Professional Documents
Culture Documents
Prabodh Notes Summary
Prabodh Notes Summary
भहरत तययहहर पपरधहन दद श हह । सभभ धरयरर कद लयग बड़द उतसहह सद तययहहर रनहतद हह । एक-दसद रद कय
शश भकहरनहएर और उपहहर दद तद हह । अरभर लयग गरभबब कय दहन दद तद हह । तययहहर जभवन रम
भहईचहरह, उरर ग और नवभनतह लहतद हह । 'दभवहलभ’ हहर दशओर, ‘हकप रसरस’ ईसहइयब और 'ईद’
रश सलरहनब कह रश खय तययहहर हह । 'पबगल और 'बह सहखभ ककहष सद सर बरहधत तययहहर हह । हयलभ वसर त
कद आगरन कह तययहहर हह ।
भहरत दद श
पयहरवरण
हबहद पवर
हबहद असर कह रश खय तययहहर हह । वषर रम तभन बहर हबहद रनहयह जहतह हह । पहलह 'करगहलभ हबह'द हह ।
यह कहहतरक रहस रम रनहयह जहतह हह । इस हदन तश लसभ कह पपधह लगहतद हह और अचछभ फसल कभ
पपरहथरनह करतद हह । 'भयगहलभ हबह'द नई फसल कद कटनद पर रनहयह जहतह हह । पभठह नहरक हरठहई
बनहतद हह ।धहन कद सदखद पपधब सद ' भद लह घर' बनहतद हह । सभभ हरलकर नहचतद -गहतद और खहतद -पभतद
हह । हफर भद लह घर कय आग लगह दद तद हह । 'बयहहगभ कद सरय यश वक - यश वहतयहय नहचतद हह और इसभ
सरय हववहह भभ तय हकए जहतद हह । पहरहचतब कय 'गरछह दद तद हह । हबहद पवर भहरत कभ
भहवनहतरक एकतह कह पपरतभक हह ।
गग रधभजभ नद रर गभद द और अनयहय और अतयहचहर कह हवरयध हकयह। उनहबनद दहकण अफप रभकह रम
सतयहगपरह आर दयलन शश र हकयह। गग रधभजभ और उनकद अनश नहयभ इसकद हलए कई बहर जद ल गए।
जद ल रम हभ उनहबनद पहयह हक हहर दभ हभ हभनन - हभनन भहषह-भहहषयब कय जयड़ सकतभ हह ।
दद शवहहसयब कह पह सह बचहनद कद हलए उनहबनद चखर पर सदत कहतनह आरर भ हकयह। उससद लयगब कय
रयजगहर हरलह, सवहहभरहन जहगह। उनकह हवचहर थह हक सवदद शभ और सवभहषह कद पपरहत समरहन
कह भहव हभ इस अरदलय सवतर तरप तह कय बनहए रख सकतह हह ।
हहर दभ कह रहतव
रनश षय भहषह सद हभ अपनद हवचहरब कय वयकत करतह हह । सरहज कय एकतह कद सदतरप रम बहय धनद कह
कहयर भहषह करतभ हह । हहर दभ दद वनहगरभ हलहप रम हलखभ जहतभ हह । हहर दभ ऐसभ भहषह हह जय आसहनभ
सद बयलभ और सरझभ जहतभ हह । हहर दभ अपनभ शबद सर खयह बढ़हनद कद हलए रश खय रप सद सर सककत सद
शबद लद तभ हह । बयलनद वहलब कभ सर खयह कद आधहर पर हहर दभ कह हवशव रम तभसरह सथहन हह ।
सर हवधहन कद अनश चछद द 343 रम हहर दभ कय हभ सर घ सरकहर कद कहरकहज कभ भहषह रहनह गयह हह ।
पहयच पपरशन
एक बहर बहदशहह अकबर दरबहहरयब कभ बश दहप ध परभकह लद नह चहहतद थद । अत: उनहबनद पहयच पपरशन
हकए। वद पपरशन थद :-सबसद सशर दर फद ल कपन सह हह ? हकसकह दध द सबसद पपहषटक हयतह हह ? सबसद
रभठभ चभज़ कयह हह ? सबसद अचछह पतह कपन सह हह ? सवरशरप द षठ रहजह कपन हह ? दरबहहरयब नद
बहदशहह कय खश श करनद कद हलए तरह-तरह कद जवहब हदए। हकनतश बभरबल चश प रहद । सबकद उतर
दद नद कद बहद बभरबल नद जवहब हदयह - कपहस कह फद ल,हजससद कपड़ह बनतह हह , सबसद सशर दर हह । रहय
कह दध द हभ सवरशरप द षठ हयतह हह । वह ज़बहन हजससद रभठद शबद हनकलतद हह -सबसद रभठभ हह । पहन जय
पदजह और सवहगत रम कहर आतह हह वहभ सवरशरप द षठ पतह हह । इर दरप जय बहहरश सद जभवनदहन दद तद हह
वहभ सवरशरप द षठ रहजह हह । उनकद बश दहप धरतहपदणर जवहब सश नकर अकबर खश श हय गए।
जयपश र कभ सह र
रश मबई कभ बहहरश
रश मबई एक सशर दर रहहनगर हह । यहग र ऊरचभ -ऊरचभ इरहरतम , सरश दरप तट तथह सशर दर पहकर भभ हह । रशर बई
रम जदन सद अगसत रहह तक खदब बहहरश हयतभ हह । बहहरश अहधक हयनद पर रद लवद लहइन पर पहनभ
भर जहतह हह । बसम धभरद धभरद चलतभ हह । खदब असश हवधह हयतभ हह , हफर भभ लयग इस रपसर कह
आनर द उठहतद हह ।
बहहरश कद हदनब रम लयग हपकहनक पर जहतद हह । हहजभ अलभ , जश हद बभच, चपपहटभ कह सरश दरप तट,
रहहलकरभ कह रर हदर आहद पयरटन सथल हह । सरश दरप तट पर हयनद वहलद सदयहरसत कह दकशय अदपभशत
हयतह हह । इसद दद खनद बहशत सद लयग आतद हह ।
GENERAL ESSAY
रद रह शहर
चद ननह बहशत बड़ह और सश नदर शहर हह । यह तहरलनहडद पपरहर त कभ रहजधहनभ हह । यहग र अनद क रर हदर
और कहयहरलय हह । रद हरनह बभच यहहय कह सशर दर सरश दरप तट हह । चद ननह कभ बस सद वह बहशत अचछभ हह ।
चद ननह सम टप रल सटद शन यहग र कह बड़ह सटद शन हह । यहग र हवहई अडप डह तथह बहशत बड़ह बर दरगहह भभ
हह । चद ननह कद आसपहस रहहबलभपश रर, कगचभपशर रर आहद ऐहतहहहसक सथल हह ।
रद रह कहयहरलय
रह बभ एसस एन एल रम कहर करतह हय द यहग र लगभग 400 कररचहरभ कहर करतद हह । रद रह कहयहरलय
कहफभ बड़ह, सहफ़ और सशर दर हह । कहयहरलय कद कररचहरभ रद हनतभ हह । चद ननह कद हर कद तरप रम रद रद
कहयहरलय कभ शहखहएर हह । शहर कद लयगब कय सर चहर कद रहधयर सद एक दस द रद सद जयड़नह हरहरद
कहयहरलय कह कहर हह । कहयहरलय कद कररचहहरयब कद हलए एक पश सतकहलय, कहटभन, डहकघर, भर डहर,
हशशश हवहहर आहद हह । रश झद अर पनह कहयहरलय बहशत पसर द हह ।
रद रह पहरवहर
रद रभ हदनचयहर
रह रयज़ छह बजद उठतह हय ।द कहफभ पभनद कद बहद अर खबहर पढ़तह हय द । हफर थयड़भ दद र कसरत करतह
हय ।द उसकद बहद सनहन करकद पदजह करतह हय ।द आठ बजद नहशतह करनद कद बहद दफ़तर कद हलए
हनकलतह हय ।द । दफतर रम बहशत कहर रहतह हह । उसद पगच बजद तक खतर करतह हय द ।हफर घर पहशरचतह
हय द ।चहय पभनद कद बहद बचचब कभ पढ़हई रम रदद करतह हय ।द सहढ़द आठ बजद दरद दशरन सरहचहर सश नतह
हय ।द रहत कह खहनह खहनद कद बहद दस बजद सयनद चलह जहतह हय ।द यहभ रद रभ हदनचयहर हह ।
रद रह गग रव
रद रद गग रव कह नहर रहरपश रर हह । यह चद ननह कद पहस हह । यहग र कद लयग सभधद -सहदद हह तथह खद तभबहड़भ
करतद हह । इस गग रव रम करभब 300 लयग रहतद हह । यहग र पपरहथहरक, रहधयहरक और हहयर सद कनडरभ
सकद ल हह ।गगव रम एक बहशत बड़ह हशव रर हदर भभ हह । हबजलभ,टद लभफयन और अनय आधहरभदत
सश हवधहएर हरहरद गग रव रम उपलबध हह । यहग र पपरदषद ण हबलकशल नहभर हह । हर सब शहर हत सद रहतद हह ।