Professional Documents
Culture Documents
земјотреси
земјотреси
земјотреси
Ментор: Студент:
Проф. Горан
Бр. индекс
1 Вовед .................................................................................................................................................... 3
2. Настанување на земјотрес...................................................................................................................... 4
3. Раседи ...................................................................................................................................................... 5
4. Сеизмометри ........................................................................................................................................... 9
5. Сеизмограми.......................................................................................................................................... 11
6. Локација на земјотресот ....................................................................................................................... 12
7. Интензитет на земјотресот ................................................................................................................... 14
7.1. Рихтерова скала .............................................................................................................................. 14
7.1.1. Скала на моментна магнитуда ............................................................................................... 16
7.2 Меркалиева скала ........................................................................................................................... 17
8. Сеизмички хазард и сеизмички ризик ................................................................................................ 19
8.1. Сеизмички хазард .......................................................................................................................... 19
8.2. Сеизмички ризик ............................................................................................................................ 22
9. Користена литература ........................................................................................................................... 23
2
1 Вовед
3
2. Настанување на земјотрес
4
3. Раседи
Во геологијата расед или линија на раседот се подразбира рамнински лом на карпа, што
претставува доказ за постоење на релативно поместување. Големите раседи во Земјината
кора се резултат на поместувања на смолкнување, активните раседни зони се вообичаени
локации за појавување на земјотреси. Земјотресите како што е погоре посочено се резултат
на енергијата која се ослободува за време на брзо пролизгување вдолж раседот.
5
Двете страни на не-вертикален расед се нарекуваат обесен ѕид(hanging wall) и потпорен
ѕид(footwall). По дефиниција обесениот ѕид се наоѓа над раседот, а потпорниот ѕид под
раседот. Оваа терминологија потекнува од рударството, кога рударот работи во јама тој
стои на потпорен ѕид под неговите нозе а ѕидот што е над него се нарекува обесен ѕид.
6
Раседот кај кој движењето (пролизгувањето) по површината на раседот е
хоризонтално се нарекува избивачки расед (strike-slip)
Раседот кај кој движењето (пролизгувањето) по површината на раседот е
вертикално се нарекува потонувачки расед(dip-slip). Потунавачкиот расед може да
биде нормален (normal) и обратен (reverse)
Комбиниран расед има значителни компоненти од двата вида потонувачки и
избивачки
7
Нормалниот расед се јавува кога кората се проширува. Обесениот ѕид од раседот се движи
надолу во однос на потпорниот ѕид. Кај обратниот расед за разлика од нормалниот,
обесениот ѕид се движи нагоре во однос на потпорниот ѕид. Обратниот расед е индикација
за собирање на кората. Наклонот на обратниот расед е прилично стрмен, поголем од 45о.
Туркачкиот расед (thrust) има ист начин на движење како обратниот расед само што
наклонот е помал од 45о.
8
4. Сеизмометри
9
масата, се определува поместувањето на тлото иако масата не се движи. Првите
сеизмометри користеле оптички крак или механички додаток за да се зголемат малите
поместувања и да се запишат на фотографска хартија. Современите инструменти користат
електроника. Професионалните сеисмички обсерватории обично користат инструменти
кои мерат на три оски; север-југ, исток-запад и нагоре-надолу. Доколку може да се мери
само една оска се мерат вертикалните поместувања бидејќи даваат подобри записи од
некои сеизмички бранови. Сеизмометрите може да имаат еден од следните два типа на
излез: аналоген или дигитален.
10
5. Сеизмограми
Слика 7: Сеизмограми
11
6. Локација на земјотресот
Точката во која започнува ломот при земјотрес се нарекува фокус или хипоцентар. Додека
поимот епицентар ја означува точката на површината на земјата која се наоѓа директно над
хипоцентарот. Положбата на хипоцентарот се определува врз основа на записите на
сеизмичките бранови во повеќе точки на земјината површина.
Од првите сеизмограми (Сл. 7) било забележано дека записот може да се подели во три
главни дела. Прво стасуваар P-брановите, потоа ги следат S-брановите. Знајќи ја
релативната брзина на распростирање едноставно било да се обредели растојанието од
земјотресот. Еден сеизмограф го определува растојанието, но тоа може да се исрта како
круг со бескраен број на локации. Два сеизмографа би дале два круга кои се сечат со две
можни локации. Минимум со три сеизмографа може прецизно да се определи локацијата.
12
Слика 8: Зградата Transamerika “Pyramida” во центарот на Сан Франциско
13
7. Интензитет на земјотресот
14
со примената на методата за процена на сеизмички момент и скалата на моментни
магнитуди која оди со неа.
15
7.1.1. Скала на моментна магнитуда
16
7.2 Меркалиева скала
17
18
8. Сеизмички хазард и сеизмички ризик
19
Слика 9: Европско-медитеранска карта на сеизмички хазард
20
Со компјутерски програм потоа се интегрираат во сите зони и се определуваат криви на
веројатност за клучниот параметар на тлото. Конечниот резултет ја дефинира веројатноста
дека одреден интензитет ке биде надминат во одреден временски период. Вообичаените
правилници (кодови) за асеизмичко проектирање на згради обично се однесуваат на
веројатност за надминување на одреден интензитет во 500 години, додека за нуклеарни
централи тоа е 10 000 години. Историската сеизмичност на регионото за подолг период се
добива преку гранка од сеизмологијата наречена палеосеизмологија. Анализата на
сеизмичкиот хазард може да биде претставена во облик на спектр на одговор.
21
8.2. Сеизмички ризик
22
9. Користена литература
2. https://www.wikipedia.org/
3. http://www.dzs.gov.mk/
4. http://www.iziis.edu.mk/
23