DAviDIS FRÖLICHII

Caſarei per Hungariam Mathematici

P R O Maioris
D RChromici
O M v s
H V N G A R I AE.
Ex Germanico Latineluce
redditus,
donatus.
atque nunc demum
- - Acceffit -

APPENDIX EPISTOLICA
De " *

O RIGINE H VN GAR? O RUM.

EXCERPTVM
Item
*

De Migrationibus Hummorum in Americam.

DECADIS I. MONVMENTVM Ix.
 Excellentiſſimo, Reuerendiſſimo
-Atque
Illuftriffimo
DOMINO DOMINO
GABRIELI ANTONIO, E Comitibus
ERDôDY de MONYOROKEREK,
Epifcopo Agrienfi,
Montis Claudii, & Comitatuum Varasdienfis Per
petuo, Heuefienfis vero, & Exterioris Szölnok, Supremo
Perpetuo Comiti, Abbati S. Georgii Militis & Martyris de Ják;
SACRAE REGIAE MAIESTATIS
Aćtualis Intimi, & Regio-Locumtenentialis
- Confilii Confiliario,
Domino Grati9/i//imo ,
DAVIDIS FRÖLICHII
ROM
PRO D.Tanquam VM. HVNC,
Pietatis fuæ exftans
M O N V M EN T W M
In laudatiffimum quondam

Præſulem Agrienſem,
Confümmatiffimo iure, amimo & verbis eiusdem,
iterum Sacrum mumcupat -

Deditiſſimus

MATTHIAS BE L.
 器 ÚS ‫ומחירצו"איניארפ"יווודיתתייחסש‬ | Yಿಲ್ಲ್ಲಿ º 观帕
颐 *ို|% స్టా\ \
Dº

ாt
l

l:) நீர்
JI» VS
ఫ్రై
|ýïIN† ) & རྗེ་ནི་ Աm լ||V|: @} ఫ్ఫే $
@称〉
இர் \ ↓ Vº
‫ا جمعتهم يج‬٦ ‫أما‬
:\16
‫ש‬ |
S)
{Nº. -

§§ § { º ೩v ಯ । harſſºkºll º

R E V E R E N D I S S IAM O r

Atque
1 z z vsîÄťřss 1 mo
D OM IN O

D. G E O R GIO L I PPA I,
DE ZOM BOR ,
Epifcopo Agrienfi, Comitatuum Heves & vtriusque Szolnok,
- Perpetuo Comiti, S. C. R. M. Conſiliario intimo, 8 per
inclitum Regnum Cancellario , &c.
D0MINO PATRONO SVO GRATIOSISSIMO,
S. P. D.
Aućior.

ఫ్గ Olet natura igniculos quosdam in hominum gene

VÖï rofis animis abfcondere, quibus incenfi ad antiqui
N\ä§ tatis admirationem , nefcio quo impetu, feruntur.
ﾘ His ftimulis & ego agitatus, antiquitates Patriae
êiffiim:,
dulc quoad origines & migrationes populorum vario
rum, in primis Germanorum , eam vel antiquitus, vel hodie
inhabitantitm , in hocce codicillo , quafi in fpeculo , exhibe
re volui. Duo autem fuere , quæ me, Hiftoriam hanc medi
tantem , diuerfis cogitationibus diftra&tum, diu ancipitem de
tinuere. Studium primum erga patriam , natura omnibus in
fitum: argumenti dein ad hanc differtationem pertinentis, ino
pia & raritas. Vt enim illud animo, in hanc rem propenfo ,
acres fubiecit ftimulos: ita hæc, dignum quid, & patria, & eru
ditorum oculis, efficiendi, omnem facultatem atque viam de
negare vifa eft. Patriæ namque ,,(quæ ortus noftri partem fi
bi vendicat) poſteritatisque contemplatio, inuitarunt facile,
vt, quæ de maiorum noftrorum origine alibi exftarent, ab inte
ritu obliuioneque vindicarem: cetera vero , vel minus obuia,
Eee ee vel
Decad. I. Momumentum IX. -
 --

382 «98 )( o )( 90»

· vel denfiffimis vetuftatis tenebris obfita, in memoriam , lucem
que , quantum meæ vires ferrent, reuocarem. Maiores enim
noftri, viri boni potius effe , quam celebrari malentes , huic
rei minime incubuiffe , videri poffunt; vt fi quid cordatius ver
bo fa&toque, apud eos contigiffet, id fcriptis continuo in to
tum euulgarent orbem ; quemadmodum Graecos , atque Lati
mos , quantum in ipfis fuit, fa&itaffe cernimus. Hinc noftro
rum pleraque virtutis ac fapientiæ exempla interciderunt ; nifi
paucula forte , quæ de pofteritate magis folliciti homines, lit
teris mandarunt: quo nomine nos, aliis politioribus gentibus,
δarbari, rudes, rerumque igmari , vifi fumus. Sed & multa,
de exa&orum feculorum rebus geftis, litteris commendata,Tur
carum , Tartarorum, Huffitarum , &* Huffàromum , expila
tiones, ſuſtulerunt, nec non diriſſimae incendiorum voragines,
abſorpferunt. .

II. Poffem hic eorum quoque(*) inuidiam incufare, qui,

fiquæ a maioribus notata habent, fine omni vfu, vel im archi
uis, vel bibliothecis delitefcere , fituque obduci; quam in pa
triæ ornamentum , multorumque vtilitatem, a me publice &
priuatim requifiti, proferre malunt. At , diu multumque,
fub variis eiusmodi difficultatibus flu&uantem , ingenitus , al
teque refidens in patriam affe&tus, me tandem impulit, vt fi
quid hic ingenio atque labore effici poffet , id ipfi omne im
penderem , nec ifta, quamquam tenuia, perire finerem. Hac
autem ratione, in primis viam mihi ad Pammomiae Cbromologiam,
a me ad vmbilicum iam perdu&tam , fternere , & virium, qua
liumcunque mearum (de quibus nonnulli noftrates plus æquo
diffidunt) periculum facere, fimulque eorum, qui candidire
rum æftimatores funt, iudicia , & fi quæ operi Chronologico
locupletando opportuna , hinc inde latitarent, elicere, atque
ita, PRODROMVM hunc præmittere volui.
III. Ceterum illum nemini conuenientius dicaripoffe, vel
debere, iudicaui, quam Rev. Illuft. TVAE: quæ, vt Liber.
tatum , fic & ಳ್ಗಿ! patriæ eft ſtudioſiſſima , amantiſſi
maque , diuina infuper & humana fcientia excultiffima, a pie
tal

*) Eadem, noftra ætate, aut certe iniquior, luditur fabula. quod equidem,
in honeftiffimis moliminibus , patriæ cauffa fufceptis , fexcentis^ documentis,
magnoque ftudiorum meorum impedimento, condidici. Sed, littus aramur, cum
ifta querimur ; alioquin, Iliada querelarum , in hanc hominum noftrorum inex
pugnabilem duritiem, fcribere , procliue foret.
 , «os )( o )( 5с» 383
tate , morum fuauitate , & integritate laudatiffima , omnige
na experientia , iudicii dexteritate , fapientia, ceterisque vir
tutibus, ad ftuporem vfque, a DEO, fingulariter dotata: hinc
non immerito Sac. Caeſ. 驚 AMai. præ cun&is Regni Hunga
riæ proceribus, atque confiliariis ea eft chariffima. Beatam igi
tur fore noftram Hungariam exiftimo , fi quando quam pluri
mos Reuerendiff. Illuftriff. T. perfimiles viros fit habitura. Sed
vouendum iftud potius, quam fperandum ! Acceffit, Reueren
diff Illuft.D.TVAE patrociniihactenus promegratiofefufcepti,
beneficiorum in me collatorum, potiffimum autem apud Sa
cram Cæfaream Regiamque AMaieftatem commendationis & pro
motionis ftudiorum meorum, iucundiffima memoria. '
IV. Proinde, pauculas hafce pagellas, meæ humilimæ,
gratæque erga R. I. T. obferuantiæ teftes certiffimas , vt EA
ſereno vultuſuſcipere, me, meaque preſſa ſtudia, ſuo & im
poſterum patrocinio gratioſe complecti, & Sac. Caſ. Reg. Mai.
meos qualescunque in patriam & rem litterariam conatus, com
mendare dignetur, infimis precibus oro, obtetorque. Faxit
' optimus ille maximus, malorum omnium auerruncus , vt Chri
ftiana Ecclefia , respublica , & litteraria, Reuer. Illufl. TVAE
confiliis, diu falua maneat, Ipfamet valeat, viuat, diuturnior
clientulorum recreatrix, quam maturior cælitum comes , Eius
infuper virtutes laudentur feculis innumerabilibus! Dabam Cae
ſareopol Gepidiae Hungarorum, ſub ingreſſu ſolis in Scorpionem,
Anni Chriftiani MDCXLI.

REUIERENDISSIAMAE ILLVSTRITATIS TVAE

*.

Clientulus deuotifimus

DAVID FRÖLICHIVS,
Cæfareus Mathematicus,

Eee e e 2 - Le
 Lećiori.
S. P. D.
Editor.
5㎜ છે. Avidis FRÖLICHII Prodromum hunc, im Adparatum moffrum adfcifcere placuit:
粗澳 § tum , quod maioris , vti mumcupatoria epißola teffatur, operis Chronici , /i-
鸥念 mea, quasdam exbibeat ; tum , quod primur, ad eam v/jue, qua vixit, ætatem,
inter 70ffros bomines fuerit, qui profundius veftigatis , Germanorum , iuxta & Hun
garorum , per Pannonias, originibus , lucem r?us moftris mitebatur adfundere. Tam
äi/ enim, hom defuit patriæ fùâ, M. JoHANNES THVRGtzivs ; & , qui eius Chronica,
fúbinde vltra omnem modum exaggerat , ANTQNivs Bonfinivs ; tamen , ita in toto eo
pegotio verfatus vterque g? , vt præter mamjfeffas fabulas , auitis plerumque , & a re
lijua hjfforia, diffonis auditiopibus,vel adbæférimt, vcl eat quomodocumque interpolauerunt.
II. Neque vero vadimomium obierim , vtrum /èmper adcurate, & ad fidem fa
ciemdam idonee, im boc fuo Prodromo , ver/atur /έ FRÖLIGHivs. Nom potuit enim non
deerrare a vero, cum Getas & Gothos fùor, eordem perpetuo populos fècit,& vtrorumque
aéfus , expeditiones, bellaque, permifcuit : id tamen prajfitit, vt gemiium, cum omnium,
tum, quæ Pannoniam , & regiones ei commexar , primitus imáå?itauerunt , emigratio
mes,mom ex Scandinauia,cum JoRNANDE,& buius fèquacibus ; /ed ex oriemte,quod & facræ
pagimæ faciumt, arceffuerit. . Atque, vtinam eodem tramite imffitiffet comtimenter, me
juè, fèu BERosvM , feu audaculos, conieéïatores alios , fùam im rem vertiffet 3. maius
profeéïo feciffet operæ pretium. Qgidquid eius /έ , /par/t omnimo bomus bic moffer , in
?ofo boc opufculo , ea , prißæ biffloriæ veffigia , quæ mom potuerumt mom , reliquum
laborem, faltem praecipua fui 勝 , feriptoribus Hungaricis, qui eum ætate amitciue
rumt , multis modis , & luculemtiorem feciffe , & adcuratiorem.
III. Illud doleas , egregium , atque ommi prædicatione maius captum , amte
quam Minerua propitia , in lucem ...'. vel, in auara doéfi cuiusdam Euclionis
jcrimia, defoffum ; vel, quod mumquam dedolueris , ad turpia mimifferia collaceratum fuiß
ſe: communi. id lucubrationum eruditarum malo, vbi auéſoribus, ex improuiſo, le
falis fommu* imcubuit ; fèd nobis tamem Hungaris , quod iterum dolenter querimur, ita
proprio, vt nulla id cura, ſtudio ac prouidentia nella, poſit auerruncari. Funeſta ſunt,
èd commemoramda ommimó , ad retemtamdam , ab iniuriis iffiusmodi , pofferitatem , ex
empla : JANI PANNONii ; NicoLAi Oláhi , JoHANNis MiCHAELis BRvTi ; ANDREAE DvDi
THii ; StEPHANI SZAMosközy ; LeoNHARDI VNzii ; AMBRQsii SIMIGIANI ; ThoMAE BoR
sos ; PETRI öRMény ; FRANcisci Miko ; JoHANNis CsiNDi ; FRANcisci FoRGåCH ; Ni
coLAi GABELMANNI , JoHANNis BocATii ; MiCHAELIS MAYTény ; CASPARIS BöyTiNi ;
SAMVELIS GRoNDZKII ; VoLFFGANGI BETHLeHEN ; MelchioRis INchofeRi ; CoNRADI
SPEERvoGBL ; DANiELis TvRKvs ; CASPARis HeyN , Kolii item : & quis recem/endo
profequatur reliquos ? quorum /inguli , aut iuffos ammales comdiderumt ; aut fíngùlares
Ἀellorum ob/ diomumque euemtus , & res patriæ, cum ciuiler, tum eccleßaßicár ,`retule
rumt im litteras ; non alio , quod /anguineis lacbrymis que rare , /ucceffu , quam vt fato
rum , am bomimum potius imuidia ätque malignitate, bucdum pleraffue ætermis tenebris
fepulta mameamț.
I/. Eadem profe&o , /? mom iniquior fortuma , perdu&um ad vmbilicum, opus
FRÖLIchii , cuius mumc Prodromum , ex Germanico latime fa&um , protrudimur, viuo
adhuc au&ore,manfit. Qgodipfè querule fatetur alicubi: fufiorem,imquit,& adcuratiorem
huius regni, (Hungariæ) defcriptionem, mea Chronologia Pannoniæ ( quæ ex de
fe&u Patroni, ha&tenus cum blattis & tineis rixas mouit, nec in lucem prodire va
luit ) fuppeditabit. . J^mde colligere e/?, quam auéfore fatus comcedemte, laborio/jìmi iux
ta & vtiliffimi operir, fortunam fuiffe oportuit : nempe , fub vmbras iuit, vix vmquam,
mi/?
º*
 «es )( o )( 5е» - 385
mi/7 cum chaba redierit,im lucem reuocamdum. £go certe, ommem moui lapidem, vti tumu
Jiim /a/tem, Frölichiamarum lucubratiomum, potùiffem iudagare ; quod /perabam, erudera
zurum me imde , cbartarum quidpiam , quo, & me ipfum fòlarer, & publico , erudito
^rwm de%derio, fati$facerem ; fed , laterem laui. Proinde , /arciemda , tamti operis ia
&ura fuerat , bifce paginis, me & eæ, . . -

Irent obfcurae per vmbram.

Inſcripſ eas auéor: Der uhralte Deutſch-Vngeriſche Zipſeriſche und Si
benbürgiſche Landsmann; das iſ : Vorlauffer der neuen Ungariſchen Chronic. (*)
/. Ad ip/um FRöliCHivM , quod adtimet, mom babémus de eo plura dicere,
quam , quæ congeffit DAviD CzyITTINGERvs, dum eius vitam , & fcripta, (**) expro.
7neret. Fuit miiiurum patria Kefmarkienfis-Scepufius , Matbematicis difciplimis , eo
vfjue immutritus, vt a FERDINANDo III. Imperatore , & Rege Hungariæ, im Caefàréum
per Hungariam , Mathematicum, egregio bgnoris vocabulo, adfejceretur, }%r omni
ào impiger, patriæ,3 quod videre gff, vjice ftudiofùs , & non vulgariter in omni fciem
tiarum genere , verfùtus. Cecinit bas eius /audes , ABDIAS TEü. (***) quas hic fccita
aiffe, mibil piget : (
/

Poffe Mathematicum non artibus effe peritum

In reliquis, Momo credula , turba putat.
Tu vero Lector , præfentem hunc adfpice librum,
Nam te longe aliad littera quæque docet.
Zheologum , Hifforicum , Limguis catum , &* arte Sophorum.
Cerner, & Medicum , demique Iuridicum.
Mutua nempe fibi coniungunt brachia Mufae ,
Nec nifi iun&a aliis aduenit vna viro.
At tu nunc reliquis etiam artibus effe politum ,
Poffe Mathematicum , liuida turba nega.
Tu LecToR benevole ! boc , quamtillumcumque eff, quod TIBI ab FR8LICHII
mo/fri profecfum diligentia , im mamus tradimus :
Accipito placide, plene & laudare memento.

Vtimam vero, integrum eius CHRONicoN , Tibi offerre licuiffet , féciffemus

id fame, eo promtius, quo maius & o/finatius mobis , res patriæ iuuandiffudiuiì im/?.
dit. Vale, & languentibus Muß noffri;; firmitudinem , ac diuturnitatem, bomus pre
cabere. PisoNii , A. MDCXLII. VI. Cal. Septembr.
l;
F££££ PRO.
մ

*) Prodiit libellus Leut£kowie A. MDCXLI. forma quadrip.

**) In ſpecimine ႕ႏို Litteratae , p. 16o. vbi fcriptis eius adde: HeMrrologivm
in computumas Ecclefia/ticuns, fiue Calendarium perpetuum reda&um , ftylo tam nouo » quam
veteri, & Cælo ac folo Pannonio accommodatum : principaliter autem, pro priuatis, cuiusuis
necefGtatibus , &c. deftinatum. Bartphæ, A. MDCXLIV. for. 4.
***) Mathefeos Profeffor Publ. Aldorfi. ibid. apud Czwirtingurvm , p. 161.
Decad. I. Momumemtwm IX.

歷
|Jiii.

！
 386 «08 )( o )( S)
莺
*8洽……ö路3…f3洛·卡3洽…ö……任3沿……f3沿…母3分……83$3…一t3沿…喀 ಫ್ತಿ 383…"t3ä…” “$333.--t{33.--

స్థో
PRODROMVS CHRONICI HVNGARIAE.
Ꮽ T N O P Ꮪ 1 Ꮽ.
Q% regione, quoue loco, primi morta 忠 Origo Tranfiluanorum Valachorum.
Iiumi babitârimt ? . S. I. S. XIII.
Ex Tuo genere veterum Pannonii Teuto Quomodo Daci, aquilonem verfùs proceffè
nes prouenerint ? §. II. rint. §. XlV.
quomodo , vnde, 85° quando Getae, /eu Diférimem Oftrogothorum , & Vifigo
'Teutones veterer, im Europam venerimt, thorum , 85 vbinam vtrique
rint.
.ே
S.XV.
quasmam prouincias primum in eadem gc
' ἐuparimt ; & quam variis momigibus Quimam populi inter Gothos amtiquitur
innotuerint ? §. III. Tumerati /mt , quoue modo Pannoniam
Λ'umme omnes populi , qui im Pannonia o inhabitarint & §. XVI.
Jim confederunt , ex regiuncula illa fe Quomodo gloriam indigematus mompulli/ìùí
ptemtrionali Scandauia ಗ್ಯ ív vindicent. §. XVII.
Quando, & a quo Hungaria , amte Scy
tharum aduentum, imbabitata, & vmde
Quid de peruulgata illa migratione Tuifto
his, & XX. fociorum eius Bಣ್ಣ {v fit Pannonia momimata ? Ş. XVIII.
Vetus Pannonioruin , & gemr, & lingua
uomodo ex Oriente im Pannoniam, Ger Græcanica ex parte fuit. S. XIX.
maniamque bodiernam , pri/ci Teuto Qui , & quales populi peregrini ,. præter
nes commigrarint ? Poeones , im Pannoniä comfederimt ;
S. VI. quorum primi Judæi erant , & Ifraeli
Ex quamam veterum gentium Tranfiluani tae , deinde Romani , tum Vindi, &
Teutones , quor Saxones adpellamur, Slaui : a quibus Slaui origimem fùam vo
fnt oriundi ? S. VII. lunt deducere; poſt Bulgari ; hinc Si
Quales populi olim Scepufium, vicinaque culi , imde Hunni, a quibus ortus , &*
Ioca incoluerimt, atque umde latima vox momem Hungarorum ; fabula item , de
illa Scepufium, & Germama Zips, orta origine Hunnorum ; &' demique Auares,
ſt 3 §. VIII. ſculorum primi parentes. . XX.
OrigoTeutonum Hungaricorum
men Danubii ?
{
. IX.
- Hungarici momimis etymologia. ... XXI.
Pmde Hungari bodierni prouemerint , 87 v
J^mde fuerimt Teutomes amtiqui, intra mom άimam primi Hungari interierint ?
ter colenter? $. Х. $. XX.
De veteri Scepufiorum migratiome & bel quam varia , & imu/tata momina Hun
/i;. ? $. XI. gari olim acceperimt ? §. XXIII.
Quæ Dacorum fedet , antiqua illa} fue Cui homo, baec , tam operofè recognofcan
rit ? S. XII. tur. S.XXIV.

Quod mumem diuimum aufficato fieri , Patrie féliciter cedere,

mibique ommis bomus beme , mec vllus malus male , ver
tere velit !
§. I.
‫تحياته لسككين‬
Զա4 rքgio.„ §*§ Iuinæ tradunt litteræ , DevM optimum maximum,
C

же , 7иоие humani generis primos propagatores , poftquam

Îoto, priwi ! eos creauiſſèt, collocauiſſe in hortum Eden, ſeu
mortalium, b
babitarinir Paradifum , quæ fane, earum orbis partium, quae in
OT1CII's
\
 Dauidis Frölicbii Cêrowici Hungar. Prodromus. 387
*
(a) orientem fpe&tat, regiuncula fuit, omnium amoeniffima: com
ple&tebaturque Babylomiam , feu Cbaldaeam , & quæ in primis me
f ruit nominari, Auramitidem yfeu Audamitim. Poftea, in vetita pro
lapfos , licet eiecerit DEvs ex horto Edem , pofitisque Cherubino
rum excubiis , fbri&to ancipitique gladio, aditum, ad arborem vitae,
prohibuerit: `tamen, in vicinia eosdem, agrum colere, atque cum
fudore vultus panem quærere, herbisque vefci , permifit: circa
~

N.
Damafcum (b) præfertim
liaribus Hierofolymis , quadraginta,
diffitam. vt quidam
Hoc itaque tra&tu, fcribunt,
degebant mil
pri
mores noftri, horumque pofteri nati , nepotes, pronepotes , qui
tº. occupatis deinde vicinis*regionibus , tanta incrementa capiebant, .
ாங் vt non orientis modo ; fed totius vniuerfi, terram opplerént, cun- -

$\ī , &ta fimul proteruia mortalium inundante. Sed quinam horum pri- º

ijr , mi , regiones noftras, occidentales iftas, tenuerint, nihil in lit

ಲ್ಲ teris facris, nihil in profanis hiftoriis , reperias. Deinde, dilu
X. uio ob fcelera, quæ nimium iam inualuerant, deletis primis mor
º: talium, folus NoActivs, cum filiis SEM, CHAM, & JAPHET,fuperuixit,
J Hic igitur, in Armemia, Hierofolymis, in feptentrionem, cemtum
;: quimquagimta milliaribus fubmota, defaeuiente diluuio, prope mon
X\T. tem Ararat , Ptolemæo Gordeum diétum , in quo arca fubftiterat,
ίτι. fedem fixit. Ex Noae filiis , noua iterum propago mortalium fu
XII per orbem vniuerfum, ex oriente progreffà, diffufà eft ; vti ca
கு put Gemeßor nonum, teftatur. Poftquam igitur Semus , Noæ fi
lius, in Salem , quod poftea Hieru/alem vocabatur , fedem pofuif
fet , genus eius occupauit regionem verfus Me/2, vfque ad Sopbar,
º iuxta montem orientalem. Cbami pofteri, ad quos & Nimrod re
• S. . fertur Babylonius, fines Sidomi* tenuerunt, vfque ad Sodoma , Go- -

*. morrba & Lafa. Infulas autem , terras gentium, fuis fingulas na- -

4 tionibus, linguis & nominibus diftin&as, repleuit Japbeti genera

º
Y.
tio, ficutillam
grandem Gemefis X. recenfet.(c).
incolarum At , quum
multitudinem, & cum DEvs,
nouandæBabylonis,
religioni,
ն tum etiam turri , Deo inuito , exftruendæ , intentam, confufis
linguis, diuifisque diale&is , difperfiffet ; Noae pofteri, nouas ite
rum quærere cœperunt fedes. Et Semitæ quidem, Flavio , & re- - -

liqua hiftoria tefte , occuparunt ripas Eupbratis in Afia , verfus

meridiem vero Cbamitæ Jordamir , & Nili tra&us, videlicet Cba- t

maam , Aegyptum , Aetbiopiam , Libyam, & reliquas regiones Afri- -

Fffff 2 647/4ſ,

a) De PARADisi terreftris fitu, eruditiora, folidioraque dabunt : STEPHA

! - wvs MoRiNvs, in Differtatione de Paradifo, quæ eft, cum mappa chorographica,
fj operum T. I. SAMvELis BocHARTi Geographiæ facræ, editionis fecentiffimae, Lug
- duni Batauorum, A. MDCCXII. fol. maiori, præmiffa. Ipfius præterea incompa
rabilis BochARTi, excerpta , ex Epiftola, ad LvDovicvM CAPELLVM , de eiusdem
Paradifi terreftris fitu. quas le&tor eruditus confulat.
b) Eandem Syrorum, opinionem a MoRino relatam legas, extremo loco lau
1, datæ iam differtationis , p. 71. vbi & de Adami , & Euæ , fepulcris,
ſ c) De Filiorum Noe pofteris , nemo vnquam, fiue fcrupulofius, fiue fufius,
郎 - fue adcuratius diferuit SAM. BocHARTo, Geographiae acrae Lib. II. de Semo, Lib.
巴哈 III. de Iapbeto. Lib. IV. de C&amo. -

ſ' * d) A
 388- Dauidis Frdlichj;
camar. Japbetitæ, ad occidentem confederunt ; partim in Afia mi
mori ; partim Europa : quamobrem Japhet complurium géntium
Europaearum pater fàlutatur ; Teutomum in primis , qui ab Aßemate,
Aßame, Tui/€ome diéto , hiftoricis, ortum trahunt, (d)

§. II.
Ex quo ge- Nº. uero ad hos Teutomes , qui aJapheto defcendunt, referri
zmere zveterič omnino debent Pammomii , qui in Hungaria , Dacia , & Sce
pannoxii pufio, a prifcis iam temporibus ore loquuntur Teutomico ; quin
3** potius hi a Semo deriuantur, Noae filio altero ; Malcbifedecum (e)
adpellant ſacrœ litterœ , qui ſacerdos, & rex in Salem, ſeu Ieruſa
- lem , omniumque Patriarcharum, qui a diluuio ad Abraham vfque
vixerunt, pater, ipfiusque CHRISTI etiam typus fuit. Ex hoc He
braei , Ifraelitae, Iudaeique , ac ipfe SERVATOR mundi prognatus: ab
hoc & complures aliæ gentes, vt Iudaei tradunt, prouenerunt. E
iusmodi originem Pammomiorum a Semo deduci poffè, facra etiam
pagina haud obfcure innuit. Inter eos , qui nepotes erant Semi,
recenfèt Gemefis (f) Gether, qui militem fignificat. Par nomen &
inter filios Semi commemorat liber , primus Paralypomenon. Ab
hoc Gether, veniunt (g) Gethæ, gens bellica, fortis, & gloriofa,
quæ non modo Pammomiam , Italiam , Galliam, Hiffamiam, Germa
miamque debellauit ; fed ereétis integris regnis, vrbem Romam
quoque , omnium gentium ferme vi&tricem, fubiugauit, vaftauit,
depopulauit. Quapropter magni Getbas Græcis fuiffè habitos,
guowodo ., STRABO (h) auétor eft. -

zºnde, cº
quando Gr-
tba feu Teu- - -§ п-
e -
- -

tonis vete- QCire porro cupientibus, qua ratione a Gothir, Hungarici Teu
£:j'£
ropams ve
J> tomes, Scepufii , & Trapfiiuami ortum trahant; ante ómnia fcru
Ἀ, Ttari par eft, quomodo, vnde, & quando Gethæ in Europam irru
quafnam perint, quasue regiones primum in eadem occuparint: quo fa&o
*:::: „ nodus difputationis noftræ fponte foluetur. Mature autem præ
£áôçãïmonendum eft , clarius intelligendi argumenti noftri gauffâ, quod
pariat ; & a Getis, Gepidæ quoque nonnulli, & Thyffagetbae ( quafi Gethæ ad
j"Thyffàm , fiue Tibifcum ) nomen fumfèrint, quodue Gotbi, Go
iwnot uerint? - .tbimš

d) A quibus autem horum populorum , habitari coepit America ? vnus,

poft GROTivM , & CoMTAEvM , omnium , quemadmodum reor, accuratiffime,
conie&turis , rem confecit, GEOEGivs HoRNivs , eo libello , quem de Origini.
bus Americanis, erudite confcripfit. Hagæ Comitis , A. MDJ LII. for. o&.Tvbi
toto Libro IlI. laudem, excultæ Americæ, Scythis generatim, tunc fpeciatim Hvn.
Nis adtribuit. -

e) Ita Iudæi potiffimum , quorum tamen fententiam, confutat BocHARTvs,

Geographiæ facræ Lib. II. cap. I. p. 69.
f) Сар. Х. 23.
Nihil horum legas apud BocHARTvM, quando profeffa opera agit de Ge
tlier, eodem lib. II. cap. X. p. 82. .
h) Libro VII. p. 2o4. ſeq ex recenſione ISAACI CASAvBoNI. fol. i) I
l ) IIl
 Prodromus Chromici Hungar. 389
r. thimi , & Gotbome*, æque a (i) Getbis nuncupati fint._ Quo refe
:r- runtur, 8 Daci, interdum Dai, Daui, ſeu Dani dicti: quemad
呜 modum vnius eiusdemque gentis nomina variari, ex antiquis, &
recentioribus fcriptoribus, obferuamus, præfertim ex HERODoro,
STRABoNE, MELA, PLINIO, IvsTINO, DIONE, VoPisco, Evtro
PIo, PoLLIONE, CLAvDIO, NAZIANZENO, RvTILO, CLAvDIANo, -

º: HieroNyMo, Orosio, Socrate, Methodio, IorNANde, War

s NFFRIDo, NicePHoro , AGATHIA , BoNFiNIo , WoLATERRANo, SA
Lº
EELI 1o, LAzyo, AvENTINo , MELANCHToNE , PEvCEko , DREssE
1 o, CROMERO, ALBINO, CvRAEO, SCHIKFvsio, &c. Nam ,
vbi Gotborum nomen , Valemtir Imperatoris temporibus incre 4.
º bruit; deficiente antiqua nomenclatione Getbae , fuccefIit dein
º ceps noua Gothi, Gotbimi , & fic porro. Vnde decepti antiqui, &
recentiores hiftorici,putauerunt, diuerfis nominibus, diuerfàs gen
: tes notari, Getbasque, a Gotbis (k) differre. De Gepidarum no
t mine tenendum eft: poftquam Gotbi , Berigo rege, ex mediterra
E neis locis,ad littora fàrmatica nauigiis tribùs adpuliffènt, tertium
º, paullo tardius adpulfum, ob tardidatem, quæ(1) Gepamtba ipfis dici- -

5. tur, Gepidarum nomen accepit. Itaque, duo in vnum contra&ta . . -

* Gothica, feu prifca Teutonica vocabula, haud quidem fonant a

* liter, quam hodierna Germanorum Geb bald, Geb bb'emd , cum fe
ſº ftinanter iubemus ire quempiam. De his, vt & de Dacorum co
呜 gnatione, legi poteft BONFINIvs in rebus Hungaricis. Proinde, ex
º facili poterimus colligere, Getbas, & reliquos populos in Euro
ſº, pam , haud aliunde , quam ab oriente veniffè , fucceffuque tem
porum, in Pammomia, aliisque locis, confidendo, regiones excoluis
fè. Nemo enim exiftimarit, terras poft diluuium tam cito, tanta
que multitudine incolarum oppletas illico fuiffè , quanta regnis
โน” conftituendis fuffècerit. Multo minus fieri potuit, vt eædem gen
ſ: tes , femper regiones easdem habitauerint, quas temporibus fe
叫 quioribus tenuerunt , & a fcriptoribus palam, diuerfis vicibus, di
曲 verfimode vocatæ funt: quin potius , lento gradu fa&tum id eft ,
ſ: vt populi fènfim paullatinque, alter poft alterum, ex oriente pro
' greffi, longius in dies, ad incultas regiones proceffèrint ; adeo, vt
3. continua migratione diftri&ti , alter, alteri, pedetentim fucceffè
% rint. quod cum in Europa vniuerfim accidit, tum in primis inGer
º mamia, & Pammomia. Cuius nomine non veniunt modo regiones
- Humgariae, Scepufii , & Tranfiluamiae ; de quibus heic fpeciatim a&tu
}, Ggggg ri
i) Inueterata hæc apud fcriptores opinio eft ; vt Getar , & Gothor , popu
º los vnius ciuitatis faciant. Ita IoRNANDEs, & dux fuus ABLABivs ; IvLivs CAPiTo
A. LiNvs , in Maximino cap. V. SPARTiANvs, in Anton. Caracalla , cap. X.
VoPiscvs, in Probo , cap. XVI. CLAVDIANvs , de bello Getico, quod Gothi
5, cum tamen fuit. PRocopivs, rerum Gothicar. Lib. I. AvsoNivs, Idyll.VII. PRv
DENTivs ; ORosivs ; HIERONYMvs, alii. Nos, cum CLvvERo, & PoNTANo ; quid
quid dicant, OLAvs RvDBECKivs in Atlantica, & GEORGIVS STIERNHIELM, in Anti
(* Cluuerio , facimus, in Daciæ Antiquæ defignatione. -

* k) Atque id ita fane eft.

1) Ex IoRNANDE fabula hæc petita eft.
W * - m) Li
390 - Dauidis Frölichij -

ri fumus ; fed etiam Dalmatiae, Il/yrici , Myfiae , Valachiae, Barzae

riæ, Auflriae, Styriae , reliqua, vt memorant hiftorici. Et tametfi
regiones nequiuerunt tam cito , ob longa, ab oriente , interualfa ,
occupari, replerique ; tamen, ad extremum ita oppletæ funt, vt
populi, partim remigrarint in Afiam , partim in Africam mare
traiecerint. quod in primis Pammomiae , & Germamiae euenit. Ex
his enim, Galliam , Hiffamiam , Italiam , & Britammiam , infeffàs
fuiffe, teftes funt: Celtae , Lomgobardi , Gotbi , Vamdali, & Sa
ᎼᏟ0öᏮᏭᏛ , -

§. IV.
x,,.„, ,.YLTRrant multi veteres , & recentiores hiftorici , qui fbmniabun
*werpøpuli, dis fimiles, adfeuerant , populos illos , qui poftea Pammomiae,
.ேº 盟 Germamiæ, Italiæ, Galliae , Hifpaniae , ciues dederunt, omnes ex
Ä.Ä,infula Scamdauiae, quam PLiNivs (m) Scandiam, Codanoniam ME
ex ßpten- LA (n) a finu Codano , Germani Scbomem , feu pulcbrum traéium
Έ,j. vocant, quamque Damia (Suecia) fibi nunc vindicat, velut ex ab
វ៉ែ ' ftrufo, & frigido maris Baltici & fèptentrionalis angulo, non fe
adpulerint ? cus,atque ex equo Troiano, prorepferint. Cuius fententiæ IoR
NANDES adftipulàns, vagimam quafi multarum' matiomum , eandem
vocat ; quum tamen verum fit, multos populos recentiores , qui
ab oriente venerant, æque in eas partes, inter quas Scamdia iacet,
certis vicibus, concefTiffè , illicque confediffè , Gothor maxime ,
quorum nomen & pofteros, adhuc ibi reperiri, in pofterum recen
febimus. Ex Afia namque in Europam commigrantes, non modo
ve, fus Pammomiam & Germamiam ; fed partim in feptentrionem,
partim in occafum , & meridiem ferebantur. Multi igitur, quum
ad maritima deueniffènt, traie&tis aquis, infulas feptentrionis, &
vliginofàs tetras, occuparunt , & iterum multi inclinarunt ad me
ridiem , fa&toque illuc itinere , & eie&tis, quos offènderunt, inco
lis, ipfi eoufque illic confederunt, dum viciffim ab aliis laceffiti ,
exturbarentur.

$. V.
- Nº. magis probari poteft opinio, perhibentium ex Berofâ illo
3. fi&titio, aliisque fufpeétis auétoribus ; quod complures , &
# 2. præcipuas Europæ regiones poffèderint gubernarintque, focii vi
fione Tui- ginti Tui/comir, quem Mofes (o) Af€emam , filium Gomeri , & Ia
ஃ: pbeti nepotem , dicit. Sed, quoniam magna fe fpecie, magnaque
jì'%.au&toritate, fententia hæc commendat, non modo, quod facris lit
dum * teris non contrait , fed etiam facilior tironibus eft, in addifcendis
VarlıS

m) Libro VIII. Cap. XVI. -

n) Lib. III. c. VI. Àlii legunt SCANDINoviA , quomodo Vossivs. in obferua

tionibus in hunc locum , p. 55o. edit. AbRAHAMI GRONovii , Lugduni Batauor.
Anno MDCCXXII. for. o&aua.
o) Genef. X. 2. 3. Confer huc, antiquæ Germaniæ fcriptores : CLvvERivM ;
ALTHAMERVM ; BEATVM RhENANVM ; AvENTiNvM ; SPERNERVM filium &c.
p) Im
 Prodromus Cbromici Hungar. 39 I
variis Europæ nomenclaturis & dominiis, quam fi ex aliis certio.
ribus, prolixioribus tamen , captuque difficilioribus fundamentis,
deducerentur: (oo) itaque operæ pretium erit, vt digreffiveluti, fin
gulas heic, ad Chorographiam D. Iacobi Schopperi , recenfeamus.
ºſ Poftquam linguarum diuifio, aliquot iam annis præceffiffet,& Nim
rodus inchoato Affyriæ imperio, vicinos populos domans, in vnius
regni formam coegiffèt; tunc, aiunt, Tui/éomem , viginti ftipa
-!
tum fociis confanguineis, Teutomice fecum loquentibus, ex Arme
mia, prima Noacbi , atque filiorum eius, poft diluuium, ftatione,
in Europam adpuliffè , occupatoque primum feptentrione , & ex
§: turbatis incolis, qui ignari oris Teutomici effènt , religionem , &
formam reipublicæ , more fuo , inftituiffe, atque fingulorum fo
ciorum nomina , fingulis familiis, a quibus quæ prognatæ effènt,
impofuiffè. Fuiffè autem nomina fociorum hæc, vt tradunt: Pri
mum diétum fuiffè SCYTHAM , cognomento Prifcum , Principem,
Tuiftomi haud diffimilem. Quare Tvisco, in Tartaria, Mofcouiae
finitima , ad flumen Tamaim , Dom vocant accolæ, primum confe
dit, deinde transtulit fedem verfus Carpatbum, aliter Sueuum, Ger
mamorum olim, & Dacorum, nunc Humgarorum & Polomorum, Ger
zmamorumque, difterminatorem. Hic ScyTHA, traie&to Tamai , to
tam illam regionem, quæ trans flumen in orientem profpicit, occu
pauit, legibusque obftringens gentem, & Scytbiam nominans, vna
cum Magogo,gubernauit. Ab hoc, & ſocio Magog, ſeu Moſok, fi
lio Iapheti , nomen Moféouitæ acceperunt. Mofcouita enim perin
de eft, ac Magog , feu Mofcb, Scytba. Alterum focium aiunt fuiffè
SARMATAM , qui Damubium inter , & Niperum , Ruffiæ fluuium ,
fedem habuit. Tertium DACvM, aliter DANvM , qui Damiam pri
mum fundarit, deinde in meridiem verfus , partim Valacbiam ma
gnam , partim Tramfiluamiam inhabitarit. Hinc Damiam , ad aqui
Jonem; Valacbiam,&Tramffluamiam, Daciam,'ad orientem diétam fuif
fe. Qgartum focium vocant TIBIs cvM,præfeétum illius regionis, quæ
flumen eiusdem nominis circumiacet, quæue poftea Humgaria ad
pellata fit. qui quidem Tihifçus, feu Tiffa aminis, hodieque ifta
regione, labitur, a pifcium multitudine, & foli, quod rigat, fer
tilitate, memorabilis. Qgimtum focium GETHAM, aliter GoTHVM,
vocarunt, qui confcio Tujfcome, Noruegiæ viciniam occuparit co
lueritque , quæ ideo, ab eodem nomen Gotbiae mutuauerit. Sextur,
fèptimur, o&fauus , di&ti fuere MoEsvs, BRIGO, THYNO : quorum
duo pofteriores, Moefi filii fuerunt, patrem in Europam fequuti,
quique eam regionem , quæ a Damubio & Sauo , vfque ad Euxi
num mare procurrit, forte fint indepti. Itaque, Mogfiam a pa
tre nominarunt; quæ poftea in Moefiam fuperiorem, & inferio
rem diuifa fuit. Incolæ eius vocabantur Bofhae, Seruii , ö* Bulgari,
fuperióri ætate, iugo Turcico fubie&ti. Nomum focium dicunt DAL
YATAM , regionis dominum, quæ Moefiam , & Liburmiam contin
gens , Dalmatia dicta fit. Decimum òr vmdecimum aiunt fuiffè , IA
G gg gg 2 DERVM,

oo) Damnofiffimum tironibus compendium, vbi pro Iunone, mtrbem cogun

vur ample&ti, errores poftea erroribus cumulaturi.
392 Dauidis Frölichii '.
servM , & ALBANvM, indeque ortam Albaniam , quae Dalmatiam >
& Epirum interiacet. Duodecimum inquiunt SAvvM , cui Tuifco ,
regionem Pammomiae interamnanæ, Pammomiae Bubaliæ , Rafciae item,
& Bofniæ interfitam, hæreditario iure contulerit. Ab hoc, Satzo
fluuio nomen inditum eft. . Decimum tertium, decimum quartum ,
ût decimum quimtum , PANNONEM fuiffè tradunt , cum fratribus
SALONE, & AzALo, qui Auſtriam, & Hungariam, indepti ſint,
ideoque , ambabus nomen Pammomiae impofitum. Decimum factum
nominant HisTRvM , qui ad lacum Botmicum, Algauiam, Sueuiam ,
Bauariam item fuperiorem, atque Danubii partes anteriores con
federit, indeque Iflri nomen Danubio impofitum. Mifit hic &par
tem aliquam gentis fuæ, in illos tra&us, quos Italia fibi obie&tos
habet, a quibus vfque huc, nomen Hiflriæ increbuit, Decimum
[eptimum , decimum oéiauum, decimum mömum, vigefimum , memo
rant fuiffè ADVLAM, DICLAM, OBALvM , & EPIRVM, quos rex Tri
fco , `ob eorum præclaras dotes, compluribus prouinciis dedit præ
fe&tos & duces. Et Adulas quidem imperitauit inter Oemum,ö^ Rhe
mum , quæ ditio adhuc Adula vocatur. Græciæ autem prouinciam
eonfequutus eft Epirus. Reliqui duo, tenuerunt prouincias in Ger
mamia. Itaque ad hunc modum TvIsco, illas Europæ regiones ,
quæ inter Rbemum , Damubium , Sauum , Tibißtm , Tamaim , Ù*
Euximum mare, iacent , Teutomica gente impleuiffè, occupaffè
que perhibetur. Verum , parentibus horum, fato funétis, pofte
rorum pars haud exigua, a Germanis defeciffè creditur, quæ na
tionibus exteris permixta, nomen & linguam Germamicam com
mutauit. Sed hanc nos Europae diuifionem, fuo loco relinquimus,
neque, feu cuiquam ad credendum obtrudimus, feu ipfi propugna
mus, cum res ea, ficuti diximus, veritatis fit dubiae. (p)

Quomodo Ar, contra fuerit, vt fufius paullo demonftremus, quomodo

ex: Oriem te ex oriente in Europæ regiones , præfertim in noftram Pammo
in Pa: onian . - - - - - - - - - - - -

3,„j„ miam , Germamiamque vicinam , prifèi illi Germamorum populi, mi

que bodier. grationes fuas inftituerint. Caput omnis mutationis in populis
#. Germanicis erat, copia pQpulorum in oriente, queis in dies inua
Ζ. lefcentibus, ob defectum fedium, coa&ti Gotbi & Cimbri cum vici
x/xtf ? nis Tuiféomibus , & Caicis , vt ne fuis molefti amplius effènt, re
ceffèrunt ab eis paullum in Afiam. Sed laceffiti poftea, a bellicofà
gente Afiatica , quum alios quoque quærendarum fedium cauffâ,
pone fequi aduertiffènt , promouerunt pedem vlterius , dum in
Europam ingreffi , Pammomiam , Germaniamque adtingerent. Ita
que vti cognatæ hæ gentes, initio fimul inuicem cohabitabant; ita,
diuerfimode , ex fedibus fuis prioribus, fe proripiebant. Etfi vero
tempus primi ipforum exitus, annis certis diftingui nequit: tamen
lucu

p) Immo vero , mullius : quin potius , tam manifefte falfa , vt nihil vn

quam hiftoriæ infarciri potuerit abfurdius. Nobis certe Poetarum fabulæ, loco
fùnt potiore, quam putida hæc figmenta. Nempe : -

Spectatum admiſi, riſun tencati, amici,

 Prodromus Chromici Humgar. 393
luculenter fatis videre ex hiftoriis eft, alios mox finito bello Tra
iamo; alios, paullo ante Qyri imperium ; alios, eosque plurimos,
ineunte prima Perfàrum monarchia, poft captum Croefum , annis
DXLIII. ante CHRISTI natiuitatem, ex Afia emigraffe; nempe, '
quod a Cyri fatrapis, & militiæ ducibus lacefIiti, tyrannidem eo
rum diutius ferre non poffent. Adeo namque adfii&tas tum bellis
eas gentes fuiffè , fcribunt hiftorici, vt promifcue, viri, feminæ,
& liberi, immenfà multitudine , naues ingreffi , hauriri aquis,
præ onere, perireque cateruatim maluerint, quam bellorum iftas
calamitates tolerare. Notum eft, in primis Gotbor, poft Troia
2/um bellum , haud longe ante Cyri imperium, Afia egreffos, no
uas fedium mutationes inftituißè ; quemadmodum & Dio (q) tra
dit, Gethas, Myfis finitimos, inter Iflrum , & montem Haemum,
*. aliquantifper fediffè. Iam Darii temporibus, DIX. annis ante
CHRISTVM, Damubium Gethæ accolebant, fi HERODOTo (r) qui eos
dem laudat, habenda fides eft. Meminit eorum Strabo (s) etiam,
Immo, non ante Darii tantum, fed etiam ALEXANDRI M.tempora ,
qui annis ducentis prius vixit, in Pannonia regnum conftituerant.
Nam,cum dominari cœpit ALEXANDER M. ait MELANCHTON , (t)
tum in primis , ad petendam pacem coegit regem Getharum ,
cognomento Sirmum , a quo Sirmium ciuitas Pannoniæ, Comita
tusque Sirmienfis , inter Sauum & Danubium, vino eius nominis,
Malaatico nobiliore, memorabilis. Faétum autem id eft , anno
CCCXIII. ante CHRISTVM. . ExSTRABONE refert SCHIKFvsivs; Heme
dor , feu Vemdor, duabus diuerfis vicibas, fedes fibi quæfiuiffè.
Primum , duce Amtemore , traieciffè eos mare Adriaticum , quod
MCLXXIX. annis, ante CHRISTVM , fa&um fuiffè oportet: deim
de , intrafTè in Europam , inftigantibus eosdem comitantibusque
Cimbrir. quorum nomen Hummi etiam , PROCOPIO tefte, tulerunt.
Accidit hoc anteChriftum, anno MCLXvi. Iftis enim temporibus, vt
LAzIvs ex BERoso coniicit, Cimmerii, ex Cimmerio Boſpboro , feu
Taurica Cberfómefo, primis fuis fedibus, pulfi a Gotbis, vna cum du
ce Helono , ad Pœones , in Macedomiam tranſiuerunt ; . . qui
poft inter Sauum , & Damubium confidentes, toti illi regioni Pam
jiomiae nomen adtulerunt: quamuis LAZIvs, (u) Pammomiam ipfa iam
voce Promiæ intelligat. Atque ifta quidem relatio , vero quam fi
millima e(t, Cimbris enim , ex eadem ripa pernofcendæ plagæ fep
tentrionalis, ius & occafionem terra marique , habentibus , du
bium non eft, quin eadem lingua & moribus cognatæ inuicem
gentes, vbi tot béllorum fæuitia, & tyrannide adflictæ fuiffent, ex
H h hh h perien
q) Lib. XV.
f) MELPOMENE , cap. LXIII. & totis poftea tribus capitibus , p. 361. feqq.
Edit. íacobi GRoNowii Ĝraeco-Lat. A. MÖCCXV. Lugduni Batau. fol. vbi cxi
mias gentis laudes legas.
s) Lib. VII. quem locum, fupra dedimus.
t) Chron. Car. Lib. II. III. IV.
ú) Perperam ! tametfi Græcos , in eo errore habeat præambulones 3. qui
Pammones, vülgoPromer adpellant, quodiam animaduertimus, ex DioNsLib.XLlX.
* P• ᏎI 3• Decad. I. Momumentum IX.
394 ' Dauidis Frölichi;
perientia didiciffè , vaftas adhuc, & ampliffimas folitudines in
feptentrionem reftare, in quibus Scythæ vagantes, nusquam diu
fübftiterunt. Par huic & DioDORI SICVLI teftimonium eft, quum
adferit, ex Papblagomia , Mediaque , nonnullas gentes, pulfis
Scytbir, defertäs terras feptemtrionales occupaffè , Scytbarque eie
&tos , rurfus fines Perfiae , quos praediétæ gentes dereliquerant, ad
greffos , vi&oresque Cyrum interemiffè. Refertur id ad annum
DXXVII. ante partum Virginis. Iisdem quoque temporibus, in
citati Heneti, Aſcanii, & Lugii, miſſa Aſia minore, Cimbros po
ne fequebantur. Acceffèrunt his alii , moribus & lingua fimiles,
circa mare Caffium, quales erant Teutomer, Arii , Daci, feu Dacii,
Getae, Alami, Saffomes, Vamdali , Burgumdiomer , qui cum Rugir &
Gepidir, a Ptolemaeo in Gotbis cenfentur. Enim vero , copiofos
fuiffè populos liquet, non modo ex frequentia incolarum , qui
bus vaftas,& ingentes terras oppleuerunt ; fed etiam , quod expu
lerunt Scythas, quorum tunc robur , & multitudo propemodum
immenfa fuit. Nec dubium eft, quin hos plures fequuti fint,
quum cognofcerent, quam bene, qui præceffèrunt, profecerint,
quodque regiones adhuc fupereffènt, nemini inhabitatæ. Non
fecus, quam infulæ , quæ maiorum noftrorum temporibus dete
čtae funt, fenfim, paullatimque habitatoribus funt exculte Et
quoniam migratio populorum, quos adtigimus , in longinquis
prouinciis, haud celeriter , fed gradatim tantum proceffit : itaque
confederunt ante omnia ad Tauricam Cberfómefum , penes lacum
AMaeotidem , in confluente maris Euximi. Vnde nomen Borbbori,
Cimerii , adhuc dum ibi obuium; certumque eft , diu illic Gothos
incoluiffe , poftquam expulerunt Cimbror; vt alias oftendimus.
Erat in Taurica Cberfòmefo vrbs celebris, quam Tbeodofiam falfo féri
ptores dixerunt. Demofiemes enim vocat Teudofiam, hoc eft, Teutfch.
baufem , quam adhuc auorum noftrorum ætate, vrbs Gemua pof
fedit, antequam execrabilis ille tyrrannus Muhamedus , occupato
Bifâmtio , hos etiam populos conuulfiffèt. Sunt , qui conftanter
adfirment , (v) dari illic adhucdum Gotbor , qui Germanica lo
quantur. Inter alios, meminit SCHIKFvsivs in Chronico Silefiæ,
audiuife MELANCHToNEM, a BIRKHEINERo Noribergenfi, quem
admodum mercatores Noribergenfes, dum cum Vemetis , in Cre
tam , & Cyprum nauigaffènt, infauftis ventis abrepti , & ad ma
ris Aegaei vsque litus adpulfi, haud procul a Bospboro Tbracico e
merferint. Illic, nec hominum , nec terræ gnaros, quum hinc in
de errabundi , puerum, currum ducentem , cantantemque emi
nus obferuaffènt , accedentes ei propius, didiciffè , Germanicum
eum hymnum modulari: adtonitis fimiles, & nefcio , quod fpe
&trum metuentibus , quum poftea , vndenam effèt , vernacula
eundem lingua interrogaffènt, refpondiffe adolefcentem Teutouice,
monftrato colle proximo, haud procul ab eo fibi patriam effè,
ibidemque Gotbor, gentem fuam incolere , & nullius rei magis in
w - Са

v) Adi BvsBECKIVM , Epiftolama Turc. IV.

x) Hun
 Prodromus Cbromici Humgar. . . 395
t ea valle , quam falis egere, ideoque defeétum aliunde penfaturos,
& per inclinantem au&tumnum , antequam itinera gelu hiemis ob
duruerunt, adportare fibi debere. -

. $. VII,
Vin & veteres Teutomes , in Tamfiluamia , Gothorum , Getba- .
rumque funt reliquiæ, quos Tävcydibis, ante, & fub im- j? ‫ה‬
perio Masedomico , in iisdem prouinciis longe lateque fuiffè domi- iiìTtäfii
natos , commemorat, qui nominis Saxomici gloriam , haud im
merito ambiunt. Nam refert lingua ipforumi, prifcum illud di-§.3,3“
- - Saxones
- -

cendi genus Saxomicum , tametfi ab illo, quod hodie foret in Sa. adpellantur,
-.*comia inferiori ,, qui
M. imperatore in multis
terras difcrepet.
has numquamQuöd enimexvelSaxomia
viderat, a CARoLo
de- £?*
&P
*r**
du&ti 5 vel ex Hameliticis pueris, quos, feu murium aliquis vena
tor , íeu malus quiscunque genius, in montem A. MCCLXXXII.
feduxerit, occulto meatu ifthuc venerint, demonftrari poteft (x)
numquam. Ceterum Gotbi, Tramfiluamiam gloriofe adeo obtine
bant, vt a finibus eiusdem DARIVM Hjflaffem , Perfàrum regem,
integro cum exercitu, propulfarint. Immo annis ducentis, po
ftea , Lyfimacbum , ALEXANDRI M. ducem, & fucceffòrem in Thra
cia , & Dacia , non ceciderunt modo fæpius, fed captiuum etiam
duxerunt, pofteaque ornatum muneribus, liberum dimiferunt.
Refertur id ad annum CCCXX. ante CHRnsYvM natum. Inde fit,
vt in agro Devenfi, & Varbelyemfi,numi fubinde reperiantur, cum
iconibus LysIMACHI , ALEXANDRI M. DARII , PERGAMI , MILONIS,
CROToNIATAE , HERCVLIS , SEMIRAMIDIS , CoTisoNis , aliorum- .
que, id genus, prifcorum heroum , quorum ne nomina quidem
reperias in hiftoriis. Gotbinorum praeterea ; ad Carpathum orien
talem, feptentrionalemque, TACITvs (y) & PTOLOMAEvs, memi
nerunt, quorum nomine, partim Tranfiluanos intelligas, partim
Scepuſios, aliosque Hungaros , qui Carpatbum accolunt. Itaque
ad metallicos refert eos TAciTvs, (z) vt hodiedum in montibus
' Tanfiluaniæ, quæ Carpatbi iuga funt, & Marmatiæ accedunt, me
talli fodinas reperias. Idem & de Scepufii locis adfirmarim , quos
propius ad Carpathum occupant Neudorffienfès , Vagemdriffenfër,
Dobſauienſes, Smolnicenſes , Gölnieenſes, Suedlen/es: vlterius item
Scbemmicemfes , Cremmicenfès , Neofolienfès , reliqui. Immo ver9 ,
propius ólim ad prærupta montium Carpatbiorum , qua ferri fo
- º H h hh h 2 dinas

x) Hungaros profe&o , rerum in Tramfiluamia dominos , inufitatum hoc,

& inexfpc&tätum immigrationis genus, latere nequiuiffet , qui ad 9mnem popu
lorum, `circumquoque habitantium , finesque fuos contemerantium , motum
fuerunt adtentiffimi. Legefis , dc genuinis Saxonum , feu Germanorum in
Tranfiluania, originihus, ToPPELTivM , & eo recentiorem , FRANck a Francken
feim. quorum , egregiam habet mentionem, LEIBNITZiys in Otio Hannouerano,
p. 84 ſeqq. Conferaturitem, MARTINI Schoockii Fabula Hamelenfis, Gröningæ.
A. 1662. form. 12. -

y) Germ. c. XLIII, 3. - -

2) Gothimi, inquit, quo magis pudeat , ferrum effódiunt. l. c.

 396 Dauidis Frdlicbii
dinas fuiffè cultas, arguunt, cum nomina , tum veftigia operarum,
cuniculorumque, in Schlakemdorffiami , Kafnarcemfibus , & Leibicia
mi, montibus, paflim occurrentium. Præterea , vlterius quoque
progreffæ gentes Gotbicæ & Hemeticae , occuparunt Pammomiam occi- .
dentalem , cum haud exigua parte Germamiae. Oppreffèrunt hos
poftea, deleruntque propemodum Hummi, duce ATTILA ; quum
tamen Gothi, easdem Pammomiar , aliquot centenis annis, contra
vim tuiti Romamorum , vitam, atque facultates oppofuerint, mul
totiesque domati a Romamis , feruitutem haud prius exuerint ,
quam ad annum CCCLXXXII. ante Seruatorem natum : vbi, fu
gato, & in tugurio rufticano, combufto VALENTE imperatore, ex
ercitum eius proftrauerunt. Tertio, poft demortuum ATTILAM,
anno, Hummorum denuo potiti , Pammomiam poftliminio occupa
runt Gotbi. Deficientibus enim ab Hummi r, 1/elamir, & Tbeodomir,
ducibus Qflrogotbicis, vt & Gepidarum rege Ardericio ; tametfi ma
gna vi, Humimi , Oftrogothos & Gepidas, reducere ad obfequia
adlaborarint ; tamen ab eis fuperati, & partim cæfi , partim in
Scytbiam verfus Pomtum , in priftinam patriam fuam, repulfi funt.
Soli enim Gepidae , caefis triginta millibus Hummorum, ELLAcvM ,
Attilæ filium, fimul occiderunt. Parta vi&toria , OJlrogotbi , Pam
nomiam , Daciam ripenfem Gepidae , occuparunt, retinueruntque
annis plus minus centum ; vsque ad IvsTINIANI imperium, quo
ineunte, Oftrogothi rurfus ab Hummir , a Lomgobardir Gepidæ, par
tim cæfi , partim fubiugati funt.
§. VIII.
Qutler o- Strogotborum reliquias, Cumamor putat LAZivs, & Bofiio*; qui
Jima Populi tamen Germami non funt. Gepidarum autem reliqui, tene
: bant valles Carpatbi, a quibus tefte Lazio, Procopio , & aliis , Ge.
Âï.pidia vocabatur ille tractus , (a) qui hodie Scepufiemf, Sarofiemfi,
rint, atque Liptouienfi , Aruemfi , Thurocemfi , Tremgfimiemfi, Nitriemf, Abauj
: ನಿ! uarienfi, Tormenfi, ör Pofomienfi Comitatibus , diſtinquitur. Im
Ä' § mutato poftea nomine Gepidi« , in Gepgfiam , Chepufiam , fequio
germanis ribus temporibus Septyfium diétum fuit. Pro eo nonnulli fcribunt
魏? **** Zepufium, Cepufium, Scepufium , vel Szepufium. Incolæ autem Ze
- pufii , pro Gepidis adpellabantur, mutatis aliquando litteris per
Amtithefim , aut prauam pronunciationem , peregrinæ alicuius gen
tis, in hifce , & vicinis partibus olim commorantis: in primis ve
ro Italicae , a qua & oppidum Wallemdorff, hoc eft, Italorum vi- .
cur , fuum nomen fibi acquifiuit. ltali enim, dum mollius loqui
ftudent, fæpe s pro g proferunt. Immo in lingua etiam Humgari
ca metaplafmi in litterarum & fyllabarum transformatione , rece
ptiffimi funt. Nonnulli noftratium peregrini in antiquitatibus,
' Sepufium deriuare volunt, a fepibus , quod tra&tus hic fèpis inftar,
monte Carpatbo circumdatus eflè videtur. Germanicam autem vo
culam

a) Audacius ifta , quam verofimilius , Gepidarum fuorum amore , auétor

adfirmat. Nos, quid de Scepufiorum originibus fentiamus , in Hiftoria cius
Comitatus, Operis noftri Tomo VI. expromemus.
 o
~

Prodromus Cbromici Humgar, 397

culam Zips, deducunt a Zippel, ſeu fimbria, ſiquidem terminum
tenet Hungaria. Etſi, logica docente, vnius nominis diuerſe da
ri poflunt notationes, veroque eft fimile, ex argumento compara
torum etymologias has defumi : tamen allufiuæ mihi, iocofæque
& ridiculæ effè videntur ; quæ tametfi veræ non funt, fed tantum
adparentes ; tamen fuam habent, in declaranda re, fiue vtili
tatem, fiue iucunditatem. Nobis itaque placet notio, quæ a Ge
º pidis deducitur ; tum quodantiquiffima ea eft, veriffimaque; tum,
º: quod ab omnibus fide dignis fcriptoribus adprobatur ; licet vulgo
i abfurda, inconueniens, & præpoftera videatur. At voces, fem
per varias pati mutationes , quis eruditorum ignorat?
§. IX.
ILli autem Germani, qui infra Poßmium , trans-Danubium , cir- „ r„.
ca Sempromium , Jaurimum & Comaromium fedent, originem qий
Romamorum Leg. X. Germanica, ducunt, (b) quæ in regionem i- Panu*iu*
ſtam, in primis inſulam Schütt, ſeu Scythican, collocata, tuen-"
dæ a Quadis , Pammomiæ inuigilabat. Poft hanc,& Heruli, Germa
nicæ nationes ifthuc accefferunt. Inde, Auflriaci quoque Transda
nubiana hæc loca , & quæ Auflriae fines contingunt, ciuibus adau
xerunt, Legio XIV. Romanorum, ftatiuis intra Budam & Vefpri
mium habitis, procul dubio , ciuitatibus nonnullis adiacentibus,
nomen dedit. Buda enim, a vocula Gerinanorum Badem, (c) di
citur : quippe, baiis, quas Bad Germani vocant, exundans. Ve
/primium vero, a Weisbrum , eo quod hodieque, fub veteri arce E
pifcopali, fontem oftendat, qui Germanis Weisbrumm vocatur.
s
---

$. Х.
.
sº
Ermanorumvero, qui Cremmitium , Scbemmicium , Neoßlium ,& v/a, &.:
reliquas montanas vrbes incolunt, primores erant Mifhici , rint Teuto
º metallorum colendorum cauffâ eo delati. ' Hodie tamen, reperias ”:
Styrior quoque, Carinthior , Tyrolior , & Auflriacor , quorum & ìììììììì,
1iiiguam adfe&tant indigenæ : quippe, præcipuis Cameræ Regiæ præ
fe&is, ex Auflria, inter ipfos degentibus. Illi etiam, qui monta
' nas Scepufienfer incolunt, vti Svedleriemfer, Schmolmicemfer, Gölmi
cenſer, Wagendriſſelenſe: , Einſidelenſes, Stoffenſe: , Topſauienſes,
imitantur Auftriaca ; fed corrupte nimis , & præpoftere. Cuius
modi dicendi genus induxerunt, partim prifci montanarum rerum
præfe&i, qui ex Auflria venerant; partim incolæ, vbi rei metal
Ii i i i licæ
b) Quia hæc regio , veteribus, Deférta Boiorum , dicitur ; fæpius venit in
mentem, de Boicis, Germanorum huiatum originibus, fufpicari. Neque tamen
vero fimilibus conie&turis aliis ;velim contraire.
c) At vero Germani , non Budam , fed Qfem adpelant, a furnis calcis exu
rendæ fa&tos, arceffito vocabulo. Quid autem cum BoNfiNio egeris , a Budi
mis populis ; quid? cum THvRocio, a fratre Attilæ Buda, idem deriuantis. Vide,
LAzyvM de Rep. Romana Lib. XII. Se. II. cap. XIII. initio, & Operis noftri ToM.
Ill. De Buda noua. t

IJecad. I. Monumentum IX.

398 1)auidis Frölichi;
- licæ gratia , in vicinas montanas vrbes, commigrantes, & fermo.
ne Auflriaco illic confueto , imbuti, domum viciffim ad fùos redie
runt. Nihilo tamen minus, horum quoque, vt & reliquorum Sce
pufiorum , maiores Gepidae erant. -

Ş. XI.
De peteri §ಳ್ಲ! vero a Gothis, Gepidae, vbi longe lateque Europam, vi
Scepufiorũ êibus diuerfis , peragrarunt, gefto, cum exteris populis, bel
aigrajowe
© bellis.
lo grauiffimo,
que ripa Damubiifubftiterunt aliquantifper
, in Pomeramia, in , Tranfiluamia
Lituamia , in vtra
Pruffa , maxime cir
ca Gedamum, & Elbingam ; in Polomia item , atque circa Viflulam
paffim, dum integros Carpathi montes , vallesque , inde a Viflule
primordiis, hodie ducatu Tefébimemfi in Silefia , vfque in Humgariam,
vt di&um eft, coloniis oppleuiffènt. de quibus fufe fcriptores hifto.
rici. Gothor, Vamdalor, Framcor, & Longobardor, Germaniam in
tus & extus inhabitaffè , teftatur ante alios IoRNANDEs Gotus ,
qui ad annum Chrifti DL. vitam duxit. Daci vero, alias Dai, &
Dami, au&tore IvsTiNo, pars Gothorum , ideoque anteceffòres
Tranfiluanorum, Germaniam, TACITI ætate, nondum incoluerunt,
quemadmodum ex libro eius, initio ftatim, liquet ; quum a Ger
mamia ipfos, veluti finitimas gentes feparet, his verbis: Germamia
ommis &c. a Sarmatis Dacirque mutuo metu, aut moribus fèparatur.
Quod & de Getbir tenendum, qui etfi tempeftiue ad Damubium ,
extra Germamiae tamen fines, adpulerint ; tamen nondum Germamis
noti fuerunt: quemadmodum & Damorum, feu Daorum nomina,ad
mare Balticum , vbi nunc Damia, & Suedia eft , habitantium, ante
ANTONII Imper. tempora, vt ex PTOLEMAEO, fcriptore ætatis eius,
colligi poteft, obfcura fuerunt, mox poftea illuftranda.
- §. XII.
Qua Daco- Fgebant autem intra Pammomiam , & Damubium , CoRNELII
rum ſe- TACITi temporibus, qui prætoris dignitate , imperante Do
震 :1് mitiano , perfungebatur, vt ex Diome difëimus. Ait enim hic,
激 Decebalum regem , Daciæ, feu Valachiae , & Tramfiluamiae domi
num , Romamor , annis fedecim, bello multum adflixiffè , idque
anno quartodecimo poft Coff. & Imp. Domitianum , nempe
LXXXVIII. virginei partus, primum accidiffe. TRAiANvs Imp,
cum Dacir, ad Damubium ,annis quinque dimicabat, (d) atque , vt
regem ipforum, Decebalum, eo premeret grauius , Danubium
ponte iunxit, e quadrato lapide, arte fumma, immenfo labore ,
fumtuque infano. Erat enim innixus (e) pillis viginti, altus pedes
quin
d) Confule omnino , Amaleéfa Lapidum J^etu/forum STEPHANI ZAMOsii
cap. II. & III. item , LAvRENTii ToppELTINI , Origines & Occafus Tranfiluaniæ,
paffim : vt TRösTERvM taceam.
c) Haufta hæc funt ex DioNis Lib. LXVIII. p. 776. fed, quam præter omnem
fidem fint fcripta, ex MARSIGLII Danubiali Operè conftat. * ToMoII. p. 25. feqq.
quod fæpius moncmus. º
 Prodromus Cbromici Humgar. 399
"A
quinquagenos, latus fèxagenos, fingulis pilis paffibus centenis ,
feptuagenisque a fe inuicem diftantibus, quarum fingulas alti for
nices committebant: opus iure merito , feptem mundi miraculis
adnumerandum. Nam , neque flumen deriuari aliorfum poterat,
& ob ripas vtrinque vliginofas & lacuftres, cum imbribus in
tumuit , maris potius, quam fluuii dedit fpeciem : quodque inter
montes praeruptos claufum impeditur , furit prorumpitque tanto
impetu, tantaque aquarum vi, vt nulli facile pontes his in angu
{tiis queant fuperinftrui. Ex his facile eft ad colligendum, prifco
' rum virtuti Romanorum fortiffima quæque cedere debuiffè. Eodem
ponte, biennio vix celerius exftru&tò, transduxit TRAIANvs exer
: citum , profligatoque Decebalo, regiam eius diripuit, grandi the
fauro , quem Decebalus in fluuio Sergetia occultauerat, potitus.
Eapropter, perturbatus Decebalur , toxico fibi mortem confciuit.
. Traiamaur autem peraéta tam infigni Dacorum clade , pontem vicif
fim (f) disiecit, vti Xipliilimur tradit. Alii ab HADRiANo, fucef
fore Traiani, disieétum föribunt, vel quod honorem tantum Tra
iano inuiderit, (erat enim homo inuidus) vel ideo , vt ne Seruia,
hodie Bulgaria, feu Myfia fuperior, aliæque trans Danubium , a
Romanis occupatæ prouinciæ, a Dacis opprimerentur , Romanæ
que legiones deturbarentur. Sed retauratum viciim a IvsTINo
imperatore, quadringentis annis poftea , vult ProcoPivs. BoN
FINivs & LAZIvs, fua ætate adhuc aliquas pontis reliquias exftitiffè
fcribunt: quemadmodum & in mappis Pannoniæ hodiernis, Da
amttbio ad Seuerimum , aliis Seueriamum , feu Sebafum , aut Sebacium,
vrbem , a Geographis verba hæc, cum fignis nonnullis adponun
tur: Pomtis Traiami vefligia. Vtrum vero rudera haec hodieque
illic vifantur, nec ex hiftoricis recentioribus, nec ex peregrinato
ribus hucdum difcere potui. (g) TRAiANvs poftea viétoria potitus,
in Daciam Romanas deduxit colonias ; quarum reliquiæ in Vala
cbis Tranfiluanis, adhuc fuperfunt: quippe, qui Romami oris qua
lemcunque fpeciem adhuc (h) referunt, licet corruptam.
*… S. XIII.
TYVcunt autem Valacbi ortum a FLACCO , Romano præfide, a or,, r,...
quo tota poft regio Valachia diéta fuit. Ex eo enim tem- fijgnerus.
Valachorũ.
pore, quo prouinciæ Flaccus præfedit, quæ a Damubio, vfque in
Scytbiam extenfà erat, nouimus indubitato, Flacciam vocatam fuif
fe, neque aliunde, quam a linguæ corruptione, Valacbiae poftea no
men accepiffè. Nam non mores tantum , & ftatuta Romanorum
Iiiii 2 Va

f) Minime ! fub HADRiANo difturbatas pontis partes fuperiores , idem Xi

PHILiNvs fcribit. quod monendum erat, ne filentium noftrum, errori Fröli
cbiamo videretur patrocinari , quem ipfe recantauit. -

g) Noftra ætate, demonftrauit ea MARSIGLivs, in Oper. Danubiali, loco nunc

citato. Vide præterea, quæ de ponte hoc erudite disquirit, IvsTvs Lipsivs Lib.
III. de Magnitudine Romana, Cap. XIII.
h) Meminit Linguæ Valacbicæ ToppELTiNvs , Originum Tranfilvan. Cap.
IX. p. 71. Et TRöstERvs paffim. -
 4oo 1)auidis Frölicbii
Valacbi, fed, vt di&um eft, voces etiam retinent, quæ latini
ſermonis ſunt vernaculae. Proinde ſunt, qui Valoehos, & Vala:
cbo, eosdem effe putant, cum Vofféis , Latii olim incolis, Sed
non eft, cur tam follicite in notionis originem inquiramus »'quum
vel a Wabiem , vel WeJcbem (g) Germänorum , opportune poß
fit deriuari. Alioquin éx hiftoricis conftat, ANToNivM Pium Imp.
rebelles Dacor, anno CLIV. poft natum feruatorem, feliciter re
preffiífè.
S. XIV.
guoted; T Apfu temporum, Dacorum nomen, in Germaniam quoqueper
號 £, L figit. Enim véro, occupatis infulis feptentrionalibus , diu
proceſſorint? de poſſeſſione, cum indigenis, decertarunt, cum Sueuis in pri
mis, quorum pars haud poftrema Iulii, & Augufli temporibus, par
tim in maritimia loca, vbi iam Pomeramia eft; partim ad Rbemum »
conceffit. Immo, & inter fe diuifi eoufque diffidebant, dum Da
ci & Dami, occupata prifcorum Cimbrorum Cberfùmefo , cui h9die
Damiae & Iutlamdiæ, nomen, famam incolarum veterum deleuiffent,
Gotbis interim, adiacentes infulas, magnamque partem Suediae in*
tercipientibus, Manfèrunt tamen Sueuorum antiquiorum nonnulli,
iisdem iftis regionibus, a quibus nomen Suecicum manauit. '

§. XV.
Diſcrimen H hi feptemtrionales Gotbi , vti antea di&um eft, Dacorum
Qſtrogºthº- ad Pontum in Afia, accolæ, qui apud Damor, & Suedor po
yut;£* ftea in Qflrogotbor , & Vifigotbos , diftinguebantur. Eodem hoc
£*££;nomine & illi Gotbi, qui ifi patriâ manferünt, diftin&i, ingentem
Ëtrique con- famam , rebus præclare geftis, meruerunt, Qflrogothis nempe in
ßderis* * Pammomia , in Hiffamia Vjfigotbir, conftituto imperio, immo & in
Aquitamia , & Gallia Narbomemfi, aliquantifper dominantibus.

§. XVI. \

$j***** A Lioquin Gotbi; , vulg9 Burgumdiomes qugque & Vamdali, Ala

6 માઈ. mi item , & Rugi , Qfi, atque Heruli , Myique, accenfentur.
fiquitus nu- Germanico hi ore loquebantur, & Pammomiam diuerfimode inhabi
:ே tabant. Habebant res fuas, in Pammomia multoties, & Galli , cum
#:: Boiis, Senonibus, Cimbris, Brennis, òr Longobardir » item, Fram
rinj t
ci Saxom
inbabita- bus Germ
er, fi
vi expul amicæmciuita
, parti fponttis omne
e egref doneum
fi,s ;prim partimas
c, finit im ab hoft
regio nesi
Germamiae , & Italiam , deinde remotiores, Galliam puta, Hiffa
miam , & Africam , infeftis armis adorti, illic fedes pofuerunt.
Quomodo id faétum fit, breuitatis cauffà præterimus, inftituti no
ftri memores, cuius non eft , talibus hic immorari, Sunt, qui
præcipua quæuis, luculenter adfignarunt, in primis PEvcERvs, vbi
-
mOn

- i) Omnium optime a Slauico J}7acb , quod Italum notat, hoc , quid

quid eft nominis, deriuaueris ; fiue gentem exiftimes, fiue regionem. Ita ve
r9 , fequiore tempore, a Iazygibus Metamaffi* cisTibifcum colentibus, adpellatos
fuiffe crcdo. - “ v.

a º
 Prodromus Chromici Humgar. 4O1
non plane nil reperias. Plura occurrunt in MüNsTERi Cofmogra
phia, editionis recentioris, quæ correctior eft, & au&tior. Ha&e-
nus itaque oftendere , Leéiori Bemeuolo , connitebamur, tum ex
veris quibusdam praefumtionibus, e diuinioribus litteris depromtis,
tum ex (olidis hiftoricorum, fide digniffimorum, teftimoniis, qui
nam primi, iidemque antiquiffimi Germami in Pammomia , eorum
que maxime, qui in Tranfiluamia , Humgaria , Scepufio , Germani
ca loquuntur, maiores, fuerint , & propagatores: vnde item, &
quibus temporibus, ad has oras peruenerint? Nunc porro, in
dicandum fuerit; qui regionis huius primi, ante memoratos Getar,
feu Germamor prifcos, incolæ? qualesue populi, fub, & poft Go
tborum æuum, heic imperarint? vnde item Pammomia , & deinceps
Humgaria, adpellata 5 & quam variis nominibus Humgarica gens
fuerit infignita?
)º §. XVII.
{Juomodo
Ommuni more receptum eft, vt, qui vel prædicare fuos ?gloriam ako.
vel commentari de eis, quod memoria pofteritatis dignumjÂÃÄ.
eft, conftituunt, hi pene omnes, etiam do&iffimi quiuis, gen- zvin
icent h
tem fuam autocbtomem , nullaque ex extera natione, fed ex eo,
quem incolit, loco, & patria, inde a primis , qui reuolui memo
ria poffùnt, temporibus, prognatam aiant. quod in Graecis fa&tita
runt Athemiemfer, & Tbebami ; aborigines in Italia. Qui autem al
tius fapuerunt , nefcio , qua ridicula antiquitatis affe&tione , ali
quot millenis annis prius, quam mundus cœpiffèt, fuiffè fuos fin
xerunt. Eodem crimine Arcadii, 7rgooreAfivus femet adpellabant; de
quibus nec tempus dicendi eft, nec locus. . Atque fuperba æque ,
fitium ferace antiquitatis æftimatione,poffèt etiam prima Pammonio
rum origo , non fecus ac aliorum , idque fundamento forfitan fo•
lidiori, aufpicaciorique opera, inde a retrufiffimis temporibus ar
ceffi : tametfi haud negauerimus , fubinde extitiffè, qui fe iis, ri
tu inquilinorum, admifèuerint. Sed mittam nunc ifta , vt ne ve
teri illi , de prærogatiua antiquitatis populorum difçeptationi, lo
cum facere videar. Nam vt alios præteream, Ægyptiis certe, vi
tio olim vertebatur, quod in negotio confimili, contra Iudæor »
Phryger, & Scythar, difputantes, nouam procuderint Cbronologiam ,
id qüod ex IvsTiNo, & HERODOTO condifcas, Quin & Scy
abai, a reliquis populis,cenforia virgula notatos fuiffè legas, quod
fe omnium terrärüm orbis populorum,& antiquifíimos profiteren
tur & optimos ; id fimul comminiſcentes, fefe, cum primum mun
dus ex chao digefto , aut igne , aut aqua, conderetur , procreatos
fuiffe. Græci certe, peculiari erant fuperbia erga alias gentes ex
teras. Quare, ipfis primam humani generis LAERTivs adfcribit o
Kkkkk | rigi
k) EvTERPE, cap. II. p. 89. vbi ឌីរ៊ិក Ægyptii , antiquitatis palmam, ridi -

culo addu&i experimento, Phrygiis concedunt T Sed apud IvstuNVM , cx ea con•

certatione, Scytbae fuperiores fere abeunt.
* '* Decad. I, Mquumentum IX.
4O2 Dauidis Frölicbii.
riginem. Itaque, gentes reliquas,contemtim, barbaror adpellabant,
hòc eft, feros & intra&tabiles , iuxta fermonem Ebraeum, (1) be
(tiisque haud abfimiles ; tametfi aliam STRABO (*) voci illi origi.
nem, a dura, & inculta lingua, conciliet. Ex iisdem Græcis, A
tbemiemfer,pari in vicinas gentes contemtu , multa Arcadior, Argi
vor, atque Tbebamor contumelia adficiebant; ipfi, ab his, æqua vi
ciffim, vt fieri folet, defpicatus talione , repetiti. Enim vero, cum
Atbemiemfir fe nullo ex alio loco, quam in quo degerent, ortos,
adeoque autochthones effè gloriarentur, eo moti Arcades, natales fuos
ipfo cælo, lunaque antiquiores referebant. Quapropter, hos co
* gnati ipforum, vti aiunt, Cetei , fiue Latimi, in Italia imitantes,
Aborigines adfe&tant nominari. Nam quod ad ipforum fpe&at co
gnatiónem, Latini, au&tore Suida, a Ceteis orti, aliud nomen, a
Latio regione, acceperunt; Ceteis interim & Arcadibus, vtrisque
a Cethim , natales fuos deriuantibus. Sed abrumpamus heic filum ,
vt ineptæ opiniones, eo præpediantur facilius, in primis veterum
Pbilofopborum , qui Aubamo tefte, homines & beftias, in meridiona
libus prouinciis, in Ægypto , & Æthiopia, primo omnium ortos
fabulantur. Qua opinione, duétus forte Diodorus quoque, Æthio
pes,antiquitate aliis omnibus populis anteponit. Cauendum etiam
ne recoétis rurfus BERosi, fuppofititii illius, aliorumque id genus
fabulis, alia vetuftiora certioraque fundamenta facrarum littera
rum poftponantur. At iufto forte plus, narrationi huic indulfimus,
§. XVIII.
‫ه‬aaaa‫اﺱی م‬ -vidduid
horum ,tif quæ de veterum difceptationibus adtu
а дио Нин- mus, vero tamen fimile eft, funtque plures , qui adferant,
::::. exTcriptoribus, in primis LAzivs, & BERTIys, Pammomiam, poft di
Ἀ, luuium mox inhabitatam, primos omnium incolas Paemor, fiue Pam
inbabitata, momior habuiffè. BoissARDvs (m) Pammomem , filium Iapbeti, annis
黛„?* CLV. poft diluuium, primum ante alios, heic c9pfidentem, Pammo
Ë, miae nomen dediffe arbitratur. Alii, pro filio Moefi , Semique pro
nepote habent Pannonem. Primum etiam regem prouinciæ Pammo
mem vocatum volunt , BERosvs, PTOLEMAEvs, DION , & METHo
Divs. BoNFiNivs,& HIERON, ORTELivs, aliique Pammomiam, non tam
a primo domino , quam a monte Pammomio di&am putant; qui in
ter Dotim, feu Tatam, & inter Iaurinum fitus, D. Martini Epifco
pi, natione Pannonii, templo, quod in vertice oftendit, nobilita
tuseft. A Pæome, filio Emdimiomir, qui Græcorum ducem agebat in
Macedonia, partum id nominis, tradit Herodotur, & Paufàmiar.
Cui
l) Ita CHRISTIANvs BECMANvs, in Originibus Lingua Latina, in voce Bar
barus, p. 287. fequen.
*) Lib. I. 14.
m) In Hiftoria Chronologica Pannoniae, p. 1. quam TheodoRvs de BR r ,
Tabula Chorographica, & iconibus, illuftratam euulgauit , Francofurti, Anno
MDXCVI. for. quadrip. Iterabatur cditio inibi, A. MDCVIII.
n) Alii
ੀ:
Prodromus Cbromici Humgar. - 403
, (!!
Cui vltimae opinioni: quippe, nec Lazio, nec BERTIo contrariae,
l. adftipulor & ipfe ego. (n) !

º, § XIX.
f, * Omen Peon, vti ex HoMero, FvRIPIDE, THvcyDIDEque di-retu Pan
#|| fcimus, antiquiffimum, Græcis lu&tatorem ftrenuum , & qui 3j;';:
pugnas ardeat , fignificat. Quodfi vocabulum id Græcum eft, haud : ്.
｡
, Cº.
difficile erit ad colligendum, linguam Pammomiorum Graeeamicam (o) $emige ex
aksi quadantenus fuiffè, ipfòsque a Graeci, propagatos, ripas primùmì*******
វ៉ារៈ -
Strymomir, Macedoniæ finitimas, infèdiffè; quippe quas, iàmTHv.
វៈ cyDIDIs aetate incoluerunt. Poftea, vbi a Siriihome Ienfim paulla
t. timque recedentes: Poeomii, 'Damubio adpropinquarunt, vocata eft
0．
regio, quem occuparunt, Pammomia, nomine priori paullum im
vti.
mutato. A Graecis his populis,& Belgradum nomen indeptum, dum
i:
Alba-Græca nominatur. Albam-Iuliam vero,Tranfiluanorum metro
Vºiſ,
polim, & Alban-Regalem BoNFINIvs (p) a Leucir, ſeu Albanis, Grae
ti
cis nempe,quia Scytbis orti, Afiam incoluerunt, deriuat. Quemad
mº
modum alii etiam Graeci, Pammomiae ciues dederunt; vti AGRIANI,
qui Agriam reliquerunt, & Baflarmae Macedones, temporibus AI E
﹑ XANDRI M. & hoc mortuo, Gallo-Greci, qui ex Gallis (ſeu Galla
J血恋
tis, aliter Cvltir , quorum nomine omnes illæ nationes veniebant,
i; quæ ea loca, vbi nunc Galli, & Germani degunt, incolebant ) &
llit:
ex Graecir , mixtum quoddam populi genus, exftiterunt. Nimi
rum, poftquam eie&is ex Italia Bremmo, & Camillo, horum popu- \
lares Galatæ , templum Delpbicum Apolimis expilaffènt, idoli ,
quod fpoliauerant, furore, in varias regiones difperfi , pars cum
Bremmo in Afiam tranfiit, pars in Pammoniam,verfus Jfirum cum tri
buno Batbanacio, vti LIvivs & ATHENAEvs memorant. "Inde no
men Batbieifi, Comitatus fortitus eft. Miftis ita, ex Graeco Galli&,
feu Gallatis, lingua quoque mifta fuit, aliis Graece, aliis Germamice
- Kkkkk 2 loquen
n) Alii Pammoniam , diétam a pannis volunt ; quod Pannones veftes gere
rent ex variis pannis conſutas ac variegatas. Vid. CASAvsonvm, ad SuetoniiAv
GvsTvM Cap.XXI. quod ille ex Dionis CAssii Lib. Hift. XLVX. haufit: cuius
locum fuum fecit LAzivs, de Migrat. Gentium, ad Lib. IV. p. 12. Neque filen
' di funt , qui a pame repetunt Pammoniorum vocabulum ; quód COrUlIIl rC«

io fuerit. Sed aliter Dio : bordeum , inquit, folum & milium edunt , /ìmiliter
'bibumt. loco citato ; ergo, panis inops fuit regio. quod hodie aliter fe habet.
o) Aliter VeLlEivs PATERCvlvs, Hift. Rom. Lib. II. Cap. CX. 5. p. 53o. fe
quen. In ommibur Pammomiir, mom difciplimae tamtum ; /edlinguæ quoque motitia Roma
mae, plerirque etiam litterarum vfur. Quod Lazivs, di&tò loco, de vniuerfæ gentis
fermone interpretatur ; & cum eo SchöNLEBEN , Annalium Carnioliæ Antiquæ
Parte III. p. i ; y. ad An. CHRisTi VII. Ego crediderim , in prouinciales cum
primum füba&i fuiffent Pammonii , lingua vti eos coepiffe Romama ; fiue com
merciorum neceitudine; fue dominorum imperio. Nam, vti oberuat CvR
tivs, Lib. VI. Cap. X. 23. Solet matiuus ille fermo commercio aliarum gem
tium exo/efèere ; & tam vi&oribus, quam viéîis, peregrina lingua difèenda eff. Quid
fi conie&ationem nonnullorum fequamur, & Illyricum , qüod poftea Slauicum
di&um eft, idioma Pammoniis fuiffe , pronunciauerimus ? PANNon enim , ca
lingua, idem eft , quam Pam om , hoc eft : Domimus ip/e , feu autocrator : &
Pannonii: forte Pani oni, quafi: rerum domini.
p) Nugatur hic, ficuti íexcenties alibi, audax conie&tator Bonruniws.
‫پنﺍه‬
4O4 Dauidis Frölicbii. -

loquentibus. Sic & Gal/atae, ad quos epiftolam dedit PavLLvs ,

Germamica diale&io vtebantur poft témpora Apoftolorum. Inde eft,
quod in lingua Germanorum Græcas quoque nonnullas voces ob
ferues, vti funt: 6v««, thier ; xvaaiuv, kìffem; μῦa, mit ; 'iua/uov ,
Βcmbd , γή', gauυ , εχθρος, άcbtcr, μυλη, ηübί, χέλιος, Jchädlich,
xvYvo licht; eyos, arg; p«CLos, faul. Ex Greeo ſermone proma
nafünt etiam : Burg , Bach, Magd , Scbaff, Spade , Plette, Kopff.
Leiter, Maus , Carm. Item : lallen, fallen, liegen, ſitzen, lin
dern, ſieden, brennen, reiſen, rathen, irren, wol-len, ſchlemmen,
Kíìri/, amlegem, & his fimilia plura.
gui ‫دی‬uq‫ه‬- .S
XX.
# D Promes, (q) ſeu Pannonior, ex Graeeia profectos, nullus
ser Paunes dubito, quin alii quoque populi, regionem hanc infederint:
£ quemadmodum ex nonnullis in Humgaria repertis, & litteris Ebraeis
... º. inſcriptis monumentis, forte non ab re, coniectat LAZIvs; (r)
£i Iudai s: terras has Ebraeis , ante (s) & poft diluuium, haud caruifle. Pla
弥 °£cet & PHiLiPPo MELANCHTONI, Gothos, & alios populos , cum
raelita ; de
£'£. in Pannoniam, & Germaniam migraffènt, Ifraelitis permiftos, ad
vi ; tuæ ueniffe. Diffipatis namque tribubus decem, multi Ifraelitarum in
:്. Afiam (t) minorem ingreffi, Gothicis fe nationibus adiunxerunt.
737.j. Atque ita numinis prouidentia faétum eft, vt diuinæ lucis notitia,
rigiwem fu- gentibus quoque nonnullis illuxerit, , Quare fcribit HERODOTvs,
j', ie in Colcbide, quam Cimbri olim incoluerant, circumcifionis mo
£Â, rem reperiffè. Ceterum, Iudaei, iam ante natum CHRISTVM,Ger
Einc Siguli ; maniam, Pannoniamque inhabitabant. Conftat etiam Vemetia*, &c
: Italiam peragrantibus, Iudaeos ex Media, Turcia , & Conftantino
773: …. poli eo delatos, Germanica callere, & fermocinari. Quod ad Ro
mem Hunga- mamos adtinet,hi confule Lemtulo , primum regione hac, bello po
'*'**'*'£titi
ta item de funt. Inter Romamas prouincias,adferuit eám AvGvsTvs Impe
- -

Ἀλή, rator. TiBERivs autem Auftriam , Styriam , lacum Peifòmem , & Ba

garorus;& latomem , nec non Scbimeg , Romanæ fubiecit ditioni. CLAvDivs
f%ff.
deni# Aus- Cæfar , fùperiorem Hungariam, vltra Pofonium, yfque ad
- - - -
Colof
tria prin quam
JßJ.
fos , Colocfam vocant , perdomuit. .. Daciam fubiecit TRAIANvs ,
hodie Tramfiluamiam , & Valacbiam vocamus. Reliquas par
deper
q) Non funt Pæones , & Pammonii iidem. Aduertit errorem Dio, loco lau
dato : Quidam Græcorum errore, & ignorantia du&i , inquit, Pammonior, Pro
mas adpellabamt. Vetus quidem bæc mónimatio e/? : attamen mom ibi , /ed in Rbo
dome & Macedonia tum habitarumt , quæ protenditur mo/fris temporibus ad mare
vfque. Quapropter , ego hos quidem Paeomar, illos vero Pammonior , adpella
rim. quod difcrimen tenendum eft. . - .
r) Fecit id omnino fine Libri I. de M. G. fed fucceffu plane nullo : recentio
ra enim funt ea monumenta, quam quæ poffint canam illam antiquitatem euincere.
s) Infeliceter hæc dicuntur ; Hebræorum enim gens & vocabulum, ignora
batur ante diluuium, ex patre demum EBERO profe&ta. Videatur BocHARDvs
Geographia Sacra, Lib. IV. Cap. XXXVIII. p. 318. lin. 26. -

t) Malim dicere: in Ae/am fèptemtriomalem fparfos, & Scythis commixtos fuif

. fe , a&os in captiuitatem Ißaelitar. Certe in Lingua Hungarica, quam a Hun
no Scythis accepimus, infunt locupletes vocabulorum Hebraicorum religuiæ ,
qucd alibi docebimus , peculiari fchediafmate: De Linguæ Hungaricæ Indole o
rieutali ; Mifcellaneis Berolinenfibus, quæ Soc. Scientiar. Regia edit,inferendo.
‫نه‬
 Prodromus Cbromici Humgar. 405
tes » ab ANroNio , & aliis Imperatoribus Romanis occupatas, &
deperditas , recenfebimus iufto ordine, in Cbromologia noftra. §„,…
mata , alias Hemeti , mox Slaui, Slauini, mox Vendi, & Vindidi
&ti , Pammoniam , imperante ANTONIO CARACALLA, primum adorti,
ac CL. annis poftea, anno nempe XI. imperii VALENriNiANi , in1
depti funt. qui, licet fæpe eie&ti a Romami, tamen iterum reduces,
Ilyricum, Dalmatiamque, & ex his enatam Slauoniam , polt tempo
ra IvSTINIANI 5. imperante vero LEONE , & Mavritio Rafciam,
Bofhiam , Seruiam , Carniam , Croatiam, & alias Pammomiæ pro.
uincias , occuparunt. HERACLII autem temporibus, compfures
ipforum in occidentem , & feptentrionem du&i , obfederurit ima
Carpatbi , mixtique, partim Germamir, hinc & illinc in oppidis
metallicis, vicisque Scepuſienſibus, nec non in Comitatibus, Saro
fienfi, Gömöriemfi, Liptouienſi , Aruenſi, Tburoczienfi, Br Threm
cfimiemfi , reliquerunt pofteritatem ; partim progreffi vlterius, Po
loniam, Morauiam, Sileſiam, Bohemiam, aliosque finitimos tra
&tus Germamiae , ad mare vfque Balticum , interceperunt ; dum ab
HENRICO LEONE, & huius fucceffòribus, ex iisdem locis mariti
mis, viciffim eiicerentur. In eo quidem funt, Slaui, Vimdi, Mo
raui , & Bohemi , vt ortus fui antiquitatem demonftrent, ex di
plomate, quod ab ALEXANDRo M. vna cum regionibus, inter Aqui
lomem & Auflrum, ad Italiam vfque protenfis , ob nauatam fibi præ
clare operam , accepiffènt ; fed, cómmentitium effè diploma iilud,
ex eo patet, quod nomen Slauorum , Græcis & Latinis ignotum
adhuc, IvsTiNiANi primum temporibus , annis plus quam mille
poft Alexandrum increbuerit; vti CRoMERvs (u) oftendit, refu
tata contraria falfa opinione. Bulgari venerunt in Pammomiam,
imperante ferme IvSTINo, conſidentesque ad Sauum, & Danu
bium , vfque huc Turcis fubie&ti , illic degunt. Hi , & inter Sla
quor erant, & Sarmatas : quippe, quorum ore loquuntur. Mul
tum cum his certaminum Romanis Imperatoribus intercefTit. Si
culi, (x) Hunnorum reliquiæ, a Scythis orti, poftquam annis
ter centenis Pammomiam , au&tore IoANNE PIsToRio, incoluiffent,
translatis in Tramfiluamiam fedibus, vfque huc degunt ibidem, no
bilium priuilegiis gaudentes. RANZANvs CicvLvs, deriuare eos vult
ex Sicilia, quafi vero Siculorum legio , fub ATTILA militans, ele
&tis in Pammomia fedibus, mores, & fermonem prouinciæ receperit.
Vereor tamen, ne Ramzamus , affe&tu abreptus,'maiores fuos a Si
culis , gente Italiae humaniore, moratioreque , quam a Scytbis bar
baris, deducere maluerit. HvNNi, a quibus Humgari , & Pannonia
inferior, Humgaria di&ta eft, habitarunt olim in Scytbia Afiatica ,
L1111 ad

u) De Rebus Polon. Lib. I. cap. XV. p. 16. imitio.

x) De Siculis legi meretur STEPHANvs ZAMosivs , in Amale&is Daciæ lapi
dibus Cap. III. p. 12. auerfà, fequ. Errat FRölichivs nimium, quando RANZA
NvM, Ciculum facit Tram/%/vamiae. Siculus namque fuit, adMATTHiAM Coruimum le
gatus. Crimen itaque non aliud commifit RANZANvs , quam quod Cicu/os , fi.
ueSzékelior ciues fuös fecerit.
IJecadis I. Momumemtum IX.
4O6 1)auidis Frölichi;
ad paludem Mæoticam , trans Tamaim , quem Dom vocant hodie.
Poftquam autem, ex tergorum , & pellium venundatione, vici
nas adamauiffènt regiones, perofi patriæ fterilitatem , & copiam
populi , colle&tisque decier cemtemis millibur virum, vna cum vxo
ribus, & liberis, pecoribusque , & tota fupelle&ile , trans palu
dem Maoticam, in Scytbiam Europaam, ſub VALENTE Imperatore,
tranfiuerunt. Illinc exturbatis Gotbir , duce Bela , haud longe
poft maioribus cum copiis, Pammomiam ingreffi funt. Fabula eft,
quod narratur a IoRNANDE , THvRozio , BoNFINIo, aliispue pri
fcis fcriptoribus, Hummor , ex Alraumir , feu fagis, quas ob artem
veneficam, caftris expulerit Filimerus, Gothorum rex, ortos pro
pagatosque effè : & cum temporis lapfu inualuiffènt , du&u ceruæ,
trans Mæotim lacum, in Scytbiam Europaeam , commigraffè , Pam.
momiamque pro equo, capiftro , & ephippio , quæ nomine ducis
Arpad, pro vna lagena aquae danubialis , vola terrae , & graminis
manipulo, SvATOPLvGo duci obtulerant , intercipiffè. (y) LAzivs
ait, eos duce Balambero in Daciam tranfiuiffè , qui impérante MAR
TIANO , primum in Pammomiam , traie&to Tibiféo perueniens, præ
eunte ATTILA, Romana præfidia, caftris eiecerit profligaritque. Vn
denam Auares acceffèrint in Pammomiam , in fcriptoribus nil repe
rias. Sunt, qui Hummor eos fuiffè tradant, qui MAVRITIo impe
rante , cum Scythico illo Balocalabra , fraudulenter Hummis, in
Pammomia immifto , & iterum in prifèam patriam ipforum profu
go , altera vice in Pammomiam fint ingreffi, Siculis deinceqs propa
gandis dediffè originem.
Hungarici
§. XXI.
womimir et:y On plane nulli, Auarer Hunnorum vicinos fuiffè tradunt,
mvologia. qui, ex regione vltra Moſcouiam, Iubra, ſeu Iugoria ei no
men eft, imperante IvsTiNo, primum egreffi & innotefcentes,
Hummis , poft ATTILAE mortem centum annis, viciffim Gotbos ad
ortis, & regionem ipforum occupantibus, fe adiunxerint, Tbra
ciamque vniuerfam, cum finitimis prouinciis, non fecus, ac Hum•
gariam, infederint: atque eo tempore primum, nomen Humgaro
rum , quafi ex nomine Hummi & Iubra concretum, innotuiffè.TPE
TRvs PETRAEvs : (z) Ruffiæ ducatus Iugorfébis , inquit, diffidet ab
•vrbe Mofèouiae, miliaria tercemtum , ö* quimquagimta, verfùs féptem
triomem , ö* oriemtem, Heic caflrum occurrit, cum ciuitate momime
Iugra. Ex bac regiome putamt Ruff, ortor , & egreffor Hungaros ,
primum accoluiffe lacum Mæotidem, deimde Damubium , circa quem
mumc Humgarorum fedes efl. Himc gloriabumdi (a) Ruff, talibus /?
dicumt populis fuiffe domimator, a quibus tota Italia, Gallia, ö Ger
zmamia, vaflata fit. Haec ille. Quidquid huius fit, certum taii།ཥ།
€1t 3

y) Profeffa opera, fabulas, a veritate hiftorica difcriminauit FRANciscvs Fo

Ris OTRokocsi , in Originibus Hungaricis, Parte I. qui vel hoc nomine, le&tio
ne dignifimus eft.
z) In Hiltoria Mofcouitica. •"

a) Idem PETRVM I. CSARVM faepe ia&itaffe, ex ciuibus noftris didici, qui*

bus id exprobabat idcntidem, cum in fuo comitatu verfàrentur.
 Prodromus Chromici Hungar. 407
eft, Hunnorum nomen non venire a patria: quippe nufquam re
gionem, ſeu in Ruſſia, ſeu in Scythia, ſeu in quibusuis Aſiae, &
Europæ locis repereris, quæ Hummia nominetur. Etfi ef} in Tran.
filuania geminus locus , alter in Hungariæ, in Valachiæ finibus al
ter, quem Hungari Hunyad adpellant: tamen a neutro poteß no.
men eorum deduci. Quare, malunt hiftorici, vel vocári eos ab
Humm , duce ipforum , & principe haud poftremo , vel ab Hum.
ama , Croatiæ fluuio, ad quem primum, quum veniffènt, confe
derant. Neutrum tamen horum probari indubitato poteft.
§. XXII.
º A Prifcis Hunnis lingua difcrepant Hungari (b) hodierni, acce- **£#*
º
duntque magis Auaris, a quibus & mores acceperunt. Lazivs#
! Hungaros hodiernos, pofteros effè autumat Magyarorum: quippe riw?, όζ
º
º.."...
ad quos proximi, tefte etiam IoRNANDE, habitarint trans Tämäim. *f*f* P**:
†
Accedit, quod ab OTTONE I. proftrati fint, deletique prifci Hun-£#;
\1.
gari, qui ARNOLPHI, LvDovici IV. HENRICI & OTToNis I. tem
poribus, laceffiuerant Germamiam, Ga/iam & Burgumdiam. Tene
bant autem Hungari , & Auarer, Pammomiam , vfque ad CAROLI M.
imperium , quo Auftria primum, diremta ab Hungaria eft.
§ XXIII.
Omina (c) prifcorum Hungarorum , multa nimium funt, &劉激
perplexa. A ZosiMo vocantur, Hummo-Vmgari , Scytbae re- Å.
gii, & Az, régi Magyarok. Nomader, Cimbri, & Cimmerii a PRo-sario im 4*-
coPio. A NICEPHoro, Nebri. Aviri a IoRNANDE. A CALLisTe, *********
Vdir, Var, Saberi, Cunni, Sogar, Sorogi. Attacori, & Thyri
a PLINIO. Ab ORTELLIo, & IoRNANDE, TAcatziri, Hummi , Ma
gores, Acatiri, Agaziri. Thynni ab HERMOLAo BARBARo. Thun
mi a VADIANo. A PToLOMAEO Cbumi. Turci, non quidem ho
dierni a PLINIo, HERM. BARBARO, & ORTELLIo. Cotriguri, Pro
copio Contrognori, Vivitiguri , Cattiguri , Eutafæli, Hugorvæ, Hum
gari , Hummigari , Wltizuri • Aul&iagri • Alziagri y Wl»iagri , Bur
gundi ab AGATHIA, PRocoPIO, LAZIO, & IoRNANDE. Vgri a
PoMPONIO LAETo, & AvENTINO. Saraguri , Vrogi , Humogari ab
AvENTINo. Vlsinguri , Argi/ciri , Bitugores , Bitugores , Bardores,
Sacromantifii, Fofatifii , Lumbardi a IoRNANDE. Abiri, Avares ,
Aduemi a RoMANIS. Orarcbomitae a TvRCIS. Magyari a THvroZIo.
Hæc nomina, Humgaris , non Hummi vernaculi; fed exteri popu
li, & fcriptores adtribuerunt. Quæ variatio , & nominum diuer- *
fitas,ita perplexos reddit fæpius fcriptores, vt quo fe inter Humga
ror vertere debeant, non difpiciant, neque poffint fefe , nifi mul•
tum operæ , ftudiique adhibeant, extricare.
L1111 2. §. XXIV.

b) Non eft ita, J^ir bome ! quod ad PRiscA RHETORis, Attilam , non vno
argumento docebimus. -

c) Non funt hæc vniuerfæ gentis; fed tribuum nomina. Ergo, neque,feu
poffunt, feu debent fingula toti nationi adtribui. Nam , 4uiri, 4ttcori ,
24catziri, Acatiri , iidem fane exiftimandi funt, feipfos ita,adpellantes ; a fuis
: præfe&is, quafi hodie dicercs : Acat-Uré, Cotrig-Uré &c. quemadmodum no;
itri folent répondere,fi interrogentur: Ki katonája vagy? Csák-Uré,Forgách-Urá.
*
+
 4C8 Dauidis Frölichii Prodromus Chromici Himgar.
- S. XXIV. '
£•***- INX his omnibus, quæ narrauimus, vbertim poteft colligi, qüam
: variis mutationibus obnoxia fuerit Pammomia. Sciiicet, vo
£iu…i. lubili fortunæ lufui, & verfàtili globo fimilis fuit: quippe quæ,
gratione,& aliis alios femper exturbantibus, mox huic, mox alteri turbæ exhi
Τ.buit diuerforiüm. quod dubio procul primum contigit Ebraeir, I/.
ΧΧΤ raelitir, & Iudaeis ; deinde Graecis , & in his Paeomibus , Albamir, Æ
griamir, Baffarmis , & Galatir. Ex Germanis erant Getae, Gothi ,
Gepidae, Thyffagetbae , Gotbimi , Gotbomer , Oflrogotbi, fiue Ofigothi,
Veſtrogothi, ſiue Pºſt- & Viſigothi, Daci, ſeu Dai, Dami, Daui,
Aiami, Arii , Vamdali , Butgumdiomer, Cimbri , vel Cimmerii, Lom
gobardi, Rugi, Ofi, Heruli , Myfi, Galli, Celte, Boii, Senoner,
Framci , Saffömer. Sequebantur Itali , in primis Romami , & Vala
cbi. Ex Sarmatis erant : Hemeti , Vemdi , Vimdi , Slaui, Ilyrici,
I)almatae, Bulgari , Rafcii , Bofmici , Croatae. Denique ex Scythis,
Ciculi, Germanis Zekler, Hummi , Auarer, Humgari. Hi, præter
alios, regionem hanc, & occuparunt,& tenent quadam parte adhuc.
Proinde, æquum eft , vt egreffus, ingreffüsque populorum in
Pammomiam , migrationesque, & peregrinationes earum, feria pen
fitatione metientes , inconftantiam rerum humanarum , vanita
temque, nobis exinde cordi fumamus, paremusque omnes animi
ingeniique vires noftras, ad quasuis conuerfiones, eo fortius ex
cipiendâs, conftantiusque & patientius tolerandas ; præcipue, cum
nonniſi peregrinatio ſit vita humana, in qua non ciuitas, non lo
cus vllus ftabilis fit. quin potius, ciuitas noftra, in cælis eft, quor
fum, vt connitamur, par eft , habitaturi apud DEVM , & omnes
San&os in perpetuum.

Appendisºpitolica > -

ORIGINIBVS HVNGARORVM,
Ob materiæ /îmilitudinem , jfbic adtexta.
P. CL. MATTHIAE BELIO
S. P. D
THEOPHILVS SIGEFRIDVS BATER.
Vm primum cognoui , qua in re Tibi mea ftudia accomodari velles,
fcripfi Gedamum , ad Kleimium , Secretarium Senatus , rerum talium
perquam curiofiffimum virum , & amantiffimum mei, mifique ad eum E
piftölam tuam, vt ex ea confirmaretur, publico vfui fore , fi operam in
inegotium hoc contuliffèt. Refponfum tuli,plenum amicitiæ, fed rei inane.
quantumcunque enim,& ipfe, & per amicos, de Dacia Opitii quæfiuit, ni
hil indagari potuit, Fortaffis autem , quod nunc nufpiam inuenitur, alicu
bi in Pruffa latet. In quam rem, non definam admonere populares meos.
Haec dudum ad te perfcripfiffèm, nifi interea, maxima rerum mearum mu
tatio, interceffiffèt.. Petropolim enim vocatus fum, vt in ea Societate, pro
feffione antiquitatum perfungerer, Stipendium , ceteraque omnia , amplif
lima
 Appemdix Epißolica de Origimibus Humgarorum. 4O9
fima deftinatafunt.`quæ equidem minimi, (homo, nullius rei minus,quam pe
cuniæ appetens ) facio, præ ea felicitate, qua fummorum virorum, qui eo
dem, fere ex tota Europa vocati funt, collegio alle&us fum. Summum au
tem momentum, in eo negotio, confiliis meis adtulit ea cogitatio, quod ex
infperato diuinaque prouidentia , mihi conditio talis obuenit , de qua nun
quam cogitaueram. Ita, cæleftis numinis imperium , mihi oinnem reli
quam deliberationem tollebat. Eo igitur, paucos poft dies proficifcar,
cum coniuge, tribusque liberis. Horret animus, itineris moleftias, & im
prouifa in futurum contemplans. Sed, fiducia mihi omnis in DEo eft pofita,
cuius in manu, quid aliud eft genus humanum, quam pila , illic quietura,
in quem miffâ locum fuerit ; aut, fi ei fit vifum , perpetua agitatione, hac
illac proturbanda? Hæc tamen res, & continuit me adhuc ab officio, quod
Tibi debeo , & adhuc retinet, quin Tecum , quod cupio , fuper quibus
dam , conferam per litteras. Longe enim alia fententia mihi in quibusdam
eft , quam tibi effe intelligo, poffetque fieri , vt noftra diffènfio, compa
ratis inter fe argumentorum momentis, aliquid conftitueret, quod in ea
parte hiftoriæ, adhuc incertum eft habitum. Vnum tantum adtingam,
quod , vt opinor , in ea cauffâ eft præcipuum. Quæritur inter nos: quæ
amam gemtes flirpem fuam ad Scytbas referamt ? Inuenio igitur, Alamor, Litb
uamos, Verulos, ſeu Herulos , Fennos , Lapponar, Aeſtior, Liciones, Pruſ
fór , Scythici corporis, a maiorum ftirpe effè: at Sarmatar , Slauicas gen
tes omnes ; Humgaros noftros, (nam & ipfe patrem , auum, atauum Hun
garos habui) aliarum originum populos fuiffè. Et Scytbas quidem, antiqui
tus intra Viflulam & Volgam, coluiffè doceo; vltra eos autem fluuios, nihil
fere Scytbicae ftirpis fuiffè , nifi Maffagetas ad Orxantum. Itaque, ad Valem
tem vfque, tefte Ammiano Marcelimo, diligentiffimo eorum temporum &
motuum fcriptore , quidquid trans Volgam, Hummi obtinuere, id ne com
merciis quidem cum Alamico, fèu Scythico populo, mifcebatur. Fuere a Vol.
ga vfque ad Simar, ab antiquiffimis temporibus magna imperia, vt Hummo
rum , fub Chaganis; Cbrifliamorum , fub Vngchano , a quo Ioammir Presby
teri fama ad nos peruenit, Gingifcanidum , ( notior ceteris) & Tametlamis
poftea. Si Bagaduri Cbami hiftoria Tartarica, quam manufcriptam habeo,
èderetur a Stralebergio, tribuno militum inter Suecor, vt fe fa&turum rece
pit in litteris, quas ab eo accipi multa pars eius , immo & noftræ hi
ftoriæ in fumma luce poneretur. Magna , inquam , ea imperia fue
re, e quibus Hummi profeéti funt; Sed Scytbicæ originis non fuiffè , com
蠍
pertum habeo. Quin immo, vehementer abhorreo, ab ea fententia, quæ
北
èft communis omnium, Humgaror moflror, ab Hummis , aut , vt Græci fcripto
res illorum temporum eos vocamt , Turcis effe oriumdor. LEIBNITIvs, in mifcel
laneis Berolinenfibus, ab Hungaris , iuxta Femmor colentibus , Hungaros de
duxit, ex quo fa&tum fit, vt multum Femmici fermonis Humgari adhuc reti
neant. quod Olavs, OLAI filius RvDBEQvivs, non ita pridem, diligenter o
ftendit. Hunnigaros, LEIBNITIvs e Iormamde, & Gulielmo de Rubruquir co
gnouerat. Sed Agatbiar, eosdem Hunnis accenfet, Prifcus quoque Rhetor,&
Menander Protećtor commemorant. A quibuscunque deriuem maiores
noftros, Scythæ nunquam fuerunt. Scytbar, a Magogo prognatos dici pa
tior, & pæne inui&to ratiocinio,oftendere poffum: Humgaror,ab eodem pro
gnatos dici, non patiar. Amazome* , Sarmaticæ fuerunt mulieres , non .
Mmm mm Scytbi
 4IO - Appendix Epiſtolica
, Scytbice; teftis eft luculentiffimus HERODOTvs. Partbi , Bačiriami, Ameri
canae gentes, nihil commune cum Scytbis habent. Scytifmur, de quo & Fa- *
fli Siculi, nihil ad Hummos , aut Hungaror ; vt neque dii, quos HERODQTvs
fecenfet. Res a Scytbis geftae, nihil ad Hungaror, nihil ad Sarmatar. Equi
dem fcio, poft Herodotum extitiffè, qui Scytbicum nomen latius extende
rent. quibus EpHoRvs prælufit, cuius fragmentum Cofmas Aegyptius nobis
feruauit. Sed hi, per compendium, totas regiones, vno vocabulo com
prehendebant, vt nos Afiam ,. Europam, Africam ; illi Scytbar , Aethyopiar »
Celtar. Nec nos tamen ideo omnes in Afia, aut Africa, gentes cognatas pu
tamus: nec, qui ab EpHoRo , Scytbae vocantur, idcirco vnus populus fue
runt. Ex eo tamen errore manauit, vt in Eddicis fabulis, etiam Sueci, Scy
tbi, accenferentur. De his luculentius, fententiam meam, fi Tibi videbitur,
explicabo. Nunc, inter publicam rerum mearum au&ionem, quam facig ,
vix fatis compos fum animi, ita in multas partes & curas diftrahor. Nifi
fcirem, quæ Tua effèt humanitas, quantaque ex omnibus paginis eluceat ,
quantumque aliosTecum conferre cogitationes fuasfuper iis, concupiueris,
longa vfus fuiffèm excufationis præfatione. Quam nunc, tanto magis præ
termittendam duxi, quanto maioris apud me Tua admirabilis virtus, cum
fumma do&rina coniun&ta, æftimatur. Lædere mihi videor, Tuum illum
fan&um & leniffimum animum, fi quid fecus fufpicari me , deprecando
oftendam. Ita faciam potius, vt, fi commercia hæc inter nos frequenta
buntur, integritatem, Tuæ æmulam, in me reperias. Scribes autem per
AMartbium, optimum virum, quem multum faluere meo nomine iubebis,
dum conftitutis Petropoli rebus meis, fignificabo, ad quem alium redire de
beant litteræ. Vale Prid. Iduum Iamu. cIo Iocc xxvi. Et Tu quoque Martbi
optime, fuauiffime, vale, meique memor efto, hominis tui obfèruantiffimi.

cLARis Movino - -

, THEOPHILO SIGEFRIDO BAPERO,

S. P. , D. y

AMATTHIAS BEL I VS,

Pcclefiaftes Pifonienfis , & Regiæ Societatis Scientia- .
rum Berolinnenſis Collega.
Ehementer lætatus fum litteris TVIS , quas mihiClariffimus Martbiur;
vir TVI amantiffimus, reddidit: tum, quia habebant fignificationem,
amicitiæ, fimplicis illius, & alienæ afuco ; tum , quia petitióne mea hone
[ta , & relata ad egregium publicum, prouocatæ ; abs TE vere , ea tempe
ftate profe&tæ erant, qua quidem de dandis litteris cogitare, difficile füit,
ac fere impeditum. Et primo quidem omnium, TIBI gratulor, mihi gau
deo, optime Bayere! quod non modo ftudia TVA, eum locum na&a fint,
vbi commode fe queant explicare; fed repererint etiam, ea præfidia, quæ
TVA virtus ex fe pridem meruit, boni autem omnes, TIBI, toto animo,
deftinabant. Faxit Deus, vt hæc TIBI honorum & fortunarum acceffio,
faufta fit, felix ac fortunata! Poftea, illud fummi beneficii loco habeo ,
quod in Daciam OPITii antiquam,voluifti inquirere. Facile eftad coniicen
dum manibus eam teneri auidis, ac forte inexorabilibus: facies tamen pre
tium operæ , fi in eam, apud Pruffos TVOS, porro indagaueris ; ne, aut
- peni
 De Originibus Humgarorum. 4II
penitus difpereat, aut in tenebris detineatur diutius: tametfi non credam,
latere eam poffè , in ifta contentione popularium TVORVM, circa erude
randa , cum prifca , tum recentia litterarum monumenta. In primis autem
probauit fe mihi, apertus ille animus TVVS, quem mihi, antiquitates ci
üium meorum veftiganti,prolixe teftatus es. Præterquam enim, quod li
bere promis, quid de Humgaricis Origimibur, dubiis illis , & abftrufis ab ho
minum memoria, fentias; non poterat profe&o miaor effè bonitas TVA,
quam quod in partem difficillimæ indagationis, vltro ac lubens venias. Ita
eft, multa in ifta hiftoriæ parte, dubia funt; plura incerta; omnium autem
plurima, fabulis contaminata: vt non omnino lufèrimus operam, fi elabo
rauerimus quidpiam, ab iftis, quod dixi, neuis, fecretum, & in luce colla
tum haud dubia. . Vnicum eft, quod me a fpe melioris fucceffùs propemo
dum deturbat, nimirum, fententiarum, quibus vterque fauemus, nimia,
ac fere non concilianda diuerfitas. Nam, fi, quod fentio, dicere liceat, vi
deris mihi omnino, ar&tius Scytbiam antiquam còmpingere, quam ea olim
diſfundebatur. Vnde iſtud conſequitur, vt & in admetiendis ei populis, iu
[to videare parcior,& ab recepta hiftoricorum fententia,alienior. Scythiam
ego femper geminam credidi, Afiaticam & Europaeam, idque, antiquiorum fcri
ptorum au&oritate addu&tus. Sui vtrique populi fuerant, ab HERODOTo,
STRABONE, ProLoMAEo, MELA, & PLINIo deſcripti, & varie ii quidem
permixti: neque enim easdem conftanter fèdes tenuerunt ; fed plerumque
tamen, referentes prifcæ originis indicia. Profe&o, Alami, Heruli , Aefti ,
ILiuomes atque Pruffi, quos TV auda&ter Scytbici corporis facis, omnium
confeffione, Germamicae ciuitatis fuerunt, tametfi extra Germaniæ fines, cum
in Sarmathis , tum in Scytbia, habitarint. Quis vero non videt ; male ex
fedibus populorum, de eorum originibus duci argumenta? Igitur conceffè
rim id eqúidem, habitaffè gentes eas, Sarmatiam & Scythian Europeam ,
quin & Afiaticam ; fed vt credam, Scytbicae fuiffe propaginis, in tanta hifto
riarum lüce, nequeo a me impetrare. Porro , latiffime Sarmatarum, gen
tem nomenque, tum per Europam , tum per Afiam , propagatum fuiffè re
perio, Certe, Slauicae gentes omnes, late longeque poftea fparfe, natalesSar
2matis debent. At vero, Humgarorum maiores, iis accenfere nequeo, cum
& lingua ab eis difcrepaffè,& fèdibus primitus fuiffè difcriminatós, certum
fit: qüae funt omnino, diuerfàrum gentium exftantiffima indicia. Quæ
LEIBNITIvs, e Iormamde, ac Gulielmo de Rubruquis, in mifcellaneis Berolinen
fibus conieétat, ea,pace tanti viri dixerim, titubare mihi videntur, atque
non tam docere, quod Hungari Sarmaticæ fint originis 3. quam quod gente
omnino Hummiaca prognati I. Humnigari enim , Bizantinorum auétorum
fententia, populus omnino fuit, ciuitatis Hunniace , qui ſuis aliquando fe•
dibus excitüs, quod infra docebimus, potuit, vicinus Fenmis ,latiffimetunc
per feptentrionem habitantibus, adfediffè. , Quæ hinc, ម្ល៉េះ Hunga
3icæ & Fimmicæ, fècuta cognatio eft, nihil aliud mihi perfuadet, quam quod,
feu ex vicinitate, feu ex iisdem fedibus procliue erat, vtramque gentem,
tmutua contagione, fi non penitus mifèeri , fàltem quomodocunque teme
' rari. Quid? quod fint, qui Fimmor, in Hummis, nihil dubitent cenfere. Pro
成 A.
inde, fiquidem nequeunt Hungarir, apud Sarmatar , incunabula adfignari;
confèntaneum eft, vt ea in Scytbia Afiatica, inter Hummor quæramus, qui
阿 erant omnino, omnium prifcæ ætatis fcriptorum confenfione , gens, °
拟 - Mmmmm 2, tbis
º
 4I2 - Appemdix Epißolica
tbis profe&ta, & fub VALENTE, Europæ primum illapfa. Ab Hummis autem ,
Hungaror arceffère, adeo nihil habet opprobrii, vt multum etiam laudis ,
cum in aliis rebus, tum in eo in primis pofitæ, quod ex Hummiacae originis
communione, in gloriam veniant rerum, a Scythis, in Afia & Europa, for
titer geſtarum. Praeterea, Humnos, Turcas paſſim adpellari, non me fu
git: verum, fuit hoc conuitii nomen, quod Perfe, Hummis , genti fibi infe
ftiffimæ, adfperferunt, vti SIMOCATTA, apud EvsTACHivM teftis eft. quam
. demum adpellationem , fcriptores Bizantini , fuam paffim fecerunt, quem
admodum obuium eft, Nicepborum, Cedremum, Ioamnem Curopalutem , & Zo
natam, legenti. Atque, fi maxime cum Turcis, confobrini fint Hummi 5
non id ego, ad infamiam Hnngarorum quemquam interpretari poſſe, credi
derim: nifi hos forte, qui, cum fint impotentis animi, in calumniam ver
' tunt, quicquid a fuis originibus, vel moribus alienum eft: quales, obfcuros
illos Chronicorum molitores, effè video. Haec, cum ita fifit, Cl. BAYERE ?
non equidem imprudens in eam conceffi fententiam , quæ Humgaros ab
Hummis, iftos vero ab Scytbis deducit: ficuti neque id præter rem facio,
cum Scytharum a&tus, Hummiacis præmitto; quippe, ab auita Hummorum vir
tute profe&tos. Sunt autem, non Hummi tantum , fed Ba&riami etiam, at
que Parthi , Scytharum foboles, multo ante propagatæ, quam eædem iftæ
gentes, quin & Hummi , in Americam demigrauerunt. Conftans veterum
traditio eſt: Scythar, ſuperiori Aſia potitos, Bačirianum & Partbicum impe
rium condidiffè. Sane de Partbis, IvsTiNvs: Parthi, inquit, Scytharum ex
ìiler fuere: boc emim ipfòrum vocabulo mamifeflatur: mam Scytbico fermome, Par.
thi, exfules dicumtur. Qmnino, hodieque Pártor, Hungarica lingua, fedi
tiofum fignificat, & a reliquo coctu feceffionem facientem, ideoque, füa cul
pa exfulem. Porro, deorum Scytbicorum, quæ funt apud HERoboTvM no
mina, nullius linguæ adminiculo facilius explicaueris, quam Huugaricae.
cuius rei documentum, fuo loco dabimus. De Amazomibus, Scytbicæ fint
an Sarmaticæ mulieres, non equidem laborarem, nifi & hic veterüm au&o.
ritate niterer. Quis vero nefcit? mifceri fubinde ab Hiftoricis, gentium
vicinarum res geftas , & a&tus eosdem in laudibus poni, gentium diuerfiffi
marum. Vt taceam , pluribus, iisque multum disiun&is regionibus, fuas
fuiffè Amazomer. De Liburmia certe, nuper me docuit, celéberrimus IA
coBvs FACCIOLATvs , decus illud Italiæ, & vtriusque noftrum, communis
amicus. Ifta , de Hummo-Scytbica Humgarorum origime. Iam, quod Hummo
rum nomen , immenfos aliquando populos compléxum eft, némo ignorat.
HoRNivs alicubi: Alamor , Auare* » Femmor, Lapomer, Lucumorer, Tártaror,
Timgcgfios , Molg-Zomior, Saberior, Vngros , & Barbaror omnes, qui glacia.
lem oceanum accolunt , Hummiacæ ciuitatis populos facit. Sic & Nicepbo
rur, Abarer , Barfilt , Cumor, Mogorer, qui hunc Magyari dicuntur , λMu
critor , Vmiguror , Taberos , & Veror, ad fines & contigüas gentes fuiffè, fcri
bit. Nempe , vaga Hummorum gens fuerat, & nouanidis fèdibus, ritu No
madum: dedita; vt potuerit omnino ; vel ante, per littora oceani glacialis
diffundi, quam traie&ta palude Mæotide, in Germaniam venerunt Humparo.
rum maiores ; vel fub idem tempus, diuerfo profectionis tramite, ad 'eum
1modum demigrationis focietatem partiri, vt pars in occidentem, pars in
feptentrionem, diffunderentur. Et tunc,aut condiderunt gentes illas, aut
certe ciuitate accepti , in eorum nomina moresque tranfiuerunt. Eâdem
- hac
 De Origimibus Himgarorum. 413
hac ratione , Hummor, in Americam penetraffè, conftituiffèque illic vaftiffi
ma regna populosque, conftat inter eruditos, & nos eo capite amtiquæ Hum
gariae » quod de colonis Scytbarum aget, prolixe docebimus. Atque hinc
patefcitiam, fi vel maxime ex Iubria , Saberis vicina, vltima Humgarorum
emigratio, fufcepta fit; Humgaror nihilominus originis Hummiacae effè: quip
pe, Gnm gentes iftae , multis ante feculis ifthuc fuerint propagatæ, atque
nouis forte coloniis, tunc auétæ, cum pulfi ex Pannonia Hùmmi, auitasfe
des cogerentur repetere. Immo pronum hinc eft cauffàs reddere, cur ea
gem gens , nung Hummorum, nunc Auarum, nunc Humgarorum , nomine
infigniatur. Nimirum, prima in Pammomias impreffione , penes Hummor,
generatim ita di&tos, rerum fumma fuit; quibus depulfis, altero demum
aduentu , Auarer vocabantur, quod ea natio tunc reliquum agmen Hun
norum ducebat ; ficuti denique tertio, Hummigari, fiue Humgari vocitati
fiunt; tametfi gentes omnino, vel confobrinæ, vel certe eædem fuerint.
quod cum alia multa, tum lingua in primis docet, Hungaris cum Hummis,
& Auearis , communis ; in cuius rationes, quia non fatis inquifiuit 5 avvv
LEIBNITzIvs, Hunnos, & Auares, Sarmatis ſeu Slauis ; Hungaros vero Fin
mir accenfuit: quod equidem, ob eas, quas adtuli, cauffàs, nihil morarer,
dummodo ad eandem Hummos , & Auarer, cognationem admififfèt. Ne
dicam , minus fibi conftare, faltem memoria labi , fummum virum, cum
in eadem illa defignatione meditationum fuarum, p. 8. fine. Humgaror e re
gionibus Siberiae , IoRNANDE tefte , adueniffè fcribit ; poftea vero, paucis
interie&tis, p. 9. media, ex Scythia A/iatica, in Pammomiam irrupiffè ait. Præ
terquam enim , quod de tertio Humgarorum aduentu, nihil apud IoRNAN
DEM legas: quippe qui, primum tantum defcripferit; loca profe&o, vnde
fint egreffi Hungari, non fatis caute definiuit fummus Leibmitg.iur. . Quæ
enim Siberiae, cum, Scytbia Afiatica, adfinitas? Cuicunque demum regioni
ad[ignes vltimos Hungaror , facilem me habebis; modo id mihi conceffèris;
JHummo-Scytbas fuiffè. Sunt, qui audiuerunt PETRVM , Ruffòrum Impera
torem , Framcifco Rakotzio principi, in Polonia tunc exfuli , iocabundum
adfirmaſſe : Hungaros ſuae ditionis bomines eſſe, eorque ex Iubria profugos
Non refugit hoc, quidquid eft criminis, gens Hungarica ; fi tamen crimen
fit, pro eorum temporum ingenio, armis, nouas fedes, quærere; modo
ei farta relinquatur origo, Hummiaca. Nunquam Hungarum offenderis ma
gis, quam fi Slauomica natum gente dixeris; ita illi, non refpuunt tantum
Slauum nomen, fed oderunt etiam. Hinc illud apud Hungaros prouerbium:
Tót nem ember; Szál-fa nem erdő; Taliga nem fekér. Slauum aeque homi
nem dici haud poffè, ficuti arborem vnam folamque, filuam haud conftitue
re. Sed modum epiftolæ füpergreffüs {üm, cui TV, pro fingulari TVA
}humanitate, fi minus TIBI fàtisfecerim, ignofcas, atque ita de me ftatuas,
swelim,in nulla re magis elaboraturum, quam vt meam TIBI voluntatem of
ficiaque probare poffim. Etenim, tanti TE, do&trinamque TVAM , cum
fumma ànimi cohiun&am moderatione, facio,yt optarim omnino, poffè ve
terem maiorum noftrorum patriam, de qua difputamus , repetere 5. modo
TVA mihi familiaritate inibi perfrui , &"cæli illius afperitatem, do&iffi
mis TVIS (ermonibus, liceret mitigare.-. Hic enim,reuera in barbariæ fini
bus degimus , & Veflri orbis felicitatem miramur adtoniti, Ego interea, vt
* **
-* *
* Nnnnn loco
JDecad. I, Monumemtum IX. * . . . . *, " " :
4I4 Appemdix Epißolica
locorum & temporum, quæ degimus, calamitatem leniam, pergo in ela
borando opere meo ; lentis quidem paffibus , fed eo tamen comparatis, vt
propofiti rationes, exfequi aliquando liceat. Nunc in Hungariam Nouam
in primis incumbo, antiquitatibus, in aliud tempus, reie&tis:vt füadeo be
ne omnino feceris, Celeberrime BAYERE, fi perexeris, frequentare inchoa
tum iam litterarum commercium. Non is fum, qui abs re eruditis alterius
conie&ationibus bellum indicat; aut ita fibi placeat, vt veritati , idoneis ex
plicatæ rationibus, herbam porrigere nolit: quin immo, nihil æque gratum
àcceptumque mihi eft, quam fi liceat, alieno eruderatam labore, veritatem,
meam facere. Atque id eft, cur abs TE peto, quam poffum vehementiffi
me, ne me TVARVM fru&u litterarum, diu carere finas. Vellem enim,
vt, quod nobis fumfimus dilputandum, quam primum expeditum redda
mus. Ad quam rem multum profeceris, fi promferis vberius, quæ nupe
ra epiftola, paucis complexus es. Præterea, cum ignotæ mihi fint ratio
nes, Lingua Finniaca, praeclare de inſtituto noſtro mereberis, ſi Gramma
ticas,eius idiomatis, præceptiones; quas exftare nullus ambigo, mittere ad
me, per amicos Regiomomtamor, volueris. Nam, RvDBEQyii commentatio ,
quais Finnici, & Hungarici fermonis cognationem, explicuit, ad nos delata
eft nondum. Anne etiam in Georgii Hikgfii thefauro, linguarum fepten
trionalium, Fimmica reperias? mihi enim liber ille non eft vifus. Quid ve
ro Bagaduri Cbami Hifloria illa Tartarica? licetne eam fperem? Nuper apud
Batauos prodiit : Hifloire Genealogique de Tartares, traduite du Manuſcrit
Tartare d' Abulgar Baiador , Cbam δrc. Nonne hinc aliquid , ad inftitutum
noftrum præfidii? fac me quæfo certiorem. Sed finem fcribenditandem fa
ciam, fi TE rogauero, vt Illuflrem GoLDBACHvM , meis verbis amiciffime
fàlutes , eique memoriam noftri , commendes. CI. Martbiur,multam Ti
BI fàlutem. Eft is TVI omnino ftudiofiffimus, quique non minus, quam
qui funt TIBI deditiffimi , gaudet fortunarum TVARVM acceffione, Vale
& feliciter age, Pifonii, inQuadorum finibus, A.cI2 Ioccxxvi. viii.Calend,
Oćtobris, -

- III

-
MATTHIAE BELIO.
S. P. D.
. .
-

THEOPHILys sigerridvs BaTER.

CŞ. fuperiores litteras iam obfignaffèm, venit ad me|GMELINvs, meus
collega, (c)TvAEque amicitiae cupiditate accenfus, me orauit, vt bonam
caufam pro fe apud TE agendam , fufciperem. Quod facio equidem, tan
to alacrius, quanto magis huic eximio viro, cui fècundum Deum, vitam,
e grauiffima , ab hypochondrio malo , valetudine , reftitutam , debeo ;
quanto deinde magis, eius, in naturæ contemplatione, ftudiis, quantö de
nique incrementis Academiæ noftræ, omnibusque bonis artibus fàueo. Ce
pi experimentum, commendationis bene collócatæ, quando illum amici,
quibus eum conciliaui, plus amant, nunc, quam memetipfum. DeGram
- - znati

c) Fuit is in Acad. Petropolitana, Medicinæ D. Chymiæ & Hiftoriæ Natu

ralis Profeffor, qui fuis me litteris, ad mutuam, in hoc ftudii genere , operam,
.inuitabat, nunc, per interiorem Mofcouiam, Hift. natulis cauffâ, fumtu Cæfareo,
peregrinatur Feliciter/ - . . . * -
 De Origimibus Hungarorum. 4I 5
: matica TvA, amo TE, amiciffime BEI.I. De Femmicis (d) haud equidem
t
meam operam polliceri poffùm: attamen illam ipfàm Grammaticam, in
ſº
Sueciam miffurus fum , äd amicos, qui hoc genere litterarum deleétantur.
% Credo enim TE vidiffè, quæ Olavs RvDBEQvivs, Olai iftius Atlamtici filius,
de Hungaricae , & Femmicæ linguæ conuenientia edidit. Sunt mihi ifthic a
miciffimi , Eticvs BENZELivs, antea Epifçopus Gothoburgemfis, nunc Lemco
per fir , & ejus frater, Nobil. Bem&effliermae, Secretarius Regiur; tum Hemliwus
im Arcbiuo Regio Perimgriuoldorum fuccefTor ; Hemricus Bremmer, Secretarius
Regiur, alii, quos nominaui, fi qua in re iis vti velis , pofTis. Magis ta
men exquirendum duco , quantum Hungarica lingua concordet cum Mor•
duana. Morduanor audio, a Fennis intelligi : eſſèt ſane operae pretium, o
mni ftudio hoc totum indagare. His Humgari noftri (vtar enim peruulga
ta voce, quamquam mea fententia, Humgari non funt Humgari) aut potius
AMagyari atque Vgi, finitimi fuere, Conflamtimi Porphyrogemetæ, Imperatoris
temporibus, quod oftendam in Tabula Geograpbiea Ruffie , vicinarumque
regionum, vt fuit circiter A. C. DCCCXCIII. tum, cum Turcae, reuera in
quam Turcae, Pannoniam tenerent, Cbazarorum neceffàrii. Et paullo an
te ifthoc tempus, maxima pars regionum, inde vfque a Volga, ad Ocea
num feptentrionalem , & Balthicum mare, nationibus inculta fuit, quæ Fem
º mica locute funt.” Inde opinor, Magyaros ( Μαζαροι, Conſtantino) com
mercio cum his populis permixtos, contagionem fèrmonis peregrini traxif.
1e. Nam, quantum iudicare poffùm , ex Molmari di&tionario , maior &
potior pars Linguæ Hungaricæ, a Femmica , abhorret. TiBi videtur, Hunga
rica Lingua aliquid orientalis naturæ habere. Huic opinioni, tantum ab
eft, vt repugnem, vt ei vehementer cupiam bene. » Ad radices fere Cauca.
f?, feptentrionem verfus, non ita longe à Tamai, rudera ingentis vrbis la
pideæ reperta funt. Hanc vrbem & fedem Mazarorum , finitimi omnes Ge
nerales Chiliarchæ, Garbero ediderunt, qui aliquod annos litibus dirimen
. dis,& definiendis limitibus, iudex datus fuit ab noftra aula. Ita ex eius re
lationibus cognoui, quas haud ita pridem ad aulam mifit. Si mihi tantil
1um otii fuperefTèt, & chartam ##m meam, a Delirliama, in Bamduriamo
imperio orientali, multis in locis difcrepantem, au&am deinde fuperioribus
regionibus verfus boream, vt tum maxime fuerunt, ad Te mitterem. Nam
quod ad naturalem Geographiam , tra&us inquam marium , fluuiorum ,
montium adtinet, æri iam incifa eft : nomina vrbium , regionum, popu
lorum, adfciibendi otium non eft. De hac re videbimus alias, quando vi
deo per Framkium, omnia ad TE ccmmeare poffè , fine TvA moleftia. Inter
alias litteras quas ad TE mifi, credo, neque enim fatis recordor , fuiffè e
tiam eas, quas Nobiliffimo Habmio, Vindobonam mifi,TIBI vt rederet. Nunc,
ne ille quidem quidquam mihi refpondet, nec FaccioLATvs. Vtrumque,
, quia Tìi bene áupere füio, velimi, meo homine falutes, deque meis que
relis certiores fäcias ambos. Nihil illis, aut TiBi periit, cum meæ litteræ
interciderunt; mihi vero multum: videri enim vobis poffim, officio deeffè.
Vale. PETROPoli, prid. Non. Septemb. cIoIocc xxxii. . . .

-- "- . N n n nn 2 ‘. . . EXCER
- d) FENNICAM linguam, cum HvNGARICA noftra, conuenire, fuperioribus litte
ris ad me fcripferat BÄyERvs. Cüius rei, vt experimentum illic çaperent doĉti,
Grammatices Hungarica exemplar, a me editum, ad eum mittendum yolui.
 416 Excerptum de Hummorum Origimibus.
EX C E R P T V M,
De Hummorum Origimibus & Cogmatiome.
Ex Georgii HoRNii Originibus Americanis. Lib. III. Cap. IV, p. 144
ΗΥΕ magna gens, complexa nomine fuo Alanos, Auares, Sabcros , Vngros ,
T l Turcas,Tataros, Fennös, Lucumores, Tingoefios,Molg-Zomios, & quotquot
lacialem Oceanum accolunt, barbaros. quos magnam partem NiCEPHoRvs gémple&i-
tur, Lib. XVIII. cap. XXX. cum inquit : Turcas, Abares,Mucrior, រ៉ូមុំា
Mogores) Veros, Cunos, Bar/lt, Vniguros, Saberos, contiguas &# ħoteótiſſinas gen
tes鸞 Quos omnes,HvNNÖRVM nomine infignimus: partim,quod ImperiumHun
horuffi, perTillas gentes ampliffimum ; partim quia antiqui fcriptorcs, eos ita, adpel
lant. De Turcis CEDRENvs 器 Τέρκων έθνοφ γένος μεν εξιν ουννικoν, σολυάνδεωπων
7ε και νυτόνομον, Ιdem JoHANNEs CvRApolATes, & ZoNARAs , qui bis dicit: Zurci P.
firum accolentes , qui & Vngri. SiMoCATHvs apud Euftathium in zregnénthv teftatur,
Hunnos a Perfij Turcas adpellatos. Iidem cum Tataris, & nomine & gcntium numcro
conueniunt. ' Quemadmodum enim Tatari in feptem Hordas dluifi , atque Mogores
di&i: fic Hunni quoque fua lingua Magyari funt ; & ipforum fèptem géntes, quod
ex Nicephoro adparet; vbi fe Chaganuis, Abdelarum Imperator, in oratione ad Mau
ritium limperatorèm, Septem gentium,& feptem orbis Terræ climatum,regem /? adpellat.
Apud CEDRENvM, Moageras fiomen Hunnici regis. Et A. C. IoCCXLIV. feptem e
xércitibus, feptem diùerfis itineribus , ac ducibus, in Pannoniam redierunt. Sic no
mina, Hunnorum & Tatarörum, conueniunt. Tadum, Hunnorum dux, a Carolo Ma.
no vi&us, vt annales Francorum Fuldenfes, a Marquardo Frehero editi, teftantur.
號葛 Vlahku kain filius, apud Texeiram. 7oxa, Geyzæ pater. Taxy, filius Chin
uis. , Buda, frater Attila:. Tataris Baido , Batbi , Peta. Alani, plerumque Hunnis
äpud Hiftoricos coniunguntur. De quibus ita Marcellinus : Ælami, ex montium adpel
fàtione cognominati , paulatimque matiomer. contermima* crebritate vi&oriarum attritat,
ad ஆ. vocabuli traxerunt , vt Perfe. Hummis per omnia /ùppares , verum vi
&}u] mitiores, & cultu., Nec Eutbalitae, Hunni apudProcopium, âlia ab Alanis gens.
qui & Albanos fuiffe putat. Cedreno Nepbtalitæ. Quod corruptum nomen: nec
quidquam pro Iudaica origine.(f) Sicut & Euthalitarum nomen, aGræculis ita detor
tullTl. uiod ex Nicephoro difcimus; vbi de Cagano loquens : Abdelarum inquit :
όalius dixerit Euthalitärum) rex. Emirkhondo Abdela, régni Metropolis: vndè Ab
delani , & breuius Alani. Qui non in occidentem tantum, verutti & orientem vfque
ad Gangem extenfi. Sed quod CEDRENvs inquit, Hummi qui & Slauimi: verùm.non
eft.. Nàm diuerfà gens, Slaui & Hunni, ficut ex lingua patet., Slaui in Europæa Sar
matia, egreffi ex Afia & profundo Berfiliæ , vt Solinus , Græcus fcriptor, apüd Byrk
haymerum teftatur. uod fi verum , crediderim, Berfiliam effe illám , quam Nice
phorus Bar/ìt , Venetus Bar/£oI nominat. Auares, Hunnica gens, quiá ipforum re
ges Cagani. Elmacino Hazari. Sedes circa Turqueftanam, apüd Nicephorum. Nam
pars Verorum & Cunnorum, ex oriente in Pannóniam pulfi , metu Aüarum, in idem
inomen concefferunt. Illi }^eri Cunorum vicini, Parthis, originem & nomen dediffe
videntur. . Parthos, Scytharum fobolem effe, antiqui,vno ore teftanttur. De quorum
in Perfiam aduentu, mirum eft viros do&os nihil ha&enus certi eruiffe.. នុ៎ះ
thas,Cimmeriis fugatis, Duce Madya, cum ingenti multitudine in Mediam irrupiffè,
& tótos yiginti oóto annos, Imperiüm Afiae Süperigris tenuiffe , de quo legendi Hé
rodotus & Strabo. 'Fa&um hoc tempore 'Cyàxaris Mediæ, fofíæ Iüdaeae Pfammé.
tichi , 蠶 Regum , A. Mundi termillefimo trecentefimo decimo fexto. Madyas,
£ndathyrfùs ille Scytha eft , quem ex Scythia erumpcntcm , Afiam , ad Aegyptum v£
que peruafiffe, cx Megafthene, Strabo, (üb initium libriXV. &,Arrianus in íérum Indi
carum libro, referunt. . Atque hoc eft, quod veteres tradunt , Scytbar Superiori Aea
potitor, Ba&rianum & Partbicum imperium comdidiffe. Quanquàm enim illorum fm
r=r

e) Latine fic reddimus: Turcarum, matio, Hunnianum &f genus, sopiofwv/we, G-/*•.
- rum iwftitutorum, iurirque. - - -

- f) Nam, ex tribu Naphtali, creduntur propagati. * - - - - - --, ،، ، ،

 ~ * - Et Migratione. " . . . . 417
perium breue ac fere ambulatorium fuerit, pafßm tamen fuæ gentis colonias reli
querunt ; in Syria Scythopolim , quam & Magog diétam PLINivs refert ; in MediaPar
thos, qui & Perfæ. Non enim maior differentia inter Parthos &c Perfas, quam inter
Cattos & Haffos ; Affyrios & Athyrios. quod iam dudum viri do&ti monuerunt. Ac
mirifice hanc fententiam confirmat, & illuftrat, quod paulo poft, & nomen & Impe
rium Perfarum ac Parthorum innotuerit. . TROGvs, apud Iuftinum: Partbi Scytbarum
exfules fuere. Hoc etiam ipforum vocabu/o namj/g//atur: mam Scythico /ermo/ze exfules
dicumtur. Si proprius noffe cupias, a qua Scytharum gente orti, Maffagetas eorum
conditores putarim : qui vtrique, & Maffagetæ & Perfæ, foli equos immolarunt ; hac
ratione , quod celeri Deo , ceier hoftia conucniat. _ Hunni, § apud CEDRENVM
& PRocopivM , vel cum Auaribus , vel Siberiis Ruffiæ, vel cum vtrisque iidem. . Ab
ipfis Sabaria Hungariæ di&a. - De Vngris, & Vniguris, certa res: qui Iubri, hodie ,
Siberis vicini. . Vnde Hugari a Slauis dicuntur, quos Hungaros vocamus. Femui ,
magna gens , olim Hunnis vicini. MELAE, PLiNio & aliis, Fanefii. Eorum lingua tam
peculiaris, vt a Scaligero, intervndecim matrices Europatarum ponatur. Finnorum
propago Lappones ; vtrique Hunni. ex quo nomine, fi durius afpires: Funni, & Fen
ihi proueniunt. Lappomer orientales circa Kolam , Suedis Frimmer , Ruflis 7?r/c/ia
º moivo/oc/, ; fibi ipfis Pyhemiemi. Quod perinde eft, ac fi Hunnos dicas: vnde fit, Py
humem, & Hybemem. : ficut Funnos, Finnos, Fennos dicimus. Idem de Molg-Zomiis,
Lucumoriis , Fingoefiis, putandum eft. De quibus in genere antiqui , cum dicunt ,
Hummos G lacialem Oceanum accoluiffe, quæ verba MARCELLINI funt. Et clarius adhuc
incomparabilis feculi fui RVBRvQvis, tradit: tram* //^o/gam ad /eptemtrionem effe regio
: wem Pìfcatir, ex qua orti Hummi & Humgari. . /main Hungarorum & Pafcatirarum
finguam effe. Iuguror a Pafèatiris diffimgui. Nam illos peculiärer litteras habere ;(g)&
féìòere deorfum progrediendo , a /mi/fra verfùs dextram , ita vt /ineæ pemdeant. ' Humc
Jcribemdi morem, Tataros a Iuguris accepiffe,& tales litterar, Maugum Camem,ad Ludo
uicum Regem Franciæ, miffe, Iuguros autem , facit vicinos Moalis & Tartaris.
Caput V. ibidem , p. 149.
De migratiome Hummorum im Americam.
Nº. diu quærendum eft, quid hos Scythas mouerit ex noftro in alium 0rbem mi
grare: quippe, duas cauffas fuiffe reperimus: bellum,& abundantiam hominum.
Bella ifiter ipfòs ætcrna: aut cædumt, aut cædumtur, inquit LvciANvs. Igitur , infir*
miores & viéti, fedes mutare cogebantur. Quo & illud eos mouebat , ne hoftium ci
bus fierent. Hoftes enim comedere, Scythicum. Ipfà gens in primis fæcunda. Hum
morum, in antiqua patria, centum & q&to tribus. Turcarum fere totidem,, vt ex
Aitomò patet. `Quàre, multitudinis domi minuendæ , cauffa, migrandum plurimis
& velut fàcrum vër, in alias emittendum terras, Feras quoque, perpetuis & vagis ve
nationibus fe&tabantur. Vt quemadmodum illæ ex Afia, in Americam, ea occafione
deuenerunt ; probabile fit etiam, venatores co delatos. . Et h9c modo Humnos, ex in
teriori A/a, ifi Europam veniffc, BoNFiNivs teftatur. Ipfà etiam Scytharum vita, in
ftabilis fémper & vaga , fine fedibus fixis, vt campus, vt fons, vt nemus, inuitabat;
ita aliquandiu commíorábantur: tum denuo, fugientiutn fimiles, alias terras, & fibi
adhuc'incognitas, petebant. Via, vcl mari , vel fi nulla continens, per glaciem, qua
totus Septejìrio córine&itur: vt non anxie quærendum ibi, vel fretum, vel alius tran
fitus. Nam, Oceamus glacialis, hycme continentis vicem obtinet , & cum hoftes in
uadere, ac vitro citroque comimeáre, Tartaris receptum, Quod expertiffimus RVB
svqvis teftatur, qui tradit: Supra Tartariam im glaciali Oceano , Zauta* &. Mag
far, imfiilarum habitatores : hyeme per glaciem a Tártaris inuadi. Quemadmodum in
v
Suecia quoque fieri , Olaus, & Magni ; Vpfalenfis fcribunt. . -

De temporé, quo hæc traiismigrâtio Scytharum primum coepit , cunéìa no

bis, vt in tanta antiquitate & tenebris, incognita funt. Id certum, longe recen
Оо ооо tlC)-

5TCoTnmentati aliquando fuimus : De Vers** LirTera £va A hac HvNNo Scythica ,

forteÅudio, quam fatis füerat, fcrupulofiore. Prodiit Dillkrtatio, Norimberga, An. cIoIoce
xv111. forma quadripartita.
a Decad. I, Monumentum IX,
418 Excerptum de Hummorum Migratio//e im Americam.
tiorem Pbaemicum , in Americam aduentu , quia feptentrio, immenfis terrarum fpatiis ,
vfque in nouum orbem, fere fub ipfum fiderum cardinem, qua via tranfiuerunt, ex
tefifus, non ante multa fecula, cultoribus impleri potuit. N, quis terras adfpe&tu
foedas , & æternis niuibus ac glacie horrentes , nifi pulfus ab aliis , adire velit ? Ra
ri hodieque in Lappia, Gromlamdia , Samoieda , & omni ad glacialem Oceanum, tra
&tu, habitatores. ' Rari quoque in feptentrioriali America. ' Ommis }irgimia, inquit
PvRCHAsivs : Noua Æng/ia , [Terra Noua , & ceterae ad polum, ac cemtumi imterias ami/-
/iaria, regiomey , mon tantum bomimum babcnt , quamtum Londimum. Regio, Angliam
magnituäime fùperam*, vix millia quimque in aciem producet. . Quod argumento, tar
dius ad feptentrionem habitari coeptam , & fi conie&turæ locus, non ante annum
CHRisTi quadringentefimum. Quippe , tum temporis horridus Septemtrio , commo
ueri præ multitudine hominum, & agmina fua , in omnes orbis partes , effundcre
coepit. Impulfi a vicinis, alios impellebant, & exundabant in omnes mundi plagas.
HvNNi, tum ab ipfo fere glaciali Oceano, progreffi in auftrum funt. . Nec dubium ,
alios vel venandi ftudio , vel prementibus vicinis, qua data via, fiue per occiden
tem , fiue per orientem , in Americam penetraffe. ိုီ" Cbichimecae, circa Am.
Ch. IOCC. in Mexitamam venerunt. Porro, illa perpetuo vaga & venationibus de- .
dita gens , fua barbarie , quicquid eft miferabilium Fimmorum , Samoiedarum, Tataro
rum, non æquat tantum , fed fuperat. Trccenti, vel quadringenti anni , fpatium fatls
amplum funt, quo per fèptemtriomalem Americam fpargi, & fobolem fuam, magno in
cremento , augere potuerunt. . Vt hæc fecunda transmigrationis / mericamæ perio
dus, Hummica in tempora, poft natum CHRIsTvM, probabili conie&ura, incidat.
Ita HvNNI, ex interiore 44a in Septemtriomem , & horridas frigoribus plagas,
delati funt. Vbi poftea diuifi , parte in orientem, in occidentem alia migrante, v
traque via, tandem in Æmericam venerunt. Quæ hinc Ae/îe, inde Europæ, maximis,
& magnam adhuc partem incognitis plagis interiacentibus; fiue illæ infulæ fint, quod
ignoratur, vel alicubi vna continens proximat. Nam freta fi intercedunt, non ad
modum magna effe oportet. quod nos animalia docent; quæ eadem via, in
4mericam delata funt ; natandi non adeo perita, vt magno mari
transmittendo ſufficiant.