Professional Documents
Culture Documents
Protocolo Xeral Acoso Escolar PDF
Protocolo Xeral Acoso Escolar PDF
Protocolo Xeral Acoso Escolar PDF
PROTOCOLO XERAL
DE PREVENCIÓN, DETECCIÓN
E TRATAMENTO DO
ACOSO ESCOLAR
E CIBERACOSO
Maio 2013
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ÍNDICE
I. INTRODUCIÓN
2
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
V. O CIBERACOSO
a) Definición de ciberacoso
b) Criterios de identificación do ciberacoso
c) Tipos de ciberacoso
d) Protocolo de actuación
e) Estratexias preventivas
INFORMACIÓN DE INTERESE
ANEXOS
3
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
I. INTRODUCIÓN
Bullying é un termo anglosaxón do que provén a palabra bully, que significa ‘matón
ou botaporela’. As primeiras referencias no eido educativo encóntranse na
publicación dun artigo periodístico, en 1969, do psiquiatra sueco Heinneman, no que
destaca o inadvertidas que pasan as inxustizas sociais. Máis tarde, na década dos
setenta, o noruegués Dan Olweus iniciou unha investigación no eido mundial sobre
intimidación sistemática, publicado co título La agresión en las escuelas: los bullyies
y los niños agresivos.
4
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Finalmente, e xa no seu artigo 30, disponse que cada centro docente incluirá un
protocolo para a prevención, detección e tratamento das situacións de acoso escolar
no seu Plan de convivencia.
Para os efectos desta lei, considérase acoso escolar calquera forma de vexación ou
malos tratos continuados no tempo dun alumno ou alumna por outro ou outra ou outros,
xa sexa de carácter verbal, físico ou psicolóxico, incluído o illamento ou baleiro social,
con independencia do lugar onde se produza. Terán a mesma consideración as
condutas realizadas a través de medios electrónicos, telemáticos ou tecnolóxicos que
teñan causa nunha relación que xurda no ámbito escolar.
5
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Para poder considerar un comportamento como acoso escolar, deben cumprirse tres
criterios diagnósticos, que deben darse simultaneamente, prescindindo da
personalidade da posible vítima.
Os criterios son:
Debe existir unha vítima concreta, indefensa e unha persoa agresora que lle
fai dano conscientemente.
Para poder identificar unha situación de acoso, é necesario coñecer tanto as súas
formas coma as súas consecuencias.
Respecto das formas de acoso, temos que ter presentes manifestacións de maltrato
tanto verbal –a través de insultos, alcumes, desprestixio...– coma físico contra a
persoa vítima ou os seus obxectos persoais. Tamén hai que ter en conta posibles
situacións de intimidación, tales como ameazas, chantaxes, roubos… e, por último,
situacións de illamento.
6
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
7
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
8
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
9
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
• Para a vítima: pode traducirse en fracaso escolar, trauma psicolóxico, risco físico,
insatisfacción, ansiedade, infelicidade, problemas de personalidade, risco para o
seu desenvolvemento equilibrado.
• Para a persoa ou persoas agresoras: pode ser a antesala dunha futura conduta
delituosa, unha interpretación da obtención de poder baseada na agresión, que
pode perpetuarse na vida adulta, e incluso unha supravaloración do feito violento
como socialmente aceptable e recompensado.
O acoso entre escolares é utilizado polos agresores como unha forma de demostrar
o seu poder, utilízano sempre con persoas que saben que non se van defender.
1. Intervir ao primeiro sinal, para que a violencia non sexa grave nin se repita.
3. Existen tres papeis que hai que previr, intervindo con toda a comunidade
educativa: o de persoa agresora, o de vítima e o de persoa espectadora pasiva,
que coñece a violencia pero non fai nada para evitala.
10
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
O protocolo de actuación ten por obxecto que o profesorado dun centro educativo
saiba como actuar nos posibles casos de acoso, pois é imprescindible que se actúe
de xeito inmediato e decidido tanto co alumnado implicado (vítima, agresor ou
agresores e espectadores) coma coas súas familias.
11
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Non existen fórmulas que poidan aplicarse á xeneralidade dos episodios de acoso
escolar. O esencial é analizar as características específicas de cada caso
dispoñendo da información máis completa posible: antecedentes, persoas
implicadas, frecuencia e gravidade dos feitos, idade, tipo de maltrato, actitude das
familias...
O acoso escolar ten que ser comunicado a outras persoas que non estean
involucradas. O acoso mantense co silencio dos que o exercen, de quen o padece e
de quen o ve e non o remedia.
Que facer cando unha alumna ou un alumno se sinte vítima de acoso escolar ou ben
a familia, o profesorado ou algún compañeiro ou compañeira detecta unha situación
deste tipo?
12
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
13
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
En todas as súas actuacións, esta persoa deberá ter en consideración que, en caso
de incoarse un expediente disciplinario, o prazo máximo para a súa resolución será
de doce días lectivos dende que se tivo coñecemento dos feitos, tal como recolle o
artigo 25.7 da Lei 4/2011.
O seu nomeamento debe ser coñecido polo profesorado titor do alumnado implicado,
de forma que se facilite a colaboración entre estes e a comunicación de calquera
incidencia relevante que puidese acaecer con respecto á situación denunciada.
A persoa que desempeñe esta función deberá ser nomeada entre o profesorado do
propio centro. Para o mellor desempeño desta función se recollerán no Plan de
convivencia do centro as posibles vías de formación deste (con carácter xeral, no
caso de ciberacoso,deberá contar con coñecementos no uso das TIC).
14
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
A información debe recollerse dun xeito discreto, por escrito e a través de diversas
fontes e procedementos: observación directa e vixilancia das zonas de risco para
seleccionar datos sobre as características da interacción do alumnado, agresións
existentes e situacións nas que se producen...; entrevistas individuais con citas
previas ao alumno ou alumna acosado/a, alumnado acosador, familia do alumno ou
alumna acosado/a e familia do alumnado acosador, titor/a e profesorado de aula,
compañeiras ou compañeiros e, se é preciso, persoas relacionadas co centro
(coidadores, monitores de actividades extraescolares...), persoas dependentes de
outras institucións...
15
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Será necesario revisar a información dispoñible e ter en conta que posiblemente lle
custe falar do tema e que incluso o negue. É importante que nesta primeira toma de
contacto se xere nun clima de confianza, polo que, se é necesario, deberá repetirse
ata que o alumno se encontre en disposición de trasladar o alcance do problema.
16
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
No caso de que sexa máis dunha persoa, as entrevistas deben ser realizadas de
forma individual.
Nos anexos XI e XII recóllense unha serie de orientacións e preguntas tipo para o
desenvolvemento destas entrevistas.
18
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Unha vez recadada toda a información sobre os feitos acontecidos, deberá ser
comunicada polo responsable da tramitación á dirección do centro, quen precisará se
a situación detectada é ou non un caso de posible acoso e, de ser o caso, acordará
as medidas que cómpre adoptar, sempre de acordo coas previsións recollidas nas
normas de convivencia incluídas nas normas de organización e funcionamento do
centro (NOF) e no regulado na Lei 4/2011, do 30 de xuño, de convivencia e
participación da comunidade educativa e na normativa que a desenvolva, con
respecto ás condutas contrarias á convivencia e as correccións que correspondan ao
seu incumprimento.
19
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
As medidas que teñan que impoñerse deberán ter un carácter educativo, tendente á
reflexión e toma de conciencia dos feitos, ao cambio de actitude e á reparación do
dano causado, de ser o caso; ademais terán que garantir o respecto dos dereitos do
alumnado e procurar a mellora das relacións de todos os membros da comunidade
educativa.
21
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
• Normativa de referencia.
• Esquema cos pasos e prazos que hai que seguir para a súa
tramitación (anexo XVII).
• Modelos do procedemento e proposta de resolución do expediente
disciplinario, sexa mediante un procedemento común ou, de ser o
caso, mediante un procedemento conciliado de corrección (anexo
XVIII).
22
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
3. Outras medidas
Coas familias
23
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Co equipo docente
24
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
25
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
• Rexistro dos conflitos que se producen no centro co fin de ter unha visión
global e introducir as modificacións necesarias na regulación da convivencia
do centro.
27
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
28
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
V. O CIBERACOSO
29
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Ademais, na mesma Lei 4/2011, no seu artigo 15, establécense entre as condutas
gravemente prexudiciais para a convivencia a gravación, a manipulación e a difusión
por calquera medio de imaxes ou informacións que atenten contra o dereito á honra,
a dignidade da persoa, a intimidade persoal e familiar e a propia imaxe dos demais
membros da comunidade educativa.
a) Definición de ciberacoso
Se comparamos isto con casos típicos de acoso escolar, veremos que, por unha
parte, o ciberacoso non supón agresións físicas, pero, por outra, ten moito máis
alcance tanto na difusión espacial coma na temporal, cunha continuidade que pode
ser permanente e non limitada ao horario escolar.
30
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Normalmente distínguense tres tipos de perigos aos que están expostas as persoas
con internet: perigos persoais, acceso a contidos inapropiados e adicción. O
ciberacoso entra no primeiro tipo.
Nos últimos tempos, diversos factores veñen propiciando unha maior presenza do
ciberacoso nos centros escolares: incorporación máis temperá ao uso das TIC,
emprego masivo de novos contornos de socialización intensiva carentes de medidas
de privacidade proporcionais, maior relevancia de contidos audiovisuais, amplas
posibilidades de accesibilidade…contamos cunha xeración de nativos dixitais.
Aínda que o ciberacoso pode parecer difuso, en tanto que se perpetra en moitas
ocasións fóra do espazo físico do centro escolar, este, ao ter coñecemento da
situación e sempre que estean implicados algúns dos seus alumnos ou alumnas, ten
a obriga de actuar coa mesma consideración de acoso escolar, sempre que as
condutas realizadas a través de medios electrónicos, telemáticos ou tecnolóxicos
teñan conexión coa vida escolar.
3. Existe intención de causar dano, aínda que non sempre se dá nos primeiros
estadios do proceso.
c) Tipos de ciberacoso
Unha vez que se verificou unha posible situación de ciberacoso, o centro educativo
deberá traballar de xeito inmediato e simultáneo en tres liñas de actuación:
valoración, comunicación e accións de protección.
d) Protocolo de actuación
32
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
e) Estratexias preventivas
Profesorado e centro
33
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Alumnado
• Consellos para non acosar: aproveitar o papel dos docentes para conciencialos de
que a web non é o lugar apropiado para resolver diferenzas con outras persoas, e
que a emisión de mensaxes hostís remata sendo prexudicial para todos. Promover
o respecto e a prudencia.
• Consellos para non ser acosado: ser prudente e respectuoso ao empregar a web
para comunicarse cos demais. Moitas veces os conflitos comezan por
malentendidos ou comentarios inoportunos. Non expoñerse excesivamente aos
comentarios dos demais contando cousas persoais. Pedir axuda inmediatamente
a familiares e profesorado ante as primeiras evidencias de acoso.
Pais e familiares
a) Responsabilidade do centro
“Os particulares, nos termos establecidos nesta lei terán dereito a ser indemnizados
por toda lesión que sufran nos seus bens e dereitos, agás nos casos de forza maior,
sempre que a lesión sexa consecuencia do funcionamento dos servizos públicos”.
35
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
As persoas ou entidades que sexan titulares dun centro docente de ensino non
superior responderán polos danos e prexuízos que lles causen aos seus alumnos
menores de idade durante os períodos de tempo no que estes se atopen baixo
control ou vixilancia do profesorado do centro, desenvolvendo actividades escolares
ou extraescolares e complementarias. A responsabilidade de que trata este artigo
cesará cando as persoas nel mencionadas proben que empregaron toda a dilixencia
dun bo pai de familia para previr o dano.
36
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Os que por razón do seu cargo, profesións ou oficios tivesen noticia dalgún delito
público, estarán obrigados a denuncialo inmediatamente ao Ministerio Fiscal, tribunal
competente, xuíz de instrución e, no seu defecto, ao funcionario de policía máis
próximo.
Tamén serán tido sen conta os principios reitores da actuación dos poderes públicos
de Galicia no exercicio das funcións de atención e protección á infancia e á
adolescencia e o principio de corresponsabilidade e deber de colaboración,
regulados na Lei 3/2011, do 30 de xuño, de apoio á familia e á convivencia de
Galicia.
Será conveniente, ademais, informar os pais e nais da vítima tanto da agresión como
da posibilidade de efectuar a correspondente denuncia dos feitos no organismo
competente (anexos XXI e XXII)
Esta forma de acoso inclúe normalmente accións como o uso de datos persoais, os
cales, segundo a Constitución española (art. 18.4), non poden ser usados sen o
consentimento informado do seu titular para uns fins concretos.
37
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
A lei establece sancións significativas para aqueles que, para descubrir os secretos
ou vulnerar a intimidade de outro sen o seu consentimento, se apoderen dos seus
papeis, cartas, mensaxes de correo electrónico ou calquera outro documento ou
efectos persoais, intercepte as súas telecomunicacións ou utilice artificios técnicos
de escoita, transmisión, gravación ou reprodución do son ou da imaxe ou de
calquera outro sinal de comunicación.
Ameazas: atópanse reguladas nos artigos 169 a 171 do Código penal, onde se
dispón que a comisión deste tipo de delitos require:
• Que exista unha ameaza.
• Que a amenza consista en causar un mal.
• Que exista unha condición para non causar o dito mal.
Coaccións: atópanse reguladas nos artigos 172 e 173 do Código penal, onde se
dispón que a comisión deste tipo de delitos require:
• Que se obrigue a un terceiro a facer ou deixar de facer algo.
• Que a dita obrigación se leve a cabo mediando violencia (en sentido amplo,
física ou psíquica).
Inxurias: atópanse reguladas nos artigos 206 a 210 do Código penal, onde se dispón
que a comisión deste tipo de delitos require:
• Que exista unha acción ou expresión.
• Que se lesione a dignidade, a fama ou a propia estimación.
Calumnias: atópanse reguladas no artigo 205 do Código penal, onde se dispón que
a comisión deste tipo de delitos require:
• Que exista a imputación dun delito.
• Que a imputación sexa falsa.
• Que a imputación sexa sobre un feito concreto.
• Que a imputación se realice sobre unha persoa identificada ou identificable.
38
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Entrar nunha conta ou perfil doutra persoa é unha conduta que de por si pode
comportar graves consecuencias xurídicas. Ao acceder a unha conta allea, pode
estar cometéndose un delito de lesión de privacidade considerado pola normativa
como unha forma de descubrimento e revelación de secretos. Este delito
establécese nos artigos 197 e seguintes do Código penal. Para acceder á conta ou
perfil doutro, é probable que se tivesen que provocar danos en sistemas informáticos
para saltar ou conseguir as claves e os contrasinais, estando así ante un delito de
danos “redes, soportes ou sistemas informáticos” regulado no punto 2 do artigo 264
do Código penal.
39
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
INFORMACIÓN DE INTERESE
• A CORUÑA: R/ Médico Devesa Núñez, 3 - 15008 A Coruña -Tfno.: 981 167 800 -
Ext.: 270 – Fax: 981 167 801
• LUGO: Praza Bretaña, 2 - Lugo - Tfno.: 982 221 311 - Ext.: 5156
• OURENSE: R/ Bieito Amado, 17 - 32002 Ourense - Tfno.: 988 235 353 - Ext.: 237
• PONTEVEDRA: R/ Domingo Fontán, 6 - 36005 Poio – Tfno. 986 807 900 - Ext.:
287
• PROVINCIA DA CORUÑA:
o Comisaría Local de Ferrol - Narón - Avda. de Vigo, 165 - 15403 Ferrol –
Tfno.: 981 333 800 - Fax: 981 370 788
o Comisaría Local de Santa Uxía de Ribeira - R/ Miguel Rodríguez Bautista,
24 - 15960 Ribeira – Tfno.: 981 870 108 - Fax: 981 874 041
o Comisaría Local Santiago de Compostela - R/ Rodrigo de Padrón, 3 -
15705 Santiago de Compostela – Tfno.: 981 551 100 - Fax: 981 551 185
40
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
• PROVINCIA DE LUGO:
o Comisaría Provincial de Lugo – R/ Chantada, 1 - 27004 Lugo – Tfno.: 982
265 118 - Fax: 982 201 210
o Comisaría Local de Monforte de Lemos – R/ Miguel de Cervantes, 1 -
27400 Monforte de Lemos – Tfno.: 982 402 396 - Fax: 982 410 453
o Comisaría Local de Viveiro - Avda. Ramón Canosa, s/n - 27850 Viveiro –
Tfno.: 982 561 711 -Fax: 982 550 253
• PROVINCIA DE OURENSE:
o Comisaría Provincial de Ourense - R/ Mestre Vide, 4 - 32004 Ourense –
Tfno.: 988 391 771 - Fax: 988 221 052
• PROVINCIA DE PONTEVEDRA:
o Comisaría Provincial de Pontevedra - R/ Joaquín Costa, 17-19 - 36001
Pontevedra – Tfno.: 986 868 383 - Fax: 986 868 338
o Comisaría de Distrito Vigo-Redondela - R/ López de Mora, 39 - 36211 Vigo
– Tfno.: 986 820 200 - Fax: 986 235 441
o Comisaría Local de Marín - R/ Lameira, 27, baixo - 36900 Marín –Tfno.: 986
839 555 - Fax: 986 839 575
o Comisaría Local de Vilagarcía de Arousa - Avda. da Mariña, 9 - 36600
Vilagarcía de Arousa – Tfno.: 986 565 386 - Fax: 986 500 237
41
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXOS
42
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXOS
43
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
44
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO I
45
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Breve descrición dos feitos (debe concretarse o máximo posible o lugar e a data
en que tiveron lugar):
1.º
2.º
3.º
Sinatura 1 Sinatura 2
* (No caso de que a persoa que comunica a situación non poida ser identificada, figurará a sinatura
da persoa responsable da dirección do centro, como persoa que rexistra a situación).
46
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO II
NOMEAMENTO DA PERSOA REFERENTE DE AXUDA Á VÍTIMA
(Normalmente será unha persoa con formación e sensibilidade coa temática e, sobre todo, que sexa
de confianza para a vítima. Pode ser o orientador ou orientadora do centro, un profesor ou unha
profesora membro da Comisión de convivencia, un membro do equipo directivo ou calquera outro
profesor ou profesora próximo)
Neste sentido, dáselle traslado da denuncia e do alumnado implicado para que, con
carácter inmediato e conforme o protocolo de actuación establecido, inicie os
primeiros contactos de acompañamento e axuda ao/á alumno/a mencionado/a. Da
información que poida obter deste acompañamento e que se considere relevante
para o esclarecemento dos feitos, manterá informada a persoa responsable da
tramitación e/ou a persoa que ocupa a Dirección do centro.
47
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO III
PRIMEIRA COMUNICACIÓN Á FAMILIA DA PRESUNTA VÍTIMA
48
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO IV
PRIMEIRA COMUNICACIÓN Á FAMILIA DA PERSOA OU PERSOAS
PRESUNTA/S AGRESORA/S
49
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO V
NOMEAMENTO DA PERSOA RESPONSABLE DA TRAMITACIÓN E
INSTRUTOR DO EXPEDIENTE DISCIPLINARIO (DE SER O CASO)
(Normalmente será unha persoa con formación e sensibilidade coa temática, pode ser o orientador ou
a orientadora do centro, un profesor o unha profesora membro da Comisión de Convivencia, un
membro do equipo directivo ou calquera outro profesor ou profesora)
50
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO VI
COMUNICACIÓN A OUTROS PROFESIONAIS EDUCATIVOS
E/OU AXENTES EXTERNOS
Estimado/a señor/a D/Dª ...................................................................................(nome
e apelidos do profesional a quen vai dirixido e do que se solicita colaboración), como
membro do..................................................... (nome do organismo, EOE, inspección)
51
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO VII
RECOLLIDA INICIAL DE INFORMACIÓN
Nome e apelidos da persoa ou das persoas agresora/s (ou iniciais desta/s): ......
........................................................................................................................................
Indicar sexo: Muller Home
52
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
53
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Feitos observados:
1) Conduta observada. Data e lugar de realización. Implicados e testemuñas.
54
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO VIII
ENTREVISTA COA VÍTIMA
Con este cuestionario preténdese obter información dende a perspectiva da vítima, así
como tranquilizala e romper o seu illamento social, á vez que se lle amosa apoio e
protección.
Terase en conta que pode non querer falar, polo que deberemos facilitar a súa
comunicación cunha actitude comprensiva, deixándoa falar e aproximándose
asertivamente, e que non se sinta cuestionada.
Debemos iniciar esta entrevista con preguntas xenéricas, abertas, de forma indirecta,
de xeito que se relaxe e establecer un ambiente distendido, para logo centrar a
entrevista nos supostos feitos e gañar a confianza do interlocutor (frases do tipo
“estamos aquí para axudarche”, “todo o que falemos queda entre nós”, “non tes que
sentirte culpable do que che pasa”... Nos casos de ciberacoso sexista e/ou sexual,
preguntar sobre contidos deste tipo de acoso para verificalo). Rematarase amosando
unha actitude tranquilizadora (frases do tipo: “esta situación vai cambiar”, “non estás
só/soa nisto”, “podémosche axudar”...).
• Cuestións para a recollida dunha información inicial (Os datos permitirán saber
como é a súa situación no centro)
1. Como te atopas na clase?
2. Sénteste integrado/a no centro?
3. Tes amigos?
4. Como son as relación cos teus compañeiros e coas túas compañeiras?
5. Como son as relacións co profesorado?
6. E co persoal non docente?
55
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Preguntas persoais
1. Que foi o que aconteceu?
2. Cando sucederon os feitos?
3. Onde sucederon os feitos?
4. Repetiuse esta situación noutras ocasións?
5. Desde cando ocorre esta situación? Son feitos illados ou repítense?
6. Como te sentes ante estes sucesos?
7. Que fas ti para evitar o conflito?
8. Que fas ti cando ocorre?
9. Que fas ti para solucionar o ocorrido?
10. Que pensas que se podería facer para evitar que se reproducise unha situación similar?
11. Souben que hai mozos e mozas que se están a meter con outros/as por medio do
móbil e de internet, ti sabes algo?
12. Que opinas disto? Por que cres que o fan?
13. Que fai a persoa que recibe estes insultos ou burlas? Que pensas que podería facer?
14. Coñeces a alguén que lle estea pasando?
15. Sabes de alguén que se burle dos demais ou que sufra burlas?
16. Ti sabes que no centro estamos para axudarvos e que non podemos permitir que isto
lle suceda ao noso alumnado. Ocorreuche algunha vez a ti? Estache a pasar?
17. O problema é con internet ou co teléfono móbil? Redes sociais, messenger, chat,
correo electrónico, sms, mms, youtube…?
56
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
57
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO IX
ENTREVISTA COA/S PERSOA/S ACOSADORA/S
Con este cuestionario preténdese obter información dende a perspectiva da/s
persoa/s agresora/s, amosándolles a postura do centro de intolerancia ás agresións e
facéndolles visualizar as consecuencias da súa conduta. No caso de seren varias as
persoas acosadoras, faráselle unha entrevista individual a cada unha delas e por
separado, intentando que non se comuniquen entre eles ata que se entreviste a
todas. Previamente, deberáselle facer a entrevista á vítima.
A persoa que faga esta entrevista deberá ser especialmente coidadosa, amosar unha
actitude receptiva e manifestar compromiso obxectivo na recollida da información,
adecuándoa ás características da situación e do/a agresor/a (líder, cómplice...).
Deberá deixar claro que está contrastando a veracidade da sospeita e que se
pretende escoitar a todas as partes, sen que a persoa entrevistada se sinta
cuestionada.
Terase en conta que pode non querer falar, polo que deberemos manter unha
actitude firme, non sermonar, non adiantar información e buscar un tempo e un
espazo adecuados que faciliten a comunicación nun ambiente distendido.
58
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
59
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
23. Cóntame algunhas cousas das que fixeches co móbil ou con internet que creas que
puidesen resultarlle desagradables a algún compañeiro ou compañeira.
24. Ocorreuche algunha vez a ti? E ti, fixéchelo algunha vez?
25. Estás a facelo agora? Por que o fas?
26. Para isto, utilizas internet ou o teléfono móbil? Redes sociais, messenger, chat, correo
electrónico, sms, mms, youtube…?
27. Por que cres que non lle gusta o que fas? Como o sabes? Sabe esa persoa que es ti?
28. Falo tamén na vida real, cara a cara?
60
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO X
ENTREVISTA COAS PERSOAS OBSERVADORAS/ESPECTADORAS
Con este cuestionario preténdese obter información desde a perspectiva das persoas
observadoras/espectadoras, para poder revisala e contrastala coa información obtida
do alumnado implicado directamente (vítima e persoa ou persoas agresora/s),
amosándolles a postura do centro de intolerancia ás agresións e facéndolles ver as
consecuencias da conduta da persoa ou persoas agresora/s e a súa se non
colaboran informando do acontecido.
A persoa que faga esta entrevista deberá amosar unha actitude receptiva e
manifestar compromiso obxectivo na recollida da información. Coidarase moito non
adiantar información e buscar un tempo e espazo adecuados que faciliten a
comunicación, á vez que se insistirá na confidencialidade da entrevista e na garantía
do seu anonimato.
61
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
63
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XI
ENTREVISTA Á FAMILIA DA VÍTIMA
CONVOCATORIA + CUESTIONARIO
64
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
CUESTIONARIO
A entrevista coa familia da presunta vítima debe ser especialmente coidadosa, coa
finalidade de contrastar a veracidade dos feitos ao tempo que se lle ofrece apoio e
escoita. É moi importante que non se sinta cuestionada e que perciba que o centro
quere o mellor para o seu fillo ou a súa filla.
Algunhas temáticas que se deberán recoller nas preguntas tipo son as que se
rexistran a continuación. Este cuestionario de preguntas é totalmente aberto e
deberá adaptarse ás respostas que vaia dando a persoa entrevistada, coa finalidade
de recadar a máxima información nun clima de confianza. Cuestións sobre:
65
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
66
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XII
ENTREVISTA Á FAMILIA DA/S PERSOA/S ACOSADORA/S
CONVOCATORIA + CUESTIONARIO
67
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
CUESTIONARIO
Algunhas temáticas que se deberán recoller nas preguntas tipo son as que se
rexistran a continuación. Este cuestionario de preguntas é totalmente aberto e deberá
adaptarse ás respostas que vaia dando a persoa entrevistada, coa finalidade de
recadar a máxima información nun clima de confianza. Cuestións sobre:
68
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
... usando internet ou o móbil para molestar a outro rapaz ou a outra rapaza,
saben algo disto? Contoulle o seu fillo ou filla algo ao respecto? Contóullelo a
outras persoas da familia? A amigos ou amigas?
- Actividades diarias do alumno ou alumna (horarios, tempo de familia, tempo de
estudo, tempo de ocio, horario de TV, horario de ordenador, actividades
extraescolares…): Utiliza moito o móbil? Ten acceso a internet dende o móbil?
- Actividades de ocio e tempo libre: ordenador, cine, deporte, lectura,
videoxogos…
- Outras (as que se consideren de interese para completar información que
conduza a esclarecer os feitos): Cren que poida estar sucedendo algo? Como
que? Falaron con el ou ela? Que lles contou? Como cren que lle podemos
axudar?
69
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XIII
SOLICITUDE DE ASESORAMENTO E/OU APOIO TÉCNICO AO
DEPARTAMENTO DE ORIENTACIÓN DO CENTRO
70
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XIV
SOLICITUDE DE ASESORAMENTO E/OU APOIO TÉCNICO A OUTROS
ORGANISMOS (ESPECIALMENTE EN SITUACIÓNS DE CIBERACOSO)
Estimado/a señor/a D/Dª ................................................................................. (nome e
apelidos da persoa responsable de.............................................................................):
ANEXO XV
REXISTRO E ANÁLISE DA INFORMACIÓN
Enderezo
Responsable
da Dirección
Observacións:
72
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
73
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
6. ACTUACIÓNS DESENVOLVIDAS
Familia
Alumno/a
Familia
Alumno/a
Familia
Alumno/a
Familia
Alumno/a
OBSERVADOR/
ESPECTADOR
ALUMNADO
Alumno/a
Alumno/a
Alumno/a
Alumno/a
Alumno/a
PROFESIONAIS
EXTERNOS)
(CENTRO +
OUTROS
74
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
8. CONCLUSIÓNS E PROPOSTA
75
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XVI
PROPOSTA DE MEDIDAS QUE HAI QUE ADOPTAR
(Proposta que lle fai a persoa responsable da tramitación á Dirección do centro educativo. Estas
medidas son continuación das adoptadas nun primeiro momento pola Dirección do centro como
medidas urxentes/cautelares ao inicio do procedemento)
2. MEDIDAS PROPOSTAS
DE PROTECCIÓN Á VÍTIMA
1.
2.
3.
4.
5.
3. OUTRAS MEDIDAS
CO ALUMNADO OBSERVADOR/ESPECTADOR
1.
2.
3.
4.
5.
76
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
77
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XVII
78
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XVIII
TRAMITACIÓN DO PROCEDEMENTO
- EXPEDIENTE DISCIPLINARIO -
A
A)) D
DOOC
CUUM
MEEN
NTTOOSS P
PAAR
RAA O
O P
PRRO
OCCE
EDDE
EMME
ENNTTO
O C
COON
NCCIILLIIA
ADDO
O D
DEE
C
COOR
RRRE
ECCC
CIIÓ
ÓNN::
B
B)) D
DOOC
CUUM
MEEN
NTTO
OSSP
PAAR
RAAO
OPPR
ROOC
CEED
DEEM
MEEN
NTTO
OCCO
OMMÚ
ÚNND
DEEC
COOR
RRRE
ECCC
CIIÓ
ÓNN::
79
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
D./D.ª………………………………………………....................….……, responsable da
Dirección do centro……………………………..…….............………… , logo de recoller
a información necesaria,
ACORDOU:
80
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ACEPTA/NON ACEPTA (risque o que non proceda) a proposta feita pola Dirección
do centro consistente en que a corrección desta se realice mediante o procedemento
conciliado previsto na no artigo 20 da Lei 4/2011, do 30 de xuño, de convivencia e
participación da comunidade educativa e no Decreto que a desenvolve (citar
articulado).
Sinatura
81
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
82
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
A persoa instrutora expón e valora a conduta obxecto da corrección e fai fincapé nas
consecuencias que tivo para a convivencia escolar e para os demais membros da
comunidade educativa:
(Fixar con precisión os feitos que se imputan, recoñecidos polo alumno ou pola alumna, e as
actuacións levadas a cabo para o seu esclarecemento, incluír as circunstancias que reducen ou
acentúan a súa responsabilidade, así como a petición de desculpas, de ser o caso...)
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
.............................................................................................................................
Exposición 1: ..................................................................................................................
........................................................................................................................................
Exposición 2: ..................................................................................................................
........................................................................................................................................
Exposición 3: ..................................................................................................................
........................................................................................................................................
83
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Opinión 1: .......................................................................................................................
........................................................................................................................................
Opinión 2: ......................................................................................................................
........................................................................................................................................
Opinión 3: ..............................................................................................................
........................................................................................................................................
Petición de desculpas: ...................................................................................................
........................................................................................................................................
Outros
Alumnos-as/ convocados/
(O/A director/a) (A persoa instrutora) Pais/Nais/Titores legais afectados
84
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
D./D.ª ……………………………………………………………..……………………………,
persoa instrutora do procedemento conciliado de corrección da conduta gravemente
prexudicial para a convivencia escolar do alumno ou da alumna………........................
......................................................………, escolarizado/a no curso ........................ do
centro .............................................................................................................................
(A persoa instrutora)
85
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
86
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
(O/A director/a)
INSPECCIÓN EDUCATIVA
(Enderezo)
87
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
88
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
89
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
D./D.ª............................................................................................................, profesor/a
do .............................................................................., persoa instrutora do expediente
disciplinario incoado ao alumno ou á alumna ................................................................
de ............................... (curso/grupo), segundo o nomeamento da persoa que ostenta
a Dirección do centro, D./D.ª.........................................................................................,
con rexistro núm. ........., do día ........ de ...................... de ......., presenta o seguinte:
EXPEDIENTE DISCIPLINARIO
1. FONTES DE INFORMACIÓN
A persoa instrutora basea o presente expediente nas fontes de información
seguintes:
a) Informe de ...........................................................................................................
b) Información oral con transcrición escrita realizada en presenza da persoa
instrutora .........................................................................................(entrevistas)
c) (Outras): ..............................................................................................................
Coa información recibida establezo os seguintes:
2. FEITOS
A alumna ou o alumno .................................................................................... realizou:
- ...................................................................................................................................
- ...................................................................................................................................
Aos feitos anteriormente expostos sonlle de aplicación:
3. FUNDAMENTOS DE DEREITO
a) .......................................................... (alumna ou alumno) incumpre o seguinte:
- ................................................................................................................................
- ...............................................................................................................................
b) ............................................................................ (alumna ou alumno) manifesta
unha conduta gravemente prexudicial para a convivencia no centro, tipificada no
artigo ........, punto .....da Lei 4/2011, do 30 de xuño de 2011, e no artigo ........,
apartado .....do Decreto que a desenvolva (citar articulado), do seguinte xeito:
- ................................................................................................................................
90
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
- ...............................................................................................................................
4. CONSIDERACIÓNS
a) Considerando que ................................................................................................
b) Considerando que ................................................................................................
c) Considerando que ............................................................................,...................
d) Considerando as seguintes circunstancias (ver normativa reguladora, artigo 23
da Lei 4/2011 e articulado do Decreto que a desenvolva):
- O recoñecemento espontáneo da súa conduta incorrecta (indicar o
recoñecemento ou non recoñecemento da conduta)
- ........................................................................................................................
Proponse a seguinte
5. RESOLUCIÓN
(Indicación das medidas reeducadoras impostas e/ou as medidas correctoras que
correspondan, segundo a normativa.)
- ................................................................................................................................
- ...............................................................................................................................
- ................................................................................................................................
- ................................................................................................................................
(A persoa instrutora)
91
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
MEDIDA ADOPTADA
MEDIDA ADOPTADA
MEDIDA ADOPTADA
92
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
93
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
(O/A director/a)
INSPECCIÓN EDUCATIVA
(Enderezo)
94
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Polo tanto, SOLICITA que a resolución da Dirección do centro sexa revisada polo
Consello Escolar, ao abeiro do establecido no artigo ...... (indicar a normativa de aplicación
en virtude de se o centro é público ou concertado).
Contra a resolución da persoa titular da dirección do centro cabe instar a revisión ante o Consello
Escolar no prazo de 10 días lectivos nos termos previstos na alínea f) do artigo 127 da Lei orgánica
2/2006, do 3 de maio, de educación.
Sinatura
(O/A solicitante)
95
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
96
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
(ACTUACIÓNS E TEMPORIZACIÓN)
REVISIÓN DA RESOLUCIÓN
1 2
e Estes prazos de 2 + 3 días lectivos computaranse dende que se tivo coñecemento dos feitos e, polo tanto,
da conduta merecedora de corrección. Poderá variar o tempo dedicado a cada unha destas actuacións previas,
pero o cómputo total non poderá superar o total dos 5 días lectivos, para reservar o restante prazo para os
restantes procedementos e resolucións.
97
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XIX
COMUNICACIÓN Á INSPECCIÓN EDUCATIVA
(Este informe emitirase cando o centro determine que hai evidencias de acoso escolar, cando haxa
coñecemento de denuncia policial ou xudicial ou cando, como intermediaria, a propia Inspección
Educativa o solicite)
1. INFORMACIÓN RECOLLIDA
98
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
2.º
3.º
99
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
MEDIDAS
PROVISIONAIS
DE URXENCIA E
DE PROTECIÓN
Á VÍTIMA
MEDIDAS
REEDUCADORAS
DIRIXIDAS AO
ALUMNADO
AGRESOR
MEDIDAS
CORRECTORAS
DIRIXIDAS AO
ALUMNADO
Apertura de expediente disciplinario (en caso
AGRESOR afirmativo, anexar unha copia) Si Non
100
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
Si Non
(O/A director/a)
INSPECCIÓN EDUCATIVA
(Enderezo)
101
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XX
REXISTRO DO SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DAS MEDIDAS
ADOPTADAS
(Este rexistro poderá facelo a persoa responsable da tramitación, xunto con outros profesionais do
centro, coa finalidade de comprobar a súa adecuación e cumprimento e, de ser o caso, facer
propostas de mellora para futuras actuacións que poderán incluírse nos documentos de mellora da
convivencia do centro)
Enderezo
Responsable
da Dirección
DE PROTECCIÓN Á VÍTIMA
CUMPRIMENTO INCUMPRIMENTO MOTIVO
1. 1. 1.
2. 2. 2.
3. 3. 3.
4. 4. 4.
5. 5. 5.
102
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
CO ALUMNADO OBSERVADOR/ESPECTADOR
CUMPRIMENTO INCUMPRIMENTO MOTIVO
1. 1. 1.
2. 2. 2.
3. 3. 3.
4. 4. 4.
5. 5. 5.
103
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XXI
DENUNCIA A SERVIZOS SOCIAIS
(Esta denuncia unicamente debe realizarse naqueles casos en que, pola súa especial gravidade,
poida supoñer un desamparo por parte das familias dos menores implicados. En calquera caso, antes
da súa interposición, convén solicitar asesoramento xurídico da Consellería)
Que, por medio deste escrito e ao abeiro no disposto no artigo 3 da Lei de Servizos
Sociais de Galicia e no artigo 13 da Lei de protección do menor, formulo denuncia
polos feitos acaecidos no centro e que se mencionan a continuación:
Polo exposto,
SOLICITO dos Servizos Sociais que teñan por presentado este escrito e formulada a
denuncia para os efectos legais, así como que procedan segundo
regulamentariamente estea establecido.
....................................., ......... de ........................... de ...............
Sinatura
(O/A director/a)
105
Edificio Administrativo San Caetano, s/n
15781 Santiago de Compostela
www.edu.xunta.es
ANEXO XXII
DENUNCIA Á FISCALÍA DE MENORES
(Esta denuncia unicamente debe realizarse naqueles casos en que, pola súa especial gravidade,
poida revestir carácter de delito. En calquera caso, antes da súa interposición, convén solicitar
asesoramento xurídico da Consellería)
DATOS DO CENTRO EDUCATIVO REXISTRO DE
SAÍDA
Nome Núm._____
Enderezo Data __ / ___ / ___
Responsable da Dirección
Que, por medio deste escrito e ao abeiro do disposto no artigo 262 da Lei de
axuizamento criminal e no artigo 13 da Lei de protección do menor, formulo denuncia
polos feitos acaecidos no centro e que se mencionan a continuación:
(O/A director/a)
106