SEMINARSKI RAD

Tema: Spolno prenosive bolesti

Čelić, decembar 2018.

 Sadržaj

Uvod ................................................................................................................................................3
1. Bakterijske spolno prenosive bolesti ........................................................................................4
1.1 Klamidija ............................................................................................................................4
1.2. Gardnerella vaginalis .........................................................................................................4
1.3. Gonoreja ............................................................................................................................4
1.4. Sifilis..................................................................................................................................5
1.5. Granuloma venereum ........................................................................................................5
1.6. Meki čankir ........................................................................................................................5
1.7. Mikoplazme .......................................................................................................................5
2. Virusne spolno prenosive bolesti ..............................................................................................6
2.1. AIDS ..................................................................................................................................6
2.2. Hepatitis B .........................................................................................................................6
2.3. Humani papilloma virus ....................................................................................................6
3. Paraziti ........................................................................................................................................7

3.1. Stidne uši ...........................................................................................................................7

3.2. Svrab ..................................................................................................................................7
4. Gljivice I protozoe ......................................................................................................................8

4.1. Kandidijaza ........................................................................................................................8

4.2. Trihomonijaza....................................................................................................................8
5. Mjere prevencije I liječenje.......................................................................................................9

5.1. Mjere prevencije ................................................................................................................9

5.2. Liječenje ............................................................................................................................9
Zaključak ......................................................................................................................................10

Literatura......................................................................................................................................11
 UVOD

Spolno prenosive bolesti su zarazne bolesti koje se prenose izravnim spolnim kontaktom sa
zaražene na zdravu osobu. Danas se u spolno prenosive zarazne bolesti ubraja tridesetak
bakterijski, virusnih i parazitarnih bolesti i sindroma koje se prenose prvenstveno spolnim putem
ili je spolni put jedan od načina prenošenja.

Uzrokuju ih mikroorganizmi, bakterije i virusi. Prenose se uglavnom razmjenom tjelesnih

tekućina (sjemenom, vaginalnom tekućinom i krvlju). Neke od spolnih bolesti prenose se i
poljupcem poput herpesa, humanog papiloma virusa (HPV), a ni pravilno korištenje kondoma
tijekom vaginalnog ili analnog odnosa ne smanjuje opasnost od tih bolesti. Također i kod
oralnog seksa postoji mogućnost od prijenosa spolnih infekcija (kandidijaza, trihomonijaza,
klamidija,..). Česte spolno prenosive bolesti su i svrab i ušljivost.

Javnozdravstveni značaj spolno prenosivih bolesti je mogućnost njihovog nekontroliranog

širenja budući da neke od spolnoprenosivih bolesti ne uzrokuju nikakve simptome Posljedica
kasnog dijagnosticiranja i neliječenja spolne bolesti je pojava komplikacija, progresija bolesti do
zdjelične upalne bolesti, posljedična neplodnost i rizik za nastanak izvanmaternične trudnoće.
Neke spolno prenosive bolesti poput infekcije humanim papiloma virusom (HPV) mogu izravno
utjecati na razvoja raka vrata maternice. Neliječena infekcija u trudnoći može rezultirati
pobačajem, preranim porođajem i prijenosom infekcije na dijete.

Nadalje, javnozdravstveni značaj spolno prenosivih bolesti prozilazi i iz podataka o učestalosti

ove bolesti koja većinom zahvaća mlade ljude, osobito mlade žene u dobi od 15-25 godina zbog
ranog započinjanja spolnog odnosa, čestih promjena spolnih partnera i nezrelosti sluznice
mokraćnospolnog sustava.

Glavni faktori rizika za razvoj spolno prenosivih bolesti su rano stupanje u spolne odnose,
promiskuitetno ponašanje, nezaštićeni spolni odnosi, analni spolni odnos, zlouporaba droge i
alkohola, loši socijalni uvijeti i loša zdravstvena zaštita.

3
 1. Bakterijske spolno prenosive bolesti

1.1 Klamidija

Uzročnik je bakterija Chlamydia trachomatis. Kod muškaraca je najčešća komplikacija

prostatitis (upala prostate), dok se kod žena infekcija može proširiti i na maternicu i jajovode, te
dovesti do tzv. upalne bolesti male zdjelice (engl. PID) koja je čest uzrok steriliteta kod žena.
Isto tako žene, koje tijekom klamidijske infekcije ostanu trudne, mogu prilikom poroda zaraziti i
dijete. Stoga je potrebno što ranije utvrditi infekciju i što prije započeti s odgovarajućim
antibiotskim liječenjem.
Simptomi: U žena se najčešće javlja iscjedak i bolovi pri mokrenju. U muškaraca klamidijske
infekcije ne prolaze neprimijećeno: očituju se iscjetkom i pečenjem pri mokrenju. Postoji
opasnost da se bolest proširi na testise, sjemenovod i na prostatu.

1.2. Gardnerella vaginalis

Gardnerella vaginalis je anaerobna bakterija koja uzrokuje bakterijsku vaginalnu infekciju -

vulvovaginitis. Ona se može nalaziti kao sastavni dio normalne vaginalne flore, kod nekih žena i
da nikada ne prouzrokuje infekciju. Vrlo često prolazi asimptomatski, tako da muškarac obično i
ne zna da je zaražen a prenosi bakteriju svojoj partnerici. Ukoliko se jave simptomi, onda su to
osip, peckanje i svrab penisa. Simptomi se javljaju 5-10 dana nakon infekcije, a najčešći
simptomi su pojačan vaginalni sekret uz pojavu peckanja i svraba. Sekret ima neugodan miris-
po ribi.

1.3. Gonoreja

Ovo je vrlo česta spolna bolest. Uzrokuje je gonokok, mikroorganizam koji živi u spolnim
organima, a prenosi se spolnim odnosom. Nepravilno liječenje ili izostanak liječenja u
muškaraca i žena ima slične posljedice: u muškaraca začepljenje sjemenovoda, a u žena
začepljenje jajovoda. Kao posljedica može se javiti neplodnost. Oboljela majka može pri
porođaju zaraziti novorođenče, što za posljedicu može imati gonokoknu upalu vjeđa i očnih
spojnica u novorođenčeta.
Simptomi: Za razliku od većine spolno prenosivih bolesti, gonoreja u prvom redu pogađa
muškarce. Očituje se jakim pečenjem pri mokrenju, mutnom mokraćom, jakim bolovima i
gnojnim iscjetkom. Kod žena su simptomi slabije izraženi. U nekim se slučajevima javi tek
neznatna bol i pečenje pri mokrenju, simptomi cistitisa, bol u donjem dijelu trbuha i umjereni
bijeli iscjedak.

4
1.4. Sifilis

Sifilis je zarazna spolna bolest koju izaziva bakterija Treponema pallidum. Sifilis se može dobiti
seksualnim putem ili putem dodira s nekim tko je inficiran. Širi se preko otvorenih rana i osipa
koje sadrže bakterije koje mogu proći kroz mukozne membrane genitalija, usta ili anusa kao i
drugih dijelova tijela na kojima je koža povrijeđena. Za razliku od drugih zaraznih bolesti, sifilis
ne stvara trajni imunitet pa je moguće zaraziti se njime ponovo. Treba imati u vidu da korištenje
kondoma smanjuje rizik od zaraze, ali ne štiti od njega u potpunosti. Ima 3 klinička stadija: na
penisu, u ustima ili anusu 1-12 sedmica nakon nezaštićenog spolnog odnosa sa zaraženom
osobom pojavljuje se bezbolna ranica (1. stadij). Ako se ne liječi, ranica nestane, ali bakterija
ostaje u tijelu i uzrokuje opšte simptome i oštećenja unutrašnjih organa i mozga (2. i 3. stadij).

1.5. Granuloma venereum

Granuloma venereum je hronična granulomatozna infekcija genitalnog područja. Uzročnik

oboljenja je Calymmatobacterium granulomatosis. Nije sa sigurnošću utvrđen način prenosa ove
bolesti, a isključivo se pojavljuje u tropima. Nakon inkubacije koja traje 8-12 sedmica, na mjestu
primarnog afekta javljaju se jedna ili više pustula koje egzulceriraju, šire se periferno i
sjedinjuju. Dno je prekriveno granulacijskim tkivom. Širenje traje tjednima i mjesecima.
Lokalizirana je na genitalijama, a može se prenijeti autoinokulacijom na bedra, trbuh i druga
područja.

1.6. Meki čankir

Uzročnik bolesti je bakterija Haemophylus ducrey. Prilikom seksualnog čina (penetracije)

bakterijski uzročnici bolesti sa zaražene osobe prodiru kroz sluznicu genitalnih organa zdrave
osobe gdje izazivaju imunološki odgovor. Rezultat upalne reakcije je ulkusna tvorba, tzv. meki
čankir. Simptomi: Promjena koja je nastala ima karakterističan izgled: ulkus čiji su rubovi
podrovani, dok je dno ulkusa neravno, prekriveno gnojem. Oko promjene vidi se upaljeno,
crveno područje. Ulkusi mogu biti pojedinačni ili u skupinama. Kod muškaraca, promjena se
najčešće nalazi na glansu penisa, ali se može naći i na mošnjama ili čak na unutarnjoj strani
bedara. Kod žena promjena se najčešće nalazi na stidnim usnama.

1.7. Mikoplazme

Najpoznatije mikoplazme su Mycoplasma hominis i Mycoplasma genitalium. Prisutni su u preko

80% asimptomatskih žena u vratu maternice i rodnici. Uvjetno su patogeni organizmi i sastavni
su dio fiziološke flore donjeg genitalnog trakta u žena. U određenim uvjetima uzrokuju
infekciju, koja se može prenijeti spolnim putem. Mycoplasma hominis često se nalazi u vagini i
može uzrokovati infekcije ženskog i muškog genitalnog trakta, infekcije novorođenčadi i
ekstragenitalne infekcije u imunodeficijentnih osoba.

5
 2. Virusne spolno prenosive bolesti

2.1. AIDS
Sindrom stečene imunodeficijencije je bolest ljudskog imunološkog sustava. Osnovna osobina te
bolesti je teško oštećenje imunološkog sustava, tj. nemogućnost da se taj sustav brani od štetnog
djelovanja različitih bolesti. Tada se smanjuje broj leukocita u krvi, smanjen je broj limfocita, te
se smanjuje količina protutijela. HIV se najčešće prenosi seksualnim činom, miješanjem nekih
od tjelesnih izlučevina oboljelog s onima zdravog čovjeka (sjemena tekućina, krv), sa majke na
dijete (u trudnoći) ili drugim dijelovima organizma u kojima je koncentracija ovog virusa velika.
Može se zaraziti i korištenjem iste igle kao i prethodno zaraženi, zatim transfuzijom a kroz
posteljicu zaražena majka prenosi bolest i na dijete. majka može dijete zaraziti i
dojenjem. AIDS se na organizmu ne očituje neposredno kao neke druge bolesti, već pojavom
tzv. oportunističkih bolesti/infekcija. HIV virus znatno oslabi imuni sustav čovjeka, a to
iskorištavaju kako mikroorganizmi koji redovno žive na i u čovjeku, tako i organizmi koji dolaze
izvana. Ostatak imunološkog sustava nije dovoljno jak da se odupre HIV virusu pa je bolesnik
dobra podloga za razne infekcije (proljevi,rakovi,upale). Često se za sve HIV oboljele greškom
smatra da svi imaju AIDS, no postoje slučajevi da HIV-pozitivne osobe požive i preko deset
godina bez ikakvog znaka bolesti.Osoba na kraju umire raznih infekcija pluća, tumora, i drugo.

2.2. Hepatitis B

Ova se virusna bolest prenosi krvlju, zaraženim iglama injekcija i spolnim odnosom. Akutni
oblik hepatitisa B razvija se u kronični oblik, a iz ovoga lako nastane ciroza jetre i rak jetre.
Virus se tijekom porođaja prenosi s majke na dijete. Pretraga na hepatitis B obvezna je za sve
trudnice tijekom prva tri mjeseca trudnoće. Ako je majka nosilac virusa, dijete se cijepi odmah
nakon porođaja. Simptomi: Moguće je da se uopće ne očituju ili se očituju samo jakim umorom i
tek kasnije žutom bojom kože i bjeloočnica.

2.3. Humani papilloma virus

Humani papilloma virus – uzročnik je najčešće spolno prenosive bolesti koja pogađa i žene i
muškarce. Procjenjuje se da će se oko 50% seksualno aktivnih ljudi zaraziti nekom vrstom ovog
virusa tijekom svog života. Znanstvenici su utvrdili više od 100 tipova HPV-a od čega je većina
bezopasna za zdravlje. HPV se najčešće prenosi spolnim odnosom, no i direktnim kontaktom sa
zaraženom kožom i sluznicom.HPV se može prenijeti unatoč korištenju prezervativa kao zaštite
kod muškaraca, infekcija(kondilomi) se obično javljaju oko korijena penisa.Tvrdnju da se HPV
ne prenosi isključivo penetracijom dokazuje činjenica da je pronađen i kod nekih djevojaka koje
su još djevice. Također su zabilježeni i slučajevi kod kojih su promjene uzrokovane ovim
virusom vidljive u usnoj šupljini pa se može zaključiti kako se HPV prenosi i oralno-genitalnim
odnosom.

6
 3. Paraziti

3.1. Stidne uši

Stidne uši su maleni svijetlo smeđi plosnati insekti koji se prihvate za korijen dlake i piju krv da
bi se prehranile te pričvršćuju svoja jajašca (gnjide) za stidne dlake. Na mjestima gdje se uš
napila krvi mogu ostati malene crvene ili plavkaste rane koje svrbe. Stidne uši se gotovo uvijek
šire bliskim fizičkim kontaktom, zadržavaju se pretežno na područjima obraslim stidnim
dlakama i ne napuštaju tijelo dobrovoljno. Jak svrbež je obično prvi znak, a grebanjem ranica
dolazi do dodatne zaraze i crvenila. Pomnim promatranjem genitalija mogu se golim okom
vidjeti stidne uši jer su veličine od 1 do 2 milimetra. Uobičajeni način prenošenja je tokom
spolnog odnosa, bliskog tjelesnog kontakta ili upotrebom neoprane posteljine ili odjeće koje je
koristila zaražena osoba budući da uši odvojene od tijela mogu preživjeti i do nekoliko sati.
Simptomi se mogu pojaviti unutar različitih vremenskih razdoblja, ponekad tek nakon nekoliko
tjedana.

3.2. Svrab

Svrab ili scabies je infekcija kože koju uzrokuje grinja Sarcoptes scabiei var. hominis, maleni i
oku često nevidljivi parazit ljudi koji se ukopava ispod površine kože pacijenta te na taj način
dovodi do razvoja simptoma. Lako se prenosi izravnim fizičkim kontaktom, spolnim odnosom ili
korištenjem odjevnih predmeta, posteljina i ručnika zaražene osobe. Ipak, da bi došlo do
prijenosa infekcije kontakt mora biti dugotrajan, pa se tako rukovanjem ili zagrljajem ona neće
prenijeti. Glavni su simptomi infekcije intenzivan svrbež (posebice noću) te pojava crvenog
osipa na mjestima koja se grebu. Gravidne ženke ulaze u vanjski sloj epidermisa kože, tzv.
rožnati sloj, gdje stvaraju kanaliće u koje liježu jajašca. Jajašca se u idućih nekoliko dana
razvijaju u larve, a nakon toga nastaju odrasli oblici koji mogu živjeti 3 do 4 tjedna u koži
domaćina

Slika 1. Izvor: www.womenshealthmag.com

7
 4. Gljivice I protozoe

4.1. Kandidijaza

Najčešći uzročnik ove infekcije je Candida albicans, gljivica koja prirodno živi u rodnici. Pod
različitim utjecajima, primjerice pri liječenju antibioticima ili u osoba oslabljene imunosti, pod
utjecajem sunca, hormonskih promjena ili u trudnoći, dolazi do neprirodnog razmnožavanja
gljivice uzročnika.
Simptomi: Kandidijaza rodnice gotovo se uvijek očituje vrlo neugodnim svrbežom i bijelim,
gustim iscjetkom s grumenčićima. Spolni odnos je bolan, a za vrijeme mokrenja javlja se
žarenje. Kod muškaraca se bolest najčešće očituje svrbežom glavića penisa i prepucija.

4.2. Trihomonijaza

To je infekcija rodnice i stidnice ili mokraćne cijevi koju uzrokuje mikroorganizam Trichomonas
vaginalis. Taj mikroorganizam može pritajeno živjeti u rodnici tijekom više godina. Simptomi se
vrlo često očituju nakon menstruacijskog krvarenja, kada su uvjeti za razmnožavanje ovog
parazita posebno povoljni.
Simptomi: U žena se javlja bolna upala rodnice i stidnice popraćena svrbežom i obilnim
pjenastim iscjetkom neugodnog mirisa. Kod muškaraca su smetnje blaže, očituju se pri mokrenju
ili dolazi do upale glavića penisa.

Slika 2. Izvor: www.menshealth.com

8
 5. Mjere prevencije I liječenje

5.1. Mjere prevencije

Preventiva je vrlo važna i trebala bi početi što ranije, u školama, u vidu kvalitetne edukacije
mladih ljudi o uzročnicima spolno prenosivih bolesti i bolestima koje oni uzrokuju, o načinima
prijenosa kao i o adekvatnoj zaštiti od moguće infekcije. Najučinkovitija metoda, koja će rizik od
infekcije smanjiti na nulu je suzdržavanje od spolnih odnosa. Takva opcija vjerojatno nije realna,
barem ne za većinu populacije. Opasnost od infekcije raste ako se ostvari spolni kontakt s
nepoznatom ili gotovo nepoznatom osobom, čije nam je socijalno i seksualno ponašanje
nepoznato. Zaštita, koja će pružati zadovoljavajuću sigurnost tj. zaštititi nas od većine uzročnika,
je upotreba kondoma. Istraživanja su utvrdila da lateks kondom može zaštiti od prijenosa
najvećeg broja virusnih i bakterijskih infekcija, a u većoj mjeri može se smanjiti i opasnost od
HIV-infekcije. Preporučljiva je i temeljita higijena (tuširanje), naročito intimnih dijelova, nakon
svakog spolnog odnosa. Vrlo važnu ulogu u prevenciji igraju i cijepljenja. Cijepljenje protiv
hepatitisa B pruža zaštitu od infekcije s istoimenim virusom, dok za hepatitis C, cjepivo zasad ne
postoji.

5.2. Liječenje

Bakterijske infekcije se uspješno liječe antibioticima (gonoreja, sifilis, uretritis, trihomonas),

dok se gljivične infekcije liječe s tzv. anti mikoticama.Najveći problem jesu virusne infekcije,
a za hepatitis se daju posebne injekcije ili tablete. Kod SIDE postoji čitava skupina lijekova te se
svakodnevno otkrivaju sve uspješniji. Kod zaraznih bradavica potrebno je mehanički ukloniti
bradavicu. HPV infekcije čine veliki izazov jer se vrlo često vraćaju. Glavna metoda do sada se
temeljila na mehaničkom uništenju te u tu svrhu koristi zaleđivanje, spaljivanje strujom,
operacija i struganje. Nedostatak navedenih metoda je bolnost i mogućnost razvoja ožiljaka.
Novost u liječenju čini imiquimod tvar koja jača prirodnu obranu i tako uklanja HPV infekciju.
Na sličnom principu djeluje Interferon. Laser daje jako ohrabrujuće rezultate jer tretman nije
bolan niti neugodan, a daje odlične rezultate uz znatno manji broj potrebnih tretmana za razliku
od ostalih metoda.

9
 ZAKLJUČAK

Spolno prenosive bolesti su zarazne bolesti koje se prenose izravnim spolnim kontaktom sa
zaražene na zdravu osobu. Uzrocnici spolno prenosivih bolesti su
mikroorganizmi, bakterije, virusi, gljivice, paraziti. Svatko se može zaraziti prilikom vaginalnog,
oralnog ili analnog spolnog odnosa sa zaraženom osobom.

Spolno prenosive bolesti su česte među adolescentima i mladim odraslim osobama. Mladi
organizam je posebno osjetljiv na spolno prenosive bolesti.

Spolno prenosive bolesti nisu bezazlene. Ako se ne liječe, uzrokuju teška oštećenja plodnosti i
zdravlja, a neke su čak i smrtonosne. Često nema nikakvih simptoma, osobito u početku zaraze,
ili su oni vrlo blagi i prolaze neopaženo, pa se bolest prekasno otkriva i liječi kad su već nastala
trajna oštećenja općeg i reproduktivnog zdravlja.

Spolno prenosive bolesti se prenose nezaštićenim spolnim odnosom (bez prezervativa) sa

zaražene osobe na zdravu, i to vaginalnim, analnim i oralnim spolnim odnosom te do neke mjere
drugim spolnim kontaktima. HIV/AIDS i hepatitis B prenose se također spolnim odnosom, ali i
krvlju zaražene osobe na zdravu, ulaskom uzročnika zaraze u krvotok te uporabom zaraženih
igala i štrcaljki.

Uzročnici spolno prenosivih bolesti mogu se prenijeti sa zaražene majke na zdravo dijete tijekom
trudnoće, poroda i dojenja.
Većina osoba sa spolno prenosivim bolestima ne izgleda niti se osjeća bolesno. Te osobe možda
čak i ne znaju da su zaražene, ali mogu prenositi ove bolesti drugima.

Ne možemo se zaraziti uzročnicima spolno prenosivih bolesti korištenjem posuda i pribora za

jelo zaražene osobe, ako zaražena osoba kašlje ili kiše, rukovanjem ili drugim socijalnim
kontaktom.

10
 LITERATURA

http://www.ukctuzla.ba/ukctuzla/?page_id=1364&lang=bs preuzeto 4.12. u 19:45h

https://www.plivazdravlje.hr/tekst/clanak/6893/Spolno-prenosive-bolesti.html preuzeto 4.12. u

20:03h

https://www.zdravobudi.hr/clanak/248/spolno-prenosive-bolesti-1-dio preuzeto 5.12. u 18:30h

http://spolnozdravlje.hr/clanak.php?id=12363 preuzeto 5.12. u 18:36h

http://spolnozdravlje.hr/clanak.php?id=12362 preuzeto 5.12. u 18:50h

https://www.hercegovina.info/vijesti/zanimljivo/zdravlje/spolne-bolesti-gonoreja preuzeto 5.12.

u 19:05h

https://hips.hearstapps.com/hmg-prod.s3.amazonaws.com/images/766/std-check-
1492287121.jpg?resize=480:* preuzeto 6.12. u 19:40h

https://www.womenshealthmag.com/health/a19950949/std-apps/ preuzeto 6.12. u 19:45h

https://www.menshealth.com/health/a19535835/common-stds/ preuzeto 6.12. u 19:54h

11