objašnjenje

-Odaberite
programsku tipku
Milling (glodanje).
-Izaberite
programsku tipku
Face milling (čeono
glodanje).
izaberite alat čeono
Slika 132. Gruba obrada [3].
glodalo
FACEMILL63.
program [1].
U interaktivni dijalog prozor unesite sljedeće vrijednosti za grubu obradu : F= 0.1

mm/zubu, V= 120 m/min. Machining (Obrada) -Roughing (Gruba obrada),Direction
(Smjer) Alternating (Suprotnosmjerno), X0= -40, Y0= -70, Z0= 5, X1= 110 aps, Y1=
30 aps, Z1= 0 aps, DXY= 30 %, DZ= 5, UZ= 1 [1].
103
- Odaberite
programsku tipku
Face milling (čeono
glodanje).
- U interaktivni dijalog
prozor unesite
Slika 133. Završna obrada [1]. za finu :F= 0.08

mm/zub, V= 150
m/min, Machining
(Obrada)-
Finishing(Završna
obrada)
- Prihvatite unete
vrednosti
programskim
tasterom Accept [1].
Dodatak za završnu obradu mora biti identičan kod definiranja grube i završne
obrade. Kako ova vrjednost određuje dodatak za pojedine predhodne zahvate a
zatim i za završnu obradu, debljina materijala koji se treba ukonit je veoma važna [1].
10.3. Obrada granice za izdanak poluge
Izdanci su opisana kao džepovi, odnosno kao kontura u grafičkom kalkulatoru.

Oni postaju izdanci samo kroz povezivanje sa planom obrade: Prva kontura u planu
obrade uvjek opisuje džep. Svaka naredna kontura se tumači kao izdanak.
104
Pošto ne postoji džep u slučaju primjera 'LEVER', mora se dodati fiktivni
pomoćni džep koji se nalazi izvan obradka. Ovo služi kao vanjska granica za
uzdužno gibanje alata [1].

tipku za Contour
milling(konturno glodanje).
-Definirate novu konturu
Slika 134. Definiranje konture [3].
pod nazivom
'LEVER_Rectangular_Area'
[1].
Zaoblite karajeve sa radijusom R15. Izaberite takve vrijednosti da su kutovi radnog

predmeta pokriveni džepom.
Slika 135. Izgled džepa oko neobrađenog komada [1].
105
Kada dovršimo konturu zaslon mora izgledati ovako
Slika 136. Izgled konture [3].
10.4. Izrada poluge
Definirajte sljedeću konturu:
Slika 137. Kontura poluge [1].

-Odaberite
programsku tipku za
Contour
milling(konturno
glodanje).
106
- Definirajte novu
konturu pod nazivom
'LEVER_Lever' [1].
U interaktivni prozor, unesite sljedeće vrijednosti za definiranj početne točke konturne

linije: X=0 -24 aps, Y= 0 aps

-Unesite sljedeće vrijednosti
za definiranje početne točke
luka u interaktivni prozor:
Direction of rotation (Smjer
rotacije)- Clockwise
(Smer kazaljke na satu) R=
24, I= 0
- Radijus i centar luka su
poznati
Slika 139. Kontura luka [3].
tipkom Accept [1].
107
-Napravite kosu liniju koja je
tangencijalna u odnosu na
prethodni element.
-Izaberite programsku tipku
Tangent to prec. elem.
(Tangenta na predhodni
element).
Slika 140. Kontura dobivena kosim linijama [3]. -Potvrdite unos programskim
tasterom Accept [1].
- Nacrtajte luk koji je

tangentan.
- Izaberite programsku tipku
element).
-U prozor unesite sljedeće
vrijednosti za luk: Direction of
rotation (Smer rotacije)- Right
(Desni), R= 8, X= 85 aps,
Y= -8 aps, I= 85 aps
- Radijus, centar i krajna
tačka su definirani [1].
108
- Unesite sjledeće vrijednosti
za horizontalnu ravnu liniju do
krajne tačke X=30 u
interaktivni prozor: X= 30
aps, R= 40
- Unesite 40 mm za radijus
sljedećeg elementa [1].
Slika 142. Kontura horizonatalne ravne linije [3].

- Obratite pažnju na sljedeće
napomene za definiranje
sljedeče kose (tangentne)
linije
- Tangencijalni prelaz se
uvijek odnosi samo na glavni
elemenat, odnosno u ovom
slučaju,
prava linija nije tangentna.
Slika 143. Kontura dobivena kosim linijama [3].
- Potvrdite unos
programskom tipkom Accept
[1].
109
-Nacrtajte luk koji je
tangentan.
-Odaberite programsku tipku
element).
-Odaberite programsku tipku
All parameters (svi parametri)
-Koristite All parameters (svi
parametri) funkcije za
prikazivanje detaljnih
informacija o luku.
-Ovo može posluži za
provjeru unesenih vrijednosti,
(npr. da li je kraj luka
vertikalan).
U prozor unesite sljedeće
vrijednosti za luk: Direction of
rotation (Smer rotacije)- Right
(Desni), R =8,Y= -58 aps,
I =0 aps, J= -58 aps
-Izaberite predloženu
konturu. Prihvatite
predloženu konturu.
Potvrdite unos programskom
tipkom Accept [1].
110
-Definirajte vertikalnu pravu
liniju (automatski tangentnu)
do krajne točke Y=-27.
- Odaberite programsku tipku
element).
U interaktivni dijalog prozor
unesite sljedeće vrijednosti:
Slika 145. Kontura vertikalne ravne linije [3]. Y= -27 aps, R= 18
- Zaoblite karajeve na
prijelasku na pravu liniju sa
R18.
- Prihvatite unete vrednosti
[1].
-Definirajte kosu liniju.
- Potvrdite unos
[1].
Slika 146. Kontura dobijena kosim linijama [3].
111
- Zatvorite konturu do
početne točke sa lukom.
- Izaberite programsku tipku
element).
-U interaktivni prozor, unesite
sljedeće vrijednosti za
definiranje početne točke
Slika 147. Kontura luka [3]. konturne linije: R= 24, X =-24,
Y= 0, I= 0
tipkom Accept.
-Potvrdite konturu [1].
Napravite na sljedeći način kako bi se grubo i

završno obradio džep, uzimajući u obzir
konturu poluge [1].
Slika 148. Gruba i završna obrada poluge [1].
112
-Odaberite
programsku tipku
Pocket (Džep).
- Otvorite listu
alata i izaberite
alat čeono
glodalo
CUTTER20.
- Unesite alat u
Slika 149. Gruba obrada konture [3].
vaš program.
U interaktivni
prozor unesite
sljedeće
vrijednosti za
grubu obradu
konture: F= 0.15
mm/zub, V= 120
m/min, Machining
(Obrada)-
Roughing
(Gruba obrada),
Z0= 0, Z1= 6 ink,
DXY= 50%, DZ=
Slika 150. Završna obrada osnove konture [3].
6, UXY= 0, UZ=
0.3, Starting point
(Startna točka),
Automatski
Insertion (Ulaz)-
Vertical
(Vertikalni), FZ=
0.15 mm/zub, Lift
mode (Povratak
113
alata) To- RP (do
povratne ravne)
- Definirajte
maksimalno
premeštanje alata
u ravni u %.
- Prihvatite
unesene
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
10.5. Obrada granica kružnih lukova
Slika 151. Granične konture [1].
Definirajte granicu koja će se obrađivati glodanjem bez bilo kakve pomoći.

Dubina glodanja je -3. Vrijednosti R36 i R26 nastaju iz odgovarajućih radijusa +
promjer reznog alata (u ovom slučaju dodatak je: 20 mm + 1 mm). Radijusi R5 i R15
su proizvoljno izabrani [1].
114
tipku za Contour
milling(konturno
Slika 152. Definiranje konture [3]. glodanje).
-Definirate novu konturu
pod nazivom
'LEVER_Lever_Area' [1].
-Definiarte granicne za
putanju obilaska alata
oko konturnog obratka
kao što je opisano
gore, sa promjerom
glodala 20 mm, koje
Slika 153. Segment lučne konture, lijevi može proći između

[3].
granice i kružnih
lukova. Unesite ovu
konturu u obliku granica
na isti način kao što se
radi za polugu [1].
Slika 154.Segment lučne konture, desni

[3].
115
10.6. Izrada kružnog izdanka promjera 30 mm
Da bi izradio kružni izdanak promjera 30 mm, treba napraviti sljedeće:
Slika 155. Kružni otvor promjera 30 mm [1].

-Odaberite
programsku tipku za
Contour milling
-Definirite novu
konturu pod nazivom
'LEVER_Circle_R15'.
-Početna točka za
definiranje kruga se
nalazi u X=15 i Y=0.
- Provijerite da li
različite vrijednosti
mogu biti
inkrementalno
dimenzionirane [1].
Slika 157. Kružna kontura [3].
116
10.7. Izrada kružnog izdanka promjera 10 mm
Da bi izradili kružni izdanak promjera 10 mm, trebate napraviti sjledeće:
Slika 158. Krug promjera 10 mm [1].

- Odaberite
programsku topku za
Contour milling
-Definirite novu konturu
pod nazivom
'LEVER_Circle_R5_A'.
- Početna točka za
definranje kruga se
nalazi na X=80;Y=0.
- Pošto će krug biti
kopiran u narednom
koraku, morate navesti
konturu postepeno,
kako bi ste mogli
promijeniti samo
početnu točku prilikom
Slika 160. Kružna kontura promjera 10 mm [3].
kopiranja [1].
117
- Nakon definiranja
kruga, grafički prikaz
izgleda kao na slici. [1].
Slika 161. Grafički prikaz [3].
10.8. Kopiranje izdanka promjera 10 mm
Da bi ste kopirali kružni idnak iz prethodnog koraka, morate napraviti sljedeće:
Slika 162. Krug promjera 10 mm [1].
118
-Pronađite i kopirajte
konturu'LEVER_Circle_R5_A'
Slika 163. Kopiranje konture [3].

Zalijepite kopiranu konturu i
nazovite je
'LEVER_Circle_R5_B'.
- Potvrdite unos
programskom tipkom Accept.
[1].
Slika 164. Definiranje imena kopirane konture [3].
- Poslije prihvčanja
vrijednosti, sadržaj plana
obrade izgleda kako na slici
Slika 165. Kopiraona kontura u editoru zahvata

obrade [3].
-Ako ste definirali konturu
postepeno, sada morate
promijeniti samo početnu
tačku.
-Otvorite konturu. Ova tipka
može isto tako koristi kod
119
otvorene konture za
promijenu izabrane
geometrije elemenata.
- U interaktivni prozor,
unesite sljedeće vrijednosti
za definiranje početne točke
konturne linije: X= -5, Y= -58
Slika 166. Promjena početne točke [3]. tipkom Accept [1].
10.9. Obrada kružnog izdanka korištenjem editora.
Za obradu tri kružna izdanka na primjeru, potrebno je sljedeće: Kada

obrađujete kružne izdanke, koristiti će te dodatne funkcije editora obrade, koji vam
pomaže kako da koristite dijelove plan obrade više puta i kako da upravljate
sadržajem tehnološkog procesa (vidjeti funkcije editora obrade).
Sljedeća kontura označava tok obrade izdnka ograničene putanje.
Slika 167. Kontura kao ograničenje putanje [1].
120
Sadržaj plana obrade bi trebao izgledati ovako.
Slika 168. Plan obrade [3].
-Označite zahvate za
grubu i završnu
obradu džepa..
-Kopirajte označene
zahvate obrade.
Slika 169. Označeni koraci obrade [3]. -“Zalijepite” kopirane

zahvate obrade iza
kontura. Ovim će se
povezati zahvati
uklanjanja
materijala sa
konturama modela.
121
Slika 170. Zahvati obrade [3].
-Sada morate
prilagoditi tehnološke
parametre obrade za
grubu i završnu
obradu do nove
dubine obrade.
Otvorite zahvat za
grubu obrada.
unesite sljedeće
vrijednosti za grubu
obradu konture: Z1=
3 ink, Starting point
(početna točka),
Manual (Ručno)
Slika 171. Podešavanja za grubu obradu [3].
XS= 70
YS= -10
Prihvatite unesene
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
122
-Otvorite zahvat
završne obrade. -
Promijenite vrijednosti
slično kao kod grube
obrade.
-Prihvatite unesene
Slika 172. Prilagođavanje za završnu vrijednosti
obradu [3].
programskom tipkom
Accept [1].
-U radnom okruženju
prikazuje se
geometrija koja se
koristi za završnu
obradu (grafički
prikaz).
Provijerite tok obrade

primjenom simulacije
obrade [1].
Slika 174. Simulacija- Pogled odozgo [3].
123
Tablica 9. Funkcije za unos pojedinačkih koraka [1].
Programska tipka Graphic view se koristi za uključivanje grafičkog

prikaza.
Programska tipka Search se koristi za pretraživanje teksta u programu.
Pogramska tipka Mark se koristi za označavanje jednog ili više koraka

za daljnju obradu (npr. “Copy“ ili “Cut“).
Programska tipka Copy se koristi za kopiranje koraka ili zahvata u

clipboard.
Programska tipka Paste se koristi za dodavanje koraka ili zahvata iz

clipboarda u plan obrade. Kopirani koraci se uvijek ubacuju na
trenutno
označena mjesta.
Programska tipka Cut se koristi za prijenos koraka ili zahvata u

clipboard
uz istovremeno brisanje originala. Takođe, ova programska tipka se
može koristiti za “čisto“ brisanje (sadržaj se ukloni sa ekrana a nigdje
se
ne iskoristi).
Koristite ovu programsku tipku za uključivanje dodatnog izbornika
Programska tipka Renumbering se koristi za ponovo numerisanje
124
radnih
koraka ili zahvata.
Programska tipka “Settings” (Postavke) se koristi za otvaranje prozora

za postavke. Ovdje se mogu odrediti npr. automatsko numerisanje ili
postavljanje simbola na kraj svakog bloka.
Ova programska tipka se koristi za vraćanje u prethodni izbornik.
10.10. Duboko bušenje
Postupak započinje grubom obradom
Slika 175. Duboko bušenje [1].
125
- Odaberite
programsku tipku
- Odaberite
programsku tipku
Drilling Reaming
(bušenje
razvrtanje).
- Otvorite listu alata
Slika 176. Definiranje dubine rupe [3].
i izaberite
PREDRILL30.
- Unesite alat u vaš
program.
- U interaktivni
prozor unesite
za duboko bušenje:
F= 0.1 mm/obr.
V= 120 m/min
Depth reference
(Referenca
dubine)-
Tip (Vrh alata)
Z1= -21 aps
DT= 0 s
- Prihvatite
unesene vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
126
- U interaktivni
prozor unesite
za poziciju bušenja:
Positions
(Raspored)-
Rectangular
(Pravougaoni
Slika 177. Unošenje pozicije [3].
raspored),Z0= -6,
X0= 70, Y0= -40
- Prihvatite
unesene vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
10.11. Spiralno glodanje
Postupite na sljedeći način prilikom uklanjanja prstenastog materijala koji preostaje

poslje obrade bušenjem, primjenom spiralnog kretanja [1].
Slika 178. Spiralno glodanje [1].
127
-Odaberite
programsku tipku
Straight Circle
(Prava/Krug).
-Otvorite listu alata
i izaberite
CUTTER20 .
Unesite alat u vaš
Slika 179. Spiralno glodanje [3].
program.
-Unesite sljedeće
podatke u
V= 120 m/min
Potvrdite unos
programskom
tipkom Accept [1].
-Odaberite
programsku tipku
Straight (prava
linija).
- Izaberite
programsku tipku
za pozicioniranje
Rapid traverse
(brzim hodom).
- U interaktivni
prozor, unesite
Slika 180. Pozicioniranje (Positioning) [3].
za definiranje
poćetne točke
konturne
128
linije: X= 82,
Y= -40, Z= -5,
Radius
compensation
(Kompenzacija
radijusa)- Off
(Isključeno)
- Pošto se ovdje
obrada glodanjem
izvodi bez
kompezacije
radijusa vrha alata,
mora se
pozicionirati (u
ovom slučaju
45.84 mm)
oduzevši dodatak
za završnu obradu.
- Prihvatite
unesene
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
- Odaberite
programsku tipku
Helix (spirala). U
interaktivni prozor
unesite sljedeće
vrijednosti za
spiralu: I= 70,
J= -40, P- 3
mm/obr, Korak
Slika 181. Definiranje spirale [3].
zavojnice je 3mm,
129
Z= -23 aps,
F= 0.1 mm/zubu
- S obzirom da alat
ulazi u obradu pod
kutem, usvojeno je
6 okretaja alata,
kako bi se izbjegla
pojava
neuklonjenog
materijala (iako se
potrebna dubina
ostvaruje već sa 5
okrtaja).
- Prihvatite
unesene
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
10.12. Fino bušenje
Za obradu otvora koji zahteva korišćenje strugarskog alata (boring), potrebno je da

postupite na sljedeći način:
Slika 182. Fino bušenje [1].
130
-Odaberite
programsku tipku
-Odaberite
programsku tipku
Boring
(prostrugivanje).
Slika 183. Fino bušenje [3].
izaberite alat za
prostrugivanje
DRILL_tool..
program.
-U interaktivni
prozor unesite
za obradu
prostrugivanjem:
F= 0.08 mm/obr..
S= 500 o/min, Z1=
15 ink, DT= 0 s,
SPOS= 45,Lift
mode (Povratak
alata) -Lifting Ova
opcija služi za
odmicanje alata,
prije nego što se on
povuče iz obrađene
rupe. Ona se može
korisiti samo kod
jednosječnih alata.
D= 0.5
131
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
- Pozicionirajte alat
u centar rupe.
Dimenzija 45.84
mm je definirana na
osnovu presjeka
alata. Umjesto
unošenja pozicije,
trebalo bi koristiti
funkciju ponavljanja
Slika 184. Pozicioniranje [3].
pozicije Repeat
positions .
-U interaktivni
prozor unesite
za pozicioniranje:
Z0= -6, X0= 70,
Y0= -40
vrijednosti
programskom
tipkom Accept [1].
132
10.13. Glodanje navoja
Slika 185. Glodanje navoja [1].

-Odaberite
programsku tipku
Milling (glodanje).
- Odaberite
programsku tipku
Thread milling
(glodanje navoja).
Slika 186. Glodanje navoja [3]. izaberite
THREADCUTTER .
program.
-Glodanje navoja se
vrši od vrha prema
dnu. Da bi ste to
napravili, koristite
THREADCUTTER
(F= 0.08 mm/zub, v =
150 m/min i korak 2
mm). Pravokitni navoj
treba biti glodan do
133
dubine od Z=-23mm.
Zbog preklapanja od
3 mm, navoj se uvijek
obrađuje dolje do
donje granice radnog
predmeta, čak iako je
najniži zub alata
blago zakrivljen.
Pomoćni prozori su
jako koristni za
snalaženje prilikom
unosa.
vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
- Definirajte poziciju
navoja.
unesite sljedeće
vrijednosti: Z0= -6,
X0= 70, Y0= -40
Slika 187. Unošenje pozicije [3]. vrijednosti
programskom tipkom
Accept [1].
134
10.14. Programiranje konture primjenom polarnih koordinata
Elementi konture crteža radnog predmeta su često navedeni u odnosu na

jednu točku (polarno). U ovom slučaju, kada se ne znaju koordinate (x i y), koriste se
polarne koordinate. Sada ćemo malo promijeniti polugu kao drugu vježbu: Donji krak
poluge više ne lezi na nuli na X0, već je zarotiran CW za 10°. U ovom primjeru biti će
opisano kako da grafički programirate ovakvu promjenu, bez korištenja kalkulatora ili
bilo koje druge pomoćne konstrukcije [1].
Slika 188. Programiranje poluge korištenjem polarnih koordinata [1].

-Proširite Izbornik
- Pozicionirajte
kursor na element
ispred luka i
prebacite pol na
ovu tačku. Postavite
pol na nultu tačku.
- Potvrdite unos
programskom
Slika 189. Definiranje pola [3]. tipkom Accept [1].
135
Nakon toga, promijenite vrijednosti odgovarajućeg luka:
1. U dijalogu za definiranje kružnog luka, izbrišite vrijednost Y-58,I0 i J-58 koje više
nisu odgovarajuće.
Slika 190. Brisanje vrijednosti [3].
2. Da bi ste mogli odrediti točku centra, prebacite koordinate iz pravokutnih

(Cartesian) u polarne (Polar) koordinate. Unesite rastojanje do pola i odredite polarni
kut (pogledati sliku ispod).
Slika 191. Definiranje udaljenosti od pola i polarnog kuta [3].
Skica pokazuje da se pomoćni džep LEVER_Lever_Area i kružno otok

LEVER_Circle_R5_B takođe moraju prilagoditi na isti način
136
Slika 192. Grafićki prikaz nakon promjena [3].
Što se tiče pomoćnih džepova, oni se mogu malo ”grublje” kreirati, a prilaz centru
luka R26 koji je dimenzioniran polarnim koordinatama se može prevesti u
pravokutnim (X-10/Y-57). Nakon toga se kontura može nastaviti sa vertikalnom
linijom. Početna točka za kružni otok je takođe dimenzionirana polarnim
koordinatama. Samo se centar punog kružnog luka mora promijeniti [1].
Slika 193. Prilagođavanje ruba [3].
137
Slika 194. Prilagođavanje kružnog otoka [3].
Nakon uspješno izvršenih promjena, grafički prikaz bi trebao da izgleda ovako:
138
11. Primjer 5 Prirubnica
11.1. Cilj učenja
Kroz ovaj primjer biti će obrađeno:
● Definiranje podprograma
● Kopiranje zahvata kao slike u ogledalu
● Zaobljavanje svih kontura i
● Izrada uzdužnih i kružnih žljebova.
Zadatak:
Slika 196. Radionički crtež-Primjer 5 [1].
Slika 197. 3D izgled-Primjer 5 [4].
U prethodnim primjerima su bile objašnjene sve faze definiranja upravljačkog

programa, i skoro sve programske tipke za pozicioniranje. Zbog toga, u sljedećem
139
primjeru, neće biti opisivan kompletan postupak unosa informacija, već samo
najvažniji programske tipke i postupci pozicioniranja [1].
11.2. Definiranje podprograma
Definiranje i metoda funkcioniranja podprograma će biti objašnjena kroz
primjer obratka CORNER_MACHINING.
Četiri tjemena će biti obrađena putem sljedećih koraka koristeći podprograme i
značajke preslikavanja u vidu "lika u ogledalu" -MIRROR ".
Slika 198. Kontura s četiri kuta [1].
-Definirajte novi zahvat

pod nazivom
CORNER_MACHINING.
Kasnije će te ovaj dio
Slika 199. Definiranje podprograma [3]. programa promatrati kao
podprogram.
-Unesite sljedeće
podatke u zaglavlje
140
programa. Prazna polja
će biti unesena naknadno
u glavni program.
-Prihvatite unesene
tipkom Accept [1].
Slika 200. Unos podataka u zaglavlje
podprograma [3].
-Definirajte novu konturu
s imenom
CORNER_M_SURFACE.

-Definirajte početnu
točku. Na primjer u
gornjem desnom kutu.
-Prihvatite unesene
tipkom Accept [1].
Slika 202. Definiranje početne točke [3].
-Definirajte konturu.
Nakon unosa dva
141
elementa konture, zaslon
bi trebao izgledati kao na
slici. Prihvatite unos
konture u plan obrade
tipkom Accept [1].
Slika 203. Podprogram konture, gornji desni kut

[3].
-Kontura će biti grubo

obrađena korištenjem
glodala R20 (F = 0:15
mm / zub and v = 120 m /
min)
-Putanja približavanja i
udaljavanja od radnog
predmeta je duž ravne
Slika 204. Gruba obrada konture [3]. linije. Vrijednosti dužina

su udaljenosti između
glodala i obratka.
tipkom Accept [1].
142
- Kontura će biti završno
obrađena korištenjem
istog glodala. (F = 0.08
mm / zubu and
v 150 m / min)
Slika 205. Završna obrada konture [3]. vrijednosti programskom

tipkom Accept [1].
-U narednih nekoliko
koraka, radijus pripremka
će biti obrađen
korištenjem glodala R5
-Definirajte novu konturu
s imenom
CORNER_M_ARC.
točku.
-Prihvatite unesene
Slika 207. Definiranje početne točke [3]. tipkom Accept [1].
143
Slika 208. Određivanje geometrije [3].
-Nakon toga, definiraju se

kontura i odgovarajući
zahvati obrade:
Slika 209. Gruba obrada konture [3].
Slika 210. Završna obrada konture [3].
144
Slika 211. Kompletan potprogram u editoru
zahvata obrade [3].
11.3. Preslikavanje zahvata obrade
Zadatak:
Kada se završi podprogram, slijedi definiranje glavnog programa. Podprogram
definiran u predhodnom tekstu se može koristiti za obradu svih kutova radnog
predmeta korištenjem funkcije preslikavanja ("mirror") u izborniku
"TRANSFORMACION"
Preslikavanje korištenjem ove značajke može biti realizirano na dva različita načina:
● New (Novi): Preslikavanje se vrši od točke u kojoj počinje prva operacija
obrade
● Dodatni: Preslikavanje se vrši od posljednje točke obrade
Zahvat obrade definiran komandom New (nov) je prikazan na sljedećim slikama [1]:
1. Obrada (vidi podprogram) 2. Obrada: Preslikavanje X osi

(Preslikane su X vrijednosti)
3. Obrada: preslikavanje X i Y osi 4. Obrada: Preslikavanje Y osi

(preslikane su vrijednosti X i Y osi) (preslikane su Y vrijednosti)
145
-Definirajte glavni
program s imenom
FLANGE.
Slika 212. Definiranje glavnog programa [3].
-Popunjavanje
programskog zaglavlja
-Prihvatite unesene
vrijednosti
programskim tipkom
Accept [1].
Slika 213. Određivanje programskog zaglavlja
glavnog programa [3].
-Odaberite
programsku tipku
Miscellaneous
(Various) (Razni)
-Umetnite podprogram
u glavni program.
Slika 214. Unošenje potprograma [3]. -Ako je potprogram u

istom direktoriju kao i
glavni program, polje
za definiranje putanje
direktorija
podprograma može
146
ostati prazno.
-Potvrdite unos
programskim tipkom
Accept [1].
- Nakon prihvaćanja,
Slika 215. Potprogram postavljen u glavni redoslijed koraka

program [3].
programa će izgledati
kao na slici.
-Programska tipka
Transformation
(Transformacije) može
biti korištena za
manipulaciju
osima (pomicanje,
rotaciju, itd).
-Priprema druge faze:
Preslikavanje X
Slika 216. Preslikavanje [3]. vrijednosti
-Potvrdite unos
programskim tipkom
Accept [1].
Za preslikavanje preostalih zahvata obrade učiniti sljedeće:
Kopirajte podprogram poslije operacija preslikavanja definirane korakom

"mirror". Nakon toga slijedi druga obrada.
Nakon toga morate ponoviti procese preslikavanja (mirror) i poziva
podprograma (Subroutine call) za dva druga kuta [1].
147
Slika 217. Kopiranje podprograma [3].
U pomoćnom prozoru je nacrtana procedura preslikavanja putanje zahvata. Nakon

što unesete sva 4 zahvata isključite preslikavanje za sve tri osi.
Slika 218. Pomoćni prozor u dijalogu za definiranje preslikavanja [3].
148
Plan obrade će poslije definiranja preslikavanja izgledati kao na slici.
Slika 219. Preslikavanje zahvata u editoru [3].
Provjerite dosadašnji rad simulacijom.
Slika 220. Simulacija obrade sa 3D prikazom [3].
149
11.4. Otvori
U sljedećih nekoliko koraka, će te izraditi četiri otvora u kutovima. Pošto postoji
prepreka koja leži između otvora, ona mora biti definirana između pozicija.
Slika 221. Otvori [1].
Slika 222. Centriranje (zabušivanje) [3].
150
Slika 223. Bušenje [3].
Slika 224. Definiranje pozicije prepreke [3].
151
11.5. Rotacija džepova
Za programiranje obrade konture i obrade džepova označenih žutom bojom
opis je dat u nastavku.
Pomoću rotacije koordinatnog sustava se definiraju obrade druga dva džepa.
Slika 225. Definiranje nove konture [3].
-Definirajte novu
konturu s imenom
'FLANGE_NODULE'.
točku.
-Prihvatite unesene
vrijednosti
Slika 226. Definiranje početne točke [3]. programskim tipkom

Accept [1].
tipku Arc (luk).
tipku All parameters
(svi parametri)
-Luk R42 je potpuno
definiran sa radijusom,
središnjem točkom u X
Slika 227. Definiranje luka [3]. osi i izlaznim kutom.
152
Definiranjem putanje
alata suprotno od
smjera kazaljke na
satu osigurava se da
džep bude izrađen sa
istosmjernom obradom
-Prihvatite unesene
vrijednosti
programskim tipkom
Accept [1].
tipku Diagonal
(diagonala).
(svi parametri)
Definirajte dijagonalnu
pravu liniju
Slika 228. Definiranje dijagonale [3].
-Prihvatite unesene
vrijednosti
programskim tipkom
Accept [1].
tipku Arc (luk).
153
(svi parametri)
-Definiranje završnog
luka
-Prihvatite unesene
vrijednosti
programskim tipkom
Slika 229. Izbor luka [3]. Accept [1].
tipku Diagonal
(diagonala).
tipka All parameters
(svi parametri)
-Definirajte drugu
dijagonalnu pravu liniju
Slika 230. Definiranje dijagonale [3].
-Prihvatite unesene
vrijednosti
programskim tipkom
Accept [1].
tipku Arc (luk).
-Definirajte završni luk
154
-Prihvatite unesene
vrijednosti
programskim tipkom
Accept [1].
Slika 231. Definiranje završnog luka [3].
-Prihvatite konture
džepa u planu obrade
tipkom Accept.
Definirajte sljedeće zahvate obrade bez pomoći:
Slika 232. Gruba obrada džepa [3].
155
Slika 233. Završna obrada osnove džepa [3].
Slika 234. Završna obrada ruba džepa [3].
-Za kopiranje već

definiranih zahvata
obrade za tri džepa,
procedura je
sljedeća:
-Sada u editoru
156
obrade označite
kompletan niz
zahvata obrade koji
definiraju obradu
džepa.
-Kopirajte niz
zahvata u clipboard
memoriju.
Slika 235. Kopiranje operacija [3].
-Odaberite
Programskom tipku
Miscellaneous
(Various) (Razni)
-Odaberite
programsku tipku
Transformations
(transformacije).
Slika 236. Rotacija oko Z osi [3]. -Koordinatni sustav

se rotira oko Z osi sa
120 °.
-Potvrdite unos
programskim tipkom
Accept [1].
-Umetnite kopiran niz

zahvata obrade iz
clipboard
Slika 237. Postavljanje kopiranog niza zahvata

[3].
157
-Odaberite
programski tipku
Transformations
(transformacije).
-Unošenje druge
rotacije sa 120 °
Slika 238. Rotacija oko Z osi [3]. -Potvrdite unos

programskim tipkom
Accept [1].
-Umetnite kopiran niz

zahvata obrade iz
clipboard
Slika 239. Postavljanje kopiranog niza zahvata -Odaberite New

[3].
(nov) i unesite
vrijednosti 0 ° za
poništavanje rotacije
-Potvrdite unos
programskim tipkom
Accept [1].
Slika 240. Poništavanje rotacije [3].
158
11.6. Uklanjanje rubova
Uklanjanje rubova kružnog džepa je posljednja obrada bez pomoći.
Za uklanjanje rubova, trebate definirati tip alata koji omogućuje obradu pod oštrim
kutom, u primjeru CENTERDRILL12.
Slika 241. Izbor alata CENTERDRILL12 [3].
Za definiranje obrade izaberite funkciju Chamfering (uklanjanje

rubova).Obrada rubova je programirana preko širine poravnavanja (FS) i ulazi u
dubinu vrha alata (ZFS) [1].
Slika 242. Skidanje ruba [3].
159
Slika 243. Operacija skidanja ruba u editoru obrade [3].
Slika 244. Pogled odozgo na konturu sa skinutim rubovima [3].
160
11.7. Ravni i kružni žlijeb
Na kraju slijedi programiranje obrade utora. Oni će biti postavljeni na točnu
poziciju primjenom Position pattern (shematsko pozicioniranje) kao i pozicioniranja
po Full circle (punom krugu) [1].
Slika 245. Pravocrtni i kružni utori [1].
- Odaberite
programsku tipku
Milling (glodanje).
- Odaberite
programsku tipku
Groove(utor).
Izaberite alat
Slika 246. Gruba obrada pravocrtnog utora [3]. CUTTER6 (F = 0.08
mm/zubu and v = 120
m/min) za grubu
obradu
Pravocrtnog utora
-Potvrdite unos
programskim tipkom
Accept [1].
-Za završni koristiti isti

alat (F = 0,05 mm /
161
zub i V = 150 m / min)
-Prihvatite unesene
vrijednosti
programskih s tipkom
Accept [1].
Slika 247. Završna obrada pravokutnog utora
[3].
-Odaberite
programsku tipku
-Nakon toga, definirati
položaj pravocrtnog
utora.Referentna točka
je postavljena na
Središte utora.
Slika 248. Određivanje pozicija za pravokutne
utore [3].
-Prihvatite unesene
vrijednosti
Accept [1].
-odaberite programsku
tipku Milling
(glodanje).
-Odaberite
programskiu tipku
Groove (utor).
-Odaberite alat
CUTTER6 (F = 0.08
Slika 249. Gruba obrada kružnog utora [3]. mm / zub,
162
FZ = 0.08 mm / zub
and v = 120 m / min)
za grubu obradu
kružnog utora
Zahvaljujući opciji Full
circle (puni krug),
kružni žljebovi se
automatski postavljaju
jedan do
drugog na istom
razmaku. Referentne
točke u X / Y / Z
pravcu se odnose na
centar kružnih utora.
-Prihvatite unesene
vrijednosti
Accept [1].
tipku Groove (žlijeb).
-Koristite isti alat kao i
u predhodnom
zahvatu završne
obrade (F = 0:05 mm /
zubu,
FZ = 0:05 mm / zubu
Slika 250. Završna obrada kružnog utora [3]. and v = 150 m / min)
-Prihvatite unesene
vrijednosti
Accept [1].
163
Plan obrade
Slika 251. Dio plana obrade [3].
Grafički prikaz
164
Simulacija obrade sa 3D prikazom
Slika 253. 3D-prikaz simulacije obrade [3].
165
12. CAD reader za Sinumerik upravljanje
CAD reader dozvoljava da se konture generiraju, ili se točke bušenja određuju

u par koraka. Nepotrebene komponente crteža poput dimenzija, oznaka i okvira
mogu se sakriti i maknuti pomoću slojeva (layer). Uz to Cad reader može pretvoriti
Cad podatke (DXF datoteke) u NC programe(MPF, SPF,ARC) za uzorke bušenja i
kontura. Generirane konture i uzorci bušenja ispunjeni su na taj način da razumljive
geometrije postprocesoru i podržani ciklusima za mogučnost uređivanja na
upravljanju [5].
12.1. CAD reader ima sljedece funkcije:
- Uvedi DXF datoteku

-Sakriva grafićke slojeve(layer)
-Automatsko određivanje konture
-Određivanje nul-točke obradka po konturi/ točci bušenja
-Istodobno određivanje više konturi/ točki bušenja
-Kreira i konvertira (pretvora) konture i točke bušenja za ShopMill, ShopTurn,
SINUMERIK Operate
-Pokazuje postoječe konture / točke bušenje u geometriji postprocesora/
ciklusima bušenja [5].
166
12.2. Kako koristiti CAD reader
Općenite opcije:
Altana traka - možete odabrati alatnu traku u osnovnom izborniku odabirom

View - show toolbar [6].
Sadržaj altane trake:
- otvori DXF datoteku

- snimi program - mogućnost snimanja kontura u MPF,SPF,ARC
datotekama
12.3. Definiranje nul-točke
Odredite nul točku - za izvesti konturu kao NC program morate odrediti nul
točku u crtežu, jer u večini slučajeva ona če se razlikovati od nul točke u DXF
datoteci.
Postoji više vrsta određivanja nul točki:

-automatski u centru elementa (centar elementa)
-automatksi na početku elementa
-automatski na kraju elementa
-direktni unos kordinata (npr X100, Y100)
-bilo kojim odabirom mišom [6].
167
12.4. Određivanje konture
Određivanje konture s početnom i krajnjom točkom - kreiranje konture

početnom i krajnjom točkom određuje se funkcijom početnog položaja :
- automatski u centru elementa
-automatski na početnoj/krajnjoj točci elementa
-direktno određeno mišom
Primjer
Smijer konture je određen definiranjem početne točke i ostalim odabirom

konture. Kada se uspostavi trag konture pokušava se automatski odretiti što je više
konture moguće
Određivanje u slučaju sječenja - ako se automatski kontura nemože jasno
odrediti aktivira se pod mod. U tom slučaju če te ručno morati odabrati sljedeći
element konture.
Puni krug kao kontura - kontura punog kruga se može postaviti u oba smjera.
Određivanje krajnje točke - možete postaviti i usnimiti krajnu točku elementa
konture po vašem izboru [6].
168
Daljnje napomene - pune kružnice se mogu snimiti kao konture ili kao točke
bušenja
Postavite imena konturama - prije određivanja konture možete postaviti imena
konturi. Cad reader se prebacuje u inaktivni mod ako odredite ime konturi koja se već
koristi [6].
12.5. Određivanja točka bušenja
Određivanje točka bušenjav- krugovi se određuju kao točke bušenja. G-kod se

generira u formatu ciklusa
Početak točki bušenja - moguće je odrediti uzorke bušenja - bilo koja pozicija,
rupe u nizu, rupe u krugu, matrica rupa
Kraj točaka bušenja - ova tipka prihvača točke bušenja koje smo odabrali u
uzorcima bušenja [6].
12.6. manipuliranje grafičkim displayom
Određivanje područje obrade - ako datoteka sadrži više crteža poput detalja
presjeka i sl. možete smanjiti broj pogleda korištenjem ˝lasso˝ kako bi odabrali
područje obrade
Odustajanje od izbora - klikom na ovo dugme odustajete od izbora područja

obrade [6].
169
Zoom tipke +/- - možete korištenjem miša upotrijebiti zoom funkciju u crtežu.
klikom miša i korištenjem ˝lasso˝ i tipkama +/- na tipkovnici možete uvećati i smanjiti
područje gledanja. Možete pomicati zoom područje gledanja s kursorom
Iscrtavanje /razmaknica - ponovno prikakzivanje crteža u najboljem obliku

geometrija- klikom na ovu tipku koordinate odabranog elementa definirane trenutnom
nul točkom su prikazane. ako se pojavi edit tipka moguće je uređivati element.
Napomene- ova funkcija je korisna za izradu manjih promjena u geometriji u
CAD crtežu.
Odabir slojeva - otvaranjem DFX datoteka prikazani su svi slojevi crteža.
Moguće je odabrati pozivanje samo onih slojeva koje želite vidjeti [6].
Okretanje konture- ova tipka okreće crtež za 90 stupnjeva oko nul točke.
Pokazivanje kota i šrafrura - ovom tipkom se pale/gase kote i

šrafrue(sjenčanja)
Brisanje konture - ovom tipkom se brišu postujuče konture
Brisanje geometrije - ovom tipkom se brišu djelovi geometrije crteža

(crte,krivulje...) [6].
170
Brisanje područja geometrije - ovom tipkom se brišu čitava područja
geometrije [6].
171
13. Zaključak
Cilj svake strojne obrade je u što kraćem vremenu skinuti što veći volumen materijala
izratka, a da se pri tome dimenzijske i površinske vrijednosti zadrže u zadanim
vrijednostima.
Programski alat SinuTrain for SINUMERIK Operate 4.4 omogučuje nam bržu i lakšu
obradu materijala od upisivanja svakog koraka ručno, a programski alat HMI CAD-
Reader omogučuje nam lakše određivanje dimenzija kontura.
172
Literatura
1.SinuTrain Easy milling with ShopMill ,
2. CD SITRAIN Sinumerik 840D 07 2007 traning
3. SinuTrain for SINUMERIK Operate 4.4
4. SolidWorks
5.http://www.industry.siemens.com/topics/global/en/cnc4you/tips_and_tricks/pages/c
ad-reader-for-sinumerik-controls.aspx
6. SINUMERIK 840D/840Di/810D CAD Reader
173
Sažetak
Primjena CNC upravljačke jedinice Sinumerik 840Dsl
U ovom radu obrađena je problematika obrade glodanja 5 primjera u programu

SinuTrain for SINUMERIK Operate 4.4 i određivanja kontura za 5 primjera u
programu HMI CAD-Reader. Izrađen je priručnik koji nam omogučava lakše
snalaženje u programima
174
Abstract
Application of CNC control unit Sinumerik 840Dsl In this bachelor degree project I
have dealt with the problem of machine milling with software „SinuTrain for
SINUMERIK Operate 4.4 and determination of contours with software „HMI CAD-
Reader. For this purpouses five examples have been elaborated. Manual has been
made to make use of the software easier.
175
176
177
178
179
180
181
182
183

PPR Sinutrain Shopmill PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PPR Sinutrain Shopmill PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VISOKA TEHNIČKA ŠKOLA U BJELOVARU

Primjena CNC upravljačke jedinice

Proizvodnja podržana računalom

Tomislav Pavlic, mag.ing.mech.

Slika 1. Sinumerik 840Dsl [2] ................................................................................................................... 2

Tablica 1. Osnovne funkcije ShopMill-a [3]. .......................................................................................... 11

Tehnološki razvoj strojeva je vrlo dinamičan. Kada je riječ o izradi NC

Iako je ShopMill jednostavan za naučiti, ove upute za učenje omogućuju vam

● Tada ćemo vam pokazati osnove rada s SINUMERIK Upravljačkim softverom

● I onda, za početnike će se opisati osnove geometrije i tehnologije obrade. Teorija

● Uz pet odabranih primjera u kojima stupanj težine povećava kontinuirano kako bi

2. CNC upravljačka jedinice Sinumerik 840Dsl

Slika 1. Sinumerik 840Dsl [2]

2.1 Osi stroja

2.2 Alati stroja

Slika 9. Držač alata[2]

Slika 16. Upravnjačka kabina [2]

Najvažnije tipke na CNC tipkovnici koje se koriste za snalaženje kroz ShopMill su

Tablica 1. Osnovne funkcije ShopMill-a [3].

Slika 17. Elementi glavnog izbornika [3].

Odaberite programski tipku "Machine" (Stroj)

Pritisnite tipku "JOG" (Ručni način)

Odaberite programski tipku "Machine" (Stroj)

Pritisnite programsk tipku "AUTO".

Tijekom obrade, prikazuje se trenutni korak obrade. Moguće je prijeći na

Ova tipka se može koristiti za izmjenu podataka u vezi s parametarima

4.2.1 Lista alata

Slika 18. Lista alata [3]

Ova tipka se može koristiti za prikaz i izmjenu -uređivanje programa.

Prije obrade radnog predmeta na stroju, moguća je grafička simulacija obrade

Slika 19. Tlocrt [3].

Slika 21. Nacrt [3].

U program menadžeru je u svakom trenutku moguće definiranje novih

USB flash memorije mogu se koristiti za prijenos podataka. Na primjer,

5.1. Osi alata i ravnine obrade

Na univerzalnim glodalicama, alat može biti postavljen paralelno s bilo kojom

Slika 23. Vertilkalno vreteno [1].

Slika 24. Horizontalno vreteno [1].

Ukoliko se koordinatni sustav prikazan na prethodnoj strani rotira, shodno

Softverska tipka "Various" (Razno).

Softverska tipka "Settings" (Podešavanja).

Slika 25. Slika ekrana s parametrima ravnina obrade [3].

U radnom prostoru stroja postoji nekoliko važnih referentnih točaka koje su

Slika 26. osi stroja [1].

Nulta točka stroja M

Nulta točka stroja je definirana od strane proizvođača i ne može biti promijenjena.

Nulta točka obatka W

5.3. Apsolutno i inkrementalno dimenzionisanje

Unesene vrijednosti su date u odnosu na nultu točku obratka

Slika 27. Apsolutno dimenzioniranje [1].

Apsolutnim metodom unosa koordinata se definiraju vrijednosti apsolutnih

Unesene vrijednosti su definirane u odnosu na početnu točku.

Slika 28. Inkrementalno dimenzioniranje [1].

Inkrementalnom metodom unosa koordinata se definira razlika između

Prelazak između apsolutnog i inkrementalnog načina unosa moguć je u

5.4 Linearna kretanja

Kod linearnog kretanja alata za definiranje krajnje točke su potrebne dvije

Slika 30. Polarno kretanje [1].

● Kombiniranom pravokutnom/polarnom koordinatnom sustavu

Moguće je kombinirati pravokutne i polarne koordinate:

5.5. Kružna kretanja

Pri definiranju kretanja alata po kružnom luku, X i Y koordinate definiraju

Dok se X i Y koordinate unose kao apsolutne veličine, centar kružnog luka se