GEORGII PISIDAE

EXPEDITIO PERSICA, BELLUM AVARICUM,

HERACLIAS.

h E c o G N 0 Y- I t

IMMANUEL BEKKERUS.

BONNAE
I M p E N S I S E D. W E B E R I

MID C C C XXXVI.
.*

$im
 IMMANUELIS BEKKERI
P R A E F A T I O.

Georgii Pisidae carmina ea quorum aliqua esset ad

historiam Byzantinam utilitas, cum libro manuscripto
contulit Mauricius Pinderus, huius ego industria ac
diligentia magnopere adiutus iambos et male natos et
a librariis peius depravatos a compluribus mendis ita
purgavi, ut receptis e codice, quae manifesto prae
starent, lectionibus antiquas et abolitas ne mentione
quidem ulla dignarer. quem autem versavit Pinderus
codicem , Parisiensis est, Regius, supplementi 139,

membranaceus, forma quam dicimus 12, foliis 158.

insunt Georgii et quae nos damus carmina, et Hexag_
merom et quod de vanitate vitae, quod contra Seve_
 IMMANUELIS BEKKERI PRAEFATIO.

rum, quod denique in Christi resurrectionem scripsit;

insuper τοῦ IIqov6oùy εἰς τὴν δ6tov MaQiov tjv
Aiyvttiwv et postremo loco πεQί τόν μέtQ0v töv
6tiyov.
Scrib. Berolini Aprili exeunte a. 1836.
 IOSEPHI MARIAE QUERCIIrA* Foggin.

F L O R E N T I N I *

DE GEORGIO PISIDA EIUSQUE scRiPTis

' P R A E F A T I O.
t .

Georgius, qui postea diaconus Cpolitanus fuit,a Pisidia, quae

erat Asiae minoris regio inter Lydiam Phrygiam et Cariam con
stituta, habuit originem, unde cognomento Pisida dictus est.
plures, nec parvi quidem nominis urbes a veteribus geographis
memorantur in Pisidia : sed cum nullibi Georgius patriam pro
, diderit suam, ab ipsa potius regione Pisida quam aliter ab ali- 3
qua civitate nominandus venit. id autem cognominis diversi
mode scriptum in mss codicibus invenitur, II, ggtòov, IItotóov, r.
IIigiôtov, IIqotóov, IIqgtô], IIigatöovg, IItoiöovg. ac Stepha- /'
mus quidem Byzantinus de Urbibus eos, qui e Pisidia orti essent, ^,
IIigiöag et IIigi6sig appellari ostendit, quod Lucas Holstenius in 1
suis ad eundem Stephamum castigationibus confirmavit, referens l.
apud Pyrrhum Ligorium exstare nummum, in quo Minerva duos ,,

Heones tenet, cum epigraphe IIIXIAAIΩN. im Strabone autem -;

lib. 1 p. 60 etiam IIuguδιxot, qui e Pisidia essent, denominantur. s.

at a Clemente Alex. tom. 1 p. 61 Cleanthes philosophus Stoicus, - v

quod e Pisidia, ut noster Georgius, esset oriundus, IIiegósóg /

appellatur; proinde non recte Sylburgius et Menagius putarunt \.

ibi Aogevg pro II gaόεῦς substitui debere, quamvis certum sit ex - \ .
Asso Lyciae urbe ortum esse Cleanthem: maluit enim Clemens
eum a provincia Pisadeum quam a patria urbe Asseum vocare. |
ceterum una omnium consentiens vox est, Pisidas fuisse quon
dam Solymos nuncupatos; ac suis quoque temporibus quosdam …"
Georg. Pisid. 1
«
 II QUERCII

in Lycia habitasse populos ßagßaQixóreQov Tçêáúμους ἀπὸ τῶν

§yyogtov καλονμ£vovg, testatum reliquit Eustathius Comment.
in Iliad. 2 876 edit. Polit. p. 802. sed quae recta esset huius
gentis appellatio, videtur definiisse idem Eustathius in Diony
sium Periegetam v. 858, dicens IIigiö£tov πεδίον, ούς και Σο
λύμονς τινάς φασι, λιπαgòv À£yει .... δπό IIigiöov δε τινος δvo
aes6ivai £yovra, ot Iiotów ö' ivòg d ixvsg6u£vov, xa\ voti
μέν ἐν συστολή ποτό δὸ ἐν ἐκτάσει την άgyovgav. perperam igi
• tur Georgiuih nostrum alii Pisidam, alii Pisidem, Pisidium alii,
et alii Pisidensem vel Pisidiam appellant. nos Pisidam vel Pisi
dem nominabimus. vivebat ille clarus circa annum Christi 630,
p. IV temporibus Sergii patriarchae et Heraclii imperatoris, cuius rei
fidem faciunt indubiam eius scripta, im quibus laudes in eos us
que ad satietatem aggerit. utriusque plane gratiam iniisse di- .
cendum est eum, qui e Pisidia ortus in magna ecclesia Cpolitana
dignitates postea consecutus est. fuit enim in aede S. Sophiae .
diaconus, et scevophylax, quibus titulis occurrit insignitus in
cod. Vat. 1126. equidem scio circa haec tempora clerum Cpoli- •
tanum tantum excrevisse, ut Heraclius sua sanctione in Nopel- sj|;
lis 2 4 cum diaconos tum alios ordines in immensum auctos, ut *
iam eis, assigr.atae στάσεις vel sedes vix sufficerent, ad certum .i';
numerum redigere decreverit. quare mirarer minus Georgium }

Pisidam in ecclesia maiori receptum fuisse, si inter diaconos tam

tunmodo fuisset cooptatus: sed cum scevophylax etiam fuerit,
maiorem plane iniicit nobis de se opinionem. nam Gxsvoyöíaí,
cimeliorum, vel Pasorum ecclesiae custos, tertia erat post magnum
oeconomum et magnum sacellarium dignitas inter ἐσκατωxoi\0vg
vel maiores ecclesiae officiales, úgyovtwg quoque propterea ap
pellatos, ut videre est in Codino de Qffic. CP. lib. 1, qui in ipsa
ecclesia, et in publicis consessibus patriarchae semper assistebant, i, £,

et episcopos ipsosque metropolitas praecedebant. scevophylacis -

munia recenset Allatius de utriusque eccl. cons. lib. 3 c. 8. ό μ£yag %y]

gxsvogvìcó ovojx£ται, όταν λειτοvQyεῖ δ ágyiegevg, ἐμτgogòsv τοῦ $a
oxsvoyv\vwtov* xo\ εί τι δ' άv ygeigo $oöv êx voj onevoyvìaxiov, • {
αὐτός άποδίδει, άτοι σκεύος, ßußìtov iegóv, xnQoòg xaì ììlayäg, “M;
ajtoxQatûv και τὸ σκευοφνλάκιον τῆς ἐπισκοπῆς και πάν σκεύος , ij
vijs ixxìnates' iyov ôè και τάς χngevoμivag ixxìnatas sis vjv aù- $i
τοῦ ἐπίσκεψιν, και τὰ ἐsgà aùvóv, πάντα' ἐστι δά κα\ εἰς τάς κα\- ',
 PRAEFATIO. IÍI

csig, yvìártov xà tò òtxaia τόν είσεαχομ£νων εἰς τὴν ἐκκλησίαν

διὰ τοὺς πλήgtxovg u£zgt voÜ διανάμειν μῦτοῖς ταῦτα. sed cum
plures tunc essent in ecclesia Sophiana scevophylaces (quattuor
enim erant ex ipsius Heraclii praescripto presbyteri, diaconi sex,
Hectores duo), non admodum facile quis concedet Georgium mo
strum inter eos, qui eadem dignitate donati essent, primas te
nüisse, et magnum scevophylacem a nobis nullo bono iure vocari
contendet. argumenta plane non suppetuunt, quibus scevophy
lacii praefecturam Georgio asserere possimus, sed suspicionem
movit tum ipse titulus, tum ea qua Sergium et Heraclium attin
gebat summa necessitudo. nam Sergium quidem ita saepe lau
dat, ut ei multa familiaritate coniunctus videatur. Hexaëmeron,
ei dicat, idque operis ipso monente se suscepisse demonstrat sta
tim in principio v. 32: ijxto pígtov σοι τῆς ἐgήμov xaQÖiag xag
τοὺς ysogynô£vtag £x vijg ojg ögögov. et paullo post p. 49 eius
favore fretum et incitatum stimulis opus aggredi testatur: argög p. V
τὸν σκοπόν τὸ πνεύμα σνντείνας ἐγω τοῖς σοῖς πεποιδός μνστικοῖς
ùxovtlotg. in fine autem v. 1879 patriarcham ipsum pro salute
imperatoris et regni felicitate multas Iacrimas, precesque ad
deum fumdentem se vidisse adfirmat: Éyvtog Ev aùtóv, xàv òoxs;
λείηδ£vai. quid simile occurrit in Abaricis legendum: ibi enim
v. 285 Sergium contra barbaros lacrimis et suspiriis dimicantem
repraesentat Georgius, quasi omnium rerum ipse esset conscius,
quae a patriarcha gerebantur. quod autem ad Heraclium spectat,
aliqua certe in existimatione apud eum fuisse Georgium demon
strant Acroases in eum scriptae eique confidenter oblatae. ita
enim Acroas. 1 87. de Exped. imperatorem adloquitur: μετ' εὐ
utvsiag τους ἐμοῦς δ£yov Àóyovg' ἐλεύθεgov ydg eigwv Éx8o7t£v
uάτων, ἐz αου μαθόντες μη λαλεῖν ύποκgiost. quod sane con
firmat Acroas. 3. 874 dicens: goi τόνδε πλεκτόν στάφανον §3
άησάτον λειμόνος ίοτι τῆς ἀληθείας φ£go. id autem recte ad
modum adfirmabat Heraclio Pisida: non enim ille de rebus longe
peractis et a se multo temporis vel loci intervallo semotis, sed
de iis quorum ipse fuerat orJvövvyg et oculatus testis, loqueba
tur, quippe dubium omnino non est eum fuisse comitem Hera
clii in prima expeditione comtra Persas: ita enim ea quae acta
sunt narrat, vel potius describit, ut singulis interfuisse, statim
legenti pateat. sed eum ipsum audire iuvat de se koquentem.
; Iv QUERCII
ait enim Acroas. 2 122 belli praeludia inspexisse: πάθος δὲ μοι
τις ἐνθάδε τgogîgyετο ίδείν τά τεgπvg τῆς μάχης τQoaùìua. aper
tius autem suam inter arma praesentiam declarat Acroas. 8 181
dicens milites pro imperatoris salute collacrimantes vidisse, una
que simul cum illis flevisse: τούτοις , xgárvore, xaì ovvijo8ην
εἰκότως xa\άς φQovoöov, xaì ovvijynga tì£ov, τί τωντότητι
ovyyvδεῖς τόν δακgvftov. at in eadem Acroasi v. 343 Heraclium
p, VI ipsum, qui primo bello iam confecto e Perside in urbem erat re
versurus, de susceptis laboribus gaudentem suis auribus audivisse
sic refert: aùtìs ydg juiv §aQvòpóv ττολλάκις τοῦ σου filov τὸ
μ£tQov, £vQ&vovg övv ßiovg %Q6vov τοσούτον ἐν δαδvulg i%og
ταύτας τί δες τάς ήμ£gog. in fine tandem eiusdem Acroaseos
v. 858 Hydrae, hoc est erroris late apud Persas serpentis, unum
caput se vidisse testatur: öv vüv ߣtovtsg slg&yav δανμάζομεν
'HQaxk£og vvyóvra xai σεόωαμ£vov. itaque si Pisida, ut est aper
tum, Heraclium in Perside dimicantem comitatus est, eumque
suae pietatis virtutisque testem habere imperator non est dedi
gnatus, quali in pretio apud ipsum regem, necnon in tota aula
Byzantina fuerit, satis inde opinor elucet. neque enim ut gre
garius miles ducem suum, sed ut poëta principem ac dominum
sequutus est, ut quae ab ipso gererentur inspiceret et scripto
mandaret. quo quis factum fortasse credat, aeque carum fuisse
Heraclio Pisidam ac olim fuit Scipioni Africano Ennius, quem
morte obita in sepulcro Scipionum esse constitutum e marmore
tradit Cicero pro Archia. nimirum si verum est, quod teste
Allatio diatr. de Georgiis adfirmat Hamartolus in Chronico adhuc
inedito et ex Hamartolo Cedrenus, Heraclio in hoc bellum pr0
fecturo et in ecclesia magna opem a deo contra hostes petenti
fausta adprecatum esse coram omnibus Pisidam, non immerito
inde colligi posse putamus eum, qui ingenii laude clareret et ali
quo honoris titulo praefulgeret insignitus, inter comites impera
toris iam tunc fuisse adlectum. ipse autem, quod nosset quanta
esset sui nominis commendatio, poëtica quadam licentia, misi
malis divino furore percitus, bonis ominibus Heraclium prosequi
non dubitavit. ait enim Cedrenus p. 420: 6 δε βασιλεύς ρονλά
μενος τgòg IIsQgiów yoQeiv .... εἰσελθὼν εἰς την μεyάλην ἐκκλη
otwv μάλανα υποδήματα ττεgußαλόμενος και πgnvfig τεσῶν ηύ
άστο .... δν ίδων Γεῶgyιος δ IIigións tavtng τάττειναίσεως ἐφη,
 ' PRAEFATIO. - v

dí ßaoiìeù, μελαμβαφάς π£òtìov etAlgag rööa ßçipatg £gv8göv

IIsQaixóv £§ atudrov. ex quibus quinque iambis duos tantum
suum ad ingenium effinxisse Cedrenum plane ducebar ad suspi
candum. verum cum celeberrimi sint et omnium recentiorum
Graecorum ore vulgati illi duo senarii, praeterea etiam in cod.
Waticano 1126 et in aliis codicibus seorsim scripti ac repetiti le- p. VII
gantur, quod ex nostris adnotationibus in Fragmenta Pisidae
v. 20 adparet, ut fictam fabellam hanc de Georgio et Heraclio
narratiunculam prorsus reiicere non audebam. neque enim igno
rabam usum in aula Byzantina quondam invaluisse, ut poëtae
suas elucubrationes coram ipsis regibus et patriarchis recitarent,
easque àxQodgetg, auscultationes diceres, appellarent, quod po
pulo audiente publice et palam legerentur. testem adhibebo Paul
lum Silentiarium, qui suae de aede Sophiama descriptionis pri
mam partem in regio palatio coram Iustiniano imperatore , ' se
cundam autem in episcopio coram Eutychio patriarcha recitavit,
ut ex iambis et titulis poëmatio inscriptis fit manifestum. quod
autem magis adhuc Cedreno fidem conciliare videatur, mos ille
est olim Cpoli receptus de acclamandis perpetuo imperatoribus,
quod persaepe etiam fiebat iambis, ut videre est in Constantino
Porphyrogenito de caeremon. aulae Byzant. ab Ioh. Henrico Lei
chio et Ioh. Iac. Reiskio superioribus annis edito. ibi enim p. 16
legitur quod imperatore magma pompa procedente in sancta et
magna dominica ad sacra factionum acclamationes fiunt, et We
metae notarius adest, και δεῖ σύτὸν πεQιπατεῖν άπισθεν τάν δε
αποτόν πλησlov, και λ£yειν τους κατὰ τύπον ίέμβονς, deinde
äayttai lapfii£etv ό τοῦ μ£govg röv IIqgatvov μαίστωg. tum δ τοῦ
£ivovg töv Bev£των μαίστιος άαχεται ἰαμβίζειν, donec 6 τοῦ μ£
Q0vg töv IIqaoivov vovdgtog ägyεται και αὐτὸς ἰαμβίζειν ἐος τοῦ
äylov pg£wtog. id autem in omnibus solemnibus pompis fieri
solitum passim ostendit idem Constantinus. unde quamvis satis
appareat iambos qui a factionum magistris recitabantur, hymnum
vel Cantiunculam fuisse, qua ipsi alternis vicibus fausta adpreca
rentur imperatori, nihilo tamen minus inde fit probabilius Pisi
dam iambis a Cedreno laudatis Heraclium im magno templo oran
tem de improviso salutasse. -

Verum qualecunque sit sapientum virorum hac de re iudi

cium, id unum ex hactenus praemissis colligo, Pisidam, si non
 vI QUERCII

ut magnum scevophylacem, certe ut unum ex diaconis scevo

phylacibus, apud Sergium et Heraclium plane gratiosum homi
nem exstitisse, utpote qui multum polleret ingenio et scribendi
facultate. sed non audiendi sunt omnino qui eum modo charto
phylacem modo referendarium faciunt. Suidas quidem in v.
Iεῶgyvog diaconum et chartophylacem, Nicephorus Callistus au
tem Hist. 18 48 referendarium eum appellat. maxima etiam
codicum mss est inconstantia in titulo et dignitate designanda Pi- ^
sidae: nam in codicibus biblioth. regiae Parisiensis et in qui
busdam etiam Vaticanis diaconus tantummodo vocatur; et in Cod.
Vindobonensi 209 apud Lambecium lib. 5 p. 49 diaconus et re
ferendarius, et Jib. 6 p. 162 diaconus et chartophylax ; itemque
in biblioth. Taurinensis cod. 304 chartophylax, et in codice 360
referendarius dicitur. perperam autem doctissimus Fabricius
lib. 7 p. 691 utrumque titulum coniunxit, et Georgium nostrum
chartophylacem et referendarium declaravit: nam quaecunque
fuerit eius dignitas, certe una simul chartophylax et referenda
rius esse non potuit, quod chartophylacis et referendarii duo es
sent munera in ecclesia Cpolitana distincta, quae non unus obi
p. VIII ret, sed quae viritim in duo capita distribuerentur. melius Alla
tius testimonio Suidae fretus, et Oudinus Allatium sequutus, dia
conum et chartophylacem Georgium nominarunt. at Guillelmus
Cave minus accurate scribens, et im toto articulo de Pisida te
xendo turpiter alucinatus, eum fecit et rhetorem et chartophyla
cem magnae ecclesiae Cpolitanae, deinde etiam metropolitam
sive archiepiscopum Nicomediensem. si pro rhetore poëtam di
xisset Pisidam, nulla esset controversia: at nulla eius exstant
opera rhetorum more scripta, nec quid simile unquam elaborasse
traditum est, sed rhetorem et archiepisoopum Nicomediensem
fecit Cave eodem errore ductus, quo ante eum alii decepti sunt,
Georgium Pisidam cum Georgio Nicomediensi confundentes,
quod invenissent utrumque pluribus in codicibus et Georgium et
chartophylacem appellatum; quamvis nemo, quod sciam, Pisi
dam rhetorem nominavit praeter Cave, qui, ut videtur, fucum
sibi fieri passus est vel a codice biblioth. Antonii Augustini, in
quo oratio εἰς τά εἰσήπεισαν παgâ vj σταvgφ του Ίησου sub Geor
gii rhetoris episcopi Nicomediae, nomine legebatur, vel a codi
cibus Vindobonensibus apud Lambecium lib. 5 p. 144 et 277, et
 PRAEFATIO. VII

lib. 8 p. 222, in quibus omnibus illa eadem oratio venit sub no

mine Γεωgytov ägyvsTvvoKövov Nixownôstag τοῦ δήτοgog. cum
autem ex duobus Georgiis unum ipse facere semel statuisset, rhe
toris titulum Nicomediensi tributum adPisidam transferre minime
dubitavit. ceterum multae sunt motae quibus hi duo Georgii in
ter se facile distinguantur: nam Pisida, ut dictum est, sub He
raclio vivebat ac fuit diaconus et scevophylax et poëta, Nicome
diensis autem, ex quo temere et Lambecio reclamante lib. 1
p. 185 et lib. 4 p. 21 Nicomedium quendam conflavit Possewinus
in Appendice Apparatus Sacri, tempore Photii floruit, ex rhe
tore et monacho, si fides adhibenda est codicum titulis ab Alla
tio in eadem diatriba de Georgiis relatis, archiepiscopus Nico
mediae postea factus. Combefisius omnium primus videtur de
ceptus in recte dignoscendis duobus hisce Georgiis: sed errorem
ille suum agnovit ac fassus est in Bibl. Concionat., in qua ser
; mones Georgii Nicomediensis, quos Graece et Latine tom. 1 !;
4uctarii novi dederat, plerosque ex interpolata, nonnulJos etiam
$- ex nova sua versione exhibet tantum Latine. sed ne quid inta
i. ctum hac in re definienda relinquamus, iuvabit audire Allatium,
l. qui de Georgio nostro scribens disertis verbis ait: an postea in
ú- episcopatum Nicomediensem promotus idem cum Georgio Nico
y3 mediensi fuerit, cui plures nec illaudabiles orationes panegyricae '
,!. tribuuntur, quas Allatius ibidem de Georgio Nicomediensi agens ^
ii: enumerat, in dubium nec immerito 4-erti poterit. ' alium tamen, - ^
è hunc a Georgio Nicomediensi, qui temporibus Photii Photio ipsi %.
a* operam navarat suam in Photiana synodo, annorum ipsa spatia :
sę abunde probant: a Sergio enim patriarcha, cui Pisida Hexaë- '. ',

γὰ meron opus inscripsit, ad Photiana tempora anni ducenti et quin

j% quaginta plus minus intercedunt. si Nicomediensis episcopus fuit, i. -

i£ alius ergo ab hoc omnino erit. et fuisse episcopum, illo forsan •. •,

|* $en male suaderi possumus : nam oratio in perba Iohannis
3' stabant iuxta crucem Iesu mater illius et soror matris,” cuius
„* suum est παός ύψηλοτάτγν πεquovrjv juiv ό λόγος , in mss co- \
£3 dicibus Georgio Nicomediensi adscripta, in codice alio ms, quen. \ ^

è gii videre contigit, in quo eadem oratio fusior ac multo amplior ^ ' .
§£ lgitur, Pisidae cognomen Georgio Nicomediensi adiungit : sic
l §& €ηυm legitur, Iεωgytov μητQovo\ivov Nixoumόείας τοῦ IIìggiòn.

$' *scriptoris lapsum, cui ista non placuerint, in codice esse, et p. IX

*.
VIII QUERCII

puerilem oscitantiam, qualia multa in titulis praefigendis fieri

amant, fatebitur. non, contra ibo. immo lapsum concedo.
IIigguôslag namque, cum in exemplari, ut verisimillimum est,
legeretur, in Pisidem ad pauca intentus exscriptor transmutavit.
diversusque est etiam ab alio Georgio Pissidiae episcopo, cuius
nemoriam, Graecorum fasti die 19 Aprilis celebrant, fastu ac
tyrannide iconomachorum martyre, cum hic Antiochiae Pisside
nae fuerit antistes: oövog ö äyvog άπι τὸν χαόνων ην τόν εἰκονο
μάχων, ἐκ ßgipovg vj δες άνατεθειμ£νος, και διά την ύττερρά
Àovσαν αὐτοῦ ἀgerijv £viokovog yeiQovov£ivav 'Avrioyslag τῆς IIvd
αιδείας. im re tamen obscurissima non diutius immorandum mihi
esse censeo. ita Allatius; qui qua de causa rem obscuram vocet,
quam ipse adeo luculenter explanavit, ignoro. patet enim Geor
gium Pisidam a Nicomediensi esse diversum, et pro uno a qui
busdam tantummodo doctis viris fuisse aeceptum, quod uterque
in codicibus et Georgius et ehartophylax inscriberetur. at nos
iam tandem, ne ulla amplius dubitandi sit occasio, chartophyla
cis titulum Georgio Nicomediensi relinquamus, Georgium autem ij
Pisidam seevophylacem nominamus, auctoritate freti codicis Wa
ticani, quo plane in tot bibliothecis non exstat alter vel antiquius
vel nitidius scriptus, ut infra erit dicendum. minime autem huius
codicis auctoritatem, quam nos sequendam ducimus, Suidae et
Nicephori labefactat auctoritas, qui Georgium vel chartophyla
cem vel referendarium dixerunt: nam Suidae lexico plura esse
addita a recentioribus Graecis certum est, Nicephorus autem adeo ìi
negligenter loquitur de Pisida (quod ex v, 533 poëm. contra Se
verum et ex fragment. ρ. 184 patet) ut neutiquam videatur at
tendendus.
Verum cum nullum exstet antiquius de Pisidae scriptis testi Š;
monium quam quod in eodem Suida invenitur, praestabit hoc
ipsum legentium oculis sistere et paullo attentius considerare:
quamvis enim Allatius Kusterus et Fabricius singula verba Suidae ę,
multum accurate perpenderint, nonnulla tamen adhuc observari ?ia
nobis eontinget. verba haec sunt: Teggyiog öváxovog τῆς μεyá *ij
λης ἐκκλησίας και χαρτοφύλαδ, τὸ ἐπίκληv IIvgiònc, £gaijueQov k;
δι' ίέμβων εἰς ἐπη τQu0yiìua, εἰς 'HQdxìeiov τόν βασιλεα, και εἰς
vöv xwvd. IIegatjv avöìeuov, êtv τε '48aqux&* xatakoy&όην ἐyxó
puov sis röv μάgrvga '4v&ατάσιον. igitur quae teste Suida scri • ||
$:
|.
 PRAEFATIO, IX

psit noster Georgius, haec sunt: 1. Hexaëmerom, 2. in Hera

clium, 8. de bello Persico, 4. Abarica, et 5. encomium 4na
stasii martyris. atque id quidem non satis recte definitum est a
Suida: alia enim eiusdem auctoris opuscula nobis invenire conti
git, quae a Suida non memorantur, vel quod eorum ipse nullam
habuerit notitiam, vel quod, ut tamen minus vero esse simile
nobis videtur, ea esse contemnenda putaverit. ac 1. de Hexaë
mero, quod adfirmat longum fuisse poëma, quod tribus mille
senariis constaret, dubitarem omnino, an id unquam verum esse
potuerit, cum nullibi appareat Hexaëmeron esse mutilum, et ex
omnibus codicibus diligenter excussis atque evolutis vix duo mil
lia iamborum nobis colligere licuerit. quare tot versus interci
disse persuadere mihi non poteram, ac potius mendum in Suidae
textum irrepsisse mecum ipse cogitabam, ut pro tQtoyiìta le- p. X
gendum esset διαytìta. verum, si placet quosdam etiam versi
culos ex hoc poemate avulsos desiderari, non negabo: cum enim
totum constet multis quasi particulis et membris, nil plane faci
lius quam ut exscriptorum incuria una vel altera perierit et efflu
xerit ex illis descriptionibus, quas de Iapidum plantarumque et
animalium qualitatibus fortasse exhibebat auctor. id autem co
dices ipsi confirmare videntur, in quibus omnibus, si unum Va
iicanum 1126 excipias, perperam scriptum, interpolatum ac mu
tilum Hexaëmerom deprehendes. 2. in Heraclium imp., quae
Suidas testatur scripsisse Pisidam, sunt plane acroases tres, quae
statim in principio huiusce tomi occurrent sub hoc titulo: εἰς τήν
*ατά IIsQoóv Éxotgarstwv 'HQaxkeiov τοῦ βασιλεως. hoc opus una
cum aliis, quae deinceps a Suida laudantur, intercidisse omnium
primus arbitratus est Kusterus, ac post eum Cave, qui etiam de
suo nobis obtrudit acroases de Heraclio agentes historiam rerum
ab Heraclio gestarum et belli Persici continere. utinam historiam
potius quam ieiunos versiculos scripsisset Pisida, ex quibus saepe
divinare vix possis quid ipse sentiat. Oudimus omnia Pisidae
opera a Suida memorata exstare in bibliotheca Vaticana ex Mal
treti praefatione in Procopium didicerat, sed ipse quoque cum
Cave in errorem adductus historiam de rebus Heraclii nobis reli
quisse Pisidam existimavit. inde, ut sentio, eorum ortus est
error, quod ante Maltretum ex Suidae textu non satis liqueret,
quae noster Georgius metro adstricta et quae soluta oratione
 x … QUERCII

! scripta posteris tradidisset, ut mox dicemus. 3. de bello Persico

1 quod addit Suidas scripsisse Pisidam, ad geminas acroases re
A. ferendum est, quas grandi ac nimis turgido Heracliados titulo
i insignitas sub numero 5 operum Pisidae hic invenies. Allatius
. Heracliadem unum esse opus cum superiore perperam censuit;
et plane mirum videtur tantum virum decipi potuisse, qui de
Georgiis ageret ex professo, qui de Pisida tam diserte scripsit,
qui bibliothecae Vaticanae fuit praefectus meritissimus ac nulli
plane secundus, qui tandem, quod vel maximum est, praefe

|
'i
cturae huius munere tam laudabiliter functus est post Holstenium,
a quo Maltretus ipsius Pisidae opuscula acceperat. verum omnino
dicendum est Allatium, qui omnes eius bibliothecae thesauros
[

Β investigarat, hunc tamen, nescio quo casu, latuisse codicem,

* ex quo primum Holstenius ac nos deinde Georgii scripta de- i.

prompsimus: neque enim ullibi illius codicis mentionem facit. M.

*u ; \ 4. ad Abarica quod spectat a Suida quarto loco laudata a nobis í

*; autem in secundo reposita, certum est aeque ac alia tria, de qui- !)
st bus egimus, opera iambis scripta esse. qui enim cum Caye et íj
»; Oudino haec omnia prosa effudisse Pisidam putarunt, omnin6 ę
ç - falsi sunt, quod in Suidae editionibus prioribus excusum legis- à
; sent ἐτι τε 'AßaQuxê z&ταλοyαδην. sed vocem καταλογάδην ad iJ
; , sequentia esse referendam primum recte coniecit Kusterus ex ms j&;
- ! -* Parisiensi, ac deinde a Maltreto edoctus confirmavit Fabricius; s,
quare textus ille prorsus ita est interpungendus: £ti vs 'Aßagunâ.
zαταλοy€{δηv Éyxóμιον etc. nam quod pro quinto opere Pisidae
in
•' .

proponit Suidas, encomium 4nastasii martyris, vere καταλοyάδην - ››

prosa scriptum est, ac vere etiam de Anastasio Persa agit, noh É;
de aliquo Athanasio, ut suspicionem movit Kusterus ex ms Pa- iis,
risiensi Suidae, in quo pro εἰς τὸν 'Ayggv&gtov legi adfirmat $ig •
τῶν μ£yav '4δανάσιον, quae sane lectio vulgatae nequaquam est ύς
praeferenda. $ ,
w , . • $.
p. XI Iam vero de omnibus operibus Pisidae, ac de ordine quo illa è
edenda esse censuimus, pauca dicamus: fusius enim in monitis ę;
peculiaribus ad unumquodque poëmation praefixis haec pertra- S.
ctata sunt. igitur quae hactenus reperiri potuerunt (siqua tamen ę;
alia, praeter ea quae proferimus in lucem scripsit Georgius) *';
haec sunt. - ô] £$
 PRAEFATIO. XI

1. Eig την κατά IIeggöv §xotgarstav 'HQaxìstov του βασι

£ως. de expeditione Heraclii imp. contra Persas. tres sunt
acroases, 1098 iambos continentes, in quibus virtus et religio
Heraclii immodicis fere laudibus extollitur, quod ille actus Chos
roae regis impietate et perfidia in Persidem arma moverit: κόgog
yàç oùx jv IIsQovxijg άπληστίας, άλλ' ἐτεινον τάς όgÉÉstg eig
góvovg, ut ait Acroas. 1 4. 106. itaque Heraclius paschate ce
lebrato et servatoris imagine munitus navem conscendit, ab He
raei promontorio solvit, ac tempestate primum iactatus in Cili
ciam appellit. ibi habito militum delectu omnes ad arma in
struit, instructos in Persas impellit, de quibus statim relata vi
ctoria intus in Persidem irrumpere molitur: sed cum barbari de
more ruptis foederibus de invadenda regia urbe cogitarent, By
zantium redire cogitur: άθεν τνπάσας πάντα σόφαονι ταόπρ,
και τφ σταστηyj τὸν σταατόν ovv&Qμόσας, και τφ δες δους τὰς
£iv' μῦτοῖς ἐλπίδας, πάλιν τgός αὐτήν την πόλιν σον συντόνως
τοσσύτω πατέας κα\ κατοgδαδσας τQ£y£ug. ita Pisida Aecroas. 3
836 suas de prima expeditione Heraclii im Persas acroases con
cludit, in quibus satis diligenter omnia persequitur: scribebat
enim quae sub eius oculis acta erant, ut superius observatum est.
verum frustra Pagius in Baronium a. 626 4 ex his sperabat se
posse supplere quae a chronographis in historia Heraclii omissa
sunt, quod crederet Pisidam de bello Persico scribentem histo
rici, non poëtae munere esse functum diligenter. ait enim:
omissio illa nonnisi ex Georgio Pisidio auctore coaevo, qui edidit
libros tres de bello Persico, quos Ho/stenius habuit, sttpp/er?
potest, quare cum is omnia manuscripta sua Eminentiss. Card.
Francisco Barberino legaverit, rogavi /. C. Schelestratium bi
bliothecae /'aticanae praefectum ut pro sua in me benevolentia ex
Pisidio describere vellet, quae anno sexto belli Persici gesta fuisse
narrat, sed ad me rescripsit vir eruditissimus se omnia mss bì
bliothecae Barberinae, praesertimque quae fuerunt Holstenii, ibi
dem separatim asservata, studiose percurrisse, sed nihil sibi
Georgii Pisidii occurrisse. quare alia pia nobis ineunda erit, ut
integram belli huius historiam exhibere valeamus. ita plane:
nam nec Pisida ea omnia quae ad bellum Persicum spectant per
secutus est, nec Pisidae libros in bibliothecam Barberinam in
tulit Holstenius, sed ex Vaticana exscriptos misit Maltreto. ce- p. XII
XI I QUERCII

terum hoc poëmation, de quo plura alibi dicta sunt, omnium

opusculorum Pisidae primum est, ac proinde prima in sede col
locandum fuit. quae sequuntur enim pertinent ad ea quae acta
sunt post annum 12 imperii eiusdem Heraclii, Christi 622; in
quem incidit memorata Persica expeditio prima.
2. Eig vrjv yEvoμένην ἐφοδον τόν βαQßágov κα\ εἰς τὴν
qùvùv άστογίαν, ήτοι ἐκθεσις τοῦ γενομ£vov τολάμον εἰς τό τεί
χος τῆς Κωνσταντινούπόλεως μετοάύ 'Aß&gov και τὸν πολιτόν,
de incursione facta a barbaris ac de frustrato eorum consilio, sive
expositio belli quod gestum est ad moenia Cpoleos inter Abares et
cives. huius poëmatis, quod constat 541 senariis, nullam men
tionem ingessit Allatius; quod plane confirmat codicem Vatica
num, ex quo depromptum est, eum non vidisse. de Abaribus,
qui cum aliis feris gentibus Romanorum ditionem invadere ac vi
et ferro vastare iterum iterumque moliti sunt, pluribus agunt
scriptores Byzantini. nos in monito et notis ad hoc poëmation,
quantum satis est, diximus. Heraclius secundo bello contra
Chosroam suscepto adeo praeclare rem statim gesserat, ut anno
vertente 626 fere in desperationem actus Chosroës advenis, ut ait
Theophanes p. 268, civibus et famulis, ex omni nimirum genere
4/iris adlectis, ultima experiri decreverit. Sarbarum pero cum
7reliquo exercitu Cpolin persus misit, ut initis pactis cum Hunnis
(Abares eos Pocant) Abaribus, Sclavis, et Gepidibus, una simul
omnes urbem impressione facta adorirentur. sed ut in Perside,
sic etiam ad Chalcedonem Persarum spes conciderunt, Abaresque
eorum foederati, dei ac virginis deiparae ope, fusi ac caesi sunt.
nimirum Pisida urbem a barbarorum insidiis non tantum arte et
armis quantum miraculo servatam fuisse contendit. huius enim
belli contra Abares principem ducem statuit fuisse virginem ac
deinde Sergium patriarcham, qui virginis mandata in preces et
Iacrimas effusus exciperet atque exsequeretur. propterea enim
sic adloquitur v. 234: τσύτην ovvaovt£ovoav §£ #3ovg £yov äv
τεσταατήγεις ἐά άύλον καρδίας τοῖς ἀντιτ£yvoig töv äyóvov öoyá
votg. τέov ydg είχες τοῦ δεού την ἐλπίδα, πῦgyovg òè tigtw,
xaì 8£λη τα δέxQva. sed quod verum est, acriter pugnatum est
terra et mari, ut ex Chronico Paschali p. 391 et seqq. intelligi
tur. quamvis autem cives Cpolitani strenue se gesserint in hoc
bello, et Heraclius in Perside detentus de salute urbis valde fue
 PRAEFATIO. XIII

rit sollicitus (v. 278), nihilominus illud plane ultimum fuisset p. XIII
urbis exitium, nisi praesens de caelo advenisset praesidium et
munimen, porro, si fides habenda est auctori Chronici Pascha
lis, ipse Abarum dux Chagamus nonnisi territus destitit ab urbis
expugnatione, quod deiparam vidisset pro Cpolitanis dimican
tem. xai τοῦτο ἐλεγε τύ καιρό τοῦ πολέμον , ότι ἐyó 8εωgó
pvvaixa deuvoyoQovoav εἰς τὸ τεῖχος μόνην ούσαv.
8. 'Ax&όιστον ύμvov, hymnum acathistum, qui ob victo
riam de Abaribus in recens memorato bello relatam scriptus fuit,
nemo, quod fateor, inter opera Pisidae recensuit. nos qua ra
tione ducti vel quibus argumentis freti id faciendum duxerimus,
suo loco exposuimus. si cui tamen nimis infirmae ac leves no
strae coniecturae videbuntur, is plane cuivis potius quam Pisidae
hunc hymmum attribuat. verum scripsisse Pisidam, ut cetera
omittam, inde etiam fieri possit probabilius, quod ipse in supe
riori poëmate post descriptionem belli Abarici populum Cpolita
num ad hymmum concinendum hortatur v. 502.
4. Eig vjv &ytwv τοῦ XQιστοῦ τοῦ Θεού ημόν άνάστασιν,
in sanctam Iesu, Christi dei nostri resurrectionem. breve est
poëmation, constans 129 senariis, in quo Pisida, sumpta occa
sione a magno Paschatis festo, Christianis praeceptis imbuit
filium Heraclii, Flavium Constantinum, eumque ad imitanda
praeclara gesta patris inflammat. scribebat haec poëta circa an
num 627, quo tempore Heraclius iterum in Persidem profectus
Chosroam penitus devicit. hortatur enim filium v. 112, ut elo
quentiae studio incumbat, qua munitus possit patri reduci gratu
lari eiusque virtutem, et pietatem commendare: áÀÀ' εὐταετιςs
.
τοῦ λόγον τ)ν ἀσπίδα, όπως πQὸ πάντων εὐgeόής παστοστάτης
9Qä%ov ixslvovg τοῦ πατρός σον τους πόνονς ούς ἀντι πάντων
,
iwttlti Ka6' iiutgav.
5. 'Hgaxâtàg ijvov εἰς τὴν τελείαν πτάσιν τοῦ Xoggöov ßa
dù£ag. Heraclias sive de extremo Chosroae Persarum regis ex
cidio, duae sunt Acroases, in quibus Pisida raptim et cursim res p. XIV
omnes ab Heraclio cum domi tum bello gestas enarrat, quae
causa opinor fuit ut Heracliados titulum ipsis imponeret: nam
quod ad ultimam cladem Chosroae vel ad secundum contra Per
sas bellum spectat, id quidem satis leviter attingit, quamvis hio
•j* sit praecipuus argumenti scopus atque illuc a principio sermonem
 xIw QUERCII
intendat. sed cum ipse primae, non autem secundae expeditioni
adfuerit, et ut res actae essent admodum obscure nosset, in lau
des Heraclii excurrere atque vagari coactus est, ea quae magis
dictu et scitu digna erant praetermittens. nimis enim impatiens
morae hoc opus, ut videtur, aggressus, statim ac nuntium, de
Persis subactis et de Chosroa occiso Cpolim adlatum est, ipse suis
hisce versiculis victori domino laetus et gaudens voluit occurrere,
rem. plane gratiorem, et quae plus haberet utilitatis, fecisset

Pisida, si operam suam usque ad id tempus distulisset, quo in

urbem se recepit imperator: tunc enim ea ipse audire ac nobis
tradere potuisset, quae iam sciri desperandum est. nunc autem
adeo leviter res innuit, ut saepe divinandum sit quo mens eius
i
spectet. Allatius, qui, ut iam dictum est, Heracliadem cum
opere superius Iaudato de Expeditione unum esse censuit, quae
dam ex eo desumpta referri adfirmat ab Iohanne Tzetza in Chi
liade 8 hist. 66. ibi, enim ait, octo Pisidae iambos producit,
qui more illius poëtae elegantissimi sunt. sed praeterquam quod
frustra septem hos iambos (septem enim sunt) quaeras in Pisida,
.
certum est eos esse ipsius Tzetzae, ut recte ante nos observavit
Fabricius et fusius a nobis demonstratur in notis Acroas. 1 23 et
2 236. -

6. ' 'E£αήμεgov j xoggovgyta, Hexaëmeron sive de mundi

opificio. hoc carmen, quod sane ceteris praestat operibus Pisi
dae, edidit omnium primus Fridericus Morellius Friderici filius,
typographus regius, una cum senariis -de vanitate vitae aliisque
fragmentis Gr. Lat. Lutetiae 1584, 4, eiusque cura et diligentia
factum est statim ut Pisidae nomen iam a multis saeculis obli
vioni traditum coeperit reviviscere ac per ora virum φιλελλήνων
volitare. at quod mirere, Hieronymus Brunellus S. I. paucis
post annis idem opus Hexaemeri sub Cyrilli Alexandrini nomine
typis vulgavit, una cum Nazianzeni quibusdam carminibus, et
hymnis Synesii, Graece tantum hoc titulo, τοῦ ἐv &ytoig τωταός
* júv KvQtìÀov τταταιάgyov 'Alegavögstag 7tsgl &iov iöiörnros
παῖ φvtöv, διὰ στίχων ἰαμβικόν, Romae apud Franciscum Zan
nettum, 1590, 8. verum an recte esset Cyrillo attributus liber,
videtur ?lubitasse idem Brunellus: ita enim ait in Praef. poëma
iambicum de plantarum, et animalium proprietatibus adiecimus,
quod a D. Consalvo Ponce de Leons, 4iro non minus eruditione
 PRAEFATIO. xv
quam generis nobilitate praestanti, munus acceperam, ipse pero
ex Guilelmi Sirleti Cardinalis exemplo describendium curaverat.
adscribitur quidem, ut videtur, Cyrillo Alexandrino, qui fuit
olim et adhuc est ob ingenii, doctrinaeque monumenta praeclara
non modo Graeciae totius, verum ecclesiae universae orthodoxae
lumem, neque meum ego de huius opusculi auctore iudicium in
terpono; sed certe cuiuscumque sit, a veterrimis gravissimisque
patribus aut verborum lepore et elegantia aut, quod caput est,
pia religiosaque doctrina nulla ex parte 4idetur abhorrere. ita
enim praestantis illius divinaeque naturae maiestatem infinitam,
singularem in omnes mortales beneficentiam, admirabilem sa
pientiam, potissimum, quae in rebus creatis elttcet, incredibilem,
in rebus omnibus maximis et minimis tuendis regendisqtte provi p. XV
dentiam paternamque procurationem ostendit, ut legentium ani
mos ad dei peri cognitionem traducere atque ad eius amorem in
flammare facile possit. ita porro singulas plantarum pires et
animantium facultates eleganti concinnoque versu prosequitur,
ut non módo Tieophrasti libros et Aristotelis, perum etiam Dio
nysii Areopagitae ac reliquorum patrum scripta de dei augustis
sima natura Christique liberatoris nostri mysteriis in pauca quo
dam modo conferat et sub uno prope ponat aspectu. haec ex
Brunello nobis placuit referre, cum quia satis belle ea omnia in
Hexaëmeron Pisidae dicta sunt, tum etiam quia ad Pisidam ipsum
spectant laudes in auctorem operis congestae. nam quod Bru
mellus de Georgio nostro me minimam quidem ingesserit suspicio
nem, id plane factum est eo quia Morellianae editionis mullam,
ut videtur, habuit notitiam, ipse autem in codicem incidit qui
falsum praeferebat Cyrilli titulum , ut apertius demonstrabitur
cum de codicibus opera Pisidae continentibus agemus. neque
enim excusandus Allatius, qui eodem in loco editionem Hexaë
meri a Brunello procuratam Romae statuit esse amteriorem edi
tioni per Morellium factam Parisiis, et tamen fatetur Romanam
esse ami 1590 et Parisiensem anni 1584. sed de hac ipsa edi
tione Parisiensi, quam Allatius amno 1584, Fabricius autem 1585
consignat, ne quid omittam quod dubium creare possit, illud
etiam monebo, me duo vidisse exemplaria in bibliotheca Vatica
na, quorum unum praefert annum 1584, alterum 1585, sed
nulla inter utrumque vel minima est differentia. non sane par
 XVI QUERCII
li est credere eundem librum bis fuisse editum duobus amnis sibi ,
! proxime subsequentibus, sed ipsam potius editionem sub finem
anni 1584 inceptam usque ad initium 1585 protractam fuisse,
| quod eiusdem Morellii epistola nuncupatoria ad Sirletum Cardi
- nalem videtur suadere: data est enim die tertia mensis Octobris
exeuntis anni 1584. porro paucis post annis idem opus ad amus
sim, sed minus eleganter recusum est ex editione Morelliana
Heidelbergae hoc titulo: 'E§αημεgov ήτοι η κοσμονgyto toù IIigi- [

δον διακόνον και χαρτοφύλακος τῆς μεyάλης τοῦ θεοῦ ἐκκλησίας. |

τοῦ αὐτοῦ ἰαμβεία εἰς τὸν μάταιov ßiov. Opus sex dierum, seu ]
mundi opificium Georgii Pisidae diaconi et referendarii, Cpoli
tanae ecclesiae poëma. eiusdem senarii de Panitate pitae, e ty- }
pographio H. Commelini anno 1596, 8; quo in titulo cur Pisida, è
qui Graece inscribitur χαgτοφύλα§, Latine dicatur referendarius, [î
plane non assequor. verum hic error fuit Morellii, qui primus |
pro chartophylace reddidit referendarium. praeter has autem,
non novi alias esse factas divisim eiusdem Hexaëmeri editiones,
coniunctim autem cum aliis poëtis vel patribus iterum iterumque
prodiit in lucem. exstat enim Graece et Latine in corpore Poë
tarum Graecorum Tragicorum et Comicorum Genevae 1614 tom.
2 p. 241, nec non in appendice Bigneana Bibl. Patrum Paris.
1624 p. 887, et in editione Bibl. Patrum Morelliana Paris. 1644—
1654 tom. 14, Latine autem tantum in Biblioth. Patrum Paris.
1589 tom. 8 p. 818, et in tomo 12 Bibl. Patrum edit. Lugduni
p. 823. verum nemo ex iis, qui toties recudendis operibus Pi
sidae manum admoverunt, a Morellio paullisper discedere nec
quidquam addere vel immutare ausus est, omnesque in eius fide
omnino acquieverunt. nos autem de Morellii diligentia in edendo
Graeco textu nil querimur: ipse enim non ex eodem Sirleti c0
dice, quo postea usus est Brunellus, quod imprudens asseruit
p. XVI Fabricius tom. 7 p. 692, suam adornavit editionem, sed plures
codices undique conquisivit ac recensuit, quod ipse affirmat in
laudata epistola nuncupatoria. verum non satis probamus eius e
' Graeco versionem, quam dura admodum lege sibi praescripta, ut
Pisidae iambos totidem Latinis iambis exprimeret, obscuram
adeo et inficetam pluribus in locis reddidit, ut non unum audive
rim gravem virum, Graecis litteris non imbutum, confitentem se
• nihil omnino ex ea ad intellectum capere adiumenti. itaque
 PRAEFATIO. XVII

novam ex integro versionem instituere decrevi. sed ne videremur

nostris nimium plaudentes aliena vituperare, e regione textus
Morellianam apposuimus, nostram autem in ora extrema libri
subiecimus, ut quam quisque malit legat et sequatur. ac mems
quidem nostra etiam erat iambo iambis reddere, sed veriti me id
quod vitio vertimus Morellio, nobis quoque eveniret (difficile
enim esse novimus obscuri poëtae versus totidem versibus velle
declarare), idcirco de sensu et vi verborum tantum solliciti paullo
liberiorem confecimus versionem. multam autem , operam in
Hexaëmero illustrando insumpsimus: nam et prolegomena prae
misimus et adnotationes adiecimus, ut quod maximum est opus'
Pisidae, integrum ex omni parte prodiret im lucem, ac mullam
aliam in posterum desideraret manum adiutricem. in editione
Graeca Brunelli, constat poëma iambis 1860, in Graeco-Latina
Morellii 1880. nostra usque ad 1910 versus exhibet : aliquos
enim senarios alibi omissos et hinc inde ex codicibus excerptos
suis locis restitui curavimus. meque, ut videtur, sperandum est
amplius ut in maiorem numerum excrescant hi senarii, etsi Sui
das testetur, ut superius dictum est, ter mille olim constitisse
Hexaëmeron, et Labbeus p. 385 Bibl. novae mss ex Catalogo
Scipionis Tettii memoret Pisidae Cosmopoeiam ter mille versus
complectentem. opus est Sergio patriarcha suadente susceptum,
eique multa laudum commendatione dicatum. in eo, sub tecto .
Procli nomine, Iohannem Philoponum peti in mentem venit pri
mum Caveo, ac deinde etiam Oudino, quod a nobis in Prolego
menis latius expenditur: sed perperam inde ipse Cave et Oudi
mus iudicarunt idem hoc esse opus cum poëmate, quod a Geor
gio nostro μ£tQovg dgtotoig άσπεg είδιστο ygágevv, contra Philo
'p0num exaratum esse prodit Nicephorus lib. 48 c. 48. - nam et
errasse Nicephorum et falsam omiìino esse coniecturam a Caveo
inde petitam mox demonstrabimus, cum de poëmate in Severum
agemus. ceterum Pisidae Cosmopoeia tota referta est piis sen
tentiis, quibus ad divinam maiestatem contemplandam ex rebus
creatis mens humana maxime erigitur. scriptum est, ut videtur,
hoc opus circa annum 629, quo tempore Heraclius secundo bello
confecto iam Persidem subegerat. . ita enim Pisida Sergium pro
Heraclio orantem inducit v. 1846: xaì òdς τόν ἐκ σοῦ τgogλαβόν
τὰ τὸ καάτος τὸν κοςμοgvovrjv, τὸν διέκτηv IIegdlöos, μάλλον δὲ
Georg. Pisid. 2
 XVIII ' QUERCII
τὸν σάσαντα και την IIegoi6a, 3Áov wgatijoai τόν έφ' ììiov tö
p. XVII
arov. ac paucis aliis interiectis iambis v. 1856: oÜto yàg £§si
a πιστα vixnv iQw viwmg xwv' £y%Qóv άδιωδεῖς δευτígag, äg τους
. άδοῦλονς πvQto\*joag ßagß&Qovg. -

7. Eig τὸν μάταιov ßlov, de vanitate vitae, carmen iambi

: cum, quod iambis Latinis redditum edidit cum Hexaëmero Mo
rellius, ac toties recusum est deinde quoties Hexaëmeron, ipsüm
iterum typis mandatum est. mutilum et imperfectum esse omnes
tradiderunt post Morellium, qui, ut videtür, in eo codice, quo
usus est, ea verba invenit in fine quae operis defectum apud
Graecos significant, hoc est λείπει τάλλα. at nos nec ea verba
deprehendimus in codice Vaticano, neque ex sensu ipso aliquid
a
,!,
;
v
desiderari intelleximus, quanquam adhuc alia argumento con
gruentia addi potuisse a Pisida nemo negabit. verum utrum ille
id fecerit necne, plane incertum. opus ut nunc est, constat iam
N bis 262. Oudimus 20 capita continere, nonumque Iohannem
| Philoponum tacito nomine arguere asseverat: sed quibus rationi
\ bus ductus id affirmet, ignoramus. nam nec ulla capitum di
stinctio apparet in poëmate, nec de Iohanne Philopono leve quod
dam ullibi est iudicium.. quare errasse Oudinum nobis certum
est, qui quod alii de Hexaëmero tulerunt iudicium, ad hoc opus
arbitratu suo transferre non dubitavit. ceterum hoc etiam poë
mation Sergio patriarchae est inscriptum, quem de more Pisida
ingentibus effert laudibus, et contra superbos et tumidos homines
*}
veluti quoddam insigne humilitatis exemplar proponit v. 283: si *,ę,
xaì v£vm yòg xai τὸν αἰδέga rQ£y£tg, vovevvög ij66a xal 6vv£gym
voig xdvdo. nulla autem est nota temporis, ex qua coniicias quando i;
Pisida hoc opusculum scripserit. quamobrem cum nullam certam „S
'"ký,
sedem sibi reposcat, ab Hexaëmero seiungere noluimus, cuius «
! üt
quaedam veluti appendix, si argumenti similitudinem spectes, ** '

videri possit. antiquam versionem Morellii, quod item servatum %

est in Hexaëmero, retinendam censuimus, novam textui subie
cimus, operis perspicuitati, quantum in nobis erat, consulentes,
8. Karà òvógèßoög xevrjgov 'Avrtogstag, contra impium
Severum 4ntiochiae. carmen est constans iambis 781, saepe
adeo obscurum et implexum, ut saepe etiam stilum vertere et
caput scabere mihi contigerit, cum de eo reddendo cogitarem.
.
-.
:
auctorem operis esse Pisidam plane non est dubitandum: nam
 PRAEFATIO. xix

praeterquam quod stilus idem est ac Georgio plane conveniens, in

cod.Vaticano aliis eiusdem scriptis adnectitur hoc titulo Toj &j
τοῦ κατὰ δvσα., ac praeterea ipse Pisida sibi testis est amplissi
mus in principio et in fine poëmatis dicens se nimis fortasse im
prudenter gessisse, qui a rebus ab Heraclio in bello gestis de
scribendis ad dogmaticas quaestiones exiliter pertractandas ani
mum traduxerit, ἐχθῖν δè μάλλον τῆς ἐάης τόν βαgßágov xaì
τῆς ἐνόπλον τόν βελόν καταιγίδος ἀπυλλαy£vr&g jgsusiv συν ταῖς
uάχαις, ἐς ό κρατιστος ἐκτεμέν εὐεgy£της ἐκ τῆς δι' αὐτοῦ φvy p. XVIII
zijg ysiQovQylag την χοσμικύν σφύζονσαν ἐíge vögov. quibus
iambis, quos legas in operis exordio v. 24, Pisida bellum Aba
ricum et Persicum ab Heraclio feliciter susceptum atque a se ipso
descriptum aperte designat, sed clarius hoc etiam demonstrat in
fine v. 693, ad eundem imperatorem conversus dicens: τὸ ανμ
πίρασμα τόν ἐμοῦ λελεyμ£νων τοῖς σοῖς ἀποστήριζε τοῦ λόyov τό
voug, où òoyμάτων ydg §oyov èvrQißeis λόγους, άεῖ δέ ταῖς σαἰς
ίνταυρόν στρατηytwig ττοῖσεις vvQdvvov και τQovdg ävovvtov xwì
τους τοῖνσχεδεῖς τε και τοῖνταότονς τόν σόν άγόνων ἐσκιαygá
φ0vv Àóyovg. Georgium Pisidam esse, qui de Heraclio ac de se
ipso ita scriberet, nemo plane negabit. sed tamen erunt quibus
ea primum inde orietur admiratio, quod altum sit de hoc poë
mate silentium in Suida, qui alioquin satis diligens videtur in
recensendis operibus Pisidae; deinde autem quod nec Maltretus
ipse, qui de iisdem omnibus operibus edendis cogitarat, aliquam
de eo fecerit mentionem. verum Suidas, vel qui in Suidam in
tulit articulum de Georgio Pisida, omnia eius scripta minime
movit: nam nec de opusculis superius laudatis εἰς άνάστασιν et
sis ròv agxaiov [8tov aliquid dixit; nec de aliis, quae forsan ex
ciderunt, ut ex fragmentis colligere licet, aliquam nobis suspi
cionem ingessit. Maltretus autem, qui, ut videtur, nonnisi ex
Suida intellexerat quae scripsisset Georgius, ea ipsa quae descri
pta inyenerat in Suida sibi mitti petiit ab Holstenio, eaque tan
$um recepta se editurum promisit. itaque Pisida hoc scripsit
Poèmation circa annum 630, quo tempore a bello Persico expe
ditus Heraclius ad sedandas turbas a Monophysitis excitatas in
ecclesia se converterat: aperte enim id declaratur y. 72: ἐπεῖ δ&
*d vüv τοδ yt invaiov rQ6vov j xQaxtvwj τε και σοφή στρατηyta
* *ês eôves μετίλθεν ἐς τὸν ßaafiévov, ότως ό πείσας figs
 !
XX QUERCII
p. XIX μείν τοὺς βagßágovg velom σύν σύτοῖς ήgeuεῖν τάς αig£geig. con
tra quem autem et qua mente haec scripserit Georgius, multis
disputavimus in Monito, quod hoc ipsum poëmation praecedit.
recte quidem in Severum habet titulum: nam quemlibet esse di
cas eum quem sub hoc nomine exagitat Pisida, Momophysismi
errores plane hic refutantur, cuius haereseos idem Severus ma
-•
ximus patronus fuit. sed nostra quidem sententia est, sub no
mine Severi episcopum aliquem intelligi, qui Severi placita et
| doctrinam contra catholica dogmata tum temporis acriter tuere
tur, et huius sectae post Severum aliosque eius asseclas caput et
pater exsisteret. nam eum esse Iohannem Philoponum, qui Se
., * veri tempore florebat et a Severi partibus primum stetit, deinde
* * vero ab eo discedens Tritheismi sectam constituit, ut in Prole -

.\ gomenis ad Hexaëmeron declaratum est, non concedimus Allatio .

\. › aliisque, qui eius auctoritatem secuti sunt. et cur enim malis i
t\ Philoponum, de quo nihil in toto poëmate occurrit, quam Seve- i;
. \ rum ipsum, qui diserte nominatur, suis hisce iambis petere Pi- &;
- ] sidam? sed Allatium aliosque in errorem adduxit Nicephorus I.
›, Callistus, inter eos qui contra Philoponum scripserunt Gebrgium F;
. nostrum sic adnumerans lib. 18 c. 48: ἐπ} δε τούτφ (i. e. post ę
Leontinum monachum) και ό δανμασιος διάκονος κα\ άεφεg£v- $.
δέgtog Ttjgyuog 6 IIuooiòng, jiixtóτης έν ἐκεtvg), si xal rj 1

7Qövg, \iav vsóregos, ἐν ίαμßøv μ£rgoig &gtστοις, άσπερ είδιστο

yQdy£vv, πρὸς τὴν εἰgnu£vr]v αἰgeotv άvτιßές, και παιδιάν στου- '»!
| I δή xsQavvvg, oÜto tog διεζ£gyerat, σφόδga διελ£yyων τά άτοπον.
,- ^pn pi£etas êåttov μίαν τε και μίαν : el ydg μtav τε και μίαν 1#ysis
; ptwv, y£ίως τὸ λεγόèv yiyvsrai xai ταιόtotg. δ δ£ pnov, τοιούτόν
,* £ατιν. δμολογεῖς, φησί, φιλοπονῶτατε και φιλοσοφόtate, δύο
L- φύσεις ήvóσδαι τφ λόγρ, μίαν τῆς θεότητος κα} utav τῆς ἀνδασ
πότητος' εί τοῖvvv δύο φύσεις λ£yεις συνεληλνθ£vai aùrj, tös
-. εἰς μίαν gJ6tg τάς δύο ovóráÀεις; φησί* μία ydg xai μία δύο,
„• *^ . - &ìÀ' οὐχι μία. y£ìøg yoùv εί τις κατὰ τοῦ αὐτοῦ ὑποκειμ£vov öo
- › p. XX xavr]yoQotn τινά, xaì gòtg £v τάλιν τά τοιαῦτα τοιούτο. haec
autem omnia recte a Nicephoro ad Pisidae verba explananda di
' cta esse fatemur, sed Pisidam ipsum hic impugnare Philoponum
negamus. • error enim Philoponi praecipuus fuit ut hypostases a
naturis non distingueret, ac proinde tres naturas in SS. Trinitate
adfirmaret, unde tritheita passim audit; ad quam sententiam
 PRAEFATIO. - XXII

refutandam nil faciunt iambi quos ex Pisida profert Nicephorus.

error autem Severi atque omnium Monophysitarum fuit ut unam
ex duabus in Christo naturam post unionem, hoc est in incarna
tione, adsererent; cuius deliramenti praestigias nequeas melius
detegere atque impugnare, quam si cum Pisida dicas: heus tu,
Sepere, si te non repugnante altera est dipinitatis, altera yero
humanitatis in Christo natura , quomodo alteram et alteram
unam esse dicis? nonne hoc etiam pueris ridendum erit, qui
plane norunt ex una et una non unam sed duas coalescere natu
ras? atque haec ita plane accipienda esse operis contextus de
monstrat: ita enim atque hoc plane sensu laudati a Nicephoro
iambi in Severum intorqueritur, ut videre est v. 633 et seqq.
inde autem etiam colligas evidenter omnes post Nicephorum alu
cinatos esse scriptores, qui eo duce dixerunt Pisidam hisce sena
riis Philoponum lacessere. itaque Allatius primum hoc testimo
nio Nicephori fretus asserere non dubitavit Georgium nostrum
aliquo scripto Iohannem Philoponum eiusque sectatorum haere
sim oppugnasse; Caveus autem et Oudinus eiusdem Nicephori
auctoritate et fide moti in Philoponum scripsisse Pisidam pro re
certa habuerunt, sed cum quod hoc esset opus in Philoponum
scriptum ignorarent, omnia perperam miscentes et in unum con
fundentes, non aliud quam Hexaëmerom illud esse iudicarunt:
cum autem in eo poëmate Proclum nominari animadvertissent,
mullam aliam esse rationem autumarunt conciliandi Pisidae cum
Nicephoro, quam si dicerent sub tecto Procli nomine Philopo
num intelligi. sed Fabricius mec Oudino et Caveo concedit idem
unumque esse opus in Philopomum cum Hexaëmero, nec cum
Allatio consentit, qui singulare poëma adversus eundem Philo
pomum admittit, sed potius existimat Pisidam tribus illis tantum
modo versiculis tritheismum Philoponi eiusque computandi im
divinis temeritatem perstrinxisse. sed haec omnia ex ingenio
unumquemque suo minus recte adfirmasse iam constat ex hoc
poëmate in Seperum, in quo Pisida Severum ipsum, non Philo
p0num insectatur. utrum autem Niceta Choniates, quem Alla
tius ait lib. 10 T/iesauri orthodoxae fidei adversus Monophysitas
eosdem tres versus laudare, dicat esse illos contra Philoponum
scriptos, plane nescio. quanquam enim multum studiose huius
Thesauri codices im Romanis bibliothecis conquisiverim, nullibi
 XXII w QUERCII
tamen mihi contigit eos invenire; ut omnino adrnirarer unde hoc
Nicetae testimonium hausisset Allatius. nuper autem cum Flo
rentiarn fausto clementissimi principis adventu cohonestatam ve
nissem, codicem bibliothecae Medico-Laurentianae Thesaurum
Nicetae continentem diligenter evolvi, et librum decimum iterato
Iegi, nec uspiam tamen memorari Pisidam deprehendi. quare
suspicio mihi orta est, in eo codice forsan aliqua esse omissa ex
iis quae in Aîatiano legebantur. fatear enim, sicuti mentionem
Pisidae ingessit Niceta, id plane facere debuit eo in libro quem
Allatius designat: ibi enim multum apposite varioruin auctorum
de Monophysismo sententiae referuntur. -

9. 'Eyxóμιον εἰς τὸν μέgrvQa 'Avadtdoiov: encomium

p. XXI martyris Anastasii, quod olim fuisse mns in bibliotheca Antonii
Augustini testatur Allatius. nos diu quaesitum tandem inveni
mus in nuper laudata bibliotheca Medico-Laurentiana Plut. 9
n. 14: sed nonnisi magno pretio nobis licuit eius apographum ob
tinere, et quod durius est, opus etiam fuit illud Florentiam ite
rum mittere et cum autographo conferre, propterea quod ama
nuensis inutili ac plane ridicula quadam diligentia codicis chara
eteres nexus litterarumque ductus omnes conatus exprimere, ea
ne legi possent effecerat. ex qua re mirum quot mihi sunt ortae
molestiae: nam quinque integri anni deinceps elapsi sunt, ante
quam hoc grande negotium absolutum reciperem. encomii vel
orationis auctorem esse Pisidam faciunt, ut credamus et nota
temporis et rerum affinitas et stili cum stilo nativa germanitas;
quae omnia, ut nobis quidem videtur, satis aperte demonstran
tur. ceterum unum hoc exstat Pisidae opusculum soluta oratione
scriptum: nam alia quidem hoc modo eum scripsisse nec affir
mare possumus nec negare. sed hoc ipsum e tenebris in lucem
nunc prodire forsan gaudebunt viri eruditi, apud quos certum et
inconcussum iam erit Suidae de Pisida testimonium dicentis scri
psisse mostrum praeter cetera καταλοyάδην ἐγκάμιον εἰς τὸν μέρ
vvqv 'Av&orägiov, non autem eis τὸν μ£yav '40av&aiov; quod
iam praeter ceteros antea viderat Alex. Politus in Martyrologio
Rom. illustr. p. 867, dicens: Suidas inter scripta Georgii Pisi
dae refert $ynówtov eis τὸν μέgrvgg 'Av&orägiov, qua de lectione
non erat quod inquireret Kustertts, quod sciolus nescio quis ibi
? fecerat sig τῶν μ£yav 'A6wv&ovov. scripsit etiam Georgius Pisida,
^
 PRAEFATIO. XXIII

εῖς'Hgáxìstov τόν βασίλεα χαι εἰς τὸν xat& IIsg86v πόλεμον. unde
magis fit , Perisimile scripsisse etiam Pisidam encomium in S.
Anastasium martyrem fortissimum atque celebratissimum.
10. 'Ev ygdagata xai άποσπασμάτια, epigrammata et fra
gmenta, quae multo studio et diligentia ex libris cum editis tum
ineditis collegimus, ut videre est in fine: nihil enim hio iuvat
repetere ea quae alibi fusius exposita ac pertractata sunt.
Haec itaque $unt indubia opera Pisidae, quae usque ad
hunc diem nobis obtigit reperire ac reperta vulgare. sed ex iis '
alia ipsum scripsisse coniicimus: cum enim inter fragmemta oc
currant plures iambi, qui in recensitis opusculis nom inveniuntur,
ad aliquem deperditum libellum eos pertimere manifestum est.
id autem ipse Pisida suo testimonio videtur confirmare: ait enim
Acroas. 8 881 de Exped. όμως δὰ μικρς και βασχνόgόμφ σκάφει
τὴν σὴν δάλατταν ἐκτεg&v el$uou£vog άμαατον οὐδέν μὴ διατλευ
αας άλην, si autem assuetus erat iu Heraclium excurrere μικgj
gx*pei, hoc est parvis poëmatiis de eo scribere, profecto alia
iam ediderat, antequam hásce acroases vulgaret. sed nullum
eius exstat opus, quod acroases ipsas praecesserit: igitur si quid
scripsit, deperditum est. quin etiam in Abaricis v. 307 pacis
tempore se plura dicturum pollicetur de gestis Heraclii. sed quae p. XXII
post pacem cum Persis sancitam edidit, sunt poëmata in Hexaë
meron et in Seperum, in quibus pauca admodum attingit de He
raclio. neque suam fidem omnimo liberasse Pisidam dixeris im
Heracliade: quamvis enim eo in poëmate omnia imperatoris ge
sta complecti voluisse videatur, quam leviter tamen ea pertra
ctarit ipse sensit, ac fassus est, dicens: in fine Acroas. 1 238
rerum copia urgeri ac premi, et pauca tantum e multis delibare,
donec ipse imperator in urbem reversus liberiorem ei praebeat
dicendi facultatem, ut igitur nostra fert opinio, praeter ea quae
nunc prodeunt in lucem opera Pisidae, alium quemdam libellum
iambico metro άςπερ εύματο exaravit, in quo res ab Heraclio in
Oriente gestae fortasse accuratius expendebantur. quam nostram
sententiam etiam cum
ut dicétur iafra, de stiloPselli
Michaëlis agemus.videtur confirmare,
auctoritas
Pisidae • -

Νuiic autem, am alia etiam scripserit, videndum est. nam

Possevimus quidem in catalogo mss Graecorum ad calcem tom. 8,
sui 4pparatus ait in bibliotheca Wallicellana adservari codicem,
 XXIV QUERCII
in quo Pisidae de gestis imperatorum Cpolitanorum historia con
timetur. Iohannes autem Georgius Herwartus ad Hoëmberg in
suis de re chronologica capitibus, Usserius aliique non dubita
runt Georgio nostro attribuere celeberrimum illud chronicon,
quod primum Fastorum Siculorum ac deinde Chronici Alexan
drini et Paschalis lemmate vulgatum est. sed quod ad biblio
thecam Wallicellanam spectat, quam patrum Oratorii humanitate
saepe adire et totam perlustrare mihi licuit, plane assentior Leoni
Allatio.» QI
qui Possevini auctoritatem ita convellit. “licet anxie li
brum quaesiverim, saepeque indicem et potissimam librorum
partem pervolverim, ad hunc tamen diem nusquam tale opus oc
currit. o utinam, quod non credo, esset. errorem inde natum
existimo: nam qui librorum Graecorum indicem confecit, cum
in cod. B. 112, antiquo satis et optimae notae, sed parvae molis
libro, historiam de imperatoribus Cpolitanis in principio repe
risset, eam tamen áz£pc \ov plurimarum paginarum amissione, ;
quam postea opus in Hexaëmeron Georgii Pisidae excipiebat,
nec, ut par erat, animadvertisset historiam primam de impera
toribus Constantini Manassae Synopsim esse, eam Georgio Pisi
dae, sequentis operis auctori, sed oscitanter nimis, donavit et
harum rerum anxiis fucum fecit.” quod autem Herwartus ex
Suida probare contendit, chronici Paschalis scriptorem fuisse
Pisidam, qui, ut ipse ait, aevo Heraclii florebat eiusque res ge ';i.
stas, et Persica bella oratione libera composuit, quam sit ridi
P. XXIII culum, apparet ex iis quae de testimonio Suidae superius dicta
sunt. nam Herwartus ea ipsa Suidae verba, 'Egafusgov δι' ίέμ
* ßøv εἰς ἐτη τQtoyiÂug* £lg 'HQdxìstov τόν βασιλεα, και εἰς τὸν
;- xgrè IIsQoóv πόλεμον, ad hoc chronicon significandum inani co
,* natu detorquet, quasi Pisida uno tantum opere coeptos ab orbe
; … condito usque ad Heraclium et Persicum bellum Heraclii Anmales
prosecutus sit. ita enim tò eìg interpretatur, ut valeat non de
Heraclio sed usque ad Heraclium, interpunctione ante sig omnino
sublata. hoc autem vanum esse Herwarti commentum demon
stravit Matthaeus Raderus in Praef. ad hoc ipsum chronicon,
quod Alexandrinum inscripsit atque edidit, ex ipso Suida satis
aperte evincens Hexaëmerom Pisidae esse opus a ceteris distin
ctum. sed et Raderus ipse de Pisidae scriptis loquens alucinatus
est: nam primum ex ms cod. A. bibliothecae Augustanae, in quo
 PRAEFATIO. ' XXV

legitur I'etogytov διακόνου τῆς ἀyiag ixxìn6tag τοῦ IIvdlöovg 7rgoot

piov τῆς 'EÉanu£gov δι' ίαμβων στίχων, recte omnino colligit hoc /
opus esse ἐμμετQov et versu conscriptum, sed perperam deinde
statuit mille octingentos octoginta eiusdem operis versus, quos
habuisse prae manibus editos adfirmat, aliud non esse quam
quoddam totius argumenti prooemium, quod etiam Vossius de
Hist. Graec. tom. 4 p. 143, Raderi auctoritate motus, impru
denter asseruit. ecquis enim non intelligit in codice Augustamo
vocem πQoolutov idem plane sonare ac ágy) voö'E£αημ£gov, hoc
est initium Hexaëmeri, vel incipit Hexaëmeron? quis autem
credat operi trium millium versuum, ut placet Suidae, mille
octingentorum et octoginta esse affixum^prooemium? sed et le
genti patet Hexaëmeri prooemium constare tantum quinquaginta
prioribus iambis, post quos statim incipit poëma eo versu, πηγή
μὸν ούν πίριπε τοῦ λόγον μία. secundum erravit Raderus, quod
Pisidam scripsisse historiam de Heraclio καταλοyαδην dicat, eius
que rei testem Suidam exhibeat, quod esse falsum alibi demon
stratum est. nam quae Suidas ait scripsisse Pisidam de Heraclio,
iambis contineri vidimus, nec ullam aliam historiam lexicogra
phus memorat, ad quam chronicon Paschale referri posset. ita
que cum Herwartus tum Raderus in Suidae textu explanando
falsi sunt: sed, turpius Herwartus, qui ex eo gloriatur in suis
Capitibus Chron. detexisse eiusdem chronici Paschalis auctorem
esse Pisidam, nec sensit quam sit ineptum hoc adfirmare, cum
Suidas dicat Pisidam iambico metro esse usum, et chronicon
Paschale soluta oratione sit exaratum. at Raderus contra nullo
modo ex Suida affingi posse Pisidae hoc chronicon recte conten
dit, sed male ipsum Pisidam historiae cuiusdam Heraclianae esse
auctorem concedit. quin etiam chronicon scripsisse Pisidam non
audet omnino negare: nam aliud chronicom anonymum ms in
bibliotheca collegii Annaei Augustana se vidisse testatur, quod
ex Pisida et Cyrillo decerptum dicitur in Epigraphe, statimque
||?
in principio refert apud Georgium Pisidam Adami filias primas
¢
alteram Azuram, alteram Asuam nominari; unde Raderus conii
ciebat chronicon Pisidae, si quod unquam fuit, a Paschali chro
ά nico esse diversum, in quo nec Asuae nec Azurae ulla fit mentio.
;* nos autem nullum unquam chronicon scripsisse Pisidam existi
mamius: nam etsi concedere velimus Radero exstare codicem in
■?
 •

XXVI QUERCII
collegio Anmaeo, cui titulus sit Chronicon ex Pisida et Gyrillo
decerptum, quis tamen tantam habebit titulo fidem ut ei acquie
scat, nec potius addubitet ea nomina amanuensis arbitrio appo
sita esse libro, cum neo quis fuerit Cyrillus nec quod sit chroni
com Pisidae attributum aliunde immotescat? sed alias etiam de
p. XXIV hoc ficticio chronico redibit sermo. in chronicon Paschale autem
nihil de suo contulisse Pisidam confidenter asserimus: quamvis
enim (ut cum Du-Fresnio, qui novarh huiusce clironici editio
nem adornavit, loquar Praef. p. 8) negari fere mom possit eius
operis continuatorem sub Heraclio vixisse, tum quod libri titulus
in cod. Vaticano et in codd. bibliothecae Regis Catholici illud iu
annumi 20 Heraclii vel certe in illius tempora desinere innuat,
tum quod quae de eodem Augusto eiusque gestis narrantur, ao
denique exscriptae prolixiores epistolae ad Persarum regem vel
toparchas etc. id suadeant omnino, tamen non inde sequitur
Georgium Pisidam, quod eodem Heraclio imperante vixerit,
chronici auctorem haberi debere. duo autem sunt quae faciunt
ut libenter Du-Fresnio assentiamur, primum quod in iis, quae
de Heraclio in chronico fuse narrantur, ne una quidem vox oc
currat a Pisida de iisdem rebus agente usurpata, ut cuivis narra
tionem chronici de bello Abarico p. 392 Pisidae conferenti fiet
manifestum ; praeterquam quod chronici stilus tam rudis est et
incomptus, ut quantum licet historicum poëtae comparare, nullo
modo videatur Pisidae convenire. deinde autem, ut par est cre
dere, si nostri Georgii opus esset chronicon Paschale, non is ad
annum 20 Heraclii tantum illud protraxisset, et res Persicas post
interiectam illam de Abaribus longám et minutam narratiuncu
Iam tam sicco pede transisset, sed plura omnino de gestis Hera
clii in Chosroam congessisset, et alia quae post bellum Persicum
evenere, memoratu plane digna, attigisset; cum ex poëmate in
Severum pateat, quanti idem Pisida facienda esse censuerit,
quae pro eoclesiasticis controversiis componendis post pacem cum
Siroë Persarum rege firmatam egit imperator. iam vero chrono
graphum non fuisse Pisidam facile, opinor, sibi quisque persua
debit: sed iambographum egisse nemo sanus negabit. quare
quid respondebimus Q. Septimio Florenti Christiano, qui idcirco
ei attribuit poëmation astronomicum de Sphaera, quod antea
sub Empedoclis vel Demetrii Triclinii nomine ediderat Parisiis
*A
 PRAEFATIO. XXVII

an. 1564 Fridericus Morellius? cum enim ille, doctissimus

omnino vir, anno 1687 statuisset luci donare eiusdem poëmatii
versionem, de eo hoc iudicium interposuit. Erpedoclis hos esse
Persus nunquam in animum induxi ut crederem, et qui credunt,
sunt sane quam ταχυπειδεῖς, nulloque, ut mihi ¥idetur, proba
bili nituntur argumento. ab iis temporibus longissirne absunt,
qui T}iclinio Demetrio imputant; sed coniectura tamen scopum
Peritatis propius attingunt. quamvis emim materia haec sit Petus,
recentiorum est fbrma, et meruit mihilominits antiquam obtinere.
profecto poësis ista non longe discedit a Pisidae vel stilo pel ae
tate, quod iudicium facio aliorum et eruditiorum etc. ego vero
Pisidam esse auctorem non credo, et plane libenter assentior
Fabricio, qui Bibl. Graec. tom. 2 p. 477 hunc ipsum de Sphaera
libellum, iam raro obvium, iterum impressum cum docti inter
pretis motis non inconsultus nobis obtulit legendum, sed cuivis
potius alteri quam Pisidae adiudicandum censuit, quod Christia
nismum eius et religionem neutiquam spirent hi v. 75 et seqq.
τοιςδε τάζει σχηματί£ovt' dot£g£g, δεὐv ßgoroiov την χάgw δω
Qovg £vtov. si*' ούν ἀμήτωg IIakdg öguge ßgovoig, εἰδ' ììtog
τηλωτόν ἐστígtov $£gw, δεόν τὸ μηχανημα. quinam emin fieri p. XXV
possit ut Pisida, qui in Hexaëmero omnia ad pietatem et veram
religionem nimium etiam studiose deflexit contra Graecos, si de
sphaera et stellis egisset, earum ordinem et cursum a fabulosis
gentium numinibus diceret esse constitutum ? profecto haec uma
difficultas tanti momenti mihi visa est, ut opus ipsum attentius
expendere et stilum stilo conferre supervacaneum esse duxerim.
restat tamdem ut etiam illud moneam, me Commentarios quidem
in Epistolas Paul/i, quos Graece exstare in bibliotheca Vindobo
nensi ex Frisio et Possevino refert Le-Longius Bibl. Sacr. tom. 2
p. 907 sub nomine Piscidii vel Pisidii Graeci, Georgio Pisidae
tribuendos esse; quem talia scripsisse nec auctoritatibus mec con
iecturis evinces. sed et Frisio et Possevino etiam fides in hoc
negari posse videtur, cum Lambecius et Reimannus, qui cata
Hogos bibliothecae Windobonensis longe accuratius confecerunt,
huius Piscidii vel Pisidii im Paullum scribentis nullam ingerant
mentionem.

Itaque cum iam sit apertum quae sint opera falso attributa
Pisidae, non abs re quidem erit nunc aliquid dicere de codicibus,
 XXVIII QUERCII

in quibus eius genuina scripta contineri aut vidimus aut legimus.

in bibliotheca Vaticana quinque sunt huiusmodi codices, quorum
primus signatur num. 121. in eo praeter Cleomedis, Dionysii
Periegetae, Theodori Prodromi aliorumque opera sunt Isogytov
διακόνον και δεφεgevöaQtov τοῦ IIotóov στίχοι εἰς τὴν E$aiue
gov. codex est minutissimus, sed elegantibus litteris exaratus:
iambi singulis paginis in quattuor columnas digeruntur, non ita
tamen ut tota columna prima legenda sit, antequam ad secundam
quis progrediatur, sed a singulis cuiusque columnae primis ver
sibus incipiendum sit, et sic deinde veniendum ad secundos,
tertios, quartos, atque eo ordine continuandum usque ad finem
paginae. ceterum multis scatet erroribus, ac plures in eo de
sunt versus, plures sunt extra ordinem transpositi. secundus
codex Vaticanus est 166, non ineleganter sed multum mendose
scriptus, cum emendationibus a recentiori manu adpositis in
margine. titulus est τοῦ σοφωτάτον και λογιωτάτον και όεφερεν
δαQtov τῆς μεyóìng ἐκκλησtag, xvQtov τοῦ IIvgtùov , στίχοι ἰαμβι
zoi tgòg tòv τωτQuęgynv Kov6t&vvvvovvöÄ£ως Σ£gyuov, hoc est
in Hexaëmeron Sergio dicatum. ex hoc codice decem illos iam
bos supplevimus in principio v. 22, qui sunt in laudem eiusdem
Sergii. desinit in versum 1627: oÜtog £καστα σνμφεgövvoog rj
y&gtg, sed pro χέgug habet xvtoug. tertius codex Vaticanus est
867, in quo 419 iambi tantum ab Hexaëmero excerpti leguntur,
qui sunt de animalium proprietatibus: incipit enim a versu 938:
vtg ταῦρον ἐκg&tvvsv, et desinit in versum 1857: ποός ήvrso st
gsv οὐσίαν άναστg£φει. totus est negligenter et a barbara manu
exaratus, ut non dubites eum a sequioris saeculi quodam Graeco
emanasse. titulus est I'£0gytov τοῦ σοφωτάτον και διακόνον τῆς
τοῦ μεγάλης ἐκκλησίας στίχοι. in fine legitur τ£λος τῶν στιχείων.
interea, quod mirere, iambi non sunt ατιχηgóg sed in modum
prosae^ orationis scriptae. quartus codex Vat. est 1126, mem
branaceus, eius formae quam dicimus in 16, nitide et eleganter
p. XXVI et, ut videtur, circa saeculum 13 a perito calligrapho scriptus.
is est codex ex quo fuerunt exscripta opuscula Pisidae ab Hol
stemio missa Maltreto, quem Allatius non vidit, a quo apogra- .
phum bibliothecae Corsinianae formatum est, et quo demum mos
in hac editione procuranda usi sumus. in eo enim continentur
omnia Pisidae carmina, hoc titulo atque ordine gttyov Igtogytov
 PRAEFATIO. - XXIX

διακόνον κα\ σκενοφύλακος τῆς μεy&ing ÉxxÁngtag τοῦ IIioi8ov elg

tijv 'EgajueQov, in Hexaëmeron. Epigrammata, Heraclias, de
4'anitate pitae, contra Severum, de expeditione Heraclii, de bello
Abarico, in Anastasium. sequuntur anonymi iambi in S. Ma
riam Aegyptiacam, ac deinde plurima Philae carmina. nec He
xaëmeron nec poëmation de vanitate vitae exinde colligas esse
mutilum: omnes enim versus utrobique sibi succedunt suo ordine
coniuncti; nulla litura apparet in medio, neque in fine, quod
apponi solet cum aliquid desideratur, λείπει τάλλα Iegitur, ut est
in Morellio. in margine sunt tituli ex minio rerum capita indi
cantes, quales idem Morellius exhibuit in sua editione Parisiensi.
codex, ut videtur, e Columnensium domo ad bibliothecam Va
ticanam transivit: habet enim in principio haec verba, hoc vo
lumen est mei Nicolai Bartholomaei de Columnis. quintus co
, dex Wat. est 1281, bombycinus, extra et intus praeferens stemma
domus Caraffae. in prima pagina legitur Antonii Card. Caraffae
bibliothecarii munus ex testamento. sequitur hic titulus: τοῦ ἐν
dyioig judjv Kvgt\\ov targtdgyov 'Aλεζανδgiag zegi ζίων ίδιδ
τητος και φντόν διὰ στίχων ἰαμβικόν, πQὸς τὸν τῆς Κωνστοντι
vovröìstog 7tarQtdQynv xvgtov Σ£gyuov. sed a manu recentiori,
quae videtur esse Allatii, ibidem recte est adnotatum Tεωgytov
τοῦ IIigiöov. post versum 80: giyóg, IIQάκλοι, legitur, ágyri
oùv δες τοῦ, ἐάς ἐμεyαλύνδη τέ Égya oov xvgte. ' av&vta èv σοφig;
§■voln6ag, e quibus verbis, si tanta esset codicis auctoritas, haec
duo firma haberentur, et quod sit Hexaëmeri principium, et
quem sibi ducem in eo scribendo Iegerit Pisida. verum hic plane
est ille codex, cuius epigraphe deceptus Hieronymus Brunellus
Hexaëmeron Pisidae edidit Romae anno 1590 sub nomine Cyrilli, •
ut supra dictum est: omnia enim respondent ad amussim, cum
titulus tum iamborum numerus, qui sunt 1864. ceterum totus
corruptus est et prorsus inemendatus, quanquam non ineleganter
scriptus initio saeculi 15. in margine ad versum 474 huiusmodi
est inscriptio πεg} τῆς τεgάς vögov de sacro morbo, quam in nullo
alio codice reperi. sed et Morellius eandem glossam marginalem
appósuit, cuius vim plane non assequor, nec antèa assecutus
fuit editor bibliothecae Patrum Paris. 1589. ait enim, inscri
ptisnem de morbo sacro non capio: malim, de certaminibus et
praemiis martyrum Christi. hos quinque codices Vaticanos,
 XXX QUERCII

quoniam licebat, non piguit iamdiu conferre et variantes lectio

nes hinc inde colligere: spes namque inerat uberrimum diligen
fiae nostrae fructum nos esse relaturos; sed exhausti laboris tan
dem nos poenituit, ubi intelleximus eos omnes esse tam imperite
et oscitanter seriptos, ut nullam utilitatem ex eorum lectione ca
pere possis, si tamen laudatum codicem 1126 excipias, quem
unum perlustrasse et expendisse accuratius satis fuisset. sed et
alium codicem bibliothecae Wallicellanae signatum B 415 conferre
voluimus, quem Fulvius Ursinus dono dedit Achilli Statio, ut in
- - - * _._ _. -

eodem notatùm animadverti; ne cum esset ad manus, eo vel ne- ^

glecto vel omisso officio nostro videremur defuisse, codex est
membranaceus, in quo statim veniunt iambi Pisidae in duas c0
}umnas pulcherrime digesti et nitido oharacteri conspicui, sed
p. XXVII multis mendis foedati et perturbato ordine dispositi; quin et de
sunt non pauci: nam hexaëmerom illic versibus 1654 continetur.
titulus est Tkogytov τοῦ IIvgiöov εἰς πατQuóøynv Σigyuov τεg} τῆς
*E§αημ£gov. ' cum autem paucis ante annis patrios revisurus lares
Florentiam venissem, ibi mihi libuit per otium videre ac mani
bus versare codicem 10 Plut. 5 bibliothecae Mediceo-Laurentia
nae, quamvis nec aetate nec ulla scriptionis specie eommenda
bilem, in quo habentur T&0Qytov διακόνου Kov6tavtivovTtöìswg
'τοῦ Πισίδου στίχοι ἰαμßov, videlicet in Hexaëmeron, qui sunt
tantum numero 1427: plures enim versus omisit seriptor, ac
praesertim in fine, quorum ultimus occurrit, qui nobis est 1823:
gtosuog olvog. id autem antea observaverat diligentissimus editor
catalogi eiusdem. bibliothecae p. 23, haec subdens: in codice
adcedunt hi quinque mendosi Persus, qui desiderantur in editione
Lectii: δόδα δέ πάντων τά δεῖ και δεσπότη τφ άντι καί μ£vovtu
sig άεῖ πράτει. άμην, ἀμήv y£voivo τὸ ἐν τοῖς πάσι χθόνοις τε
xat y' ἐτοισι τοῖς άμετgiroug sive δέ τοίς άναδίοις ήμίν ἐν πάσι και
goig. at non sensit, quod tamen facile erat intelligere, putidos
illos versiculos non esse Pisidae sed imperiti scriptoris, qui cum
scribendi finem fecisset, amanuensium more haec effutivit de
suo. qua de re tantum abest ut in editionibus Hexaëmeri hae
-nugae desiderentur, ut essent potius, si forte illuo irrepsissent,
expungendae. venio nunc , ad bibliothecam regii Taurinensis
Athenaei, in qua, prout ex eius catalogo colligitur, duo sunt
codices opera Pisidae continentes, videlicet 804 et 860. id cum
 PRAEFATIO. XXXI

ego legissem, statim per epistolam rogavi cl. Patrem Beccariam,

eiusdem Athenaei professorem celeberrimum et ex eo tempore,
quo nos ambo degebamus Panormi, amicum suavissirntum, ut
qua ratione et modo posset, horum codicum notitiam ampliorem
quam quae in catalogo esset mihi communicaret, is autem hanc
spartam, quo nihil optatius mihi contingere potuit, dedit alteri
bibliothecae custodi Francisco Bertae, viro doctissimo, atque hu
manissimo, qui sponte et ultro, et nulIa vilis mercedis spe du
ctus, iniucundum onus subiit, unum ex duobus codicibus con
tulit, suasque in utrumque observationes ad me liberaliter misit.
sed ut ipse fatetur, uterque codex mendose scriptus est saeculo
15, idque ex variantibus inde excerptis abunde patet. titulus
codicis 804 hic est, Ikogyiov διακόνον και χαgτοφύλοχος τῆς
&yworówns voῦ δεοῦ μεγάλης ἐκκιηαίας Κωνστ&vtivovvöåeog, τοῦ
IIigiöov, xgooigtov εἰς τjv 'E§αήμερον δι' ίέμβον, qui titulus
in Catalogo p. 893 sic legitur Latine tantum expressus, Georgiâ
aìaconi et chartophylacis sanctissimae dei ecclesiae C. P. Pisi
densis, carmen in Hexaëmerom; sed melius et ad verbum reddas,
Georgii etc. sanctissimae et magnae dei ecclesiae cognomento Pi
sidae, in Hexaëmeron, iambis conscriptum Amrooemium. is est
codex cuius variae lectiones laudatissimi viri Francisci Bertae
beneficio apud me $unt, e quibus tamen nullum adiumentum ca
pere nobis licuit vel ad emaculandum vel ad locupletandum Pisi
dae textum: omnia enim illic sunt interpolate et barbare scripta.
sed in eo etiam occurrunt decem illi senarii in laudem Sergii,
quos diximus superius ex ood. Wat. 166 excerptos in Hexaëme
ron nos comportasse post versum 21. , quin etiam hoc in codice
Taurinensi praeter decem hi alii duo adduntur versiculi: *j argo- p.XXVIII
70« p) óè τῶν λαλούντων δgaudτων ἐgog avQogsvyjg xai δεδτgo
τος λόγος, quos in textum non recepimus, quia nobis videbantur
esse nimis inficeti et Pisidae neutiquam convenire. sed qui volet
recipiat, dummodo pro δεδrgovog, quae putida vox est et bar
bara, legat $eorgevrjg 16yog. alterius autem codicis 360 titulum,
cuius characteres adeo esse evanidos me monuit amice idem
Berta ut vix legi possint, proferam ex Catalogo, in quo p. 485
haec habentur: Istogytov διακόνου τής μεγάλης τοῦ δεοῦ ἐκκλη
oiag xal άεφsgsvöwgtov voj II&gtöov στίχοι πολιτικοῦ εἰς τὸ *E§oj
Ausgov τοῦ μεγάλον. Bøgulslov, Georgii diaconi magnae ecclesiae
XXXII QUERCII

et referendarii, cognomine Pisidae, iambici persus politici in

Hexaëmeron magni Basilii, quorum initium ó 7ravróg. sed hoc
in titulo erravit cum codicis scriptor, qui versus politicos appin
xit Pisidae, tum auctor catalogi, qui eos iambicos politicos ap
pellat : nam ut inferius notabimus, iambis quidem scripsit Pisida,
et omnino eleganter, non versibus politicis; iambicos autem ver
sus nullo modo possis appellare politicos, cum maximum sit inter
iambos ipsos et politicos discrimen. quod autem ibi deinde legi
tur, suos iambos scripsisse Pisidam in Hexaëmeron Basilii, id
quam levi innitatur fundamento, ostendimus in Monito ad ipsum
poëma de opificio mundi. sed hoo in codice praeter Hexaëmerom
: habentur etiam primum voù aùτοῦ εἰς τὸν μάταιον βίον καί καδ'
vjvegny&vov, eiusdem de Panitate vitae et adversus superbos,
iambi, quorum initium: àvou£ov ήμέν τοῦ λογισμοῦ τὰς κόqας,
deinde vero στίχοι τοῦ αὐτοῦ εἰς τὴν ἀyiav τοῦ XQιστού και δεοῦ
*jutjv àv&ατασιν, eiusdem versus de Christi Domini nostri resur
rectione, quorum initium: λενχειμονοῦςa vüv τgojîεν η κτίσις,
τό yàg oxovstvòv ἐκδιδασκεται χQ£og. -

Hi sunt codices in Italiae bibliothecis asservati, in quibus

opera Pisidae continentur; nec alii sunt Georgii τῆς μεγαλης ἐκ
• xÁngtag gtiyot, quos Conradus Gesnerus in sua Bibliotheca dicit
alicubi exstare in Italia; ao proinde non immerito irridetur àb
Allatio, quod ita scripserit: Ikogytov πόνημα τοῦ κα\ IIvgiöov.
.Inscriptio trimetra iambica libri, qui nescio qua in Italiae biblio
theca latet, paria opuscula continens, de aestate, de mari, ad
• eos, qui leges non metuunt, de augmento, de sensibus nostris;
- physiologiam de plantis, apibus, Polatilibus, natatilibus, feris, $
7reptilibus et herbis; de generibus animalium; de locusta, de hi llll|
- rundine, de malo punica. quae omnia Hexaëmeri partem con iìi
stituunt. verum en, subiungit Allatius, quomodo unum et conti i t.
nuatum tractatum in plures pir iste discerpit. an non etiam hac $i;
ratione et carmen, quandoque unicus tractatus et opusculum erit?
j
at vero longe plures sunt operum Pisidae codices, qui in biblio
thecis extra Italiam exstant: nam in sola regia Parisiensi, qua [f.
iv,
nulla post Vaticanam plane ditior est, quinque sunt codices, ut
fki
patet ex catalogo, videlicet 854, 1277, 1802, 2881, 2871, iam
NM,
bica carmina in Hexaëmeron, sive de opificio mundi complecten
tes sub aperto nomine Pisidae. sed ibidem alii quinque exstant
- | ||; J,
fia,
 PRAEFATIO. XXXIII

codices, id est 2745, 2746, 2869, 2870, 2893, in quibus idem

opus venit sub falso nomine Cyrilli Alexandrini. in codice autem
1630 leguntur Pisidae iambi de vita humana, quorum &gyotg) suav
nobis rogatus misit perhumaniter cl. vir Capperonnerius biblio
thecae regiae custos, qualem hic libenter subiicimus, cum quod p. XXIX
ibi alia aliter ac in editis legantur, tum quod nihil deesse in fine
huius poëmatis, ut superius dicebamus, confirmetur. τοῦ gogoo
τάτον Γεωgyiov τοῦ Πιςtóov eig τόν άνθαρίπιvov ßlov xaì xatà
ὐτεφημένων ἐμμεταα ίαμριπά.
Tó 7tQéyQappa παός λαιστόν. άνοιδον ήμόν τοῦ 1oyvopo;
τάς πτυχας, ό τοῦ δvov τgiv ÉÉwvoigag τὸ στόμα, εί xai 1*1£y6av
τοῖς δεόπταις ταντασι τί τοῦ καδ' ήμóv εὐδιαyvcjotov ßlov.
äuos ἐκείνοις χατόμενος διδασκάλοις ἐμαυτόν, ἀς ἐνεστιν, ἐμμ£
τQog yQ&pov δι' ίς τ£τομφα τόν πσδόν ἀμετglav yQaysvs ἐμαν
τοῦ και κατηyog^Iu£vov. άρχη τόν ἐμμ£vgov, την τοῦ ßtov &£ov
qav εἰκόνα yQápων. τ£λος. άγημά λαμπαδν ἐκ δεοῦ πεπηyμ£vov,
δρόμον χQovixòv §§ 'Aöäu ovÀÀapßdvov. at in eodem codice
1680 sub nomine Pisidae veniunt n. 77 Persus heroici de eodem
argumento, videlicet, de Panitate vitae: n. 78 iambi in templum
quod est in Blachernis, ez n. 79 epigrammata in Davidem, in
theologum, in Horologium et in legum Synopsin; quae omnia
falso esse adscripta Pisidae me monuit laudatus Capperonnerius,
cuius auctoritatem sequor non invitus: sed cum iambos in aedem
Blachermianam Georgii esse iudicaverint alii doctissimi viri, ego
eos inter Fragmenta recensere non dubitavi una cum aliis carmi
nibus in Deiparam et Sanctum Thomam aliosque, quae ex codice
2881 exscripta tanquam genuina Pisidae opuscula, nobis com
municavit idem Capperonnerius. nil autem loquar de homilia
in beatam /irginem, ac de vivífica ac salutari passione, quae
in cod. 1207 Georgio Pisidae episcopo Nicomediensi tribuitur:
satis enim de hac nominum Georgii Pisidae et Georgii Nicome
diensis confusione dictum est. nunc autem a Regia bibliotheca
Parisiensi ad Caesaream Vindobonensem gradum facientes tres
ibi codices adservari intelleximus ex catalogis Lambecii Nesselii
et Reimmanni, Pisidae nomen praeferentes. ii autem sunt pri
mum cod. 209 theologicus, . de quo Lambecius lib. 5 p. 18, et
Reimmannus p. 388. in eo n. 7 venit Hexaëmeron sub hoc titu
lo: Tetogytov διακόνον και δεφεgsvöaQlov τοῦ IIición eis vjv
Georg. Pisid. 3
 XXXIV QUERCII
'E$ariusgov, sed pertingit tantum usque ad locum de permibus se
ricis, cuius illic hoc est principium, ποῖος δέ κα} ακόληκα σήgu
xovögog. secundus codex est qui in classem medicorum relatus
signatur n. 48. de eo Lambecius lib. 6 p. 162 et Reimmannus
p. 498. titulus est τοῦ σοφωτάτον xvQtov Isoogyiov τοῦ Iltoiöovg
πεg} {αίων, Sapientissimi Domini Georgii Pisidae poëma iambi
cum de animalibus, quod est Hexaëmeron: sed huius tituli re
spectu, ut Lambecius ait, fit eius operis inter medicos mentio
tanquam ad historiam animalium pertinentis, quod omnino melius
ad classem theologieam referas. circa finem huius poëmatis,
nempe e regione v. 1856: xal δός, in margine codicis haec ad
scripta sunt verba, 7rQ6g 'HQdx£vov £yet, et paullo post e re
p. xxx gione v. 1880: 6 ταταιάρχης, item haec leguntur, vgög x£gyvov
£yes. tertius codex est, ex quo Nesselius part. 4 p. 88 et Reim
mannus part. 2 lib. 2 p. 72 hunc titulum proferunt: poëma vel
versus iambici de animalibus avibus plantis et herbis, forte Geor
gii Pisidae vel Pselli, sed ab initio mutili. id ego cum legissem,
nec plane scirem unde ea oriretur circa Pisidam et Psellum dubi- :
tatio, optimum virum Nicolaum Forlosiam, unum e custodibus
bibliothecae Windobonensis, cuius consuetudine utebar iucundis
sima, dum essem Wiennae, nunc autem morte surreptum cum
bonis doleo, datis litteris rogavi ut eius codicis accuratiorem de- i

scriptionem ad memitteret. is autem humaniter rescripsit codicem []

nec optimae motae esse, quod placuit Reimmanno adserere, nec .

nitide scriptum; continere autem variorum auctorum opuscula (|!

. male farta et assuta, quorum primum esset carmen iambicum in Ê

duas columnas digestum, charactere barbaro et prorsus evanido L.
exaratum, cuius est initium : χλωρὸν δὲ τὴν ἐygoorw et φάγει
eri r e; itaque nil
$
sedquod
xόωv. hio est versus
hio agat vero praetePisida
. atHexaëm
Psellus961
I. m.

habet hosce tres codices û

Vindobonenses Hexaëmeron Pisidaeuntcontinentes duo alii memo- $,

rantur a Lambecio, in quibus occurr nostri Georgii fragmenta: ά,

nem in
nam p. 208
äö. 4108
Psalmi ί ηinφνγή
dicit
εὐλοyε 188,τὸνm.κύαμον
codiceμον anonyio-
, ab &posit
22 haberi mo §
ll;,

auctore collectam ex Eusebio Pamphili, S. Maximo etc. et Geor- I. {4}

gio Pisida, cuius citantur iambi ex poëmate de opíficio mundi :è §
desumpti; et in lib. 5 p. 106 ait in codice 241 exstare Iohannis |; -

Patriarchae Antiocheni Eclogas asceticas ex variis scriptoribus

- - - - lia,
Μή
 PRAEFATIO. XXXV

ecclesiasticis oollectas, quos inter laudantur Evagrius veg* *evo

δο£iag sive de vana gloria, et Georgius Pisida, qui de eodem
argumento soripsit. sed restat adhuc alter codex plane non omit
tendus, qui im Nesselio part. 6 p. 174 est 124 et in Reimmanno
part. 2 lib. 2 p. 701 est 64: namque ex eo videtur confirmari
id quod superius concedere noluimus Radero, Pisidam praeter
cetera etiam chronicon scriptum reliquisse. eius codicis descri
ptionem primum Nesselius, ac deinde ex eo ad verbum sio dedit
Reimmannus: eode* ms historicus Graecus, chartaceus, recenti
manu scriptus, olim ad bibliothecam cl. 4/iri Davidis Hoëschelii
pertinens, quo Georgii Pisidae, diaconi et chartophylacis magnae
ecclesiae Cpolitanae, et Cyrilli monachi Breviarium chronogra
phicum ex Pariis historiis concinnatum, ab orbe condito usque ad
Constantinum imp. Leonis sapientis continetur filium, cum inter
pretatione Latina e regione posita. sed cum haec mnihi videren
tur inter se non convenire, a nuper laudato viro Nicolao Forlosia
petii ut eundem codicem paullo attentius consideraret, et saltem
titulum inde exsoriptum ad me mitteret. ille autem τόδε μοι
xgjnvev i£ìòog, ad omnia paucis rescribens. codex est recentis
sime scriptus, et fortasse anno 1578: nam in fine cuiusdam pa
ginae haec lego, Jiv6 'Avög£ov 4aguagtov τοῦ Etiôwvglov τίίος
Âαβοῦσα ἀφ£'. titulus autem, quem puto ab imperito et rudi scri
ptore affictum libro, hio est: I$togytov τοῦ IIigiöov, xal Kvgti
10v, τοῦ ἐν ἀγίοις πατgός ημέν Kvgtììov yQovoyQaqpwôv σύντο
μον, όπερ ύπό διαφόqov iovogtxóv ovvskgato. στίχος ἰαμβος,
δρόμον yQovixòv ££ 'Aödg ovì1apfióvov. ό μέν ούν 'Αδάμ μετὰ τὸ
£xßìqδήvat τοῦ παραδetgov x. τ. λ. in chronico nulli occurrunt
iambi, qui Pisidam detegant. oeterum tuum esto hisce de rebus
iudicium. haec Forlosia. ego autem mihi videor, quod satis
est, ex hoc ipso titulo oolligere, quem ita vertas: Georgii Pisi
dae et Cyrilli. Sancti Patris nostri Cyrülö Breviarium chrono- p. XXXI
graphicum, quod ex Pariis historicis collectum est. versus iam
bicus, δgόμov ygovwöv ä£ '4σάμ ανλλαμβάνον cursum resumens
e* Adamo temporis. igitur cum Adam eiectus esset e paradiso :
ete. iam ut statim apparet, nihil putidius hoc titulo, ex quo vix
intelligas quid volúerit soriptor praemouere. sed, ut mea sen
tentia est, duo sunt tituli una simul hic perperam coniuncti. pri
ma verba, Georgii Pisidae et Gyrilli, primum titulum consti
XXXVI QUERCII

tuunt, quae codici scriptor apposuit, quod fortasse, vellet eo in

libro quaedam ex Cyrillo et Pisida selecta transcribere; nisi ma

lis hunc titulum statim fecisse libro eo quia de Hexaëmero Pisi

dae scribendo primum cogitaverit; cum autem ex codicibus, quos
habebat prae manibus, videret modo Georgio modo autem Cy
rillo illud attribui, idcirco utrumque nomen ibi recte apponi posse
duxerit.-' quae deinde sequuntur verba, S. Patris Cyrilli Bre
Piarium etc., ad secundum titulum spectant, in quo cum nulla
amplius fiat Pisidae mentio, inde fit manifestum illud chronicon
ad eundem Pisidam neutiquam pertinere, quem in partem operis
non vocat idem scriptor. nec rudis ille versiculus, qui postea
succedit, est Pisidae, sed amanuensis, qui in fronte libri monuit
chronicon ab Adamo exordiri: statim enim incipit igitur cum
Adamus eiectus esset e paradiso etc., quae tamen verba chronici
aliquid deesse in principio demonstrant. nonne enim antea de
buit esse sermo de creatione Adami? quod autem ad S. Cyrillum
attinet, cui chronicon adscribitur, nil habeo aliud quod dicam,
nisi temere hoc nominis ibi a scriptore fuisse effictum: nam ut
videtur, hoc chronicon quod S. Cyrilli dicitur, non est diversum
ab eo quod a Du-Cangio in Dissert. de Hebdomo ad calcem not.
in Zonaram, ut anonymum ita frequenter allegatur, chronicon
ms ab Adamo ad Leonem Sapientem. sed hic Cyrillum nil mo
ror, ac de Pisida tantum sollicitus id statuo, primum nullam au
ctoritatem tribuendam esse huius codicis titulo, deinde vero quan
quam fidem ei dandam esse quis autumet, nullo modo ex eo de
duci posse Pisidam esse eius chronici auctorem, quod vere Cy
rillo tantum inscribitur. haec autem mihi paullo fusius expla
nanda erant, ut Radero occurrerem, quem supra vidimus ex epi
graphe codicis Augustae in collegio Annaeo quondam -exstantis
ab adscribendo: chronioon Pisidae non fuisse alienum ; quando
quidem, ni fallor, codex quem Augustae vidit Raderus, idem
ille est quem apertae falsitatis intitulo nuper arguimus, ex biblio
theca Davidis Hoëschelii civis Augustani, ad quem antea Nesselio.
et Reimmanno testibus pertinebat, in bibliothecam Windobonen
sem, ut videtur, postea translatus. sed ut haec adhuc clarius
innotescant, non omittam id quod doctissimus Montfauconius in
catalogo bibliothecae Coislinianae adnotavit ad codicem 305, in
quo habetur chronicon cuiusdam Georgii monachi, qui se Hamar
 PRAEFATIO. {XXXVII

tolum, hoc est peccatorem, appéllat: namque idem plane esse

chronicon Coislinianum cum Augustano , et Windobonense, inde
satis apparet. titulus Coisliniani hic est: XQovix6v σύντομον ἐκ
διαφόgων χQovoyQdq)0v*' ts xal §§nynróv συλλεyèv xaì ovvv£%v
υπό Tkogytov άμαgτόλου μονογού. ' 7tQ6Aoyog yQovvxijg iotogtwg.
Inc. voÅÅoì vóv ÉÉα φιλολόγων και λoyoyQdq^ov. quae inscriptio.
quanquam cùm inscriptione codicis Windobonensis non videatur
ad amussim concordare, attamen a sententia minime nos dimo
vet: nam ipso Montfauconio teste codex initio et aliis locis a re- p. XXXII
centiore manu est restauratus, quin et prologus ibidem additus,
qui in aliis codicibus desideratur, ut facile coniicias huic chronico
scriptores ex ingenio unumquemque suo titulum fecisse, sed
* rem patere melius agnosces ex ipsius chronici initio, quod esse
huiusmodi discimus ex Montfauconio. Bißkog yevéαεως άνδQtj
^ttwv î jufgg ἐτλασεν ό θεός τόν'Aôåw wwv' εἰκόνα και όμοίωσιν,
gövoù. δ δλ'Aödu èy£vvrjoev vtovg rQsig xaì òvyctígag δύο, τὸν
Koiv και τὸν 'Aßêå: xaì ròv Σηδ, xaì trjv 'A%ovgov xaì trjv
'Aoovau. habes igitur in hoc chronico Coisliniano fabellam de
duabus filiabus Adam, quam in chronico Augustano, ut superius,
observatum est, Raderus dixit se legisse tamquam Pisidae testi
monio et nomine firmatam. . verum hic nomen Pisidae mori appa
ret. itaque vel Raderus, dum ea legeret, alucinatus est, ' vél
scriptoris inscitia hoc ipsum momen Pisidae illuc irrepsit. ; cete
rum monet Montfauconius chronicon scatere fabulis et narratiun
culis ridiculis, totumque esse contextum ex longis patrum laci
niis, quos inter citatur S. Cyrillus , , quod scriptori codicis, Augu- : : : ..

stani et Windobonensis ansam fortasse präebuit, ut chronicon Cy

rillo inscriberet. id autem fiet aliquando certissimum, si quis
haec duo chronica inter se conferre suscipiat, nec tertium prae
termittat, quod Allatius p. 818 et Caveus p. 583 dixerunt haberi
ms in bibliotheca Scoriacensi hoo titulo Isogytov yagτοφύλακος
tis usy&ing ἐκκλησlag XQovix6v, quod, ut videtur, ipsissimum
chronicon est a quodam Georgio hinc inde corrosum atque com
pilatum. plurimùm autem iuvabit, si tanti remi esse quis credat,
ea diligentius expendere quae fuse disputavit Allatius, agens de
Georgiis monachis, p. 823: cum enim ille tot chronica, Georgio
rum nomine inscripta memorari passim vidisset, conatus est no
dum solvere, et chronicon a chronico, Georgium a Georgio di
 XXXVIII QUERCII
stinguere, et veritatem, si fieri posset, e puteo aucupari; quod
tamen ei non multum feliciter cessisse nobis videbatur, sed quis
nam rem implicatissimam sine omnium codicum wövo^ptg et oon
sideratione melius extricasset? verumtamem certum est Allatium
mullurh unquam ex tot chronicis Georgio Pisidae vindicasse. ego
autem cum intellexissem Allatium ipsum Georgii Hamartoli chro
nicon e Graeca lingua in Latinam olim vertisse, quod tamen mun
quam vidit lucem, codices Vaticanos 153 et 154, e quibus ver
sionem paravit suam, attentius consideravi, atque ex iis aperte
deprehendi chronicon Hamartoli a ohronicis supra memoratis,
quae in aliarum bibliothecarum codicibus aliis Georgiis tribuun
tur, nihil aut valde parum differre, idemque omnino esse ao
Goislinianum a Montfauconio laudatum, nam praeter prologum
πόλλοι μόν τόν ἐω φιλολόγων, quem p. 881 totum exscripsit
Allatius, codicesVaticani eundem etiam praeferunt titulum, idem
que de duabus filiabus Adam commentum his verbis: XQovix6v
αύντομον ίκ διαφόgov yQovoygäyov και ἐπyqróv ovììsyèv xa\
ovvreôèv όπδ Ikogytov άμαρτωλού μοναχοῦ. Bißiog ysv£σεως
&v6gtivov , ί ημ£gy $tiatrsv δ δεός τὸν 'Aôdμ κατ' εἰκόνα και
δμοlοσιν αὐτοῦ. ö öë 'Aödg £y£vvi]oev vioùg vQeig x«î êvywvigas
δύο, τὸν Katv xaì vóv '45ìì xaì ròv Σjò, xa} vijv 'A%gov κα\
vjv 'Aoováp. xai ό μάν'Aôàp xarà x£λενσιν δεοῦ ἐπίθηκεν δvó
ματα πάσι τοῖς τετgatάοις καί τετεινοῖς κυι ἀμφιβίοις και £Qrv&
voig xa\ ίγδύσι και τοῖς ἐαντοῦ τ£xvovg* τό δὸ αὐτοδ άνομα και
τῆς yvvaixòg avroü äyy£ìog xvgtov eivev αὐτοῖς. xαι ό μèv Kaiv
p.xxXIII £λαβε yvvaixa vjv rtQtjvrjv άδελφῖν αὐτοῦ '4íúgt;v, ό ά Σjδ τήν
8svvigav 'Aoov&g. nai ö wäv '43Â w. τ. λ. itaque vel omnia
haeo chronica unum eundemque habent auctorem Georgium, si
placet, Hamartolum, vel sunt ex aliis chronicis a quolibet Geor
gio compilata, quem esse Pisidam nemo sanus cum Radero post
hac dixerit. sed haec nimis fortasse longa sunt, ut intelligas
Pisidam nec codicum nec auctorum fide chronographicis scripto
ribus esse annumerandum. iam tándem vero nulli alii supersunt
codices eiusdem Pisidae recensendi, quam qui in bibliotheca Ba
varica num. 51, Spitzelio teste, adservatur, et qui in Augustana
Plut. 8 n. 75 ita inscribitur, Isoogyiov διακόνον τῆς ἀylag ἐκκλη
oiag, τοῦ IIwiöov, 7rgooiuov viis 'Ejαημ£gov διά ίέμßwv στίχων,
» de quo etiam supra locuti sumus.
 PRAEFATIO. XXXIX

Hactenus de operibus, et de codicibus in quibus opera Pisi

dae continentur: muno autem de ipsorum operum stilo aliquid
dicendum est. iambi, quibus in scribendo usus est Georgius, ut
plurimum concinni sunt atque elegantes. perrari enim occurrunt
tribrachi dactyli aliique pedes immixti, quibus iamborum nitor et
venustas elanguet; quod crimen iam diu obiecit Horatius Poët.
260 et seqq. sui temporis scriptoribus oomicis, quorum fuit in
fingendis iambis licentia, ut maximum inde oriretur auribus fasti
dium. verum iambi Pisidae omnes numerose incidunt in aures,
et in animum illabuntur iucunde. qua de re minus patienter
illud supra pag. 28 ferebam, quod in catalogo bibliothecae Tau
rimensis Pisidae iambi vocarentur politici, quos non iniuria, sed
recte et merito Ioh. Matthias Gesnerus in libro de eruditione
Graecorum qui hodie Pivunt meram stultitiam appellat, impolitos
ao rudes, fossoribusque et caprimulgis quam politicis digniores,
vere enim horum carminum rationem, in quibus syllabarum nu
merus, non quantitas spectatur, sola barbaries inter Graecos se
quioribus saeculis invexit, ut testis est Allatius diatriba de Simeo
nibus p. 166, cui subscripserunt Fabricius Bibl. Graec. vol. 10
p. 253 et 818, et Card. Quirinius diatr. ir, orthod. vet. Graeciae
qfficia p. 47. ait enim: ratio ista confingendorum carminum
non nunc primum in ea natione, sed multa abhinc saecula, labo
ris forsan pertaesa, ante et barbarie omnia occupante (adde quo
que rerum similium ignorationem), in usu fuisse comperitur, ut
+idemus in Photii patriarchae, Pselli, Manassae, Philippi So
Jitarii, Manuelis Philae et Tzetzae poëmatiis, in quibus saepe
occurrunt politici versus, quorum artificium in eo totum videtur
positum, ut quindecim syllabas nunquam excedant, et si quae
ultra videntur, eas per aphaeresim vel synaloepham decurtent et
absumant, dummodo in iambum exeant in fine: idcirco politici
vel demotici dicti, quod vulgares, vel ut idem Allatius declarat,
communes omnium civium „sunt, usuique eorum accommodati.
itaque tantum abest ut iambi Pisidae hoc squalore et sorde vile- p. XXXIV
scant, ut potius nimia quaedam festivitas in eis insit, quae qui
dem facilius auribus diiudicari quam verbis demonstrari potest, ,•

quamque in vertendis alia lingua sententiis servare memini liceat:

nam sonus et numeri, quibus tota constat venustas, interpreta
tione dissolvuntur, et ipsae quoque sententiae ex sola complexione
 xL ' · QUERCII ,
et forma verborum nitentes conciduntur et emervantur. sed hoc
ipsum nimium in consectandis flosculis et salibus studium, quod
sensim obrepente barbarie et nativo eloquentiae nitore depereunte
sophistarum peculiare fuit, vitio potius quam laudi vertendum
Pisidae non negabimus: scimus enim ut aetas posterior novis et
exquisitis ornamentis ita scripta resperserit, ut dum sermonem
eximia suavitate condiret, vigorem extenuarit et nervos robustae
sanaeque dictionis inciderit. quare nil mirum recentiorum Grae
corum palato tantum sapuisse iambos Pisidae, ut eos aliis prae
ferre non dubitaverint: nam Gregorius Corinthi episcopus in libro
atsgl ovvt&£eos 16yov, de constructione orationis, qui exstat ms
in Vaticana bibliotheca, carmen iambicum Pisidae tale esse exi
stimavit, ut ex eo tamquam absolutissimo exemplum petere prae
ceteris debeamus. ἐπεῖ ούν τά ίαμßsia 1oyoyQaytg tlg äorw sügv
δμος, ζηλοὐσδα σοι και τὸ ἐνδvuMuovix6v âv aùvoig. Éystg ägy£
vvvov töv IItotônv, veυτ£govg vòv Ka\λικλήν, τὸv IIvtoyovgóógo
μον, και εί τις τοιούτος. ἐν τοῖς παλαιοῖς τὸν Θεολóyov, τὸν Σο
φοκλήν, ἐκτὸς τόν ποιητικόν ἰδιωμάτων αὐτόν, τά εὐφαμδάσrega
τοῦ Avx6yQovog xaì sì tv τοιούτον *). 'sed quanta fuerit Pisidae
eiusque carminum apud eosdem Graecos aestimatio, longe melius
addiscas ex Allatio, qui in diatriba de Georgiis p. 810 testem
adhibet Psellum, quod plerique Pisidam Euripidi comparare,
multi anteponere non sine animi contentione, lite etiam mota,
p.xxxvI praesumpserint. nil plane hac laude Pselli in Pisidam honorifi
centius esse possit. verum non adeo facile est ea omnia, quae
Iaudat Psellus, in Pisida invenire. nam quo in libro vel poë
mate tam diserte ac particulatim noster Georgius agit de aurigis
ac de aurigatione, de iugis, rotis et modiolis ? vel quaenam est
inter eius carmina de phalangibus, de equitum peditumque ac
\ sagittariorum varia ratione tam accurata descriptio? num alia
quam quae hodie exstant scripta Pisidae Psellus commendat, et
librum deperditum commonstrat? equidem fateor, id mihi sta
tim multum probabile esse visum: sed cum accuratius Pselli
verba eiusque dicendi modum perpenderem, tum demum sensi
ea quae Pisida summatim attigisset, a Psello mirifice exornari
atque amplificari. mam quod is ait de morbis et remediis, certum

") cf. Bekkeri Anecdot. p. 1082.

 PRAEFATIO. i . . . £XLI

est ad v. 1588 et seqq. Hexaëmeri esse referendum, et quod de

catena, ad primos versus poëmatis in Severum; quod autem de
horis in choream se moventibus idem Psellus refert, habes in
Hexaëmero v. 289, et quod iterum de horis quadriga prodeunti
bus et in orbem redeuntibus inquit ille, invenies ibidem v. 838.
demum quod est in Psello de phalangibus et militaribus copiis,
ad acroases de expeditione Heraclii contra Persas trahere com
mode possis, in quibus similia passim occurrunt. at vero quan
quam ego a Psello minime dissentiam eiusque laudibus dignum
omnino existimem esse Pisidam, nunquam tamen hunc praefe
ram Euripidi alterive ex antiquioribus iambographis Graecis. di
cam enim quod verum est. etsi plurimis in locis Pisidae carmem
ita elucet, ut veterum poëtarum gratiam et venustatem non desi
deres, saepe etiam ita frigescit, ut in scribendo dormitasse au
ctorem non modo sentias sed etiam indigneris quam maxime. ce
terum quantum ille sublimitate carminis assurgere et se efferre
potuerit, praecipue ostendit in Hexaëmero, in quo omnia sen
tentiarum floribus et urbanitatis quodam sale conspersa sunt, in
omnibus autem eius operibus contemplari licebit adumbratam pii p.XXXVII
scriptoris imaginem, suavissimos mores, eximiam * probitatem,
qua se, dum numerose cadens versus leniter affluit, legentium
auribus inculcat atque commendat.
Haec habebam quae dicerem de Georgio Pisida, non parvi
nominis apud recentiores Graecos poëta, im quo cum plura inve
nias quae non invitus demireris, nihil tamen opinor spectandum
magis est quam eius in tuendis Christianae religionis dogmatibus
constantia et sincerâ fides: nam cum in ea tempora incidisset
quibus Sergius patriarcha omnem machinam movit, ut Orientem
universum a monophysismo ad monothelismum vafro consilio et
malis technis pertraheret, ipse autem Sergium eiusque pietatem
et doctrinam suspiceret maxime et coleret, nihilo tamen minus
sibi fucum fieri nullatenus passus est, et suam fidem puram in
tegramque servavit; quod ex omnibus hisce libellis, ac praeser
tim ex carmine in Seperum , luculenter patet.
De Pisida mentionem faciunt inter antiquos Theophanes,
' Suidas, Cedrenus, Nicephorus Callisti, Iohannes Tzetza eiusque
frater Isaacius Tzetza; inter recentiores autem , praeter Morel
lium, Kusterum, Herwartum, Raderum, Allatium, Maltretum,
' XLII QUERCII PRAEFATIO.
Fabricium, Caveum, Oudinum, quorum sententias hactenus ex
pendimus, quamplurimi alii scriptores celeberrimi, qui in ferendo
de eiusdem Pisidae scriptis iudicio ex Suidae verbis male acce
ptis et intellectis allucinati sunt, nam Baronius ad a. 627 29, et
post eum Pagius, soluta oratione scripsisse Pisidam aiunt quae
iambigo metro adstricta leguntur. ita plane etiam Bellarminus
et Labbeus de script. ecclesiasticis historiam de rebus Heraclii
imp. Pisidae tribuunt, a quibus non dissentit Baiidurius Antiq.
Cp. p. 868. sed eo in errore hi ducem habuerunt Vossium de
historicis Graecis tom. 4 p. 143 et Possevinum in App. Sacro
tom. 1 p. 588. nihil autem peccarunt de Pisida loquentes Guil
lelmus Crowaeus in Elencho Scriptorum in S. Scripturam p. 149,
Ioh. Henricus Boeclerus de Script. Graecis et Latinis p. 85, Ha
drianus Bailletius Jugemens des Scavans tom. 4 p. 546, Jac Le
Longius Bibl. Sacra tom. 2 p. 741, et Ioh. Iac. Scheuzerus
Physica Sacra tom. 1 in princ., vel quod nullum aliud eius opus
praeter Hexaëmeron noverint, vel quod de aliis suum iudicium
interponere noluerint. Isaacus Casaubonus Animad. in Athe
naeum p. 823 pium et elegantem Georgium nostrum aequus iu
dex appellat, sed emendationem in eum proponit quam ut minus
necessariam recipiendam esse non credimus, ut patet ex v. 240
de vanitate vitae. Laurentius Crassus Istoria de' poeti Greci p.
262 Suidam tantum exscripsit, nec in eo quod reprehenderet vel
emendaret invenit. eodem plane modo etiam Franciscus Xave
rius Quadrius Ragione d'ogni poesia tom. 2 p. 124 Suidam secu
tus est, sed perperam Encomium, quod est in S. M. Anastasium
Persam, ipse dicit a Pisida in Heraclium scriptum fuisse, quod
etiam confirmat tom. 4 p. 505. nil autem minus accuratum,
quam quod Dupinius Bibl. des Auteurs ecclés. siècle 7 p. 62, et
Morerius, qui Dupinii verba in suum Dictionarium transtulit,
mecnon I. Graneolas Critique des Auteurs ecclés. tom. 2 p. 64 de
Georgio nostro dixerunt. longe autem melius omnibus de eo
scripsit D. Remigius Ceillerius Hist. des Auteurs ecclés. tom. 17
p. 532: nam vel omnino recta sunt vel saltem probabilibus con
iecturis firmata, quae ad rem profert ao deoernit.
 G E O R G II P ISID A E

MA GNAE E C C L E S I A E ID IA CONI
ET SCEUOPHYLACIS

DE EXPEDITI0NE HERACLII IMPERAT0RIS

CONTRA P ERSAS

ACR OASES T R E S.
 ** …
….…！！！----
*…
►►
• ***
~ ！
~）
wae + •*** <
*ae
·
--~~~~ ·|
-|-→*
* **
|
*** •
ae
， ，
-- ：） …º…-*••••
-****
****
*** ！！！
•• •·----
… •••|
ae ae ·|-·
•••
.*****
---， - ~~~~ …+
*** ••
---- « |-•
----·•
----
----|
|
！
 T E 12 P T, I oOYrAAKOX
AIAKONOY KAI XKEYOQ
THX TOT^ 0EOT^ METAMHX EKKMH»IA>;

To Y II I x I A o Y
EIS THN KATA II EPS 2N E K> TP4TE IAN
HPA KL/E I O Y TO Y B A > IL/E. Q > -

AKPoAx. EIx TPEIx.

A.
*, (2 v > •a. - •/ a
τάς άύλονς τῶν άνω στgστενμάτων
w a. a. a

τθιάς διεv9vvovoa qtooq)6gω λόγφ

zτgòς ἐμπvgόν τε xai τεχτηγμévrjv στάσιν
(λόγφ γὰρ αὐτῶν ἐκπvgoûoa τάς φύσεις
5 ίλην άύλον δεικνύειν ἐπίστασαι),
τούς οὐgavoòς πληgoόσα, και τὸν αἰ9£go.
7tvQoìog, xai σφ/yyovog vjv oixovuévrjv,

G E O R G II PIS ID A E
MA GNAE E C CL ESIAE DIA C O NI
ET SCEUO PHYLACIS
DE EXPEDITIONE HERACLII IMPERATORIS
- C0NTRA PERSAS

ACROASE s TRES.
I.
O quae superos spiritales exercitus tuo trias dirigis irradiante verbo
per igneam €t firmám stationem (nam, verbo incendens eorum naturas
(5) materiam materia expertem reddere nosti), • caelos , implens, et
aethera, inflammahs, , et complectens totum, orbem, et ubique praesens,
4 GEORGII PISIDAE

xal τανταχοῦ παgoόαα μ) xuvovu£vm,

xai μηδαμοῦ χωgoῦσα , xai χωρονμ£vm
10 δπον δεησις ἐκ 369ovg àvó/tterat,
δός τοῖς άμνόgoig töv Àoytogâv Ögyάνοις
σάπιγγος ίχοις και λαλούσων άσπίδα.
δίδα§ov jtäc Σ; xtvsiv §iqoc,
γλῶσσαν κατ' ἐχόσόν, άπλον ijxovnu£vov.
46 i9vvov ijttäς ἐγδα τῆς ἐ$ovotag
τῆς σῆς ἐγεστι ovyyQáqeiv τά διάματα.
αὐ γάρ πεποιόός ό βασιλεὺς προστάγματι
τgòς τοὺς άγόνας τόν ά9£outov ßaQßágtov
£αντόν άντ£τα§εν, οῖς τά xvtogato,
20 ùtèg σέ τὸν κτίσαντα ^goowvv£iv vöaoc*
oîç yvjotov μέν άντ£χεσδαι τῶν νό9am',
v69ov ôè πάντη προαραλεῖν τοῖς yvmolouc*
ταρ' οῖς $εός τις άφgávtoc voμίζεται
àvor hoc ἀντος πρόσκννούμενος μάτην,
25 δς εἰς ἐλεγχον τοῦ πλάνον σεβάσματος
vùv 7tQooxvvsttai xaì ztóÀtv μαστίζεται.
ῦ καgδίας συμπτωσις ά9λιωμάνn !
τάς τά παρ' αὐτόν δvoοεβός τιμωμάφ
τιμήν όμοῦ νόμονσι και τιμωgiav ;
- 30 xai τῆς μέν οὐ μετάσχε πQooxvvoiuevos,
tí ôè προσαλγεῖ πvxvà uaovtyoυμενος.
ίδωρ δέ και τία, τάς ἐναντίας φύσεις,

$ς
25 otg P (i. e. codex Parisiensis)

et tamen non movens se, et nullibi circumscripta, et tamen recepta loco ;

(10) si preces ex imo sursum evolant, da debilibus nostrae mentis organis
tubae sonum, et scutum eloquentiae. fac nos recta ad scopum movere.
ensem, linguam, contra hostes telum acutum. (15) dirige nos, quo poten
tiae tuae licet describere miracula. tuo enim, rex, obediens mandato ad
bella adversus impios barbaros se obiecit, quibus res creatas (20) super
te, qui creasti, adorare lex est; quibus proprium est adhaerere falsis et
falsum semper veris adiicere; apud4$*; stulte habetur, ut quidam deus,
armatus equus, cultus inaniter; (25) qui in argumentum falsae adoratio
nis modo adoratur modo vero caedittir. o cordis exitium lacrimabile!
quomod9 agud ipsos impie culto numini honorem simul ' praestant et
poenaa? (30) et illius non est particeps, dum colitur, haé vero dolet,
cum frequenter caeditur, aquàm vero' et ignem cóntrarias naturas,
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. I. 5

$eoùc vagetodyovotv άλληλοφόδgovg,

λυσιν σεροντες πραγμάτων ἐναντιων.
85 24λλ' ά στgavmyè τῶν σοφὸν βονλενμάτων,
μετ' εὐμενείας τοὺς ἐμοῦς δ£xov λόyovg *
§λεύ9eQov ydg είσιν ἐx $totevuάτων,
èx σοῦ μασῶντες μὴ λαλεῖν ύποxglost.
ῦς ούν άλη9}ς τόν άληδόν πραγμάτων
40 xgtt)c qúv,9. τῆςδε τῆς στgστηyiog •
vevoû ôuxaovjc K&Avuxoù 'Pjvov ττλεον,
3'ενοῦ δικαστης * άλλὰ σvyyvóu^jv ölöov.
oiuaι yàg oùôèv è$e£y§εις άς v69ov,
èp' oig δι' ίμόν ζημίαν ύφίστασσι*
45 τῶν γὰρ λογισμόν τῶν ἐν ήμίν oi τόνοι
Sao3evoîov iotogeiv σον τόπόνων
τάς ποιxiÂuc yvóμας τε και διαιρέσεις
xai τ}ν διὰ πάντων yvyixijv εὐτολμίαν,
άν τοῖς άγύσιν εὐ9£voc συνήαμοσας,
50 τὸν νοῦν πλατύνας ἐν στενιάσει πραγμάτων.
Ei vàg èzi* àxQov jjgu£vog εὐε§lwg
δοφαλμένας λ£yovouv oùx άπεικότως,
x€ίσσω τὸ λοιπὸν ἐν xaxoig τά IIsgoiJoc,
άντιστρόφως δè τόν xu9* juäς τgayμάτων
55 τά δvoχεgij τgatsiev εἰς εύε§tav*
άεῖ γάρ ή άζονσα τοῦ ßlov zöovg
άντισταοφός τε και μεταπτύσεις φέgeu,
όπως τό πάγιον πανταχοῦ σεσωσμ£vov
μόνφ φνλαχ9j τά δευ τῶν κτισμάτων.

deos introducunt, qui se invicem destruunt, dissolutionem colentes rerum

oppositarum. (35)TAst, o dux sapientium consiliorum, clementer meos ex
Pe sermones: longe enim sunt a blandimentis, edocti ex te non loqui ficte.
ut verus igitur yeritatis aestimator, (40) iudex adesto huiusce expeditionis:
esto iudex Celtico Rheno potior. e$to iudex: sed indulgentiam adfiibe. puto
$ita, nihil respues ut fálsum, cum tibi multum detractum esse senties.
(45) mentis enim nostrae vires non valent enarrare tuorum laborum varias
$ationes et discrimina; illamque in omnibus spiritalem audaciam, quam
iuter. praelia opportune exsefuisti, (50) mentém extendens in rerum an
gustiis. At si Tres ad summum felicitâtis evectas perditas statim dicunt
Jn, immerito, positae iam sint in malo res Persicäe, et contra rerum
n9strarum miserâ (55) condicio convertatur in boaam. ' semper enim labilis
Σitae fluxus vicis§itudinesque et mutationes affert, . ut constet rerum
firmitatem ubique esse Servatam eíTcustoìitamTa íolo deo creaturarum.
d.
 6 ; 1 : GEORGII PISIDAE

60 . IIάντας διατQ£xovotv oi ταχεΤς λόyot

tj λεττότητι ίωyQαφοῦντες τάς φύσεις.
όταν δὲ πειgu9tjot τοῦ πgòς σε δgόμον,
ztó94 vg%ovg xal ßgaòóvovoi φόρφ*
xai πολλάκις σέ ίωyQαφήσαντες πάλιν
65 yQáyovot, μὴ γ@άφοντες jxQißou£voc.
“Oμηθος, δν λ£yovot Tnyjv τῶν λόγων
(τάς yàg λάλονς ἐκεῖνος εὐgύνει φλ£3ας,
xai τοὺς λογισμούς τῆς νεαίούσης φρενός
ßåúov èràgδει και ποτίων ἐκτQ£pst,
70 μένει τε πλησης πολλάκις κενούμενος),
τάς αὐταδέλφονς άgetάς και σνντgόφονς
διττοῖς μεgiet τῶν λόγων νοήμασι*
zújv è$ άνάγκnc* où yàg ijyavo zgóvov
δείζαντος άνδρίας τε και Φgovijoetog
75 xai τόν σὸν αὐταῖς xotvòv oixrjtijgtov.
άλλ* είτες εὐπόgησε τῆς σῆς εἰκόνος
xaì tìjv τελείαν εῖgey, úς ἐδει, φύσιν,
άφεῖς τά πολλὰ τῶν λόγων μνόεύματα ,
tjjv pvztzjv μόgφωσιν, ην ἐχεις, όλοις
80 7rgoo 9 sic èòeixvv τῶν άg&vtjv ovvmuuévtov
μίαν δι' ίμόν τετQέμορφον εἰκόνα.
εῖ Néotogog yàg ovÃâÃοῦντος jóêtoc
êgyotg uελισσόν ἐςομοιοττά στόμα,
ztóς οὐ πρὸς άxgov ì$e $aiuaιος βλέπων
avó
73 zq6vov P : 74 dvögstag ed 80 malim 7rQ088lg.

(60) ea est sermonum vis, ut facile percurrant scite pingentes rerum quas;
libet naturas. cum vero tentant ad té iter dirigere, desiderio currunt, sed
retardantur timore ; et cum saepius te pinxerint, iterum (65) pingunt, nuí
quam accurate pingentes. Hodierus, quem dicünt fontem eloquentiae (ille
enim sermonis dilatat venas, mentisqué iuvenescentis ideas emanans irrigat
et irrigans nutrit, (70) et perstat plenus, quamvis saepe exhaustus), simul
natas et simul nutrita$ virtútes duplici sermónum dividit intelligentia. „at ex
necessitate : non enim attigit, quòd postea tempus edocuit,. fgrtitudini et
prudentiae, (75) cognatijque virtutibus commuiie esse domicilium. àt $i
tuam bene ánimo imaginem et perfecte, ut decuit, attigisset naturam, reiectis
tam multis fabulosis §ermonibüs, et illà spiritali forma, quam habes, omni
bus (80) propo$ita; ostendisset ex coniúnctis virtutibus ünam tibi esse qu£
$triformem imaginem. ' si enim Nestoris colloquentis dulciter apum 9geri;
bus adsimilat íinguam, nonne, quod erat maxime admiranduiii, vidisset
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. I. ' 7

85 άύλον ἐν σοι τῶν Φgsvöv μελovgytov

èv τφ γλνκασμφ* τὸν yàg iòv oùx èyetg ,
où tovvòς άν9ovg èx£ym τὸ χσησιμον
εἰς πάντα καιQόν* οὐ γάρ εἰς ἐας μόνον.
où x&vtgov, öς μέλιττα, τοὺς νόμονς ἐχεις.
90 άλλ* ούχ άναιg*is , oùôè πλήττεις εἰς βά9ος.
εί τον yàg εὐgotg άδιον πληψής μάλος,
τοὺς μέν νόμονς, άς xévtQov, άπλοῖς παὸς φόρον,
gslóm δέ πάντως* και τò xévtQov πολλάκις
πλήζαι τgoTrjòì xaì ztóÀtv ovστάλλεται,
95 τό δαματικὸν δὲ συμπαδείς xQατούμενον
άμεινεν άgyóv* xòv yàg ö§εῖαν άοττ)ν
άχη, δι* όμόν εὐσερός άμρλύνεται,
xai λοιπόν , άστερ ἐκ φιλανθgόπον ττάδονς, -*

ατάίει τò xévvgov άντι πιxQluc uéât.

100 24λλ' ἐν ταgéxgdoet uε τοῦ πQoxeipuévov
ὸ τῶν καλόν σον τεgπνότης άπηγαγεν*
ö9 εν τgός αὐτὰς τοῦ λόγον τάς αύλακας
7τάλιν γεωgyόν είσάγω τὰ στόαματα.
C. V •- w c •. - *) /

H vè$ μέν ή μέλαινα τόν ἐvavtiov

105 εἰς πᾶσαν ἐζήπλωτο τ)ν οίκονμένην*
a. v > 3 - o /
:

xögog yàg oùx ijv IIsQovxijg άπληστίας , > ^

.

> D *)*- / v o a*

ύλλ* §§éveuvov τὰς δg§εις εἰς φόνονς.

zτλῖν εἰς άφεyyij xai τοσαύτην ἐστέgων
7rgòς ύττνον αύτάς οὐδαμάς μετετQάπης*
87 ἐκλ£ystg P 95 an gvptwjsi? cf. 2 214 τοῦ σου ήμέgov.
101 g8 P

(35) non materiale tuae mentis mellificium quam dulcissimum? non enim
tibi est venenum. tu ex omni flore colligis quòd bonum est, per omne tem
pus: non enim vere tantum. tu aculeüm , ut apis, id est leges habes:
(90) sed nec occidis, nec imo feris vulnere. ' si quändo enim invenis dignum
plaga membrum, leges ut aculeum intendis ad timiorem. parcis vero semper;
et saepe aculeus ad feriendum micat et rursus contrafiitur, (95) eiusque
ácrior vis misericordia fracta languet iners: quamvis enim acutam aciem
habeat, tua benignitate obtunditur: at dum demùm, uti ex hominum commi
seratione, mel pro amaritie instillat aculeus. (106) sed in digressionem me
a proposito tuaé bonitatis iucunda consideratio abdüxit. unde in ipsos pri
mos sermonis sulcos iterum fodiens spargo semina. nox quidem nigra barbm
rorum hostium (105) totam late terram occupaverat : nondum enim expleta
erat aviditas Persarum, sed inhiabat adhuc aà caedes. tu vero inter tantae
noctis tenebras somno te ipsum nullatenus tradidisti: (110) nostrarum enim
Georg. Pisid. 4
8 - GEORGII PISIDAE
-• • c - •
110 τῶν γὰρ δι' ίμᾶς φροντίδων j tvxvδτης
£x αοῦ τὸν ύπνον εἰκότως άττεστρεφε.
πολλοῦ δè ßovÃàg xai στQατηγίας vδμονς
wùtoù xa9' aùtoùc ίωyQαφοῦντες ìg£μα
άφασxov öczQi zò xgάτος ßασιλεως
- a. - ^
115 èv ταῖς άνάγκαις τῆς μάχης παρεστάναt.
άλλοι δέ πάλιν, άσπερ ἐκ τούναντίον,
a. -

άvτεστQutijyovv övogazoùvv€¢ èv λόγοις,

èπισφαλὸς λεγοντες εῖναι τὸ xQdvog
7Igòς τὰς ἐτοίμονς ἐμßαλεῖν πεguo tãgeuc.
120 τινες δέ και οὐyxgtouv £§ άμφοῖν μίαν
èv ταῖς ἐαντόν ἐκτνποῦντες xagδίαις
αοφιστικός ἐφgσίον, άστε xai μένειν
xai ταῖς μεgiuvuc τοΤς άγόσι σνντQ£zειν.
>^ a x 3 v v - a. » p.

άλλ' ijv τὰ κοινὰ τῶν λόγων άναίτια•

o w v •; c - a.
125 où yàg 7τονηθὸν εῖχον αί γνῶμαι τgόπον, 3; a- cr -

αὐ δε, οτQατηγε, και γάρ ήσσα τόν άλων

v - - > v o a. a

xai ταῦτα μάλλον αὐτὸς ήxQißou£vog,

7ιάσι δεδωκός τοῦ λαλεῖν ἐ§ovoiav
3 EÛv δικαστ}ν τῶν άδήλων εἰygåøø.
130 fit; δέ πίστις παQ9£voc 7rgooégχεται ,
λεvx}ν άνωσεν ἐλπίδα στολίζεται.
c. p. w -v a c /
Eogτάσας δέ τῖν μεyiotnv ju£Qav,
z. - -

èv j τὸ κοινὸν ἐανέστη τοῦ yévovg

»/ p. a. > a
2 . v

εῖς ἐνθεόν τε και νεαν άνάπλασιν,

185 εὐθὺς μετ* αὐτ)ν είχονίων Maoo£α
• xatgovQατηγεῖς QDagaò τοῦ όεντ£gov,

110 vóv P, góv ed

curarum multitudo a te somnum, ut par est, avertit. multi de ratione et le
gibus ducendi exercitus alii post alios disserentes subtiliter, dicebant ut opor
in periculis belli praesto alii vero
esse. minus rursgs
teat regis
velut ex opposito contrà(115)
maiestatem insurgebant dimicantes sermonibus, tutum di
centes essé maiestatem in apertis committere periculis. (120) noanulli yero
ex utrisque unum iudicium in suis sibi effingéntes cordibus, sophistice dice
bant opórtere et domi manere et consilio in certamina accurrere, sed erant
isti omnium sermones sine culpa: (125) non enim ex malo prodibant senten
tiae ingenio. tu vero dux (ómnium enim dux fuisti, et haec ipsa ceteris me
!ius cognoveras) omnibus data loquendi potestate, deum iudicem occultorum
fecisti, (130) nimirum statim ac fides virgo supervenit, candidam illa ex alto
spem adornat. tum celebrata maxima illa die, qua totum adsurrexit huma
num genus ad divinam novamque reformationem, (135) statim post ipsam,
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. I. 9

εἰ δεύτεgόν τις οὐχ άμαρτήσει £ytov

τὸν ἀς άλη9óς παῦτον εἰς άμαqttav.
λαρῶν δέ τ)ν δείαν τε και σεβέσμιον
140 μορφν ἐκείμην τῖς ygapjc tjç άγgágov,
£}v zeigec oùx èyQayav, άλλ' ἐμ εἰκόν,
δ πάντα μορφῶν και διαπλάττων λόγος
άνευ ygaqijc μόρφωσιν, ός άνεν οττοgάς
xùnoiv αὐτός, ός ἐτίστατιαι, gêget
145 (éxQijv yàg αὐτόν, ός τότε στοράς όχα,
oütto τνποέσΘαι xtxi ττάλιν ygaqìjg ävev,
öttoc δι' άμφοῖν τοῦ λόγον μοgqovu£vov
μένη τὸ πιστὸν τῆς ἐναν9ρωπήσεως,
τῶν φαντασιαστόν ἐςελεγχον τ)ν πλάνην) —
150 τούτφ πεττοιδός τά δεοygáqq) τέτφ
9&lav άπαθχ)ν τόν άγόνων εῖgyάσω*
όει γάρ ήμόν τόν ovvfjyogov Àóyov
7τάντως παθεῖναι τῆς δάκης κινονμένης.
tí öevr&gt; δε τῆς ἐogtjc ju&gt;
155 σεαυτὸν εὐθὺς ἐμβαλών ταῖς δλxέσι
τὸν ἰχθῦν ἐτεμνες εὐτόνως τόgov,
xaì ò) zταgάτλεις εὐ9òς 'Hgatac τόπονς*
oitto yàg αὐτ}ν ἀνόμαζον ἐκ πλάνης
τῆς πQiv xgatoùonc διαδοχ)ν δεδεγμένοι,
160 £wg àQsipac εὐσεβός μεθαρμόσος
Od. cyp/ ,o
137 αμαρτήσει P 139 σεβασμiov cod dj 148 u£vm cod P,
trojv
μ£vot V 149 φῶντσαιαςόν ἐάελ£yyov ed, gcrvvaouorotév §§ελ£y
yov cod 152 vjμόν ed
repraesentans Mosem, acies eduxisti contra Pháraonem alterùm, si quis ta
men non errat vocans alterum, qui yere fuit primus in peccato. tum manu
accepisti divinam et venerandam' (140) effigiem illam picturae non pictae,
quam manus non pinxerunt, sed in imagine verbum figurans et efformans
omnia finxit, figuram sine pictura, sicut sine semine idem conceptionem, ut
scitur, habet, (145) oportebat efiim ipsum, sicut tunc sine semine, sic et
ostea effingi sinè pictura, ut per utrúmque verbi configurati maneret fides
incarnationis, et phantasiastarum confuiideretur error. (160) hoc fretus
divinitus efficto signo sanctas primitias certaminum fecisti: oportebat enim
pátrgnum yerbum omnino adparêre, se movente iustitia. secunda yero fé
stivitatis die (155) te ipsum illico committens navibus humidam secasti alacri
{er yiam, et ultra Heräeae caput cito praeternavigasti : ita enim ipsam voca
ant ex errore, qui iamdiu iiivaluerat, successores, (160) donec pia rerum
10 GEORGII PISIDAE
-, 'a / •-' *

τὸ τῆς πλάνης άδο$ον είς εὐδο§tav.

'Tg£μω δε τούτων μνημονεύσας τόν τόπων
oiyjj ταQελ9;εῖv ijv èv αὐτοῖς εῖgyάσω
èvayyog εὐσ£3ειαν' ἐσται γάg τάχα
165 xαί τοῖς με9* juäc j σιωπῦ ζημία.
> > -o a. - - /
ύλλ' ἐν παg&xßέσει με τοῦ σκοποῦ πάλιν
ὐgωμεῖv 9$%ovto; tôv ßutoqeAj δgδμον
μή τις πάgegyος τοῦ λόγον τὸν ίττεα
/* • • -^. .-, o / c . /
o7τενση κατασχειν ταις αφωνοις ηνιαις.
* a
170 *Hv μέν Nότον πνεύσαντος εἰς τούναντίον
7ra).tvôgouoüvta ovvvövtoc τὰ δεύματα,
xaì vì3 άφεyyjg xal ßgáααντα κῦματα
διπλήν άνάγκην τῆς ἐάλης εῖgyέετο.
σῦ δέ, xgútto τε, τ)ν άύτινον ἐστ£gav
175 εί9uo uévtoç èvépuvec , εῖτεg ἐστι£gov
xtx).£iv agoo jxet τ}ν δι' ίμόν ήμέραν.
φωνὴ δ' άπω9 εν δ3étov 9gnvmuάτων
τάς σάς κατεβgάντησεν εὐσεβεῖς φgêvog.
» a. v - o. /

èx xvuóτων δέ δvovvyóς ἀόovuëvm

180 öáxάς παοσεσxigτησε τετραίφ πάγω,
7ιολλῦ δέ ταφλέovo α ἀενμάτων ßo)
*; -

τὸν ίχον ίιμιάσασα τωίς τ&τQαις δλον

§§το τόν άφgòv àygia)ς άνέττνε,
zαι πgoggay£vta τοῖς λίσοις τὰ κύματα
185 èx τόν διαίων άστες άντιxgovuάτων
- 0t.
166 παQεμβάσει ed 169 grtEtjgm P 171 συντόμως ed
• o
177 άπαρόεν P

commutatione convertisti erroris dedecus in nominis celebritatem. timerem,

si haec loca memorans silentio praeterirem, quam in ipsis constituisti nuper
religionem. erit enim brevi (f65) etiam posteris silentium poena. sed rur
sus in digressione video me a proposito currere volentem utilem cursum, ne
sermo perfunctorius equitem contendat retinere mutis habeiiis. (170) Austro
spirante ex adverso fuerant rursus relegendi quantocius fluctus ; et nox cae£a
et aestuantes undae duplex periculum procelláe fecerant. tu vero, fortissi
me, insomnem noctem (175) de moré transegisti, si tamen noctem v9care
$lecet, quae per te fuit dies._ vox autem longe acuti eiulatus ad tua$,£ircum,
intonuit jias fientes. ab undis vero infeliciter iactata (180) navis illisa est
ad petraéum
que extollens latemultus
scopulos scopulum. autem
sonitum, effervescens
foras spumas immaniter fragQr, etin£f.
undarumexspuit; illisi
cautibus fluctus, (185) veluti ex veheménti repulsu, longe iaculabantur
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. I. 11.

otiv9jjggg §&τεμπτον άγgάς οὐσιας•

xai πgòς τοσαύτην jÃ90v oi πλατων giav
- άς μηδὲν εὐαι τῶν νεκρονμένων πλεον·
vexQoòg yàg αὐτοὺς ἐν ßgazet te$auu£vovc .
`190 ἐσχημάτιζε τῆς άνάγαης δ τQόπος,
άλλ' εὐδός ἐλτῖς και ταg* £λπίδα q9&gως
άλαμψας αὐτοῖς ἐν συλᾶσαm qooq6gos,
τὸ φός τgoόεικνύς ίλίον γλυκὺ πλεον•
ό μέν yàg oiöev èxTvgoûv τὰ στόματα,
195 σῦ δε όgoούεις εὐσερός τάς καgόtag.
xai δή τgòς αὐτ}v èxÖguuόν τ)ν όλxέδα,
xάμνων ἐφείλκον πάντας εἰς τgo9vuiav,
ègv9 Quóvrag öeoTtóvov 7tovovg£vov
èv tj τοσαύτη τῶν καλὸν αὐτονgylo.
200 και τῶν ταχνόgόμων yòg εύ9}ς άλκάδων
τὸ πλή9ος εἰς ἐν εὐτόνως σννέτQ8yεν,
xai πάς ἐν δηλοις ἐστgστενμένος τότε
άγας τὸ τό§ov xaì Ttag&ίς την άσπίδα
70ός τὰς ἐνῦyQovc ovuTt\oxòg ànâiïero.
205 agros δè τοὺς 3suffrtas graias λόγφ
των τεκνοποιῶν δgyάνων τα σπέρματα,
eig ταὐτὸ σνντg£χοντας jv ögäv τότε
τμηδέντας οὐδὲν τῖν qùotv την άggeva.
oitos &xvovog ovuuετασχεῖν ἐκ μ£govs
210 τῶν σᾶν iògóvtov jjò£tog ijtstyετο.
όμως άπαντες σοι πQooijyov tjv zági»,
10; ? 192 φωσφόgov ed 197 £g8t1xov ed 202 öy.ovg ed
*quae adspergines. et nautae ad tales sunt redacti angustias, ut nihil esset
quod non portenderet mortem : mortuos enim ipsos et brevi tempore sepultos
mere (190) mofistrabat periculi necessitas. sed repente spes: et tu spem ante
impfr Verten$ emicuisti ipsis in mari, phosphori luceim emitténs, solis luce dulcio
eíl fllf- £$': hic enim válet concremaré corpora, (195) tu verò irroras pie corda.
m,AUstf)* %"'PPe ante ipsam excurrens navim`et allaboraris excitasti omnes ad alacri
“atem, iam erubescentes, quod laboraret despota et tam praeclara ipse per
vg*
Örti$-
5° gereret. (200) tum verò statim actuariarum navium multitudo in unum
intentis viribus cofitracta est. actum quisque, ut erat tumultuarie instrugtus,
sae abiecto telo et dimisso clipeo ad marinos cónflictus se armabat. (205) ac
$t. etiam eos, quibus erant exsecta (sit venia dicto) genitalium organorum se
liae Tima , in idem accurrentes erat ìunc videre, quasi neutiquam abscissa eis
* £
stiliil
fuissetimpellebantur
“iter virilitas, ita: singuli ad sumendam
séá omnes partem (210)
unitibi rêferebauî tuorumtusudorum
grátiam. vero de dul
sin
Abailli
12 GEORGII PISIDAE

£μῖν δε πάν τò 7tQay9£v ?o/tovδάζετο,

όπως δ πQότος μισσὸς εἰς τ)ν αίτίαν
xaì eìjv άφοgμήν συνόgάμοι τοῦ πgάγματος,
215 oi μέν γὰρ ἀ90vv èx 9w\αττίων λύων
«. w cr p* > a a

ἄζω9èv άστερ ἐό άνάγκnc τὸ σκάφος,

oi vuvtixoi δέ τοῖς άποσχοίνοις τόνοις
?.αβόντες εἰλκον, ός ἐvijv, vjv öhxùòa,
c)
£ως
»
κατισχύσαντες έλxvoav μόλις
- - -o a -

220 t)v3QvaÜv ττεσοῦσαν ἐν σαγήνη τῶν λθων.

w at w- - a.

ovuto:8£ς Φgóynuw xaìT^pvyijg τόνος

xai φθοντις άgxέσασα τοῖς όλοις μία !
a' - v a w - /

7tóÀtv μεgiuváς, • και

a. ^3
πάλιν κατά άλης
a. v - /

μάχην σννάπτεις* οὐδè yàg 9a).avviug

225 xivòvvog ögμῆς, οὐδè τῖς γῆς ή άλm
tj ofj 7taQ£oyov èxxoTtjv 7tQ09 vuig.
o a D. c a. a. a.

άλλ* άς σοφός τις èv xvßegνήσει άλης

zειμῶνος αὐgως ήγgttouévag ßλέπων,
τότε πλεον δείκνναι τήν εὐτεχνίαν,
- - a

230 xui τὰ λογισμῶ τάς τQuxvuiuc q%αας

τεμνει τά δεύμα τῆς ίέλης άνατgéz(ov,
zενοί τε τιvxvές τήν βίαν τοῦ τνεύματος,
oùtto zgστησας τοῦ βίον τοὺς αὐχένας,
zειμόνος όντος xui ταQαχῆς πραγμάτων,
235 q%vtov êzάστην σνμφωgόν τQuxvuiuv
ztj uèv διατεμνεις, τῆ δὲ τjv ßiav x£voig,
zij òè πgòς ύμος εὐσεβός άνατρέχων
227 ztg add P 228 ögog ed *
gulis factis curam habebas, sic ut promptum praemium ad rationem ρccasio
Nemque accurreret
ac veluti per' vim
operis. (215) illi quidem
affixam
protrudebant ex mafij*$£9*
navem : nautae yero iunc£i$ funibus
pulis radicitus
àbreptum trahebant, u£ poterant, navigium, donec multum cQnnixi , aeg%
eduxerunt (220) navim irretitam scopulis, ast o quae compatiens voluntas!
quae animi firmitas ! quae cura suffigiens una ad Qmnia!. rursus gogitas;
et;

rursus cum procella pügnam conseris: neque enim marini (225) periculum
furoris nequé terrae tempestas tuam contuderunt animi praesentia!; at ve
luti sapien§ gubernator ifi procella, quo magis furentem hiemem videt, tunc
plus aftis ostendit et solertiae, (230) et cónsilio undarum vim anteyer*''*
ingruentes secat fluctus qccurrens, eluditque saepius vim venti, sig tu cgm
regeres vitae gubernaculum, in praesenti tempestate et reruTu, turbulentia,
(335) omnium öalamitatum fluctibus praepeditis, qua maris dividis, qua elu
dis insaniam ; nunc vero, pio meiitis sensu sursum excurrens, terrae m*
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 13

3/jc xal 8a}αττης τὸν σάλον κατεσβεαας.

*Ióòv δε ταῦτα και στενέας ό φ96vog
240 (πολλὴν yàg èyvto ἐμίαν πε7τον9£vov,
ρλ£atov τοσούτονς èv ßgoxet geotoouévovg)
πλήττει τόν άxQov τοῦ ποδός σον δέκτυλον,
§αντύν, ός ἐοικε, μοgφόσας λόφ*
$egμή δ* άνηκόντιζεν αίματος χάσις
245 ßάπτονσα τήν γήν, και καλοῦσι, μάgrvga*
§xgijv yàg ίμῖν εἰς άμείωτον χάgtv
τῆς εὐσεβείας πQoouév&iv τὰ στέγματα.
24λλ* άς ἐκεῖνο τῆς άνάγκης τὸ σκάφος
xui τόν τοσούτων xvuάτων άφήσπασας,
250 τ}v xoopuxjjv άπασαν ούτως όλκάδα
otíoi δι' ίμῶν μέχgi tuvtòς ἐκ ίέλης
δ πανταχοῦ σκάτων σε τοῦ Θεοῦ λόγος.

1B.

4julaboris, πρόελδε σὸν παρgnoiq.

λόγοι κgστοῦσι• μή ταgάττον νῦν φόρφ*
(DiÂι/ττος οὐ πάgeotiv, άλλ* ά δεσπότης.
xlvòvvog οὐδείς, και σιωπήν εῖ πά9οις,
5 xoivóς άπάντων και καλός jττημένων.

7)
4 παδοις cod. 5 jtttou£vov ed

risque rabiem temperasti. haec autem videns atque ingemiscens invidia

(240) (multum enim sensit se damnum tulisse conspiciens tales viros repente
conseryatos) ferit tui pedis summitatem digiti, mentita, ut visa est, figuram
scopuli. calidus autem erupit sanguinis rivus (245) inficiens terram, teqge
£leclarans martyrem. decebat enim ut in intégraé gratiae testimonium tibi
inessent pietatis stigmata. Ast sicut illud tu ex angustiis navigium atque ex
tanta tempestate eripuisti, (250) sic totam late muhdialem navim servet per
te sempera procellis, quod te ubique tuetur, dei verbum.

II.
prodeas, Demosthenes, et confidenter loquere. loquendi est potestas: me

te íunc timor exagitet. hon adest Philippüs, sed despota ; periculum est
nullum, et si tu $ilueris, (5) late, et 5Ìene omnibus devictis, ego quidem
 14 - GEORGII PISIDAE

- IIa)uvôgoustv ôè τῶν λόγων ήπειyμ£νων

v v 2 io - 3; cr a.

7tQÖς τοὺς άτ* άρχῆς αὐ9 uc 'ittauut δgόμονς.

où yàg 7taQ£oyες èyxo7tjv ταῖς δλκέσιν,
£ως διελδύν τῖν όδόν τῶν δευμάτων
10 αὐταῖς ἐπέστης ταῖς καλονμέναις IIυλαις,
-» v -o a. c a.

èλ9)v άπgoοδόκητος ήμεgoόgόμος.

èvv*598v άστεg βλέαμα πηγαίον τόgov
xivoi'uενον μέν ἐκ φλεßóv vóv èv ßó9;ει
c. - - v c -»

όμοῦ συνήπται και τά δεῖδgω σνλλάγει,

15 ἐν ταῖς νομαῖς δè ποικιλως puεgístat,
c* 2. /« -* - v /

oùv (og övoi§ας τοῦ λογισμοῦ τάς φλὲρας

tfj Ttotxij.T, oov xai αοφή διαig£o et a- - - a.

ααντόν μεgίεις ταῖς voμαῖς τῶν πQαγμάτων.

τίς γάρ στατηγός; βασιλεύς τgò τῶν όλων.
a ^ v. c /• •- a. a.

20 τίς ἐκδιδάζαι τα§ιαρχίας νόμονς;

a. v c - > a > a*

7τἀντες τgòς υμάς εύσεως άπέλετον.

/ - » / 2. v a.

τίς τῶν δεόντων άσφαλ}ς βουληφόgog;

τάλιν τgδς ίμάς ή άοτ) τῶν όμμάτων,
* - ^

ός εὐ καιτοῦσα σὺν ύεύ μοναςχία! 3;

25 où yàg 7io).v7tQÖoto7tog ijv άναρχία,

j v - v .- -^; a.

άλλά xgovoijoo. oùv 9 ej μοναρχία,

δ ττάντα 9αλπει και διευθύνει λόγφ
xai τάς άτάxtovg èztgotûc άνατQ&i&v*
c-r v o Q. w c D •,- / a.

oῦτω yàg oùòèv ός άταδίας νόσος - a.

80 £g7tovog òóxvst xai δαπανά τ)ν φύσιν,

zαι τῶν ἐν αὐτῆ καigttov xw$ętterat,
8 ἐκκοπήν ed

rursus currere, incitante sermone, per inceptos cursus recens proper9; noi;
enim intervertisti cursum navibus, usque duim emensis undarum viis (10) ad
Pylas, ut vocantur, pervenisti, adstans improvisus hemerodromus. tum vero
sicut scaturigo fontis, quae exsiliens ex venis in imo absconditis in gnum
coalescit, tumetque ex êollectis rivulis, (15) ac varie in yarias partes $ividi
tur, sic tu reclusis tuae mentis venis tuâ varia et sapienti distributione te
ipsum dividis in varias partes operum. quis enim dux ?] imperator pro omni
bus. (20) quis de ducéndo exercitu det'leges? omnes in te statim intueban
tur. quis in necessitatibus tutus consiliarius? rursus in te conversio oculo
rum. qüam bene est imperanti cum deo monarchiae! (25) non enim multifor
Ijis erat anarchia, sed imperans cum deo monarchia; quae omnia fovet et
dirigit verbo, et inordinatâs confusiones amolitur. nihil efiim est tam noxium
quam defectus ordinis, (30) morbus, qui serpens mordet, et absumit natu
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 15

24λλ* εῖ 9ελήσω τῶν λόγων τά ποικίλα

xal τάς διαφοgάς ίστοQ&iv τῶν Φgovτίδων,
cr a. o > cr c a.

δαας πQ09 öutog άν9' δλων ύφίστασο,

85 διττής άμαρτόν ἐλπίδος xQt9jαομαι
c. • -/

ός μηδέ τούτα τὰ λόγφ πεgiyQáqtov

μηδέ πQoßaiv(ov xai λέγων τὰ καiqua.
>δ τάς όδοῦς μέν εἰgyάσω σταατηyiag,
τQißovg òè τάς σάς τακτικὺν εὐτεχνίαν.
40 σοι και τgάπεῖα και πόματα και τgoqj
τόδοις παg&ακεύαατο και ταῖς άατίσι.
vùòς δε σου τάς πρακτικός τις ίν λόγος,
q. a. a. w v Io a*

ôv$uός τε πάσης xai xwvòv εὐρονλίας.

v w c. w v v *o c. /

στQατòv yàg εὐθόν τὸ πgìv èx ju$vuiac

45 άταδίας γέμοντας ήμελημένης,
9äττον κατορθοῖς και λόγοις και σχήμασι,
τνττόν, διαιgόν, δεικνύων , ύποygάφων,
άς παιδαγωγός τῶν ἐνάπλων yQauuάτων.
3; ^.» -

ό νοῦς διαQxijg 'OxEavòv μιμούμενος,

50 xvxXtjv τε τῶν yjv xai τὸ πᾶν πεQtvQ£χων,
xai πάντας άgδων, και μένων πετλησμ£νος !
cr v 3; - -» - a.

o/
Oσας μèv oùv μετῆλ9;ες èv ßgazeïzgόνφ
> > >/ / p.

ύλλας ἐπ' άλλαις qgovviótov τglxvuiag ,

7τgávvtov, μεQtuvóv, εὐτg&tfiov, 7tQoyQdqtov,
55 öttoc τδ τλj9og τοῦ στQατοῦ σννααμάσης
εἰς πολλὰ τῆς γῆς διεστααμένον μέgn
33 tdg add P 45 y£govrt. ed 53 zQtxvpiwus ed

ram, et meliores opportunitates abripit. at si voluero consiliorum varias

rationes et varias describere sollicitudines, quantas alacriter pro republica
obisti, (35) quod duplici exciderim spe, crimiharer, ut qui neque haec ipsa
$ermone explicem, nec ea quae sunt dicenda progrediens referam. tu qui
%em signasti expeditionis vias, iter vero tuumi ex optima militari discipliiia ;
(40) tibi et meiisa et pocula et cibus inter tela instrüebantur et scuta. omnis
$uu$ sermo simplex, at rebus conveniens, norma erat et ratio cuiuscunque
boni consilii: éxercitum enim cum invenissés ex desidia (45) omni carentem
Qrdine et plenum negligentia, ipsum statim instruis dictis ét figuris, formans,
$ividens, âemonstraiis, oculi§ subiiciens, velut paedagogus utens ärmatis lit
teris. O mens praestantissima, quae et instar Oceani,T(50) circumiens ter
ram et quaquaversus permeans, ómnium mentes irrigans et perstans plena,
quot nam excepisti brevi spatio temporis, unum post alium, curarum gemi
natos fluctus, operans, cógitans, apparáns, praescribens, (55) ut numero
sum exercitum colligeres iia varias terrae disseminatum partes ; nam valde.
16 GEORGII PISIDAE

(J£ος γάρ ήν οὐ φαῦλον, άστε μὴ φ9άσως

τά διαιge9&vtw toù ατQατοῦ σον τάγματα
oyiam παρελ9òv èv μέσοις δ βάρβαgog),
60 xai τάς τά πvxvὰ πολλάκις ßovÂeūuata,
μ) ovvögauövvw voυ σκοποῦ ταῖς ἐλπίσι
yvtógats ίττεστήθιζες άxQißeo r&gt;ις,
êxt)v τταρήσω. xaì yàg αὐτός, δεστοτα,
τοσuῦτα πράττων λανδάνειν ἐτεχνάσω,
65 δτως τὸ κοινόν μ) μετάσχη τοῦ πόνον.
δμως σννήλ9ον, άσπεg §§ ögovg τινός
zιολλὰς ἐχοντος ἐςοχάς τε και 9£oeus
rQovvoi άζοντες τά πολvoyιδεῖ πόρφ
eig ταὐτὸ σνντg£yovoiv èx τῶν σχισμάτων.
70 ἐμοῦ δè 9ujua 7tQ0oq)6gως ἐπήσχετο,
zιός τῶν λογισμόν τόν τοσούτων j χύσις
τφ σῦ λογισμφ σωφρόνως ἐτάττετο*
7τλήν , ύς ἐοικε, δgσατικός $εοῦ λόγος
τούτοις ἐπιστάς οὐ μόνον τούς αύχενας
75 ἐκαμψε πάντων , άλλ* άμοῦ καί καQδlac.
*Et*ì òè τοΤς σοῖς πgoοδgαμάντες ἰχνεσιν
άπαντες, άστερ ἐκ μιᾶς συμφωνίας,
τὸ σὸν Θεοστήσικτον ίμynowv xgdvog,
xai τόν τQotaitov τοὺς κομάντας αύχενας
80 7tgòg yijv ἐκλιναν ός μεταgσίονς λόφονς,
o? συντεθέντες εὐτράχφ ποικίλματι
xijgvxec είσι τακτικῶν κινημάτων
7τόggto9ev èyyòc voic δλοις δgόμενοι ,

erat timendum ne praerepta occasione tui exercitus divisas copias intercipe

rent medias superaggressi barbari. (60) quomodo autem bene provisa saepe
consilia non cóncurréntia cum praecóncepta spe sententiis confirmaveris me
lioribus, libens praetermittam': tu enimi ipsé, despota, qui haec gerebas,
celare studuisti ex industria. (65) ne igitur respublica detrimentum patefe
tur, simul omnes convenere, veluíi ex äliquo mónte, qui multos habet $9lles
et valles, rivi fluentes per multifidos traniites in unum coalescunt ex disiun
ctis
que semitis. (70)copiam
cogitationüm me aùtem
tuo iusta incessit
consilio admiratio,
sapienter regeres!quinam tot tantarum;
. verum, ut pgr est,
crederé, efficax dei verbum illis adstans non solum cervices (75) flexit 9!!
nium, sed simul etiam corda. itaque cum illi post tua accurrissent vestigia,
«omnes, velut ex unanimi concentu, tuum a deo firmatum laudaverunt impe
rium, et yexillorum comatos apices (80) ad terram inclinarunt ut elatos Ver
tices; qui qua erant colorum varietate distincti, actionum militarium praeco
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 17

xoivòv òè πάντες ἐκτενός εύεgy£την

85 άνmyóg*vov xaì xgστοῦντα δεστάτην,
vò qgtxtòv αὐτός τοῦ ΘεοyQάφον τόπον
Zaßòv άπεικόνισμα συντόμως ἐφης.
* £uoi μέν ίμάς άς άδελφοῦς ή σχέσις,
xai τῆς ρασιλείας ό τgόπος ovvijQuooev* a.
v ~o -

90 iiovola £go ov igoo jor èv φόρφ

öoov 7iQo^durteuv èv 7τό9;q 9807τίομεν*
^ v c. • D a. p.

vóuog yàg ijuiv ταῖς άπανάστόποις Aiug,

άς j vvgavvig τοῖς vóuotc άν907 Atoev,
a. va a. a.
> -

άντεισαγειv vöv τὴν φιλάν9 Qto7tov βίαν ,

95 xai ταῖς τοσαύταις άντιτάδαι τῖν μίαν,
$ tuic ἀνάγκαις ταῖς άνεyzìjjtotc άεῖ
v ¬ a. a. a
τούς εὐ τεάεντας ἐκβιάζεται νόμονς.
èyò uèv ούτω και τgόπφ xαι σχήματι ,
z
oῦτος δέ κοινὸς βασιλεύς και δεσπότης
100 xai τόν καδ' ἄμάς jyeutòv στρατευμάτων,
u£9° oό σταατηysiv ἐστιν άσφαλέσsegov,
δι' οὐ τò vixóv έστιν εὐσεβεστεgov.
&
? 2 ? §. v w w a- o

φ φ πε7τοιύως xαι τα vvv αφιyμενος ,

$ *_ » _ o c • v a. C • /
ύς εἰς άφ' ύμόν, τgòς πόνονς όπλίζομαι.
105 TtQ&tft yòg ìuùc, ός ἐκείνον πλάσματα,
zωgêîv xav* £z9gόν τgooxvvovvtwv xvtouata,
o? τάς τQατέας τάς άμίκτονς uiuάτων
λύ9Qouc íui$av aiuùztov μιαιφόνοις*

105 ùμάς ed 108 AvjtQoug ed

-

nes propositi procul et prope ab omnibus erant conspiciendi. ac tum com

munem omnes [alacriter beneficum (85) praedicarunt et potentem despotam.
tu vero, formidando imaginis a deo pictae sumpto simulacro, breviter dixisti :
mihi quidem vos, ut fratres, haec ifiago, et regni praesens condicio coniun
xit, (90) potestatem enim non tantùm in timóre quantum elucere in amore
arbitramur.T nobis enim lex est contra hominum violentias, quas tyrannidis
furor contra leges instruxit, nunc opponere yim humanitatis, (95) illisque
hanc unam ex adverso sisteré, quae ih'màlis sine culpa obvenientibus semper
bene constitutis vim infert legibus. equidem ita cehseo sub hoc habitu et
fQrma : hic certe communis est rex et dominus (100) et nostrorum dux exer
gituum, cum quo militare est tutius, per quem vincere est religiosius; quo ego
fretus, et nuper huc delatus, tanqüam ùnus ex vobis ad labores me instruo.
(105) vos enim decet, utpotè eius'facturae, exire in hgstes colentes creatu:
rasj qui mensas puras a sanguine contamiiarunt caedibus et sanguine} qui
18 - GEORGII PISIDAE •

o? τάς άδάκτονς τῶν πα9αῦν ἐκκλησίας

110 £v jöovσίς χQaivovouv ἐμπαθεστάταις •
o? tjv qvtovgyn9€ίσων άμπελον λόγφ
§ίφει %ovoiv £§ogσίαι βαρβάgφ*
δι' οὐς δ 4μβìò èvθεως ἐφθεγάατο,
μακάguoc εἰπὼν , δς τὰ τ£xva IIegatöog
115 7t£tQutg 7tQooavvéxgovoev ijÖaquopuévœ.”
Oijvtog άπαντις αὐτοὺς ἐκ δα9vuiac
λόγω μετεσκεύαίες εἰς πQo9vuluv.
oüzto στQατηγὸν πανταχοῦ και όεστάτην
9€ν τgotûvttov άσφαλίη τὸ καύτος.
120 xai δή παgev9\g την ύπ£g9εσιν φθάσας
xoivòv άπάρχη τοῦ στgatoù yvuvaauãtòv.
IIÜ9ος δέ μοι τις ἐνδάδε προσήσχετο
ίδεῖν τὰ τεgπνὰ τῆς μάχης τgoωύλια
φόρον τε χωgic iovogjααι τῶν φόρον.
125 όμως δε φQixtjv τῶν άyóvtov δ τgόπος
xaì tìjv δόκησιν είσάγων τgooijgzετο. -

τάςις yàg ijv évorâος jxQißøμένη, s

oέλπιyyες ἐνδα και φάλαγγες άστίδων,
αἰχμαι, φαQ£vgav xai ßάη και φάσχανα,
130 xαι δεινός ἐσκεδαστο θωgάxtov xÀóyog
èx τῶν σιδngόν σνμπλακεῖς ύφασμάτων,
èv οίς ἐχταvyóovoo, Agutâg jj.iov
ταῖς άνταμοιβαῖς άστεg άντιλήψεσι
στύρωσιν ἐάτεμπεν άστρατηφόρον.
112 £x58glgau ed 116 czj$ug?

immunes ab omni mentis affectu ecclesias (110) impudicitiis polluunt turgis

simis; qui verbo plantatam vineam ferro vòlunt demetere barbaro; ἀe quibus
David divinitus vaticinans ** beatus” inquit, “qui filios Persidis (415) attri
tos allidit ad petras.* sic omnes ipso§ ex segiiitie orationis vi ad alacrifa-,
tem deduxisti.* sic ducem ubicunqué et dominüm deum proponens, fugm fir
mas imperium. (120) statimque perrumpens moras Qmnibus fecisti initiuiu
militaribus exercitiis.^atque hic më quoddam cepit desiderium videre iucunda
belli
miuum praeludia
prolusioproculque'a timore tiiììorem prospicere: (125) sed ipsastabant
certa;
horridam praeferens tantum speciem me deterruit.
quippe ácies armatae optimè dispositae : hic erant tubae et clipeorum pha
làngés hastaeque et pharetrae ét tela et gladii. (130) terribilis autem edé
batur thoracufi strepitus ex armaturis ferrò intextis, quae a solis lampade
illustratae tanquam ex mutuis officiis fulgorem remittebant coruscantem.
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 19

135 £7t£ì òè σννταy£vv£ς ἀς ἐναντtot

άσφιγδαν αὐτῶν ἀσφαλός τὰ πράγματα,
όφθη τά τείχη τῶν ἐνάπλων'κτιομάτων,
xaì ovQgœyévtov τῶν σταατενμάτων όλων
§ίφος μέν άσπῖς και δίφη τάς άσπίδας , ,
140 ά9 ovv βιαίοις πανταχοῦ σvyxgovoμασι ,
xαι μετά πολλῶν αἰμάτων τά φάoyavo,
δ οχηματισμὸς τῆς τεχνης ἐδείκννε.
xaì tàvta qQixtâ, xai φόρος και σύγχυσις
xαι τgòς φόνονς συννενσις αίμάτων δίχα.
145 δετςαι yàg αὐτοῖς ἐμφgόνως ήττίστασο
7rgò τῆς άνάγκης τῆς άνάγκης τοὺς δgovg,
δπως ἐκαστος τῆς άxινδένον σφαγῖς
Aσβῶν άφορμὰς άσφαλέστερος μένοι.
A£yειν μέν οῦν ἐκαστα και τό ποικίλον
150 ἐκεῖvo xatvovgymua τῆς τεχνης γαζφειν
§§ασ9;ενεῖ μον τῆς άτόλμον καgδίας
ö voîg èva*λφ τφ λόγφ κλονούμενος.
ύλλ* άστεg εἰς άμπωτιν ἐκ τινος βίας
79600 τὸ δεύμα συντόμως δ9ούμενον,
155 oùttog èzeîvw τοῦ στQατοῦ τὰ κῦματα
τά σὰ λόγφ τg£χοντι ovyxivoîuενα
ij 7rgòς τὸ σὸν 7τgόσωπον δί τούναντίον
άντιτgoούτφ τφ τέχει μετῆσχετο.
xai 7tQÖς τοσούτον οὐκ άπιδxvno ac xÀóvov,

136 ταyματα? 141 μεςά Quercius 150 xtvovgynud. ed

-

(135) postquam autem dispositi, ut hostes, denso steterunt ordine iuncti fir
miter , visi sunt muri ex armatis machinis; et iam hinc inde confligentibus
omíbus cQpiis, enses cum scutis et scuta éum ensibus (140) concürrebant
undique violentis ictibus. et gladios multo tinctos sanguine quasi ostentabat
arti§ pugnandi specimen. omiiia autem horrenda et timor et confusio, et in
caedes concursu§ citra sanguinem. (145) tu enim scisti eis cate ostendere
%'ite necessitatem necessitátis terminös, ut quisque ex clade innoxia sumens
99£umenta securior maneret. Tat verô ad Åëëisenda singula et illas varias
(150) artis militaris motiones describendas deficit in pavido mihi pectore,
$umus recenti sermone perterritus. ceterum sicuti rétrorsum fluit, quae
Aliqua vi antrorsum fuit ünda celeriter impulsa, (155) sic illi tui exercitus
fluctusp£0 tuorum mandatorum celeritate se moventes modo in faciem, modo
°* °PPosito in terga se convertebant velociter. nec tu tanto strepitu deiectus
 .90 GEORGII PISIDAE

160 άλλ* εῖλxec αὐτόν xai μεθεηκες τοὺς τάνονς,

άαττες, άντάτωττες, ἐυ}α τφ λόγφ ,

τῆς σῆς δοπῆς τὸ νεῦμα σνμμετεστρέφη.

IIάς πρὸς τοσούτον πλήσος ίσμόσω μόνος;
xai πός γένη τοσαύτα xui noÄvtgόπων
165 j9jv διαφο@άς και φρενόν διαστάσεις
τοῦ σοῦ λόγον κgoόοντος εὐθύμφ τάνφ,
oùx άοττερ άλλος μν$ικὸς τὰ 9ngla,
πρὸς αὐτὸν εἰκες, άλλὰ πρὸς yvóunv μίαν -

yλωσσῶν τοσούτων σνγχύσεις μεόαμοσας;

170 πλ}v oùx άπεικός τοῦ παναylov ztveέματος
xai vüv èvegyijaavroc, oûzi Ttvgφόgg
3\(oooöv διαιgéσει τε xai 9 stogit;,
YÁóoom òè tjj ojj tjv xaráÀÀnλον χάριν
ovóavrog αὐτοῦ, και πάλιν τοῦ ττνεύματος,
175 oijvtog άπαντας τοὺς πgìv ìuελημένονς
9άττων διδέας είχες ηύτgs;uouévovg.
*Eyò óè xai 7tQouâvvtg oùx óv, όέσττοτα,
φθάσας προε§fyyειλα τά παιάτφ λόγφ
άς οὐδέν άμέλησας, άλλὰ και ygdqtov *

180 τοῖς σοῖς στQατηγοῖς πανταχοῦ τὸ σνμφ£gov

ijuagτες οὐδέν, είτεg èv δέοντι γε
τὸ σοι τωgωστάν εὐδέως σννεόgσμεν.
άδειζεν juάς οὐδαμός ἐμενομένονς
j 7tQaxtixij αοῦ τῶν φθενόν εὐδονλία.

465 διαφοQαì P et ed 166 t3 ed

obtorpuisti, (160) sed ipsas ducens et reducens acies vertisti, convertisti,

utcunque tuus simul cum voce nutus inclinabat._ quinam t9t rebus suffecisti
solus!dissensiones
et quomodo tuitot gentes
tium, sermoniset multiplices
vi suavissima(165) morum non,
impellente differentias
tanquamet men
alter
fabulosus, feras ad te traxisti, sed in unam sententiam tot linguarum confu
- tunc
sionesoperante
transtulisti? (170) non
id factum, at igniferis
quid vetat credere
linguis sanctissimo
in singulos spiritu.etiám
dispertitis visibili
bus, sed linguae tuae omnibus accommodatam gratiam
demque spiritu? (175) sic omnes qui erant antea áesides ,ipso instillante,e9
contintio, te duce
et magistro, habuisti paratos. Ast ego quamvis divinus non sim, Q despota,
iam antea praenuntiavi primo sermoiie fe nihil neglexisse 3. sed etiam pr£
sgribens (180) tuis ubiqüe ducibus quod conduceret, neutiquam aberrasti:
siquid enim factu opus fuit, promptum ac paratum illico tibi succurrit.ita
nunquam nos esse' ementito$, osiendit íúae mentis practica prudentia.
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 21

185 èvv€9ev juάς οὐ ταgάττονσι φόροι,

oῦ φαοντίδες χαvvoîot vjv 7tQo9vutov,
oῦ σνμφοgω δάκνονσιν, οὐ 9λί3ει κόπος•
Égtog yàg juάς εὐσεßìc tegttg£χων
eig τάς άνάγκας και πεQuotdoetg ττλεον
190 vevgóv ovvuovâ voòς τόνονς τοῦ σαgxtov.
ύς ούν σοφιστῖς τοῖς ίατQixoiç Àóyotg
zιεῖσαν ovvdyac oùx άqjx€ τ}v vöoov
xgvtttjc ίποσμόχονοαν εἰς βάθος ἐλάβης,
άλλ* εὐθὺς ἐκοιμεν ό §ίφει τεμῶν,
195 j xανατικός ἐφλεάεν, ό κα9αgoig
τὰς ἐνδον αὐτῆς ἐκκα9αἰgων αίτίας,
oijtto τῶ σῶμα τοῦ στQατεύματος τότε
εὐgὸν κακω9èv èx quÅoßλαρούς vδσον
èπάσχες αὐτοὺς ἐκ κακής άπληστίας,
200 λόγφ καδάgac τάς όg§εις τῆς βλάβnc.
xQav&iv yàg èyvtoc ἀστα τόν èvavviaov
èv εὐσεβεἰς τὸν στgστόν σον ἀv9μίσας.
*Evv€υθεν ύμίν εὐδός ἐπτεgωμ£νη
vixm 7rgoojÃ98 IIegouxóv oxvâvuάτων
205 7rgò τῆς μάχης φ£govoa vixntjgua.
èπεῖ γάρ είχες οὐδέν ήμελημένον
άλλ* §άτεμπες èxôgouûc Eöovv9£τονς,
inteis ἐπ' àyQαν πανταχοὐ ταχνόgόμονς ,
παθησαν oi φ£govτες ἐv ßQozεῖχgόνφ
210 οὐκ εὐκαταqgόνητα 9ngttov yéyn
187 {}Atys, P

(185) hinc nos non timor exagitat, non curae frangunt animi praesentiam,
non terrent casus, non opprimit molestia. amor enim pietatis sese nobis ob
yersans in rebus arduis et ipsis in periculis magis (190) nervos tonosque in
$en$it corporis. . ut igitur sophistâ, qui medicäe sòientiae experientiafi con
Jnxit, ngn dimisit morbum clam intus exedentem profundo ulcere, sed sta
tim abscidit aut ferro amputans (195) aut adurens^ caustico, aut purgatione
Jn9rbi latentes auferens Gausas, ita êum tui tunc corpus exercitusinhumani
tatis morbo male affectum invenisses, malam coërcuisti militum inexplebili
tatem, (200) sermone emundans appétitum noxium regere enim melius no
YÉÉas guam hostes, exercitum, qùem ad pietatem confórmasti. hinc statim
tibi advolans obviám venit viétofia,
adferens tropaea. nihil enim, quod
ex Ëersicis spoliis (205) ante pugnam
factu opus esset, neglexeras, sed mise
*** 9Pportunos excursores, equites ad praedándum expeditissimos. . illi vero
adstiterunt brevi ferentes' teiiipore (310) non plane'despicienda belluarum
22 GEORGII PISIDAE ;

άλλ' ἐςεχοντα και καστοῦντα τφ 9gάσει

xai πολλάκις ßåâpavtt, t})v ταgotxiav. -

άλλ' οὐδέ ταῦτα, καίτεg övtt, 9ngta,

τοῦ σου 7taQijxag uì uετασχεῖν, άμέgov.
215 öμως τά πολλὰ νῦν άφείς, ττgost).6μην
τὸ πλj9oc αὐτόν ἐ ἐνός διαygóqetv. v. . .

IIaQijv τις άρχίφνλος εὐτόλμov yévovg,

τὸ Sagaxfjv(ov τάγμα τῶν πολντgízov
άγων συν αὐτό, xαι πεQtoxo7róv öπως
220 λα9òv èré}}οι τά στgωτύ σον τgός βλάβην.
7t\jv ός άπλῆστφ σνμμαχῶν στQutnyi, .
zÀéput 9*%jo ac αὐτδς άντεκλέττετο,
xai τοῖς ποσί σον τοῖς 7τανημέgoug τάχος
τὸν πQiv στgστηγόν είσάyovot δεσμιον.
225 öc δέ τgoojz9m tj xgáret αον, δεσποτα,
ό τ)ν ττολvot£vaxtov αίχμαλωσίαν
λαβῶν ἐκεῖνος εἰς νομῖν ἐλεv9£qov,
ö Övovvzijασς εὐτυχός, εἰ δεῖ λέγειν,
(σοὐ γάρ προσελόδν άνταμείρει τὴν τέχm),
230 άττει τά δεσμά, τάς δε σνμφοgάς όλας
δοτQειμεν εὐδός εἰς χαgάν μεσαρμόσας.
7ιολλῦν δέ 9ätvov vjv èvσλλαyjv gλ{των
ύντιστgoqjv èxgtvs τῶν σωτήgtuv,
zτέλιν στQατnyεῖν ἐλπίσας δ δέσμιος.
235 oijvtog ö voìg oov 7rotxiktog öτλίεται,
xαι τοῖς λογισμοῖς πολλάκις στρατεύεται,
7]
220 ἐπελ{}oi P

genera, sed quae fastose et arroganter imperabant, et saepe damno affece

rant viciniam. sed tu non illas, quamvis essent belluae, tua es dedignatus
excipere clementia. (215) ego véro plurimis praetermissis .§uscipiam ex
uno simul omnes describeré. óccurrit quidam praefectus ex illustri genere,
turbam Saracenorum multum capillatorum adducens secum, et cirgum explo
rans quomodo (220) clam invadèns tuum afHigeret exercitüm ; nisi quod in
sana militans licentia, volens circumvenire, ipse est circumyentus. nec mora,
tuos ad vigilantissimos pedes ex duce captivus factus adducitur. (225) ut
autem stetit ante tuam maiestatem, despotâ, pro valde lacrimabili captiyitate
accipiens ille condicionem liberam, vere ififelix feliciter, si fas est dicere
(adte enim accedens permutat sortem), (230) proiicit vincla, et calamitates
omnes statim e contrário transtulit in gaudium. tantum vero repente muta
tionem videns calamitatem ratus est sibi esse saluti, iterum e captivo sperans
se ducem futurum. (235) sic tua mens variis armis instruitur, et varia saepe
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 93

qstóot òè μάλλον η δίφει xsxgrju£voc, /

xai τοὺς άπίστονς ßaQßögovg êgêλxεταt.

IKαι ταύτα μέν σοι σωφρόνως ἐχτgárzeto,
240 τφ δε στQατηγὸ τῆς πλάνης τάναντια,
ός ἐgyov είχεν δgyάνων και xvußάλων
àosuvov jzov xal yvvaixóv èxtó/ttov
ögχησιν εἰς γύμνωσιν ίσεθισμ£vrjv.
σῦ δ£, στQατηγὸ τῆς σοφῆς πανοπλίας,
245 paÂuot; £v£g7tov μνστικῶν ἐς δgyóvtov,
τῶν δεῖον ίχον ἐντιδεῖς τῆ καρδία,
είχες δὲ σεμνὰ παQ9£vtov σκιατήματα
τῶν σόν λογισμόν τάς άπόgvovg ἐλπίδας.
èxeivog είχε τ)ν σελήνην ἐλπίδα,
250 τοῦ σου δέ 9äττον 7τgoοραλόντος άλlov
άκλειψιν αὐτὸς δ§&og άφίοτατο.
τὸ πῦρ ἐκεῖνος είχε προσκννούμενον,
διμούμενον δε σύ, xgdtto te, τὸ ζύλον.
τούτον δὲ δῆλον ύς τgòς ύμος ήσμέvov
255 τὸ IIsQotxòv πῦρ εἰς μάτην άνήπτετο.
èrtè yàg εἰς χειμῶνα πQὸς τὸ πάντιον
xàiug όιατgápag ovvtóutog ö ßág;$agog
τάς εῖορολὰς κατέσχε τῆς δόοῦ φθάσας,
δ δέ στgστός σον δνσχεg&tg τάς εῖορέσεις
260 üπα§ 7tQo\nq9eic είχε τάς τgòς ήλιον,
άντιστροφῖν ἐντωίδα σνντομωτάτην

245 μονσικόν ed

providentia militat; et venia satius ducens uti quam ferro, etiam barbaros
infideles allicit. atque haec quidem a te sapientèr gerebantur, (240) a duge
vero erroris insipienter omniâ. circa illum varia instrumenta et gymbala
strepebant indecenter, et feminae impudicae saltabant incitantes nuditate ad
turpia, tu vero dux instructus armis sapientiae (245) άelectabaris, psalmis
musicis cum organis, divinum sonitum èxcitans in corde. circum decenter
exsultabant virgines, tuae scilicet mentis spes purissimae. spem ille habebat
omnem in luna positam: (250) sed ubi iu sólis instar ipsum perstrinxisti,
yiolentam ille passus est eclipsiim. illi erat ignis ad adorandum propositus,
tibi vero, o fortissime, afte elatum lignumi. hoc autem, ut stetit ex alto
conspicuum, (255) Persicum ignem frustra esse accensum patuit. nimirum
cum hibernum tempus in Pontica regione divertisset, actutum barbarus omne8
$itus itineris praecluserat; tuus véro exercitus hóstem aggredi vix pgterat
(360) undiqué praepeditus et contra solem positus. conversionem itaque
Georg. Pisid. 5
94 GEORGII PISIDAE

xai oynuatuouòv èπαινετῆς πλαστονgylac

§§€ges, ό xgάτιστε, τοῖς μέν βαθράσοις
δείδας πgόσωπον ἐκδgouijc èyévouévrjc,
265 9jy(ov ôè τὸν voÜv tòv oöv , ?v* εὐμηχάνως
ατgσφεῖς ἐκείνοις τάς όδοῦς ἐφαgπάσης.
τοῦ δvoοεβοῦς δè 9δίττον άπατήuévov
τQißouc τε λο§αῖς και παg&xvEtgauuévaug .
ός τQός τὸ σὸν τgόσωπον ἐέωgμηκότος, '
270 άντιστgéq;etc où δι7tgootáriq αχήματι
xai ταύτος εὐδός εὐg£$n$ δ δεύτεgoc.
oῦτω νομίζων εὐτυχός προεκτg£χειν,
èx σοῦ σκελισσεῖς δvo rvyóς άποστg£qet.
oότω στQατηγόν και σοφ}ν πλαστοvgyiuv
275 μόνος κατοg9oig xai σοφήν ύττόxQuotv.
xai τούτο μᾶλλον τοῦ σκοποῦ τδ ποικίλον
τοὺς δαQßágovg èvjxev εἰς άα9vpuiav.
où yàg τις ούτως άγαίως 9vuoîuενον
άντισταόφφ παgijλ9 & 9ngtov ògόμφ,
280 υυδ* άλλος Ἱππονς ijvuoyóv τὰς ἀνίας
λοζάς προδεικνύς δάζως ταQ£gyεται,
(ìc où xgtatjo ac τοῦ στgωτοῦ τάς jviac
ίποτgêzov 7tagijÀ9ες ἐ$ άντιστgöqov
xai τὸν παgσβάτην ßøåòv 7iXaogj §évg'
285 7rgò τῆς μάχης άφήκας εἰς άντιστάδην.
£xtnc δέ λοιπὸν ἐκδgσμούσης δίμégac,
τὰ τῶν ἐavvov ovuqogόν μηνόματα
283 jrrogtQ£qpov ed
quam celerrimam et figuram laudabilis inventionis excogitasti, o fortissime;
quippe barbaris frontém ostendebas ex simulato itinere, (265) tuam ver0
mentem acuebas, ut industrie conversus ipsis locum surriperes. n€¢ mora,
impius hostis deceptus est tuis obliquis tränsversisque itineribus. illum Pu
tafitem te in frontefi invadere (270) vertis in fugami bipartito exergit!, st*T
timque ex primo factus es novissimius. ita qui putabat progredi feligite; 3.°
te supplantátus cedit infeliciter. sic, te solo duce, täm $apiens simulatio
(275) et scitum commentum deductum est ad exitum. magis autem haec tu*°
mentis sagacitas coniecit barbaros in socordiam. non enim tam bene quis
quam incitatam aspere contrario praevertit belluam cursu, (280) nec qui*
quam alter equos, àurigans habenis signansque iter obliquum, tam cito am*
vertit, ut tu regens exercitus habenas sensiim cedendo es praetergre$$us %*
conversione ; et transgressorem coniectum in planitiem ignotam (285) ante
pugnam in adversam partem compulisti. sexta vero deinde currente die
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 25

άπροσδοκήτων είχεν ἐς àxovoudttov.

zzολλ) ôè φροντῖς τῶν Φgevóy x) ovovpu£vtov
290 xατεῖχεν αὐτόν, xai Aoyuouę, ovyzöostc
τὸν νοῦν ἐπεμνόφωσαν ἐoxotuouô.
où yàg τι μικρόν ἐστιν άλλ& xalgtov,
εῖ καί τι μικρὸν ό στρατός 7τθοεκτQέχει,
7ro^^óv μεταδὺ δvozegóv xtvovu£yo,
295 τοΤς άλλοφύλοις εἰκότως ατQατεύμασι.
Atuoù yàg αύτοΤς και φ9ogάς ττολντgόπον
xui τόν άδήλων εἰς ἐλάρην èyxgvuuάτων
xai τόν άgiovov εἰς μάχην προλημμάτων
èvreí$ev jv xivövvog* áÀÀ* á, ága,
300 ἐδακνεν αὐτοὺς τὸ βλ&tew tb, άιον,
όν παοσκυνουσιν άς Θεὸν τῆς IIsqoibos,
è* rii aagatóet τῆς μάχης èvavriov.
£ég§ην μὸν ούν λ£yovg, λvoούδει τρότφ
Ari$at 9€λοντα τάς διεστύοας φύσεις
805 ööog zegotìoai xai 9αλαοούσά, z86vg.
xut uot δοκεῖ τις οδτος εὐηθεστωτος,
ός ταῖς άτάχτοις μεταβολαῖς τάς οὐσίας
τθέτειν voμίων ovyy%osuc εῖgyάζετο,
δς ἐκφορήσαι τοὺς 4áxovag jjQu£vog
310 ἀς $avριστονgyός τῶν ἐναντιύσεων
Χεθοοί τά δεῖσσα, δενματοί δε τοὺς λόονς,
*v«όν δε πάντα και στgἐφων xάντιστg£qov
31 érswóyogov ed, ἐπεyx6qooav P. 298 7tQoß1nudτων cod
305 πετgóóαι cod *. -

5"*;ut galamitatum indicia inopinatis habuit ex nuntiis, multae autem curae

i£ turbato pectore (290) téíéíïí ipsum, et c9gitationum confusio pentem
obumbrabat obductaì tefìebrię non enim parvi momenti res fuit, sed maxi
mi: si enim adhuc paullulum exercitus procürrebat, multis undique periculis
P*$m€ntibus, (295) alienigenarum etiäm inté, agmina incidisset. ob famem
enim ipsis et morbós varioíéíóôéêïíïì nocendum insidias, necnom ob
meliorâ ad PUgnam praerepta loca, illic erat periculum. atqui plurimum
(300) torquëbät ipsos,. quòg yiderent solem, quem venerantur velut deum
£*r*idos, instruéta aéie, sibi ex advéÉÉÉäräTXζ quidem aiunt ad
***!m concitum, misere voientem 9pp9sitas naturas, (305) aquam exsiccasse
et inundasse térram.Tat mihi talis vir stultissimus videtur, qui insanis per
£"tatignibus rerum ordinem ratus invéÉÉÉÉÉ confusiones ciebat ;, qui ad ex
ferrendos Lacedaemonios eyegtus, (310) veluti rerum, sibi adversantium
thaumaturgus, sicca voluerit fluenta reddere et fluentes lapides. at ille mi
26 GEORGII PISIDAE

&turtev oùx èx7tArj§ιν άλλ' ἐκπλη§iav •

ὸς τῶν τε9évvtov xai πε7τηγμένων ögtov
315 άν9ogo9€τησαι τάς3 ^θέσεις
ev c
w
ήπείγετο* p. v cf.

ός τQός τοσαύτην ήλ9εν ἐκτgorijv öt,

τύ σε7ττόν αὐτό και φίλον και τάτQtov
c* p. *» *o^ cr

ύδωg èugo viycooev, oùx èyωv ö9;εν

v. a. > - v » ^ p.

τὴν λύτταν αὐτοῦ τΖν άνάπτονσαν σβέσει.

320 xai ταῦτα ποίας αὐτὸν ἀ9ούσης ßias;
άδωg öttoc τάμνοιτο χεgσαίφ δgάμφ
xai yjj 7t€Qjto τὰ σαλαττίρ τόgφ,
ότως γε θάττον εὐxoâovégav τότε
δόόν διελ9òv τοῦς ἐναντίονς φόάσοt.
• • v _ a * _ • ^ p.

325 ouxoov 6è prov άφδίον τε agguatos

/ 2 -

τόνονς τοσούτονς εἰς μάτην ήλλέατο.

σῦ δέ, καῦτιοτε, μι) τωgάδας τάς φύσεις,
- *
μηδ' αὐ σαλεύσας τούς τετηγμ£vovc ögovg,
ßαίνων άμάχ9 (og xai ßaöítov jjg£μα
330 τοὺς σοῦς παgijÀ9;ες εὐχεgῦς èvavviovg.
D v. w v •/ - a*

Oὐδεῖς δέ λοιπὸν εὐποgos τὰ βαQßóg@

•- - s.

èv ταῖς μεgiuvuc tìjg àvdyxrjg ijv πόρος.

§ άποgiag εἰς ταπείνωσιν τότε
tòv öyxov άντἐστgeye τῆς ἐπάgo εως.
885 7j uèv yàg aùtòv ìge$to,u£vm τότε -
- - /

yvóum κατεῖχε, και κατόπιν τοῦ σου xQęτους

zzαλινδgoguεῖν ἐτει9;εν εἰς άνάggo7tov*
o ~o » - -* - D. ^
άλλ* εὐλαβεῖτο τοῦ σκοποῦ τάναντία,

325 δὰ πόνον] πόνον δ}? 329 βασιλίςων ed

scens, vertens et invertens omnia, non peperit terrorem sed stuporem; qui
bene et firmiter constitutos termiiios (315) conatus est funditus evertere5
qui in tantam dementiam venit, uti colendam ipsi amicamque et patriam
aquam flagellaverit, non habens unde iram sibi excitatam extingueret;
(320) atque eo usque ipsum impulerit rabies, ut aqua esset secta a terrestri
tramite, et terra traiiceretur ex inducto maris alveo, nempe ut celerius et
expeditius yiam percurrens hostem praeverteret: (325) sed parvo labore et
facili negotio tantos demum labores sensit irritos. tu vero, o fortissime, non
perturbâtis naturis, nec item firmis rerum terminis immutatis, placide ince
άens et regium servans decus, (330) tuos es praetergressus commode adyer
iiiterea nulla
sarios. aditus. incertus inbarbaro
ex parteet expeditus
hinc ancéps iii tristianimi
demissionem necessitáte
rerumtumorem
patebat ille
cQnvertit superbiae. (335) et nunc animo, ut erat, desperato par iniit co!!
silium, a tergo tuae maiestatis sibi persuadens se posse recurrere. sed veri
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. II. 27

ߣatov άδῆλονς πανταχοῦ τὰς ἐκβάσεις.

340 πῆ δ* ?$ άνάγκης τάς Κιλικίας εἰσόδονς
xui την όνοάντη xui xavsareyoμένην
xgmu»οῖς τε και φάgay§• τῆς δόοῦ σέσιν
άνατQ£x£tv ögμησεν* άλλὰ κάνδάδε
άνατgorij, xατείχε τjv yvtάμην πάλιν.
345 vijg 24Quaeviag yàg αὐτὸν ό διέοδος
όακνε, μήπως ἐντεύσεν εῖοραλὸν φθάσης
xai πᾶσαν άgönv ovvrugę$yc IIegoiöa.
xαι πολλὰ λvvröv τοῖς νόσοις ßovÂeūguagu
λογισμόν είχεν οὐδαμοῦ ßsßip×áto,
350 άλλ* άσπεg εὐχύλιστος άστατος λ19ος
èft&iy&vat uèv 7tQÖς κατάgg07τον βάδος,
εἰς δ' άντεgetσμα πQooffaÂòv άνετgάπη,
oῦτως όλιοῦσαντα τόν βονλενμάτων
τά πολλὰ τοῦδε τοῦ λύov xvÃίοματα
355 ταῖς άστατούσαις ἐκφοguiç ô30iuενα
yvtjuwg àv&tQ&tovto ταῖς ἐναντίαις.
"Oμως άπηχ9n, xαι κατόπιν, xvvòς δικην
αειgωίς δεσόντος, ἐς άνάγκης άλxετο.
εἰκή δέ μοχ9 öv xai μάτην ττονούμενος
860 διπλοῦς δgόμονς ηλαυνεν εἰς όδόν μίαν. .
άλλ* άς ἐτοίμοις και τgono pútog£vauc
ταῖς τακτικαῖς σον τgoοραλὸν εὐτεχνίαις
άνεvgov αὐτὸ τῖν μάχnv jaiovwvo,
246 Éy$εν Pinderus.

tus est ne contraria a consilio evenirent, nulla videns ex parte patentes exi
tus. (340) nunc vero ob necessitatem in Ciliciam ingredi, et per inaccessam
et coártatam undique altis praeruptisque rupibus viam ascendere cQntendit.
verum hic etiam éius est iterum immútata $ententia. (345) quod enim in
Armeniam pateret aditus, dolebat, ne forte inde promptus erum peres et 3
tam late conturbares Pérsidem. atque ita suis äestuäns illegitimis c9n$iliis
$ententiam habuit nunquam permapentem. (350) sed ut rotundus lapis £itu
banter positus truditur quidém in $ubiectam profúnditatem, inque oppositum
obicem illapsus proruit, sic multa incerta cohsiliorum saepe in hoc saxo yer
sando molimina (355)'instabili adacta mentis impetu séntentiis proruebant
c9ntrariis. verum illé premebatur, ac post te retro ut canem vinctum cate
nis necessitas trahebat. multum âuteni frustra se excrucians et laborans
(360) duplici tandem cursu in unam partem irrupit. verum ubi in paratas et
praemunitas ex arte militari tuas incidit copias, et imparem sibi esse pugnam
28 GEORGII PISIDAE \

xAot)v μεριμνᾶ, και πσgeoxevósto

865 λαβεῖν ovveQyòv τοῦ σκοποῦ τῖν εὐφρόνην •
τgòς γάρ ἐπελεύσεις λοιπόν εὐτQεπίζετο,
ίητόν άφεyyjj xaQÖv εἰς τὰ κλάμματα.
èftei δὲ τὸν φωστήσα τὸν μεθ' ju&gt;v
την νύκτα τωμφαίνοντα παμφαj ߣτων
870 ἐλεγχον είχε τῆς κλοπής την λαμπάδα,
xai τῶν σελήνην λοιπόν δς ἐναντίαν
tjjv 7tQiv σεραστ}ν είχε δvoοεβονμ£vrjv*
xai 7tov xa9' αὐτῶν δνσφοgóv èftnvgavo
δ βάg;$agog voός μὴ πρὸς αὐδησιν τρόχειν
875 λήγειν δέ μᾶλλον τ)ν θεὸν τῆς IIεgoiöog.

IT.
>/

Earum, Éoyev ij $eòς τῆς IIsQolJoc,

&λειψιν ἐσχε και λόγω και πQάγματι.
oiuaι δέ χαigetv IIsQotxijg ßλάβης χάgiv
φ9ivovog xoi λήyovog xai μειονμένm*
5 άει γὰρ αὐτοῖς μάλλον ἐκλείπειν δέλει
ijteg 7tQo\6u7t£tv övoo££óς τιμωμένη.
öuöc ôè λαμπάς ίλίον τοῦ δεστάτον
9αλπονσα και νῦν ἐανάπτει τοὺς λόγονς,
xai φοίδος juiv εὐσεβ}ς τgo&gχεται,
, 3 δ* Éyαιgew?

sensit, fraudem meditatur, et iam volvebat animo (365) in partem consilii

vocare noctem. ad aggrediendum enim iam tandem erat paratus, quaerens
ex tenebris opportunitatem fraudibus, cum igitur a luminâri, quod diem se
quitur, nocteiì undique illustrari videret clarissime, (370) argumentum $um
psit ad fraudem. seù et lunam ipsam ut sibi contrariam, quàm nuper adora
verat, exsecratus est; et sua secum mala reputans orabat barbarus animo ne
ad augmentum percurrens (375) magis deficëret dea Persidos,

III.^
Defeaum passa est dea Persidos, defectum passa est et verbo et fact9.
sed gaudet, opinor, in perniciem Persarum declifiasse, defecisse et esse di
Jninutam: (5) mavult enim semper illis deficere quam praelucere ab ipsis
impie culta. at nos lampas solâris despotae et fóvet ét nostros inflammat
sermones. nos ille Phoebus religiosus anteit, (10) omnes qui emundat ex
•
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. III. 29

10 πάντας κα$algov èx xα9αgotov A6yov

τοῦ Aogiov ôè τοὺς δgovg ßÖελύττεται,

τὰ στgeßáò φεύγων τῆς πλάνης αἰνιγματα.

*Hòm δέ πολλῶν ἐν μέσφ xuvovg£va)v
τθεῖς πεντάρι&μοι λοιπò» joav ju£gat,
15 ἐν αἰς άπαύστως εἰς άγόνος ἐκτg£χων
7tQÖς τάς παρατάζεις τὸν στQατòv ovvsxQότεις.
δ ρέαραθος δέ xai.£vg tj τgór(p
oùx είχε τοῦ νού τωντελός τάς jviag
xai πολλάκις γάρ τ}ν μάχην ύπάσχετο,
20 και πρὸς τοσαύτην ήλόεν αἰσχύνην άτι
xw9* ju&gov σοι τgooßαλόν άνεταέτη,
άτολμα τολμῶν και τg£χων άπόσταοφα.
ögn μέν ούν κατείχεν ός αi òogxáòec,
(jxet τε πάτgag äoTtsg oi ττόκες φόβφ.
25 oùx άσκοπον δὲ χθήμα τῆς πονmgtag.
xai τούτο ττgάττων εὐθέως ίλίσκετο.
εῖς δvoßávovg yàg 7tQooxovétg£ye τόπονς,
όπως άφορμήν εἰς ύπ£g3touv λάροι
τῆς σῆς ἐτοίμον τῶν σταατευμάτων μάχης.
30 αὐτὸς δέ τgός yjjv εὐδέτως ίπλωμενην
τῶν σύν στgστόν τgooijyες nùtgettou£vov.
xai πον σκοπήσας ἐ§ ögovg ö βάρβαgos
τήν καλλίτεχνον xui αοφήν στρατηγίαν,
xai την τοσαύτην ἐκπλαγεῖς εὐτα§iov,
35 άιηάεν αὐτοῦ σύν φόβω τά τάγματα,
85 ἐπήδεν ed
piatorio verbo , et Loxiae effata procul amolitur, implexa abhorrens fraudis
a£nigmata. iám iam in multis rebus interea miovefidis quindecim numero
elapsi erant dies, (15) in quibus tu iugiter in certamina accurrens ad confli
gendum exercitùm inditabas. barbariis autem non minus genere quam mori
bus nequibat prorsus mentis regere habenas: saepe enim et pugnam visus
* Promittere, (20) et in tantumi dedecus est adduétus uti cum quotidie pro
siliret, terga verteret, audax cum timore et velox in fuga. montes igitur
$$$Jpayit, veluti capreae, et degebat inter petras ut lepores ob metum.
(25) non inconsultuiii commentum nequitiae: sed hoc dum ille facit, statim
deprehenditur. in ardua enim se coniécit loca, ut occasionem ad differendam
$ageret pugnam a tuo paratam exercitu. (30) tu vero in terram commode
exten$am tuum bene in$tructum eduxisti exeréitum. despiciens autem ex
T9nfis, parte barbarus callidam scitamque rei militaris peritiam, tantamque
admiratis ordinum dispositionem , (35) suas contraxit territus cohortes, et
 30 GEORGII PISIDAE

xui τοΓς λί9οις ἐμεινε σνλλι8ούμενος.

oùx èo τι ταῦτα πρὸς χάgtv xexQtoouéva,
άπλοῖ δὲ πάντως της άληθείας λόγοι,
oῦς εῖ σιωπήσαμεν, αί πέτQαι τάχα
40 φωνὰς άποQgjgovov τόν τετραγμ£v(ov.
*Etei δὲ πολλὴν ἐς ἐ9ovg άπ£g9eouv
τοῦ βαQßögov παgeîyεν ί δειλανόgit,
, (δειλός γάρ όν κάτολμος άγόgéîoc μόνον
èv tj δοκήσει τῆς μάχnc ἐφαίνετο,
45 τάς δέ παQατάζεις είχε μὴ κινονμένας*
oùtto yàg jσαν iotognu£vat uóvov
ῦς ἀoygaqoîov oi yQαφεῖς τάς εἰκόνας),
xάνταῦσα τολμάς τῆς 24λε§άνδgov πλεον,
xQάτιστε, γνώμης, άλλὰ κινδυνον δίχα,
50 0êz ἀστερ εἰς κίνδυνον οὐ δόλων τg£χειν,
άλλὰ σφαλήναι μ) 9£λων άβονλίς*
εὐδονλίαις γὰρ δ στgωτηψός άσφαλής,
άλλ' οὐχί τόλμαις ἐστιν άσφαλάστερος.
xui δή μετα§ò τῶν στgστευμάτων τότε
55 oxyjv άτηδας, εὐχερετς πρὸς τῖν μάχν
λιδούς άφορμὰς * xαι τò δεῖτνον ἐν μέσφ
ετοιμον ίν σοι σχηματισμφ xui uδνφ*
ö voìg yàg ίμῶν οὐκ ἐδεσμάτων πό90v
ύλλ* εῖς τό στόίειν είχε τ)ν άπληστίαν.
60 oivtog èx&ivtov άσφαλός κατεφgόνεις,
ίλας zogyóv xαί τοσσύτας και ἐνας,
43 άτολμος P et ed 45 δὲ om P et ed

scopulis adhaesit soopulo similis. non haec sunt ad gratiam colorata et figta,
simplices vero sunt prorsus veritatis sermones, quo§ si tacerem, ipsi lapides
continuo (40) de rebus gestis voces emitterent. Tcum autem longam de more
suspensionem vilis fecisset barbari timiditas (timidus enim et ignavus cum,
esset, virilem in simulanda pugna se tantum o$tendebat), (45).aöies habebat
nunquam de loco se movente§. quippe non aliter erant conspiciendae quàm
illae^quas pingunt pictores imaginës.” “hinc tu quid amplius et ipso Alexan$r9
audes, pràestantissime ingenio, sed citra periculum. (50) ngm quasi nolles
;j; te obiicere, sed nolens decipi ex imprudentia. consilio, ehim fidens
ux est securus, neque audaciâ fit securiór. tu igitur media inter agmina
c9ntinuo (55) tentoria extendisti, ut facilem ad pugnandum praeberes occa
sionem ; quippe cena in medio tibi erat instructa, sed ad speciem tantumP9T
£lo, men§ ehim tua non cibi desiderium sed communis salútis habebat avidi
tatem. (60) ita illos-animo securo oontemnebas, tales et tam admirandas
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. III. 31

όπως δι' αὐτόν ἐανάμης τ)ν μάχην.

oῦτως ἐσεδίων τὸν κακοῦgyov, άς κένα,
άστενδες αὐτὸν εἰς πόλεμον ύφαρτάσαι.
65 άλλ* οὐκ ἐτεισες τοῦτον ἐκτg£χειν όλως,
oῦτε παοτολμῶν ούτε παίων τ)ν μάχην•
tjj yàg Öoxijoet tj 7taQmuελημένm
â o) xavwqgάνησις, ἀς οίμαι, πλεον
τοὺς ρασβόρονς ἐρωλλεν εἰς άγωνίων.
70 èvveî;$εν οὐδεῖς εὐχεgύς μετῆςχετο
ά τῶν κατ' αὐτὸν ἐςεπήδα ταγμάτων •
τάντες γάρ ήσαν άσπερ ἐστηλωμévot.
oxrjvijç ôè τῆς σῆς j §£vm 9£togit.
τοῖς ßaQßágouc uèv qQayμός άντεκτίζετο,
75 τεῖχος δέ τοῖς σοῖς oix£ταις καθίστατο.
μίαν γάρ ί τgèzovog 7tavtayoυ δίκm
τοὺς άλλοφύλονς οὐ παQijxsv ìuégav,
àÀÀ* §§§zovτα ßaQßógtov σκηνόματα
άτιττον άgόην* ονμπλοκή γάρ ττολλέκις
80 τά πλησιάζειν ἐκ μ£govg èyivsto.
δμως ἐκαστον τῶν άguo t£ov τότε
μόνος παρεσκεύαζες εἰς πQo9vuiav,
ύει προπηδῶν εἰσ9ενός ἐν ταῖς μάχαις
xai τόδον ἐλκων καί τgotefvtov άσττίδα
85 xαι πάντα ταῦττων άν9° δλων τgò τόν άλων,
δ' άν ἐκαστος εὐθὺς ijge$iïÉto
xivövvov εὐgêîv μᾶλλον ί τοῦ Θεοτότον
74 μέν ..... dvExti£evo ed

occasiones praebens, ut cum ipsis consereres praelium. ita maleficum alli

ciens veluti canem, studebas ipsum ad bellum adtrahere. (65) at non illum
§uasisti ut totis viribus erumperet, cum nec auderes prior nec pugnam prae
luderes: ipsa enim species négligentiae contemptusque tuus, ut puto, magis
barbaros coniecit intrepidatióném. (70) proinde nemo audebat prorumpere,
nec ullae acies hostium prosilire. omnes énim erant ut cippi immobiles.' tui
vero tentorii insolita inspectio barbaris quidem timorem creabat, (75) tuis
autem famulis munimen praebebat. at qüaquaversus properans iustitia alie
nigenis uno non pepercit die; sed exstantia barbarorum tabernacula funditus
conciderunt: miscébant enim saepius (80) tui, accedentes ex quadam parte,
praelia. tum vero selectos, quos habebas, singulos solus ad alacritatem con
$itasti, semper progrediens viriliter in pugnas, et arcum trahens, et prgten
dens clipeufi, (85) et ante omnes prò ómnibus praestans omnia. uiide re
pente concitabantür singuli, ut periculum mallent subire quam, despota sic
32 GEORGII PISIDAE

novo$vtog ούτω μή μετασχε£v τοῦ πόνον.

w - » ">/ >_ c __ - a.

zαι τάς τις ἀν άτολμος εἰς υμάς βλέπων

90 tòv voÜv μετεσκεύαίεν εἰς εὐτολμίαν*
a w <; »/ >o *- m

φ£geiv yàg oiJev Égyov είς εὐπQαδίαν,

ότε τgό πάντων όεστότης όπλίζεται.
xai τοῦ τις εῖτε προσλαλόν
cc - • 5 -
τά σνμμάχω
> ^ w v. a

q85 τῆς άνάγκης* ö ßασιλεύς και δεστότης

95 άς εἰς άφ* juóv 7rgòς μάχrjv δτλίζεται !
xui vùv σιδηgoῦς άντι πορφύgac zuvo)v ^
opiyyet τά νῦτα xoù ßagßí vòv αὐχένα,
a. v v - - a.

xóvug όέ πολλή σνμπλακεῖσα τῆ κόμη

uogqjv τοσαύτης συγκαλύπτει τέgyεως*
100 tòv xavovtxòv ôè τοῦτον όλιον στεγει
iögöτι σεαμά τανταχοῦ βεβQ£yu£voc,
ὸν ἐ§ άνάγκης τόν μελῶν ἐσφιyμένων
7τόνος βίαιος ἐκφάget τοῦ στόματος.”
ῦς εῖτεν, ἐστ£ναζεν ἐκ βα9ovg u£yo,
v a. -• p. w a

105 xαὐ συγκατ£gQ&v τφ λόγφ τά δάκgva.

c -

δ δε τgòς αὐτὸν εὐδός άντεφθέγάατο

* άλλ* οὐ τοσούτον τ)ν ἐμῖν πλήττει Φgêvo.
τὸ δvoto$oüvta vüv ögäv τὸν δεσπότην,
όσον με ποιεῖ τοῦτο θανμάζειν, ότι
110 πQὸς τάς άνάγκας jóêoc èfteiyεται
xai τ£gyιν εῖvat τοὺς πόνονς λογίζεται.
xgutóv yàg aiyujv ögωίζεται πλέον
ijteQ xQατόν τά σκήπτgω τῆς ἐ§ovolas*
φάget δὲ ταύτην εὐμαQός τύν άστιίδα,
haborante, partem laboris non sumere. et quisquis erat vilis, in te coniiciens
oculos (90)cum
statim concipiebat animo audaciam.' inceptum enim solet cegere
prosperè, ante omnës arma capit despota. et qüidam dixit commilitoni
çolloquefis “heu quae necessitas! ipse rex et despota (95) tanquam unus °*
nobis ad pugnam'armatur!
et collum aggravat. ferreum
et nuficmultus vero tegumentum
illipulvis immixtuspro PurPT°
Gomae
terga constriiigit for
mam nobis obtegit tam delectabilem, (100) atque hunc urentem solem occul
tat. sudore calido undequaque diffluit, quem , ob membra du£e constricta
labor violentus exprimit é córpore.*' dixit, et ex imo altum traxit susgtgT;
(195) et verbis intermiscuit lácrimas. cui statim alter contra respondit “at
mihi non tantum percellit animum, quod dura patientem videam despotam;
quantum illud mifii subit admirari, uti (110) in ardua quaeque laetus se conii
diat et delicias esse labores existimet f`narí tenens ha$tam speciosior apparet
quam cum sceptra tenet imperii; et illum gestat levius clipeùm (115) et longe
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. III. 33
- c • - -

145 jótota uàÀÀov, öc ß\£nto, τοῦ στάμματος. c -

xai 7tQiv δι' ίμᾶς τοὺς φόνονς κατααβάσας

a. > c - • v a c. a.

7τάλιν δι' ίμάς 'πQὸς φόνονς όπλίζεται.

xaì vìv μελαμπάδῖλον ἐκτεύων πόδα
τοῖς μή τQ£vovoiv ἐστιν εὐτg&v£οτεgog
120 xai τοῖς πενιχgoig τιμιώτεgog μένει•
ßαιμαι γὰρ αὐτὸν τῆ ἐένm ßaqj 9%ει ,
- v e-» *)• c a.

ποιῶν ἐgv9gòv IIsQotxóv è$ αiuάτων.

7toiuc λιδῶδεις οὐ μαλάττει καgδίας;
τοίας άτόλμονς οὐ παροδύνει Φgêvuc
125 πεí9£t τε άστα πάντα κίνδυνον φεgetv;
δς ούτε μητgός τῆ φιλοστόgyφ φύσει
* - -

oùv* αὐ τοσούτον τοῖς τεκνοις άνδάλxεται,

δσον πQός ίμάς ἐκπvgoûται τῆ σχέσει.”
ταῦτα πQooettòv xai στενάζας δgyiAov
180 σὺν τό στεναγμά τοὺς φόνονς εῖgyἀετο.
ToÛvotg , xgóvtovs, xαι συνήσθην εἰκότως
xωλός Φgovoöot, xaì ovvijyrjoo; 7rÀ£ov,
τη ταντότητι ovyyv9€ig τῶν δακgύων*
zαι τὸν zugòv yàg 7toXXdxig zugά τgêpet,
185 xαι δέxgvoi τις ἐςεyεἰget δέxgvo.
c. a- v cr 3 »r a.

“Huiv μέν ούτως ίν άλvTtg öáxgva.

v i. a. a. - p.

7τλην οὐ παοσήκει σνγκαλύψαι τφ λόγφ

v w a • a.

τὸ IIsQotxòv xóÀvμμα τῆς ταvovgyiug.

oìóev yàg αὐτοὺς j διδάσκαλος πλάνm

atc{λιν -

118 xal vüv cod. 134 yaQ&v Quercius: codices cum ed zr&gtv.

suavius, ut video, diademate. cumque pro nobis nuper caedes extinxerit,

nunc pro nobis se ad caedes apparat. et nunc nigris indutum calceis exten
dens pedem ad infima quaeque fit promptior, (120) et ex vilioribus evadit
augustior. vult enim ipsüm extraneo'colore tingere et facere rubrum ex Per
sicis cruoribus. quae lapidea non emollit pectora? quas inertes non exacuit
mentes? (125) quod nón suadet facile ferre periculüm? qui neque a natu
rali in matrem pietate neque item tantum a natis distinetur, quantum in nos
ipsos inflammatur affectui.” talia dicens, et suspirans vehementer, (130) in
ter gemitus caedes patrabat. ipse ego, o fortissime, hos inter, viros adfui
tam bene sentientes, et simul dolui inter lacrimantes effusus, in lacrimas,
gaudium enim, ut saepius, gaudium nutrit, (135) et si quis lacrimatur, exci
tat lacrimas. ita quidem nobis erant lacrimae sine dolore. at non est aequum
abscondere silentió calliditatis Persicae fallaciam. novit enim ipsorum magi
 34 GEORGII PISIDAE

140 xαι σνμμαχοῦντας δεικνύειν άyvt%uovuc

τό σύντgoqov yàg τῆς καxovgyiag §9ος
άεῖ παρ' αὐτοῖς εἰς νόμον μεθίσταται.
ègó óè πᾶσαν τοῦ σκοποῦ τ)ν αίτίαν.
xaì yàg τις αὐτόν είς τόν ἐμπροσδεν χρόνον
145 προσαντομολήσας
•* f τά στQατά σον βάgßagog,
» w v v - a*

öμως δè IIÉgonc (και τό πόν διαygάφω),

•/ - ^y v • > a

δοζεν είναι πιστῶς §§ άπιστίας,

xai λοιπόν ίμῖν σνμμαχεῖν ijrtetyu£vog
èv τφ στQατά σον παοσφόgως ἐτάττετο.
150 ìòn δέ τούτω τεττάgων τε και δέκα
άπίσχε κύκλος ήμερόν πλησονμένων,
«r* w » w - w •

ότε πρὸς αὐτοὺς δvovvzóς τοὺς ßagßdgovg

7taXtvögoguijαας άστάτοις βαδίσμασι
'Päpaorug όστες εὐg£9 m τὸ δεύτεgo»,
155 oùx άσκόπως δέ τούτο τgάττων ἐσφάλη* ;
oi yàg q9αααντες τῆς άτολμίας χgόνοι,
άτει8ον αὐτόν άς πάλιν τὰ IIegatöog
èruxQavfioet tijc uάχnc στgστεύματα.
άλλ' οὐδέν αὐτόν ἀφελησαν ἐν μέσω
160 τὰ λο§ὰ ταῦτα τοῦ δόλον ßov£ίματα.
τῆς καQδίας yàg άστάτως xuvovu£vrjg
ovvaovatovoag &7ze xai τάς ἐλπίδας,
-» a. v - w -o a.

èvavtiag òè πιντωχοῦ τὰς ἐκβάσεις

xal τοῖς λογισμοῖς είχε σνμπλανωμένας.
165 vjv yàg xQavoùααν σνμφοgάν τόν βααράgtov
164 συμπλανωμένοις P

stra fraudulentia (140) vel una dimicantes ostendere improbos. . quibus enim
est innata ad maleficia consuetudo, constantem apud ipsos in legem transit.
totam initi consilii causam enarrabo. quidam €x ip$is anteacto tempore
(145) in tuum exercitum barbarus transfugerat. cetérum Persa (omnia ut
sunt refero) visus est esse in infidelitate fidelis. iam vero nobiscum pugnare
adactus tuas inter acies erat apte dispositus. (150) iamque haec inter ille
guattuor et decem dierum circúlum cómpleverat, qüando ad ipsos infeliciter
barbaros rursus cucurrit gressu ancipiti, abiectô clipeo, ut inyentum est po
s£ea. (155) non imprudénter id agens deceptus est: praeterita enim socQr
diae tempora illi per$uaserunt fore ùt rursus Persicus victor in pugna evade
rêt exercitus. at nihil interea illi profuerunt (160) huiusmodi óbliquae frau
dis consilia. cum enim incerto häec agitaret ànimio, aeque incertas secum
spes gerebat, contrarii vero ubique fùerunt eventus, et cum false concepta
spe concidentes. (165) cum enim calamitatibus pressos barbaros, et fractos
 DE EXPEDITIONE. PERSICA ACR. III. 35

xaì tìjv èv αὐτοῖς ἐκπλαγεῖς άτολμίαν,

βλάτων τε πικgάς ἐλπίδας παρ' ἐλπίδα,
a. v et a- >o p. a
7ιλλιν τQὸς quas grtgozsto όσόμφ,
xai μῦ φνλάδας τὸν λόγον, τὸν σὸν Àóyov
170 £τοιμον εὐgόν, όζεως ἐστάζετο*
oijvtog άπαντας xai τg£χοντας 7tQ006&m
xai μη τgÉzovτας εἰς τὸ στάζειν ἐκδέχm
èxeivog jjuiv πᾶσαν jjxgußtouévtoc •

τῶν £a03&gov έείτε τ)ν άτάλμίαν,

175 xui τον σὺν αὐτοῖς τοῖς λόγοις ἐπηέατο
oiºvto διὰ τελονς τοὺς ἐναντίονς άλεπειν
óς εῖοῖν άρτι πάντες ἐπτοημένοι.
“O ßág;$agog òè 7tavttyoù xÀoyoυμενος
δεινόν τι τολμάν ἐκ βίας βονλεύεται*
180 oìòs yòg óς τά πολλά και περίστασις
τά δεινὰ τίκτειν ?z δ£ovg ßoväuuta.
xaì ò) xατ* αὐτῶν τῆς άνάγκης τὸν χθόνον
cr /•- c *o/ . »/ -

fögov qvâ§ας, ός ἐδοζεν, εύετον,

cr p. ¬ / c p.

ότε πQoxυμας ἐx ßó9ovg ètoo qùgog

185 7rQósto, λαμπQὸς άyyελος τῆς μέgως,
εἰς τgêîc uèv ioră τόν στQατόν διατg&ofuc,
êvvuTgάσωπα τὰ δοxeiv τά τάγματα
a. *- v / p.
a• -

ταῖς σαῖς φάλαy§ι σὺν δόλφ ποιούμενος,

τ}ν ἐxÀoy}v òè σοῦ στgστοῦ συναρμόσας
190 ἐxgvp&v αὐτοὺς τῶν φαgáyytov èv μεσφ,
cr -» a. … a* a'

άπως ἐκείνων £xQay£vvtov èx βά9ovc

170 ἐτυμον P

animo stupens observasset, videns tam exiguas ibi spes esse citra spem
Fursus ad nos se recepit propere; et cum süam non servasset fidem, tuam
(170) promptam inveniéns $ervatus est illico. sic omnes accurrentes excipis,
non accurréntes ad salutem exspectas. ille nobis omnem accuratius barba
rorum enarravit socordiam. (175) ac forsan medio in sermone precatus est;
utinam ita semper inimicos videami, ut sunt nunc omnes illi consternati 1. at
barbarus in summa rerum trepidatione quid triste animo moliri cogitur.
(180) solet enim, ut saepe fit, urgens necessitas magna parere inter metum
consilia. iam véro instánte necessitatis tempore, atque hora exspectata,
quae visa est opportunior, quando emergens e profundo Lucifer (185) prodit
splendidus nunîiùs diei, in tres quidem partes dividit exercitum, ita ut fronte
oppositae viderentur acies tuis phalangibus; quod factum dolg. a toto autem
exercitu delectos milites (190) anfractus inter medios occultavit, ut ipsis
36 GEORGII PISIDAE

άπροσδοκήτως και παρ' ἐλπίδας φόβιρ

μ£goc τι τῶν σύν σννταgάδη ταγμάτων*
τῶν γὰρ φ9ασάντων τῆς άτολμίας χQόνων
195 εί9uo u£vm τις ἐλπῖς αὐτὸν άττάτα,
dìc &ίτεg &v τι τοῦ στgστοῦ λv9j u£gog,
τgotijc öÄto8og εἰς τὸ πᾶν διαδgάμοι.
ύλλ* ούχ άνεντg£τιστος άν&ωπλύετο
τῆς σῆς ἐτοιμότητος j στgστηyia.
200 7tgiv j yàg ì vì$ τῖν μέσην τομῦν λάβοι,
7τάντας μέν αὐτῶν τοὺς x&xgvuuévovc δόλονς
ταῖς σαῖς μεgiuvatc §§ ἐ9ovg jrriotuoo,
τέας δέ σείως τὸν στρατόν και άνόμισας
7tQÖς τῖν μάχην αὐτοὺς ἐ§jyec, jvixa
205 vò qúς άνίοχων τοὺς ἐναντ(ονς πάλτν
ό σεπτὸς αὐτοῖς ἐσκότιζεν ήλιος.
xaì ò) τgo7t£μπεις εὐαQi9unvov μέgoc.
τοῦ σοῦ στgωτοῦ, xgάτιστε, τούτονς όπλισας
oῦ τοῖς όπλοις τοσούτον ός εὐδονλίαις.
210 ἐπει γὰρ ἐζήλαvvov άστερ εἰς μάχην,
τῶν πλαστὸν αὐσις σχηματίονται φόβον,
èyevou£v(og geόγοντες. oi όè ßágßaQot,
· τῆς ἐκλογῆς ἐκεῖνο τὸ στεggòv v£φος,
èx τόν άδήλων ἐκπεσόντες αὐλάxων
215 jj.avvov αὐτούς τφ δοκεῖν πεφενγότας.
aύτὸς δέ τούτοις άντετεςάγεις τάχος

204 ÉÉiysg ovjvovjg? 214 ἐκπάμποντες ed

erumpentibus ex latebris improviso et praeter spem ex formidine pars aliqua

tuoruin turbaretur ordinum. T cum enimi iamdiu trepidationis tempus cessa*
set, (195) de more in spem aliquam deceptus venerat fore ut, si qua Pág;
exercitus dissolveretur, consternatio late per totum excurreret, at non defuit
statim illi contra occürrere tua in rebus militaribus solertia. (200) prius
quam enim nox ad medium iter veniret, iam omnes eorum occultos dolos tua
vigilantia de more cognoveras. et divinitus ordinans numeransque £opias
ad pugnam tuos eduxisti, quando (205) exoriente luce adversariis itérum
sol, quem venerantur, öcülos perstringebat. tum vero emittis modicam
manum ex tuo exercitu, o fortissime, armasque singulos non tam, armis
quam bonis consiliis. (210) vix enim tui taiiquam ád pugnam exierant,
cum fictum repente ostentant timorem simulantque fugam. tum ver9 bar
bari, densa ilfa lectorum militum nube ex occultis emissa foveis, (215) eos
sunt aggressi qui simulaverant fugam. tu vero hos contra educis quam ce
 DE EXPEDITIONE PERSICA ARC. III. 37

τοὺς σοῦς άgiotovc, xαι παρ' ἐλπίδας τότε

άπQooòoxijvy 7rgoogay£vveg ovvtóget
τὰ νῶτα τοῖς σοῖς οίκέταις άπἐστgeqov.
s -* -

220 'Q voÜc διαQxjc xαι τομωτάτη φύσις

xaì zijg λογισμόν èv ßó9;ει διατg£yov!
όμως τὸ πῦρ μέν και μελαύνει και φλεγει*
δ σὸς δέ νοῦς, άguove , λευκαivet τὸ πᾶν,
96Aztet δὲ πάντας xaì avgóαει μῦ} φλεγων.
225 c
“O ßêgßagog òè tòv xexgvuuévov δόλον
v. c. - a. …

εὐgòv Éwvrj βό9gov èx τούναντιον,

άλονς τgotnôùv τοῖς τQαπεῖσι ovuuάχονς
èx τῶν ἐαντοῦ ταγμάτων ἐπέτQεπεν,
v • \ 2 __ \ _ _ *; • a ]
èztei δέ καὐτούς εῖδεν ἐπτοημ£vovg
v a. ■ - a.

280 xαι συντόνως τιlιττοντας άσχετφ y®®,

7tQÖvov μέν αὐτοῦ δνσσεβεῖ τοὺς πQootêtac
xaì 9äττον ίτίμωσε τούς τιμωμέvovc,
ίδωg xevtjoag xai τὸ πῦρ κατασρεσας.
xatvoù òè πολλάς σνγχύσεις ποιούμενος,
235 κλέπτει τὸ φεύγειν και σχεδιάζει τὸν yvöqov,
xaì vóxvw 7τοιεῖ, xαινοτομύν τῖν άμέgav.
εὐgóv τε κgnuvoòς και στενάς διεζόόovc
λοδάς τε πετgῶν ἐἐοχάς xaì òvofióvovc,
ό9 Et xa)àpag τφ yvoqj τά τάγματα
240 και τάς ἐκείνων όνστυχεῖς συνοικίας
v •o/ cr w ^ -

7tQÖc àxQov ύμος xai xwzóQQ07tov ßá90c.

p.
άqt ά11ovg
219 goig add P 223 xgoºruore P 227 öAovg P 229 δὲ
xal μῦτούς είδη ed 235 τὸν add P -

lerrime, quos habuisti meliores; ac tum praeter spem improvisa perculsi

contentione terga tuis famulis verterunt. (220) o mens praestantissima! et
acerrimum ingenium! et ignis ad imas cogitationes permeans! sed ignis qui
dem denigrat et urit, tüâ vero mens, `optime, dealbat omnia, omnesque
fovet, et ardet non urens. (225) iuterea barbarus absconditum dolum sen
tiens sibi potius quam aliis fuisse foveam, omnes in opem fugatorum pr9si
lire milite§ ex suis cohortibus imperavit.' postquam âutem hos etiam vidit
comsternatos (230) et in fugam praecipitem versos timore horribili, in pri
mis suos exsecratur patronos, quosque nuper honoribus, probris nunc affi
cit, aquam effundens et ignem extinguen$. fumi autem multa facta confu
$ione (235) furatur fugam, excitatque tumultuariam nubem, noctemque
inducit, invertens diem. prolapsusqiie in crepidines et angustos transitus
et in praerupta et ardua rupiüm câcumina, írudit septas caligine copias,
(240) et infélices contubernales feminas inter montium iuga et praecipites
 38 - GEORGII PISIDAE

?yte$$ev αύτοΤς σνμφοgόν πολντρόπων

evutttouáttov τε και φόνων και κλασμάτων
xivövvoς ηύτQ£ttovo ovvtQtßijg y£μων.
245 xai toû τις αὐτῶν ἐς άνάγκης ηύδατο
èλόεῖν κατ* αὐτοῦ σνντομιότεgov §ipog.
άλλος δè vtóvouc irtttxoîç èquíúvtov
uετέωρος άg$n tí ßig τοῦ σφίγματος.
zτολλοῖς δὲ τεῖχος τάς καμηλίονς τότε
250 πλενgάς κατεσκεύαίεν ί τεglotaotg.
xgnuvoûç τε πάντες άyQtov αίyöv öixrjv
qvyjc άνε§iyvevov èxnnôijuata.
j οὐ δε πάσα τοῦ στρατοῦ σννοιxla
ßλεποντες εὐφραίνοντο τῆ 9elg xQioet
255 τά τῆς παραδό§ov 9aiuato, otgutnylac*
ßo\) yàg oùx jv &ttsgtouévov βάλονς
èv τῆ μεταζέ τῶν στρατόν διαστάσει,
xai πᾶς τις ήμόν εὐκόλως άπερλετε
τgός τάς ἐπάλζεις τῶν φαρὰyyων τάς v69ovc,
260 èv αἰς τὸ πλή9ος ἐκyv9£v τῶν βαρράgων
ztvxvóς ἐνεστg£povτο μὴ κινούμενοι.
24λλ* oi μέν ήσαν ἐν τοσαύτη qgovviòòv
άλη διαQQ£ovteg jc τὰ κύματα,
ά ταῖς ἐαντόν ἐκόgouwig tö9;oùuενα
265 τὰ μέν τgòς ύμος ἐκ βά9ovg àv£gyεται,
τά δέ τgozwittet xαι πάλιν κοιλαlv€ται*
oῦτως ἐκείνων τόν άτάκτων ταγμάτων
243 wwl post qo6vov add P • 251 aiyöv add P
valles. hinc ipsis calamitatum variarum, ne caderent caederenturque et illi
derentur, periculum obortum ex collisione maximum. (245) ac forte quis
desperatione adactus orabat ut ipsum transfoderent acuto ferro. alter vero
tergis equinis insidens in aërem est sublatus ex vi compressionis. multis
autem pro muro camelina (250) latera praebuit praesens necessitas, omnes
autem inter rupes, ut fere capreae, aptos ad fugam indagabant exitu$. t9
tum vero tui exercitus contubernium läte gaudebãt, videiis ex divino iudicio
(255) tuae incredibilis expeditionis miracula. neque enim, quantum est
iactus velocis iaculi, unus distabat ab altero exercituis. . et unusquisque n0
strum facile prospiciebat illa falsa rupium propugnacula, (260) inter quae
multitudo effusa barbarorum densata^versábatur, nec sé unquam movebat.
itaque illi erant in tali sollicitudinum tempestate fluctuantes, sicut undae,
guae se ipsas urgent et impellunt: (265) aliae quidem in altum ex imo attol
luntur, aliae autem concidunt et rursùs deprifiuntur. sic incompositi illo
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. III. 39

èv τοῖς άνύόgotg xvuatovu£vtov λ{9οις,

τέ μέν παός ύμος ἐκ 869ovg άνήσχετο,
270 τά δε τgός αὐτὰ τῶν κάτω τὰ τεσματα
πίττοντα πvxvàg ovyzöoetc εἰgyζετο.
oijvtog £xωστος άφgόνως ἐδvo τέχει,
c w 3r -, a.

δ δè 7tQ07ttvvtov ijv £7t(p9ovoς μόνον•

7ιάς γάg παg* αὐτοῖς εὐτυχάς ἐxglvsto,
275 δς τgòς τδ 9yjoxetv εὐg£9n τομώτεgog.
ijuiv òè πᾶσα και γαλήνη και χάguc,
τ£g^ptg òè μᾶλλον ή φόρος τgoofjgyετο.
xaì Ttäg 7tQÖς ύμος τφ 9εφ τῶν κτισμάτων
τάς χεῖσας ἐἐτεινε σὺν τή καgδία,
280 xαι τφ στQατηγό σνντόνως ἐτηέχετο.
a v c v v v a.
7τάντες γάg oi 7tgbv μηδè ITeQotxijv xóvuv
ίδεῖν στεγοντες οὐδέ τάς σκηνάς τότε
xt.987.ov, άλλ* άκαστος }ν είχε σκάτην,
oùttoc άφηκεν άστεg jv πεπηγμένη.
285 τοὺς βαQßógovg òè 7τάντας ἐχλόνει φόρος.
èvreô9;εν οὐδὲ φόρτον ἐκ κτήνονς τότε
o ®. -o/ w v a.
zα9;εῖλεν οὐδείς, ούτε μ)ν τ)ν γαστ£go,
tQoqijc άνε7τλήθωσεν, ούτε τις yövv
/ ~o v v a. o a.
x).ivog èλαφgoùg τοὺς πόνονς εῖαγάύετο,
290 άλλ* εἰς παQε§όδονς τε και πλανωμένας
τQißovg ἐαντοὺς ἐμραλόντες ἐν φόβφ
ëxQwαν είναι τ)ν φvyjv σωτηQiav.
or. x,
269 άpovg ed 271 gvyv&g P

rum ordines inter aridos fluctuabant scopulos; atque alii quidem in altum ex
imo ascendebant, (270) alii vero in prope subiecta praecipitia ruentes cre
bras confusiones ciebaht. ita omnes nón minus erant stulti quam infelices;
ac solum qui occumberet erat invidendus : omnis enim apud ipsos felix habe
batur, (275) qui ad moriendum inventus esset promptior. nos autem ex
omni parte serénitas et gratia magisque iucunditås quam timor incesserat.
et quisque in altum ad deum creatürarum manus protendebat una cum
corde, (280) et duci unanimes bene adprecabantur. omnes enim,. qui
τιαάo nec púlverem Persicum videre sustinebant, tunc ne tentoria quidem
deiecerunt, sed quisque quod habuit tentorium dimisit, sic ut erat £ompa
ctum. (235) barbarös cóntra omnes quatiebat timor; neque ex illis tunc
onus coriaceum deiecit quisquam, et né ventrem quidem cibo explevit; nec
quisquam sane genua ififlectens leviores reddidit labores. (399) verum ii;
avios et ancipités calles se ipsos coniicientes trepidanter existimarunt sibi
Georg. Pisid. 6
40 GEORGII PISIDAE

o$ttoc τὰ πολλά xai §éva yvtoQiopuoto,

τgός τοὺς φόασαντας άντιμεταήσας zgóvovc
295 9 είαν άπηxQißooe τ)ν στgστηγίαν.
τίς γὰρ τὸ IIεgoûv òvopugzóτατον yévog
άλπιζε δοῦναι vóτα 'Pwuaitov §ipsi ;
τίς ἐν τοσαύταις σνμφοgόν τQuzvuiauc
};) ;- c. - v a. • a
ij.Tûv εὐgêîv xai ya\rjvrjv èv μέσφ;
p. • / -» *o / a.

300 tig èv τοσαύτη τῶν άναyxuiov σπένει

τQoqijc μετασχεῖν τάς πόλεις ἐπεί98το,
j. v > c - v o -, / a
εῖ μῦ δι' ίμύν τοὺς άλάστορας πάλιν
£x τῆς xα9' juάς γείτονος τταQotxiag
μαzgάν
>,
ό aóvtov c.ìjìage üvyoovêtns;
-o r. c p. m

305 -»
24λλ* άς τοσαύτη σνγχέσει μεμιγμένοι
- -or v a. c. a.

ύπείτον ήδη την μάχην οί βαρβαgot,

v a p. - v _ _ w _ ot a.

oὸ μὲν , xgdttove, (xoi yàg j9*λες μένειν

τῶν σύν
v »
λoytouöv τρός τόνονς πvgovu£vov) w > a ^ » a.
7τολλάς άφοguάς εὐλόγονς άνεπλάσω,
310 9Ä(ov συνεῖναι τά στgωτά και σνντgἐχειν*
èzwei δέ καὐτὰ τὰ τgòς ἐστ£gov yévm
άστονδον είχεν ἐς ἐ9ονς άποιμίαν, -
*; -

αὐ9ig τε καινόν qgovriötov xtvovu£v(ov

τῆς σῆς ἐχθηίεν j 7τόλις παgovoiag,
815 δ δε στgωτός σου τοῦτο τgáττειν εἰς δέον
δεῖτο πολλά καί δέλων xαί δαxgötov
(xui τῆ πόλει yàg ovputo:8£ìv ìj7t£iyετο,
308 tvQovg £vov ed
esse fugam saluti. sic multas atque peregrinas cognitiones, qua? ante
ipsum innotuerant, remetiens (295) àivinàm ille perfecit expeíitiouem.
ecquis enim Persarum indomabile genus sperasset praebere terga Romano
rum ensibus? quis in tantis calamitatum `tempestätibus sperasset invenire
vel serenitatem in medio ? (300) quis in tantâ victus penúria ad gommea
tum ministrandum urbes suasissét,`nisi per te illos scélestissimos iterum %
nostra proxima vicinia procul abegisset qui omnia lance ponderat? (305) at
yero cüm in tali rerum confusióne impliciti iamdiu absisterent a pugn*
barbari, tu, o fortissime, (volebas enim adhuc manere: nam tua £me£*
ad labores callum obduxerat) multa valde scita commenta excogitasti,
(310) volens congredi cum exercitu et concurrere. interea vero, gentes,
quae sunt ad Occidentem rupti foederis habuerunt de more suspiciohem.
$£ rursus ob novas excitatas`curas tuam desiderabat civitas praesentiam.
(315) exercitus autem tuus, ut omnino hoc faceres, orabat multis cum
Precibus et lacrimis: nam urbis pietate tangi cogebatur, et te privari esse
Y
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. III. 41

xai σοῦ στεgéîo$a, ômutav ógtíeto),

τεί9ει τὸ λοιπόν* οὐ γάρ σύτως εὐκόλως
- v •o/
320 λαργεῖν τι τεθπνὸν άλλος εὐτQE7tijEtat,
αἰς 9äττον αὐτὸς εὐτQεπίη τgòς πόνονς.
Oiog òè tuo tòς άρχιποίμενος τgόπος —
- - c.
èx τόν πονηQöv äg7i6y(ov τε 9ngttov
v c. - A. v /
xvxÂ09£v αὐτοῦ τgoßλάτων τὸ ποίμνιον,
825 άμηχανεῖ μέν τῆ τgσπή τgòς τῶν μάχην,
όμως δε κέμνει πανταχοῦ διατgéχων,
εί'πως τας' αὐτόν άgπέσοι τò ποίμνιον —, ,
oῦτω τὸ πιστὸν τῆς λογικῆς ττοίμνης γένος v.

άμηχανεἰς μέν πQoßλάτων ἐκάστοτε

380 ἐκ τῶν άπίστων 9ngtov xvxAoûuενον,
όμως δέ κέμνεις και πεgurgézetc άεί,
èx€Î98v èv9εν πανταχοῦ πονούμενος,
ράλλ διὰ
σιωxt
èxto&;
&xvQ v7t0
c /
{υν , ov, &zων , 0tQεφων,
εί πως ἐαντόν άντίλvvgov εἰσαγων
335 ἐλενσεgόσεις αίμάτων τò τοίμνιον.
ö9εν τνττύσας τάντα σόφgov, τQάπφ,
xui τφ στgστηγό τὸν στgστòv ovvaQuóοας,
- - a.

zαι τφ 9εφ δούς τὰς ἐπ' αὐτοῖς ἐλπίδας,

7ιάλιν τgòς αὐτ)ν τῶν πόλιν σον συντόνως a.

340 τοσαύτα παάςας κα\ zwvog%ovg vg%εις.

où yàg μονήσεις τοὺς άγόνας τῆς μάχης,
vpvzjv òè vjv ojv ovyxavtóg9ασσας πλέον,
αὐτύς γάρ ίμῖν ἐςαgt9uóv ττολλάκις
τοῦ σοῦ βίον τό μέτgov, ἐτgêvovg övt
damnum statuebat. tandem suadet: non enim tam facile, (320) quae sunt
gblectamento, alter aggreditur, ac tu confestim aggrederis labores, qu£
lis autem primi pastóris fidus est mos, qui ab improbis et rapacibus feris
circumclausum videns suum ovile (325) haeret animo, qua se vertat ad
pugnam, tamen allaborat, quaquavérsus excurrens, si quâ ratique ab ipsis
gregem defendat, sic tu fidum rationalis ovilis genüs haeres quidem videns
essé ex omni parte (330) ab infidelibus bestiis öircumdatum, tamen allabo
£as, et circumis sèmpér huc et illuc, nusquam requiescens, aggrediens,
insequens, excurrens, recurrens, si forteTte ipsum tradens in.prétium
(335) possis liberare â sanguine gregem. hinc rébus omnibus sapienti rá
tione, praescriptis, et ad ducis ingenium exercitu temperato; 9Jugue n
άeo dé illis spe cóllocata, rursus äd tuam civitatem impigre (340) tot ré

. bus gestis et rite compósitis accurris. non enim solum certaminum belli,
sed ánimae tuae curaifi habuisti maxime. tu enim ipse nobis exponens
saepius tuae vitae rationem hoc enarrasti: (345) “cum tantum temporis
42 GEORGII PISIDAE
v p. -v •» c

345 ßaoûc zooyo- τοσούτον ἐν δαδνμία, • • c.

ζησα ταῦτας τφ 9εφ τάς ίμ£gog.

xai τοῦτο δῆλον* οὐδè yàg xαλύμματι
veïòovc 7rgooijxst τ)ν άλη9etàv σκέτειν.
vùv yàg τά IIsQoöv τῆς πλάνης μνστηαια
850 yvuvà 7tQÖstotv* ágτι τῆς κεxgvuuévnc
cr o » av c a a.

ijÖQag zag* αὐτοῖς j πολvx£qoAog 7rÀóyn

§vo 7tQov€iv€tv ά§ιοί τὸν αὐχένα,
δν νῦν ßλετοντες εἰσαγαν %ανμάίομεν
. 'HQaxãog τνχόντα και σεσωσμ£vov.
355 oiuaι δὲ καὐτὸν αἰχμάλωτον ἐν τέχε,
öyει δεθέντα τὸν δgdxovto. Xoogόην,
εῖ μ) λάβοι τις τ)ν δίκην ύποιμίαν,
ός εῖτες ίμῖν ἐκδο9j, τάς άδίας
λά9οι παρελᾶτύν ἐν βααχεῖ τιμωgiag.
860 Kai μοι λογισμόν πολλάκις xuvovu£vtov
uύτὸς κατ' ἐμαυτόν συλλαρῶν ἐφην τάδε *
εῖ τὰς ἐν άστgotg ö IIto£μαῖος ἐκβάσεις
xai 7tgòς τὸ μέλλον είχεν ήκgißøu£vog,
τάς οὐ πQo§ijyyειλεν, οίον ij qvous
365 ἐπ' ἐσχάτων3 μέλλει
> >o o •
σε Φωσφόgov βλεπειν;
o/ ~o a •/

άλλ* είτεQ ijv èxeivog εἰκότως άgt;

• • c. p. v cr a

τῆς γῆς ύπεQßaivovvtz voòg ögovg ßλάτων,

ίμνει σε μάλλον τοῖς μεταQoiotg λόγοις*
τῆς ἐκόgouijc δέ, και πλεον τόν άστεgων,
370 ἐν σοι τά πολλὰ ττgosfi).£t(ov xuvrjuata
vjv ojv άεικίνητον ίμνησε Φg£va,
transegerim in otio, vixi tandem hos ego deo dies.” atque hoc e$t aper
tum : non enim velo mendacii iuvat veritatem obtegere. nunc enim, Per
sicae fraudis mysteria (350) nuda procedunt: nuper äbsconditae apud ipsos
hydrae multiplex fraudulentia unam tantum aüdet protendere gervi££m;
quam modo nos intuentes valde miramur in Herculem incidisse et evasisse
salvam. . (355) puto autem ipsum etiam captiyum brevi vinctumque te ";
surum draconem Chosroam; nisi quis sumât iustam suspicionem, quasi.*'
ille traditus fuerit: meritis tunc ad breve tempus clam se surripiet pgenus;
(360) atque ego multa saepe mecum versans animo, meque meis inyolveis
curis, dicebam talia. si vere astrorum Ptolemaeuis excursiones etiam in
futurum habuit ésset
(365) postremo perspectissimas,
in te visüraquomodo non praedixit
Phosphorum?^ qualemutmagi*
sed cum esset, vide
tur, in iis contemplandis quae terrae términos transcendunt, intentus, *
depraedicavit sublimiore stilo; tuaeque excursionis, magis quam astrorum,
(370) multis ac praeclaris longe praevisis motibus, tuarii irrequietam cele
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. III. 43

άλλον v&ovgyn9&vto, toîç xùro πόλον

τῶν νοῦν τὸν ἐν σοι τὰ ἐνφ μά9òv λόγφ.
-*
Taῦτα, στgωτηyè τῶν σοφῶν 3ovAsvgóτων,
- > / - - ^
875 ?v ταῖς ἀκάνδαις τῆς μάχης τεχιλεyu£vo;
εὐgòv τά 9εία τῶν πόνων τῶν σύν άάδα,
-o/ v - o a.

άν9n te ττολλά μνχικῶν άgωμάτων

τῶν σύν λογισμόν ovvayayòv τὰ στ£gματα,
ooi τόνδε πλεκτῶν στεφανον §§ àxnQdvov
380 λειμόνος άgτι τῆς άλη9είας φερω.
όμως δέ μικgú, xai ßøøyvógόμφ σκάφει
v v a. -» - -o .a
τ)ν σὴν δέλατταν ἐκτεgάν εῖ}ιομένος
e-r o a v a. cr

άμαατον οὐδέν , μί διαπλεύσας άλην*

δgog yàg εἰς άπειρον οὐχ δgí&tut.
s; -* - ^
385 24λλ* ά στQατηyè τόν άνω και τῶν κάτω
(τύ γάg λόγφ σον τάς άφίσταται λόγος,
xui πέντα τφ σό συντg£zει 9 ελήματι *
v v sor o / -• a.
où τῖν άβvooov άσφαλίη τά xgêvet,
7τοιεῖς δὲ τ)v yijv èv μέσφ μετάgotov*
890 τούς οὐgσνοῦς δε πάντας άρίδος δίκnv
τύ σῦ κατ*ιλεῖς, ός θάλεις, 7rgootóyματι •
αοῖ πάσα δούλη τῶν δgωμένων φύσις
xai τόν άπ£g voÜv 7τόσα σύνδονλος κτίσις)
τιύτός , xQdvtovs , τῶν όλων παντόκgatog
395 xαι τῶν κα9° juäg 7rgayμάτων gao&a,
(και γὰρ διαιgeig πάσιν , ύς ἐγέλεις , μόνος
381 βαθνδgόμφ P

bravit mentem, alterum dicens renovatum iri terris polum, tuam inâigitans
mentem hoc peregrino sermone. his ego, dux prudentum cQnsiliorum,
(375) inter spinas belli implicatis, sanctis laborumi tuorum rosis inventis,
multisque floribus vitalium aromatüm, quae sunt tuae proyidae mentis se
mina, collectis, tibi hanc textam coronám ex immortali (330) prato veri
tatis nunc offero, ceterum cum parvo et brevis cursus nâvigio tuum pela
gus percurrere sim suetus, reus non agar, quod non sim emensus totgm :
terminus enim sine termino nequit termiiiari. (385) ast, o dux caelestium
et inferorum, quandoquidem túo verbo omne `exsistit verbum et, omjia.in
tuam concurrunt voluntatem, tu, qui abyssum firmas tua potentia, facis
que terram in medio suspensám, ' (390) omnesque caelos fornigis in m9dum
tuo volyis ut vis imperio: tu, cui ómnis servit rerum visibilium natura,
et omnis mentem excédens conservit creatura; tu ipse, optime, in omni
bus omnipotens, (395) rerumque nostrarum omnium distributor , qu9niam
dividis oimnibus, prout vis, $olus tuas efficaces charismatum largitiones,
44 GEORGII PISIDAE
τάς σάς ἐveQyetc τῶν χαρισμάτων δόσεις),
τάς εἰς σε σνμπλήθωσον ήμόν ἐλπίδας*
èv σοι γὰρ οὐx èv&0tiv ἐλλιπύς χάgtc.
400 39vvov αὐτὸς τῶν σὸν , ός ἐπίστασαι, ,
άποστQάτηyov, ττάντα τgάττειν ἀς 9%etg.
ztoiqoov αὐτόν ττιστὸν άστιότρόgov
τῶν εὐσεβόν σον πανταχοῦ τgoοταγμάτων.
oò &fgov αὐτὸν τοῖς ἐναντίοις φόβον*
405 xαι τάς τις άλλόφυλος εἰς αίμα τg£y(ov
τούτφ πQox(pvyev σύν τQάμφ τῶν αὐχένα.
7τοίησον αὐτὸ τῶν φ9;ao &vt(ov τταιομάτων
iόgóτας , οίς ἐσταζεν , εἰς κα9 άgotov.
λάβοι κατ' ἐχ9góv διττὰ νικητήσια,
410 στήσοι τgάπαια και παθῶν και βααράgων.
zιλήσωσον αὐτόν, ός ἐτίοτασαι μόνος,
τῖς εἰς σè 9*Quότψτος, ός τὸν *Hλίαν,
ὸς ἐκπvgóoug 7tQ6g oe voûv xaì xaQÖiav
zvQi 7tgòς ύιμος εἰκότως jg7tósto.
§ 416 zai δεῖζον αὐτῶν πᾶσι Moo£a v£ov,
èv tjj xut* Éy9Q6v εὐσεβεῖ πανοπλία
tòv στανgòv èxteivovto. τόν χειgóv 7τλέον,
Moojv èxeivov öς βάτον και πῦg 3£ttov
τὴν σὴν άπηxQiß00 ev èv βάτφ φλέγα
420 xαι τ)ν βάτον μ£vovoav, οὐ πεφλεγμ£vrjv*
1M0ojv δς όφθη σαQxi σοι μόνφ μόνος,
xai σασκική σε τgoßλάτει δεωgiq,
402 &gtuòοφόgov ed

n9stra in te perfice desideria : in te enim non est deficiens gratia. (400) tu

£lirige tuum, ut bene nosti, subimperatorem ad facienda omnia ut vis. fac
ipsum fidelem clipei gestatorem ih omnibus tuis sanctissimis mandatis. tu
ipsum redde inimicis formidandum; (405) et omnis alienigena in caedes
ruens ipsi flectat cum tremore cervicem. ' fac ut ei sint veterum noxarum
$udores, quos effudit, expiatio. duplicem reportet ex hostibus victoriam:
(410) sistât tropaea de vitiis ac de barbaris, reple ipsum, ut tu solus n07
sti, tuo in te fervore, velut Eliam, qui erga te inflammatus mentem et
Š ab igne in altüm merito raptus est. (415) ostende ipsum omnibus
osem novum, qui pia munitus in hostes armàtura crucem extendat potius
quam manus; Mösefi illum qui rubum et ignem videns tam bene cogn§yit
tuam in rubo flammam (420) quam rubum, qui remansit incombustus: M0
sem qui visus est carnalitèr a te solo solüs, et te carnali vidit intuitu,
 DE EXPEDITIONE PERSICA ACR. III. 45

τάχα τgoόεικνύς xai 9eòν σαρκούμενον.

xάντεὐ9εν, οίμαι, ανλλαλεῖ σοι και τότε,
425 fí ovÀÁaÁéïv ἐμελλε και ααQxovg&vq).
τοιούτον αὐτὸν και τgomauoïyov u&yov
xui αόν στgστηγόν, ἀς $ελεις, διάπλασον.
ovv£v%6yrjoov, τά σποgeî vê 07t€gματα,
xui δὸς τὸ σεῖον τοῦδε τοῦ στόgov y£voc
430 xgστεῖν τὰ “Póunc εἰς τέλος γεύgyuu. .
τύπωσον αὐτοῖς πατguxóv μορφωμάτων
τὰς εὐπgogętovg öc άλη9ός εἰκόνας,
όπως ἐσοιντο τιτgòς εἰκονίσματα,
xdvotvQa 7ttovè autgtxûv yvwQiogάτιον,
485 τὸν νοῦν τελειοι , τοὺς τρόπονς ἐλεύεgot,
7tQoeig τὸ πνεύμα , σνμττα9 εἰς τί]ν καQδίαν,
ijuiv 7tQoonyeig xαι κατ' ἐχ9góv àgyú01,
èz9góv σερόντων τοὺς Θεοὺς τοὺς παοσφάτονς*
zεῖσας νόμοντες άσεßός ίτλωμένας,
440 £σταλμένας όε τgòς τό λήμμα τῆς Πλάνης,
7tóòag 7tQÖg αίμα μηδαμός κινονμένονς,
εῖς δ' αὐ τὸ σιάζειν πανταχοῦ ταχνόgόμονς.
φέλαζον αὐτῶν τὰς vo, tàg εἰσόδvvc,
xuì òvoffdvovg 7toiijoov αύτάς τά φθόνφ,
445 δς τί καθ' ημάς άντιττίττων oόσί; .

είδονς μέν ἐστι καί yévovg άλλότgrog,

όλως δε μηδὲν εἰς ύχιάστασιν φέgων
δάκνειν νομίζει τῖν όλων ύπόστασιν,
439 σάβοντες ed. mox malim εὐσεβός.
cito demonstrans etiam deum iri incarnatum. ac proinde, ut puto,.collo- '
gutus est tunc tibi, (425) cui etiam incarnato erat collocuturus. hunc ipsum,
inquam, triumphatorum^ maximum, tuumque ducem, ut lubet, efforma.
benedic una cum satore semina, et da divinum huiusce seuinis genus
(430) imperare in perpetuum Romänorum terris. imprime in filiis paternae
formae vere venustani, ut fatendum est, effigiem, ut tot evadant patris
imagines, tot fida specula patris referentia iiotas: (435) mente perfecti,
Inoribus ingenui, mites spiritu, misericordes animo, nobis benigni , et in
hostes trucès, in hostes colentes modo memoratos deos, colentes manibus
impie expansis (440) et extensis ad erroris simulacrum, pedibusque nun
quàm ad caedes próperantibus et ad fugiendum contra semper velogibus.
Custodi in ipsis 'intéllectus ostium, ideiiique redde inaccessum invidiae,
(445) quae nostrae ex adverso obsistens maturae et forma vere et genere
iiobi$ e$t aliena; quaeque cum nihil ad essentiam conferat, turbare vult
46 GEORG. PISID. DE EXPEDIT. PERS. ACR. III.

qhovc άιαιρόν και μερίον τ)ν σχάσιν,

450 ἐχ9 gatg άδελφόν τοὺς άδελφοῦς σνμπλάκων,
xal τ)ν άδελφῖν ἐκτQépων ύπόxQισιν.
ῦς Σχύλλα και Xögvßόις jyQttouévm
èv tjj 9 αλάσση τοῦ ßiov 7t£QttQ£zειν,
xai τοῖς όδοῦσιν οὐx 'Oövoo£ως μόνον,
455 πάσης δὲ σαgxòg àyQiwg xa9{πτεται.
Qάλαττε, XQtot£, τοὺς βασιλεως κλάδονς
èx τῆς τοσαύτης τοῦ q9 övov xaxovQyiag.
qgoúgijoov αὐτοὺς τῆ μετ' εῖgijvrjg ox&tm
μνήμην ἐχοντας πατQuxóv διδαγμάτων,
460 μνήμην διαgzij, xaiye xai πλείστης ότε
zgffjovouv αὐτῆς εἰς δέον τά πQάγματα.
yQ&q)8 σοῦ τῆ φυλακή
456 τοῦ P 460 μνήμην διαQxij PV ibid. άτι ?
πταίσματα
461 τg&yuczroz PV.

rerum omnium essentiam, ipsa amicos dividens, et disiungens animos,

(450) in fraterna dissidia fratres committens, et sororem enutriens simula
tionem, ut Scylla et Charybdis furibuiffa in medio mari vitae circum cursi
tat, et dentibus non Ulyssem tantummodo (455) sed omnem carnem barbare
depascitur. serva, o Christe, regis liberos a tali invidiae maleficio. de
fende ipsos pacis umbraculo memoria servantes patris mandata, (460) me
moria perenni ; eoque sane maxime, quod hoc ipsum expetit rerum neces
sitas.

:
 T O Y A Y T O Y
EIS THN TENOIMENHN EQDOAON TΩN BAPBAPQN
KAI EIS THN AYTΩN AXTOXIAN, HTOI EKOESI>
TOY TENOMENOY IIO MEMOY EI> TO TEIXOS TH>
I(QNYTANTINOYITO MEQΣ IMETÆY AB APQN
IX, 4I TΩN IIOL1ITQN.

T;, ίωygάφων τις εί 9£λει τὰ τῆς μάχης

τgάπαια δεῖ$αι, τίν τεχούσαν άοτόgως
μόνην παοτέοι, και χgάφει τ}ν εἰκόνα.
άεῖ γὰρ οὐδε τ)ν φύσιν vixóv μόνη,
5 τόκφ τὸ πρῶτον και μάχη τὸ δεύτεgov*
όει γὰρ αὐτήν , όοτεg άστόατος τότε,
oittog άόπλως νῦν τεκεῖν σωτησίαν,
όπως δι' άμφοῖν εὐge9jj xai ταQ9&vog
xai παὸς μάχην άτgettos ἀς παός τῶν τόκον.
10 èyò òè μικgoìg tòv àyóvtov, ός όδόα,
inscr. jvot Éwôegus] ἐκόεσις ἐνεκεν P, qui in margine άλλως.

E I U S ID E M
DE INVASIONE FACTA A BARBARIS AC DE FRUSTRAT0
EORUN CONSILIO; SIVE EXPOSITIO BELLI, QUOD GESTUM
EST AD MOENIA CPOLEOS INTER AVARES
ET CIVES.
Piao, si quis velit belli tropaea ponere ob oculos, virginem matrem solam
ponat, eius pingens imaginem : nám ipsa sola novit semper vincere (5) na
turam partu primum et deinde bello. âequum enim erat ut, sicut prius sine
semine, ita fiunc sine armis pareret salútem; ut per utrumque constaret et
esse virginem, et peraeque esse intactam in bello ac in partu. (10) ego vero

a. 4£0 .
48 GEORGII PISIDAE
•/ •- • . - -

2óyovg ovvögag §§ àxov$(jv tijg adxns,

αοῖ τύ qvtovQyj τῶν Φgêvoοτόgων λόγων
τούτονς τgoούδαι σνμφεgόντως εἰλόμην,
ότως ό μακgòς μῦ παg&xÂùom zgóvos
τῶν κα9* juάς 9ανμάτιον κινήμα/ τα.
15 τὰ*'Hô v cr - o

n uèv άσπεg Övoyeveig άποστάδες,

Toû 9¥ ¥a,
» λαὸ
Qxtov αποσχισσεντες αyQuot x^uooi,
xai τοῖς κα9* juάς εὐγενεστάτοις τόποις
7ταQεντεδέντες ἀσπερ ἐμφνλλίσματα,
20 xuQ7to\ς παgeßλάστησαν ἐν τοῖς ήμέgotg
qvtoig ίποτgéqοντως άyQiav φαιν.
èztei δέ λοιπόν ἐκτα9εῖσα τῶν κλέδων
ij δία τῆς γῆς τοὺς δgovg άφίστασεν,
άλη δέ πολλῶν ἐέgßaQtov èyiveto,
3. -

25 oùx jv άνεκτ) τοῖς παQoixouc jj ßλάβη,

o > cr Io • *m, - a c.

ύλλ' ἀστες εἰς yijv èu7t€σοῦσαι λαμπάδες,

ij qλό§ èxeivm τοῦ yévovg άνημμένη
v w »/ - a. * /» /
τό τεgπνὸν άνόος τόν τόπων ἐρόσχετο.
όμως ἐπιοχεῖν τ)ν τοσαύτην άyQiav
c. a. > »r a.

80 ö 7tovvoyείτωνΊατgog iozvos uάλις

άς άενατόν άντίφραγμα καί τεῖχος véov.
τεῖχος yòg aùtoig άντ£3η τὰ κέματα
xui qgayμός ἐστὸς εἰς άείδgouov q έσιν.
5 .-»

τέως μέν οῦν τὸ δείζ)gov àygóqq) zQioet

/ a w cr ¬ /•

85 τοῦτονς μεσάίον τοὺς δQ0vg èraj§ατο*

δσην δὲ λοιπὸν ή πολιτεία βλάρην
21 jzzosg£govtog P 30 argvroystvaov PV cum ed
paucos, quos inter certamina, ut rosas, sermones collegi ex $pinis belli,
tibi satori sapientium sermonum hosce offerre non inconsultus institui, ne
longa post nos oblitteret aetas (15) nostrarum rerum admiranda mglimina.
iamiami qui tanquam viles apospădes a Turcis avulsi silvestres surculi pr9pe
nostras iiobilissiinas regionés stabant adpositi veluti contribules, (20) fru
ctus edebant , inter domesticas plantas subnutrientes feram naturam. £um
autem penitus infixa surculorum radix finitimam terram occupasset, et silva
multorüm barbarorum pullulasset, (25) non erat tolerabile vicinis âamnum;
sed veluti in terram illapsae faces, famiha illius gentis accensa floridam loci
venustatem depascebat. verum cohibere tantam feritatem (30) late cont€”
minus Ister vix potuit, tanquam debile vallum et murus novus. murus enim
£ontra ipsos erant aquae, et vallum in labili consistens natura. donec tam£'
ipsum flumen non scripta sententia (35) quos dividebat terminos coniunxit;
quantum tum denique fespublica detriménti ex iniquis barbaris perpessa est!
 BELLUM AVARICUM. 49
- • a p. c
?x τόν ά8£autov βαQßágtov îgtotato,
τῶν μέν θελόντων τοῖς πεπηγμένονς όgovg
άεῖ σαλεύειν, τοῦ δέ 'Pouaitov xgdtovg
40 είαyovτος αὐτοῖς τάς κα9*
*o/ •'
juóν εἰσόδοις,•/ ~o -o a.

§μπQoo9ev άλλοις εὐσυνάπτως ἐyQdq^,

όσοις ἐδει$ε σνμπαgéQ7ttov ö zgóvog i.

τῖν τόν φθασάντων άσφαλός ύποιμtuv.

èyò òè τοῖς ἐγαγχος ἐντυχῶν χgόνοις
45 αὐτοτgootfi/ttov 7tQtayμάτων ἐφάπτομαι,
>/ c ~ •/ a.
εῖτες τις ήμίν ἐσεος δοίη χάguc
τῆ τῶν τοσούτων ττgάζεων άμεταί;
oTo?.ijv παQασχεῖν τεχνικῆς εὐμεταίας.
*;
1Mόλις μέν οῦν ἐσβεστο της τνgωννίδος -

«v
εκτος και βιοφ7.9ögog Ögáxων,
50 δ δvoxóSλλ 3' v j. v. a. > a

ός jy8 7τολλούς εἰς τὸ βλάπτειν αὐχάνως

-* •. *) _ ^ - / a

άόgως ἐκεῦης τῆς λαλονμένης πλέον,

oi μέχgi vüv σπαἰgovot xai τετμημένοι
<;
φέovouv αὐ9ις* oi yàg izógsg 7ráÀuv -

55 στέοντες ύδίνονσι τ}ν κοινῖ}ν βλάβην,

zαι ταῦτα πολλῶν πολλάκις τετμημένων
èx τοῦ παQ* juiv εὐσεβοῖς 'Hgaxãovg. ]]
όμως δὲ ταύτην τῖν άqogμῖν j vóαος
c. - > c • - a.
ij tóv xa9' ίμάς τgoολαβοῦσα τgσγμάτων -

v • p. - - - a

60 πολλάς ἐποίει τόν μεgόν διαιg&o&ug,

xai τοῖς ἐαντοῖς ἀμασι πεφvgμένον
49 ojv add P
do
51 είχε? an cum interprete jg£? 57 sú
083ovg P 61 É¢vtijg? ibid. πεφvgμένως P, 7τεφvQtv£vog ed
ipsis quidem volentibus pactos terminos semper transilire, et Romanorum
potentia (40) contra obsistente, ne daretur ipsis ad nos aditus. iam ante
satis distincte scriptum est ab aliis, quibus clàm praeterlabens tempus con
cessit de rebus trânsactis habere indubiam suspiíionem. ego vero in haec
Praesentia incidens tempora (45) res praesentes, ut sunt, tractare instituo;
si quae divina mihi largiatur gratia ut tot tantarumque rerum immensitati
vestem exornem ex industriis numeris. vix dum quidem extinctus erat ty
rannidis (50) ille indomitus et vitae corruptor draco, qui multa extollebat ad
nggendum cápita, hydra illa, ut vocatur, tristior; cum ea quae palpitare
videbantur vél exsecfa rursus emascuntur (ichores enim iterum (55). stillan
t€s pariunt commune damnum), quamvis multa, nec semel, ex ipsis exci
άisset, nostri pietas religiosi Heraclii. tamen hanc ipsam nacta occasionem
iufirmitas, quàe nostrarum erat potita rerum, (60) multas formabat partium
divisiones; cumque civium sanguinem contaminasset, totum corpus aerumnis
 50 GEORGII PISIDAE
- - p.
όλον τὸ σῶμα τοΊς πόνοις ἐρόσχετο.
- - c

èvreύσεν juùs, óς μέλισσσι,

a. '•
βάρραgo, a • a. a

xùxî πεgtoqiy§αντες, ἐμπίδων δίκην,

65 στονό}ν μέν είχον τιάοαν ἐςάgat πάλιν,
a. v io - c a. a.
7tQtjvrjv ôè τ)ν άν90όσαν ἀς 7tQtßvrjv τιόλιν.
or -

£a)c μέν ούν j άζα τῆς άποστάδος

èv τοῖς ἐφααταγεῖσι τῶν Σxv9jv τόποις
τὸ τοῦ y£govτος ἐ9 Qaoeveto 9gáαος,
70 ùz9ος μὲν εὐχεν ἐς άνάγκης ή πόλις,
2. > * v .-• c
- - a.
άλλ' ην τό λντοῦν τά δοκεῖν άgtou£vov*
xovqiζεται γὰρ και τὸ τῆς ἐλάβης βάgos,
εῖ μέτQov οίδεν ἐν κακοῖς ἀQuouévov.
cr w o; v v »/ a

oùtto μέν οῦν τὸ τακτόν είχομεν βέgog,

75 ἐως τὸ γῆσας τά Σκέ9m 7taQexQατει. -
V. .
- c. a.

èztei δέ τὸν χοῦν άvτεztjgev j xóvug,

xxi 7tQÖς τὸν οίκον τῆς ταφῆς ἀδοιτόget,
a)v yijv ύφάλxων §§ èxeivrjg άλxsto,
- j;
μετῆλθεν αύ9tg &ίς τòv àyQtov ßiov
80 τῆς ἀμότητος τοῦ πεσόντος ό κλάδος*
7ταλινόgouéïv yàg oìòεν Eögttov δίκην
εῖς τοὺς άγωγούς τοὺς ἐαντης j φύσις,
-o a. > v -o / ~o / *
εῖ καί τις αὐτ)ν ἐκ βίας ἐναντίας
- c. - w c v > a.

aoig sgt ty- gonº argyagost.,

- c. - -

85 'Evv€9εν ίμῖν ποῖος ἀgx£oet λόγος

3j veügo, qtovjjg jj δεκάγλωσσον στόμα,
cz - w -

64 ἐλπίδων P 66 7tQtjvrjv P, 7rQóra ed 78 an tijv yijv

ô* jg£λκων? -

conficiebat. . hinc nos, ut apes, barbari gyro circumvallantes; culicum

more, (66) in animo habebant omnes urbes evertere; ac prim9 urbem, quae
ut primâ magis florebat. quamdiu igitur radix illa apospadum inter usurpata ij;
a Scythis loca senis est âusa osteiitare audaciam, (70) incommodum ferre | l|
fuit coacta civitas, sed erat dolor, ut videbatur, definitus: levatur e!iim | ||;
etiam damni pondus, siquis modum noverit malis esse constitutum. ita igi }|
tur dimensumTerat nostrum incommodum, (75) usquedum senio Scytha suc ά,
cumberet. verum postquam ad humum conversa est pulvis et ad domum se }ή
pulturae profecta est, qui terram occupavit ab ipsa est 9ccupatus. ac tum lù
rursus rediit ad agrestem vitam, (80) et feritatem induit excisi recens vir ' £iim
&ultum: recurrere enim novit, instär Euripi, in suum proprium alveum na
tura, quamvis quis illam ex vi contraria advérsus se ip$am fluere compellat. Ę
litte
(85) proinde quiham mihi sufficiat sermo aut vocis inténtio aut os decem lin
(II)
 BELLUM AVARICUM. 51
* _ _ ? .

δι' οὐ φράσαιμι τὸ δενόστοgov t&gt;ς,

τά τοῦ γέσοντος δvoxά9 extov èyyovov,
»w v. p. »w v »a a*
ij τὸν κεQαννόν, ή τὸν ἐμιμνχον σάλον,
* - - p.
90 φ γλῶσσα μèv 7tQÖo€στι ovyxexogg£vm
xai πνεῦμα πικρὸν και πεφvQμένος λόγος
xai χεῖσες εἰκή μηλαφάσαι τò $iqog
xui 9vuòς άττων εἰς άνάμνησιν μ£9ng;
zτοίον γάρ ἐgyov } quàôtàovtov zága,
95 πίοτιν δὲ ποίαν και λόyov xui τράγματος,
δ πάντα τgάττων σνμφεgόντως δεστάτης
παθήκεν η με9j«*v εἰς ύπεg9£o etc,
9%tov μαλάδαι τ}ν άσύνδετον φύσιν
αχέσει λογισμόν, δωgetύν άποσχεσει,
100 πει8οῖ τὰ πρῶτα xai λόγφ τά δεύτεgo ;
p. v a. > … / p.
τοίαν δέ γλώσσης οὐκ ἐxivnos λύgav
èx
a*
τῆς ἐαντοῦ μονσικῆς jgμοσμένην,
/ v a. v p.

j 7τείθεται μέν πολλάκις τὰ 9ngio,

7tQojvEtat òè xai τὸ δημόδες 9Q6ooc,
105 δ μvgiov τις εὐπορήσας 'Ogq&ov
oùx άν μαλάζοι * xaì yàg ègyωδέστεgov
άν9 QtoTov εῖςαι τοῦ μαλέαι 9ngta.
cr *o / - a - /

outoc
C a *
&vixu tm •xQioet
- v
τον χειρονος v / •o/ -

ö ßógßagog voÜς τήν κακήν vixrjv άχων

110 δ μέν γὰρ αὐτοῦ τάς μελανδείσας φQ£vuc
Égyων φιλ£z9gtov èxxωδαigetv j3iov,

97 arag*i8ev P 102 §αντφ codices et ed 103 r&] xai P

110 μαλανδείας codices et ed -

guarum, quo narrem ex peregrino semine monstrum, senis indomitum genus?

dicamné fúlmen aut animiatami procellam, (90) cui lingua est blaesa et ferox
spiritus, et mixtus sermo, et manus temere contrectantes gladium, et ani
mus exsultans recordatione ebrietatis? ecquod enim officium aut quae nu
nera, (95) quamque fidem et dicto et factó praestitam, omnia utiliter dis
$; desp6ta omisit aut neglexit, ut traheret moras, studens emollire foe
ifragam naturam vi rationis et domorum promissione, (100) persuasione
primùm, et deinde scripto? quam autem finguae non movit lyram, ex sua
musica scientia temperatam, quae persaepe süadet etiam feras demulcetque
etiam popularem audaciam, (105) quamTqui sexcentis instructus Orpheis
Jiequeat lenire: quippe est difficilius homines domare quam lenire feras.
interea vincebat måíigni iudicio barbarus iniquam victoriam reportans.
(110) nam ille quidem huius nigram mentem a fàctis criminosis purgare sa
 52 GEORGII PISIDAE

δ δ' αὐγε διττλοῖς Ai$io p ?yiveto.

?;tsì òè λοιπὸν ἀς άλώπη§ τοὺς δόλονς
άπήλ9;Ev èvδός τjv xaz)v άπιστίαν,
*»/*,- w •or c v > _ ^ a.
115 §to μέν ύμιν ύς πQός εἰgijvrjv 7i).doag,
•/ v cr a.
- v a.
άσω δέ λvvvóv άστε κλάμαι τήν μάχην,
v v v -» j; c. ~o /
xal 7tQÖg τό τεῖχος ήλθεν ύς εῖς συμβάσεις,
a. ~o m a. v a.
τεχναις ἐνόQxotg ovyxo).ivput τὸν δόλον,
v - v > a. / v /
zαι τφ μέν εὐτQÉtu0t0 τόδα καί μάχη,
120 juiv òè δόgω xui τgòς εῖgijvrjv λόγοι,
- c. - c -

μετῆλ9εν ήμάς, οὐχ ό ρέgßaQoc δόλος

-» » c > c - v c p.

άλλ' η κα3' ijuάς συγγενὸς ἄμμgtig.

όμως τά ττολλὰ τοῦ πά9ovg ovyjv£ov*
λντεῖν γὰρ οὐδε και λαλούμενον τάδος.
125 24λλ* εἰμι λοιπόν τgòς τὰ τῆς νεωτεgas
μάχης τgάπαια, και πάλιν δὲ συμμάχου
τῆς σῆς πQooevzijg èztogoùvreg oi λόγοι,
άς τgòg ovvij9n xai φιλεύδιον τόgov,
*o/ v v v - c a.
άyovot 7tgòς σέ τ}ν λαλούσαν δλzάδα,
3; -»

130 ó 7τάντα τgóττων άστε μ) στεῖgóv ποτε

^pvzjv παg&λ9£iv, άλλὰ σπείσων άεί,
xai τεχνοποιῶν τφ σεδ xα9* ju&gt;v,
xai ταQ98v&έων, και πλέον μήτης μόνων*
μάλιστα yàg vöv 7τάντας δόίνεις μόνος,
135 xaì rào à σοι γῆ σχιαgyανοῦται και πόλις,
ταύτης δ' ἐμὸν ἐκ 9 soî geotoguévrjg.
χαῖσε στQατηγè πQαxtuxijg àyQvZvviag*
131 8íggst?

tagebat: at hic contra duplex Aethiops fiebat. ubi vero tandem, veluti
vulpes dolos penitus induit, adscivitque malam fidem, (115) extra quidem
vultu quasi ad pacem composito, intus autem furens, ut belli $olos abscoii
deret, ad moefiia accessit veluti ad firmanda foedera, clam edito iuramento
$e celanda fallacia. quippe illi erant in promptu armâ et bellum, (120) 397
bis contra dona et pacifiëî sermones. oppres$it nos non barbarorum dolus,
sed quod nobis erât insitum peccatum. `verum, ut plurimum, praestat,ta
cere mala: nam est molesta etiam malorum recordatió. (125) age vero iam
progredior ad recentis belli tropaea. rursus ex commilitante tua prece ube
ires facti mei sermones tanquaiì ad consuetum et tranquillum porfum , ad te
c9mgellunt eloquii navigiuim. (130) o praestans omnia, ut qui nunquàm
$terilem animam linquis, sed fecundas iiigiter, et filios procreás deo quoti
die, et virgo perstahs fis mater fecundiór. nunc enim vere omnes tu solus
Parturis, (135) et omnis a te terra et urbs fasciis involvitur, hac una urbe ;
Per te a deo servata. salve, dux in agendis efficax excubiis: tu enim stans

i
 BELLUM AVARICUM. 53

αὐ μέν γάρ ἐστὸς ἐ§ §toiuov xtgöiag

μηδέν λαλῶν ἐφασίες, ή δὲ α) στάσις
140 πτύσις xατ' ἐχθρόν εὐ9£aog èyivsto.
zαῖσε στQατηγὸ τῶν ἐνόπλτον δαzgótov,
- p. v ^ v. /
τῶν πvgπολούντων τδ 9 Qασος τὸ 3ágßagov •
όσον γὰρ άπλοῖς τάς άοάς τῶν όμμάτων,
τοσούτον εῖgyεις τάς όοὰς τῶν αἰμάτων.
145 ögöv yàg juóv τοὺς άκαν9óôetc άπονς
£z τῆς άxúg7iov τῶν κακῶν καxovQyiag
7tgòg xαῖσιν ίδη και φ9ogάν ύττειyμένονς,
/ V ^» v c v cr c /

q.94v&tg τὸ ττίρ μέν ἀς πgός ύλην ίμμένον,

v _ . W2 * v k. a. v v /

7τgòς δ' αὐ τά δένδρα τ)ν τομῖν τεθειμένον,

150 τηγάς
rijyog δ£ σύν ἐςανοιζαςς ομμ
τῶν σω
08 των όμμάτων
^/ v / v / v a.
άgδεις τὰ χέgo α και δgoοίζεις τῶν φλέγα.
xai τάς άxάρτονς xagδίας μετειgyέσω
v ~o -» *»• -y ^ •- a'

zαQ7τοὺς ἐνεγκεῖν ἐ§ ἐπομßQiag §évrjg.

jδεις γάg, jòεις, ἀς yetogyöv τὰς q gêvac,
155 ἀς οὐκ ἐνεστιν ἐμφogijoov xagδίαν,
εἰ μῦ, κα9αg9j 7iQtjvov άμπέλον δίκην,
&τειτα πvxvòv èxz&ot τὸ δάxgvov,
oῦτω τε λοιττόν èyxa).oi τοὺς δμφακας.
v. > w a. -» .a V *» /

7ιλῦν οὐδὲ ταύτης ἐντελὺς άxagztio,

160 £ως ό βλαστός 7rgooÂαρῶν τὸν ήλιον,
v v n v c •» •» o a

xai μηδέν ἀμὸν εὐge9jj τῆς άμπέλov.

δίμᾶς δε τῆς σῆς πίστεως j 9egμότης,
154 jöev y&Q ed 155 εὐφοgijgau? 158 ἐκκαλο?? an £x
Ê?
Âαβη?
i59 vcrútaug P ibid. immo εὐκαατία. 160 πQoa
-

contra ex intrepido corde, ore obmutescens, loquebaris: tua vero statio

(140) clades in hostes repente facta est. salve, dux armatis militans lacri
mis, quae barbaricam frangunt audaciam : quo enim magis dilatas fluxus
oculorüm, eo magis coërces fluxus sanguinüm. (145) nam videns nostri
cordis sentes sordidas ob infructiferam peccatorum nequitiam ad corruptio
nem combustionemque adactas, ignem praevertis iam ad silvam accensum,
et yelut ad arbores succisos positüm : (150) fontibus vero tuorum adaperti
oculorum, quod aridum est irrigas, et irforas flammam. . atque ita fecisti,
ut infructiféra corda fructus efférrent vi peregrinae pluviae. optime enim
nosti, tanquam mentium agricola, (155) quemádmodùm nil valeat cor pro
$ucere, ni$i mundetur prius instar vitis : tufi largas effundat lacrimas, atque
ita tandem emittat racémos. at vitis interea prorsus sterilis manet, (160) us
que dum germen susceperit solem, nihilqúe crudi remanserit in vite. nos
54 GEORGII PISIDAE
xai τgìv yev£σθαι τοὺς συνήσεις άμφακας,
xognoûc èv&yx&iv ögluovc jváyxaoe.
165 Θελω δε τούτων τάς άφορμὰς τῶν λόγων
úς τὴν ἐναγχος iovogjogi σοι μάχην.
άλλ' ἐς èva*λον τοῦ φόβον σνστέλλομαι,
xai μήδὲν εἰπεῖν ἀς 9£λω βιάζομαι.
öμως ό ττάντων εῖxovoyQdqoc λόγος
170 xai ταῦτα μέτροις τεχνικοῖς συνασμόσοι,
ôc 7tavtòς ἐgyov 7tQaxttxòς καλλιγgάφος.
“H μέν άλη σφέονσα τῶν ἐναντιων
?7j).98v juiv, ός άμετgω κύματα,
τ}ν γάμμον ἐκπτύσασι τῖν τόν 3aQßágων.
175 tò yàg xaxòv φύσημα τῆς Θαάκης άλης
χειμῶνα ττολλῶν ἐx v£φῶν συνηγμένον
ijyetgev juiv £§ άνάγκης ἐν 9£geu*
èa£ì δε λοιπῦν πλησίον τῆς δλxάδος -

τῆς σῆς προήλ9&v ij ίεσις τοῦ πνεύματος

180 xui τανταχοῦ κίνδυνος ην ίστημένος
(πᾶν γὰρ τὸ κύκλον τοῦ σκάφονς ἐράπτετ0),
aότὸς ταgωστάς τοῖς ἐπιπλωταῖς όλοις.
άνω τε ποιόν ἐxvevóς τὸν αύχενα,
ztöov 7taQijv£tg έστε τῆς άμαρτίας
185 ùzgnotov övva u) tugáxeiv τῶν στόλον,
&λλ' ἐκβαλεῖν ἐκαστον ἐκ τῆς καgδῖας
τὰ τῶν πεgittóv Φogτίων βαθήματα,
174 ἐκπτύονσα ed 176 συνημμ£vov ed 180 figrvpévog P
181 xvxAq) ? 182 παqus&g codices et ed

autem tuae fidei fervor, priusquam etiam sueti pullularent omphaces: fur
ctus efferre maturos coëgit. (165) equidem velimi rerum huiusmodi ration*,
aeque ac peractum nupèr de$cribére bellum; sed recenti adhuc horrore de
ut vellem, animus deficit. quarumcum'7
attamen inodulis;
que rerúmetpictor
terreor, ad dicendüm,
sermo (170) haec etiam industriis concinnabit ut

rerum omnium scriptor peritus. horrida quidem ingruens inimicorum tem

pestas nos super ihcubuit, velut unda immiensa, erúctans barbarorum, §°
ìam. (175) halignus eniiâ ventus ab universaThracia ex multis nubibu*
conflatâm hiememin nos violenter concitavit aestatis tempore. ubi yero taTT
dem in erat
navim propius tuam irrupit venti violentia, (180) atque undique P°T
ratum periculum (totus enim ambitus navis iam mergebatur), tu statim
adstans adiiavigantibus omnibus, sursumque extollens alacriter caput, om'°*
hortabaris ne $iquis ob peccata (185) èsset incommodus, retaflaret cla$
sem, sed unusquisque à corde `proiiceret supervacanei ponderis sar**
 BELLUM AVARICUM. 55

μὴ πως κατύστασθεβτα τά 9 slg ßäge,

á xooutx) vaύς έημιύοη τὸν Aiov.
190 xai ταῦτα πράττων εἰς άmvovg äußgac
(xai πάσα γάρ νύ$ Égyov sjyey $iuègac)*
aövog τοσούτον iyguouévov vἐφος
sic vjv xat' aùτοῦ συνταιρ}ν ίποστρεφεις.
oùx ijv yàg άπλή, και povijgnc jj μάχη,
195 άλλ* εἰς πολvoyebet; ts xai 7τολνπλόxovg
60χάς άπεσκίρτησε ovu7t€qºvguévm.
sgggos %0 Oüvv@ xaì >x£9nc τφ BovXyâgq
αδός τε Μήδος ονμφρονήσας τά Σχέ9m,
%oooóv άοντες και τόπων μεgtouato,
200 xαι χωgig övteg xai Auaxgàv ovvmuu£vot,
aiav xa9' juôv àvrsxivrjoav μάχην,
xai τύν ἐαντόν ij§iovv άπιστίαν
s/ > c -* a ~o e*

άχειν κα3° judjv 7tiottv ijxgvßωμενην.

άσεν μὲν οῦν ἐ3gσάεν # >xv%τgoqoc
205 oxάλλα σφοδρός ἐσασα, τ#ς δὲ IIegσίδος
£xei&ev j Xégvßöuc άντήχει μ£ya.
p. v p. o / c. p.
tuê00ς δὲ τούτων οὐ
c ^w p. ~o a_»
7τλανήτης , ἀς πάλαι,
3; a

ὸ τῶν δόλων ἐκεῖνος ίν βονληφόρος,

άλλ' αὐτὸς ἐλxtov άπλανῆ τὴν *Og9iav
210 και λευκὸ τείνων τὸν λoyouty iotto,
tfi xoouay(oyj ovvötétà suc δλxάδa.
xai ταῦτα μέν δὴ πρὸς τὰ τῆς 9a%αττίας
δομῆς, τά σεῖα δεικνύειν τεχνάοματα*
$ael óè λοιπόν, άσπερ οί μί9οι πάλαι
%'e deturbata gravi dei iudicio mundialis navis subiret vitae periculum.
(190) hisce 999upatus per integros insomnes dies (tota enim nocté Qperiya
gabas diei) solu§ tam èfferatuì turbinem in tuam propriam convertis sollici
tudinem. non enim unum erat simplexque bellum, (195) sed in multum di
Y°**°* et yarie commixtas gentes iäte diffusum ac promiscuum. nam Sthla
'*,$'m fiunno, Scytha öum Bulgaro, necnon áíÜMëdûs conspirans cum
§¢ytha, linguas habéntes singuli et regiones divisas, (200) longe inter se
sissiti et aTlonge uniii, iïïoîÉ moverunt bellum ; suamque ipso
5"'" Volebant infidelitatém haberi a nobis iòóôíí perspectissimae. hinc
¥ur aestuabat Scytharum altrix (205) Scylla yehemienter furens, et Per
sidis inde Charybdis obstrepebat valide. hos inter autem medius non per
°"*"*» ut iamdiu, fraudufi stabat ille consiliariis.Tiù vero alliciens'non
°'*°"tem Orthiam, (210) et candida extenderis cogitationum vela, praeter
%yigasti cum mufidiferâ navi. atque haec quidem ita gesta contra marini
°°** Vim divinum portendunt ingehium.Tcuin iam igitùr, ut veteres fabu
Georg. Pisid. 7
56 - GEORGII PISIDAE

215 τοῦς γηγενεῖς πλάττονσι τοὺς μενδοστάgovg,

- -• c v a > a

τῆς γῆς ό πv9μην βααρέgovg άνέπλασε,

xui 7tQÖg τά τείχη τῆς quÃ0§évov πύλης
/ - cr <; p. -

7τλη97] 7tQ00j.98v, ἀσπεQ ijv εἰκασμένα,

ôzτῶ σννα9 Qviiovvo uvQtaQziag,
220 παQijv δέ σάλτιy§ zαῦ βέλη κοῖ φάοyανα,
- w - v , a a.

7τύg xαι χελῶναι και διάττοντες λ£9ot

vö9tov τε πῦgyων μηχαναι και σνν9£o£tg,
- •;
zαι πάσιν ίν άπιστος j σωτήgia,
cr > c - > v <; ¬ a.

όσον παg* juiv , αὐτὸς εὐχες ἐλπίδα

ajutov τ}ν
qiyyovoav juóv
225 σφίγγονσαν την επι σφαίοας τύynv
ἐχύ σφαιgως τνχην.
*Eyò òè ταῦτα συγκαλύψαι σοι 9£.(ov
(0ûz ìyvöovv yàg ög λαόεῖν xaì vóv %etg)
otyάν ἐμελλον' άλλ* ά νοῦς ìgv9gio,
zλάμαι τοσούτοις εἰσοgόν συνειδότας.
-» • • o / w v -o a

230 oîxoöv άνάoyov* òvoyégèς γάρ εἰκότως

xoivjv xa).* pat xuì λαθεῖν άτοιμίαν.
- -

εῖχες γάς, εὐχες σνμφQovoîoav παρθένον,

5j oot τά μέλλον τοῦ σκοποῦ τgoῖστόget.
a. p. -o- »a *»/

ταύτην σνναστέονσαν ἐ3 É9ovg ἐχων

235 άvτεστQατήγεις ἐς άύλον zαgδίας
τοῖς άντιτεχνοις τόν άγύντον όgyάνοις.
τόςον γάg είχες τοῦ θεοῦ τ)ν ἐλπίδα
τομότεgov τgêzovoav άστQαπῆς τάχους,
7rvgyovg òè πίστιν και βέλη τά δάxgvo.
- - a.

240 xαι πῦρ τό πνεύμα* xαι χελῶνας εῖgyάσω

224 ögaov P

lae (215) terra genitos fingunt filios mendacii, rursus ex ing tellus produ
xisset bárbaros, `et ad murös hospitalis portae maxima accessisset,turb?; ut
esse diceres octo simul collectas myriarchias, (220) erat videre tubas et tela
et gladios, ignem testudinesque et iaculatorio$ lapides, et falsarum turriUT
maêhinas nobis inerat,ac(225)
et cómpagines;
tibi spes pro täntaquod firmoomnibus
iam erat staret pede desperatio,
salutisnostra quam'*
fortuna. at

que fiaec ego, tua gratiâ çelare cupidus (sciebam enim te velle etiam n"''°
éa latere)
alios conscios. igitur sed
taóturus:
'érám(230) meiis erubuit
da veniam. ea suffurari
est enim quQrum
certe difficile omnium es*°
videt eva
dere et fallere sagacitatem. habuisti enim, habuisti conspirantem virgin°'''*'
Quae tibi quod érat futurum praemonstrabat. hanc tecüm habens de moFe
belli, sociaiii (235) ex tuo pugnasti non terreno corde cum instrumentis us
similibus artis bellicae. tibi éhim erat pro telo in deum fiducia, citius 9"£
rens fulgure veloci; pro turri fides, pro iaculis lacrimae, (240) pro ig"°
 BELLUM AVARICUM. - 57

yövv TQoxXivag xaì xa9eig tòv αύχενα

xui τοὺς στεναγμούς άντιπέμπων ἀς λ{9ovc
τοὺς πεταοπομποῦς ἐστgeqec tóv ßagßágon.
IKαι ταῦτα μέν δη μικQόν ίστεgov t&λιν.
245 είχε κατ' ἐχ9gόν ἐμφανέστερον πάgac.
oῦ μῖν παρεῖδεν j τομωτάτη φύσις
άπόν παρεῖναι τοῖς τόνοις δ δεστάτης,
»^ a o _ n ~ -y v 3; - a'

αλλ' εἰς τοσούτον èyyèc Ìjv τόν qgovtf6tov

όσον μεταζέ τόν τόπων άφίοτατο.
250 j)n yàg είχε τgsig ètóv tegtögόμονς
xatgovQavyóv τῆς άθεσμον ITegotòος
èxδούς τε τῶν νοῦν εἰς άμηχάνονς τόνονς*
δν ούτε χειμῶν κανστιχ)ν ἐχων ἐσιν
άτεισε δοῦναι τοῖς άγόσιν άgyiav,
<; -

255 oùò* αὐγε μητgòς ἐςενεύgωσε πά90ς

μιxgàv 7τα9ασχεῖν τοῦ zgóvov 7tQ09 eo utav*
D • o o. • > v *»/ /

oùò* άντανεῖλεν αὐτὸν ἐμφντος βία

•- -

τέκνων τοσούτων, οὐδὲ στόματος μάχη

xovqtopuòν εὐgeîv ά3ιοῦσα τῶν πόνων.
260 άλλ* άναπαύστως ἐν μέσφ τῶν θααβάgtov,
c -o » a » c a

djg eig άκἄν9ρας ἐμπεπλεγμένον άδδον,

v w • c • v -• a.
xai 7tQiv δι* juög IIsQotxijv xtvóv μάχην,
a. D c • v <; a.
-

7τάλιν δι' ίμάς φvyux)ν είχε μάχην*

xai ταῖς ἐπ' άμφιο 7rgoogoÂαῖς ἐσφιyμένος,
265 άφεῖς τόν èyyûc , & ye τῶν μακgὰν πόνον. c ~
~o • - ^- - . a

syrios, quas tr qoggor geuuator

ύπεζανήπτεν, οῖα πύg άναγκάσας
spiritus; testudines vero fecisti inclinans genua et deprimens cervicem; su
$piria vero einittens, veluti fundas, saxa iäcientes barbaros evertisti. atque
haec quidem non multo post iterum, (245) quid in hostes possint, clarius
comprobatum exitu. at fion sane neglexit acerrimo suo ingenio vel absens
adesse laboribus despota. sed tantum prope aderat sollicitis rebus, quan
tum interyallo aberat a locis. (250) iam enim trium annorum circulum c9m
pleverat in militando contra nefandam Persidem, in id incumbens invicta
animi contentione. illum neque hiems urentem ferens spiritum suasit unquam
ut cessaret a praeliis, (255) nec matris unquam fregit desiderium, ut citius
praestituto die rediret. ` non illum dimovit insita vis amoris erga tales filios,
íá, neque corporis conflictatio levamen dare consulens labgribus. .(260) sed
medios intér requiescens barbaros, veluti rosa circumimplexa spinis, qui iam
ię pro nobis Persicum moverat bellum, alterum pro nobis spiritu gessit bellum,
et duplici utrinque constrictus periculo (265) praesens dimisit, curam ha
dig* buit de remoto. exinde suis ille missis litteris nos succendit, ut ignis, qui
58 GEORGII PISIDAE

êgyoυσαν ύλην ἐκπvgoûα9αι πρὸς φλέγα,

πvxvóς κελεύων άσφαλεἰς μέν τάς βάσεις
270 τάς πρὸς τὸ τεῖχος εὐτgeniteuv, ός ἐδει,
xvfjtiv δε πῦgyων ἐκφοgάς άπαιδgiovc,
ggayuoός τε ποιεῖν, και πεπη/u£vovc πάλονς
προσαντιράλλειν, xai πλεκειν τεῖχος v£ov,
τολλάς τε ποιεῖν το$οτόν τε xαι λύων
275 ταχνόgouovo ac μηχανὰς και συνδέσεις,
xui τὰς ἐνδπλονς εὐτgenijetv άλxέδας,
άς καί τgò ττολλοῦ σvyxgovöv oùx ju£λει.
où yàg TtgöotoTtov μη 9£λων ἰδεῖν μάχης,
êtoiuov είχεν ἐζ άνάγκης τῖν μάχnv,
280 στgatoÜ τε πλῆθος ἐατάστειλε φάσας,
xai τῆς κατ* αὐτόν άσφαλείας ημέλει,
μόνην voμίζων άσφαλή σωτηQiav,
εῖτες τὸ κοινὸν εὐge$ij gegtoouévov*
oyεδόν τε πάσας τάς ἐαντοῦ Φgovτίδας
285 εἰς τάς δι' ίμάς άντανήget qgovvóας,
xlvövvov öoTteg yvytxòv δοκόν ἐχειν,
εἰ μῖ δι' ίμάς πάντα κίνδυνον ττά9;ot.
oῦτως ἐκαστα και κελεύων και ygdq%ov
τgoῖστόgeι μέν τφ λόγφ τά τgάγματα,
290 ἐζωygάφει δέ μὴ παgῶν τὰ τῆς μάχης,
τέττων στρατηγόν μηχανονgyóv èyygάφως
τῆ τῶν λογισμῶν τεχνική λεττovQyig.
Oύ μῖν παρημελεῖτο τά προστάγματα,
274 atloxgg P 281 gjröv?

cogitariè ligna statim flammam concipere: non semel mandans ut as£ensus

securi (270) ad moenia adparentur, sicuti est necesse, turresque aedificen
tur exportahdae, et valla^fiant, et compacti pafi contra sistantur .£$ '""T
niatur murus novus. multae vero fiant ad rotanda tela et saxa (375) ver
satiles machinae molesque, armataeque aptentur, naves, guas ille iamdiu
expediri curaverat. faöiem quippe fion volens videre belli praesentgm ha
buit belli necessitatem. (280) ét militum copiam misit opportune, de sua
ipsius securitate non multum?;ollicitus, unam ratus esse certam salutem : *'
rerum summa nihil detrimenti pateretur, et omnes fere suas sollicitudines
(235) in unam nostrum sollicitúdinem converteret. periculum quã$i animae
iudicans habere, nisi pro nobis omne subeat perículum. sic ille sing'T
latim omnia mafidans et scribens sermone quidém praemonstrabat 9Pe**
(290) depingebat autem, quamvis absens, rés bellicâs, disponens, 'iu'P°;
rans, machinas praescriberis mira ingenii $ubtilitate et peritia. neque P**"'
 *

BELLUM AVARICUM. 59

άλλ' ην τό ygduuo 7tQÖyug 7t€7tAngtouévov,

295 πάντων τg0%utoc xai πολιτύν xui §£vtov,
xai τῶν ἐν άρχαῖς και μεγίσταις ά$tauc,
άποδgauövvtov τοὺς ἐxovoiovg ττάνονς.
όει γάρ, οίμαι, τὸν τοσούτον δεστάτην
άχειν τοσούτονς εἰς άνάγκην oix£τας,
800 0? τάς κελεύσεις τῶν σοφῶν ßovÃενμάτων
μάδοντες ἐgyα τοὺς λόγονς ἐδεἰxvvov.
• Oijttog άειχένητος όν δ δεστότης
τέχει λογισμόν και φθενόν άπληστί;
τόggto9ev èyyύς τῆ πόλει παgio τατο,
305 xui ταῖς μεgluvuuc tavvazoù ovvfjv μόνος,
úς εἰς λογισμός άντι πάντων άgx£αας.
όμως τά πλή9ος τῶν πόνων σον, δέσποτα,
εἰς καιgòv juiv εύετον τηθητ£ον,
èv ά παρούσης τῆς γαλήνης ἐν μάσφ
810 εὐxutgog ö 7tAoûc vijg äßöooov τῶν λόγων.
*Et*ì òè qguxtòv j 7teglo τασις φόρον
είχε βλεπονσα τῆς μάχης τὰ κῦματα,
όο§ε τοῖς άρχονσι τοῖς δτηκόοις
xai τά μαyiovQ(p vóv èvérâtov ταγμάτων
315 (άει yàg άμῖν εἰς τό πᾶν ovvmuuévov
τὰ κοινὰ σὺν σοι τῶν πόνων ἐραστασαν,
xa9'ju£Qav tQ%ovtec öc óòoaógo,
xaì ovutogάντες τῆ πολνπλόκφ μάχη
do
.•
298 rogoúvoy P.

facta sunt mandata: sed quod fuit scriptum, impletum est opere, (293) omni
bus alacriter cum civibus tum exteris, necnon iis qui prima et maxima 9bi
bant munera, accurrentibus ad labores ultroneos. oportebat enim , 9pinor,
talem dominüm tales habere in necessitate famulos, (300) qui sapientum
consiliorum mandatis vix cognitis, iussa factis coumprobarent. sic. irrequ!°T
tum se gerens despota coiisilii promptitudine mefitisque immensitate Yel ?
longe prope ad urbem stabat; (305) et sua providentia ubicunque aderat
solus, tanquam una cogitatio sufficiens pro omnibus. ceterum tu9rum copia
laborüm, despota, ad tempus est mihi accommodatius reservanda, quando
pace adparente in medium (310) fiet secunda navigatio per mare eloquen:
tiae. cùm igitur horrendus undique timor instaret rébus ób praesentes belli
fluctus, visüim est ducibus inferióribus necnon magistro armâtorum ordinum
(315) (semper enim tibi illi ad omnia coniuncti coiiimunes tecum labores fe
rebaiit,`quotidie simul currentes tanquam comites, unaque adstantes multi
60 GEORGII PISIDAE

άπλοις λογισμόν, τακτικαῖς άyQv7iviatg,

p. - - w - *) *- *»/
320 xaivotyε ταῦτα μί τονοῦντες ἐ3 É9;ovg,
άπεg2 μάλιστα
_?
τοὺς τόνους ποιεῖ πόνονς
v - _ -) a. D - - p.
zιαQ* oig τύ μοχ9;εῖν εἰς μάχην οὐ γίνεται) —
cr *o/ q. 4 cr v. v a.
δμως ἐδο§εν ἀστε πQός τοὺς βαQßógovg
άνδgως σταλήναι παντὸς ἐgyov xai λόyov
325 πολλῖν άποστάίοντας εὐααμοστίαν,
7tQogayye/.oùvvog άοτε λύσαι τῖν μάχην
7t€Qag τε κοινόν σνντε9ijvat qgovviôov.
v
Toùvtov ταρ' ίμίν τακτικός κινονμένων,
v a. v / a.
τὸ IIsQotxòv qgόαγμα σὺν δόλφ πάλιν
380 στέλλονσι κλεπτάς τῆς 9a).doorjg àyyéÀovg,
σπεῦδοντας ἀστεg jzovmuévov §iqος
9jyειν καδ' ίμόν τò §ίφος τό βάgßaQov.
èztei δè σννδgσμόντες ἐς άόπλίας
èx*i98v ό9;εν oi αταλ£ντες άγγελοι
335 εἰς ?y μέgog ovvij.9ov èx τόπων δύο,
δ βάg;$agog μέν, ἀς όμοὐ δεδεγμένος
ag&ogstg τοσούτονς και τgòς δyzov jguévog,
-» •o/ -* . w /«- /
ovyjp&v άμφιο* τοῦτο δέ όόςης χάguv,
τὸ δ' αὐγε πλεῖστον ἐκφορεῖν ίμάς σέλων.
340 ö IIegσικός yàg §§ανήττεν οίκ&της - - - p.

τὸν 9 vuόν, ός τύg èz Zivgός, τοῦ βαgßágov,

xai χιλίονς μέν ovuu¢zovg ötéαχετο,
ίμᾶς δέ δεινοῖς ἐδεφαύλιαε λόγοις,
ovv&ovg&q& τε συλλαβόν τφ βαQßêg(9
344 ovv&sQεφs codices et ed
É bello armis consiliorum et militaribus vigiliis; (320) nec tamen fracti
aboris assiduitate quae maxime facit ut laborés siiitiis labores, quibus o?.
durescere in bello nón obtigit) aeque visum est omnibus ut ad barbaros viri
mitterentur praestantes offeré, et' sermone, (325) qui multam effundentés
ore suavitatém nuntium áfferrent de bello' dissolvefido et fine imponendo
communibus
contra (330) curis.
mittunthis rite apud
furtivos per nos
maredeliberatis
nuntios inPersae feroces
id intentos ut fraudulenter
acutum fer—
¥um in nos acuerent, ferrum barbaricum. iam vero concurrentes ex occulto
hing et inde
barbarus missi muìtii
quidem, (335)
eo quod in excepisset
simul unam partemtalesconvenerunt
legatos, inexsuperbiam
locis duobus.
ela
tu§, coniunxit utrósque^ostentationis causa, tum quia nos magis exterrere
yellet. (340) Persicus enim incendit servus animum, velut ignis ignem],
barbari, siquidem mille auxiliatores obtulit. mos vero horrendis contempsit
dictis, inque nos contorsit syllabis barbaricis (345) voces armatas et pun
 BELLUM AVARICUM. 61

345 yvóuuc èvδηλονς και τεθηyμένονς λόyovg.

τούτοις άπαχόεῖς τοῖς λόγοις ἐτ£g7t£to
ὸ τῶν Σκν9{öv τέθαννος, ό τQt%τη βλάβη.
cr c. / Id. w a.
Oμως ό ττάντων άσφαλός άνyootóvrjg
> w
-* v v 2 -o
xal τούτον αὐτῶν τῶν σκοπόν τωg* ÉÀt{δας
850 εἰς τῖν κατ' αὐτοῦ σνμφοgάν άντιστgêpsi.
δ£ov yàg aùtòv ovyxo/.wpav τὸν δόλον
a- / v. / jo a.

otyjj τε κgùìpat τοὺς λα9Övtwg àyyéÀovg,

ποιεῖ τὸ xgv7ττὸν ἐμφανὲς, και γίνεται
σύμρονλος ἐχ9 Qός και κατήyoQog qtÂog.
355 Ętè yàg jÃ9ov oi καλῶς ἐσταλμ€νοι,
άμήχανον μέν τόν τgòς εῖgrjvrjv λόγον
qijoavtsg slvai τόν σκοπόν τοῦ βαQßágov,
tòv\ ITeQovxòv
/
òè μ) διαδgάσαι δόλον,
v - p. C ra /
- qvâττεται μέν τῆς σαλασσης j %go.
360 τάς εἰσόδονς κλείσασα ταῖς διε§όδοις,
άλίσκεται δὲ συντόμως τὰ κλάμματα,
zαῖ vvxvòς ἐgyov φός άνάσχεν ἰμégag.
xoivòv yàg είχον πάν9og §§ àvòς τQόπον
τδ IIεgouxóv τε και τò ßógβαQov yévog,
365. τοὺς άνταμοιβοῦς τgogòoxόντες άγγελονς.
'Ev&ì òè λοιπόν της μάχης j xvgio,
w v / - v /

7tQÖg vjv xQiotv ovyj.88 tìjv 986yQαφον,

7tóÀtv σὸ κέμνεις* οὐ γάρ άσκόπως φ9άσας
xωτεστάσης.
vijg xotvóvrjtog èvvoÂ&àg
370 λαρῶν δè 9υττον τὸν συνηγοgov λόγον,
v.

356 an τόν — Àóyov ? * •

gentia convicia. hisce illectus sermonibus delectabatur Scytharum tyrannus,

prima labes. at vero, qui res omnes recta lance ponderat, hoc ip$um cqn
silium praeter spem (356) in illius calamitatem cónvertit. op9rtebat enim,
ut ille `celaret dolos, tacensque absconderet clam missos nufitios. sed oc
cultum facit manifestum ; unde fit consiliarius hostis et accusator amicus.
(355) postquam enim rédiere bene missi nuntii, ut nullo pacto ageretur de
pace, ùixerunt esse mentem barbari, ac Persarum detectam esse fraudem.
tum quidem custoditur maris ostium, (360) vetans ne pateret egressis jn
troitus. deprehenduntur vero statimi fraudes, et noctis opus patefecit lux
diei. aequé enim erat sollicitum ex una causâ Persarumque et barbafgrum
genus (365) in mutuis exspectandis nuntiis. postquam verô tandem belli d9
Jmina ad seiitentiam convenit caelitus scriptami, tu rursus allaboras: non enim
improvido consilio rerum summam adsidehs gubernasti. (370) statimque ac
 62 GEORGII PISIDAE

xai τρός τό τεῖχος ἐκόgauóν τὸ τῆς δέκης,

yQαφήν κατ' αὐτῶν άσφαλῶς προεδέ9ov
τὸ φρικτόν είδος τῆς ygaqijc vijc áygάφον.
ταύτην τις, οίμαι, την διάγνωσιν ἐλάτων
p. a v v c. a* *

375 φήσει δόλφ σε τὸν xgtty vφαQπασαι •

δείας yàg αὐτῶν τοῖς ἐναντίοις άλοις
άντιπρόσωπον ἐςανάστησας φόρον,
xal τῶν ἐλεγχων μηδέτω 7ταQηγμένων
xopuvevtòς αὐτοῖς ì òixm xo9totato.
880 ác siye σοι y£votto τοῦ καλοῦ δόλον.
xQivag yàg èv oot, xai διαγνούς τ}ν φύσιν,
άς μητgòς οὐδὲν παιδ ovu7t0.9£ovegov,
τήν τοῦ δικαστοῦ μητέgo, 7rgoonyáyov
oixr(? δεήσει δαxgύοις άσιτία,
- • p.

385 xai tí ööost όε τῶν δεόντων χοημάτων.

èxei3€v ëv$εν πολλὰ δούς κα} oxoQTtio ας,
zτεέθεις ἐκείμην 7tQÖvov* j δὲ συντόμως
πείσει τὸ τ£xvov, xai oysóòv 7tgò τῆς δίκης
vixöoav juiv è$eqúvnos xgtoiv.
890 'Ouoc èftetô voig àyGo, ti;c u&ync
70ooavvttefveiv j3iovv oi βάgßagot,
zvgóς μέν ἐgyov άφρόνως ἐyiveto
πός ό παὸ τείχονς όραίσμένος τόπος,
â pλό§ óè xatvigovot, ròv xatvòv ίόφον
395 ἐκ τῆς δμίχλης τῆς §£vrjg £«g£ritero.
τοῖς δ' αὐ;e II£go auc £ovgστενμένοις πεgav,
c. v > c • Ya- <; c. /

dis δ κα9' jujv Égyov είχεν η μάχη,

$ept9 patrono verbo, et muro ascenso, ubi agebatur actio, picturam in ipsos
firiniter obiecisti, térribiiëïíïí, speciem picturae non pictae. hanc quis,
opinor, iudicatiofiem spectans (375) dicat te dolo iudicem subornasse, ubi
enim ipsum palam hostibus ostendisti, talem excitasti timorem ut faciem
averterent. et argumentis nondum productis scite est in ipsos multa cousti
"'*• „(380) quamTbene tibi cessit'iaudabiie Gommentümü ex te enim iudi
cans dignosçerisque maturam, ut mihi matre sit filio indulgentius, iudicis ma
$rem allexisti affectu, prece, lacrimis, ieiunio (385), et effusa divitiarum
largitione: hinc et inde ènim multis dati$ et erogatis, illam suades primum;
$t illa statim suadet filiî,Téí prope ante iudicium victricem pro nobis
prgnuntiavit sententiam. (390) verùm cum tamen ad pugnae certamina se
obiicere barbari contenderent, multum quidem stulte fiebat incendium, ita
“ omnis ante murum i6cii$ €$$€t conspicuus. flamma vero excitans fumi
3°"°* nebulas (395) immensam inter caliginem abscondebatur. at Persis
in adverso littòré êáú bellum, quod iam contra nos iniretur pugna,
 ^ BELLUM AVARICUM. 63

zîgv§ δ καπνὸς τοῦ σκότονς ἐyiveto.

or •

ÉQtog yàg jv τις τοῖς ἐπ' άμφω ßagßêgotg,

400 oùy öovtc öriâa ovvtoputjvsgov λάβοι,
άλλ* άς τgoqλέει τοὺς άναιτίονς λ£9ovg.
xai ταῦτα μέν δὴ τοῦτον είχε τὸν τgόπον.
íjòm òè Àouztóv ovyxgovoùvveg t*v μάχην
oi ßêg;$agot μέν τοῦ δικαστοῦ τοῦς τόπονς
405 xαι τοῦ στgστηγοῦ τῆ'άτg£vtov παg9£vov
^ <; c v w > p.
Aωβόντες είχον ύσανεῖ τάς άσπίδας,
v v >o i» - -• c a

xai τοὺς παρ* αὐτόν δvoοεβός όρguo uévovg

άχειν ovvsgyoùc $ic áváyxrjv j3iovv.
ΣΘΑάβων τε πλη9m BovÀydgouc uεμιγμένα
410 δ βάρβαρος voÜς ἐμβαλόν ταῖς άλκάσι
a. v <s • a. a.
(yÂùyας yàg Eizev èoxvqtouévœ oxóq^j)
άμιζε τῆ γῆ τῆς 9αλάττης τῖν μάχην.
1. -»

IKάμοι δέ μέις συνεπήλ98 xαι μάχη*

xai πανταχοῦ μοι τοῦ σκοποῦ πεφναμέvov
415 και ovyx}.ovoùvvog τοὺς λόγονς ός εἰς μάχην,
vt agότον εὐτῶν δεύτεgov άπάg§ομαι ;
'4λλος μέν ούν άτιττεν ἐκ διττῆς λί9;ov
λαρόν κατ' αὐτὸ τjv ßoÅjv xai τὸν τάφον*
άλλοςς σε σύννovg
δε σvvv ooÂα
ο 7tQoo aa/.α τά σνμμ
λῶνν τφ άχω
σνμμαχφ,
420 8λη9εῖς άνωσεν ἐς άδῆλον το§ότον,
τὸ πνεύμα 9άττον άνταφηκε τοῦ λόyov.
xai τις παρ' αὐτοῖς ἐν μεγίσταις άδίαις
τάδαι νομίζων εἰς δέον τά τάγματι,
401 τQogq)£§ει codices et ed 415 gvywgoroüvvog ed 417 Aiêos P
tenebricosus fumifis factus est praeco. convenerat enim inter utrosque barba
ro8, (400) ne quis arma citius altero caperet quam ille antea incendisset in
culpabiles lapides. atque haec quidem hon alio gesta sunt modo. . tum de
num undique cientes pügnam barbari quidem iudicis locos (405) et imperan
£i§ intemeratae virginis, quos occuparant, habebant sibi pro scutis. ita quos
illi impie lacessiverant, sibi habeire adiutores in necessitate putabant. at
Sthlaborum multitudiném mixtam Bulgaris (410) cum coniecisset barbarus in
naves, (habebat enim trabe excavatas cymbâs), miscuit terrestrem cum
marina pugna. at mihi quoque confusio obóritur et conflictus : cumque tanta
sit propositi argumenti pertürbatio, (415) ut veluti ad pugnam congitentur
serimones, quid primum dicam, quid deinde prosequar ? at yero quidam ge
gidit ex iactu lapidis, simul vulnère accepto'et sepultura. . alter vero cogita
bundus, loquefis cum socio, (420) traiectus désuper ab occulto sagittario
citius emisit spiritum quam verba. necnon quis inter ipsos ex primoribus
64 GEORGII PISIDAE

άστη παgeto δὺς ἐν μέσφ τῶν άσπίδων,

425 xg%rtvetv ἐαντόν άσφαλός ίμτειyμένος *
ßoÅ) δέ τις φθέσασα σνντάμον λί90v
> a • \ > a.
ù7rgooöoxrjvtog διχοτομεῖ τάς άσπίδας,
xαι τάς μέν ἀθεῖ, τά δέ yivEται φόρος.
c •o * v p. > p. a

foi δ' αὐγε λοιτοι πάντες, άxgiôwv δάκην,

430 £tuttov ägörjv òvovvzoùvteg eâατέχως.
cr ~o / c. ■ _ ^ p.

• ούτως άπrjxQißøσεν jj 9 8ta xgiotc

τά τάςα, τοὺς βάλλοντας, αὐτοὺς τοὺς λύονς,
túc unôèv εἰκή σνμπεσεῖν ἐggiuuévov*
άλλ* jv τό τεμφθέν εὐστάχως άφιyμévov
435 7rgòς τ}ν ἐκάστην τῶν βεβλημένων τύχην.
JKui ταῦτα μέν ό τῆς τύχης τά πQάγματα
τὰ νῶτα τῆς γῆς εὐφόgως ἐβέστασεν*
δει δὲ λοιπὸν και τὰ τῶν θαλαττίων
•, - D / v _ > . ^ a.

αβεῖν άγόνων τ)ν ίσόggo7tov xQiotv.

440 xai μοι τgόσεστι τοῦτο 9uvuάσαι πλέον,
zτός τ)ν τοσαύτην τῆς σαλάττης οὐσίαν
oi ßág;$agov ßλάτοντες ἐςηπλωμένην,
a- a- - •

δοκοῦντες άστεg ἐστενόσ9at τό πλατει,

^ a- / 7 an a cr

èx&i 0vv8zλεἰσόησαν εὐδέτως όπον

445 τόν οίκον είχεν j στQατηγὸς παQ%vog.
èzεἰ γάρ άσπεg èv σαγήνη δικτύων - r - a.

τὰ γλυπτά σνζεὺςαντες Ἀλωσαν σκάφη.

èztei δὲ συννεύσαντες άλλήλοις άλοι
428 qoóvog ? 437 ygggjg codices et ed correxit Pinlerus.
441 δελασσης P.

instruere volens ad opus ordines, media inter scuta se coniecerat, (433) j?

se ipsum celare ad securitatem adactus. iactus vero praeverténs celeris lapi
dis ex improviso protenta divisit scuta ac vehementer impellit: huic timor
oboritur; ceteri vero omnes locustarum more (430) prostrati jacuere In lil
fortunio solertes.
ipsos lapides, sic divinum
ut nunquam irritum caderétperfecte
iudicium direxiterat
quod iactum erat missileet
: sediaculatores
tela,
ad scopum opportune directum (435) pro varia transfossorum fortuna. aC
tales quidem ferum fortunatos exitus térga picturae facile attulerunt: ,9P°°T
tebat ^ autem ut etiam maritima expérirentur praelia aequale. iudicium.
(440) ac quanto magis mihi subit admirari, quomódo tantam magi§ substan
tiam barbări videntés late protensam, qua$i viderentur ipsa artari latitudine,
33 se omnes apte concluseíint, ubi (445) domum habebat imperatrix VI; 3°
illic enim velut in sagena pisciüm cavas inter se iunctas extenderunt cymbas.
tum vero omnes invicem éonspirantes in unum aggressi sunt nostras cum cla
N.
 BELLUMI. AVARICUM. 65

èztjÀ9ov juóν σύν ßoj

• !c
ταῖς δλxέσιν,
is;

450 ἐντεῦ9 ev jv άδnλος δ δήλη μάχη•

μόνην yàg oiuaι τὸν τεκούσαν άστόgως
τά τάςα τείναι και ßαλεῖν τίν άσττίδα,
xai ταῖς άδήλοις σνμττλοκαῖς μεμιγμένην
ßέλλειν, τιτgόσκειν, άντιτέμπειν τò $iqog,
455 άνατgάτειν τε και καλύπτειν τὰ σκάφη,
δοῦναι τε πᾶσι τòv ßv9òv xατοικίαν.
§£vov yàg oùóév, εἰ πολεμεῖ παQ9;£vog,
? ~ '
- •

δι* jc 7ταgij\38v εἰς τὸ τῆς ψυχῆς σάρας

> ^; - • c. / /

oùx oíòw ztóς πεμφ9;εῖσα όομφαία πάλιν*

460 öμως παQj.9εν ό διῆλ9εν όζεως • •

τgóogog tjv άτQωτον

3
cr) . . ^»
οὐδαμοῦ φύσιν.
w v -w a

Oύτω μέν ούν ἐκεῖνα τὰ γλνχττὰ σκάφη

v e-r ^; •- o / so /
τὸν δαμον είχον ἐ§ άνάγκης εἰς ύλην *
7τολλῦ δὲ φύgσις καί φόβος και σύγχναις
465 τοῖς ναυμαχοῦσι ßaQßágoug ovvijgzeto. ^v - c

zαι τοῦ τις αὐτόν ἐκπεσόν τῆς άλκέδος

7τλωτῖς σχεδιάζων τήν τεχνην ηόQioxeto.
>/ v v > cr /
άλλος δέ νεκQόν είς ύδωρ μιμούμενος - -

jλπιζε φεύγειν, τά δοκεῖν πεπνιγμένος

470 καί τις ταQ* αὐτοῖς άντι πῦgyov τ)ν τgόπιν
C • -

λα9α)ν ύττηλόε, και ττολὸν μείνας χgóvov

èx vijc άνάγκης δvovvzóv èxagτάget.
όμως ἐκείνονς πάντας, ἀς ἐνα στόλον,
c • a. a. a.

ὸ τῆς 9αλάσσης σνγκατάκλvo8 otïÀog.

475 *Evv€9ev ö 7tgiv άφ9óvtog άνημμένος *

more maves. (450) atque ea fuit occulta simulque patens pugna. sola enim,
ut puto , quae peperit sine semine, arcus intendebat et óbiiciebat clipeos;
et ex occulto se immiscens conflictibus tela mittebat, sauciabat, retundebat
gladios, (455) evertebatque, et submergebat cymbas, deditque omnes habi
tare in profundum. . novum enim est nihil, quando militat virgo, per quam
adyenit animo religio. certe nescio, qüinàm immissa est íóties' fraiiiea ;
(460) ac certe eva$it pervasitque celeriter, gentem vulnerans non vulnera
tam antea. ita igitur illae cavae cymbae portum sunt adactae habere subtus
Quare. multa vero commixtio et timor et confusio (465) in mari pugnantes
barbar9s incessit undique. ac quidam ex ipsis procidens e navi, dumi artem
natandi fingit, deprehensus est. alter verò mortuum super aquam imitatus
sperabat evadere , se suffocatum simulans. (470) et alter ex ipsis pro turri
carinam clam subiit, ubi diu permanens ex necessitate suam calamitatem
s!stinuit. ceterum eos omnes, tanquam unam navim, maris unda concitata
dispersit. (476) exinde qui nüper incensus immodicé flammam fundebat ex \
 66 GEORGII PISIDAE
a. w › p. a.

7tv£ων τε πvgσὸν ἐκ λόγων πvgEzßóλων

> a. a. c. a.

άπηθάλωτο συντόμως δ ßógßaQog *

άφνω δὲ τάφQα πQooqúgtog èylv£to,
c - > a > > p. a.

úς πύg άνάγμας εἰς άνάγκλητα δύλα.

480 ἐλλος yàg άλλον ἐ$&τεμπεν άγγελον
φ£govvac αὐτά σνμφοgάς ός δgάγματα,
èx yijg uèv εἰς Θαλατταν, εἰς δέ yijv πάλιν
èx τῆς 9a\αττης δvo τνχημάτων σάλον.
oῦτω μέν οῦν ἐτασχε τῶν καινὸν σάλον.
485 εἰς yijv voμίων, xvριατοὐσσαι τάς Φgévag.
ός xvuάτων γάρ άντισύνδgoμον μάχην
εἰς ἐν τι δεύμα σνμφοgόν άφιyμένων.
ziff uèv yàg jj yjj τόν ά94πτωv ßagßägtov
ίλην παg£ßλάστησε τῶν δένδgtov πλεον,
- -» c ^ - - - ^

490 πῆ δ* j 96Aavtw tfi qogâ τῶν λειμένων

όχλονμένη τε και κατεστοg&αμένη
-o* > a. c / a.

§§ άλλοφύλων αίμάτων φοινίσσεται*

v - o v p. Io a

xaì vìjv 'Egv9gά xvgiwg àxovetut,

xu\(jg ßaq&iog tj ßaqj τῶν ραQßágtov.
* 495 ἐδει γάρ, οίμαι, τῶν Φαgσό τόν δεύτεgov
ßλέπονσαν αύτών και νόον σε IMooéa,
τάς τῆς 'Egv9gác sixovijetv ἐμφάσεις*
xui vüv èyovouv εῖς σοgoός τὰ κύματα
μνήμην ἐvvygov xαι ταφῖν AiyvTtiuv.
500 oùx ijv yàg εἰκός ἐνδεεστégav βλεπειν
7vgòς τῶν παλαιάν τ)ν νεαν τιμωgiwv.
-
- /

Ëotopuev oùv τὸν ίμνον οὐκ èv vvρτάνοις

ore, ignem e: iaculis, combustus est repente barbarus, statimque ciii$ fa
-
ctus est utiliter, ut ignis qui ligna immérentia combusserat. (480) QuiPP°
alius post alium mittebât nufitios, qui ad eum afferrent mala velut manipulos:
a terra enim ad mare, et ad terram pariter a mari, erat calamitatura temP°
stas. ita igitur passüs est novam teihpestatem (485) in terra ratus fluctua*
mentes. nön aliter quam secum depraeliantibu§ undis in unam, tandem P*'*
tem calamitates confitiunt. illic enimi terra ex inhumatis barbaris silvam fer*
bat plus quam ex arboribus : (490) hic autem mare dorso gestans cadavera
nuper'conturbatum et nunc sedatum ex alienigenarum purpurascit $ang'''''°*
et `nunc vere et proprie rubrum audit, tam 5ene tinctum tinctura barbat?
rum. (495) oportebat enim, ut puto, Pharaonem alterum mare ipsum °''°
yideret, teque novum Mosem, ut vivaî Erythraei referret speciem; et;uu'°
hi quoque iiabent pro tumulis undas, humiüa monumenta et sepulgra Aeg;
ptia. (500) aeqüum enim non erat ut esset inferior illa antiqua haec ■9'°
ultio. * canaíus igitur hymnum, non cum tympanis incondita perstrepen*
 BELLUM AVARICUM. 67

άggv$ua ßoußijaavrec, άλλ' ἐν άgyάνοις

τῶν ἐvöov jufv μνστικός ἰαμοαμ£vtov.
505 xai v&íga μέν τείνωμεν ἐμνχωμένα
xai πλήκτgo, yÀóooac xαι τὰ χειλη κύμβαλα,
αίοῦσεων δέ πενταχόgόφ ovv9£os,
tòv àxQov εἰς τὸν πρῶτον εῖτωμεν τόνον
oῦτω yàg j uèv öyuc j τῶν όμμάτων
510 πᾶσαν κα9αιget ßλαπτικήν δεωgiav
ij ό' αὐ vont) τόν άxovouâvtov πέλm
ijxouc άτάκτοις οὐχ άνοίζει τάς δέgac.
oῦδ' αὐγε τΖν άσφαησιν ήττωτημένην
àjóvoua 7ttxQüc jÖovijç Üqugπάσοι,
515 xαι γεῦσις ἐσται μ) q9ogάς παραιτία
ύλλ* εἰς τQoq^jv άφ9agτον ηύτge7tto u£vn.
άφαῖς τε άενατῶν λημμάτων ἐλεv9£gatc
τά xgrotáòελφα μηλαφήσωμεν μέλη,
öπως δ πάσης άρχιτεκτων οὐσίας ,
520 τό τωνσ9;ενες στήσιyμα τῶν δgωμ£νων
xai τόν άδήλων j 7ιεπηγμένη ßασις,
ö aatöay(oyóv ovuqegóvtoc τ)ν φύσιν
xai σωφgovtoToig èxqoßόν διδασκάλοις
τῶν νηπιῶδn τῶν πα9αόν άτα§iov,
525 και νῦν στgστεύσας τοῦς tvgavy*is ovuuázovc
xatà oxov£tvóv άντιτέοι ßaQßágtov,
δείζοντε Tiygtv xaì tòv 'Iovgtov πόgov,
dic tgiv τò Nείλον geíôgov, juavtouévovg
503 §§ 6gy&vov P 505 ἐμ^pvyoμενα P 513 jrtwri/u£vm
ii íí, codices et ed
j?
j* $ed cum organis intus in corde nostro mystice temperatis; (505) et nervos
tarf intendamus animae, fiantque plectra linguae et lábia cymbala. et sensuum
|! P£ntachorάo coniunctorumi alíum in primis efferamus canticum. ita enim
visus, qui est ex oculis, (510) ab omni emundabitur noxio spectaculo; item
mf* que intellectualis auscúltationum porta inordinatis sonis non aperiet valvas;
μίτά }££_ab olfactu pariter decepta 'suavitatem amarae yoluptatis adtrahet;
Igit (515) gustus autém non erit corruptionis causa, sed ad e$cam incorruptibi
qtûß' !em intentus; et tactu a fluxis rebiis captandis iinmuni Christi fraterna mem
bra contrectábimus. utilletotius artiféx substantiae, (520) forti$$imum ful
81 β cimentum visibilium et invisibilium stabile fundamentum, qui utiliter erudit
5 At? 93turam et flagello magistro exterret stultam passionum perturbationem,
[80 I)? (525) nunc quoque suos educens rutilantes milites tenebricosis ex aëyerso
qai* sistat barbaris; Tigrisque et Istri demonstret alveos, ut quondam Nili flu
68 GEORGII PISIDAE BELLUM AVARICUMI.

{}ttog μεθνα9jj ovyyevóv è$ αiuάτων

530 δ βέαβααος νοῦς δvovvzóς γεγενμένος.
aùgov ôè τῖν σ)ν εὐσεßj qvtovQylav,
vòv δεστάτην 9{λλοντα τοῖς 9 &totg xÂαδοις*
9ύgως τε ττολλάς ἐςανοέγοι τοῖς λόγοις
vtxóvtog αὐτοῦ πανταχοῦ τοὺς βαρβάρονς.
535 *Evtoj94 μοι νῦν τὸν βααδέγλωσσον λόγον
τό συμττέgσσμα τοῦ σκοποῦ πεQiyQάφεt.
τά σὺ δὲ τάνω, τὰ νεωτέαφ xQατει,
τούτονς τgoοειπεῖν εὐταεπίζω τοὺς λόyovg.
Nixrj, qúvn9u* vîv λαβεῖν σε vvριφίον
540 ζεστι τούτον, ό τά δόαα τόν γάμων
δεδωκας δόm τ)ν σφαγῖν τόν βαQßógων.
530 yEyEvoμένος P.

men, cruentatos. ut, inquam, inebrietur suae gentis cruoribus (530) bar
barus infeliciter saturâtus, tua vero crescat pia plantatio, desp9ta, qui ger- ,
mina divinis surculis ; portasque multas reseret sermonibus, ipso vincente
quacunque ex parte barbaros.^ (535) atque hic meo tardiloquo sermoni finis
άe re propositâ praescribitur. tuum verò filium, pubescentem maiestatem,
hisce aggredior dictis alloqui. _ prodeas Victoria: nunc sponsum accipere
(540) te decet istum, cui pro dónis nuptialibus nuper dedisti cladem barba
rorum,

ll
 T O T^ A T^ T O q^

'H P A H A 1 A »
HTOI EI> THN TEAEIAN IITΩΣIN XOXSPOOy
IB A>IL1EQΣ IIEPISQN.

A.
2)

4;wdabo 7τάς χοgòς τόν άστ£gtov

τὸν άστQόδονλον δεικνύων πεττωxόται
xαι τ)ν ἐαντοῦ πτάσιν ijyvorjxóτα.
oùx èατεγε γὰg j xviotg τιμωμένη,
5 xùv òvoοεβη9εῖς δ κτίσας ηνείχετο.
vùv 7τανσέληνος j σελήνη λαμπάτω
τοῦ XooQÖov λήγοντος, èyyv(ouévm
IIÉgoac τὸ λοιπὸν μ) 9eovgyεῖν τ)ν κτίσιν.
xaì vìjv δ τgtouéytovog j^iov πόλος,
10 λούσας ἐαντὸν τῆ κα9αgo et τῶν φόνων,
ßoό λαλεῖ σοι τ)ν σφαyjv τοῦ Xoogóov.
9e0ì 38,3;j.ovc èxqvyòv ίττοιμίας

E I U S ID E M

H E R A C L I A S
SIVE DE EXTREMO CHOSROAE PERSARUM REGIS
- EXCIDIO.

I.
Exsulte, chorus omnis astrorum, astrorum servum cecidisse £lemonstrans
$uumque casum ipsum ignorasse: non illum enim texit culta,creatura,
(5) qüamvis impie profanátus creator sustineret. nunc in suo plenilunig luna
resplendeat, deficiénte Chosroa, laeta despondens Persas non ultra deificatu
ros res creâtas. et nunc, o máxime solafis orbis, (10) bene lgtus et expia
tus a caedibus clama, tibique anhuntia cladem Chòsroae, deus haberi abhor
 70 GEORGII PISIDAE

oxlorrjoov, ai9iig* ó xgatóv IIegσοκgάτης

δ πvgσολάτgnc ἐζοφῶ9n Xoogônc.
15 πάλιν xáuvog IIsQoux) xαι δεντ£gt; w• v a
a. -

ögooííetat qÂò§ aarrj, τά δευτερφ,

άνωφεgìc óè xuiteg οὐσα τῖν φύσιν a* •
- >o … - w w

zεῖται xατ' αὐτόν , και διώκει και φλεγει

τούς τΖν πονηQάν ἐκπvgόσαντας φλόya.
a. - i» p.

20 πάλιν λεόντων jygutouévtov στόμα

> - > c - v i» a.
εἰς γῆν δι' ίιμόν ITego txijv άνεφgάγη.
a. -» - c. p.

πάλιν παροινεῖ δvo αεβός ό Xoogöns

v - - v. v a/

xai τύg 980vgyεῖ και 9εὸς φαντάίεται,

$wg oùv αύτφ και τό πῦρ ύπεQßgάσαν
25 σύν τφ 9eovgyijoavvv ovyxateq8égm.
7tóìuv παροινεῖ, xαι μεταἰget τήν κτίσιν,
££g$m τε τό τgiv άντεgiíet, xui 9£λει
zij uèv τετgάσαι τὸν βv9òv τοῖς λειμένοις,
- • - - \ •

7j ό' αὐγε τjv yjv xvuatúoai τοῖς λύσσοις.

- v v - p.

30 yiyavttj, ôè xai tvgavvijασι δελει, p.

xaì tòv 7tgò πάντων εἰκονζει Bαλτάσας ,

χσαίνων τά θεῖα τὰ μολvoμά τῆς μέ}ns,
•r > > - p. a.

$tog xατ' αὐτοῦ δάxtvÃος $εηyögog

- -.- - a. a.
τῆ δε§tj oov zQtóuενος χειgozQάφφ ^
35 pijqov μελαίνης ἐδεφόνησε xQioiv.
ληγονσι λοιπὸν αi ßgoχαί τῶν αἰμάτων,
.- φεύγει τά δεύμα τόν άειggύτων φόνων*
δ yj ßaaiouc oùx èvoχλεῖται τάφοις,
18 κεῖται ed

rens ex impia suspicione. aether, exsulta: imperans Persarum ty£am"*

ignicola obtenebratus est Chosroes. (15) rursus Persica fornax atque iter!".
irroratur flamma pro Daniele altero, quae quamvis in altum natura tendat
sua, tamen procumbit, instansque illos adurit qui flammam iniquam su®°°'';
derunt. (20) rursus leonum os'rabide furentium per te, contra terram, est
adapertum Persicam. rursus insanit sceleratus Chosroes, £t ignem fagit
deum, seque deum simulat; donec cum ipso etiam superincursus.ig';
(25) cum ipso qui fecit ignem deum, extinctus est. rursus, inquam, insanit
et res creatas invertit, TXerxique antiquo aemulatus conatur qua pelagus
opplere cadaveribus, qua contra terram inundare sanguine. (30) ut gig**
vero furit seque práestat tyrannum et unum prae omnibus repraesenta? Bal
tasarem, conspurcans res divinas ebrietatum profanatione, donec in ipsum
digitus diviniloquus, tuam ad exarandum mutüatus dexteram, (33) nigri la
pilli protulit seritentiam. iam demum cessant sanguinis rivi, sistitur fluxus
caedium perennium, terra violentis non exagitatur sepulcris, mare non *°°*
 HERACLIADOS ACR. I. 71

9άλαττα λέσσων οὐ μιabera, zύσει.

40 τῶν αἰχμαλώτων οὰ £gδει τὸ δέxovov.
άργεῖ τὸ λοιπόν ή πλοx; τῆς άγχάνης•
oῦδεῖς μετ* ά§ovg èxxévóovg ai96Aqv
τὸν δῖνα τοιεῖν ἐκριάζετο, otάμα.
τὸ δένδρα vexgoig où gageirat qogτίοις.
45 7τλησεις èxdov® τόν μελῶν ai ovvêêoetg •
άηονς , άχειρος οὐ £αθεῖ τὸν αὐχέvo, •
oόδεῖς όμοιρ}ν ονμφοράς άντιστgόφον
την χεῖσα *%@ά τῶν ποδόν άντεgyέτιν.
άλλ' οὐρανός, yj, zúg, ίδιος , άνήρ, v£qm
50 xai πᾶς δ κόσμος τόν άνω και τῶν ἀto,
*90tefoèv juiv τοῦ Θεοῦ τὰ σκέμματα,
àvòς πεσόντος xaì 08000 uévtov öλων.
Növ τὸν πvgovyj Xoooánc êooq)6gov
άτω άοφύn, xai πλάνητας ούa άχει
55 τοὺς ἐπτά, qησιν, άλλ* όλονς τοὺς άστάgac.
•ίν πάντας αὐτοὺς ἐμπεσόν τό Tagτάgφ
ßλάτει σκοτεινοῦς ἐς ίνάγκης ἐστ£govc,
xaì tìjg èz* αὐτοῖς άστοχήσας ἐλπίδος,
oîç ûv ètiua, όνοσερεῖ τεὐαμμ£voc.
60 IIo5 vjv ö λῆθος τόν άεισφαλόν IMóyov;
ποῦ τῶν ἐν άστροις άoytov τὰ oxάμματα;
7*0fos reo6vta Xoogόην άgoozánet;
πάντως ἐδο&εν ἐμπεσεῖν τφ τοῦ Kgóvov*
zéxvov yàg ögμαῖς δ opœyεύς άνηQ£9n.
47 άyzvsqόφον P '
$et fusis cruoribus. (40) nec scatent iugiter captivorum lacrimae. torpent
iam tandem feriati re£ìéïéí daquei. nemò cum aceto exhausta fuligine násum
99gitur vocare adoris offiçiîTîoâ arbores gravantur mortuorum pondere.
(45) integrae constant singulis membrorum iunóturae; nemo pedes manusque
uJtilus Jeprimit colla, meííá compensandam ex adyerso calamitatem mânu
utitur ad ófficia pedum adiutrice. at caelum terra , ignis, aqua, aër, nebu
lae, (50) omnisqü餀¤î ggge sursum et deorsum sunt, ratio, dei nobiscum
$$ammata concelebra : cecidit unus, et omnes sunt servati. nunc rutilantem
Shosroes Luciferuiííeííííííííííí , eique sunt errantia (55) non so
lum $eptem, ut aiunt, astra, sed omnia. nunö omnia illa demissus in Tarta
*""* tenebricosas vidét necessario vesperas ; atque a spe deiectus in ipsis
Posita, quae vivus adorabat, exsecratur mortüus. (60) ubi nunc semper
mendacium Magorum deliri, , ubi deducta ab astris orgiorum scammata?
%"°tusquisque éxtincti Chosröae iioi√ dies, pro certo statuit moriturum
Georg. Pisid. 8
79 GEORGII PISIDAE

65 "Oungt , τὸν πgiv μηδαμάς 'Hgaxk£a

9εὸν τgoοειπεῖν άδιάσης άσκόπως.
vt yàg tò xoivòv ἀφελησε τοῦ ßlov
xάπάς φονενδεῖς ή λεων πεπνιyμ£νος;
$uύμαίε μάλλον, ἀς ἐν άνθρώποις ἐνα,
70 τὸν κοσμοgύστην εὐλόγως 'HgaxĀ£a.
xatfA9ev οίτος άχθι τῆς Auöov 9υσας,
τὴν λέτταν άγζε τοῦ xvvòς τοῦ παμφάγον,
*Aλxnovuv £§7jyειgs vijv oixovu£vrjv,
ùvstae tòv δgáxovtw τὸν μιαιφόνον,
75 xu$et/ev ύδgav uvguuôzενον βλάρην,
άvττόντα τῶν πQiv è$exάπgωσε ßiov,
Éavi§ε τὸν λεοντα τὸν κοσμοφ9ögov,
xaì vóv 7tgojÃ9ev 'HQaxÃîc τὰ πράγματι,
λαρῶν τά xgvo ά μῆλα, τάς πόλεις δλας.
80 παgìÀ9ev j yij τῆς άφ*yyoυς ἐστέgac*
τὸ φῶς ύπάστη, και διάστη τὸ σκότος'
xai δεύτεgoc vüv xoouo7toueivut ßiog ,
xaì xóouoc άλλος xuì vetov£ga xvioug.
xai vüv ö Nöε τῆς νεας oixovu£vnc
85 xißøτόν εῖge τὴν ἐαντοῦ καgδίαν,
xai πάσαν ἐνδον ἐντεύεικός τῖν φύσιν
άφηκεν αὐτῖν εἰς ἐγοπλα τάγματα
τά xατακλναμφ Xoogöov q)govgovu£vn»*
oχεδόν γὰρ εἰπεῖν τόσα σάg§ διεφόόgm
90 ἐκ τῆς χv9&long tayyεvoìg àpuagτίας*

lapsu temporis: at illum nati furor homicidam sustulit. (66) Homere, P$;
scum illum nusquam Herculem deum vocare oscitanter praésumpseris, ecq";
enim boni vitae societati attulit aper mactatus aut suffocatus leo? hunc aë
mirare potius, velut unum inter homines (70) mundi liberatorem, verius di
cendum Herculem. hic usque ad portas penétravit Inferi; rabiem $omP'°*
sit ganis omnia devorantis; Alcestim excitavit ibi commorantem; draconem
Qccidit crudelissimum; (75) hydram prostravit multorum capitum pes%
destercoravit
rem : et nunc vitam fiuèntém
vere opus $ordibus;
consummavit leonem aureis
Hercules, suffocavit mündi Itali*
decerptis cor£uP*';
• id
est,urbibus. (80), discessit terra caliginosae noctis ; lux est $ubinducta, et
disiectae sunt tenébrae: et iam alterâ instauratur vita, et mundus alter et
ngva creatura. atque iste novae terrae novus Noë (85) arcam sibi esse**. í
sit suum cor. totain ille intus includens naturam émisit ipsam in arma*
acies, a Cbosroae diluvio bene custoditam. ut enim ita dicam, omnis °°'°
corrupta erat, (90) ex cuiuscunque generis peccatorum colluvie, done° oli
 HERACLIADOS ACR. I. 73

£a)c &aiac j)enuévrjv xA&8o,

Άαρόν ἐσωσε τοῦ ßiov τὰ λεΛμονα.
IIoî vîv 24t€AAîjç, toû AaA&;, 4ημοσδ£vrjc,
δτος ό μέν σον σωματύσις τοὺς πόνονς,
95 δ δ' αὐ τὸ νεῦρω τῶν λογισμόν άρμάσας, *

άμινονν άναστήσωσι τὴν ον εἰκόνα ;

32 Sanrtov, oiyjoov- èy@άφη νόμος
τοὺς σκήπιῶντας 'HgaxXelovac A£yetv.
*owö» τὸ δόμα* vìv àxuvδένως μέvo,
100 §εστι δοῦλοις voμο9stet, zτρὸς δεσπότας.
xόσωοον, ό xgάτιοτε, τὸν vδμον τύπφ.
&etg ovveròóς, οὐκ ἐχεις ύποιμίαν• ]
άεις άμετga uagtvgoûvtá oo, gάη,
άεις ovvsgyoυς ἐμφυτονς τά τθαύματα,
105 ἐχεις άγόνας εὐφααδεῖς ovvnyögovc,
&eig άγόνας εὐγενεῖς ταχvyQdq)ovg,
0? £v vóuov yQápovouv où ygaqj vÖ3q)
άλλ' ἐ ἐgv9μόν, άς 79oojxet, yQauuάτων •

110
τὸ σὸν yàg aiua τοῖς γααφεῦσιν άρχάει.
IIλοῦταρχε, οὐγα τοὺς zτα9αλλήλονς ygdqtov.
ai 7toXXà xóμνεις xai ovQavrjyoυς συλλ£yεις;
.
τὸν δεσπότην &qggie, xai yQdq etc δλονς. *|
i ;

íón yàg ö IIλοῦταρχος ἐ$aga, 8£λων

τὸν τοῦ φιλάττον και πρὸς ἐμος άgπάσαι,
115 ἐσπενδε όετεαι πάσιν ός ἐvavtta.
xatêïxov αὐτόν άντιτgάττονοαι τύχαι•
91 j18mu§vng? 97 d5] ö ed

X* Tiug : a qu9 misericordia, manu sumpto servavit vitae reliquias. ubi

!""• Apelles, ubi facundus Deifiosthenes? ille quidem üiTiuos configurans
labores, (95) hic autem tuae mentis vires exprimens spirantem constituant
tuam imaginém. Scipio taceto. scripta lex est: Scipiades Heraclionae di
$untor: commune est decretum: nunc solum tuto (100) licet seryis statuere
legem in despotas. confirma, o fortissime, legem tuo typo, tibi testis est
conscientia, `non est suspicio. tibi fidem innumerae faciunt sagittae; tibi
sunt insiti suffragatores Wulnera; (105) tibi sunt agones diserti patroni, tibi
suut agones nobiles tachygraphi, qui legem scribent ficticiis goloribus, sed
rubricatis, ut est conyeniens, litteris: tuus enim sanguis sufficiet scribenti
bus:. (110) sileas, Plutarcfie , parallelorum, scriptgr. cur undique tanto
$tudio duces colligis? despotam eloquere, et de omìnibus scripseris. iamdiu
lutarchus cum yellet extollere fiiiî Philippi ipsumque in altum efferre,
(115) contendit omnibus ostenderé quod adversa ei semper obstiterit fortuna.
74 GEORGII PISIDAE
> • / - v »\ p.

oùx ìyvδει γάg, δεινός άν λoyoyQdq)og,

óς είτεg αὐτόν εὐτυχοῦντα ovyyQdqov,
δύσει τò vtxöv άντ' ἐκείνον τη τέχη.
120 άλλ* εὐχεν, ό IIλοῦταρχε, τῆς τύχης πλεον
ὸ σὸς στgatnyός δgωτικούς τοὺς συμμάχους.
τίς δέ στQατόν γάμοντα IIsQoixoù gößov,
παρ' οίς τά φεύγειν δν άxivövvoς μάχη
a. v -os. •^

qvotg τε λοιπὸν ἐ§ ἐ9;ovg èylvaeto,

125 ἐτεισεν όπλοις και καδιόπλισε λόγοις,
v v o - a.

xai την ἐν αὐτοῖς δειλίαν μεόααμάσας

i» / »/ - v > a
εὐτολμίαν ἐδει§ε τί]ν άτολμίαν, -

εἰ μὴ τό σὸν φαόνημα και τὸ σὸν κράτος

•/ *» a. c. > a. /

ijyetgev αὐτοὺς , ἀς άκινητονς λi9ovg

180 τήν yjjv ßagoüvtag τοῖς άκάgτοις φορτίοις;
IIoù tóv 249rjvtjv oi τgò τοῦτον ίωygάφοι ,
oi τῶν στgatnyòv Tiuά9;εον ἐν ταῖς μάχαις
xoiutóμενον yQáqovτες, εὐτα τ)ν τύχην
èxéïôév èv9ev èvδιδοῦσαν τάς πόλεις;
135 δέον γὰρ αὐτοῖς νῦν ἐναντίως yQάφειν,
τ)ν μέν τύχην σοι πανταχοῦ κοιμωμένην,
μάλλον δέ τοῖς σοῖς άντεgiîovoav πόνοις,
gè òè στQατηγὸν διπλοκινδυνον μάχης,
xui πρὸς τύχας καμάντα και πρὸς ßaQßágovg.
140 IIö9εν μετῆλ9εν εἰς βαφ}v èvayviuv
δ τῶν τριχόν σον xgvaouiunvoc xöum;
*»/ … w c v - a.

äßαψεν αὐτήν ή χιῶν τῶν φαοντίδων.

" xai ποῦ μετάστη τῶν μελῶν ί λευκότης;
non ignorabat enim, scriptor cum esset callidus, quod si eum fortuuatum
scriptis tradidisset, ab ipso ad fortunam transtulisset victQriam. (120) Y£T
rum habuit, Plutarche, Tquod fortunam superat, tuus ille dux commili v.
tones strenuos, quis verô exercitum plentiim timore Persico, (cui.fugê
$e Juore . erat pugna sine periculo et mos iam in naturam transierat)
(125) quis suasit ad arma, `et armavit sermonibus, et timore, qui $*
inerat, immutato in alacritatem convertit socordiam ? quis, nisi tua sapientia
et tua Potentia collegit ipsos, qui velut immobiles lapides (130) terram gè
vabant inutili `ubi illi'veteres
pondere?abdormientem Athenienses pictores, qui dugem
fortunam Ti
Ja9£heum intefpraelia pinxerunt, et prope hing illinc
ipsi tradentem ürbes? (135) opus efiim eis nuhc esset contra pingere fgrtuT
£am quidem tibi prorsu$ abdormientem vel potius tuis obsistentemlaboribus*
$e YerQ ducem ih duplicis periculi bello coiitra fortunam connitentem ££ com
tra barbaros. . (440) undeTconversa est in colorem contrarium capillorui;
tuorum auro similis coma? infecit ipsam nix sollicitudinum. et quo ille abiit
* *}. •/,8, 4£r^wwr.
 HERACLIADOS ACR. I. 75

πῦgωσις αὐτήν άντανεῖλεν ίλίον.

145 άπεικὸς οὐδέν, άλλ* άμως στοχάζομαι,
èv τφ διαχεῖσσαι τοὺς iögötag τῶν πόνων ἀν
ά λενκότης μετῆλ9εν εἰς τjv xogólav. - - -

Oùx jigxeo iv σοι πρὸς tvQdvvovc ai udyov,

oός j παναλx)ς ἐςεπόg9nos xgtoug -

150 Söττον λογισμοῦ, και σχεδόν τgt%της τύχης,

εί' 7t£g τις ἐστι και τvgavvlδος τύχη*
oùx îgx€v6v σοι φροντίδων πολvrgάτων
èuq)vhiov τε και §évtov xαι βαQßögtov
άλλαι μετ' άλλας σνμπλοκωί και σνγχύσεις.
155 oùx îgxegêv σοι τοῦ στgστοῦ τὰ τgάγματα,
άλλ* εἰς τοσαύτην εὐσεβός άπληστίας
ög*§tv άλδες άστε και τῶν ἐγκάτων
èvtòς ταQελ9εῖν τῆς ά9£ouov IIegσίδος.
IIoiovg ovQuvnyoυς } >rayergitos èyov
160 ἐπήλόες εἰς γῆν εὐτυχούντων ßagßögtov; ' * ' ' '
oῦ τάς άπείρονς τῆς δόοῦ διάστάστεις , '

ὸ σὸς λογισμός ἐvvoόν συνεστάλη, -

ßλάτων μάλιστω και τά νεῦρα τῆς μάχης,

τῶν πλοῦτον, ἐκgeύσαντα τgòς τοὺς £ugßágovg.
165 oό μητgός ούτος πvgσὸν ἐμφvtov 7iv&ov
£t£oyev ύμάς* οὐ τὰ τέκνα σον τότε,
oi pvzαγωγοί μαργαςτται τοῦ βίον,
ovogyij δεδέντα φvoixfj 7tog&xgêvovv.
πQo - qp 6 -

150 7tQò τῆς? 158 atdgeae{}ειν PV 168 pvyuwii P, ^pvyuxj ed

membrorum candor? sustulit ipsum solis adustio. (145) adfirmare quidem
9ssim, sed tamen coniicio, quód in effundendis inter labores sudoribus totus
ille candor ad cor pertransierit. tibi satis non fuerunt in tyrannos bella,
quos omnipotens profligavit iudicium (150) cogitatione citius et.prope
prima fortùna, si quâ tamen est vel `in tyranfiide fortuna. tibi satis
non fuerunt variarum sollicitudinum ex civibus, ex exteris, ex barbaris
aliae cum aliis implicitae et mixtae curae. (155) tibi satis non fuerunt exer.
citus munia, sed in tantam pietatis studio aviditátem appetentiamque venisti,
ut etiam in intimas partes^penetraveris abominandae Persidos, quo§ vero
duces aut Stagiritas fiabens (160) in terram processisti fortunatorum barba
rorum? non immensas itineris distantias tuâ mens recogitans contracta est,
praesertim cum videres etiam nervos belli, divitias, defluxisse ad barbaros.
(165) non matris pietas insitam flammam éxcitans tum te distinuit, non item
tui filii, pretiosae?margaritae, praesidia vitae, etsi vehementi amore devin
76 GEORGII PISIDAE

oùx εὐλαβ}9nc τάς ἐvoχλούσας νόσονς,

170 où τάς δι* juãc άντιπQαττουσας τύχας,
εί χg) xa£iv με τάς άμαρτίας τύχας.
ύλλ* άς άσαρκος, και μόνος δοκόν ἐχειν
ό σῶμα χαλκοῦν ό σιδngάν καgδίαν,
άπήλ9;ες, ἐστgάτενσως, ὐπλίσω πάλιν
175 εἰς άντι πάντων. ά φιλάν9gωτος ἐσις. -

τάσης άνάγκης δgσατικῆς άπεgτ£go.

IIoiav, στQατηγε, χειgòς ἐκτασιν φ£gων,
7tolov ôè μ£zQt τῶν νεφάν εὐgòv ßóouv,
αεαυτὸν ἐτεινας , άστε σε φόζααι
180 xaì tìjv 7tgòς άxgov ύπεgnguévrjv τύχην
τοῦ πvQooÂατQov Xoogóov xoto ordoat;
δ δῆλον ἀς ή χεῖg μέν ἐκ τῶν ίκμάδων
τῆς εὐσεβεluc εὐκόλως ἐτείνετο,
τ£τQα δὲ σοι τις οὐρανόν άπεgτ£go.
185 ö XQιοτύς ?yyùc sic βάσιν παgio toto,
δι' οὐ τόν ἐχόgòv èv xaxoic èftmguévov
£x tóv vEqôv xαδετλες ἐν τφ Tagτάgφ.
IIoiav παgijλ9;ες μή τε9λιμμένος τgißov
τῆς γῆς άπάσης δvoοεβός πεφλεγμένης;
190 τδ πῦρ γάρ εἰκή τgooxvvóv ö Xoogδης
oùx εἰς τò αάζειν είχεν άλλ* εἰς τὸ φλέγειν.
τάς οῦν 7ταgij\9ec τὰς ἐgημονς ûc 7t6\εις,
εἰ μῖ δι` αὐτῆς τῆς νοονμ£νnc πύλης
èλ9t)v èòεὐχ9nc άπλαν}ς όδοιπόgoc;
v. 171 om codices

ctum retardarunt. non reformidasti tumultuantes morbos, (170) non fibi

nostra causa obsistentem fortunam, si mihi fas est vocare peccata fortunam.
sed veluti non constares carne, et solus haberes aut corpüs aeneum aut cor
ferreum, discessisti, unaque $imul factus es dux et mile$, (175), unus Pr?
omnibus. o fervens humafiitatis vis omni necessitate fortiori fortior! . qu*
les, o dux, supinas ferens manus, quamque usque ad nubes protendens basim
te ipsum extulisti, ut praevertere$ (18Ö) et ad fastigium evectam fortuiam
ignicolae Chosroae pro$terneres? at`plafie constat quod manus a yag9gib'*
tuae pietatis facile intendebantur ; petra vero tibi caelis sublimior (486) ad
erat prope ad basim Christus, cüiüs ope inimicum in malis superbientem *
nubibus deiecisti in Tartarum. qualé perfecisti non defatigatus iter, Pe:
9mnem terram impie combustam? '(190) ignem enim, quem temere colegat
Chosroes, non ád servandas sed aöl urenüas res adhibüit. quidnam igitur
deserta péragrasti ut urbes, nisi quia per eam, quae mente concipitur portam
 HERACLIADOS ACR. I. - 77

195 '2 vùv άληδή δεικνύων τ}ν πορφύραν

πορφύgero* yàg εῖς δαφήν αίωνίαν .
iögöot τοῖς σοῖς εὐσερός ήμαγμ£vrj.
μένει δε λευκή, καίπερ ούσα τορφύgo. *
xai τη νάς στίλβονσω κοιλλιεgyiq,
200 öoov Φog&itat, μειζόνως λαμπρύνεται.
Xαῖge, οτgutnyé xoouxoù yev€9λίον •
τῶν σύν γάρ ά9λον πάσα χύga xai πόλις
§μχτgoxvov οίδε τοῦ θίον γεν£3Atov.
τόν πεντάπλουν εἰς άxgov jvvoog ögöμον
205 iögóv , ἐλαύνων, άντεyelgtov, ovvtgéyov,
?a)g xa9et Aes togaßέτην Xoogônv.
xωτε7τλάγησαν οί πρό σου διφgoοτάται
èv τῆ τοσαύτη τοῦ δgόμον παρεκτάσει
δgóvvec iputjv τούς τgoχοὺς βεβηκότας.
210 xoi töc δ τῆς γῆς δήμος ἐκ τῶν τεττάρων
iuvnoe 7τλεvgóv èv 9 eóvQq) τφ 8iq)*
xoouoîov ττάντες σοῦ φανεντος τὴν πόλιν,
άνδη δε συλ룧uvrec èyvyoμένα
ot£povouv ίμάς ταῖς προσευχαῖς ἀς δόδοις.
215 τὰς κοσμικάς γὰρ ἐανοίγει σοι 9vgog
δ τῶν άγύνων ßgaßevtjc xαι δεστότης,
δ' άν παοελ9òv toyyevijc vtxnqógos
§zεις άχQαντον τύν άφ' ίιμονς εἰκόνα.
Oύτως άπλῆστως ἐxyv9εῖς πρὸς τοὺς λόγονς
220 στ£gyω δι* ίμάς τ)ν καλὴν άπληστίαν.
209 jujv P

egressus apparuisti tutus peregrinator. (195) o vere nunc ostentans pur

puram! purpurascit enim ex immortali colore, cum tuis sudoribus sit pie
cruentata; manetque candida, quamvis sit purpura, et novo fulget opere
exornata: (200) nam quo magis iisu teritur, fiitet magis. salve, dux, per
Quem mundus renascitur : tuùm enim certamen omnis urbs et regio vitae na
$alem sensit esse efficacem. quintuplicem perfectissime perfecisti cursum,
(205) sudans, impellens, incitans, concurrens, donec deiecisti armatum
Chosroam. ôbstupuerunt ante te aurigae, quod in tanta cursus extensione
viderent tuas rotas'non esse imminutas.` (216) tum vero omnis mundi natio
ex quattuor partibus tibi plausit in theatro vitäe. omnes suam ornant te ap
parente civitatem, et floribus collectis vitalibus, coronant te precibus tan
quam rosis. (215) tibi enim mundi late portas adaperit certaminum arbiter
et dominus, ad quàe processisti victor in ómnibus, ténens intactam desursum
imaginem. ' sic in sermones effusus inexplebiliter (220) per te tam pulchram
78 GEORGII. PISIDAE

vt πρῶτον εὐτῶν, ποία ovyyQdgtov μέσα,

τῶν ἐσχάτων σον δαέομαι τgoοιμίων ; , ,
άντεμπλοx) yàg ovyxQoveivat xai μάχη
τῶν σόν άγιόνων νῦν δμοῦ μεμιγμένων,
- er p. v a.
225 xαι μίζις άστεg yivstai μοι και στάσις, ω ;
άο/τες δεόντων τῶν ποταμῶν τῶν όμβgtov ,
δ πόντιος δοῦς ἐστατοι μεμιγμένος.
e/ v. -» a. •- C v. a.
oῦτω yàg èxpλύσαντες ἐ§ ἐνός πόgov
τῶν αὐv iögtóvtov oi ττοταμοι μεμιγμένοι
230 ἀ9οῦσι και σφύζονσιν ἀσπερ ἐx ßias
•/ w •/ • - > a.

άλλος τὸν άλλον ,. èxögagu&iv j7t€tyu£vot . a.

w - D ^ / •» - -

xal ταῖς άβάααοις ἐντε9jvat τὸν λόγων.

a. o - >/ • a

xal ποῦ τις αὐτόν εῖτεg ἐμβQt3Eat&gφ

τέχει πQoxύψει πρὸς τὸν άλλον, εὐδέως
235 ö voÜc μεταστάς jòéwc uegîetat,
úς ἐς άνάγκης λοιπόν ἐστενωμένος
>/ c - w v - •- /

εῖαγειν ἐαντοῖς τῶν Φogάν τῆς ἐδόδον,

£ως ό σὸς νοῦς και τὸ πnyaiov στόμα
-
λύσει τὰ πολλὰ τῶν λόγων ἐμφgάγματα.
em c. p. c a. a

240 öμως άπλύσας δrpoxuvδύνφ 9gdost

w - - a. -
•

τόν voÜv , ?/t' aùtûv vrjyoμαι τῶν 7τgαγμάτων.

226 άμβαων codices 231. ròv &AAov P, τόν άλλων ed

239 λύση cod

inexplebilitatem prosequor. at quid primum dicam, quae scribam in medio?

an èx ultimis túis sumam initium? hinc enim inde conflatur conflictus, et
pugna ex tuis agonibus una simul commixtis. (225) ac mihi quaedam! veluti
cietur turba et seditio, sicuti ex fluentibus imbre adauctis fluviis maris unda
remanet immixta. ita enim educti ex una scaturigine sudorum tuorum fluvii
permixti (230) subsilientes instant, tanquam ex impete alius post alium ad
acti currere, et in abyssos sermonum scribentes trudere. ac si quis forte ex
ipsis magis contento cursu incumbit in alterum, repente (235) mens abrepta
ulciter dividitur, ut ex necessitate demum pressa ángustiis inhibeat omnibus
exitus vias, donec tua mens et os tuum fontis instar perenne sglvat tanta
sermonum impedimenta. (240) at nunc audaci et exporrecta impavidus mente
natare ipsa inter gesta instituo.
 HERACLIADOS ACR. II. 79

IB.
c

P.ïum, δίκαζε τὴν ἰσόggonov xgtoiv*

7τολλῶν στQατmyóv εὐποgijσασα φgάσον
ποίφ δοκεῖ σοι σνμραλεῖν τὸν δεστάτην;
uόνος τετάχυτω , qrjolv, oùx èztov έσον.
5 *HJm gêv ούν ἐσβεστο τῆς τvgavvtάος
τò τύα ό φωxάς, ij xavotyis, j μ€9m,
δ τῶν καθ' juäc ovuqogάν πρωτεgyάτης,
ὸ τῶν ἐν ύπνοις φασματων τιμωgio,
δ τάς xα9° juäg αίματύδεις ἐκχέσεις
10 ἐχειν voμίων εἰς τQuod9Âtov xgdτος,
τῆς γῆς τῶ κήτος, τό τgόσωπον Togyóvog.
oέχ εἰλες αὐτοὺς ός ό IIçgo&og 7tAdvoc,
άλλ* άντιτάδας τά φθοg&ί τῶν παg9£vtov
τὸ φgtxtòv είδος τῆς άχgάντον παg9£vov*
15 αὐτῆς γάg εὐχες τύν βοη9òv εἰκόνα, -

ότε πQoojÃ9ες τή 3og% tοῦ $mgtov.

xu8si?ec wùtôv, où xgeuao9&ioav xögnv
uiav σεσωxtóς, άλλὰ τὰς πόλεις άλας.
Totoùtov oùx jv, xäv yev£o9ai τις λόγοι,
20 τὸ πQìv φονεv9£v zijvog §§°HgaxXéovg,
oiov xαδεῖλεν 'HQaxXijg ö öeoTtóτης
xjtoc, τέgavvov, οὐ μίαν φθεῖgov πόλιν,
αλλ* èx9;Eglóov τ)ν πολιτείαν άλην.
τὸ ov

11 δ τgogoroyógyóvos P

II.
Roma,videtur
diiudica aequa lance iudicium : quae tot abundasti ducibus, eloquere,
compara
cui tibi ndus despota? solus ponatur, inquit, non habens
$equalem. (5) iamiàm extinctus erat tyrannidis ille ignis, Phocas, ille turbo,
illa temulentiâ, nostrarum primas calamitatum artifex, de visis inter somnian
dum carnifex; qui nostri sanguinis effusiones (10) in sua rebatur esse miser
rima potestate, illud terrae cétos, illa facies Gorgonis. non tu illum occidi
sti, ut de Perseo est fabula, sed obiecisti corrüptori virginum tremendam
effigiem intemeratae virginis. (15) eius enim habuisti adiutricem imaginem,
quando occurristi voracitati belluaé: ipsum occidisti, neque appensam puel
lam unam servasti, sed civitates universas. tale non fùit, quamvis fuisse
§uis dixerit, (20) cetos quod iamdiu mactatum fuit ab Hercule, quale occidit
Hercules despotâ cetos ih tyranno, non unam corrumpens urbem, sed totam
 80 GEORGII PISIDAE
v - w • • • _ _v • a.

πλ}ν μισδός ύμίν ἐστιν εὐτg£7ttou£voc,

25 où uù$os ?n7tq)
- z.
τῆς φ9ogάς άντοτέgto*
μέσος yàg oövog xai x£zQtoouévos pöqoc,
εἰ μη τις, ἀς σῦ, yvtoottxoùc ἐχων τόνονς
ύλληyogijoev tjv o7togάν τόν άgσένων • a. -

άφόαgτον εῖναι τή μεταδόσει του yévovç,

30 ἐλλον μετ' άλλον ζωπvgoûvvtov τήν φύσιν.
oùz oῖτος ἐμίν, μηδέ τοιοῦτον λάροις
v > c - 2. » o ^ •
μιοῦδν δι* juάς , άλλ* άχήματος τύχοις
ζωής τg*χούσης εἰς δόοῦς άφόαQoiag.
*Etei δέ λοιττόν και τά τοῦ δήμον 9gáøm
35 συνεκτgσπέντα τοῦ τνgávvov τη μέ9m
• - -

êvouxov είχε τῶν μελάν άτα§iav,

oyεδόν δε πάντας τοὺς πολίτας η πόλις
πεφvgμένονς ἀδινε Κενταῦgov δίκην
(τετμημένοι yàg xai xaxóς μεμιγμένοι -

40 τgòς τάς ἐαντόν ίσχολοῦντο ovyzügeuc),

ίατgός ἐλ9;)v xvgiog ya/.rjviog ,
xai τάς άτάxvovg yn\gqtjv άgτηQlag,
αφύίονσαν αὐτὸς οὐ ταgeíóec tìjv vöoov,
xui τμητική μèv οὐδαμός όιαιQέσει
45 oùò* αὐye τοῖς στέφονσιν ἐχθήσω τόνοις,
μαλακτικά δε xai λαλούντι φαρμάκτρ
&τεισας αὐτοὺς ἐκ μόνης εὐταδίας
τό δnguóδες τούτο μή vooeiv ττάσος,
.yg. μετ' ά310v P, &11ον μετ' άλλον ed
30 &1íóú'®'3iiòv 32 vvxns
0!
cod Vat.
late evertens rempublicam. atqui praemium tibi est paratum, (25) non fabu
losus equus corruptioni non obfioxius. fabula haec enim est et canorae nu£$
forte, üt tu, aciem hoc
intendensgeneris, ita altero
interpretetur , virile
nisi quis
semen incorruptibile e$sementis
in transfusione (30) alterius,*einte
grante naturam. non hoc tibi praemium, neque talem accipis mercedem £.
nobis, sed currum adsequeris vitae currentis in viam immortalitatis. audax
iam tandem ingenium populi (35) abreptum a tyranni temulentia domestigis
assueverat membrorum dissensionibus; et iam prope omnes cives civitas de:
formatos pariebat, Centauris similes (divisi enim et male inter $e commixti
(40) suis'vacabant
Galenus, fovendis attrectans
atque inordinatas confusionibus), cummicantem
arterias, tu medicus accedens, "°*"*
intus morbum n0n
neglexisti: at nunquam sectionibus amputationibusque, (45) nec item ad
stringentibus usus és remediis. sed emiollienti eloquii pharmaco persuasum
eis fecisti, ex bono tantum ordine hanc belluinam'non'nocere infirmita*°"*
 HERACLIADOS ACR. II. 81

άνω δε μάλλον την λογικίν ἐχειν φέσιν,

50 xάτω δέ άμαι xai xaXóς ἐκλακτίσαι
τδ κτηνόμορφον τῆς άταδίας τ£goc,
μὴ πως παρατQαπεῖσα τῆς τετgiuu£vrjq '
ij q)atvuóαα τῶν φgevöv άτα§ia.
tòv voûv §avtfj ovum) avtóuενον λάρη.
55 oijvoc âguoto, toòc διεστάτας τgόπονς
- - a' a * -

τῶν δπμαytoyóv ovgffißêïétg ταγμάτων,

w _ • • - • n· -

xai σύνδετόν τι ίδον ἐ§ ἐναντίων

ovv9fìc Àoyuopuόν εἰς ἐνωσιν ήguoοος,
xai τοὺς άποσκιgτῶντας άλλήλων τgόπονς
60 εἰς ?v ovvijyog , xui xατύg8too ac μόνος
δ μὴ κατοg9oόν εὐπόgno ev ij qúouc.
τούτφ 9£λοντες τά μεγίστω τgάγματι
μνήμην ovvúpσι σνμφεgόντως ί πόλις
yQdqovoiv juiv τη κάτωθεν εἰκόνι*
65 εῖ τύν άνω γάρ άλλον είχες ζωygάφον.
*Etei δέ πάντας , oixoόεστάτον δέκrjv,
τοὺς ἐνδον ήμῶν ἐςεχ£gotooac τόπονς,
xai τάς ἐvoixovg τῶν πα9mudttov q)£3ας
τφ σφ xevtjoag εὐσεβεῖ καθαgolq
70 τῆς ἐνδον ἀμότntos εῖg§ας τ)ν βλάβην,
*» w w v v w - / p.
èxtòς όε λοιτόν και τά τῆς Θgάχης v£qm
χειμῶνας όμῖν ἐςανάστησε μάχης,
xai πῆ μèv j Xúgvßδις j Sxv96tQoqoc

49 Éget ed 65 εὐγε P vv. 69—132 desunt codici P

et quo magis superne rationalem habet naturam, (50) magis inferius deiicere
et bene calcitrare pecudiforme dissensionis monstrum, timendumque ne ab
errans a trita via quae circum praecordia stabulatur discordia, mentem se
cum ipsa tandem in èrrorem trahat. (55) sic optima ratione discordes sen
tentias inter primores ordinum conciliâs, et mixtum quoddam animal ex con
trariis formans consiliis ad unitatem adducis. sic dissentientium invicem in
genia (60) in unum contraxisti, et solus emendasti quod emendare nequisset
matura. volentes pro tali opere maximo memoriam pónere convenienter cives
tuam nobis hic deórsum pingunt imaginem: (65) sursum enim habuisti picto
rem alterum. postquam autem nostra, ut paterfamilias, rimatus intus emun
dasti viscera, et dómesticis imbutas morbis venas tua evacuisti piissima pur
atione, (70) intestinae cruditatis coërcitis damnis. tum extra obortae ex
hracia nébulae procellas tibi suscitarunt belli; et qua Charybdis Scytharum
82 GEORGII PISIDAE

oiyàv òoxoôoa ληστQuxóς όδοστάτει,

75 nff δ' αὐ ovv€x9£ovtec oi SxÂáßov λύκοι
τῆ γῆ συνήττον τῆς Θαλάττης τὸν σάλον,
xai τοΓς παρ' αὐτῶν αίμασι πεφνgμένος
δ δοῦς ἐgv9gòς ἐκ ßiog èyévéro,
xàx€f$ev άστερ άντεgt ovaw ná£ov
80 άντιτgόσωπος ή δνσάντητος $εα
τῆς Togyóvoc 7rgoojxvo τῆς τοῦ II*go/wc, ,
xai τάς δ κόσμος άν δμοῦ πεφναμένος,
oè òè στgarnyeiv jv áváyxn vijc uάχnc,
τυχῶν μέν άλλος ἐν τοσαύτη ovyyvoet
85 oùx èv xvßegvöv ögötoc jv£σχετο,
ύμῖν δέ όόζαν ύστε πάν τό φogτίον,
εῖτεg övvn9jc, άντι πάντων ραστάσαι,
άπmyógevo ac τῶν σεαυτοῦ φαοντίδων
xai σάς ἐποίον τάς άπάντων φgovτίδας.
90 xal 7toÂâxις τò τό$ov èvvEivat 9 £λων
ßαλεῖν τε τ}v Xúgvßδιν, εἰς τ}v ToQyövg
τῶν πετgo7totóv τῶν 9ewvóv £ixóvo,
ovQageig èrt£ozες τjv ßo\jv jrtetyμένην.
xaì ò) xατ' αὐτῆς άντιβάλλοντες $ελος
95 άνδείλxov ίμάς oi φιλάρπαγες λέxot.
z@öv(9 òè uxQj ovyxQoróv èxagτάgerc
μίαν xατ' αὐτόν τgurthoxivövvov μάχην.
*Etei δέ ταῦτα της άνάγκης τά δίφ]

94 dvvußαλλοντας? 96 ἐκατ£g£tg ed

altrix tacere simulans grassabatur clanculum ; (75) qua vero turmatim ruen
tes Sclavi, ut lupi, simul terram miscebant et mare, ac ex ipsorum sanguine
contaminata undà vim passa fiebat rubra. procul autem, tanquam ad puggam
dum aemula, (80) nobis contra truculentior aspectu Gorgon est obiecta G9r
gone Persei, ét iam universus orbis erat contúrbatus, te vero ad bellum exire
erat necessitas. alter fortasse in tanta rerum confusione (85) haud facile
hoc totum gubernare valuisset. tibi vero visum, quod totiu$ oneris5a££i£"'
quam belle posses gestare pro omnibus. tum valédicto tuis sollicitudinibus
tuas effecisti omnium sollicitudines. (90) ac saepe telum cum velles inten
dere , et Charybdim in Gorgonem immittere, imaginem vertentem spectat9
res in lapides, conversus cohibuisti contortum iaculum. quippe in ipsam mit
$entes alia ex parte spicula (95) te retraxerunt lupi rapa§issimi. ac *°''
futurum haec adimoversans di\isâ unum in ipsos bellüm, $ed triplicis periculi.
 HERACLIADOS ACR. II. 83

xoivaig xa9' juôv προορολαῖς τε$nyμ£να

- - a -

100 ταῖς σαῖς μεgiuvuuc èv ßQax££ διmg£$n, , _ 2 a. -

χειμῶν δὲ λοιπὸν οὐ μόνον τῶν πραγμάτων,

xui
» ?
τῆς ψogάς δέ τοῦ xQÖvov xatexgáte,
a. - a. >_ /
èv ό μάλιστα ταῖς aegras siogoovs
της vvxvδς ἀδivovouv αί παQεκτάσεις,
p. -» . • v > o , o/ c a ^
105 yvóunc ?yivov τάς άτ* άxgov ijAiov,
ôc jv άρικτόν, ἐκτεμεΊν περιστάσεις *
amyjv yàg jóεις τῶν κακόν τ)v IIegoiöa.
xaì òì τὸ πράγμα σχηματιέων ἐπλέοω
ouvtòv παραοχεῖν τοΊς πgò άστεως τόποις,
110 oùx άς τι τεgπνόν, και μάλιστο, τοῦ χQÖvov
χειμόνος όντος, εὐποgéïv £i9touévovc,
άλλ* άστε τοῖς σοΤς μηδαμῶς 3ov£υμασι
τά τόν πολιτόν ovum \£w£αδαι πράγματο,
2 * - p.
μηδ' αὐ γενεσ3au ßλαπτικοῖς κατασκόποις
115 ἐκδηλα τῶν σύν σκεμμάτων τά δόγματα*
xa\ίχττεται γάρ ός νεφει xατάσκοπος
>/ ^ v p.
όχλφ παQεισόύς , xvi óvóèùQ&tog μένει.
èxeios yoùv, xQάτιστε, ανλλεγων όλον
w - - v - •

τόν voÜv σεαυτού και σχολῆ σοφή τQ£pov,

120 πάσας άνάγνως διατάζεις τῶν νόμων.
τάς ἐ§ άπλων xui πQαγμάτων όgtopuévac.
* - -

&λλ* jv τὰ xgvTtvá τοῦ σκοποῦ σον δόγματα

λόγων άφορμαι τοῖς λαλεῖν εἰσιομένοις,

123 τοὺς λαλεῖν εὐδιαμ£vovg ed

itaque postquam tot furentes gladii in nos uno impete facto constricti
(100) tua cura sunt celeriter divisi, iam tandem hiemis non operas tantum
modo, sed etiam cursum contrahebat temporis. tempus erat qüo potissimum
curis introitum noctis praebent longae extensiones. T (105) tum cogitasti ut
instantes ab ultimo Oriente, quantum fieri posset, calaimitates áyerteres:
fontem enim malorum sciebas esse Persidem. ét iam rem animo molitus simu
lasti te ipsum conferre in suburbia, (110) non ut qui deliciis, cum praesertim
tempus instat hibernum, in more habent diffluere, sed ne tuis ullatenus ggn
siliis civium intermiscerentur negotia, neque fierét perniciosis speculatoribus
(115) aperta tuarum cogitationüm vóluntás. abscónditur enim, velut nube,
explorator clam turbae iìmixtus, et inventu est difficilis. ibi igitur totam
colligens, o fortissime, tuam mentem, et otio sapienti nutriens, (120) omnes
relegisti constitutiones legum circa res bellicas et civiles praefinitas. sed ex
occultis tuae mentis consiliis loquendi occasio capta est a garrulis, queis Iu
 84 GEORGII PISIDAE

παρ' οίς άλισ9;joaoa τῆς ἐσω δέgσς

125 î yÀóττα φεύγει και ßoä zi\wvtopuévtoc.
όμως σννεῖδες ταῦτα ovyyvóμην ἐχειν*
άόο§ε yàg ττως ἐς άνάyxnc εὐλόγον
τοῦ τgòς σè φίλτQov övogogsiv j xotvötnc,
oùx èx q)96vov tìjv yÀóτταν ìg£9uo u£vov
180 (τοῖς ßaoxάνοις yàg où p9ovoûvrat qgovtlöeg)
άλλ* οὐ στ£yovtec την άποvolwv 8£teuv, '
xάν πολλάκις τνχύσιν ἀφελημένοι.
*Evvwù9 a. vâv 7tQiv 'Hλίαν μιμούμενος.
xai ταῖς ἐgijuotc ἐμβάτεύων ἐτg£pov
135 où ßgάσιν, ός ἐδειδας, άλλὰ qQovttöag*
oùx ijv yàg àQyov πολεμικόν συνταγμάτων,
δ μή μετῆλόες τῆ σχολῆ τῶν σκεμμάτων
τνπᾶν, προτάττων, εὐταετίων, τgooyQáqtov,
xai σχήματονgyöv τῆς μάχης τάς εἰκόνας
140 άλλοις, σεαυτά, τφ στQατά, τοῖς ἐ9v£σιν,
ός άν τις εῖτη πεQtßuÂòv èv ovvtάμφ,
τgò τόν άγιάνων τοὺς άγόνας συλλ£y(ov
xaì tìjv vixrjv ögóv èvv£λῶς πQός τῆς μάχης.
*AAAos uèv oùv yQápovoiv, oig öoxet φίλον, .
145 ögm, qάgayyac xαι στενάς διεζόδονς,
xai τάς τετράδεις ἐδοχὰς και όναράτονς,
δ' άν παρήλόες ἀς πνοή ταχνόgόμος,

136 Égyov codices et ed ib. πολεμιxóv P, μαχίμων ed

137 μετῆλόε codices et ed

brica extra septum dentium (125) effugit lingua, et falsa garriens clamitat:
attamen nosti haec esse digna venia: visi enim sunt iuste et necessario ob
quoddam in te philtrum id aegre ferre cives non autem ex invidia linguam
acuere (130) (invidi enim curis non invident), sed quod nequirent tuam ab
$entiam ferre, quamvis saepe tuam opem essent expérti. tu priscum intege*
imitatus Eliam,'atque in eremis degehs, vescebari$ (135) noii cibo, ut vide
baris, sed curis, (nulla enim erat re$ bello parando necessaria, qua£ non
occuparet tuae mentis ostium) formans, disponens, apparans, describens;
et repraesentans varias belli imagines, Ä; tibi atqüe aliis, militibus et
gentibus , atque, ut quis omnia complectens dixerit, ante praelia recense!
Egi, et ante pugnàm referens plenam victoriam. at scribent alii, queis
(145) montes valles et angustos exitus, et scopulosos
e£ sunt cordi, et
vertices et impervios, quos pertransisti, ut spiritus celerrimus, quosque nec
 HERACLIADOS ACR. II. 85

&c oῦτε πέτααις ἐx 8ελῶν άφιyμέναις

èv&ott ßáÀÀειν, ούτε μέν δgύγμασι
150 tìjv yijv ύπογλυφοντας ἐλκῦσαι κάτω.
άλλ* εῖοι τείχη τοῖς ἐναντίοις δgm,
τάς κλεῖς ἐχοντα τῆς δόοῦ πεφgayu£voc,
*j8ovÀóunv óè xαίπερ ἄv ßQaövygάφος
τὴν συλλοyjv oov τῶν σταατευμάτων yQáqsuv,
155 τήν εἰς άπαν γῆς ἐσκεδασμένην μ£goc,
3ovXaig òè ταῖς σαῖς ἐν ßguzetovvnyu£vr,v.
oi σοι γὰρ αὐτοὺς jyov ëxtixoi λόγοι,
ùc εί τις άλλος ἐκ μιᾶς δόgogyvgov
oÜget τὰ zgvoù ovÀÀ£yων σταgάγματα.
160 πλην ταῦτα σιγᾶν και τῶν Eûqgáτον πόgov,
δι* οδ τgézων παθήλ9ec Eòqgάτον πλεον,
vjv ögaotixijv τε και μετ' ἐgyων ἐμπόνων
ός ἐν παρέgyω σνμφοgάς τοῦ δ' ö ßioc,
είγε 7tQoaijxet ovuqogj 7taQelxáøw
165 τήν εὐσεροῦντι δεστάτη τοg9ovu£vrjv,
3j övooeßoüvvv Xoogám osσωσμένην,
δόm 7tQÖoetu tí 4uQagτάσει πόλει.
ταύτψν δε φασι IIεgotxöv ögtouáttov
είναι ßogeiwv, vjv ôè τgòς Nóvov 9£αιν, *

170 öoov 7tQÖc juäc , άντικειμένως ἐχειν.

xaì tÒv xατ' αὐτῆς ἐv ßQayet 7tagaögöμφ
xauTirjga τά τgézovτι μορφύσω λόγφ.

152 Éyovtov ed, Éyovrag P 157 oi σοι] ögov codices et ed

162 te add P -

$axis ballistis immissis fas est oppugnare, neque item foveis (150) subtus
humi effossis prosternere. ita planè montes $unt hostibus moenia? fauces
tenent itineris praestrictas. atqüe hic ego vellem, quamvis rudis scriptQr,
ut exercitum collegeris describere, (155) et ut in ominem terrae partem di
spersum tuis consiliis in unum statim contraxeris: ita enim ipsos coëgit tua
$onciliatrix gratio, ut si quis alter unius ope hydrargyri auri ramenta con
£rahens colligat. (160) séd haec omitto," atqüe Eüphratis transitum quem
£raiecisti ipsô Euphrate citius, illamque miagnàm, quae post labores impro
bos velut in parergo vitae obtigit calämitas,`si taiïeâ licét calamitati id, con
férre, (165) quoì dicas meliùs a pio despota esse eversum quam ab impio
Chosroa servatum. atque iam accedò ad ciyitatem Darartasim, quam dicùnt
habito ad Persica confinia respectu borealem esse, ad Austrum yero esse
sitam, (170) quantum ad nos, atque e regione oppositam : et brevi in ipsam
 86 GEORGII PISIDAE

Tòv 24gtaojg yàg, δούλον όντα τ)ν τέχν,

tvQavvuxj Àéyovot xal 9Qασεῖ §lqaeu
175 IIág9ovg άποστήσαντω τοῦ τότε xgάτονς
εἰς αίχμάλωτον όντες ἰσπωσε δgóvov,
ύντενόσονίειν èv xoxoig tjv ITegotów.
zgóvovg òè σνλλ£yovouv, óς φασί, δέκα
M., %'< a. ci a.
oùv £§ διαδgσμόντας ἐ§rjxovvóouv,
180 èv oig tò τιxgòv τοῦδε τοῦ στόgov y£voς
§§ αίμάτων άδινεν αίμάτων yóvov.
èv yàg τοσαύτη τοῦ zgóvov τωgêxvêoet
èvaÅλαyjv oùx èoye τῆς μιαιφόνον
- » - ^ c • a•

αειQάς ἐκείνης ή δvoéxàvvog δέσις,

185 άλλ* èx vêxvtov εἰς τ£xvtx ovuuετε7τλάκm
δ δεσμὸς ούτος èuqQayαῖς πεφvQgévoς,
xai πάς παρ' αὐτοῖς δvoμενῆς βαοτοκτόνος
άστειge t£xvov εἰς γονήν 7τατgozτόνον,
>o - * c. *_ / o a
xûxêîvoς αύ8ug ός ἐχίόνης οὐσίαν
190 τῶν κλῖgov άντ£τεμψεν εἰς τοὺς ἐyyövovg.
xai όοῦς ἐχεῖτο τοὺς φόνονς ἐχτιgg£ων,
£ως πλατυνδεῖς εἰς άμετgnvov χύσιν
?otrjxev £v9€ig εἰς βv$v τὸν Xoogörjv*
άδει γὰρ, οίμαι, τῆς Ἰοκάστqς τὸν βίον
- » v - a a
195 ίηλοῦντας αὐτοὺς τά παραλλήλφ φθόνω
v c.

7τρός τάς όμοίας σνμφοgάς άνατQέχειν.

* - * », ^ v a
èxeivog ούν ἐκτιζε τήνδε τ)ν πόλιν
q)
190 Éwyóvovg P 102 yυσιν P

excursu deflectens gyrum conficiam festinante sermone. quippe Artagerem,

qui fuit servus origifie, per vim atque audaciam ferunt strict6?ense (173) ab
eius, cui suberant, potestate Parthis abductis ad servilem, quem arripuit,
thronum, rursus in mâlis locasse thronum Persidis. annos autem qui supp®
tant, aiunt sexdecim supra sexaginta iam excurrisse, (180) ex quo cru ele
huiusce seminis genus aTcaedibus in caedes prolem peperit. in tanto enim
temporis spatio nullam passus est vicem sanguinariae huius catenae nexus
insolubilis, (185) sed ex natis in natos insertus est strictius hic nodus, cruen
tis inguinátuis caedibus. itaque omnis ex ipsis homicida barbarus natum ££9r
genuit sui seminis parricidami; et ille rur$us, tanquam viperae substantiaP,
(190) suam transmisit hereditatem ad nepotes. átque ità rivus manavit Å
caedes perennis, donec diductus ad immensam effusionem stetit immissus i!!
gurgitem Chosroae. oportebat enim, puto, ut qui Iocastae vitam (195) P£
inter se studio invidiaé aemularentur, in pares çalamitates concurrerent. ille
 HERACLIADOS ACR. II.' 87

εἰς πῦgyov àxQov, εἰς άπόg$ntov τόπον,

εἰς τεῖχος, ός ἐδειζε, τῆς άμαgτίας.
200 £xet yàg είχε Xoogônc και τοῦς IMóyovg
xal τοὺς ἐαντοῦ προστάτας τοὺς άν9ρακας,
δεινή xgστη9€ic εἰκότως ύποιμία,
μὴ τοῦς σεβαστούς αίχμαλώτονς άαπάσης.
άλλ' αὐτὸς ἐλάδν άσπεg άστgotijc τάχος,
205 xtxi τὸν ἐπ' αὐτοῖς σχηματονgyfjo ac φόρον
(φόνον yàg αὐτὸς οὐδὲ βαgßάgtov 9£λεις,
εἰ μῦ} xw9* αὐτῶν άσπέσοιντο τὰ ἐφη),
ατήσας τε πολλὰς μηχανὰς τῶν δgyóvtov,
xgtovs, z*λῶνας, τετgorioutoùc σφενδόνας,
210 qQ6§ας τε τ)ν φάλαyya xai τείχει νεφ -

τό τεῖχος αὐτῶν ἐμπεguxÃείσας δλον,

άπαντας ἐνδον εἰλες ἐκ μόνον φόβον.
IIgótov μὲν οῦν, καῦτιστε, τῶν σκέλων όλων
άπην9góxωσας τοὺς θεοὺς τῆς IIεgglóος, .
215 δεκτάς άπαςχάς τά 9 Ej oov 7rgoo q&gtov
τὰ τῶν πgotát/ttov Xoogόον κειμήλια.
offevvòg yàg αὐτοὺς ἐφλεγες τὸν Xoogδην,
oῖχ άσπερ ἐχ9gòς τοῦ πvgòς τῆς οὐσίας
(όλος γάρ εἰ πῦρ τφ σεά σννημμένος)
220 êáÀ* óς ἐλεv9£gov τε και σεσωαμ£νην
8£λων ττgogò$at τφ δεφ και τjv xvtouv.
άπήλλάγη yàg xui τά πῦρ μολνσμάτων

199 εἰς P, ajg ed 210 wai] rj codices et ed 213 μην ed

igitur hanc ipsam urbem condidit in modum excelsae turris, loco inexpugna
bili, tanquam murum, ut apparuit, peccati. (200) ibi enim habebat Cfios
roes et Magos et sibi adscitós praesides carbones : in fortem adductus, ut
par est credere, suspicionem, ne quos colebat, captivos abduceres. tu vero
accedens, tanquam vis fulminis, (205) terrorem ipsis undique repraesenta
sti: non enim caedes barbarorumi volebas, nisi in te prius gladios constrin
gerent. eductis autem multis machinarum organis, arietibus, testudinibus,
saxa iacientibus fundis, (210) et munita phalânge novo scutorum muro, eo
rum moenia late circumclusisti, omnesque sunt intus deprehensi sola formi
dine, hoc igitur primum spoliis dedisti initium ; in carbones redegisti deos
Persidis, (215) acceptas déo tuo offerens primitias avita Chosroae cimelia :
illos enim extinguens combussisti Chosroam, non quod sis hostis igneae sub
$tantiae (omnis enim ignis est deo succensus), (220) seù quod liberam et
liberatam `velles offerré deo etiam creaturam. ' vere enim liberatus est ignis
Georg. Pisid. 9
88 GEORGII PISIDAE HERACLIADOS ACR. II.

ajj 7iQooxvvrjoet púλον ἐ§vfigtouévov,

άχει δέ τιμjv vjv xa) jv άτιμίαν,
225 tjj ojj xα9αQ9;âv εὐσεβεῖ κα9αιg£o Et,
xai σνμφεgόντως όνοτυχεῖν άνάσχετο,
zαλῶς τεφgω9£v jj xaxóς άνημμένον.
- Oύτως ἐκεῖνο πᾶν τὸ πῦρ κατασߣους,
*. άφήκας οὐδὲν , ττλην όσον λαλεῖν ἐδει,
230 07uv9jgt, utxgδν εἰς τὸ φλάςαι XooQδην.

a profanationibus, cui adoratio fuerat, contumelia; et nunc honoris habet

loco pulchrum dedecus, {ἐ? quod tua se sentiat pia destructione purgatum;
et luęro apponit illatum $ibi âaimnum, potius bene extinctus quam mâle ac
census. sic totum illum ignem extinxisti, nil prorsus reliquisti nisi, ut ita
dicam, (230) parvam scintillam ad comburendum Chosroam.
 IOSEPHI MARIAE QUERCII
IN GEORGII PISIDAE C ARMINA

MONITA ET ADNOTATIONES.
 DE EXPEDITIONE PERSICA
M O N I T U M.

Luctuosissimum ac pene deploratum fuisse rei publicae statum

tum cum, extincto Phoca, Heraclius regno potitus est, unanimi
omnium scriptorum consensione confirmatum est. nimirum cives
inter se divisi intestinis flagrabant odiis, et mutuis caedibus ma
debant; Abares in proxima loca recepti et veluti civitatis iure do
mati, sed animo semper agrestes et crudeles, novas in dies tur
bas ciebant; barbari e Scytharum genere in Romanas provincias
undique confluentes incredibiles calamitates in unum comporta
bant; ac Persae quidem Mesopotamia universa, Syria, Aegypto,
Palaestina et Phoenicia occupatis, Chalcedonem usque delati,
tam dira Cpolitanis minabantur, ut parum abfuerit quin totum
imperium una cum ipso nomine penitus deleretur. igitur in
tanta temporum calamitate et nequitia imperatorem desiderabat
res publica, qui plurimum polleret pietate consilio, et militari
scientia. huiusmodi plane virum, qualem rerum condicio po
stulabat, ac verum heroa Homericis heroibus longe anteferen
dum et ipso Alexandro maiorem fuisse Heraclium contendit Pi
sida in hisce tribus Acroasibus, in quibus de prima in Chosroam
huius nominis secundum Persarum regem expeditione agit.
equidem fateor me ad maiorem animo concipiendam de Heraclii
virtute opinionem ex huiusce poëmatii lectione fuisse excitatum,
quamvis mecum ipse reputarem esse fortasse nonnulla, quae ex
ingenio scribentis ornata et poëseos coloribus illustrata plus nimio
mentem animumque percellerent. . non enim est negandum Pi
sidam plerumque uti stilo turgido et inflato, ac tum praecipue
ampullari in arte, cum Heraclium et Sergium laudat, quamvis
saepe tamen profiteatur et auribus inculcet, se non modo quid
falsi Heraclii laudibus nunquam addere, sed nonnihil potius ex
ipsis deterere (Acroas. 1 48). ceterum, ne de malis ecclesiae
loquar, utinam, quam fuit regni Heraclii gloriosum initium,
92 QUERCII DE EXPEDIT. PERSICA MONITUM.
fuisset et finis; et quantum ipse imperator fuit in debellamdis
Persis fortis et accensus, tantum etiam de Mahumedanis repri
mendis, statim ac in perniciem Christiani nominis erumpere coe
perunt, sollicitus exstitisset! verum quod ad Pisidam spectat,
quae ipse nobis hic refert, c/jvövvng quidem narrat: fuit enim
domes Heraclii in hac prima expeditione, ut ex variis locis ha
rumce Acroaseov patet clarissime. quare non videtur ei fides
deneganda in iis quae in primo bello Persico acta fuisse memo
rat., certe Theophanes, qui res ab Heraclio gestas persequitur,
nom modo testem adhibet Pisidam, sed eiusdem verba et senten
tias in suam rem transfert tanta fiducia, ut eius integros iambos
suae narrationi intexere atque consuere non dubitaverit; quod
ex nostris adnotationibus fiet manifestum. bellum, quod Pisida
describit, prope fines Persicos ultra montem Taurum, anno im
perii Heraclii 12, Christi 622 actum est. Heraclio autem in ur
Bem post annum reverso noster Georgius, qui imperatorem fuerat
secutus, de re feliciter gesta hoc tripartito libello, ut videtur,
gratulatus est, quem in plenum suae erga ipsum observantiae
veritatisque testimonium ei laetus obtulit: ait enim Acroas. 3
379: σοῦ τόνδε πλεκτόν στεφανον ἐς άκngdvov λειμόνος άρτι τῆς
dìnôstag q)£g0. atque haec quidem, ut alia plurima, non poë
tice tantum, sed pompose splendide et avavnyvQικός dicta esse
facile quisque intelliget. ac, ut mea plane est sententia, sive
materiem sive formam spectes operis, panegyricus inscribi et
vocari merito posset hoc poëmation. nimirum iam diu ante Pi
sidam in more receptum erat ut poëtae, quibus ad longum poema
conficiendum pares vires non erant, poematia scriberent, quae
modestiore titulo ornata panegyricos, carmina et silvas vocabant.
fidem faciunt apud Latinos silvae Statii, varia carmina Claudiani,
et panegyricus Corippi; quae omnia parum aut nihil differunt ab
acroasibus Pisidae. àxgo&gtg quidem proprie sonat auscultatio,
perraro tamen haec vox eo sensu usurpata invenitur. at sophi
stae, cum quid magnum se esse dicturos pollicerentur, ἀκgoágeus
άπαyyἐλλειν et ποιεῖσδαι, quid dignum, quod audiretur, emun
ciare et tradere dicebantur: unde patet àxQodgsug fuisse sophista
rum declamationes et de quacunque re illustres expositiones,
quod late demonstratur a Cresollio in Theatro /et. Rhet. lib. 2
c. 5. sed hunc plane titulum adhibuit Pisida, non quod sophi
starum more ingenii sui vires extolleret, sed quod iamdiu usus
invaluerat ut huiusmodi poematia áxgoggevg , id est recitationes,
vocarentur, eo quia saepe in magna populi frequentia, et coram
iis ad quos laudes ipsae pertinebant, recitabantur.
 *\

QUERCIUS IN EXPEDIT. PERS. ACR. I. 93

IN EXPEDITIONEM PERSICAM
AD N O T A T I O NIE S.

AcRoAs. 1 v. 1. τάς αὐλοvg] id est φύσεις, οὐσίας vel

τάζεις, immateriales substantias, hoc est angelos, quos dum
materia expertes vocat poeta, materiem terrestrem, qua nostra
corpora constituuntur, et ipsis excludere voluisse certum est:
eodem enim sensu άύλονς hic appellat, quo alii scriptores eccle
siastici ipsos ágoudvovg nominarunt. secutus est enim veterum
patrum sententiam, qui circa angelorum substantiam definiendam
haesitantes, omni materia expertes nunquam, sed vel caelesti-.
bus vel aëreis corporibus praeditos dixerunt. rem luculentissime'
demonstrat Ioh. Lamius in Dissert. contra Burnetium, quae „ad
iecta est Epist. 7 Mich. Glycae inter Delic. Erudit. p. 200. ita
autem visum esse Pisidae, constat ex v. 167 et seq. Hexaëm.
ibi enim qua ratione describeret angelos ignorans, ἀδηλονς οὐσίας
eos appellavit; et ibid. v. 903 Üìnv άύλον, materiem immateria
lem , eosdem nominavit, ut materia quidem, sed subtili et a
communi ac terrestri plane diversa, eos constare declararet,
quod mox v. 4 confirmat.
4. confer Hexaëm. 902.
5, vide quae de verbo δεικνύειν adnotavimus ad He
vaèm. 168. .

6. Hexaëm. v. 164: διαφλ£yων μὲν κα\ πvgóv την αίδ£go.

7. simili modo dei immensitatem describit ibid. 895 et seqq.
21. Persarum impietatem circa idolorum cultum exagi
tans, ludit in voce yvjgvov legitimum et v68ov spurium. legi
timum est vera religio, spurium est superstitio. ad verbum ver
teres: quibus lex est pro legitimo retinere quae sunt spuria, et
spurium ubique admiscere legitimis. vide infra p. 32. ceterum
Persas reprehendit quod divinae veritati, quam ex sacris scri
pturis haustam receperant, superstitionum tenebras offuderint.
neque enim infitiandum videtur ethnicos historiam sacram ad im
pias fabulas detorsisse; quod Augustinus 'Steuchus in suis de
perenni philosophia libris luculenter ostendit, ac plures quidem
ex ss. patribus idem antea evicerant. hinc Graeci philosophi
x£ττται και λησταί passim audiunt apud Clementem Alex., qui
Strom. 5 p. 860 eos a Mose et prophetis praecipua dogmata non,
grate accepisse concludit. sed perspectissime cum Pisidae sen
tentia consonant, quae Theophylactus Simocatta habet p. 142
7 ed. Bolam. - -

24. antiquissimis temporibus Persas veneratos esse solem

ex multis auctorum testimoniis colligitur. ea religio retenta est
a Parthis, qui Persarum imperio potiti sunt. equum autem soli
94 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
gratissimam hostiam immolabant. causam adsignat Ovidius
AFast. 1 386. vide Brissohium de reg. Pers. princip. lib. 2.
nemo tamen, quod sciam, dixit quod Pisida affirmat, equum
apud Persas habitum esse deum. Herodotus quidem lib. 7
p. 401 equos quosdam Iovi sacros in Perside fuisse narrat. nec
ab Herodoto dissentit Iustinus, qui lib. 1 10 5 equos soli sa
cratos habuisse Persas testatur. sed cum Pisida fere concordat
Curtius, qui 8 3 pompam et ordinem, quo agmen Darii pro
cedebat, describens ait: currum deinde Iovi sacratum albentes
4-ehebant equi. hos eximiae magnitudinis equus , quem solis ap
pellabant, sequebatur.
26. ne huius quidem ritus ullum inveni vestigium. ve
rum si Pisidae auctoritas non est omnino contemnenda, quem
rerum sui temporis ignarum nunquam dixero, id ita accipien
dum puto ut equum Persae, si bene eis res eveniret, adorarent,
si vero male, virgis caederent.
32. ignem et aquam ad haec usque tempora Persas ado
rare testantur, qui de Persarum moribus in suis ööottogixoig
scripserunt. quam autem antiquis legibus ea esset inter eos re
cepta et constituta religio, praeter Herodotum et Strabonem alios
que veteres scriptores, tradunt Brissonius loc. cit. et Thomas
Hyde de vet. Pers. relig. c. 8. qui tamen non est audiendus in
eo, quod assumit veteres Persas ex Abraham veram religionem
petiisse, ignique et soli civilem tantum cultum exhibuisse; quae
sententia ut nova et falsa disertissime refutatur a Montfaucomio
Antiquit. illustr. tom. 2 part. 2 p. 395. facile enim Hydaeo
concesserimus unius omnipotentis dei cognitionem habuisse Per
sas, dummodo ipse contra, superstitiosum fuisse cultum quo eius
maiestatem prosequebantur, non deneget. nam, ut aiebat Cle
mens Alex. Cohort. p. 57, ày&λματα μέν θεοῦ οὐ δύλα και λίδovg
vjrtstMjg/agtv άσπεg"Eìληνες, οὐδὸ μην ίβιδας και ίγνεύμονας κα
δέπεg Aiyvvtuov, άλλα τύα τε και ύδωρ ἀς φιλόσοφοι. quae es
set Persarum religio, paucis exposuit Herodotus 1 131.
44. quid hic agat Celticus Rhenus, plane non video. at
que ego sane mallem, quid voluerit Pisida, me nescire fateri,
quam inanibus coniecturis te detinere. verum ne vitio mihi ver
tas, quod alioquin garrulus hic obmutescam, ita ariolor. Celti
cum Rhenum nominans Pisida funestam illam cladem fortasse
designat, quam Sigebertus, Rheno traiecto Hunnis in Franciam
irrumpere conantibus intulit circa annum Chr. 570. vide de re
bus Franc. scriptores, qui relatam a Sigeberto insignem cla
dem describunt. itaque magis strenue contra Persas se gessisse
Heraclium in Oriente quam contra barbaros Sigebertum in Occi-
dente forsan innuit poëta; nisi etiam malis non ad Sigebertum
sed ad Dagobertum Franciae regem respexisse, qui quo tempore
Heraclius cum Persis pugnabat, Saxones primum et deinde Scla
 PERSICAE ACROASIN I. 96
vos tanta virtute animique constantia devicit, ut gravi vulnere
accepto, ipso speciosior sanguine et ipso periculo factus augu
stior, hostium terga praecidere numquam destiterit. QUERc- .
quem latebat Nonni (46 56) 'Pijvog άσημέντοιο θεμιστοτόλος
voxsroîo et quae Gesnerus attulit ad Claudian. Rufin. 2 112.
51. Erasmus in Adagiis p. 862. τύχη EÜQιτος , et Pin
darus Pyth. 3: öìßog δ' οὐκ ἐς μακQÖv ävögöv äggstat.
58. confer. Hexaëm. v. 348 et seq.
60. codex in margine habet πάντας [π&gag ?]. inutilis
emendatio: nam vox πάντας respicit ad φύσειg. de sermonis vi
ad res quascunque exornandas accommodata noster etiam in
Abaricis p. 169 et seq.
64. ludit, ut patet, in verbo yQágew, quod aeque scri
bere ac pingere significat.
66. sumpta occasione ab eloquentiae facultate, quam de re
quacumque diserte et concinne posse dicere recte decernit, ita in
laudes Homeri excurrit, ut eum potius carpat eo quia verae vir
tutis, qualis heroem decet, non habuerit cognitionem, siquidem
eam quam ipse Homerus exhibet herois imaginem, tanquam mi
nus aptam Heraclio repraesentando respuit, et quae sit unica vir
tus quae virum faciat illustrem, quaeque in Heraclio maxime
enituit, exponit. at de Homeri laudibus quid oportet dicere?
videsis Dionysium Halicarnasseum de compos. verb. tom. 2 p. 51,
qui Homerum vocavit xogvqprjv άπάντων και σκοπόν, ἐά οὐ πως
ταντες τοτομού και πάσα θέλασσα και πάσαι xgijvat. celebre au
tem est Ovidii elogium Amor. 2 9 25, quod cum Pisidae lau
dibus concordat: adiice Maeoniden, a quo, ceu fonte perenni,
Palum Pieriis ora rigantur aquis.
68. iuvenum mentes ex Homeri lectione ali et fecundari
dicens, eius poëmata etiam Christianis in deliciis fuisse, ni fal
lor, demonstrat. \ .

70. Galaton pictor, Aeliano /'ar. Hist. 13 22 auctore,

Homerum repraesentavit ἐμοῦντα, τους δε άλλονς ποιητας τα
ίμημεσμ£να άgvou£vovg; quam picturam forsam innuit noster.
72. Homerum non habuisse perfectam virtutis cognitionem
videtur adserere. ipsum virtutes non seiungendas διττοῖς μεgt
§ειν τὸν λόyov vojuog, ea de causa opinor dicit, vel quia, ut
Plutarchus lib. de aud. poët. ait, δια μέν Ἰλιάδος ἀνδgeic v σα}
ματος, δια δὸ τῆς 'OövGGetccg yvyjg yEvvavövntg avaQuov$, et sic
virtutem activam a contemplativa disiungit; vel quia omnia quae
tradit Homerus non tam ad mythicum sensum, quem statim prae
ferunt, quam ad ethicum intus latentem sint expendenda, ut
idem Plutarchus ibid. et Maximus Tyrius Dissert. 16 luculenter
probant. sed primo nobis magis adridet sententia quam Maximus
confirmat. quamvis enim ille Homerum summopere suspexerit,
illud tamen videtur concedere quod Pisida reprehendit, nullum
96 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
plane esse inter tot Homericos heroas quem omni virtutum genere
cumulatum deprehendas, sed τὰς ἀqevog vsvsumu£vog κατ' άνδρα,
την μάν άνδgetwv κοτὰ τὸv Aiwvva, vrjv ôè àyyivouwv κατὰ τὸν
'Oövgg£α, τό δὸ δάgσος κατὰ τὸν Διομήδην, την όλ εύρονιίαν
xatd t6v Nigroga. . itaque si quis viri, qui sit omnibus numeris
absolutus, ideam velit habere ex Homero, omnes hasce virtutes
in singula capita distributas in unum redigat oportet; quod sane
non infitiatur Maximus: nam oÜvog ait εἰκόνα ήμίν ύττοτίδεται
ygnotoü ßiov κα\ άgsvijg àxgtßoüg. videsis etiam Plutarchum in
Orat. post. de fòrt. Alexandri p. 343. .

74. quam in natura boni definienda fuerint Graeci iater se

dissentientes et incerti, patet ex solo Ciceronis libro de finibus.
itaque si neque sequioribus temporibus ullam certam definitam
que ea de re habuerunt scientiam celeberrimi philosophi, mi
randum plane non est eam nom esse tam cito assecutum Home
rum, siquidem nonnisi zgóvov δείζαντος Plato et Aristoteles ad
hanc vitae lucem protracti suos libros ediderunt, in quibus me
thodo quadam scientifica, prout illis facultas tamen fuit, ethices
praecepta tradiderunt, atque ex solo bono, tanquam ex uno fonte,
omnes virtutes emanare demonstrarunt. ex hisce omnibus patet
Pisidam nonnihil voluisse de gloria Homeri deterere, eosque
confutare qui eum omnis scientiae patrem et magistrum appella
bant. confer Gisberti Cuperi Apotheosim , in qua poëtarum
principis laudes cumulatissime recensentur, et Friderici Rei
manni Iliadem, in qua eiusdem vitia sive maculae deteguntur.
in codice Vaticano imperita manus voci ygóvov vocem vóvov su
perius scripsit. -

75. και τόν, id est Éyóvtov. consule, si placet, Aristo

telis Ethica, qui prae omnibus subtilius et enucleatius de omni
virtutum genere disseruit.
76. si Homerus Heraclium cognovisset, suos heroas, ut
decet, omni virtutum laude cumulatos, non uno aut altero tan
tum titulo conspiciendos exhibuisset.
79. en quae esset virtus Heraclii, animi integritas perfe
cta, quae virtutes omnes complectitur.
81. sub quadriformi, sed tamen unico aspectu pingendum
fuisse Heraclium et verum quemcunque heroa dicit Pisida ad
quattuor virtutes respiciens, quae vulgo cardinales vocantur, ita
in Hexaëm. 170 τετgauöggovg vocat angelos, ut eorum perfe
ctionem designet, siquidem τετgάμοgφος Pisidae a tergayóv®
Aristotelis nihil differt, cui Moral. IVicomach. 1 vir ille fortis
est öye ἀς ἀηδός ἀγαδός και τετgêyovog, &vev yéyov.
82. v. Iliad. 1 249.
85. μεῖovgyto pro μελιτ0vQyia. Heraclii bonitatem et cle
mentiam, quae virtus maxjme priucipem decet, sub apum mel
lisque aJlegoria commendat.
 PERSICAE ACROASIN I. 97

88. idem iambus occurrit in Hexaëm. 1658.

90. confer hos versus cum Hexaëm. 458 et seq. ibi enim
divinam clementiam eodem fere modo describit.
95. vox δgczgruxóv non in neutro tantum sed etiam in aliis
generibus pro substantiva usurpata invenitur: sic ögaovixrj pro
δgagvux^) δύναμις vel σνμφοQέ.
102. elegans metaphora, qua se poëta comparat agricolae.
sulci sunt iambi, aratrum stilus, semina verba et sententiae.
forsan ad antiquam Graecorum scribendi rationem respexit, quae
ßov6tQoqpnδόν dicebatur: ut enim arantes cum bobus solent,
primo a dextra ad sinistram versus stilum ducebant veteres, at
que ubi ad sinistram paginae oram devenissent, dextrorsum per
gebant, tum vero iterum ad sinistram recurrebant. ita vere sul
cos repraesentabant lineae, quae crìÀaxeg ea de causa dictae in
veniuntur. Anonymus qui Panegyricum Berengarii imp. conscri
psit ab Hadriano Walesio editum, dixit lib. 3, 55: fòrtia iussa
cito scribae sulcate papyro.
104. allegorice, opinor, noctem nigram vocat Persas, quos
etiam in fine Abaricorum, v. 526 σκοτεινους appellat, non tantum
ad damna abluenda quae terris, quam ad ea quae religioni infe
rebant. quippe Chosroa legatis ab Heraclio missis responderat
où petoopov vuóv, §og äv ägvjongôs vòv ἐσταvQogévov, öv £
7ετε δεόν είναι, και τgogxvvrjαητε τφ ηλίφ.
106. Persae iam a Constantini temporibus Romanis infesti
eorum provincias invadere numquam destiterunt. sed multo
acrius inter eos bellum exarsit sub Mauricio et Phoca, quorum
Heraclius in imperio successor fuit. anno enim 599 Persae, Eu
phratem transgressi, ut ait Theophanes p. 247, πᾶσαν ττ}ν Συ
Qiav xaì IIøåawgttvnv αίχμαλώτενσαν ; anno autem 617 Chalce
donem, quae contra Cpolim erat, ceperunt, cum iam inmumera,
quae ferri non possent scelera, patrassent. vide Chron. Paschale
p. 704 ed. Bonn.
112. expedire ut bella per se gerat princeps, omnes fere
consentiunt de rebus politicis scriptores.
124. varias sententias, quas circa belli gerendi rationem
retulit, dvotvtovg pronuntiat, volens, opinor, Crispi, qui gener
fuit Phocae, temeritatem excusare, qui Heraclio eius opem pe
tenti respondit, oùx è§öv βααιλεῖ καταλιμπάνειν βασιλείαν και ταῖς
ztóøgo ἐπιχωQuóςειν δvvdgeguv rem narrat Nicephorus patr. Brev.
Hirt. p. 5.
129. coniecturam modo adductam videtur confirmare,
quasi Heraclio dubitandum fuisset de eorum fide qui ei erant
a consiliis, unde ipse merito omnem suam spem in deo collo
cavit, et de suo in Persidem profectu secum consultus delibe
raverit. , , *
98 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
132. minimum discrepamt ceteri historici, Theophanes,
Cedrenus, Zonaras et Nicephorus, qui omnes adfirmant Hera
clium anno imperii sui 12, Christi 622, cum iam Pascha cele
brasset, statim in Persidem perrexisse.
189. in codice solitus censor gsßáαμιον in geßagμίαν vo
luisset immutari. -

140. imaginem &y£tgovotrjtov describit, de qua videndus

Gretserus de Imag. non manuf. tom. 15 p. 199; a quo equidem
in eo dissentio, quod putet imaginem, qua munitus Heraclius in
Persidem irrupit, fuisse archetypam Camulianensem: at paullo
ante p. 198 ex Menologio ipse noverat ne Sergio quidem pa
triarchae licuisse eam retinere, et visione quadam perterritum
coenobii cuiusdam virginibus, a quibus illam abduxerat, reddi
disse. quomodo igitur eamdem imaginem Heraclius secum aspor
tasset in Persidem ? equidem censeo imaginem, quam habuit
imperator, non fuisse Camulianensem sed aliam ex archetypa
Edessena accuratissime efformatam: satis enim aperte, ut mihi
videtur, Pisida Edessenam, quae a Christo Iesu linteo impressa,
et ad Abgarum missa dicitur, hic designat, subiiciens eam fitisse
sine pictura ab ipso perbo figuratam; quod quidem de solo Edes
sena traditum accepimus. nam de Camulianensi unde, et quo
modo fuerit efformata, plane non constat: et quamvis inter ἀγει
gototrjtovg imagines celebretur, non desunt tamen qui putent
Edessenam tantummodo eo nomine recte insigniri, reliquas au
tem, ne Camulianensi quidem excepta, ex ea omnes fuisse ex
pressas et exscriptas. verum cum Edessena imago non ante an
num Christi 944 translata fuerit Cpolim, patet Heraclium non
czjt6yQaq)ov sed dπόygggov in expeditione Persica secum circum
tulisse. quid quod Cedrenus p. 406 salvatoris imaginem non
manufactam ex Africa secum adduxisse Heraclium narrat? num
haec quoque fuit Camulianensis, ut Gretsero placet? minime
vero, sed eadem illa, ut nuper diximus, ex Edessema expressa.
fateor tamen non multam fidem adhibendam esse Cedreno, qui
non satis diligenter, ut in comperto est, Theophanem exscripsit;
quo quidem vitio laborat etiam Zonaras. Theophanes enim
p. 250 dei matris, non verbi divini imaginem habuisse Hera
clium refert, tum cum primum ex Africa Cpolim venit, ut me
Iius explanabitur ad Heracliad. 2 14. sed dubium omnino tol
Iit ipse Pisida, qui in proxima Acroasi v. 87 satis aperte declarat
non εἰκόνα sed à vetxövvauo voυ δεοyQdqyov τυπον fuisse effigiem
qua usus est Heraclius. ratum igitur firmumque sit, imaginem
a religioso imperatore in Persidem allatam fuisse ἐκτνττον Edesse
nae: Camulianensem autem ad praesidium urbis ab eo fuisse re
lictam, quod ex Abaribus clarius apparebit.
144. Theophanis, qui Pisidam non sequi sed exscribere
videtur, verba suis quaeque locis respondentia subtexere iuvabit,
 PERSICAE ACROASIN I. 99

ut nostri poëtae auctoritas fiat firmior et sensus magis perspicuus.

λαβων δέ δ βασιλεῦς ἐv yeQoiv την δεavöguxjv μοgρήν, ijv χεῖρες
oùx èyQawov, άλλ' ἐν εἰκόνι ό πάντα uogφόν xai διαπλάττων
Àóyog ävsv yQaqpjg gögqpσσιν, δς άνεν αποgάς κύησιν jveyxev.
ita Theophanes p. 254. videsis Hexaëm. 1160, ubi virginis
sanctissimae partum ex fabuloso vulturum partu sine semime ve
risimiliorem nobis facere contendit Pisida.
148. in cod. μ£vou. -

149. phantasiastae haeretici ex Eutychianorum familia,

dicti etiam Iulianistae ab Iuliano Halicarnassensi, qui falsa eo
rum dogmata excogitavit, et Gaianitae a Gaiano Alexandrino,
qui Iulianum secutus est, Christi corpus a momento impolluti
conceptus non solum incorruptibile esse verum etiam increatum
adfirmabant, ut ait Timotheus de Sectis apud Cotelerium Mon.
Eccl. Graec. tom. 3 p. 410.
150. Theophanes ibidem xa\ tovtg tstov6aig rt5 8eo
yQ&yq) τύπφ άπήgάστο τöv äytjvov.
155. idem ibidem Heraclium Cpoli profectum in Ciliciam
pervenisse tradit, sed nullam de tempestate, quam Pisida de
scribit, mentionem facit.
157. de Heraeo promontorio, quod ad meridiem contra
Chalcedonem erat, plura in Petro Gyllio de Bosph. Thrac. lib. 3
c. 2 et in Du-Cangii Cp. Christ. lib. 4 p. 176. quod ad nos
attinet, ex Pisida observabimus primum huic promontorio mo
men revera fuisse 'Hgatov, non 'HQaiov, ut a quibusdam Graecis
invenitur appellatum; secundo ita fuisse dictum eo quod olim
"HQag Iunonis aede esset insigne, id quod etiam Codinus im
Antiq. Cpol. admonuit; denique Heraclium Heraei profanum no
men in aliud Christiana pietate illustre commutasse, quamvis
quae fuerit nova loci denominatio ex Heraclii praescripto non
constet. ad vocem 'HQaiag supple άκgης.
161. atâvnv hic, ut supra, idololatriam vocat. quomodo
autem Heraei promontorium vocari iusserit, quamve religionem
in eo constituerit, neminem prodidisse mirabar, cum Pisida di
cat poenam esse laturos qui tantam rem silentio praeterirent.
atque eo mirabar magis, quod iam ante Heraclium fuerat Heraei
promontorium a Graecis ad Christianam religionem deflexum:
mam etiam Procopii tempore, ut ipse testatur de Aedif. 1 8
igsiov vocari coeperat. xäv τὸ Ηααίρ, δτι IsQsiov xaìoùos
tCy qyv^y. -

167. iuvat hic repetere vel subintelligere versum, qui su

pra est ordine 101: ^j τόν καλόν σον vegvv6vr]g dvriyayev.
poëta alludens, ut saepe alibi, ad cursus Circenses, ait sibi ti
mendum me dum nimio spatio procul a meta vagatur, quis pro
pius accedens ipsum antevertat. sensus est: iterum in digres
 100 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
sionem me currentem tui consideratio abduxit; sed munc inceptum
cursum rursus currere festino, ne nimis digrediar.
168. videtur quodammodo habuisse im mente illud Aga
thonis apud Athenaeum lib. 6 p. 185: τό μέν πάgsgyov Égyov
êς τοιούμεδα, τὸ δ' ἐgyov τός πάQegyov Éxxovovueόα.
180. vetQ&ίον πάyov poëtica circumlocutione pro scopulo
dixisse Pisidam censeo, quamvis codex, qui nullibi grandes lit
teras exhibet, habeat IIετgaiov.
197. legerem ἐφείλκεg.
205. eunuchos ἐκτμηδέντας apud se tenere a Persis didi
cerunt Romani imperatores. Persae enim primi omnium viden
•tur mares evirasse; unde Petronius Satyric. c. 119: Persarum,
ritu male pubescentibus annis surripuere piros. vide Herodotum
lib. 8 p. 492. cubiculariorum munere ut plurimum fungebantur
in aulis principum eunuchi, quibus ipsius regis committebatur
custodia. de eunuchorum dignitatibus apud imp. Cpolitanos vide
Constantinum Porphyrogenitum de caeremon. Aulae Byzant. 2 52
p. 412. -

227. legerem gogάς τις ἐν, ne claudicet versus. .

242. nemo alius prodidit memoriae id quod non sine ali
qua venustate poëtica et multa cum adulationis illecebra refert
Pisida, Heraclium ita pedem in scopulum offendisse ut sanguis
• e digito effluxerit et ipse martyr evaserit.
244. mallem àπηκόντισεν.
AcRoAs. 2 v. 1. non aliam, opinor, ob causam Demosthe
nem compellat Pisida, nisi ut ostendat eam esse Heraclii virtu
tem integritatemque, ut sui conscius nihil timeret quid de eo
quisque diceret. quod sane Philippo Macedonum regi aliter eve
mit, qui teste Plutarcho in Demosth. p. 855 £pgivre τήν δεινό
vnrc: xal την δύναμιν τοῦ δrjvoQog. nimirum tanta fuit Demo
sthenis παggnota, quod ex eodem Plutarcho intelligitur, ut Athe
nienses ad id quod vellet concitaret, Philippo regi timorem in
iecerit, et magnam pecuniarum vim a Persis dono acceperit, ut
in causis dicundis staret contra Macedonas; quod quidem ei vitio
vertit Aeschines ut Diodorus Siculus narrat Bibl. lib. 17 p. 168.
2. Demosthenes sua dicendi vi aliis timendus non parum
suis rebus timuit, cum Philippus Boeotiam occupasset: abiecto
enim clipeo 6iyagrug turpiter fugit in bello ad Chaeroneam ge
sto; cum autem paullo post nuntii Athenas venissent de morte
Philippi, ipse prodiit splendide amictus, et coronatus. Plutar
chus ibid. -

7. redit ad navigationem Heraclii, de qua ia fine superio

aris Acroaseos. -

{8. subaudi o imperator. -

10. Heraclius in Giliciam recta contendit: non enim est

dubitandum, quas noster moninet Pylas, eas esse quae in histo
 PERSICAE ACROASIN II. 101

riis celeberrimae sunt, et Armeniae et Ciliciae vel Syriae Pylae

vocantur, ut in Strabone lib. 14 p. 994: at vúαι λεγόμεναι
gí δguov Kvkixov τε και Σύgων. Theophanes p. 254 de more con
M. séntiens cum Pisida ait: έπέgag òè vijg ßagusvovong róìstos ÉÉïÀ
δεν κατά τάς λεγομ£νας IIúag, 7tìoi την τοQsiav τοιησάμενος.
Nih at Nicephorus patriarcha a Pisida et Theophane discedens Hera
lit clium per Pontum Euxinum navigasse et in Armeniam prove
ctum, inita cum Turcis societate, per Lazorum provinciam in
Persidem descendisse narrat. sed perperam omnia permiscet,
iii et primam cum secunda Heraclii expeditione confundit. ac opti
i| me quidem Petavius observavit in notis ad Nicephorum, ea quae
IIII ab historicis Byzantinis narrantur, adeo-esse perturbata et tam
jtum praepostere descripta, ut narrationum et annorum seriem accu
mtT rate deductam frustra ab illis exspectes; quo quidem vitio ma
8tuT xime laborat Breviarium Nicephori.
11. tanta celeritate longum iter confecit Heraclius ut he
252 merodromus a Pisida appelletur: hemerodromi enim apud Grae
cos dicti, qui totum diem, cursitantes non fatigarentur; vel ut
Livius lib. 81 24 adfirmat, hemerodromus Pocant ingens uno die
spatium emetientes. de triplici hemerodromorum genere Lipsius
tom. 2 p. 800. ^

25. alludit ad illud Homeri Iliad. 2 204: oùx èya96v ato

Avxoigavin* elg xoigavog ἐστω, εἰς βασιλεύς. quam sententiam
Haudant omnes de rebus politicis scriptores, quibus persuasum
est monarchiam ceteris regendorum populorum modis ante
cellere. -

*.
28. saepe damna intulit àva$ta, quae est rerum ab ordine
aeflexio. maximum corporis politici vitium idcirco exaggerat
Pisida, quia iamdiu eo morbo laborabat imperium, cum eo po
titus est Heraclius, qui res in summa calamitate constitutas,
quantum potuit, restituit. -

42. Claud. Aelianus im Tacticis c. 51 monet %vt togayy£1

ματα jyεμονικά δεῖ σύντομα είναι, εῖτα μὴ ἐγοντα ἀμφιβολίαν.
- militis otium aliorum esse negotium innumeris testi
moniis confirmant historiae. unum producam ex Tacito, qui
de Pannonicis legionibus ita scribit: intermiserant solita munia.
et principio lascivire miles, discordare, pessimo cuique praebere
aures; denique luxum et otium cupere , disciplinam et arma
aspernarv.
47. Heraclii in militari disciplina peritiam confirmat etiam
Theophanes p. 254: τοῦvovg òè yvpw&gstv ijQ&avo xa\ τά πολε
μικά ἐgyα ἐζεπαίδευσεν.
78. imperatoribus coram populo prodeuntibus acclamatio
nes semper fiebant. huiusmodi votorum salutationumque exem
pla exstant in historiis et in nummis antiquis. Constantimus Por
phyrogenitus lib. 2 p. 364 ita a proceribus acclamatum fuisse
102 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
Heraclio tradit: εὐτυχάς τῆ πολιτεlg 'HQ&x£ue Aüyovots τονμßi
xog* *Av&gtootw Aijyovoto tvußικας etc. quae verba ter repetita
recte verterunt Constantini editores: feliciter imperio Heracli '
Auguste tu Pincas , Anastasia Augusta tu, 4'incas. elegantiores
acclamationum formulae, quibus Christianos imperatores salu
tabant milites, recitantur ab eodem Constantimo Porphyrog.
p. 376. -

80. vexilla et hastas milites demittebant, humi sternebant,

invertebant, inclinabant, vel ad obsequium erga principes vel
ad animi tristitiam significandam; quod etiam nunc in militari
disciplina observatur. de hoc more plura in notis ad Constanti
num nuper laudatum p. 80 et 129. Pisida ex poëtica licentia
tropaeorum pro νexillorum vertices coram Heraclio demissos
fuisse tradit.
81. vexilla, qua erant colorum varietate facile quacunque
ex parte conspicienda, praeconum officio ad militaria munia ob
eunda fungebantur. quod quidem Romani vexilla proponere
dicebant, ut colligo ex Caesare Bel/. Gall. 2 20: vexillum pro
ponendum, quod erat insigne, cum ad arma concurri oporteret.
82. codex mendose habet xvjgnx£g.
87. &πεικόνισμα Edessemae imaginis exemplar. „vide
Acroas. 1 140. Pisida eo semper contendit, ut Heraclium a
ducibus Homericis una aut altera tantum virtute conspicuis, ut
Acroas. 1 66 et 72 observatum est, nobis plane diversum re
praesentet, videlicet omni virtutum genere cumulatum. hacte
nus de eius pietate, militari scientia, animi magnitudine et pru
dentia, nunc de eius eloquentia, qua semper praestantissimum
facit. quae laus quanta sit, norunt qui ex historiis acceperunt
quid in summo duce possit dicendi facultas. talem autem hic
Heraclium nobis proponit qualem Homerus Iliad. 9 443 fecit
Achillem, ad quem Phoenix missus dicitur μύθων τε άητής' άμε
vat argnnvigd ve Égyov. vide Leonis Zaèt. c. 2.
88. commentarii loco allocutionem Heraclii ex Theophane
p. 254 subiiciam; quam ut iamborum Pisidae paraphrasim esse
facilius intelligas, quae Theophanes ipse ex Pisida suae historiae
intexuit, distincta exhibebo: τούτφ πεποιδός "ττὸ δεοygάφρ
vύπρ* άπήσέατο τῶν ἀyojvov, ττιστά δούς τά λας ός συν αὐτοῖς
μάχά δανατον άyovtojtov zaì óς τἐκνοις οίκειοις τούτοις ovvaQ
uδσηται' ἐρούλετο ydg trjv ÉÉovσίαν οὐ φόβφ όσον ἐν πάθρ ἐγειν.
“εύgóv òè τῶν στρατόν εἰς δαδνμίαν” 7to\}ijv xai δειλίαν άτιάtav
τε και άκοσμίαν, xai " sig πολλά τῆς yjjg p.£gm. ÉovaQu£vovg)"
ovvtóutog ττάντας εἰς ?v gvvijyayev* xai "avövveg ög ἐκ μίάς συμ
vgvtgs* juvijaav τὸ κράτος καί την άνδρείαν τοῦ βααιλάος, αὐ;
τός δè τοῖς λόγοις τούτοις ἐπiggovvöov ἐλεyεv. ögäts, όδελφο}
w

πα\ τ£xva, cjg oí Éyêgo} τοῦ δεοῦ κατεπέτησαν ημέν τήν γέgny,
w / p.

x«i τας πόλεις ηατίροσαν, και δvou&ovrjQva xwvixwvoov, jiai τάς

 v.
-

PERSICAE ACROASIN II. 103

ταστάδας τόν άναιμακτόν δvσιῶν αἰμάτων μισιφάνων ἐπλήgωσαν,

xa) "τὰς ἀδ£κτονς τόν ταδόν ἐππλησίας ἐν τjöov&ig yQaivovouv
άμπαδεστάτοιg,” atque haec sane allocutio respondet perfectis
sime praeceptis, quae in Leone imp. c. 12 72 leguntur: Pisida
enim ea omnia, quae ad militarem disciplinam pertinent, a
Leonis Tacticis videtur hausisse. sed cum Leo annis fere tre
centis post nostrum inclaruerit, probabilior fit sententia eorum
qui Leonem dicunt sua Tactica ex veterum scriptorum commen
tariis compilasse, quae Pisidae etiam temporibus pervulgata
fuisse non est dubitandum. vide Fabricium Bibl. Graec. 6 868.
90. ad Phocae sacrum imperium fit allusio, cuius tyran
midi lenitatem et clementiam suam Heraclius opposuit. Phocas
enim odio haberi, dummodo timeretur, non curavit; Heraclius
autem contra amari maluit quam timeri. optime sane: nam ut
Cornelius Nepos definivit in Dione: nullum est imperium tutum,
nisi benepolentia munitum. -

97. caritatis tanta vis est ut divinam iustitiam placet et

calamitates avertat. εύ τεδ£vtsg vóuot sunt sanctissima dei de
creta de puniendis sceleribus. quid autem sit ἐκβιάςειν τους vó
μovg, vide in Hexaëm. 430 et 442.
- 106. vide Acroas. 1 24 et 82.
107. damna a Persis illata, caedes et profanationes in tota
Syria perpetratas retulimus ex. Theophane et Chronico Pasch.
Acroas. 1 106. - -

108. λύτga aiu&των pretia sanguinis vel victimae cruentae

sunt caedes editae a barbaris in ecclesiis, in quibus Christiani in
cruentum sacrificium de more offerebant. verum fortasse Pisida
etiam respicit ad id quod narrat Theophanes p. 252 anno post
Christum natum 616 evenisse: τούτφ τφ άτει παg£λαβον ot IIÉg
Gat vòv 'Iogδάνην, IIakcvotivojv xai την ἀytav ττόλιν πολεμφ , xa}
πολλούς άπ£zτειναν ἐν μῦτῆ διά γειgòg tòv 'Iovδαtov, ojg φαgi
τινες, μvQiäòας ἐvv£α* αυτού ydg djvovg £vov τους XQvgtutivovg,
παδα ήμπόget ἐκαστος, άπεκτεινεν αὐτους.
111. vide supra Acroas. 1 104.
112. in ora codicis pro ἐκδεQtgozt, quae est optima lectio,
est ÉÉogύζαι.
115. Psalm. 186 9: μακ&gtog ög xgotrjget παῦ ἐδαςptsv τὰ
vjtt& σου τgòg trjv t£tgov. Pisida aperte discedit ab iis qui hunc
Psalmum Ieremiae mallent adscribi.
416. codex habet oÜto.
122. Pisidam vjtövtnv haec scripsisse patet ex verbo
ἰδεῖv. nec est plane negandum eum in hoc primo bello Persico
secutum esse Heraclium, quod magis patebit ex Acroas. 3 131,
846 et 353. -

W
127. Theophanes Ioco saepe citato: πάλιν δέ τὸν λαόν πρὸς
ijß yvpvaoiwv ττολεμίκην δτλίςων, τέεις δύο ἐνόπλονς ποιησάμενος,
Georg. Pisid. 10
104 ^ QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
gάλπιyy£g τε και φάλαyyες άσπίδων, κα\ λαός τεθωςακισμ£vog
Ίστατο.
136. dubitabam an ex Theophane pro τά πQ&yματα repo
nerem τά τάγματα. ait enim p. 255: ἐπεῖ δὰ ἀσφαλές σννάατη
gav τά τάγματα, σνμβάλειν άλληλονς ἐκάλενσεν, ἀδισμοί τε ßiaiov
xaì ovyxgovouovg Ttgdg ÖÀÁÂÃovg àytvovτο, κα) σχηματισμός τοῦ
qτολεμον ἐδείκνντο. versionem nostram probabunt, qui ex Leonis
Tact. c. 7 norunt quid ἐσφιy§αν hic significet: ait enim vδ αςpiy
3gg®gi iogt tj rvxvovooat, £va xaì xarà vevQ&v xaì xaré όμον
ύλλήλοις ἐyyi£oovv. *

141. si umbratilis haec fuit pugna et vere σκιομαχία, et ut

mox ait poëta, òiy& αἰμάτων, cur μετά πολλὸν αἰμάτῶν exserti
gladii ostenduntur? certe hic cubat mendum: nam et versus
ipse claudicat. forsan legendum μεστά, quasi dicat tantam
fuisse irruentium vim ut videretur undique sanguis effluere,
quamvis nulla inde caedes subsecuta sit.
143. Theophanes p. 255: και ήν ἰδεῖν φρικτόν δ£αμα φά
vov yoQig xaì zivövvov, και τgός φδvovg ovvvsvoig &iudvtov öiya,
παῖ τQ6 τῆς ἀνάγκης τους τgόπους, όπως ἐλαστος ἐκ τῆς άκινδυ
vov σφαyijg Aafidv άφοguάς άσφαλάστεQog μ£vot.
153. quae fuerint ex veteris disciplinae regulis gyríuata et
xtvrjgetg, iuxta quas variae immutationes conversiones inflexiones
revolutiones et restitutiones fiebant a militibus, ut a latere, a
fronte, a tergo ingruentium hostium impetum sustinerent, vide
sis in Aeliani Onosandri et Leonis Tacticis, et in Rigaltii Gloss.
Tact. ad vocem σχήματα, qui ex ipso Aeliano et Leone mandata
a ducibus dari solita militibus elegantissime ex Graeco vertit.
160. tóvovg perspicuitatis gratia reddebam acies , Italice
le file: at poëta, cum exercitum maris undis cQmparasset, alle
goriam persecutus per wvgdvtov vövovg fluctuationes intelligit,
Italice Ze ondate.
162. duplici ratione praescribebantur mandata militibus,
voce et nutu. ita Leo imp. Tact. c. 7: ἐδίςεσδαι δέ αὐτοῦς δ£0v
arQ6g tcjto povii ì veυματι διὰ σημείον τινός οίον κινεῖν καί
?gτασδαι.
165. legerem διαφοgè vel διαφοg&g.
167. supple 'Ogyεύς, de quo similia in Abaribus v. 105. '
170. Act. 2 3: et apparuerunt illis dispertitae linguae,
tanquam ignis , seditque supra singulos eorum. saepe exae
stuat poëta in laudibus Heraclii, cuius eloquentiam passim com
mendat.
178. vide Acroas. 1 46 et 127. - -

188. tua pietas et tuus erga nos affectus ad quaecunque

pericula alacriter subeunda mos impellit. - -

191. medicum sophistam vocat, quasi diceret sapientem.

sapiens, autem medicus recte cum Pisida definitur, qui studio
 PERSICAE ACROASIN II, 105
coniungit experientiam, a qua medicinae origo et profectus, ac
tota quidem medicima quondam una et simplex arserat, quam
posteà in plures diviserunt, manuum ministerio aliis demandato.
198. confer Hippocratem de ulceribus, quibus plane cu
randis tria, quae ex eodem auctore indicat Pisida, celebrantur
a veteribus, videlicet purgatio sectio et ustio. si enim remedia
mihil proficerent, ultima spes in ustione posita erat, ut patet ex
ipsius Hippocratis Aphorismo: öxögg gggggxg ovx ίηται, σίδη
gog ίήτων' άσα σίδηQog οὐκ ίητον, πύg ijra, * óαα δὲ τύg oùx
ίητοι, τούτο χgij voui£etv êviijrc.
198. quÃoßλαβής vógog vertebam inhumanitatis morbus,
quo maxime laborabat exercitus Heraclii: nam Phoca regnante,
qui odia et civiles dissensiones fovebat, una pene erat militaris
disciplina de exercendis caedibus et rapinis. φιλοβλάβεια igitur
est animi feritas, quam caritatis Christianae proposito exemplo
studuit domare Heraclius, ut ex seqq. iambis fit manifestum, et
ex Theophane, qui p. 255 ita paucis rem declarat: oÜvo óè xα
δοπιίσας πέντος παQrjyyειλεν άδικίας ἀπἐγεσθαι.
208. quos ex equestri militia ad pabulandum vel ad ex
plorandum Heraclius praemiserat, eos tanquam venatores sig
άygov immissos nobis repraesentat Pisida; qua retenta allegoria
Saracenos, qui ab equitibus capti sunt, quod feri essent animo
voce et cultu corporis, feras appellat.
214. ìusgov pro ήμεgάτης. rem breviter, sed minus di
stincte sic narrat Theophanes p. 256: yενέμενος δè Év) τα μ£gn,
προτράγον πλίδος ίττ£ον λάδαα ἐπιπεσεῖν τφ βασιλεῖ διενοεῖτο.
oí ôè avQovgéyovvsg τοῦ θασιλεως τούτοις σνναντήσαντες τόν τε
grgo try6v αυτόν δεσμάτην ἀγαyov τgòg tòv 'HQdxìeuov και τού
vovg vg$ydp £vov ττολλούς ένεῖλον. -

218. Saracemi vel Arabes Scenitae multis iam ante Hera

clium annis innotescere coeperant, sed cum circa haec tempora
magis inclaruerint, hinc opinor factum ut historici tradiderint
eos Heraclii anno 12 primum ex Arabia in Romanorum exitium
erupisse. ÉÉïÀòov, ait Constantinus Porphyrog. de administr.
imp. part. 2 c. 16, oi xogczrjvoi μηνι ΣεττεμβQtg tQivm ivòv
xtuóvog òεκάτης εἰς τὸ δωδεκατον ἐτος 'HQccxkstov. ' ât Pisida satis
perspicue nos edocet iamdiu e suis finibus egressos Saracenos Ro—
manis fuisse detrimento. nuper enim audivimus dicentem κα}
πολλάκις θλάμαντα τ)ν παQovxiov. iuvat etiam ex eodem Pisida
observare perperam Saracenos, qui ex Arabia, cum Turcis, qui
ex Scythia profecti sunt, a quibusdam confundi. nondum enim,
cum primum Heraclius ad Ciliciae pylas venit dimicaturus cum
gº? Chosroa, Turcae cum Saracenis foedus imieramt; quod sane con
tigit, postquam idem Heraclius Turcarum ope adiutus secundo
bello Chosroam profligavit. tunc enim Turcae alacriores facti et
ia?
ię suis rebus fidentes ultra pervagati in Syriam usque peryenerunt,
*
106 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
et Saracenis ab Heraclio divulsis et in fidem receptis, simul
omnes Mohameto duce conspirantes Asiam et Africam pene to
tam maximis calamitatibus afflixerunt. vide supra v. 10.
220. , recte Saracenorum naturam attingit, qui populatio
mibus intenti et ληστQuxóv vitae genus ducentes non ex militari
disciplina hostem aggredi, sed latronum instar clanculum irre
pere, et praeda, si liceret, facta se recipere consueverunt. Bo
chartus in Phaleg.lib. 2 c. 2 Saracenos a latrociniis esse dictos
contendit, quia CÈ Saraka Arabice est latrocinari.

222. in poem. de Resurrect. 8 58 ita de diabolo: x£ipag

τὸ τgότον μειζόνως άvτεκλέπτη.
224. de clementia Heraclii in ducem Saracenorum nihil in
Theophane.
288. innuit benignitate Heraclii factum ut aliquis Sarace
morum dux ei se adiungeret; quod videtur confirmare Theopha
nes p. 257, dicens quosdam Saracenos ad Gazacum sub Heraclio
militantes Chosroam fregisse.
241. cum utrinque parati essent ad pugnam, Persae lunam
et solem, Romani deum adorant. ex militari disciplina milites,
antequam dimicarent, sacris operabantur. vide Leonem imp.
c. 14: de iis, quae die belli agenda sunt. Égyov ögyévov και
xvußαλων idem ac ögyavcc xc.) xvu,3c 1&. animadvertendum hic
et alibi apud Pisidam cymbala et tympana reiici tanquam instru- .
menta profana. quare cum in definienda talium instrumentorum
forma et diversitate discrepent eruditi, standum hic omnino au
ctoritati Suidae, qui ita statuit, κύμβαλα δνμελικα παῖyvto.
242. ad spurcissimam Persarum libidinem demonstrandam
veterum testimonia undique collegit Brissonius de regno Pers.
lib. 2 p. 298. nempe illi quasi mulierculis carere neutiquam
possent, eas non modo ad canendum in conviviis adhibebant,
verum etiam in militaribus expeditionibus deducebant. earum
autem varia erant munia, sed omnia turpia. celebrantur enim
μovgovgyot, aύλητQtöeg, párQtav, xvô agtorquat, ἀδικαi, άργη
3tgvxat, de quibus plura in laudato Brissonio. ' ad rem illud
tantum addam, quod ex Parmenionis ad Alexandrum epistola
refert Athenaeus, inter impedimenta Darii repertas esse τταλλα
»ίδας μουσ0vgyoùg του βασιλεως τQuaxo6iag εἰκοσι ἐvv£&.
245. organa musica, quibus canebat Heraclius, erant puri
mentis affectus. videsis pentachordi descriptionem in fine Poem.
de bello Avar.
249. lunam, praeter solem, coluisse Persas adnotavimus
supra Acroas. 1 32. at hic Pisida de luna tantum facit mentio
nem, ut sibi viam, sternat ad id quod de eclipsi Iunari dicturus
est in fine huiusce Acroaseos et in principio sequentis.
 PERSICAE ACROASIN II. 107.
253. Iabarum puto inteIIigere, militare vexillum mono
grammate DK distinctum, quod ab omnibus fere imperatori
bus post Constantinum Magnum, qui illud invexit, retentum est.
ille enim primus imperatorium vexillum ad crucis exemplar,
sibi caelitus ostensum, in verae crucis formam commutavit, ad
dito Christi nomine, duobus Graecis elementis expresso, ut est
apud Eusebium in eius vita lib. 1 c. 25. quod signum cum de
formidasset impius Iulianus et abrogasset, teste Sozomeno 5 16,
statim restituerunt Gratianus et Valentinianus, ut auctor est
S. Ambrosius lib. 2 de Fide sub /in.; eoque deinde sunt usi plu
res alii imperatores, quibus certe accensendus Heraclius. vide
Du-Cang. de inf. aepi numism. c. 20. -

256. in ms erat §tt. Heraclius e Cilicia profectus, ac Tauri

iugis superatis, in Ponticam provinciam intravit, ut postea ex
Armenia in Persidem, si ità res postularet, irrumperet; quod
CB
quidem in secunda expeditione ei feliciter evenit. primum enim
\
|bellum, de quo hic sermo est, prope Ponticae regionis terminos
(i) nec procul a Tauri montibus actum est. I : .*

260. huius strategematis similia exempla videsis in Fron

||§| tino 1 2 et 3 11. - -

ilà, ' 262. lege givstjg, quod metri ratio postulat, πλαστοvgyto.
iV, est fêctio, qua utitur solerter dux tam ubi cavendus quam ubi
1 iii opprimendus hostis est, ut ait Frontimus in praef. Strateg.
mi. 264. ita forsan suum iter conficiebat Heraclius, ut figu
Υr ram, quae τέtg τεπλεγμ£νη ab Aeliano c. 48 vocatur, exprime
f|||| ret. cum enim ea esset huiusmodi ut spiralem lineam referret,
10 fil atque ita saepe. frontem ostenderet, facile imperitos Persas po
tuit decipere, qui ita procedentem exercitum putarent consistere.
jm ac mox quidem poëta ait ex obliquo et transverso itinere Heraclii
}, hostem fuisse deceptum. - - -

ips
271. Leonis imp. illud est monitum c. 9. 10: πεgitctojv
íil; τος τοῦ στgatoj njystg8to j σῆ ἐνδοδότης. iuxta quod praeceptum
ojmlî
Pisida praeeuntem inducit Heraclium, qui cum repente agmem
f aiim converti iussisset, e primo factus est novissimus. sed possis etiam
pro novissimus reddere secundus, quasi Pisida Heraclium hio
i'
comparet aurigae, qui in cursus contentione a posteriore supe
rari et relinqui ex industria voluerit. vide infra v. 285.
j$ 275. v\govovgyiav et vjvöxQvgwv, qua Heraclius usus est,
: gi*
ooyijv vocat, ut süpra v. 267 ciivsvrjv, ut nominis invidiam
ab Heraclio submoveat: neque enim fictio meque simulatio digna
{lit pi res est viro integro et forti. sed Pisida has voces adhibuit eo
,!! quia nom suppeterent aliae, quae et imperatoris solers in bello
consilium ostenderent et metri legibus etiam accomodarentur,
Alii: siquidem Graecis, quorum tanta fuit in dicendo copia, uno tam
j* tum vocabulo gtgatmyjuc/tc/, quae solerter a duce gererentur,
Ñ dixerunt; cuius vim vocis cum vellet Frontinus Praef. Strateg,
108 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
explicare, σrg&tyjuata esse dixit, quae in arte solertiaque po
sita sunt imperatoris.
278. sequentes comparationes a spectaculis Circensibus
depromptae sunt. venatorum, quibus cum ursis leonibus pan
theris aliisque feris bestiis res erat, unde bestiarii dicti sunt,
mira fuit dexteritas pedum totiusque corporis, ut praesens mor
tis periculum evaderent. cuius crudelissimae venationis et san
guinariae voluptatis tristem admodum descriptionem nobis reli
quit Cassiodorus /ariarum lib. 5 epist. 42. vide etiam Panvi
nium de Ludis Circens. 2 8.
280. Heraclii dexteritas cum aurigae dexteritate compara
tur. summa enim erat aurigarum ars et industria in equis et cur
ribus flectendis ad metas, ne posterior priorem anteverteret. si
enim nimis quis metam evitasset, qui tum sequebatur auriga,
inter metam et priorem breviori spatio delatus ex secundo primus
efficiebatur, quod eripere Latini dixerunt. vide Panvinium 1 14.
' 281. λοδας subintelligi vQißovg coniicio ex superiori ver
su 268.
284. παgaßáτηv duplici sensu vocat Persam, tum quia lo
cum aptiorem ad pugnam praeoccupaverat, tum etiam quia a re
ligione Christiana defecerat. ταgo 3ατης enim est tam is qui cur
rum moderans alios praevertit, quam qui legem violavit. eccle
siastici scriptores passim Iulianum imp. άποστασίας scelere famo
gum togaßdtnv et τὸν ἐν ἀδέοις appellant. ac Pisida iterum
sic vocat Chosroam in Heracliados Acroas. 1 206. Ceterum hi
duo iambi ita citantur in Suida: τὸν παQαβατην σνμβαλεῖν ττλα
αμφ ά£vφ τQὸ τῆς μάχης άφήκως εἰς ἀντιστάτην. vertuntur au
tem sic: parabaten, cum ficto hospite commiitens ante pugnam
in adversarium immisisti. equidem nec lectionem nec versionem
recipiendam censeo. primus enim versus, ut hic effertur, suo
caret numero; interpretatio autem adposita vocibus tâguj §£vq)
a germano sensu, ni fallor, abhorret: nam nec πλασμός adiecti
vum nec §£vog substantivum nomen est, sed contra. Aemilius
Portus difficultatem sensisse videtur: ut enim Kusterus -ibidem
adnotat, maluisset legere ττλαστj §£v£p. verum ut ego coniicio,
πλασμός idem est ao av\ovvagóg planities, in quam coniecti sunt
Persae ab Heraclio, qui a tergo circumiens edita loca occupave
rat. hanc autem planitiem ÉÉvrjv peregrinam, extraneam vocat
recte Pisida, quia procurrentes Persae in Ioca devenerant inimica.
verum Suidas in altero versu habet &vtv6t&vqv adwersarium, qui
videri possit ille fictus hospes, quem nos excludimus, certe c0
dex non &vttotdtnv, sed dvtvov&örjv habet, cuius quidem vocis,
quamvis mulla suppetant exempla, sensus tamen, ut mihi vide
tur, elucet. ait enim poëta Heraclium coëgisse Persas im ad
versam partem secedere. itaque slg dvttgttíôqv idem est ac εἰς
dvrtxQv, εἰς κατεναντίον. -
 PERSICAE ACROASIN II. 109

288. _Theophanes p. 285: τούτο μαθόντες ot ßäoßagot, sic

δαθvutov ήλόον τά έτgoοδοκήτφ τῆς τούτον εἰσόδον. v

292. καtgtov res est maximi momenti et fatalis. Homerus

Iliad. 8 84: μάλιστο δά xaiguόν ἐστι, maxime letale vulnus est.
801. vide Acroas. 1 32 et 2 254.
808. de Xerxis expeditione contra Graecos videndus Hero
dotus lib. 7 et Diodorus Siculus lib. 11. Pisida hanc digressio
nem instituit opportune, ut ex regis Persarum insania Heraclii
imp. in re militari peritia et prudentia clarius elucescat.
805. Diod. 11 2. Herodotus quoque p. 891 diligentissime
narrat ut fuerit mons Athos perfossus, et p. 894 ut Hellesponto
fuerit pons superstructus.
806, non immerito stultus Xerxes dicitur, qui praeter ea
quae ab eo insipienter gesta fuisse observat Pisida, innumerabi
les copias, quas undique collectas secum adduxerat, sibi impe
dimento futuras non praeviderat.
309. quamvis Xerxes in animo haberet de tota Graecia
triumphare, nihil tamen ardentius exoptabat quam Spartanos
opprimere, quos ceteris esse fortiores intellexerat. Demaratum
enim, qui Spartanorum rex fuerat, tunc exsulem apud se deri
serat, quod interrogatus an Graeci tantis belli viribus resisterent,
libere respondit: /1ακεδαιμόνιοι μοῦνοι οὐκ ἐστι δxog xovè σοῦς
δάζονται λóyovg, δονλοσύνην φ£govτας τῆ 'EÀÀαδι. Herod. lib. 7
p. 412.
810. Isocratis sententiam in Panegyr. videtur paucis ex
pressisse Pisida. eius verba haec sunt: ög εἰς τοσούτον ήλθεν
vvegij poviwg öατε μικgόν μέν ήγησάμενος ἐgyov sìvai τ)v 'EÀÀóòo.
zgigöoagoat, ßovÃjôeîg òè τοιούτον μνημεῖον καταλιπεῖν ό μ) τῆς
dv8Q07ttvng q)v6εσός ἐστιν.
11. hunc versum sic legimus in Suida v. τ£λμα : yeggoi τὰ
δεῖδQα, τελματοί δὸ τοῦς λίόovg. nobis certe placet potius iuxta
codicem legere δευματοί quam τελματοί cum Suida. cum enim
Pisida alludat ad fossam quam fieri iussit Xerxes, ut mons Athos
ilfl a continente abscinderetur, ipse non τελματοῦν τους λί{}ovg in
iû, coenum aut in paludem saxa convertisse, sed δενματοῦν fluidam
is,ut reddidisse terram, opinor, dicendus est. ita enim melius §v&v
τιάσεων vis et ipsa rei veritas exprimitur. tanta enim fuit fossae
pt* latitudo et vastitas, ut Herodoto teste binae triremes e latere sibi
ττὰ
ïò
iunctae permeare et remis impelli potuerint. Aristoteles Poët. 3
11, disserens de formis quibus orationis conficitur numerus, ac
Ti, p.
per ἀντίθετα illum maxime constitui decernens, inter Évovtutfi
ft*{*
l. τά
gsov exempla, quae profert, Isocrateum illud loco supra citato
laudat: où TrQóregov ἐπαύσατο, τQìv àgejge x«i 6vvr]v&yx&gev, ö
tù*
illi
τάντες δgv\λοῦσιν, άστε τφ στgavov£άρ πλεύσαι μόν διὰ τῆς ἀπεί
t £t ę
Qov, ττεζούσαι δέ διὰ τῆς δαλάττης, τὸν μέν 'EÀÀijGTtovvov £evgag,
τόν δ'”A$ω διogύζαg. elegantem Isocratis §§iv etiam Cicero est
110 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
imitátus dicens de finibus lib. 2: ut si Xerxes cum tantis copiis,
Hellesponto iuncto, Athone perfosso, maria ambulavisset terram
que navigasset. sed revertor ad Suidam, vel potius ad interpre
tem, quem sane nollem τα δείδga vertisse f/uvios: patet enim
Pisidam non fluvios, sed δεύματα maris fluctus hic indicare.
318. huius dvtv$£σεως vim satis non assequor: quantum
enim ἐκπληάις et ἐκπλη§tw inter se differant, non video, cum
nulla alibi huius vocis ἐκπληάία exstant exempla. verum si sta
tuamus ἐκπληάίαν idem esse ac ἐμπληάίαν, quam dicunt esse
obstupescentiam, morbum scilicet quo quis repente perculsus nec
videt nec audit, sensus erit, Lacedaemonios et Graecos immani
bellico apparatu Xerxis non fuisse territos sed obstupefactos.
815. άvτogoόετεῖν, ex àvtt, ögog et τίδημι, est fines vel
terminos rerum stabilitos invertere; sic ögoόεαtα est terminorum
designatio, &vtogoόεσία esset terminorum destructio. vide supra
ad v. 310 testimonium Isocratis, ad quod videtur Pisida inten
disse. -

817. de aqua, quam Persae ut deum colebant, videsis

Acroas. 1 32. όδωg πατgtov recte vocat Pisida: nam Persae
solem et lunam, ignem et aquam, ut δεοῦς πατg%ovg habebant
et invocabant. ita Darius apud Curtium 4 10: dii patrii, pri
mum mihi stabilite regnum: deinde, si de me iam transactum
est, precor nequis 4siae rex sit quam iste tam iustus hostis, tam
7nisericors 4'ictor.
818. cum pontem in traiectu Hellesponti primum constru
ctum tempesta dissolvisset, δεινὰ τοιούμενος Έég§ng, ut ait He
rodotus p. 396, tòv 'EÀÀrjdtovtov ἐκελενσε ταιηκοσίος ἐπικάσδαι
μάστιγι πληyές, και κατείναι ἐς τὸ πάλαyog πεδίον άεὐyog.
820. ταῦτα, supple εἰς vel μετα: cum enim Xerxes ver
beribus mare multasset, iussit architectos iterum iungerent Helle
spontum. itaque illi statim pontem validis armamentis intextum
superstruxerunt: ποιήσαντες δά ταύτα ύλην ἐπεφόgησαν' κόσμφ
ôÉ8£vtsg xai την ύλην, yijv ἐπεφόρησαν' κατανάζαντες δά τήν
vijv, pgayμόν τag£tgvgav êvêêv και ἐνδεν, ἐνα μὴ φορεητοι τὰ
άτοζυγια την δάλασσον ύπεgogóvvc. xc.\ o$ $ttvot. haec Hero
dotus p. 395; ex quibus patet cur Pisida a terrestri tramite
aquam sectam fuisse dicat.
323. vide supra 310.
325. expeditionis Persicae exitum infelicem designat: ut
enim breviter narrat Diodorus 11 36, 3 £g£ng tv%μενος την τε
atsgl zdg IIλατ&ιάς ήτταν και τὴν ἐν τῆ Mvxêìm tg97vrjv τόν .
ίδίων .... τεὸogvßnu£vog 7tQojy£v £v' 'Exfiatóvov fiotovu£vog tjv
avogetav. sed illud non est hic praetereundum, quod Xerxes cum
ex Attica per Boeotiam Thessaliam Macedoniam et Thraciam,
eadem scilicet qua venerat via, ad Hellespontum properasset,
naves conscendere et Abydum traiicere coactus est: τάς yàg oye
 PERSICAE ACROASIN II. 111

δίας οὐκ εὐαεν ἐtu èvrsvau£vag, ÖÀÁ* ύτὸ χειμόνος διαλεῖνμ£vog.

Herodotus p. 497.
388. Heraclius, ut ex Pisida colligimus, cum a loco dimo a

visset barbaros, aditum sibi certe fecerat, ut si vellet, posset

intrare, sed, ut videtur, eo anno non intravit. vide supra
v. 261. -

' 345. Theophanes p, 255: poßnδεῖς δὲ μὴ δια τῆς 'Agμη

vtag εἰς την IIεgotò& ό βασιλεύς εῖαραλεῖν τσύτην ταQ&£m , oùx
εὐγεν τὸν ἐαντοῦ λοyισμὸν βεßnxότα, ό τι δgógot. unde coiìfirma
tur Heraclium nondum in Persidem irrupisse, sed timorem tan
tum iniectum fuisse barbaris, ne si se inde moverent et in Cili
ciam excurrerent, imperator contra statim per Armeniam, qua
patebat aditus, in Persidem penetraret. - - -

850. similitudo, ut opinor, desumpta ex machina militari,

quae onager dicebatur. onagrum describit Ammianus Marcelli
nus 23 4; quem a scorpione nihil differre statuit. at Vegetius
4 22 onagrum a scorpione distinguit, deque eius vi haec habet:
onager dirigit lapides, sed pro nervorum crassitudine et magnitu
dine saxorum pondera iaculatur: nam quanto amplior fuerit,
tanto maiora saxa fulminis more contorquet. άστατος vertimus
titubanter positas ex laudato Marcellino 24 4, ubi iterum de
Onagro sermonem instituit. , at si quis non ad onagrum aut scor
pionem, sed ad saxa quae ex edito loco demittebantur, malit
nostrum respexisse, per me sane licebit., memini enim eumdem
Vegetium 4 8 dicere: maxima saxa pondere, formaque Polubili
in propugnaculis digeruntur, ut demissa per praeceps non solum
obruant subeuntes, sed etiam machinamenta confringant. -

357. . Persae tandem sequi Heraclium coguntur. Theopha

nes loc. cit. όμως ήναγκάσδαι άκολονδεῖν άπίσα τοῦ Pouaiov
gτQατοῦ. Pisida videtur Xenophontem legisse: ita enim hic ait
Vllll! 'Avofi&g, lib. 3 p. 157: oùx èv ούν δανμάςοιμι εί οὐ πολεμιοι,
jí , δστες οὐ δειλοι κύνες, τους μέν παQtövrag διάκουσί τε και δα
: (| xvov6iv, jjv δύνωνται, τους δè òvózovvag psvyovovv, εἰ και αὐτοῦ
i! fi *juiv άπιούσιν ἐπακολοὐδοιεν. - ' ' , , -

[3T)• 864. xAotrjv Persarum conatus appellat, quod illi noctu

Aú Romanos aggredi cogitarent. Leo imp., 14 7 p. 181 hostium
machinationes odiosa appellatione σοφίσματα nuncupat, ut puto
ex Herodoto, qui saepe inimicorum σοφίσματο και μηχανὰς me
;t; ! morat. at si audiendus est eruditissimus Brissonius lib. 8 in Per
j f; sarum animos plane non cadebat illud Virgilianum: dolus an, Pir
y f) tus, quis in hoste requirat? aperto enim Marte, ait, hostem
gii opprimendum putabant, ac turpe prorsus arbitrabantur esse'vi
3§ (| ctoriam furari. consuetudini autem et patriis Parthorum institu
aú tis alienum fuisse noctu dimicare, tradit Plutarchus in Crasso.
p& quare veterem illam Persarum militarem disciplinam tempore
ig* Heraclii prorsus fuisse immutatam dicendum est.
112 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
366. Theophanes ibid. x£ναι μεQtuvóv τὸν πόλεμον, και
διά vvxtóς έφεyyoυς τούτοις τgog3αλεῖν.
868. idem ibid., Pisidae locum affundens, τανσελήvov òè
oῦσης τῆς vvxr6g dv£xgoόσδη τοῦ σκάμματος, κα\ τήν πQiv aù
vóv σεβασμίαν &ijvöv äövog^iget σελήνην* j δέ σελήνη ύπάατη
xat' αύτην την vvxtg £x τοῦ σνμßeßnwövog.
871. a solis lunaeque defectu, quoties id fieri contigit inter
se pugnantibus populis, sumpta fuisse hinc inde a ducibus augu
ria luculenter confirmant veteres historiae, ex quibus exempla
adducere nostrum non esse putamus. hoc tamen ad rem dice
mus, quod Herodotus lib. 7 p. 395 refert: cum, Xerxe a Sar
dibus castra movente, sol defecisset, εἰQετο τοὺς μάyovg, τό δ£ìes
τgogaivetv τὸ φάσμα· οὐ δά ἐρασαν ός 'EÀÀng, tQoόεικνύει δ
δεός ἐκλειψιν τὸν πολίων, λ£yovteg íìvov είναι 'EÀÀrjvtov ovQoÖ£
xvoga, σελήνην δè σφ£ov. hisce prorsus similia marrat Q. Curtius
7 10: cum enim Alexander ad Granicum vicisset Darium, luna
defecit. rex Aegyptios vates ea de re quid sentirent, expro
mere iubet: at illi affirmare solem, Graecorum, lunam esse Per
sarum : quoties illa deficiat, ruinam stragemque illis gentibus
portendi; veteraque exempla percensent Persidis regum, quos ad
versis diis pugnasse lunae ostendisset defectio. cum igitur tanta
esset hac in re Persarum religio et confirmata sententia, nil mi
rum eos ab incepto destitisse perterritos, et fraudem intentatam
abrupisse, ne adversis diis viderentur velle dimicare. atque hinc
etiam patet, cur Pisida dicat Persas habuisse lunam jg èvavrlav,
ut contrariam, ut non suam, cum tamen ipsam stare pro Persis
omnium esset pervulgata opinio.
874. deprecabantur Persae ne luna ad augmentum accede
ret: quo enim maior, et longior fuisset defectio, graviora sibi
mala impendere verebantur.
AcAoAs. 8. v. 7. ita supra 4croas. 2 255 solem vocavit
Heraclium. vide infra v. 99. -

• 9. aperte, ut mihi videtur, Persarum stultitiam reprehen

dit, qui Magorum vaticinationibus et oraculorum responsis fiden
tes lunam pro ipsis stare putabant, ut nuper observavimus 2 376.
Christianos autem non ridicula vatum et Phoebadum deliria pro
certis indubitatisque habere ostendit, sed veritate niti scriptura
rum, cuius tanta vis est et lux, ut omnes effusae, mentibus te
nebrae discutiantur. ceterum Iudit, ut assolet, poëta, et nimio
antitheseon studio saepe profana nomina ad res sacras transfert.
sic nunc Apollini Pythio vel Delphico Phoebum εὐσεβῆ religio
sum opponit, videlicet Heraclium, de quo ita loquitur ut nihil
maius deo posset convenire.
11. Apollo Pythius Mo§v&g a 1o§dg obliquus, quod ambi
gua et incerta daret responsa ; qualia sunt illa decantata, quae
reddita sunt Croeso Pyrrho aliisque Pythiam consulentibus. recte
z.
 PERSICAE ACROASIN III. 113

enim, quod de Sibylla Cumaea Virgilius Aen. 6 99, de Pythia

quis dixerit: horrendas canit ambages, antroque remagit, ob
scuris vera involvens. δgovg deßnitiones Apollinis responsa vocat
noster, eo quod pro verissimis haberentur, si recte a petentibus
intelligerentur. ut enim est in Euripidis Oreste v. 829, vgtvoöog
dπόφασιν, ἐν ό φοῖβος ἐλαχεν, ἐλαχε.
22. brevitatis gratia sic vertimus, aliquanto latius versiculi
vim exprimentes. non enim licebat antitheseon festivitatem
paucis verbis concludere. sed vera significatio haec est: tanta
erat barbari socordia, ut quoties quid aggredi auderet, trepida
ret, et quoties in te procurreret, fugam caperet.
28. Theophanes p. 256: vg ögn xατ£λαβεν αός όogκαδεg.
82. - idem ibid. ögó vjv καλλίστιχον xai σοφην στgc.vnyiwv
èφ' Üìpovg vóv 'Pcouatov. -

86. cum sensus tum metri ratio postulat ut legatur ἐμεινε.

ovÀìu8ούμενος autem vertimus scopulo similis, quamvis Pisida
quid maius ea voce significavit, ostendens Persas, qui trepidan
tes ad rupes confugerant, saxis et petris non modo similes, sed
omnino συλλιδονμένους petrefactos. * , , .• * . * * -

87. duo sequentes iambi citantur a Suida in voce yQáμα,

nec ulla occurrit lectionis varietas, nisi quod ibi pro πάντως legi
tur πάντες. sed auctoritatem codicis sequendam esse suadet sen
tám sus. interpres Suidae ita vertit: non sunt haec falso illata fuco:
ît omnia enim peritatis 4-erba simplicia sunt. Pisida illud Euripidis
fî, v. 472 videtur imitatus: 'Avìoùς ό μῦθος τῆς άληδείος ἐφv.
laö 89. Luc. 19 40: ἐαν ούτοι σιωπήσύαι, οί λίθοι κεκgá
§ωνται.
46. sensus, opinor, hic est. Persae terrore perculsi per
montium iuga ita immobiles erant, ut non verus armatorum exer
citus esse viderentur, sed potius exposita quaedam pictoris tabula
armatos repraesentans.
48. confer geminas oratiomes de fortuna 4'el. 4/irt. .4lexan
dri, in quarum prima Plutarchus acriter contendit Alexandrum
non comite vel duce fortuna, sed εὐβονλία και καgτεgeig xaì àv
δgig xai ασφQoovvm παραπεμπόμενον, ad tantum imperium per
venisse. ingeniose quidem Plutarchus id studet confirmare: nihil
tamen minus Alexandri gesta serio pensitanti non videbitur dene
gandum id quod innuit
ducem Alexandrum Pisida, fortunatum
exstitisse. — magis quam sapientem
• ;

52. vera fortitudo non est impetus inconsultus, non prae

ceps audacia, non caeca temeritas, non insana quaedam ferocia,
sed firmi animi vis prudentia et consilio temperata: ut Horatius
monet Carm. 8 4 65.
61. iambus bis citatus a Suida im v. §évag tanquam Pisi
dae, et in v. ύλη tanquam incerti auctoris. interpres primum
vertit silvas suppeditans et tantas et admirandas, et postea tot et
114 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
tam peregrinas materias suppeditans. άλη vox est πολύσημος,
qua quaevis materies denotatur. equidem putabam Üìag reddere
per dapes, convivia, quasi Pisida regium coenae apparatum in
dicaret. nec deerant sane auctoritates, quibuscum meam versio
nem probatam facerem legentibus, ut ex solo Stephani thesauro
intelligi licet. verum a Suida discedendum mihi non esse censui,
qui aperte testatur Pisidam vocem ÜMm hic usurpasse pro prae
textu, $peciosa causa, simulatione. quamobrem, si ita placet,
τό ύλας idem esse ac dyogudg, ut in superiori iambo 55, non
erit dubitandum, quamyis fatear etiam alias interpretationes mihi
non displicere. - · · · · · · - -

A63. Theophanes loc. cit. yvovg öä ö ßagi£υς την τοῦτον

δειλίαν, δαggóv
£ων τούτον èv τόποις ηυλίζετο, άνοπαύσεως πλήσης, ἐge$i
τQός πόλεμον. - - • •

• 74. lacunam habet codex. at in margine est pgayμός, qua

voce lacuna plane expIetur, sed genuinus inde sensus plane non
elicitur. occurrebat statim legere &y%og &vexttgsto.
78. ' grnvóματα barbarorum tabernacula , opinor, vocat
xat' dvtt9eguv cacumina montium, inter quos se abdiderant Per
sae, eaque ÉÉÉyovt& appellat, ut Heraclii tabernaculis opponat,
quae in planitie erant constituta. dicit autem ea concidisse, quia
Romani tandem coëgerunt Persas ut ad pugnam descenderent.
80. Theophanes ib. κατεgχόμενοι δὰ λάδgo, toö ögovg τοì
Ac{κις σνμπλοκόg μεQuxdg ἐποιοῦντο, και ἐν ποντι oi 'Pouaiov
§ττgovêgêvov, xai δέgσος ἐπῦ πλείον ό στQ&τός ἐλάμβανεν, δgóvvsg
vöv βασιλάα παντά ττgoznóóvva x&i εὐτόλμως πολεμοῦντά..
83. praeclarum magni ducis exemplum propositum in He
raclio, qui primus se obiicit periculis et hostes aggreditur. ele
ganter Claudianus de .4 cons. Honorii 4. 348 de officiis prin
cipis. , ,, ' - - .. • • .' * ':, - -

89. Onosander c. 42: ίδαόν τις τόν τjyεμόνα τgórov èyy£t

goόντὰ και ότι δεῖ σπεύδειν ἐμαδεν, και μή ποιεῖν ήδάσδη, και
&πειθεῖν ἐφοβήδη* χαι ουκότι τὸς δοῦλον ἐπιταττόμενον διετάδη
τῶ πλῆθος , άλλ' αός ἐπ'ίσον παρακαλούμενον διετgártn.
- 99. solem saepe appellat Heraclium, , tum ob eius animi
praeclaras virtutes, tum ob insignem corporis speciem, quam ita
describit Cedrenus p. 407: δ 'HQdx£tog ijv την ηλικίαν μεσήλιά,
súgôévrjg, εὐστεgvog, εὐδφόαλμος, όλίγον ύπόγῖαντος, ἐανδός
την τgt;α, λευκός την χαοιαν, ἐγων τ6v vóyovg vlovùv xaì TtQÖg
μήκος ἐκκgspwj. vide infra v. 432 et supra v. 7.
... , 116. vide Acroas. 2. 90, 97 et 203. . -

. . , 118. ex hoc iambo et sequentibus 121 122. duos tantum

confecisse videtur Cedrenus, qui p. 420 ait Heraclium, cum iam
esset in Persidem iturus, μέλανα υποδήματα πεgußøåóusvov, at
, que humi pronum, in magno templo opem sibi a deo implorasse,
δν ίδείν, subdit, Teógyvog 6 IIugións μετά τοιαύτης ταπεινέσεως
 PERSICAE ACROASIN III.' [115

έφη* ó βασιλεῦ, μελαμβαφάς πεδιλον είΛl§ag τάδα βάτραις ἐgv

{}Q6v IIsQGixóv §§ c.iudτων. sed plura de hoc testimonio Cedreni
diximus in praefatione. μελαμπάδιλον, nigra calceamenta ad bel
lum, ut videtur, tulit Heraclius, ut sui status humilitatem etiam
ornatu corporis vilissimo testatam faceret, et color ipse rebus tri
stibus esset conveniens; quod quidem Pisida satis explanat im
duobus sequentibus versiculis. ceterum imperatores in more ha
bebant pupurea πάδιλα gestare, quae cothurnum referebant; ea
que passim a scriptoribus calcei sandalia , ocreae et crepidae
vocantur. recte ea descripsit Procopius de aedif. Iustiniant lib. 3
p. 63: jtoöriuato, u£yQι εἰς yóvov Φοινικοῦ χαόματος, ά δη βα
gú£α μδvov 'Pouatoov τε και Ileggóv vjvoόεῖσθαι δόμιg. vide
Codinum de Qffic. Cpol. p. 62 et Goar in not. p. 70, et Gretse
rum ibid. p. 269. - -

122. ποιεῖν ἐgv8Q6v, quae nuper diximus confirmat: ait

enim Heraclium Persico sanguine velle suos calceos inficere, ut
rubei fiant, qui erat color imperatoribus usitatus. ita sane Gre
goras lib. 8 et Georgius Aeropolita in Chronico haec imperato
rum calceamenta âgvδQα appellant. -

131. en clarius testimonium Pisidae asserentis se in primo

bellico Persico adstitisse Heraclio. -

134. y&gtv] ita codex: et non dubito reponendum yag&v.

186. ' δέκανα άντα lacrimae citra animi molestiam et ex
sola commiseratione obortae. - -
141. Aristoteles Rhet. 1 87: τὸ εὐθιαμ£vov, άστεg τεφv
xòg yivstov' öμοιov ydg τὸ ἐδος τῆ φύσει* §yyùg yàg τὸ πολλάκις
τοῦ σίει ἐστι. -

144. Theophanes p. 255: II£g6ng δὲ τις τgö öÄiyov yQÖvov

* τQόσφvÉ yεvδμενος ἐν τφ σταστῶ τοῦ βασιλέως ἐy£v£to. '
Ę 147. cur in perfidia fidum transfugam Persam dicat, intel
{|
!m.
ligitur ex p. 178 et seqq. -

Igí 154. Persa qui ad Romanos defecerat, sperans suos post

tantam socordiam et ignaviam iam fortiter contra Romanos dimi—
caturos, in sua castra refugit δίψαστιg, clipeo abiecto; quod erat
Ait turpissimum. hinc recte Suidas ait: έίραστις est δ δειλός, qua
;j; lis fuit Cleonymus, qui quod in pugna clipeum abiecisset, pro
$i;
v \ verbio dedit occasionem, ut quilibet vilis Kλεωνυμον δειλότεgog
di$ diceretur. vide Suidam in v. Kλεσδvvμοg. - - -

156. sensus est. , recogitans, quanta fuisset Romanorum

vilitas et socordia, speravit victuros Persas.
h\ 157. Theophanes iòid., oövog άποδgάς τgός τους IIÉgggg
quę &πῆλθεν ἐλπίζων αὐτούς τjv 'Pouatov στgστείαν άλάσαι.
|)f; £? 165. idem p. 256: ïòóv òè cùτόν τ)ν δειλίαν μετά δεκά
Ay& την ήμ£gov 7tgòg tòv βασιλεα ἀνήλόεν. ad vocem δεκάτην supple
bi$ ex Pisida wai τετάgτην. vide supra v. 150. -
116 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
178. idem ibid. και πᾶσαν άxQißóς την τόν βαρράσων
§§εῖτεν άτολμίαν.
180. cf. Euripides in Helena v. 520. Curtius 5 5: igna
viam necessitas actuit, et saepe desperatio spei caitsa est.
184. Theophanes ibid. ö öè goßagός μηκ£tu vjvoq)£Qov την
èv vj ögsv διατgußijv, jvayxdgên vgdg zváÀ£uov ögpjgat.
198. ουκ άνευτg£viovog ex c., quae privandi vim habet, et
εὐτgeftt£0. Theophanes ibid. sic eadem: ô ôë Bwgulejg πQoyvoig,
παὐ συντάδας τόν στQατόν όμοίως εἰς τQεῖς φάλαyyag, εἰς τὴν μά
yjv avQoiyayev. ante haec enim Theophanes refert Persarum du
cem diviso in tria agmina exercitu, nondum manifesto terris sole,
paratum ad pugnam ex improviso apparuisse.
205. idem ibid. τοῦ δέ ηλίον άνατείλαντος κα\ του βασι
£ως κατά άνατολὰς εὐgeόέντος, τοῦς IIÉggag §ox6vt£ev j τοῦτον
άxtig, öv ög δεδv avQogexvvovv.
206. vide supra Acroas. 2 265.
210. Theophanes ibid. ό δὸ βασιλεύς ἐσχημάτισε τὸ λαόν
aùroû eig φvyjv tQgt£vtag, zaì àvaêvvsg ixeivoi τάς φάiayyag
dxQovijg διαόκειν τούτονς ἐνόμι£ov. ἐπιστgaφ£vveg ojv oi 'Papáiov
εὐρύχως τούτονς ἐστQ£ipovto, και πολλοῦς ἐνεῖλον, ἐλάσαντες αὐ
τους ἐως τοῦ δgovg, εἰς κgvuvovg αὐτοῦς ἐμβάιλοντες και τότονς
δναρῶτονς, και πάντως αὐτοὺς σvv£tQιιμαν.
228. codex exhibet emendationis loco xgdtuGts.
226. Psal. 7 16: incidit in fbveam quam fecit. :
227. in codice voci δλονg superinscripta est vox άλλονς.
229, item κα\ σύτους in x' cjtovg immutandum esse mo
met censor, et quidem recte. ego, vero pro εὐδn legendum puto
εῖδεν, ut stet metri mensura.
281. de sole et luna, aqua et igne, qui erant Persarum
dii, alibi diximus plura. vide Acroas. 1 32. animadvertendum
tamen hic est in more fuisse apud Persas, ut cum quid adver
sum eis eveniret, contra suos deos irascerentur, eosque contume
Iiis probrisque afficerent, ac tanquam de sua fortuna parum solli
citos aspernarentur; id quod ex Herodoto patet narrante Xerxem
mare flagellavisse; Pisida vero aperte idem hic affirmat et alibi.
confer Acroas. 1 26 et seqq., et Acroas. 2 377.
240. Persas ad bellum exire mulierculis stipatos adnotavi
mus supr. Acroas. 2 247. at nobis ridicula semper visa est
causa, quam eius consuetudinis tradidit Max. Tyrius Dissert. 14:
ait enim IIÉggag òè vaììantòες ἐτονται, ἐνε μάχωνται καλός υτέg
vóv φιλτατων.
251. Theophanes ibid. §v òè τοῖς κgnuvotg aiyjv àyQtov
δίκην ἐσκηνοßávovv* ττολλοῦς δό παῦ ἐόντως ἐςóygησάν, τωgéìa
ßoy è xà eà toùtov orgatóreöov xai τάςav rjv άτοοκsvjv
cXt/tfOoty- .

253. idem ibid. οι δέ 'Papaiov 7tQdg ijpog τάς γεῖgag ἐκτεῖ

-
 PERSICAE ACROASIN III. 117

vavrsg vj δεδ εὐχαglotovv, xa\ vj orgatnyjoavrt xoÀóς βασιλεῖ

gvvvövog προσηύχοντο. - -

280. idem ibid. ot ydg ovg)v μηδὲ IIsQovxrjv x6vuv τολμη

gavtsg ίδείν , vüv τές σκηνές τούτων άσαλευτονς εὐgövrsg ἐλα
pvQoìóyng&v. -

282. haec, opinor, dicta, ut Romanorum securitatem ante

et post relatam victoriam demonstret. solebant enim Romani,
cum datum erat signum, tentoria deponere, ut ad dimicandum
essent magis expediti. Polybius de Castram. Rom. in antiqq.
Rom. tom. 10 p. 984: όταν τ6 τgóvov αημαίνη, καταλύονσι τάς
gynvdg. itaque Pisida ait Romanos tam securo animo prodiisse
ad pugnam, ut ne tentoria quidem antea demiserint; redeuntes
autem statim arma proiecisse, ut omni cura soluti vires animum
que epulis reficerent; , quod erat ex militari disciplina servari
solitum, ut ex Leone imp. 16 2 colligitur. Theophanes loco
\
nuper citato aliter videtur interpretatus Pisidam : ait enim Roma
III)) nos non ad sua tentoria reversos, sed ad Persica usque progres
j; sos esse, quae intacta invenerunt. quae interpretatio si magis
û arridet, dicendum est Romanos Persarum castris potitos, tam
III quam ad sua se recepissent, ibi securo animo quievisse.
283. σκάτην, opinor, ponit pro tota armatura gravi, qua
se milites tegebant; quamvis σκάπη vere esset capitis tegumen
tum e pelle. Polybius loc. cit. p. 866: avQogsTvixogμεῖται δà xaì
λιτό πεquxego ìaig), vovè óè xaì ìvk£twv î tu τόν τοιούτων ἐπιτί
δεται, σκάπης άμα κα\ σημεῖον γέguv. sed ut accipiam σκάπην
pro armatura, facit addita notatio τετηyμένη, quae scuto maxime
convenit, cuius longam descriptionem instituens idem Polybius
p. 874 ait: ἐκ διπλοῦ σανιδιάματος ταvgoxάλη πεπηyóg, δόovig,
{ιετά δέ ταύτο μοσχείρ δέαματι πεguεύηπται τὴν ἐκτὸς ἐπιφάνειαν,
a qua descriptione sane non abludit illud Pisidae quod sequitur
v. 286: φόgτον ἐκ πτήvovg. recte autem scutum dicebatur Gr£vq,
quia tanta erat magnitudine ut totum pene militem obtegeret.
298. legerem oÜto. hoc epiphonemate primi belli Persici
narrationem claudit, dicens tantam fuisse Heraclii in re militari
scientiam, ut non modo ea omnia quae a veteribus tradita fuerant
omnino noverit, sed antiquorum etiam inventis plura addiderit
non antea ab illis excogitata.
296. Theophanes loc. cit. ttg yàg ìvi£εν τὸ τόν IIεggöv
όνομαχαίτατον y£vog vöτω δοῦναί ποτε 'Pou&ioig.
808. verti quasi legeretur vvÀovu£vov, ut puto legendum. $.
809. vide supra v. 61, quae circa vocem άλη et dgoguoj
attigimus. 1

811. Abares, gens fera et Romanis infensa, quoties vires

ad inferenda damna receperant, interposita pacta non esse ser
vata causabantur: hinc recte noster ait §§ §öovg. plura, quae
huc spectant, videsis in poem. de bello Abar. Pisida Abares
.
.
118 QUERCIUS IN EXPEDITIONIS
vocat y£vr, tgòg £6t£qov, eo quod ipsi late pervagati iam ad Istrum
consederant.
819. Theophanes p. 256 refert Heraclium rediisse Byzan
tium anno postquam inde contra Persas dimicaturus discesserat,
sed causam reticet. Nicephorus Cpolitanus autem omnia perperam
confundens de hac prima expeditione Heraclii nullam mentionem
facit. haec tamen erant sedulo notanda, ne qua oriretur diffi
cultas. patet enim ex Pisida Heraclium anno imperii sui 13,
Christi 623 ex Armenia in Thraciam reversum, ut foedifragos
Abares reprimeret; ac tribus post annis cum iidem Abares Cpo
lim diripere atque evertere moliti sunt, in Perside Heraclius de
gebat. vide de bello Ævar. 246 et seqq. —
324. codex hic habet versiculum, qui legendus mox venit
sub numero 828: oÜto τὸ πιστόν. nos tanquam πεgtggòv reii
ciendum esse putavimus.
836. Theophanes ibid. ό δὸ βασιλεύς τόν στρατόν σύν τά
αταστηyj xovghvvóv εἰς 'AQu£viav παραχειμάσαι, αὐτός εἰς Bv£v
vuov ύττάστQεφεv. -

840. saepe in ecclesiasticis auctoribus occurrit verbum

xgvog860, quo vita ad Christianae virtutis normam instituta signi
ficatur, ut hic in nostro. vide Suiceri T/ies. Ecclesiast.
843. confer supra 4. 182 et seqq. de Pisida in bello comi
tante Heraclium, quocum multa familiaritate, ut videtur, con
iunctus fuit. •

849. quid hisce iambis velit Pisida, non satis liquet.

verum, ni fallor, hic adludit ad Severianorum haeresim, quae
tot turbas excitavit in Oriente et Heraclio imperante adhuc vige
bat. idcirco autem dicit esse detecta mysteria iniquitatis, quod
Heraclius, ut opinor, hoc primo in Oriente itinere aperte depre
hendit errores circa religionem inter Christianos disseminari a
Persis, ut Romani inter se dissentientes novum Heraclio facesse
rent negotium, et Romanum imperium non tantum externis quam
internis premeretur incommodis. quod sane fit manifestum ex
v. 36 et seqq. poem. contra Severum ; ubi plura nobis erunt di
cenda de hoc impio haeresiarcha.
' 851. multiplex error vel hydra erat haeresis Manetis, quae
ex Persarum deliramentis orta et. late propagata varios induit
aspectus sub Manete primum ipso, deinde sub Eutyche, demum
sub Severo et aliis innumeris eorundem asseclis. at nunc Pisida
hanc hydram unam tantum ait protendere cervicem, scilicet erro
, rem Monophysitarum, Chosroa vires et animum suppeditante.
353. hinc videtur posse coniici Heraclium in Armenia de
gentem cum aliquo doctore Monophysita coram Pisida disputasse;
ac propterea Pisidam dicere se mirari hoc hydrae collum non esse
exsectum, postquam in Herculem, id est Heraclium, inciderat.
hunc autem doctorem fuisse Paullum Severianum, quooum He
 PERSICAE ACROASIN III. 119

• raclius disputavit in partibus Armeniae, ut testatur Sergius iu

sua epistola ad Honorium, alibi probabimus in Monito ad poëma
contra Severum.
355. vere vatem quis dicat Pisidam, qui Chosroae cladem
praedixit.
- 357. την άtxnv] subaudi πατά.
862. Claudii Ptolemaei Pelusiotae opera, qui temporibus
M. Aurelii Antonini in Alexandrima academia astronomiae et
astrologiae studiis clarus vivebat, notiora sunt quam dici oporteat.
Pisida hic Almagestum indicat, quo in libro Ptolemaeus pro sui
ingenii medulo systema planetarum exponit.
865. subintelligitur, ut puto, ygóvov, fortasse etiam μεgóv,
'quod si placet, ἐπ' ἐσχάτων vertendum est ab vltimis terrae par
tibus; quasi noster facta allusione ad expeditiones Heraclii, qui
bus in penitiores Asiae partes penetravit, dicat eius regionis inco
His tanquam novum Phosphorum apparuisse Heraclium.
868. quamvis diu multumque opera Ptolemaei versaverim
nullibi mihi licuit invenire vaticinium, quod poëta, quam belle
plane mescio, sed tamen in Heraclium transfert. itaque aut inter
©idisse locum, ad quem alludit Pisida, dicendum est, aut esse
eiusdem ex quibusdam verbis interpretamentum. ceterum me
prorsus doûußovlot hinc discedamus, detur coniecturae locus.
itaque sic hariolor. Ptolemaeus cum plane nosceret quantum
veteres astronomi, Eudoxus Eratosthenes Geminus Marinus et
alii, inter se disparent in polari stella definienda, nec ipse ali
cuius opiiiioni facile assentiretur, fortasse alicubi dixit fore tem
pus quo polus alter, ac plane ab eo diversus qui tunc esse fere
hatur, sapientum iudicio inter homines constitueretur. quae con
iecturam confirmare possent, videsis in Petavii Uraiio/ogio Dis
sert. /'ar. lib. 3 c. 4 et seqq. - -

880. alludit, opimor, ad metrum iambicum, quo utitur;

quasi dicat gesta Heraclii epico carmine melius et dignius tractari ;

potuisse.
889. confer quae sequuntur cum Hexaem. 85 et seqq.
896. 1. Cor. 12 4. - -

407. Pisida veteres culpas Heraclii nominans tacitus vide

tur reprehendere illicitas nuptias, quas ille cum filia sororis suae
Contraxit. rem acriter exagitat Nicephorus Cp. p. 10; qui tamen
illud addit, Sergio vehementer instanti ut scelestae nuptiae sol
verentur, Heraclium ita respondisse : ἀς εὐ μέν ἐγοι τα ταqα σοι
λεγόμενος' ά yóg gov XQ£og óς έσχιεQεῖ και φίλφ, ijôn êvoòíòoxas
ip' ημίν δό τὸ λοιπόν πείσετaι τὰ τῆς πατέεως.
412. Reg. 4 2 14. -

416. Exod. 18 11. communis est patrum sententia Mosem

in vertice montis extendentem manus cum virga fuisse symbolum
Christi in cruce pendentis, quo manus suas in ligno pro nobis
Georg. Pisid, 11
120 QUERCIUS IN EXPEDIT. PERSICAE ACR. III.
expandente diabolus superatus est. Theodoretus Quaest, in Exod.
84: τοῦ στανροδέντος ἀπὸς ημέν ἐπλήgov τόν τύπον ἐκτείνων
τάς γεῖqας' άδειγδη volvvv xaì èv τἀ τύπφ τῆς ἀηδείας ἀ
δύναμις. -

418. Exod. 8 2. , deum re vera vel dei filium, non ange

lum apparuisse Mosi diserte testatur Pisida, veterum patrum opi
mioni consentiens, quos laudat Calmetius in suis Comment. in
Exodum.
419. deum in rubo loquentem fuisse verbum constans fuit
antiquorum sententia. videsis S. Cyrillum Hieros. Catech. 10 et
11. at vero rubum incombustum dei incarnationem significasse
nemo non affirmayit. rubus carnis erat symbolum, et ignis divi
nitatis: sicut autem ignis rubum, ita deitas humanitatem non
consumpsit; unde duas in Christo esse naturas integras illaesas
et inconfusas manifeste evincitur. quo sane respicit Pisida ad
confutandas haereses sui temporis maxime intentus. dicens enim
quod Moses árvnxQtßoge τὴν φλόγα ἐν βατρ, και την Βάτον οὐ
av£φλεγμ£νην, duas in deo incarnato non confusas naturas Mosem
cognovisse contra Monophysitas affirmat.
421. Pisida auctor est Mosem tam praesentem fuisse deo
ut ipse deus Mosem, ut erat, carne vestitum viderit, et Moses
etiam non spiritu sed gagxixi $eoQtg, vere, intuitive et oculis
carnalibus deum conspexerit. disputatum quidem est saepius,
quomodo deum viderint Moses Paullus et prophetae: S. Irenaeus
contra haereses lib. 4 c. 20 neminem deum vidisse facie ad fa
ciem, sicuti est, multis probat argumentis. non manifeste, ait,
ipsam faciem dei videbant prophetae, sed dispositiones et myste
ria, per quae inciperet homo 4idere deum. quae verba cum iis,
quae de hac re tradit vetus inprimis auctor, sive Dionysius Areo
pagita, de cael. Hier. c. 4 3 mirifice conveniunt. Irenaeo con
sentiunt plures ss. patres, quos inter consulendus S. Augustinus
Jib. 12 de Gen. ad lit. c. 27 et 28, et de Trinit. lib. 2 c. 17 et
18, qui sanctos viros et prophetas non corporis sed mentis oculo,
quantum homini fas fuit, divinam essentiam introspexisse asse
verat.

481. ajtotg] videlicet τοῖς τόκνοις.

432. de forma Heraclii confer versum 99 huiusce Acroa
SeOS. -

488. alludit ad equum solis, de quo 4croas. 128.

439. o£ßovvsg pro σεβόντων, scilicet o$ o£ßovσι μετά γsi
qαδν ἀσεβός ήπλωμ£vov. Persas ita repraesentat incondite iactan- '
tes tendentesque ad caelum manus, ut opponat Christianis, qui
manibus supra pectus in formam crucis modice expansis, ut in
multis antiquis monumentis videre est, deum deprecabantur.
451. Persarum socordiam taxat, quos ubique non minus
impios quam viles facit. ceterum in hisce ultimis versiculis in
 QUERCII DE BELLO AVAR. MIONITUM. 121
El tendisse videtur ad illud Psalmi 118 15: manus habent, et non
τά palpabunt; pedes habent, et non ambulabunt ...,, similes i//is
iii; i fìant, qui faciunt ea, et omnes qui con/ìdunt in eis; quasi dicat
Persas similes revera esse factos idolis, quae stulte adorabant.
' Ig 455. recte invidiam ut monstrum a matura humana prorsus
mJ alienum describit. humanum est enim sibi aliisque bona deside
Al, i rare; invidi est prosperis aliorum rebus tantum torqueri. Horat.
Epist. 1 2 57. ' -

Amsi 450. Pisida, ni fallor, praevidit dissensiones et odia susci

h, 108 tatum iri inter filios, quos Heraclius ex Eudocia primum et de
miit* inde ex Martina Augustis susceperat.
iis iii. 452. Odyss. 12 256.
t€WW 453. legerem πεQutQéyει. - *

;j|i8$ • 458. patet Heraclium dissidia inter filios oritura cognovisse,

íì iì et quantum ipse potuit , studuisse ut eorum animos fraterni
Aseúm amoris vinculo devinciret. sed invidia et regnandi ambitio, pa
íw t. terna monita ex animo natorum quam citissime delevit, ut histo
rici testantur.
$\|
460. emendator hic iterum prodit, atque in hoc iambo pro
Ęg: è μνήμην διαρχη reponi vellet σοῦ τῆ φνλαxj, et in sequenti τά τταί
* g\% quáta pro td avQ&yματα. neutrum ex hisce lectionibus probavi
e 8t Wi mus; gravior enim, ut nobis quidem videbatur, est sententia
st gjj quam textus exhibet. -

§,lfaid
tristi;
iis,& D E. BE LL o Av AR I c o
M O N I T U M.
a dm*
$A quí
Plures ac varias antiquis temporibus diversarum gentium
yü 1* migrationes esse factas, atque ex remotioribus septemtrionis par
ę* tibus populos efferatis moribus profectos in meridionales regiones
Augú
h. %£, (| ß imrupisse, passim docent historiae, quibus fidem facit Strabo 5
mali yì p. 213 et Ammianus Marcellinus 31 5. verum nulli crebrius
quam Scythae, qui et Sarmatae et Sauromatae quondam dicti
„igi* sunt, nativis sedibus relictis emigrarunt. antiquissimis plane
temporibus Scytharum reges virtute et belli artibus insignes mul
tam ultra Tanaim fluvium regionem ad Thraciam usque subiu
Ę \* gasse testis est Diodorus Sic. 2 p. 90. sed multo magis sequio
ribus saeculis inclaruere apud nos Scythae, qui sub vario gentium
{% , momine totum late orbem terrarum occuparunt. omnes enim illi :
• £* p. populi, quos iure et merito barbaros appellare solemus, quique
uit ;* cladem et necem Europae universae inferentes Romanum impe
Ę$ rium penitus everterunt, e Scythiae finibus prosiluere. imde enim
\i } Alani etWamdali et Gepidae et Gothi et Sclavi et Bulgari et Hummi
et Abares et Turcae aliaeque pestes erumpentes, caeli mitioris
benignitate illecti, primum vicimas regiones, ac deinde etiam
122 'QUERCII
longissime positas invadere, omnia vastare, alienis potiri, novos
mores, ac leges ubique inferre, et in locis nullo iure occupatis
iniustissime imperare. primi omnium tantam sensere cladem et
perniciem Orientales illae partes, quae Romanorum imperatorum
dicioni parebant: non enim aliunde quam ex illis locis patere ad
nos potuisset aditus, neque, si Romanis vires ad resistendum
suffecissent, in nos derivata esset tanta malorum colluvies. porro,
si Ammiano Marcellino 81 1 fides est, magnus hic tristissimus
que eventus praesagiis ac portentis fuerat praenuntiatus: cum enim
Valente imperium tenente infausta omnia undique portenderen
tur, Graeci etiam quidam versus reperti sunt prope Chalcedonem
in quadrato lapide incisi, futura plane pandentes, quos quidem
referre iuvat, ut huic pëmatio lux affundatur. -

dìì' όπότιν vúugat δgogegoì xov' έστvyogetag

vegπόμεναι στgogöovται ἐυστεφάας κατ' άyvu&g,
παῖ τεῖχος λοντQoio πολυστονον ἐσσετaι άixag*
δὴ τότε OÜvua pύλα πολνστ£gμων ἀποgoῦσι
"Igtqov καμψιgδοιο πögov πεg&ovto góv αίχμj,
παῦ Σκνδικήν άλ£g8ι γαδgnv κα\ Mvgtòg yaiav.
IIgiovtnc δ' ἐπιθέντα σὺν ἐλπίαι μαινομ£νησιν
vùvoù ô Ëvóvouo τ£λος ποῦ δήgug ἐφ£§st.
tempore quo liquidas agitabunt urbe choreas
laetaque subsilient hilares per compita Nymphae
ac funesta dabit murus munimina thermis,
tunc Hunni innumeri variis e gentibus orti
- traiicient amnis Histri speciosa fluenta
Pastabuntque agros Moesos atque arva Scytharum.
ast ubi Pannoniam attigerint, maiora parantes
hos i//ic fatum et Martis 4'iolentia sistet.
sic eleganter Graecos versus reddidit doctissimus Henricus Wale
sius, a quo tamen discessimus in quarti versus lectione, quia ad
mss codicum fidem, quos ipse laudat, legendum putavimus δη
τότε OÜvug q)vAo. at ille hic agi existimans de Gothis, non de
Hunnis, OÜvua reiecit, atque ex Socrate et Zonara restituens
μvgtw góλα vertere maluit tunc fòrtes populi etc. verum quis
deceptum Valesium negabit, atque ibi contra id quod ipse ratus
est, de Hunnis, non de Gothis sermonem esse non adfirmabit, si
animadvertat ipsum Ammianum, quasi Graecam inscriptionem
esset interpretaturus, ita statim subdere? Hunnorum gens, mo
πumentis veteribus leviter nota , ultra paludes Maeoticas glacia
lem Oceanum accolens, omnem modum fèritatis excedit. quis
autem ignorat Hunnos vel Chunnos vel Thynnos, quae nomina
idem sonant, generatim eos omnes populos fuisse appellatos, qui
temporum variis intervallis in Europam turmatim se effuderunt;
ita ut sicuti quondam antiquitus Scythae una omnes dicebantur,
ita postea iidem omnes Hunni dicerentur? eius rei testis est
 . DE BELLO AVARICO MONITUMI. 1923

Agathias de regno Iustiniani lib. 5, qui cum Hunnos aliasque

barbaras. gentes, quorum varia erant nomina, circa paludem
Maeotidem habitasse adfirmasset, ait: ούτοι δε άπαντες κοινή μέν
Σκύθαι και Oövvov §rovoμάςοντο. +

Ac ter quidem Hunnos in Romanorum dicionem irrumpere

conatos esse colligimus ex historiis, et tum demum in Pannomia,
quae ab ipsis postea Hungaria dicta est, constitisse proditum est
a plurimis scriptoribus. primam quidem Hunnorum eruptionem
18 anno imperii Valentis, Christi 876, factam esse tradit Orosius
lib. 7 in gest. Kalentis. damna vero, quae ex ea secuta sunt,
enarrant praeter Orosium auctor hist. Miscellae lib. 12 in Gra
tiano, S. Hieronymus Epist. in epitaph. Fabiolae, Philostorgius
9 17, Priscus in Excerptis de Legat. p. 47, aliique, qui omnes
e Scythia egressos barbaros in maximam Europae perniciem Hun
mos appellarunt. eiusdem gentis in conterminas regiones altera
emigratio secuta est Iustiniano 1 regnante, anno videlicet Christi
564. ac tum quidem populi, qui in commune exitium exciti tot
mala Romanis rebus attulerunt, Abares dicti sunt et Hunni Aba
res. fidem faciunt Theophanes ad annum 787, Ado Viennensis
an. 879, Aimanus Floriacensis et Sigebertus in Chronicis, qui
omnes Abares cum Hunnis confundunt, eosque Hunnos et Aba
res fuisse appellatos aperte testantur. nominis etymologiam ex
Hebraica lingua quidam repetentes Abares idem esse voluerunt,
ac si quis eos palantes, vagos et Nomadum more errantes atque
huc illuc transeuntes diceret. alii vero contendunt quosdam
Hunnos Abarum nomine insignitos, quod robore corporis et animi
fortitudine ceteris anteirent, ut siquis robustos validosque et bene
dispositos vocaret. sed primam nominis originem Theophylactus
Simocatta 7 8 videtur probare, dicens Humnos, qui post alios in
Europam confugerant, Abarum appellatione fuisse contentos:
i,& £yεται ydg £v τοῖς ἐόνεσι τοῖς Σκνδικοῖς τό τόν 'Aßdgov ύττείναι
sii
1
êvrQεχάστατον φύλον. horum autem dux Chaganus vocabatur,
mi. eodem Simocatta testante ibidem illos ipsos Hunnos Abares se
ituéli
dixisse, suumque priucipem Chaganum honoris causa nominasse :
a qui
oötov 'Aßágovg £αὐτοῦς δvoμάσαντες, τὸν ήψεμόνα τῆ τοῦ Xay&
„r\$
vov 7tQoonyogty qoovögvvovot. anno denique Christi 888 et 889
Hunni ab Arnulpho imp. Occidentis contra Moravorum regem
AW, §
Zwatapolugum evocati, et a Leone philosopho imp. Orientis con
{¥. tra Bulgaros invitati, undique collectis viribus, multorum millium
?
18)
numero, suppetias laturi libenter concurrerumt: sed ea occasione
g* arrepta totam Pannoniam occuparunt, quae deinceps Hungariae
', qj nomen adepta est. praestat de hoc Hunnorum adventu tertio
mi* legere Rheginonem abbatem Prumiensem Chron. lib. 2, Luitpran
tù$, ¢ dum Hist. de reb. Europ. lib. 1, Annales Fuldenses tom. 2
μέ Script. hist. Franc. ad a. 892, Cedrenum in Compend. hist.,
„\ Sigebertum in Chron. ad a. 908, Ioh. Aventimum Annal. Boio
$*
124 QUERCII DE BELLO AVAR. MONITUM.
rum lib. 4, Aeneam Silvium, qui postea fuit Pius II. pontifex,
Hist. de Sec. part. Asiae, aliosque gentis feritatem crudelitatem
que enarrantes unaque simul exsecrantes: nos enim, ut hic tan
tum de secunda Hunnorum irruptione verba faciamus, monet Pi
sida, qui horrendum facimus, quod anno Christi 626 de ever
tenda Cpoli Abares animo conceperant, versiculis non inelegan
tibus describit. verum , cum ea omnia, quae nunc dicenda
essent de Abaribus, commodius in notis ad singulos versus referri
possint, a supervacaneo opere hic abstinendum ducimus. igitur
Abarum originem breviter indicasse sufficiat; ac siquis adhuc
plura cupit addiscere, adeat Francisci Foris Otrokocsi Origines
Hungaricas, quo in libro Hunnorum Abarumque res summa eru
ditionis copia pertractantur.
Quod autem ad praesens poëma spectat, Sergio patriarchae
esse inscriptum facile dignoscitur: namque ei statim in principio
hoc quidquid est laboris sui offert Pisida, p. 12, ac deinde passim
ipsum adloquitur. belli autem summam ducem fuisse deiparam
virginem patet ex ipsis primis versibus aliisque operi intertextis:
eius enim ope vere Cpolis est ab hostium incursione liberata,
ut omnes scriptores Byzantini una simul cum Pisida testantur,
qui eam solam contra Abares dimicantem repraesentat. sed Ser
gium quoque ipsum ut alium belli ducem praestantissimum ubi
que commendat, sed qui secundas ageret partes, nec misi prece
et lacrimis pugnaret, et virginis deiparae nutu ope et consilio to
tam rem militarem administraret, v. 230. igitur a principio us
que ad v. 125 Abarum origo, feri mores et fraudes enarrantur:
tunc Pisida bellum ipsum Abaricum exorditur, et facta ad Ser
gium, invocatione multum in eius laudes excurrit, dicens v. 180:
dj tdvtcz arg&vtov. nec sane immerito multum hac in re Sergio
tribuisset noster Georgius, si modum servare nosset: constat
enim Sergii custodiae, una cum filiis urbem commendatam reli
quisse Heraclium imperatorem tum cum contra Chosroam dimi
caturus discessit; cuius rei testis est praeter ceteros Nicephorus
patriarcha in Historia p. 11. Heraclius, Persis et Abaribus eo
dem tempore infestantibus, cum simul et fame et pestilentia res
publica premeretur, προσεκαλεῖτο Σ£gyuöv τε τὸν τῆς πόλεως τQόε
ögov , ίτι τε και άgyovvog xal τὸ λοιπόν τοῦ λαοῦ μ£gog, παQατά
8stat αὐτοῖς τους πύίδας, καί Bóvov τόν πatQtxiov £yy£tgt;ει τὰς
'τῶν πραγμάτων διοικήσεις. at Pisida, quod quidem plurium ope
'et virtute confectum fuit, totum id volúit ad Sergii pietatem re
ferre, ut tantummodo eo gemente et virgine deipara protegente,
'nullis vero humanis viribus adnitentibus, et urbem servatam et
partam victoriam esse constaret. -

*.
 p.

QUERCIUS IN BELLUM AVARICUM. 125

I N BEL LUM A VA R I C UM
A D N o T A T I o N E s.
v. 1. Deiparae virginis ope praesentissima Cpolitanam ur
bem contra Abarum hostiles impetus fuisse servatam, cum He
raclius in Perside contra Chosroam pugnaret, anno videlicet im
perii eiusdem 16, Christi vero 626, die 29 mensis Iulii, commu
nis est scriptorum consensio. vide Chronicon Paschale p. 393,
Theophanem in Chronograph. p. 264, Nicephorum patriarcham
in Brev. p. 12, Anastasium Biblioth. in Hist. Eccl. ad amnum
Heraclii 16, et post hos Baronium ad amnum 625. nec aliter rem
actam esse tradunt geminae de bello Abarico narrationes, quas
commentarii loco post hasce meas adnotationes adiiciamn. itaque
l£
merito totam de barbaris victoriam beatissimae virgini acceptam
ji, refert Pisida. confer hos iambos cum inscriptionibus in templo
sim
Blachernarum positis, quas primus edidit Ducangius ad Zonar.
t. 2 p. 65. • - -

xtis;
8. reponerem yQdq)ot.
'l, 12. Sergium a sanctitate morum et doctrinae saepe com
Ill, mendat. vide Hexaem. in princ., ubi ipsum agricolae evange
I\'. lico comparat, qui mentium campos suae eloquentiae et pietatis
ιί fontibus irrigat alitque. ita infra v. 681 Heraclium imp. eiusque
filios q)vvovgytov Sergii appellat, quod omnes ipse erudiverit et
|)(* Christianis moribus informaverit.
ï* 16. causam adventus Abarum in Europam recte indicat Pi
sida. Abares enim a Turcis victi, et usque ad Istri ripas pro
$. gressi, ad Iustinianum primum ac postea ad Iustinum imperato
res legatos miserunt; qui cum illis societatem inire e re esse pu
tarunt, quod barbaros homines nequirent in officio continere.
cum igitur omnibus sit manifestum Turcas montes Caucasios in
ter Pontum Euxinum et mare Caspium primitus incoluisse, patet
Abarum quoque non multo longius fuisse sedem. atque hinc pro
fecto est quod ii, qui de foedere ab Iustino minore cum barbaris
facto agunt, et Abares Turcas et Turcas Hunnos vocent, nec
satis firmi in gentium appellatione videantur, quia, ut dictum
est in Monito ad hoc poëmation, omnes illae ferae nationes, quae
in Europam immigrarunt, Scytharum vel Hunnorum nomine de
signabantur, ne Turcis quidem exceptis: testis est enim Theo
phanes, qui p. 207 sic ait: Oövvov κατ' ἐκείνο καιgoù, oùg Tovg
xovg \£yειν εὐδαμεν, τgeoßsvovov ττgòg 'Iovgtivov. atque iidem
sunt quos Hunnos Sabiros et Abasgos vocat Procopius, de bello
Goth. 4 8. Menander Protector de legat. Iustini p. 151 Tur
cas, et Theophylactus Simocatta 7 8 Sabiros et Abares appellant.
ac Evagrius quidem, cuius auctoritas plurimi facienda est, quia
eius saeculi est scriptor, Abares a Turcis divisos fuisse aperte
126 QUERCIUS
tradit lib. 5 1: ἐθνος δό Σκυθικὸν ο£ "AßaQov τόν έμαζοβίων,
τόν ύττάg tòv Kovxagov τὰ ἐπἐκεινα πεδίω vepou£vov, o? τοὺς
7ειτνιόντας Tovgxovg 7tagovδει πεφεvyδτες, ἐπεῖ κακός τgός αὐ
itóv ἐπετόνδεσαν, ἐπι τ6v Böotogov άφίκοντο .... μ£yQις οὐ τὸς
ji6vag του "Iovgov xotetìjgog, xa\ tgòg 'Iovgτινιανόν ἐπαεσβεύ
gavto. Evagrio similia marrat Simocatta lib. 7 7. recte igitur
Pisida Abares in contemptum ἀποστάδας recisos vocat: ducta
enim metaphora ab arborum amputatione, quam late prosequitur,
dicit Abares esse avulsos et exsectos a Turcis velut ignobiles ac
inutiles ramos. Henricus Stephanus in Thes. linguae Gr. ad
vocem &7ro6v&ς, cum animadvertisset ἀποστάδας dici a Suida
τους ἀποσπασδ£vtog avulsos, ἀποσταδόντας autem τους άποκο
πεντος eunuchos sive castratos , recte coniecit vocem árogºtág
esse feminimi generis, quod patet ex seq. versu 67, in quo Aba
res vocantur §i§w τῆς άποστάδος, scilicet άαβδον, radix avulsae ,
vlrgae. .
18. Abares a Turcis pulsi cum ad Danubium usque per
vagati essent, ab Iustiniano imp. contra alios barbaros populos
in auxilium acciti sunt, et in Romanae dicionis fines recepti ac
donis ingentibus honorati. rem fusius narrat Menander Protector
inter excerpta legat. p. 99, Theophanes p. 143, atqne ex eo
Anastasius Hist. Eccl. ad an. Iustini tertium, cum autem ibi
semel consedissent, non inde amplius eos eiiciendi Romanis impe
ratoribus fuit potestas. Corippus Africanus de laud. Iust. min. lib. 3
Abarum legatum multa iactantem, et munera sibi ab Iustiniano
dari solita repetentem inducit, legato superbe loquenti iratum re
spondetem Iustinum. ita sane Iustinus locutus est tum cum pri
mum ad imperium est evectus, non diffidens se suis viribus posse
Abares a Romanorum dicione expellere: sed postea ipsum quo
que, quamvis invitum foedera iunxisse cum invisis barbaris con
stat ex omnibus historiis.
23. scilicet ad ripas Danubii constitit, ut dictum est supra
v. 16.
25. Abares cum primum ad amnem usque pervenissent,
se eis Istrum non esse transituros iuraverant, ac Romani contra
se trans Istrum non ituros promiserant. sed nulla fuit fides bar
baris ; unde tot orta inter utrosque dissidia et bella, Romanis
autem damna maxima illata. Franciscus Foris Otrokocsi, quem
in Monito laudavimus, nimius sane est Originum. Hungaric.
part. 1 c. 5 in defendendis Hunnis, quos ut ab omni invidia libe
ret, Romanos foedifragos facit, cum tamen constet mullo iure eos
in alienam dicionem irrupisse, nec semel iuramenta et foedera
dolo malo violasse, quod ex iis quae sub Heraclio imp. contige
runt clarius elucet. - -

80. recte παντοysirov appellatur Ister sive Danubius , qui

 IN BELLUM AVARICUMI. 197

suo cursu Romani imperii fines ad septemtrionalem partem vide

hatur describere. +

' 34. cum Pisida bene observasset Istrum fuisse leve praesi
dium et propugnaculum contra barbaros, quomodo Abares flumen
transierint, mihi videtur indicare. equidem, ut ex eius verbis
coniicio, hiemis tempore id factum esse censeo, cum Danubius
gelu constringeretur. ita sane tempore Arcadii, ad quod tempus
fortasse respicit Pisida, evenisse tradit Philostorgius lib. 11 8:
ότι τόν Oövvov, φησιν, οί μέν τῆς ἐντὸς "Iστgov Σκυθίας την
voììjv y£tgogáu£vov και διαφόεἰσαντες πρότερον, ἐπειτο παy£vvw
τόν ποτάμόν διαßêvveg, ἀδgδως εἰς την 'Pojuijv εἰσήλασαντο, και
πατά πάσαν άν&yv9£vt£ς την Θggxnv άλην τjv Evgóvrjv άληί
gavro. ac simili prorsus ratione se in Europam penetrasse ipsi
Abares gloriantur apud Corippum lib. 8. hinc Pisida, opinor,
Danubium ipsum poëtice reprehendit, quod àyQdqog xgtosu, con
tra id quod erat sancitum, terminos quos suo alveo dividere de
buisset, gelu obduratus coniunxerit, vovg ögovg §vj§cto.
86. molesti quidem Abares Romanis, quamdiu trans Istrüm
sunt commorati: saepe enim flumen traiicientes et per Romanas
provincias excurrentes omnia vastabant. cum autem cisis Istrum
pedem intulissent, ibique certam sedem habere coepissent, la
tior eis patuit via ad res Romanorum affligendas. Menander in
JExc. de legat. p. 101 testatur Abares per legatos postulasse ab
Iustiniano, $p' β αφάς τεgtg%ijgat yijv, άποι τό φύλον δήσον
ται τάς οίκησειg. ` ac tum quidem de occupanda Sirmio, amplis
sima ac celeberrima civitate, cogitasse ex eo apparet, quod in
legatione, quam deinde ad Iustinum miserunt, iidem petierunt
δστε τό Σigμιαν οί ἐνδοδήναι, και τά ovvrjôn zgriuata, & Kovtgt
VovQot xai Oúrgiyovgov 7rQ6g 'Iovgruvuovoù êxoui£ovto ßaoiì£óg,
oig δη αὐτοῦ ἐμφω τα φυλω τούτω κατεχόντος. ibid. p. 154.
certe Iustinus, quoad potuit, obstitit: sed sub Tiberio tandem
τό Σigμιον τό άστν ἐν γεgg}v £y£yövet tóv Oùvvov* 7tQojλόον αί
sjt oTtovöai * ot δὲ συνθήκαι άττονείδιστοι 'Pouc:totg. Menander ibid.
p. 117. propterea Pisida exclamat δσην δὸ λοιπόν etc. Abares
§lii, enim non contentos Istrum traiecisse, ultra Savum etiam super
[Vltâ structo ponte vagatos esse liquet ex eodem auctore p. 128.
sM 38. omnes post Iustinianum imperatores, videlicet Iustinus ,
mò Tiberius Mauricius Phocas et Heraclius, conati sunt trans Istrum
a Abares compellere, sed frustra, quod viribus impares essent ad
l!gr. reprimendos barbaros, praesertim cum uno eodemque tempore
3 fi* eis esset dimicandum contra Persas, a quibus vexabantur; unde
βδ mon semel ad incitas redacti Abarum opem implorare coacti sunt.
Íl: 41. , historici, quos tacitus laudat Pisida, quod ante se de
¥ rebus cum barbaris gestis scripserint, certe sunt Dexippus Athe
niensis, Eunapius Sardianus, Priscus Penita rhetor, Menander
[§, p Protector, Procopius Caesariensis, Agathias Murinensis schola
-
128 QUERCIUS
sticus, Theophylactus Simocatta, aliique, quorum opera aut in
tegra aut mutilata reperiuntur in corpore Hist. Byzantinae.
49. Abarum origine et bellorum causa inter barbaros, et
Romanos indicata, quae mala Abares ipsi Heraclio imp., qui
Phocae successit, comparaverint, enarrare aggreditur.
50. Phocam quocunque contumeliae et probrorum genere
affectum passim invenies in scriptoribus Byzantinis. Theophanes
p. 242 de eius electione sic ait: &vayogaeûstas vd xaxóv, κα\ κυ
gos τῶν onjrroov 6vvogyvos £goysiol;erg, παι nggrsi ;is εὐ
$guoyfes q ovgyoga, xgi λαμßêvet vrjv ávaQÉwv τά μεγάλα των
Pouaitov dvvyrjucta. hinc Pisida eum Hydrae comparat. vide
Heracliad. 4croas. 2 5 et seqq. -

54. alios post alios dicit, ut puto, esse generatos Abares,

ut nunquam defecerit barbarorum natio, sed in Romanorum per
niciem semper excreverit. ex ichore autem eos natos dicit, tan
quam ut vilissimum genus traducat. tyoig enim quamvis Homero
Iliad. 5 840 sit sanguis, oiög tig τε άζει μακάggsgov δεοῖσιν, at
medicis est quidam vitiosus humor, et ut plurimum pus et sanies;
quod patet ex Galeni Comment. secundo in lib. 6 Epidem. p. 424,
qui Hippocratis cum Platonis sententia circa ichoris malignam
qualitatem conciliat. igitur Pisida Abares ex sanie et tabifico
quodam humore generatos facit, ut quid pestilens et morbidum
eos esse demonstret. -

57. nullus ex scriptoribus Byzantinis prodidit memoriae

Heraclium saepius contra Abares pugnasse: omnes enim bis tan
tum eo imperante barbaros urbem Cpolim invadere aggressos
esse tradiderunt; de quo gemino bello agit etiam Pisida in hoc
poëmate. verum iam antea Heraclium multoties cum barbaris
dimicasse eosque fregisse nos hic admonet Pisida.
59. summam rerum confusionem, in qua tunc erat res Ro
mana, breviter describit. hinc enim barbari, inde Persae cla
dem et exitium Romanis minabantur. tota autem civitas factio
num studiis divisa, quae scelerum auctorem et ducem habuerat
Phocam, mutuis caedibus et flagitiis vacabat. o£ μέν IIíggai,
ait Theophanes p. 248, ἐα τῆς πόλεως ἐvvg&vvovv 'Pop.aiovg, ö
δά Φωκὰς ἐνδον τὰ χεῖgovg ovvoig ἐποίει φονεύων και αίχμαλατί
§ov. at Pisida videtur indicare Cpolitanos cum barbaris amici
tiae vel consanguinitatis legibus fuisse coniunctos atque per
mixtos.
61. de factionibus Veneta et Prasina, ad quas hic certe
alludit poëta, alibi erit opportunior locus dicendi. vide Heracliad.
24croas. 2 84 et seqq.
63. cum ex amplissimo suo statu coucidisse ac tot externis
et intestinis morbis, laborare Romanam rem publicam barbari
cognovissent, de ea perdenda cogitarunt.
67. vide supra v. 16.
 IN BELLUM AVARICUM. 129

68. aIIudit ad varias diversarum gentium in Europam ir

ruptiones, de quibus vide supra in Monito, ubi observatum est
omnes barbaros originis Scythicae fuisse. Abares autem Gepidas
et Longobardos, qui primi Istrum traiecerant et in Pannonia con
stiterant, in fugam vertisse et loca ab illis occupata sibi retinuis
se, testis est Alexander de Legat. p. 114. -

69. του y£govtog, videlicet Scythae. quippe iam ab anno

13 imperii Valentis Hunnos vel Scythas in Thraciam usque per
vasisse dictum est im Monito, ac luculenter demonstrat Marcelli
nus 81 2. infra v. 88 τοῦ y£govrog èyyovov.
78. sensus opinor hic est. spes nobis inerat Abarum mor
tem, qui sub Iustiniano imp. nostras regiones occupaverant, no
stris malis finem esse allaturam : sed tr)v yijv vjp£λκων ἐς ἐκείνης
εῖλκετο, qui mortuo successit, mortui naturam induit. immite
saevumque parentum ingenium traductum est in filios, qui aeque,
ac illi barbari et crudeles detecti sunt. mali enim corvi, ut est
in proverbio, malum, ovum.
iti;
83. simile illud Horatii Epist. 1 10 24: naturam expel
£, las etc. -

mám 86. cf. Homerus Iliad. 2 488. -

ji)
lum
„87. Abarum genus ex adductis causis, quod ex Scythia
prosiluerint, ἐevóørrogov t£gog appellat. fortasse ad formae foe
IĘ
ditatem alludit, de qua sic Ammianus Marcellinus p. 615: Hunni
spadonibus similes, compactis omnes firmisque membris et opimis
3§|!
cervicibus, prodigiosae formae et pandi, ut bipedes existimes be
ii:
stias, vel quales in commarginandis pontibus effigiati stipites do
lantur incompte: ac de eorum origine idem auctor p. 618 sic
í
ait: nullusque apud eos interrogatus respondere unde oritur pot
est, alibi conceptus, natusque procul, et longius edùcatus.
;} 88. vide v. 69.
fh
89. barbarorum multitudinem et feritatem notat, de qui
Itiir
bus consulendi auctores in Monito laudati. sed praestat legere
Ifl Ammianum Marcellinum, qui suam narrationem sic exorditur:
3; Hunnorum gens, monumentis veteribus leviter nota .... omnem
[3,0 modum feritatis excedit.
i* 93. Franciscus Foris Otrokocsi c. 4 p. 124 in suis Hunnis
mi* commendandis semper diligens et studiosus Athilae convivium,
f* de quo Priscus in Excerpt. Legat. p. 67, cum Assueri convivio
non dubitat comparare. exinde autem Scytharum temperantiam
[£f?
immodicis effert laudibus. verum meminisse eum oportebat,
vid dici solitum de iis qui intemperantius vino indulgent, gxu
δοπιεῖν. ' - -- - -

dai 94. . primam Abarum Heraclio regnante contra Cpolim ir

μάit ruptionem narrare aggreditur. plura de hac re in Chronico Pa
'schali p. 389, in Theophane p. 252, in Nicephoro Comp. Hist.
p. 9, ac post eos in Cedreno p. 408, et in Baronio ad finem anni
130 QUERCIUS
Christi 618. ex omnibus hisce auctoribus satis liquet hoc pri
mum bellum Abaricum, vel potius depraedatoriam incursionem,
actam esse, cum adhuc Heraclius in urbe versaretur, ac anno,
prorsus imperii illius 9 et Christi 619, quamvis Pagius, cum dis
sidentes inter se cognovisset auctorem chronici Paschalis et Theo
phanem, in annum 621 id reiiciendum putaverit. sed dubium
sustulerunt Petavius in notis ad Nicephorum et Mansius in notis
ad Baronium. φιλόπλουτον γέgvv annua non modo tributa pen
dere Abaribus non neglexisse Heraclium, sed etiam munera mi
sisse videtur hic adserere Pisida: unde ridendus venit superius
memoratus Otrokocsi, qui cum qua ratione ab hac perfidia contra
Heraclium suos Hunnos defenderet, non invenisset, ait p. 219
eos ideo motos fuisse, quod Piderent se diu, quiescentes contemni
et posthaberi a Romanis , tributoque ex pactione debito defrau
dari. at Pisida contra affirmat nil intentatum reliquisse Hera
clium, ut eorum foedifragam naturam emolliret; quod sane mihi
est etiam probabilius ad credendum, eo quod ipse imperator de
bello contra Persas movendo tantummodo sollicitus esset.
99. Abarum fraus manifesto evincitur. Heraclius enim
gy£get Àoyuouóv adhibitis primum legationibus, xaì òogeöv ύττο
gy£gsu, et deinde promissis donis firmam cum Abaribus pacem
inire contendit, atque id non verbis tantum sed etiam scripto san
citum est. hoc enim puto significare ea verba πειθοί τα τgότα
xaì Àóyg t& δεύτερα. vere igitur sibi societate coniunctos eos
habere studuit Heraclius. quid quod haec foedera ipso Abarum
rege Chagano flagitante icta sunt? rem narrat Nicephorus p. 9.
105. cf. Horat. A. Poet. 390.
108. alludit ad iudicem iniquitatis, de quo Luc. 18. Ana
stasius Sinaita quaest. 149 diabolum eum esse dicit: deus enim
contra iudex iustus, fortis et longanimis etc. ac diabolus quidem
apud ss. patres saepe vovngός audit.
110. legerem μελανδίας, quod nomen deduxit Pisida a
planta melanthio sive nigella, de qua Dioscorides 8 98 et Theo
phrastus 7 9: melanthii quippe semen nigerrimum est.
112. vide Erasmum Adag. p. 169: Aethiopem lavas, et
p. 947: Aethiops non albescit.
118. merito fraudulentum et vere diabolicum Abarum in
genium exagitat Pisida: nunquam enim turpius fides violata est.
rem pete ex laudato Nicephoro ibid.; cui consonant auctor chro
nici Paschalis, et Theophanes.
121. imperita quaedam manus δόλος in δόλως convertit in
codice, quasi vox βαρβαgog sit generis substantivi, quae tamen
saepius occurrit pro adiectivo usurpata, ut v. 109.
122. scelera et flagitia, quibus tunc temporis obruebantur
Cpolitami, tacitus, carpit. porro Gedrenus, quam essent civium ,
omnium perditi mores, satis ostendit narrans p. 407 sanctum
 IN BELLUM AVARICUM. 131
1

quendam monachum, Phoca imperante, a deo quaesisse cur tam

impium Christianis imperatorem dedisset, vocemque sibi respon
llll)
dentem audivisse: ότι γείQovg tovtov οὐχ εδgov tgòg ti}v κακίαν
τóv vjv κατοικούντων ἐν τῆ πόλει. vide Heracliad. 2 83.
125. paucis expeditus a primae Abaricae fraudis narra
tione ad secundam latius exponendam progreditur. hoc est enim
vere bellum Abaricum, de quo agere in hoc poëmatio intelligit
poëta. . - -

127. Sergii patriarchae precibus factum est ut deipara vir

gine intercedente placaretur divina iustitia et Cpolitani de barba
ris victoriam referrent. propterea tot laudes hic congestae ad
pietatem eiusdem Sergii efferendam, quem Pisida ut belli ducem
et heroem salutat. -

180. confer hos iambos cum Hexaëm. v. 39.

136. saepe in Pisida vjuóv pro σοῦ.
189. similia in Hexaëmero de eodem Sergio v. 1881.
143. vide Hexaëm. v. 1888.
145. spinarum sordes sunt peccata. alludit ad parabolam
de zizaniis Matth. 18 40.
147. cf. Iohan. 15 6. , **

149. cf. Luc. 13 7.

154. legerem ijòm vel certe íôstg. quae sequuntur, secun
dum apostolum Cor. 1 3 dicta sunt. •

167. Évov\og certe est recens, quasi adhuc insonans auri

bus. testem habeo Suidam, qui ait ovj 7rg6 πολλοῦ μνημονεv6
μενον, ἐτι ἐνηχούμενον. idem Suidas hanc explicationem confir
mat exemplo Pisidae, quod videsis inter fragmenta v. 87 : sed
, AM eadem vox in eodem sensu usurpata occurrit, de Exped. 2 152.
5 Ei 171. scite orationem παλλιyQdq)ov vocat: ille enim perfe
[ia ctus est orator, qui de quacunque re, quam sibi exornandam
sumit, novit dicere ornate et apposite. vide Ciceronem lib. 1 de
iú Invent. et lib. 1 de Orator. ceterum de calligraphis et tachy
graphis, a varia scribendi elegantia et peritia sic dictis, a quibus
mutuatur Pisida metaphoram, videndus Montfauconius Palaeogr.
Gr. p. 85. confer de Exped. 1 60. -

172. quae sequuntur usque ad v. 218, allegorice dicta sunt.

mir barbarorum hostiles conatus sunt turbines et procellae; navis
At fil iactata ventis et tempestatibus est Cpolis; nautae sunt cives; na
m difr vis gubernator est Sergius.
174. ita v. 89 Abarum gentem ἐμφvyov σάλον appellavit.
istiti 175. omnes barbari, qui circa Thraciam consederant, simul
, tam?] cum Abaribus conspirantes vires suas contulerunt, ut magis sae
vam horridamque tempestatem contra urbem principem confla
shalti rent. qui fuerint barbari, vide infra v. 187.
dú 176. recte âv δ£gst. cf. Chron. Paschale p. 717 ed. Bonn.
gmtiuM 187. S. Basilius tom. 2 p. 168 peccatorem monet óg ἐτι
139 QUERCIUS
wαιgóg, τglv É18εῖν εἰς τελείαν άπέλειαν, ἀποδεσδα τὰν φορτίαν
τὰ πλείονα, και τgiv ύποβαύχιον γενάσδαι τὸ σκάφος, ἐκβολήν
τοιησάσσω τόν άygyiuov & μῦ δεόντως ovv£λεζε.
197. BovQyägg] ita in codice, quamvis infra v. 409 ßovl
3&gotg. in designandis nominibus barbarorum, qui una cum
Abaribus Cpolim invadere aggressi sunt, parum dissentiunt scri
ptores. Sclavos nominat Chronicon Paschale et Nicephorus, Ce
drenus p. 415 Sclavinos et Gepidas enumerat, quos a Chosroa
contra Heraclium immissos ait.
205. scite, ut duplex periculum demonstret, Scyllam
vocat barbaros et Charybdim Persas, qui umo eodemque tempore
ac simili prorsus consilio ex diversa parte in perniciem urbis
coniuraverant, ut narrat Nicephorus. άστεg &vausgugáμενοι ἐκά
veQov τὸν Θggxix6v Bödvogov, IIÉggav μἐν τους τῆς 'Ααιότιδος
μοígac xwójgovv, "AfiaQov òè τὸν ἐπι Θggxn$ διάρδειQov yögov.
vide Heracliad. 2 74. -

207. cf. Petr. 1 5 8.

209. 'Ogòto, Lunae vel Dianae Arcadicae cognomen. dei
param virginem intelligit, quam Sergius, ut mox patebit, habuit
in bello adiutricem praestantissimam. eam &rìavi non errati
cam vel non fallacem vocat, ut diabolo vj 7τλανήτη erranti vel
seductori opponat. dicit Sergium ἐλκειν precibus virginem, ut
poëtae quondam dicebant Magos suis incantationibus de caelo
evocare Lunam. Virg. Ecl. 8 69.
218. plurimum tribuit Pisida vi orationum Sergii in retun
dendis barbarorum conatibus. historici saepius laudati unum
illud testantur, a virgine deipara urbem fuisse conservatam, at.
Sergius supplicationes publicas iussit, et primum beatissimae vir
ginis, deinde Iesu Christi servatoris nostri imaginem manu tenens,
populo universo comitante, moenia urbis obiit; id confirmant
geminae de bello Abarico narrationes, quas hisce adnotationibus
subiicere operae pretium duximus *). haec sunt igitur τα δεία
vsyv&oucto, quae commendat Pisida. primam sane supplicatio
nem cum virginis deiparae icone fäctam indigitat, ac propterea
nuper dixit ἐλπον άπλανή την 'Ogêiav.
215. poetae dixerunt gigántes esse filios telluris. Ovid.

*) Subiecit Quercius, cum hymno Acathisto, qui post urbem Avarum

obsidione liberatam ab ecclesia Graeca coeptus est cani, et lectionem eiu$
uo canitur diei et διήγησιν ἀφέλιμον ἐκ πάλαίας isogicis ovÃ1£yείσων και
άνέμνησιν δηλοῦσαν τοῦ παραδδάως yεvoμ£vov δαύματος, ijvixa. IIäg
&αι καί βαρβάgo, την βασι1ίδα ταύτην ττόλιν τεguεκύκλωσαὐ, òì òè dìrrai
10gro δέίας δίκης ττειςαῦ ἐντες, ή δάπἀλις ἀguvijg 7tagatngnôçígg 7tQ£g- •
ßelgis viis δεοτόκον ἐτησίας ἐκ τότε άδει εὐχαόigioiùv, 'άέδιgov rijv
*iu$qαν κατονομαςονσα. sed hymnus et lectió in libris ritualibus Graec6
rum leguntur; harrationem edidit Combefisius Histor. Monethel. p. 806. cf.
Gretser. in Ge. Codinum observat. 3 7.
 IN BELLUM AVARICUM. 133

Fast. 5 85. Pisida confirmat sententiam eorum qui gigantes di

ctos putant quasi ynyeveig; quod etymon adprobat Orpheus his
versibus: ούς καλ£ovov yiyovtag ἐπóvvuov $v μαzágssovv, oùvexa
{/jg £y£vovto xaì aìuvvog ovgavtouo. vocem ysvδοσπόgovs filios
mendacii vertimus, eo quod nonnullis gigantes ex daemonum
cum mulieribus concubitu fuisse procreatos, sumpto ex sacra hi
storia argumento, placuit adserere. verum si quis malit inter
pretari fabulosos aut falsae originis, non me habebit repu
gnantem. I.

216. vide supra v. 76. -

217. porta Hospitalis, quam nominat Pisida, non recense

tur in Cpoli Christ. inter urbis portas. verisimile videtur eam
exstitisse vel inter vel prope portas, quae Polyandri et S. Romani
dictae sunt: nam Chronicon Paschale p. 719ima circa ea loca
barbaros suas machinas eduxisse narrat. fortasse etiam porta
Hospitalis a porta Polyandri nihil differt, quae ab hominum con
currentium multitudine πολύανδgog est appellata.
219. μvQiagyta est decem millium praefectura. itaque si
Pisidam audis, octoginta millium numero barbari adorti sunt
Cpolim.
222. vóòovg tvgyovg vocat machinas ligneas. Nicephorus
p. 12: πῦgyov ôè joov άλινοι και γελόναι τά κατασκευάσματα.
225. certa tibi spes inest fore ut suo in orbe consistat ma
nens fortuna, ne e nobis terga vertat. vide de vanit. Vitae ρ. 13
stú et seqq.
Ulli 227. de eodem Sergio orante similia in Hexaëm. v. 1889.
, ! 231. jxovtov videtur fere eodem sensu usurpare ac ajto
«piav, ut supra v. 43.
18]$ 286. confer sequentes versus cum iambis Hexaëm. 1902.
mal 248. πετgovoutvovg funditores, a v£rgo et πάμπω.
ii; 245. exitum auspicatissimum obtinuisse preces Sergii de
}$ monstrat poeta v. 366.
3i* 246. Heraclium in Perside commorantem et cum Chosroa
gra dimicantem de bello Abarico curam suscepisse, solus prodit
Pisida. -

(ü 250. concordant Theophanes et Nicephorus cum nostro in

huiusce belli Abarici epocha designanda. omnes enim id conti
gisse testantur anno 16 Heraclii. Heraclius autem profectus est
in Asiam anno impcrii sui 12, mense Martio secundum Theopha
nem, vel Aprili secundum Chronicon Paschale. at bellum Aba
ricum mense Iulio tribus post annis actum est: itaque si a pro
fectione Heraclii ex urbe tempus supputes, recte dixisse Pisidam
invenies, qui annos tres iam exegisse imperatorem in Perside
affirmat.
258. hiemem urentem vjv£g£ολικός dicit, ut ad zonam
usque mediam sive torridam, quam ex nimio calore inhabitabi
134 • ; QUERCIUS

Hem putarunt veteres, penetrasse Heraclium significet; id quod

apertius exprimit in Heracliad. 1 456.
255. mater Heraclii, teste Theophane p. 250, vocabatur
Epiphania. ea Cpoli degebat, cum filius Heraclius primum ex
Africa Byzantium venit, ut Phocam tyrannum regno exturbaret.
Phoca vero matrem cum Eudocia uxore Heraclii in imperiali mo
masterio Novae Poenitentiae diligenter adservandas inclusit. ni
filominas multis adhuc annis Epiphaniaum vixisse nos monet Pi
sida. similes versus legere est in Heracliad. 1 165 et de Exped.
3 126. - - -

258. • plures iam filios ex Eudocia primum ac deinde ex

Martima susceperat Heraclius, cum in Orientem profectus est, .
quos tamen Cpoli remansisse prodit Chronicon Pasch. p. 714.
266. de hisce littèris nulla mentio apud ceteros historicos.
278. inter muros , urbis fuit qui Murus Novus diceretur.
eundem esse ac Theodosiacum, qui a Theodosio iuniore anno
418 exstructus est et postea pluries instauratus, suadet Chronicon
Paschale p. 717 narrans in adventu Chagani equites peditesque
ävöov y£v£6όαι τοῦ v£ov Θεοδοσιακοῦ τεlyovg τοῦ ταύτης τῆς βασι
λίδος πόλεως. vide plura in Cpoli Christ. lib. 1 p. 40. sed for
sam haec intelligi possunt de muro ab Heraclio ad Blachernas in
structo, ut contra barbaros esset templi munimen: nam in eodem
Chronico Paschali: τφ τὸ ἐτει ßασιλείας 'HQax1είου ἐκttg$m tò
τεῖχος ἐῶδεν τόν βλαχεgvóv. πλάκειν τείχη esse opinor ita moe
tundimunire
nia possint.ut hostilium tormentorum machinarumque ictus re
- - ' • •

278. Heraclius quamvis a matre et civibus multum solli

cite revocatus, ut urbis periculo succurreret, noluit e Perside pro
ficisci, ne Chosroa vires resumeret. idem confirmat Pisida He- -
racliad. 1 165. - -

- 280. ex Chronico Paschali colligimus ad urbis defensionem

reperta fuisse, cum Chagamus de ea vastanda cogitaret, equitum
duodecim millia.
281. κατ' αὐτῶν puto dictum pro κατ' αὐτοῦ, ut saepe
ἀμὰς pro gê, cum Pisida loquitur de Heraclio.
295. consonant haec cum iis quae leguntur in narratione
de bello Abarico edita a Combefisio.
298. codex habet τοσούτων, sed super ω appositum est o.
801. mandata tam studiose perficiebant, ut exsecutio im
peratis ad amussim responderet.
808. id praestitit in poematiis de Exped. Heraclii et in
Heracliade. -

818. άgyovtog vjrtnxóovg, Sergio subiectos eiusque paren

tes dicto, appellat militares duces, propterea quod ipsum Sergium
primas inter omnes tenuisse, tanquam verum belli imperatorem,
demonstret. -
 IN BELLUM AVARICUM. 135

814. μαγιστQog idem ac jyεμοῖν τόν τέεωv. de hac voce

et dignitate vide Dufresne Gloss. Graecit. magister militum in
urbe tunc erat Bonus sive Bonosus, vir patricius et illustris. ni
mirum Heraclius in Persidem iturus urbem regiam Sergio et Bono
commendaverat; testis Theophanes p. 254.
315. en ut clarius omnes a Sergii nutu pendentes faciat.
neque enim dubito Pisidam, cum dicat vuiv et deinceps got, lo
qui de Sergio.
321. videtur imitatus illud Sophoclis in Aiace Flagell.
v. 878: πόνος τόνφ πόνον φ£g8t.
323. Bonus Magister militum non semel hortatus est Cha
ganum ut donis et tributis acceptis ab urbe obsidenda desisteret.
Chronicon Paschale p. 720. -

324. qui fuerint legati, quisve legationis exitus, vide

Chron. p. 721. -

829. Chosroa ut Heraclium pluribus bellis distentum faci

lius frangeret, eo anno suas copias divisit, ac, ut ait Theopha
nes p. 263, τὸν ΣάαραQov κατὰ KIIöλεως άπόστεύεν, qui inita
cum Hunnis societate urbem vastaret. hic igitur Sarbarus cum
Chrysopolim, hodie Scutarium, venisset, nuntios ad Chaganum
misit, qui eum de suo adventu certiorem facerent et auxiliares
copias ei promitterent.
345. οίκάτην vocat Persarum legatum, ad originem regni
Persici animum intendens, ut quam ille esset despiciendus cum
Cpolitanis legatis comparatus demonstret.
359. δαλάσσης ή δύga Bospori fauces, Cpolitani tum si
num Ceratinum tum portum Byzantii catena ferrea occludere
solebant, cum necessitas postularet ut hostes illuc ingredi prohi
berentur, ut videre est in Cpoli Christ. lib. 1 c. 6 et 7, dili
genter id curatum fuisse videtur insinuare Pisida, ut Persarum
legati ad Chaganum missi in reditu deprehenderentur; quod ob
tigit feliciter, proinde ipinor Pisida dicit τας εἰσόδονς κlslgwgo.
nobis certe non probatur, quod ea de re tradit auctor Chronici
Paschalis, qui casu factum putat ut iidem legati redeuntes interci
perentur.
361. ne quid desideres quod ad rei perspicuitatem confe
rat, lege Chron. Paschale p. 722.
367. iure deiparam belli dominam appellat, quae omnium
scriptorum consensione visa est caelitus adesse, ut litem inter
Abares et Cpolitanos dirimeret. plura hic occurrunt quae ad fori
rationem et usum dicta sunt, cum iis conferenda quae leguntur in
Historia Fori Rom. a Francisco Poleto post Brodaeum confecta
inter Supplem. Thesaur. Antiqq. Ioh. Poleni Kol. 1 p. 828.
nimirum Pisida bellum Abaricum scite ut causam considerat.
controversia est, cedendane sit urbs Abaribus; locus actionis est
ad moemia urbis; advocatus pro Cpolitanis est Sergius, iudex deus,
Georg. Pisid. 12 v
136 QUERCIUS
patronus verbum; quae sententiam a deo scriptam pronuntiat et
confirmat, est deipara.
369. §vvo£υς ab ἐντ£λλομαt, qui quid factu sit opus decer
nit. eius vocis mullum, quod sciam, est exemplum.
870. alludit ad secundam supplicationem, qua indicta
Sergius desuper muros urbis servatoris nostri Iesu Christi imagi
nem circumtulit. vide v. 218.
373. celeberrimam iconem ἀγειgovotqvov, Camulianensem
a Camulio Cappadociae civitate nuncupatam, indicat poëta, de
qua disertissime Gretserus in libro de Imag. non manufactis c. 15.
confer de exped. Heracl. 1 140, et notas Combefisii ad Narrat,
de Bello Abar.
875. tanta fuit vis obiectae hostibus imaginis, ut statim
terga verterent nec auderent resistere, quia eiusdem aspectum
nequirent sustinere. hinc lepide poëta Sergium dolo circumve
nisse iudicem, scilicet deum, visum iri affirmat. sed qui fuerit
dolus quo iudicem corrupit, mox patebit.
884. precibus ieiuniis, et eleemosynis divini iudicis benigni
tatem consecutus est Sergius. hic ille est dolus quo usus est,
quo nos etiam uti in rebus arduis maxime convenit. porro Pisida,
quae sit vis paenitentiae et eleemosynae demonstrare intelligit;
quasi ea sit certa ratio non modo impetrandi sed extorquendi a
deo quae petimus, ac deus ipse in huiusmodi numerum gratiam
iudicet. confer Hexaëm. v. 419 et seqq., ubi Pisida paenitentiae
virtutem similiter exaggerat. -

888. πgò τῆς δίκης, ut v. 878 §Â£yyov μηδὲ τω παgnyμ£νων.

889. Iulius Pollux 8 25, qui omnia quae ad iudicium per
tinent explanat, ita ad rem: `Kgvttag &toöixógat £pn τὴν δίκην τò
dπολύσαι ή vixόσαν ἀποφήναι, ώς άν ήμεῖς ἀποψηφίσαι.
392. ovvgός ἐgyov incendium, ut de exped. Heracl, 2 246
Égyov töv ögyóvov pro organis.
396. t£gav. intellige Orientale littus prope Chalcedonem:
ibi enim Sarbarus cum suis Persis adoriendae urbis tempus ex
spectabat. Pera enim quondam Byzantinis non modo ea pars erat
quae etiam hodie id nominis retinet, verum totum late littus vel
ad Boream vel ad Orientem positum trans fretum; omniaque ea
loca ad quae nonnisi navibus traiicere quis poterat, πεgatix& uign
vocabantur. -

399. £gog conventio, pactum. Chronicon Paschale rem

narrat p. 717.
401. Abares et Persas multa sanctorum templa incendisse,
cum re desperata ab urbe recedere coacti sunt, refert Chronicon
Pasch. p. 725. at narratio edita a Combefisio cum nostro poëta
semper consentiens ipso belli initio, non in fine id evenisse tradit.
itaque inculpabiles lapides sunt templa igne vastata.
402. Boni patricii consilio factum est ut Persis Sclavis Aba
 IN BELLUM AVARICUM. 137
ω. • • • .^

ribusque male cesserit sententia, in quam omnes convenerant, ut

dato per ignem signo undique omnes irrumperent. testis est Ni
cephorus patr. p. 12; ex quo repetenda quae tacet Pisida in lau
dando tantum Sergio occupatus. Nicephoro adstipulatur Chroni
con Pasch. p. 724, ex quo patet Armeniis ignem data opera ad
aedem S. Nicolai excitantibus barbaros omnes deceptos fuisse.
405. Abares cum iam propius ad urbem accessissent, ex
ea parte ubi celeberrimum deiparae virginis ad Blachernas tem
plum exstructum erat, irrumpere conati sunt. narratio a Com
befisio edita refert Scythas ad templum, quod in fönte vocant,
excurrisse. sed templum in fönte, cuius nulla mentio in Cpoli
Christiana, a Blachernarum templo non fuisse disiunctum colli
gimus ex Nicephoro Callisto 15 c. 25 et 26. hic igitur acta est
pugna. hic deipara Cpolitanos defendit et barbaros profligavit.
omnes plane historici fatentur virginis miraculo urbem fuisse
liberatam. at Cedrenus p. 416 virginem ipsam vere se conspi
ciendam hostibus dedisse narrat; quod aut ex Pisida finxit, qui,
ut patet, militantem deiparam facit, aut ex Chronico Paschali,
in quo p. 725 ita legitur: χαι τοῦτο ἐλεγεν ό άθεος Xaydvog tj
xatgj τοῦ πολεμον, ότι ἐyó δεωgó yvvaixw oeuvog)ogoögov 7t£Q
vQ£yóvovv εἰς τὸ τεῖχος μόνην οὐσὰv.
407. dolis, periuriis, incendiis.
408. codex habet j£tov.
409. decem diebus terra marique pugnatum est: dum enim
Abares admotis machinis urbem oppugnarent, Sclavi et Bulgari
parvis navigiis vecti per sinum Ceratinum in littus descendere
urbemque ipsam vastare moliebantur. itaque in duplici bello ac
de pluribus una simul coniunctis hostibus deum et deiparam
triumphantes demonstrat. qui rem magis ad historicam fidem
expensam cupit intelligere, adeat Chronicon Paschale.
411. ex uno trunco erant excavatae barbarorum cymbae,
hi$ quas merito trabarias vocares. Nicephorus patriarcha et Chro
ps* nicon Paschale uov6£v\a eas appellant, Theophanes, qui legerat
In ffi Pisidam, et Cedrenus, qui Theophanem, yÀvttg gx&qom nomi
isd nant. Ammianus Marcellinus 81 8: transfretabantur in dies et
*'
B£ noctes, navibus ratibusque et cavatis arborum alpeis agminatim
■? impositi.
437. hactenus Pisida sibi visus est terrestrem pugnam de
pl. fé scripsisse, ex qua idcirco Cpolitanos victores evasisse declarat,
quia Sergius sola imaginis ágevgovovjtov circumgestatione barba
ai* ros represserit. itaque primam victoriam deo acceptam refert.
\i' Hoc sane puto significari per ea verba td vötv τῆς yg^ g^jg terga
imp* vel dorsa picturae. si enim velis Sergium barbaris obiecisse vul
g? tus sanctissimi anticam partem, per τα vóτα dorsum, videlicet
superficiem tabulae ac ipsam plane picturam intelliges: ita enim
âyí|: τά vóτα της δαλάσσης maris superficies explicari solet. si autem
&
138 QUERCIUS IN BELLUM AVARICUM.
mavis ipsum Sergium ob reverentiam posticam tantum tabulae
partem Abaribus opposuisse, quod illi minime digni essent qui
sanctam iconem viderent, eadem verba per terga vertenda esse
concedes. ut autem iste senarius non claudicet, articulus vijg ex
pungendus. confer v. 378 et seqq.
488. ad alteram pugnam, quae in mari acta est, progredi
tur, in qua solam virginem pugnasse pro Cpolitanis affirmat.
prima igitur victoria a deo, altera a deipara parta est.
440. miratur cur in sinu Ceratino cum suis scaphis se c0n
iecerint barbari. stultum sane consilium, cum prae multitudine
lintres lintribus essent impedimento. verum tam exiguis navi
giis se alto committere barbaros timuisse, atque ex una eadem
que parte urbem invadere voluisse credendum est ; quod innuit
Chronicon Paschale p. 720ima. -

445. templi in Blachernis locus recte designatur, ut v. 405.

confer Cpolim Christianam lib. 3 p. 83. ea aedes, quae extra
urbem erat ad littus maris, post fugatos Abares intra urbem ex
citato muro inclusa est. Chron. Pasch. p. 726.
457. legerem τολεμίζει, ut constet metri ratio.
463. ex repentina tempestate disiectas fuisse barbarorum
trabarias consentiunt historici; ac Pisida satis innuit hoc fuisse
miraculum, quo virgo deipara Cpolitanorum rebus opitulata est.
466. simili modo ac pene iisdem artibus legatos a Persis
ad Chaganum missos evadere studuisse a Cpolitanorum manibus,
vidimus ad v. 361 ex Chronico Pasch. -
470. naves cum turribus iii usu fuisse apud veteres testan
tur historiae et numismata: sed non huiusmodi erant arte Aba
rum scaphae.
476. alludit ad minas et convicia superbi Chagani, quae ex
Chronico Paschali retulimus ad v. 324.
481. maximam vim calamitatum; ôgêyμα idem ac πλήδη.
in Etymologico ôgêyμα τῶν πεQuóvov, - -

498. Nicephorus patriarcha p. 18, non tempestatis sed in

currentium Cpolitanorum vi barbaros fuisse oppressos narrans,
êx τοῦ εὐδέτος ait ἐκτεινον, καί αίματι πολλφ τό δαλάσσιον άδωρ
Égoivtgg8τ0.
496. αύτην opinor δαλάτταν.
497. cf. Exod. 14 31. - . .
502. tympana et cymbalos, quibus utebantur barbari, tan
quam profana instrumenta deoque laudando minus convenientia
excludit Pisida, ac sensuum pentachordon, videlicet animi puri0
res affectus, tantummodo admittit. confer de exped. Herac/, 2
246 et seqq.
511T vorjvrjv πύλην vocat intellectum, quia Plato in Ti
maeo p. 45 caput vel cerebrum την τοῦ δειοτάτον καί isQatâtov
φ£gov οίκησιν sapienter adfirmat.'
 QUERCII DE HERACLIADE MONITUM. 139
518. cf. 1 Cor. 6 15.
522. vide Hexaëm. 4 401 et 500.
525. angelos, qui stent pro Heraclio contra Chosroam, ut
quondam a deo steterunt duce Michaële archangelo contra Luci
ferum. angeli enim, ut ait David Psa/. 102 20, potentes 4irtute,
facientes perbum illius.
527. per haec duo flumina Persas et Abares, qui tunc erant
hostes Heraclii, designat: nam ad Istrum ut plurimum acta sunt
bella contra
raclius. Abares,
vide et Chosroam
Theophanem trans Tigrim fugere coëgit He
p. 269. N •

528. vide Exod. 7 20.

531. vide supra v. 12. patet autem Pisidam illud Pauli
Sergio convenienter accommodare, Cor. 1 8 6: ego plantavi,
4pollo rigavit, deus autem incrementum dedit.
ij 587. quem hic Pisida allegorice filium Sergii appellat, esse
Yiri filium Heraclii non dubito. is fuit ille Flavius Constantinus, qui
Novus Constantinus dictus est et in numis Heraclius Constanti
nus nuncupatus invenitur. circa annum 680 Gregoriam Nicetae
patricii filiam, iam a teneris unguiculis sibi desponsatam, in uxo
ΥΠ rem duxit. rem tradit Nicephorus patr. p. 15. itaque opinor
fi? Pisidam idcirco ita Constantinum hic alloqui, ut fausta omnia
ää, augustis sponsis adprecaretur, quos tamen matrimonio coniunctos
kö non fuisse legimus in eodem Nicephoro, nisi postquam Heraclius,
j$ exstincto iam Chosroa et pace cum eius filio Siroa facta, ePerside
victor triumphansque remigravit.
Ę:
e$ D E H E R A C L I A D E
M O N I T U M.
μέ
iii, Heracliados inscriptio, quam huic poëmatio, duabus tantum
acroasibus comprehenso, posuit Pisida, quid magnum plane vide
g]i tur prima fronte polliceri. IIiadem enim et Odysseam, Aeneidem
Afflí
et Thebaidem, aliaque huiusmodi cum Graecorum tum Latino
W ę!
rum poëmata longo deducta filo, facile sibi quisque in mentem
revocabit. sed vereor ne qui tituli amplitudine captus quid simile
a Pisida exspectat, a spe dicidat sua, cum neque scriptionis ge
nus neque poëseos maiestatem meque rerum, quae narrantur,
gravitatem conceptae statim opinioni satis et ex aequo respondere
i* invenerit. at Pisida quidem, ni fallor, ea de causa tam specio
ajû sum titulum suis hisce acroasibus inscripsit, vel quia de Chosroae
[i p*
excidio, quod eorum omnium quae ab Heraclio gesta sunt fuit
[j'; opus maximum, agere potissimum volebat, quod sane ex eius
dem tituli explicatione, sig την τελεtov ττάσιν Xoögöov, fit mani
mi? festum; vel quia Heraclii imperatoris res singulas, quas post
g* quam regno potitus est praeclare gessit, attingere ac delibare
140 QUERCII DE HERACLIADE MONITUM.
constituerat, ut ex secunda acroasi patet clarissime: ita ut sive
finem operis spectes sive mentem scribentis , praesens poëmation,
in quo Heraclii vita gvvovruxóg continetur, qualecunque illud
tandem sit, non immerito Heracliados titulo praefulgeat insigni
tum. ceterum ne satis, quidem distincte et enucleate, quae ad
cladem ipsam necemque Chosroae spectant, nobis enarrat poëta,
quamvis non alio forsan modo haec ipsa pertractare ei integrum
fuit. non enim ille secundae ut primae expeditionis ab Heraclio
assumptus comes est, nec satis patiens morae fuit, ut reditum
imperatoris exspectaret, a quo ut actae res essent facile potuisset
addiscere; sed ut primum nuntium de Chosroae morte Cpolim
adlatum est, statim ingenti laetitia perfusus et poëtico furore ab
reptus hos iambos, ut videtur, fudit, fortasse etiam ad Heraclium
misit, ut ei qua poterat ratione obviam iret, et pro re tam magna
et tam feliciter gesta non ultimus civium gratularetur. quod qui
dem ex iis quae leguntur in fine primae acroaseos colligere mihi
videor posse: ibi enim dubius et haerens quid primum, quid de
inde diceret, rerum numero et pondere obrutus et pressus a prae
Iiis describendis sibi in praesentia abstinendum esse decernit, us
quedum imperator Byzantium reversus rem omnem ordine, ut
factum esset, aperiret, et impedimentis ad loquendum summotis
animos civium ad scribendum excitaret, v. 238. atque inde et
iam, quantum coniectura consequi possum, Pisida de hoc argu
mento plenius et melius pertractando iam tunc videtur, cum haec
scriberet, cogitasse. at si cogitavit, in aliud commodius tempus
rem certe distulit. praestiterit autem necne quod in animo ei
sedisse coniicio, non ausim adfirmare ; quamvis praestitisse arbi
tror, et quia plura sunt fragmenta, quae huic argumento quidem
conveniunt, sed quae ad hoc poëmation referre satis commode
non possis. cuius rei eorum esto iudicium , quos Pisidae fra
gmenta ad calcem operis in unum a nobis comportata conferre et
expendere non pigebit. certum igitur, firmumque sit epinicion
potius quam poëma hisce duabus acroasibus contineri. res et
tempus nobiscum faciunt. nam praeterquam quod ita exorditur
Pisida ut hymnum existimes canere, leviter admodum ea quae
ad expeditionis ductum et exitum spectant tangit et in transitu,
totum autem se in Heraclii pietate commendanda effundit; ac
dum in eo esse credis ut aliquid de re proposita dicat, quasi ab
sterritus videtur resilire, et in iis quae ante susceptam expeditio
nem gloriose fecerat imperator enarrandis pervagari. ipse autem
testis est disertus, dicens Acroas. 1 240:
όμως άτιόgo; άνακινδυνα êgêσει v

vov vovv, 87v αυτων νηχομαι των πQαyματων.

ita autem id factum est, quia huic operi manum nimis sollicitus
admovit, scilicet, ut mea fert opinio, paullo post quam êvsyvó
gô qo&v (utar enim verbis Chronici Paschalis p. 727) dποxQigeis
 QUERCIUS IN HERACLIADIS ACROASIN I. 141
§■*' άμßøvoς ἐν τῆ ἀγιωτάτη μεyέλη ἐκκλησία, αταλεῖσαι ἐκ τὸν
dévotoÂuxóv μεgöv v7tö 'HQdxlstov τοῦ εὐσε3εστάτον ßaotì£οις,
δηλοῦσαι την πτύσιν τοῦ Xoggóov xai την άναyögsvgiv ΣειQoiov
voÜ IIsggtjv ßøøùà£ως. Heraclii litteras exhibet ibidem auctor
Chronici, quibus nil plane quadrat aptius aut melius cohaeret,
quam primae acroaseos initium et finis, itemque secundae con
clusio. diceres Pisidam totius civitatis nomine Heraclio respon
disse. itaque, si me audis, haec scripsit Pisida anno a Christo
mató 628 exeunte, qui in 18 regni Heraclii recidit: eo namque
tempore de Chosroa ab eodem Heraclio primum subacto et deinde
a filio Siroa interfecto Cpolitani cives certiores facti sunt. uti
nam quae Pisida tam rapido, tam stricto stilo scripsit, saltem
dilucidius et planius explicasset: fatear enim, quod nisi Theo
phanes ubique faeem praetulisset, multis in locis haesisset aqua,
quod aiunt; quippe tortuosa et implicata allegoriis occurrunt
multa, quorum sensum statim assequi facile non esse legentibus
patebit.
YÄ

mi IN HERACLIADEM ADNOTATIONES.
j&
AcRoAs. 1 v. 1. Ad calcem Chronici Paschalis p. 398 727
I; 15 ed. Bonn. exstant litterae ab Heraclio ad Cpolitanos post de
ml:*
victum Chosroam missae, in quibus imperator, quod deo favente
amp; contigerat, narrat, civesque hortatur ut pro tam prospero expe
mi
ditionis ab se susceptae eventu totos se in dei laudes effundant.
•* eae litterae cum Pisidae senariis conferantur.
ja 2. Pisidae &gtgoόοὐλοvg hic vocanti Persas plauderet liben
in* tissime Thomas Hyde, qui in libro de relig. vet. Pers. nec &gtgo
■• i λάτQας, neque τvQooÂατgag, sed &ατgoόουλovg et πvgσοδοῦλονς
fam?? appellandos esse contendit: ab omni enim idololatriae suspicione
iú eos liberare satagens, öovÂtog, non λατgtag, 4'enerationis, non
18 ? adorationis specie cultum tantummodo civilem astris eos olim
j| praestitisse et nunc quoque praestare decernit: in quam senten
? p! tiam iverunt etiam Prideaux Hist. Iud. tom. 1 p. 215 et Beau
Πῦ sobrius Hist. Manich. tom. 1 p. 178. verum qui Chosroam
fit; § άσταδδουλον hic appellat, mox v. 14 vvggoÂατρηv vócabit. ergome
ai& sibi non constat Pisida? minime vero ; sed fatendum eum òov
pi* Âtov a λατgeig non distinguere, ac eodem plane sensu ἀστgόδον
a aliâ Àov et dgtQoìdtgnv accepisse, ut qui de Persarum superstitione
circa astra et ignem neutiquam dubitaret; quod ex iis quae pro
xime sequuntur abunde patet.
3. Magorum deridet insaniam, quorum vaticiniis plurimum
gliâ Chosroes fidebat. vide v. 54 et seqq.
ę 4. sol, luna, ignis Persarum fuerunt numina, de quibus
;£ saepe im acroasibus de Exped. dietum est. simile illud Virgilii
142 QUERCIUS IN HERACLIADIS
Aeneid. 2 480 de Pantheo Othryade, quem nec pietas nec Apol
/inis infiula texit.
6. citantur hi tres senarii a Suida in v. äyyvov. Aemilius
Portus legerat in secundo Xoggöov £yovtog pro λῆyovtog, ac pro
inde verterat annuente pro deficiente. consule quae in fine se
cundae et in principio tertiae acroaseos de Exped. adnotavimus,
ut intelligas cur hic poëta lunam hortetur ut mortuo Chosroa in
suo plenilunio clarissime resplendeat.
8. δεovgyεῖν τὴν κτίσιν, honorem deo debitum rebus creatis
tribuere; quod qui faciunt, veri sunt idololatrae ut Persae, qui
bona pace Thomae Hydii et eorum qui cum Hydio sentiunt, erant
revera άστQoìávQav et tvggoÂατgat.
10. póvovg, puto hic esse equorum sacrificia, quos Persae
soli immolabant. vide de Exped. 1 24 et seqq. ibi enim poëta
Persarum stultitiam salse irridet. hic autem solem monet ut a
sanguine victimarum se abluens omnibus testatum faciat, se re
spuere sacrificia nonnisi deo offerenda.
14. scite ex Persarum doctrina. duo enim erant apud Per
sas summa numina Oromazdes et Arimanius, sibi invicem con
traria, quorum unum erat bonorum, alterum malorum fons et
origo: ut enim Oromazdes lucis, ita Arimanius auctor fuerat te
nebrarum. hinc tantus honor soli luci et igni habitus est a Per
sis, ut ubivis locorum essent excitata templa, quae avvQsia vel
avvgav88io, vocabantur. intus enim ignis super aras positus reli
giosissime colebatur, qui ne unquam extingueretur, maxima erat
Magorum cura. praestat legere Bruckeri Hist. crit. Philos. tom.
1 lib. 2, quo nemo melius Persarum systema explicavit. itaque
Pisida ex Persarum placitis dicit Chosroam a Iuce, quam adora
bat, in tenebras, id est in potestatem diaboli, cecidisse: si enim
ulla fides Arabibus scriptoribus, Abulfedae testimonio apud Poco
ckium Spec. hist. Arab. p. 146 lux est Persis idem ac deus b0
nus, et tenebrae diabolus. at Pisida forsan hic carcerem etiam
designat, in quem Chosroes Siroae filii iussu coniectus est, quae
vocabatur ό οίτος τοῦ σκότον, ut narrat Theophanes p. 271,
qui, ut alibi monuimus, minime consentit cum nostro iambo
grapho.
15. Persidem, in qua erant ubique altaria in honorem ignis
exstructa, formaci, in quam Daniel est iniectus, non illepide ad
similat, ut Danielem alterum fuisse demonstret Heraclium. -
16. Daniel. c. 3 50.
17. ibid. 48.
20. Persas aequat Chaldaeis, qui a leonibus, quibus obie
ctus Daniel illaesus evaserat, tanquam aîvuov της άπόλείας αὐτοῦ
devorati sunt. - -

22. Chosroam, quem nuper Nabuchodonosori ob morum

feritatem comparavit, nunc ob mentis superbiam, et insaniam
 ACROASIN I. 143

Nembrodo tacitus adsimilat, qui turrim Babel exaedificare insti

tuit, ut a dei potestate se liberaret ; unde ex quorundam opinione
idololatriae monstrum ortum habuit. Pisida, ut videtur, Iose
phum secutus est, qui Antiq. Iud. 1 4 ait NembrQdum contra
deum tyrannidem affectasse, hominesque eo contumeliae in deum,
et despicientiae adduxisse, ut eis persuaserit ne deo concederent,
eique acceptam referrent suam felicitatem. forsan etiam Nem
brodo Chosroes confertur, quia ex Hebraeorum sententia imma
nis ille vir primus cultum ignis in Chaldaeam intulit. -

23. Heraclius Chosroam fugientem secutus, quaecunque

templa igni dicata in Perside invenit, solo aequavit, ut copiose
narrat Theophanes a p. 257 ad 275. at Pisida, ut puto, innuit
liic palatium, quod Chosroes habuit Gazaci, et a quo primum se
cedere coactus est. haec enim fuit prima et multum spectabilis
Heraclii victoria, qua fugatis hostibus, ut idem Theophanes te
statur p. 268, Gazacum Orientis civitatem occupavit, èv j jvijg
ysv 6 vgóg τοῦ πvgòg xai τά χαήματα Kgoioov τοῦ Avööv βασι
£ως κα\ ή πλένη τόν άνδg&xov. cur autem Pisida dicat de
Chosroa x&} δεὸς φαντάςεται, accipe a Cedreno, qui ex Theo
phane aliisque scriptoribus Byzantinis suam concinnavit histo
riam. is autem p. 412 iisdem pIane verbis, quibus Theopha
nem usum esse nuper vidimus, ab Heraclio captam Gazacum ait,
et deinde subiungit : και εἰςελθόν ἐν αὐτj εὐgs τὸ μνσαgόν είδω
λον τοῦ Xoggöov, τό τε ἐκτύπωμα αὐτοῦ ἐν τῆ τοῦ παλατίον σφαι
Qοειδεῖ στÉym. tjg èv oùgavj xaôîusvov, καῦ πεgi τούτο ήλιον και
g£λήνην Και άστQα, οίς ό δεισιδαίμων εῖς δεοῖς ἐλατQενε, και άy
yÉÀovg &υτφ gwntto@ögovg τεgt£στησεν' άκεῖδ£v τε όταyóvog ατά
£stv jg vsvovg, xai jyovg cjg ßgovvàg §§nyεῖσθαι δ δεδμαχος ταῖς
μηχαναῖς ἐπετεχνάσατο. celeberrimum hoc fuit Chosroae palatium
ab Heraclio destructum, de quo Iohannes Tzetza Chiliad. 3 hist.
66 ait mentionem fecisse in quodam suo poëmatio de Templo, at
que ex eo septem illos senarios profert, quos Allatius temere attri
buit Pisidae : satis enim aperte ibi Tzetza de se loquitur. quos
quidem iambos, ut coniicio, Tzetza composuit in laudem piae
cuiusdam imperatricis, quae magnificum templum artificioso for
nice ornatum exstruxerit; ac proinde Archimedem inducit mulie
ris ingenio vinci se clamantem. in primo enim Tzetzae senario,
quod obiter dicam, illud argög ovjvòv ad vcr6v templum referendum
est, et ἐπιτίθεται vel aliud eiusdem significationis verbum sub
audiendum est.
25. ut enim idem Cedrenus ibidem ait, vcrùτω χοῦν πvg}
dvéìooe, xai τόν τοῦ πvgòg v&òv xwv£xov6e xaì avögov την πάλιν.
26. rursus Chosroam comparat Xerxi, de quo plura a nobis
dicta de Evped. 2 308 et seqq.
28. confer ibidem v. 816. quod Pisida dicit, Chosroam
zτετQóααι τὸν βυδόν, ad bellum Abaricum est referendum, de quo
144 QUERCIUS IN HERACLIADIS
vide in poëmat. huius argumenti v. 490. nullum enim aliud fuit
bellum navale inter Heraclium et Chosroam praeter id quod prope
moenia urbis Cpoleos actum est. cum autem dicat yijv xvuwtó
gau τοῖς λύδgotg, id intelligendum de caedibus immanissimis
Christianorum, quas in tota Syria et Perside Chosroes patravit.
vide de Exped. 2 108.
80. clarius quam supra Chosroam aequat Nembrodo, cuius
vim nominis eam esse dicunt ut idololatram tyrannum et gigan
tem significet. Pisida manifeste versionem 70 secutus de Chos
roa dicit ytyovtv&v. ubi enim Vulgata Gen. 10 8 legit ipse Nim
rod coepit esse potens in terra , septuaginta interpretes habent
oótog jjggcro είναι yiyog ἐπῦ τῆς yijg. hic senarius citatur a Suida
in v. IVyvvttg.
31. recte Baltasarem regem Babylonis arg6 vgvtov verius
et melius quam ceteros tyrannos terrae, imitatum esse dicit Chos
roam : ut enim ille vasa de templo Hierusalem a Nabuchodono
sore asportata inter convivandum contaminare non erubuit, ita
Chosroes lignum s. crucis, quod ab eodem templo abripuit et
secum cum infinito captivorum numero abduxit, profanavit.
32. τά δεῖα quid intelligat, vide de Exped. 2 107 et
seqq.
83. Daniel. 5 5.
35. Suidas habet hunc iambum in v. pjgog. similis au
tem huic est 885 de Bell. Abar.
36. varia suppliciorum genera, quibus Chosroes in Roma
nos saeviit, enumerans, ipsum quidem tyrannum, Christianos
autem martyres fuisse designat.
88. hunc et prope sequentem senarium confer cum v. 487
et seqq. de Bell. 4bar. -

40. cum enim Siroes Chosroa extincto pacem cum Heraclio

composuisset, παντας , ut habet Theophanes p. 272, τοὺς ἐν
qygovgoig XQv6vvovoùg και τοῦς ἐv IIsQoiòv ττάση αίχμαλώτονς
πάgéòακεν αὐτύ, ούν τφ πατQuęgym ZayaQig, dùv τοίς τιμίοις
xaì £007τοιοῖς ἐυλοις τοῖς ἐ§ 'IsQovgawiu ληφόείσι.
41. de variis tormentorum generibus, quae Pisida poëtice
describit, consulendus Gallonius de ss. martyrum, cruciat. p. 16:
ut martyres enim Romanos a Persis laqueo suspensos et necatos
videtur repraesentare idem poëta, qui procul dubio S. Anastasium
Persam eiusque septuaginta socios martyres ob oculos habuit,
dum haec scribebat. N. - -

42. hanc poenam quondam a dominis infligi consuevisse

servis, testis est Aristophanes Botg. 683. ibi enim varias tor
mentorum species eleganter enumerat. at Pisida una cum aceto
fuliginem per nares ingestam a Persis tradit, ut in Christianos
magis saevitum esse ostendat quam fieri soleret in servos.
45. rotis, equuleo, trocheis aliisque instrumentis marty
 ACROASIN I. - 145
rum corpora torquebantur, extendebantur discerpebanturque.
vide Gallonium p. 83.
46. citat hunc versum cum superiore Suidas in v. άγειgog,
monetque poëtam de Chosroae crudelitate agere. nulla autem
occurrit varietas, nisi quod in Suida venit legendus primus, qui
in Pisida est secundus. perperam Kusterus pro οὐ βαQsi repo
nendum putavit Goßøgsvsi, repugnante prorsus metro et sensu.
nec magis probaverim, quod eidem Kustero placuisset, ut in
versu superiori pro ἐκέστφ contra codicum fidem Iegamus £xd
0701/. -

51. σκέμματος sunt limites ac termini stadii fossis vallisque

terrae designati, intra quos cursus fiebant in Circo ; unde illud
adagium vjrtèg τα σκέμματα πηδάv. maluimus aliorum exemplo
Graecam vocem retinere quam alia uti, quae vocabuli vim non
exprimeret. Pisida, ut videtur, in amplissimo theatro mundi
certantes inducit Heraclium et Chosroam, coelum terramque spe
ctatores facit, iudicem et arbitrum deum constituit, cuius be
nignitate et favore factum est ut nimia temeritate procurrens et
terminos transgredi contendens Chosroes in σκέμματα, in fossas,
praeceps corruerit, et ceteri omnes salutis, et victoriae coronam
sint adepti. hunc esse sensum allegoricum nobis propositum,
praeter ea quae sequuntur, facit ut credamus verbum xQov£iv,
quod usurpatum semper invenitur ad plausus exprimendos, qui
bus victores athletae a spectatoribus excipiebantur. si autem al
Iegoriam dimittas, dei scaminata erant divina consilia et iudicia,
seu fines ab eo constituti ratione plane diversa ac insanus Chos
roes secum reputaverat: consilium enim fuit Chosroae ut omnes
Romani perirent, consilium autem dei fuit ut unus periret Chos
roes et omnes servarentur Romani, £vòς πεσόντος και σεσωαμ£
vov άλων.
54. ludit in voce πλανητος, quae a πλανέω, erro et in er
rorem induco; unde scite dicit Chosroam, qui tantum in astris
fideret ut ea pro diis haberet, nunc demum sentire non a septem
modo planetis, quos esse sidera erratica vaga et palantia noverant
veteres astronomi, sed etiam ab aliis omnibus stellis, quas fixas
vocare solent, se fuisse deceptum. sic etiam salse irridet Persa
rum religionem et scientiam, quae potissimum in vana planeta
rum observatione versari solebat, cum ab eorum influxu omnia
pendere arbitrarentur.
60. άειαφαλεῖς Magos appellat eo quod semper, ac praeci
pue Heraclii temporibus, astrologia iudiciaria et âzvoveâ egucrtvxrj
facultas tanto in honore apud eos esset, ut cum omnia ex magi
cae disciplinae arcanis petenda consilia essent, et nihil faustum
esse posse existimaretur quod ab eis non fuisset definitum, quid
quid agendum esset, per divinationes et somniorum interpreta
446 QUERCIUS IN HERACLIADIS
tiones expendi et iuxta varias planetarum species conversiones
que et potestates explorari antea oporteret.
61. quid sint σκάμματα, dictum supra v. 51. at hic Pisi
dam puto vocare scammata ex astrorum observatione petitas a
Magis defìnitiones, quibus illi vanissimi aeruscatores, quales qua
Iive fato futuri essent homines, qui sub cuiuscunque sideris for
ma et positione nati essent, devinabant. ögyva autem huiusmodi
, nugas et deliramenta appellat, tum ut eas aeque impias et insa
nas esse demonstret ac Graecorum orgia, quibus olim Baccho
sacra fiebant, tum ut Magorum stultitiam vexet, qui ut popello
id praestigiarum facilius venditarent, in templa et pyrea coibant,
ut de vaticiniis, quae orgiis quid simile, si rerum vanitatem spe
ctes, merito dixeris, inter se colloquerentur et deliberarent. ita
que Pisida per has verborum,ambages, opinor, exprimit Persa
rum levitatem, qui horoscopus et genituras, ceteroquin res va
nissimas, ut quid sacrum tractarent. qui plura velit, quae ad
rem faciant, πεQi yεv88Âιακής adeat Lucianum de Astrolog. qui
hanc plane ridiculam scientiam defendit, et Gellium 14 1, quo
nemo melius inter veteres subtilissimae artis fundamenta con
vellit. -

62. Magorum inscitiam, et vanitatem evincit exemplo

Chosroae, quem diu victurum ex horoscopo praedixerant, us
quedum ipse ab urbe Ctesiphonte invisenda abstineret, eum in
terfectum iri a filio Siroa penitus ignorantes, quamvis eos ut
genus quoddam fatidicum et divinum laudet Lucianus in Ma
crobiis. horum de morte Chosroae vaticinium habes in Theo
phane p. 269. ceterum nil mirum, si omnium rerum humana
rum tempus rationem et causam Magi in coelo, et ex stellis re
quirebant, cum aetatis vitio tum multi etiam alibi circumferren
tur homines fatidici, qui regibus vitae momenta singula expla
mare, et quo quisque genere mortis et ictu temporis esset interi
turus, se posse praedicere profiterentur; cuius rei testes sunt tot
oraculorum et visionum libri a Christianis auctoribus memorati,
de quibus videndus Fabricius Bibl. Graec. vo/. 6 p. 363, qui,
ut solet, pererudite disserens utrum Leoni Sapienti necne recte
tribuantur oracula quae sub eius nomine circumferuntur, plurima
lhuiusmodi scripta recenset. Leo etiam Allatius Diatrib. de Geor
giis p. 351 obiter nonnullos vaticiniorum libros memorat, ex qui
bus etiam apparet exstitisse olim quaedam oracula Chosroae Per
sarum regis nomine inscripta, quorum, ni fallor, specimen est
id quod de vaticiniis Chosroae tradit Theophyl. Simocatta
A°. 138. -

68. Theophanes p. 271 narrat Siroam suadente Heraclio

in Chosroam parricidam arma movisse, ipsumque catenis onu
stum in carcerem detrusisse; ibi autem satrapas constituisse, qui
eum pane et aqua parce sustentatum iniuriis lacesserent et con
 ACROASIN I. 147

spurcarent sputis; Merdasam eius filium, quem Chosroes pro

Siroa in regem coronari voluerat, interfici iussisse, omnesque
reliquos eius liberos e medio tolli mandasse. §v ττάντε δέ τίμ£
Qαις τούτο ποιήσαντες, ἐκάλενσεν ό Σιgδης τοῦτον τόδοις άνελεῖν,
Καί ούτως κατά μιzgóv èv δείνοις παQ£δωκε την πονηQάν αὐτοῦ
^pvyijv.
65. Homerum monet ne Herculem ob praeclara gesta inter
deos recenseat, ne ridiculus audiat, et áto8sg5αεις quas narrat
vilescant. ac ni fallor respicit ad locum Odysseae, in quo Ulys
sem ait invenisse apud inferos Herculis idolum, 11 600. cete
rum de more ludens poëta in vocibus, ob similitudinem nominis
Heraclii cum Hercule, imperatoris gesta longe praeferenda et
immortalitate valde digniora esse quam Herculis certamina com
tendit.
67. prae ceteris poëtis, qui Herculis labores describunt,
consulendus Lucretius lib. 5 in princ. cui deus ille est, qui, qua
ratione animus purgari possit a vitiis, non quomodo terra a mon
stris liberari, docuerit.
68. aprum in monte Erymantho Arcadiae natum, qui Pho
cidis agrum vastabat, vinctum ad Eurystheum deduxit Hercules,
et Leonem Nemaeum omnium armenta inter Phliuntem et Cleo
nos dilaniantem nudis manibus apprehensum suffocavit,
70. Heraclium Herculi praelaturus, quae de Hercule nar
rantur, eiusque χοσμοgvjgtov titulum, imperatori melius conve
mire ostendit, Persas eorumque regem Chosroam monstris toto
orbi terrarum infensissimis per allegoriam comparans.
71. Persidem cum inferis confert, ad quos Hercules de
scendisse fertur. -

72. Cerberum canem ab inferis abactum per Troezenem

ad Eurystheum usque perduxit Hercules.
73. de Alcestidis pietate, quae loco sui vivi Admeti mori
elegit et ab Hercule in vitam est revocata et Admeto restituta,
praeter Euripidem Palaephatus de incred. hist. c. 41.
74, draconem pervigilem centum attollentem capita, ut
aurea Hesperidum Nympharum poma custodiret, Hercules in
teremit. - - -

75. idem Lernam [?], monstrum horrendum, cui plura

erant colla, quae exsecta renascebantur, ferro et igne penitus
confecit,
76. idem Augiae stabulum pene immensum et fimo refer
tissimum uno die purgayit.
77. vide supra v. 68.
78. hosce duos senarios paullum immutatos habes in
Poèm. de Resurrect. v. 106 et 107. avQo£gyεσδαι τφ τQαyματι,
ni fallor, est summum opus aggredi vel summam operis implere.
itaque poëta dicit Herculem opus consummasse, cum aurea poma
148 QUERCIUS IN HERACLIADIS
vel pecudes (per τέ μῆλα enim utrumque recte potest intelligi)
ab hortis Hesperidum abstulit, Heraclium autem opus ipsum con
feeisse, cum totius Persidis civitates devicit. at in Poëm. cit.
Constantinum Heraclii filium summam laudem assecutum esse
dicit, quod sapientium scripta, aurea vere mala, degustavit:
λαßóv τα χονσά μῆλα, τους σόφους λóyovg. -

80. Vossius de orig. idol. lib. 2 c. 15 Hesperidum fabulai

recte videtur interpretatus: ait enim Herculem esse solem, hor
tos cum aureis pomis esse coelum cum stellis, Hesperidas autem
esse noctem, ita dτὸ τῆς ἐστ£gog nuncupatas; ac proinde fabu
Hae eum esse sensum, ut intelligatur sole exoriente fugari stellas
et pelli nóctem. porro Pisida huic interpretationi favet, qui He
raclii luce pulsas esse tenebras noctis, id est Persidis, hic ait,
et alibi Heraclium solem disertissime appellat. de Exped. 8 9.
84. de more vjrtsgßo\ικός Heraclium comparat patriarchae
Noë, qui ex unanimi patrum sententia fuit typus Christi.
89. Gen. 7 12.
91. 70 interpretes Gen. 8 11 habent q)vAAov ἐλαίας: at
Pisida dicens ἐλαtας πλάδον vulgatam versionem nobis commen
dat, in qua legimus venit columba portans ramum olivae viren
tibus fòliis in ore suo : nam πλάδος est ramus tener et virens.
ceterum cum ἀλληyogtxóg loquatur poëta, patet per ramum oli
vae tabulam forsan oleaginam, Christi imaginem áystgototnvov
referentem, intelligere, qua munitus Heraclius in Chosroam m0
vit. proinde vero ramum jλεnu£vqv vel potius, si placet, ijìen
μ£vov ipsam effigiem Iesu Christi vocat, per quam scilicet mise
ricordiam Romani sunt consecuti: omnes enim spes suas in ea
collocaverat imperator, eique partam victoriam ex barbaris retu
lit acceptam. vide de Exped. 1 139 et 2 86.
93. ostendit dignum fuisse Heraclium qui a solo Apelle
Coo pingeretur et a solo Demosthene oratorum maximo celebra
retur; quibus verbis tacitus Alexandri Magni decretum nobis in
mentem revocat, de quo Horatius epist. 2 1 239.
97. legem, de qua tam copiose agit noster, fuisse censeo
civitatis Cpolitanae solemne decretum, quo sancitum, ut videtur,
fuit, ut Heraclius imp. in debellandis Persis adhuc occupatus,
hellico ornatu insignitus aliqua in parte urbis pingeretur, et in
scriptionis Ioco elogium scriberetur, in quo praeter titulos impe
ratoribus dari solitos novus Scipio vocaretur, omnesque ex He
raclii gente Scipiadae dicerentur. idcirco, ni fallor, paullo ante
Apellem et Demosthenem, ut in vivis essent, desiderabat, sci
licet ut alter coloribus et alter verbis digne, atque ut tanti prin
cipis dignitas et virtus videbatur exposcere, exprimerent imagi
mem. quo tamem in loco urbis exstiterit haec pictura non constat:
: primus enim ex scriptoribus Byzantinis hoc narrat Pisida, neque
inter epigrammata et monumenta urbis Cpolitanae a poëtis olim
 ACROASIN I. 149

conscripta et a Bandurio diligenter collecta (/mp. Orient. tom. 1

lib. 7 p. 135) ulla invenitur inscriptio in laudem Heraclii facta.
anonymus plane scriptor apud eundem Bandurium tom. 1 lib. 2
p. 29, antiquitates Cpoleos singulatim describens, refert prope Ba
silicam fuisse monumentum Heraclio dicatum, Ævamum, dictum,
quod Petrus Gyllius Zypogr. Cpo/. /ib. 2 c. 19 Evammon ap
pellat. anonymi verba haec sunt: εἰς δέ τὸν τῆς Bασιλικής χgv
gόφogov άτίσω τοῦ μιλίον ην άνδροείκελον άγαλμα ygvo£μβαφοι,
Évδα ην τὸ "E$auov 'HgaxXsiov τοῦ βασιλεως. sed cum quid sub
hac voce Examum lateat nemo dixerit, nihil definio. verum
tamen non semel tantum cives in grati animi testimonium huius
modi publicos honores Heraclio decrevisse, non est dubitandum,
ac noster quidem Georgius testis est alia vice curatum fuisse a
Cpolitanis ut imperator pingeretur. Acroas. seq. v. 64.
98. cur Scipionis cognomen potius quam quodvis aliud ci
ves Heraclio eiusque liberis attribuerint, ut ex hoc senario, quod
continet decretum, apparet, eam puto esse causam, quod merito
apud veteres magno in honore esset Scipionum nomen: nulla
enim gens tot claris viris illustris neque tot rebus praeclare gestis
adeo insignis ut Scipiadum gens fuit, unde fortes et duri bello et
f{$
fulmina belli passim ab antiquis scriptoribus appellati. atque
mi. haec ita esse accipienda, facit etiam auctoritas Theophylacti Si
mocattae 1 14, qui Philippicum Mauricii sororium et militum
|1 ducem strenuissimum Scipioni pariter fuisse comparatum refert.
]|*
unde apparet, id quod hominum opinione de Philippico fereba
jt; tur, postea fuisse lege sancitum de Heraclio. -

i%
-100. saepe Heraclium Pisida appellat despotam, quem ho
; fí
noris titulum amplissimum fuisse observavit Du-Cangius Diss.
de infer. aevi Num. p. 35. sed cum ille appellationis huius an
tiquitatem videatur repetere ex nummo Fl. Nicephori, qui circa
\j/ a. Christi 800 regnavit, videlicet annis 200 plus minus post He
.||:
raclium, animadvertendum fuit iamdiu apud Byzantinos inva
jú
luisse ut imperatores despotae vocarentur. neque illud plane
constat, quod idem Du-Cangius adnotat, despotam minoris di
gis?]
gnitatis titulum fuisse quam imperatorem. certe Pisida passim
iîî,
Heraclium despotam salutat, ac si quid video, non alia inter im
ptì peratoris et despotae appellationem differentia intercessit, quam
* ut ille regiam dignitatem, altera potestatem in subiectos populos
sit? indicaret. ita noster de Exped. 2 99 Heraclium inducit ita de
sxh* deo loquentem : ούτος δέ κοινός βασιλεύς και δεσπότης, aperte
|| 1 autem hic vim vocis δεσπότης declarat, cum ἐμφατικός dicit nunc
At, & tantum licere servis legem ferre in despotas; quibus verbis pro
if* • priam relationem adnotat, quam habet princeps, ut dominus vel
imi? despota, ad servos. -

ç 101. utrum Heraclius decretum confirmaverit, non liquet.

?
,* τύποι dicebantur principum constitutiones et decreta: sed hic
j j.
z'
150 QUERCIUS IN HERACLIADIS
τύπος est nota adprobationis, vel regia subscriptio. vide Du
Cangium Lex. Gr. v. vùvog.
102. codex habebat συνειδές cum 6 superius scripto, quod
esse retinendum certum est.
104. Heraclium ad Sarum flumen fuisse vulneratum, testis
est Theophanes p. 268. vide Poëm. de Resurrect. 116.
106. de tachygraphis, ἀπὸ τοῦ εἰς τέyog yQ&y£tv a celeri
ter scribendo dictis, qui öävygd pot etiam eodem sensu vocaban
tur, videndus Montfauconius Palaeogr. Gr. lib. 1 c. 5. hi erant
scribae e notariorum numero ad litteras et decreta imperatorum
veloci calamo exscribenda destinati.
107. cum ygaq^jv v69ov dicit, intelligit, opinor, ficticios
colores, quibus utebantur scribae in libris exarandis, videlicet
atramentum aliasque huiusmodi mixturas, ut est in Plinio lib. 85
p. 687. nam Pisida aperte alludens ad imperatorias subscriptio
nes, quae minio cinnabari et sacro encausto fiebant, hisce ficti
ciis coloribus unum, opponit sanguinem, quo sincerior plane nul
lus color. - -

108. de coloribus rubris purpureis aureis ad firmandas le

ges adhiberi solitis, nuper laudatus Montfauconius lib. 1 c. 1.
qui colores erant in hunc usum imperatoribus reservati. ac tanta
erat erga eosdem imperatores vel in rebus minimis civium By
zantinorum reverentia, ut quidam esset vir nobilis qui caniclium,
hoc est vasculum in quo sacrum encaustum continebatur, adser
varet, quique 6 xavix levog, caniclei praefectus diceretur.
110. τ&gσλλήλοvg, id est ßiovg, vitas parallelas Plutarchi,
opus plane pretiosum.
118. Heraclium omnibus bello claris ducibus , anteferre
studens Plutarchum insimulat, quod in scribenda vita Alexandri
virtuti eius plurimum, fortunae parum tribuerit. exstant inter
opuscula maximi huius scriptoris geminae orationes sub hoc ti
tulo tegì tìjg 'Aλεζανόgov τύχης ό άgetìjg, quas legisse eum non
poenitebit qui velit noscere quam ingeniose Graecus homo Graeci
principis laudes prosequatur.
116. pauca ex secunda Oratione Plutarchi tom. 2 p. 840
ed. Londin. a. 1729 liceat ad rem nostram proferre. 'AA££&vögg)
vt παg' έtav, vt &vvögoti, vt ävaiuovt, vt argoixo;, vt μη το
vrjoavtt τόν μεγάλων; ..... ποῦ σῦ και τότε ταῖς 'A\£§övögov
arg&gegtv όδόν ἐδωκας ; votwv av£rQav évaiuovi διὰ σè sìe ; voiav
πάλιν άpgovgητον αύτφ παgêòoxag í avoiav ävovlov φάλαyya;
vtg evg£$n ßασιλεὺς δάθvμος ή στgatnyὸς ἀμελής ή κοιμώμενος
πvìogός; άλλ' οὐδέ εὐρατος ποταμός, οὐδὸ γὰρ ἄν μάταιος, οὐδέ
ôéQog άλντον.
118. codex habet ö superpositum voci djg. sed nulla, ut
videtur, ratio immutandae lectionis.
 ACROASIN I. 151

121. inter duces, quorum ope Alexander Graeciam Per

siam et Indiam subegit, laudantur Parmenio, Hephaestion, Per
dicea, Seleucus, Ptolemaeus, Lysimachus, Antipater, Craterus,
Antigonus, Cassander, Aridaeus.
122. Theophanes p. 256 ita de Romanis: o£ ydg avQ)v μηδέ
IIsQovxrjv xövvv τολμησαντες ἰδεῖv vöv x. τ. λ. -

126. de Exped. 2 116 quid simile.

128. codex habet καδαόπλιζε, sphalmate manifesto.
132. Timotheus Atheniensis homo clarus et princeps civi
tatis, qui vulgo εὐτυχής est appellatus. utrum hic ille Timo
theus fuerit Cononis filius, cuius vitam nobis scriptam reliquit
Cornelius Nepos, ut nonnullis placet, valde dubito. frustra sane
quaeres in Nepote quae Pisida hic narrat. ea de re nonnihil at
tigit Aristophanes in IIλούτφ 180, dicens ô Tuo8£ov ôè πῦoyog,
at Timothei turris in caput tuum incidat; ad quae ita scholiastes
adnotat: ô Tuóôçog πλούσιος, άμα δè και άλβιος ἀντία, σταατη
ydg 'A9rjvaiov, τεῖχος οίκοδομήσας εἰς τοσούτον ìgδη τῆς τύχης
ῦς την δαίμονος ἐν άγει φαίνεσδαι τούτφ ' xaì èv 'Aôjvoig èv ei
xδαιν άποtovv αυτόν ποιμέμενον ot άαygάφοι, και τάς τυγας φε
Qούσας αὐτφ εἰς δίκτνα πόλεις, και τορδοῦντα αὐτός, aivvvv6
μενοι την εὐδαιμονίαν αὐτοῦ. scholiastae verba in Suidae Lexi
ú com translata invenies v. T.u688og.
$. 140. Heraclii formam eiusque flavam caesariem alibi lau
lùm, dat poëta de Exped. 8 99, atque idcirco etiam, opinor, ipsum
i$. imperatorem modo solem modo Phoebum appellat. vide ibid.
150. prima fortuna Heraclius tyrannum Phocam devicit:
cum enim ex Africa Cpolim appulisset, statim seditione mota
factiones Phocam interfecerunt et Heraclium regem salutarunt.
vide Theophanem p. 244.
153. iuq)vktov civium dissidia, quibus tota flagrabat civi
tas, quando Heraclius imperator est renuntiatus. §£vGov Abarum,
fraudes et damna, de quibus plura in Poém. de Bel!. Abar. ac
si quis §évov malit vertere hospitum, non repugno: satis enim
ex Pisida apparet in principio laudati poëmatis Abares fuisse
veluti hospitio receptos a Romanis et contribules factos. demum
ßaQßdgov Persarum bella et immanissimae caedes.
155. dixerat enim de Exped. 2 44 Heraclium invenisse
exercitum nulla militari disciplina exercitatum et otio diffluen
tem; unde supra v. 130 Romanos milites lapidibus terram inu
tili pondere gravantibus comparavit.
158. in codice supra primam syllabam verbi παQελδεῖν le
gitur πQ6. et παρελδεῖν et τgosλόεῖν recte.
159. duo proximi senarii citantur a Suida in v. Σταyειgttmg.
Stagira oppidum Macedoniae, patria Aristotelis, qui fuit Ale
xandri praeceptor. iterum Alexandro Heraclium videtur tacite
praetulisse. vide supra v. 113 et seqq.
Ceorg. Pisid. 13
152 QUERCIUS IN HERACLIADIS
160. Persas εὐτυχοῦντας appellat, ut in invidiam trahat,
qui non virtute duce sed comite fortuna Chalcedonem usque vi
ctores pervenerant.
163. etiam hi duo senarii inveniuntur in Suida v. veÜga.
ibi Aemilius Portus ἐκgsúggvra vertit defluere pro defluxisse. He
raclii magnanimitatem ex eo laudat poëta, quod a bello susci
piendo non destiterit, quamvis ei vires non viderentur suppe
tere et pecunia iam ad hostes transisset: nam Persae, ut narrat
Theophanes p. 252, iam ab anno Heraclii 6 collecta captivorum
multitudine, spoliis etiam amplissimis et pecuniarum 4'i aspor
tata , suas in provincias redierunt; ita ut Heraclius, eodem
Theophane teste p. 253, in summa argenti inopia magnae eccle
siae vasa et candelabra cudendis nummis usurpaverit. τόν πλοῦ
vov είναι τα τῆς μάχης v£ìgo, multi veteres scriptores dixerunt,
quos recenset Menagius in Diogene Laërt. /it. Bionis 48, qui
dicere solebat τὸν πλούτον νεῦgo 7rgayμάτων.
169. Suidas in v. εὐλαßn6stg citat hunc iambum, et ut
puto, melius quam noster codex habet ηύλαβήδης pro εὐλαβή
{}ης. vertit Aemilius Portus: non reformidasti molestos morbos,
sed £voy.ojgov vögov hic non modo molesti sunt morbi, sed in
testini, ex civilibus dissidiis orti, quos summo studio componere
curaverat Heraclius, priusquam in Persidem contenderet.
171. hunc iambum, qui in codice desideratur, supplevi
mus ex Suida in v. τύχη. cives Cpolitani in factiones divisi et
intestinis dissidiis distracti occasionem Chosroae praebuerunt
ut facilius imperium Romanum invaderet et ab Hierosolyma vivi
ficum sanctae crucis lignum in Persidem asportaret. hanc qui
dem tantae calamitatis fuisse causam cognoverunt statim Byzan
tini ac fassi sunt, apud quos multis etiam post annis haec fama
perduravit, siquidem in vagaÂMjkoug S. Ioh. Damasceni tom. 2
p. 749 haec leguntur: τοῦτο και ήμίν ἐκ τῶν ήμετ£gσν σνμβεβη
x£v έμαςτημάτων* xαύχημα και δόδασμα παντὸς y£vovg XQιςτιά
vöv ö σωτήgvog ovovgdg xαί η άοηφόgog άνάστασις υπήαχον,
άτινα δια τό μεμιαμμ£vov βενετοτQάσιvov övoμα, ό άπεδήκαμεν
£αυτοῖς και ἐρδελυχόημεν ύπό Xqiotoù τοῦ ἀγιάσαντος ημάς τj
8etg avroù óvóματι, εἰς χεῖρας μεμιαμμ£νων παg£ôéòngav xal
§μιάνθησαν. ac paullo post: μάδωμεν .... vt τὸ ἀίτιον τίς κt
τωλαßovgns ju&g &vaQytog xai ovyyvoetog .... ἐμολύναμεν ydg
argός τοῖς μυρίοις ήμόν ἀτοπήμασι και ἐμφυλῖμ αίματι την έylav
xal vj παντι κόσμφ σεβασμίαν τοῦ δεού ημόν πόλιν * óς και με
τανάστην ysv£σθαι ταύτης τόν τίμιον σταvgöv την ζωην ήμόν.
haec placuit referre, quia saepe Pisida eadem aut similia re
petit.
180. confer de Exped. 1 51 et seqq.
181. vide supra v. 2 et 14, ubi plura de Persarum pyrs0
latria, quae occasionem eos irridendi praebuit Maximo Tyrio,
 ACROASIN I. 153

ô] Dissert. 88: IIÉggav μέν πῦρ ἐyo Aug ãgrîusgov dx6g86τον κα\
&δηφάyov* xai δύονσι IIÉggav tvgt, ἐπιφοροῦντες αύτφ την πv
Qός τροφήν, ἐπι£yovrsg "Avög Ö£στοτι ἐσθιε.”
'£; 185. Ephes. 2 20. '
189. Chosroes Romanorum regiones non modo spoliare sed
etiam igne vastare contendit; quod an ex animi sui feritate an ex
vanae religionis principio factum fuerit, nescio. constat autem
in more fuisse etiam apud veteres Persas ut agros urbesque in
cenderent: nam Xerxes, Herodoto teste lib. 8 p. 474, totam
Atticam exussit. quod fuit in causa ut Maximus Tyrius Persas
acriter reprehenderet his verbis: τούτφ τφ άyάλματι και τή δες5
xa\ τήν 'Eg£rgtov άναλάσαι δεδαῖκατε κα) τάς 'Aôjvog αὐτάς κά
vg Ióvov ieg& xαι τά 'EÀÀrjvov èyáÀματα.
198. voovjuevov est quidquid mente concipitur et sub in
telligentiam cadit: opponitur autem τοῖς δgωμ£voug et αἰσόητοῖς,
rebus visibilibus et sensibilibus. itaque voovu£vm πύλη porta
intellectualis, per quam egressus est Heraclius, vel est pietas vel
sapientia, vel tandem deus, quo duce et comite a recto itinere
aberrare non potuit.
200. alludit ad diem natalem imperii, qui dies t6 yev£8Avov
simpliciter dici solebat et magna omnium ordinum solemnitate
celebrabatur; unde yev£81vov ίπτικόν et y£v£άλιακή δεωgt«, ma
talicii ludi Circenses et natalicia spectacula a Theophane p. 191
et 195 memorantur, quae in diem 11 Maii incidebant.
202. saepe Heraclium ut athletam repraesentat, ac mullibi
sane apertius quam hic et in sequentibus iambis. itaque inducit
Heraclium et Chosroam veluti inter se certantes cursu: theatrum
sive Circus est terra universa, spectatores sunt omnium urbium
cives, iudex est deus. huc faciunt quae diximus supra v. 51.
ini 204. ut summum athletam fuisse Heraclium demonstret,
quinque cursuum vel certaminum victoriam ei tribuit: ut enim
j* antiquitatum scriptores tradunt, illi inter athletas habebantur pe
Ψ;
î*
|ritissimi, qui πεντέθλφ sive quinque certaminum generibus de
certassent, videhicet cursu, saltu, disco, iaculo, lucta; ac pro
Κ inde πεντά}λον sive quod idem est quinquertionis Haus tam insi
ά? gnis apud veteres fuit, ut qui in illis quinque exercitationibus
;** eminerent, πάνταθλοι vel quinquertiones dicerentur. quae qui
i;* dem laus tam late patuit, ut qui aliquo virtutum genere praesta
u® £
rent, translaticie t£vta8\ov appellarentur. quod de Democrito
i* i? dictum refert Diogenes Laërtius lib. 9 37: cjg tsvt&0\g §ovxs δ
;*! φιλόσοφος• και ην τάς άληδός ἐν φιλοσοφία πάνταόλος.
ji* 205. &vtsystgov, hinc inde stimulo vel flagello incitans
nìf
equos, ut in multis antiquis monumentis repraesentantur au
rigae.
206. tagaß{την recte vocat Chosroam, tum quod legis
ny* violatorem parabatam vocabant Graeci, ut observavimus de Ex
154 QUERCIUS IN HERACLIADIS
ped. 2 289, tum quod in curribus, quibus utebantur veteres non
modo in bello sed etiam in spectaculis, duobus erat locus, sci
licet jvuόχρ aurigae et όπλίτη vel παgo $&τη militi vel parabatae;
unde huiusmodi currus ötygov dicebantur, ut aperte interpreta
tur Eustathius in Homerum Iliad. 1 262 ed. Florent. p. 890:
δίφgog τόπος τοῦ δαματος ό τους άηδόντος φ£gov* διὸ καί δ
φQog â£yετοι δς οίονεί δίφορος, και τgotj xoi 6vyxoTvj δίφρος,
videsis ibidem commentaria P. Politi et Schefferum de re vehic.
vet. 1 7 p. 71. iure autem meritoque primo sensu parabata dici
potuit Chosroes, qui non modo Mauricii imperatoris filius vocari
voluit, sed etiam religionis Christiamae veritatem fateri vel agno
scere non dubitavit: ut enim narrat Theophylactus Simoeatta,
Chosroes Romanorum beneficiis devinctus δμολογεῖ μ£yιστον είναι
άπάντων δεόν τὸν παgè 'Pougtovg XQtovöv δαήσκευόμενον καί
τιμόμενον, καί άπvλότφ τφ στόματι τὴν πάλαι δαησκείαν ἀρε
λιζε.
207. διρgootctng , ut patet ex iis quae nuper dicta sunt,
idem ac jvtoyog auriga, quod ille staret in summa et anteriori
parte diphri, et post eum esset parabata vel paraebata, id est
vir armatus, qui e diphro esset pugnaturus, ita tamen ut utris
que esset locus in eadem parte anteriori, cum esset dimicandum,
ut apparet ex Selinuntinorum nummis apud Goltzium de re num
mar. tom. 4, in quo duo stant in diphrum inclinati, quorum
alter est δπλίτης cum intenso ad ictum arcu, alter vero est jvio
yog, qui habenas regit et equos impellit.
212. vide supra v. 202.
215. hoc non intelligo de urbe Cpoli, in quam post septem
annorum bellum triumphator Persis subactis ingressus est Hera
clius, ut est in Theophane p. 275, sed de omnibus civitatibus
per quas pertransibat imperator, antequam in urbem se rece
pisset.
216. vide supra v. 202. ßgo 3evtrjg designator et ludorum
praefectus, qui etiam dictus invenitur áyoovo$ $tng, óôåoëêvrjg,
èyóvtov διαδέτης, άόλων ἐπιμελητής, προστάτης, ἐπόπτης, qui
bus nominibus supra a patribus deus bene certantibus distribuens
praemia appellatur. confer Thes. Eccl. Suiceri. ego autem
puncta apponenda esse et ßgoßεύτῆς scribendum esse puto, ut
soluta diphthongo, spondei loco, quem metri ratio non admittit,
habeatur iambus. -

217. παyysvrjg vtznyégog, qui in omni athletico certamine

victor evadit; peraeque ac si Heraclium vocet τ£νταδίον. vide
supra v. 204.
218. imaginem ἐχειgototytov, de qua plura de Exped. 4
, 140 et seqq.
221. succurrit illud Homericum Odyss. 9 14: tt vgóvov,
τί δ' ἐπειτα, vt δ' ἐστάτιον καταλ£go;
 ACROASIN I ET II. 155

226. codex habet άμβρων reclamante metro. *• : • ;

288. Pisida, ut videtur, haec scribebat Heraclio in Perside
adhuc agente, necdum Persico bello penitus confecto; qua de re
ait se dubium et haerentem abstinere ab exornandis iis quae
nondum satis clare et distincte ab imperatore gesta fuisse fere
bantur, donec idem ipse imperator redux in urbem, tes ut erant
gestae, ea qua pollebat dicendi facultate, singulatim enarraret,
λύων τά πολλὰ τῶν λόγων ἐμφαάγματα. ' * .*.. • ^ .
AcRoAs. 2 v. 1. recte in fine superioris acroaseos dixit se
velle, tamquam im pelago natántem, Heraclii gesta, percurrere :
nam vere cursim et raptim nunc ea attingit quae memoratu di
gniora ei videbantur. itaque haec acroasis est quaedam dvax£
gt;Motogug et summaria descriptio rerum memorabilium quas
gessit Heraclius. continet autem octo supra decem annorum hi
storiam, videlicet a die quo Heraclius ex Africa oontra Phocam
Cpolim venit, ad diem quo Chosroa occiso et pace cum Persis
composita in urbem victor revertebatur. poëta dìvogtgog j Ro
mam compellans, ut de virtute Heraclii iudicium ferat, âd pa
rallela Plutarchi videtur respicere, de quibus supra v. 110. '
5. Phoca apud historicos Byzantinos, ut tyrannus, pestis,
tim malum, et si quid peius in hominem obgeri potest, passim au
dit. , fuit autem, si Cedreno fides est, tom. 1 p. 404, oìvoßα
gjg, aiuoyagric, xaì ztgòg yvvaixog άπτοημ£vog, ßguagός και δga
j? αὐς ἐν τφ φδ£yyεσθαι, άσνμταδης και δnguóông tòv τgάττον και
aigstix6g. confer quae contra eundem Phocam congerit Theo
phylactus Simocatta in dialogo quem suae praemisit historiae.
7. Theophanes p. 243 de Phoca ad regnum adsumpto ita:
τὸν δήμων εὐφημούντων τόν τύgavvov àvayogsösvat τὸ κακόν,
xaì xvgtog τὸν σκήπτQov ö vvgavvog rvQoyeigigstav, xaì xgarsi
τῆς εὐδαιμονίας η σνμφοQέ, και λαμβανει τὴν ἐvogävv τὰ μεyέλα
vóv 'Pouaiov dtvyfiuctor.
9. caedes immanissimas a Phoca in cives commissas narrat
Theophanes p. 245 et 246, et Theophylactus Simoc. p. 210
et seqq.
11. tres fuerunt sorores Gorgones dictae, Medusa Stheno
Euryale, angues pro capillis habentes et umico oculo vicissim
utentes, quae quotquot adspiciebant, ut mythologis visum est,
in saxa vertebant. vide Palaephatum 32. -

12. cur &ίτοῦg, non αὐτόν? num Pisida ostendere voluit

Phocam non unius tantüm Gorgonis sed omnium virus habuisse
collectum? atque adeo num aliqua honoris significatione mor
tuum principem, quamvis deterrimum hostem imperii, prosequi
voluit, ita ut αὐτούς pro αὐτόν dixerit, loquens de Phooa, ut
saepe ju&g pro o£ et juiv pro got dicit de Heraclio?
14. Heraclius Cpolim appulit cum navibus, e quarum ma
lis, velut flammulae, hinc inde erant appensae virgiuis Mariae
156 QUERCIUS IN HERACLIADIS
imagines; cui rei aperte hic alludit poëta, qui testis etiam citatur
a Theophane p. 250: ijxev 'HQdx£vog άπό 'Aqpgwjg qy£gov ττλοία
xagτελλόμενα ἐγοντα ἐν τοῖς καταgτίοις κιβδτια και εἰκόνας τῆς
δεομήτogog, xavd xal ö IIvgiövog Tetjgyvog \£yει. hinc corrigen
dus Cedrenus, qui cum pene ad verbum Theophanem transcri
bat, hic ab eo discedens ait Heraclium Cpolim appulisse ἐπιφε
gόμενον την άγειροποίητον εἰκόνος τοῦ xvgtov και δεού ημόν Ίη
αού XQv6toù. vide de Exped. 1 140.
17. Perseus, ut est in fabulis, Medusam Gorgonem in
teremit, eiusque caput abscissum in Aegide collocavit, cuius ope
postea Andromedam saxo appensam et ceto marino monstro ex
positam liberavit. sed Heraclius aliquam virginis Mariae imagi
nem miraculis claram, ut videtur, habuit, qua ut Gorgone Per
seus, in praesentibus periculis utebatur. vide infra v. 91.
20. Hesionem filiam a patre Laomedonte, qui erat rex
Troiae, ceto similiter expositam, ut Neptuni placaretur ira, et
ab Hercule deinde liberatam fuisse, narrant mythologi. iidem
fabulantur Herculem indignatum quod praestantissimos equos
divino semine procreatos ob huiusmodi beneficium sibi promissos
non dedisset, regem obtruncasse.
27. yvoovvxovg ἐχει τὸvovg, qui moralem sensum in fabulis
quaerit. - -

30. forsan melius άλλων.

82. δι' ημάς scilicet σεσσαμ£vovg, quasi diceret ob serva
tos cives. codex habebat τύχης cum ot superposito.
: ' 84. τά τοῦ δήμου δgάση cum dicit, aperte factionum, in
quas tota Cpolitana civitas erat divisa, miram insolentiam auda
ciam et temeritatem designat. quattuor fuisse in ludis Circensi
bus factiones, ex quattuor coloribus quibus distinguebantur ap
pellatas, Prasinam /enetam Russatam Albatam, norunt omnes
eruditi. sed Prasinae et Venetae potissimum mentio fit apud hi
storicos. quae autem quantaque fuerit civium Cpolitanorum in
sania in suis partibus fovendis, et quam gravia saepe inde exorta
dissidia et intestina bella cum maximo urbis incommodo et im
peratorum periculo, docet Procopius, qui 1 29 de Bello Persico
funestissimam seditionem ex factionum contentione Byzantii ex
ortam describit, et Hist. Arcan. c. 7 earundem factionum licen
tiam abunde narrat. verum qua auctoritate fretus Rosinus Anti
quitat. Rom. 5 5 adfirmet post seditionem illam Byzantinam, in
qua supra triginta hominum milia trucidata sunt, factionum no
mina abolita fuisse, plane nescio. praeterquam quod enim Proc0
pius id non tradit, patet ex omnibus scriptoribus Byzantinis fa
ctionum nomina et potestates multis post Iustinianum temporibus
perdurasse. ac Veneti quidem et Prasini sub imperatoribus Mau
ricio et Phoca saepe tumultus excitarunt et de rerum summa de
 ACROASIN II. 157
1;
certarunt. vide Theophanem, Constantimum Porphyrogen., et
|! Codinum.
86. factionum insaniam describit Procopius de Bello Pers.
1 29.
41. allusio est ad nomen Galeni, medici celeberrimi, quam
in versione, detracto velo allegoriae, denudavimus: si enim ad
verbum reddantur voces ίατgòg xvgtog ycAmvtog pere tranqui//i
tatis medicus, omnis sensus concinnitas perit, quae ex duplici
vocis yαληvtog significatione oritur.
42. άτο£tav, ordinis defectum, ut morbum pestilentissi
mum describit de Exped. 2 29. neque aliter intelligenda sunt
quae leguntur a v. 49 ad v. 62 de Bel/. 4bar. ágτηQtct άτακτοι
arteriae non una nec recta pulsatione constantes, sed quartum in
aequalis est pulsus, formicanti consimilis, qui Graecis μνgμηκt
£ων dicitur. confer quae dicit poëta in laudem Sergii in princ.
f/exaëm.
45. haec omnia secundum medicam scientiam dicta sunt,
ac facili negotio quis possit ea cum Galeni scriptis conferre. ,
vóvov στυφοντες sunt remedia quae ex vi adstringenti nervos et
fibras intendunt: quidquid enim deiectas vires reficit, tövog a
Galeno vocatur. at Pisida dum haec medico more tractat, He
raclii mansuetudinem Phocae feritati opponere intelligit: nam
vere hic sectiones et amputationes sunt caedes, et remedia ad
stringentia sunt carceres, quibus utebatur immanissimus Phocas,
ę cuius tanta fuit in cives crudelitas, teste Theophane p. 244, ögte
úzvjvizo HggxÂειος ἐβασίλενσεν, ἐ§£tagtv τοῦ δπλιτικοῦ ἐποιήσατο
m, í εἰς τὸ ἀxQißís, και ἐκ πάσης τῆς πληθύος τῆς δg&δείσης ἐπῦ τῆς
Aii tvgavviöog MovQtxtg uerè φοκς οὐχ εὐgsv πεqαιτ£gω δύο ἄνδgóv*
tô: oötog ot τόν τύQovvov 7tQogtmodu£vov Évi ovjvoj &vy1058ngcv.
fi? quod idem Theophanes repetit p. 245. at Heraclius contra pa
|3 cis studio ductus omnium amorem sibi conciliare sategit, et hu
iii. manitatis ac clementiae vi civium animos intestinis odiis flagran
tes compescuit ; quod quidem Pisida satis clare explanavit in ea
{fi concione in qua Heraclium alloquentem milites inducit de Exped.
2.92.
{i
Prę ' 46. similia in princ. Hexaëm. in laudem Sergii.
£& 48. non obscure neque ineleganter, ut videtur, imitatus
\r est celeberrimum apologum, quo Menenius Agrippa ad plebem
Af* in urbem revocandam usus est: sicuti enim, aiebat ille, corpus
am, à
Humanum, si artus inter se discordent, paulatim conficitur, ita
|| 1*
res publica, nisi ordinum summa sit consensio, discordia perit,
concordia valet. vide Livium 2 32 et Dionys. Halic. 6 86,
|?
isf*
qui Menenium ita exorsum narrat: ἐοικά πως άνδgσπείρ σῶματι
jj
τί πόλις' σύνδετον ydg xal £x toÅλόν μεgόν ἐστιν ἐλάτεgóv. vere
s Y*
autem Pisida cum Platone consentit, qui in Timaeo p. 70 de
Íìà i*
partibus humani corporis loquens rationem in capite tanquam in
158 QUERCIUS IN HERACLIADIS
summa arce collocatam esse dicit, affectuum autem sedem in im
feriore parte ventris tanquam in praesepe sitam esse definit.
58. novum verbum, quod a voce q)&tvm stabulum, vel
praesepe Pisida confinxit. praestat locum Platonis, ad quem
respicit poëta, hic subiicere : τό δà tóv gtvov τε και τότων ἐπι
δυμητικὸν τῆς ψυχῆς .... τούτο εἰς τὰ μεταζύ τῶν τε φρενόν και
τοῦ 7vQ6g τόy 6μφαλόν δQov κατύκισαν, otov, φατνην ἐν άπαντι
τοντα τφ τοτφ τι του σωματος τοοφυ τεκτηνεμενον Κα\ κατάδη
gων τό τοιούτον ἐνταῦθα αῖς δQ£μμα άyQtov.
56. δημαγωγός est is cuius auctoritati et consiliis populus
obsequitur. cum δημαγωyóv ταγματων τQ6vovg composuisse di
cit, factionum capita flexisse affirmat.
57. vide supra v. 48. - -

61. φύσις dictum jtsQßo1txóg, tota humana natura, hoc

est, cui rei conficiendae quaecunque humani ingenii vires impa
res fuissent. -

64. nihil in historicis Byzantinis ea de re scriptum invenio.

vide supra Acroas. 1 97.
67. perstat in allegoria a medica facultate desumpta, de
qua supra v. 41. £xy£gσόω exsicco, penitus emundo; quod fit
in vulneribus, ut sanentur. οίκοδεσπότον δίκην non saevi ty
ranni inclementia, sed boni patris familias affectu.
70. óμότης cruditas ex vitio humorum vel ex defectu ca
loris; qua hic exprimitur in animis civium insita ab exemplo
Phocae crudelitas: nam ἀμότης per metaphoram est crudelitas.
71. hunc locum illustrat Theophanes p. 248: oi μέν IIĘg
ααι ἐάω τῆς πόλεως ἐvvgdvvovv 'Pouc.tovg, ό δὸ φωκάς ἐνδον τά
y£tgovg ovroig ἐποίει φονεύων και αίχμαλατίζων. τά νεφη τῆς
60%xrjg sunt Abares, qui cum saepe in Romanas provincias tem
tassent irrumpere, tandem Thraciam superiorem occuparunt, ut
copiose disseruimus in principio de bello Abar. et ad v. 275,
ubi quid simile habet noster Georgius.
78. paululum diverse haec eadem narrat poëta de bello
Abar. 297 et seqq., varias barbarorum mationes enumerans, qui
de evertenda Cpoli consilium inierant. atque ibidem 304 poë
tica libertate non Xdgvßövv sed 2xvÃλαν συντgogov appellat.
76. ibidem v. 297 inter barbaros Scythis, id est Abaribus,
coniunctos Sclavos recenset: sed quos ibi x'0\&ßovg, hic x\i\ä
povg appellat. horum autem barbarorum multitudo conscensis
monoxylis vel trabariis navigiis per fretum Ceratinum urbem di
ripere aggressa dicitur: ut enim ibidem noster ait v. 512, X91â
ßøv τε πλήδη Bovìy&Qoug uεμιγμένα ἐμιζε την yjv τῆς δαλάττης
vijv μάχην.
79. vide v. 592 et seqq.
80. per Charybdim Abares, per Scyllam Sclavos, per Gor
gonem demum Persas intelligit, qui Sarbaro duce occupata Chal
 ACROASIN II. 159

cedone, dum Abares ex parte boreali Cpolim oppugnare tenta

rent, ipsi ex parte meridionali se eandem regiam urbem aggres
suros esse convenerant. vide ibidem, v. 496.
91. sequentium versuum sensum non satis apertum sic ac
cipio, cum Heraclius civium dissidentes animos in unum coale
scere fecisset, de reprimendis Abaribus cogitavit, ac saepe vo
luisset ope divina et virginis Mariae patrocinio fretus ad pacta
servanda eos compellere; sed cum in eo esset ut Abaribus arma
inferret, Sclavis ex alia parte Romanam dicionem vastantibus,
contra ipsos occurrere et ab incepto desistere cogebatur. itaque
Charybdis, ut supra, est Abarum natio; Iupi sunt Sclavi vel
Persae: at Gorgon hic non est monstrum, sed imago virginis
NMariae, cuius ope Heraclius iam antea tyrannum Phocam devi
cerat. confer supra v. 12 et seqq., et omnia erunt, mi fallor,
plana et difficultatibus expedita. -

97. tgtrAoxtvövvov fuit bellum Abaricum: namque uno

eodemque tempore contra tres hostes, Abares Sclavos et Persas,
dimicandum fuit Cpolitanis.
101. anno 11 imperii sui Heraclius pacem cum Chagano
Abarum duce composuit, ut contra Chosroam arma moveret, qui
$tagêëìg tj vixm oùx£τι ἐν τφ καδεστότι είναι ήδύνατο. τότε
'HQdxÀEvog £jλον δεοῦ ἀναλαβων και μετά τόν *A3&gov signvsv
gag, tjg ävöuv£ev, μετjveyxev τω στgστεύματος τῆς Eögjvng εἰς
vjv 'Agtwv, xa\ διενοεῖτο τῆ τοῦ δεοῦ σvvegyeig xovg IIsQoiöog
χωgijσαι. ita Theophanes p. 251.
103. anno Heraclii 11 exeunte, hieme autem appetente,
Heraclius in oram Asiaticam Byzantio oppositam secessit, ubi
usque ad diem quartum mensis Aprilis sequentis anni commora
tus est. tunc enim veÅ£σας τι}v §ogτην τοῦ πάσχα ἐκίνησεν κατά
IIεggtöog. Theophan. p. 253.
110. Du-Cangius Cpol. Christ. lib. 4 c. 13 palatia subur
Bana imperatorum recensens, palatium Chalcedonis et suburba
num Chalcedonis nominat. Heraclius in suburbanum concessit,
cuius descriptionem nobis reliquit Sozomenus lib. 8 c. 17. atque
id plane est suburbanum, quod paucis abhinc annis Sarbarus
Persici exercitus dux armis et igne vastaverat: nam Chronico
Alexandrino teste p. 896, cum Chalcedonem ille accessisset,
πάντα τά τgo&ατεια και τούς εὐχτηQtovg oixovg incendit. certe
Heraeum palatium, quod erat trans fretum celeberrimum sub—
urbanum, hic non designat Pisida, qui de Exped. 1 157 dicit
, Heraclium, cum conscensa navi in Persidem iret, Heraeum
praeternavigasse.
112. respicit, opinor, ad festa Brumalia, quae kalendis
Ianuariis incipiebant et magna cum solemnitate celebrabantur a
civibus et imperatoribus: etenim per eos dies erant ludi Circen
ses, convivia et largitiones publicae. videsis Du-Cangium Lex.
160 QUERCIUS IN HERACLIADIS
Gr. v. ßgovuáta et Lex. Lat. ρ. Bruma, et Cpol. Christ. lib. 2
c. 6 p. 188, et Constantinum Porphyrog. de Caeremon. Aulae
IByzant. lib. 2 c. 18. cum igitur per totum fere hibernum tem
pus feriari solerent Byzantini, idcirco dicit και μάλιστα χειμόνος
δvvog.
115. de exploratoribus et speculatoribus disertissime agit
Ezech. Spanhemius de praestantia Numism. lib. 2 p. 834. ad
rem autem Suidas v. 'E£v\0Qdvog: Égyov τούτοις τό τεguεgyάζε
gδαι τίς η τῶν πραγμάτων κατάστασις κα\ τοία τά κατά 'Pouaiov
oxsTvvöμενα υπό IIegotjv, xaì àvayägevv Évl τὸν βασιλεα.
120. metri gratia adde articulum, et lege τας διατάζειg.
125. non dubito, quae de garrulis tradit, iuxta mentem
Plutarchi dixisse, qui aureo libello vsgì óóo£gytag p. 503 sic
scribit: οὐδάν ούτως η φύσις εὐεγός κεχαqακωπε τὸν πορ' ήμίν
cjg tjv yÀóττ&ν, βαλομάνη φQovgdv 7rg6 aijvijg τους όδόντας,
§ν ἐαν ἐντὸς κατατείνοντος jvto. giygìögvtv toû àoytouoù μη ύπω
xoún unôá êvêùìjrat, δήγμασιν αὐτῆς κατ$χωμεν τὴν ἀκgagiav ai
μέττοντες. - -

128. φίλτgov positum ἐμφατικός pro amoris magna vi:

philtra enim sunt amoris illecebrae, quibus per vim quis ad
amandum allicitur. scite S. Gregorius Nazianz. inter carmina
Nicobuli patris ad filium usus est hac voce ad pietatem, qua se
invicem prosequuntur nati et parentes, exprimendam: ptìrg®
μέν ovv£òngè φύσις τοκεας τε yóvovg τε.
130. Euripides in Belleroph. v. 49: g8ovojgtv αύτοι γεί
Qoveg 7t£qovxóτες , εἰς τέττίσημα δ' ά φόόνος τηδέν φιλεῖ. simi
liter Pindarus Nem. Od. 8 v. 87: &πτεται δ' ἐσθλὸν ἀst, y£tgó
veggu δ' οὐκ ἐgt£ev. ubi scite scholiastes: ô ydQ pδόνος εἰς καλα
ßaivet. -

138. Heraclium Eliae comparat, qui domino iubente in

vallem Carith secessit, ibique totus orationi et contemplationi
vacavit. Reg. 8 17.
138. vide de Exped. 2 44 et seqq. *

189. alludit ad exercitia militaria, quae describit ibid. a

v. 121 ad v. 162.
144. quod praestitum fuit a Theophane, qui Heraclii longa
itinera, labores et bella feliciter gesta copiose narrat.
152. Heraclius cum primum expeditionem in Chosroam
suscepit, Persis obviam factus est ad fines Ciliciae, ubi mons
Taurus exsurgens vaste satis attollitur et perpetuo iugo per to
tam Asiam extenditur. itaque ct x£ig idem sunt ac Pylae Cili
ciae, de quibus vide de Exped. 2 10. eas Theophanes p. 258
vdg eig IIeggtòα dyoυσας zλεισοὐggg appellat.
154. delectum exercitus, quem indicat poëta, descriptum
invenies ibidem v. 55 et seqq.
 ACROASIN II. 161

157. forsan pro όσοι legendum oÜto. orationis vim in

Heraclio ad miraculum usque extollit Pisida de Exped. 2 170.
hic autem magno saltu a militum delectu, quem Heraclius in
stituit in prima expeditione, ad ea quae idem imperator cis
transque Euphratem gessit in secunda leviter attingenda excurrit.
de transitu Euphratis, deque iis quae insequente Persarum duce
Sarbaro acta sunt, fuse Theophanes p. 262.
160. obscura plane sunt quae in quinque sequentibus ver
sibus continentur. forsan aut mendum aut hiatus cubat in textu.
vocem τήν δgσστικήν ad gvuyog&g esse referendam non dubito:
scio enim saepe ögaotuxóg cum genitivo coniungi, et trjv ögaotu
xr)v σνμφοgάς idem esse ac την δgαστιχην δύναμιν τῆς σνμφοgάς
vel την δgggtix^jv συμφοραν. sed quid tamen significat cjg äv
παQ£gyφ σνμφοQάς τοῦδ' ö ßiog ? et quod hoc sit genus syntaxeos,
prorsus me latet. novi Graecos τῆςδε pro τῆς γῆς et τοῦδε pro
τοῦ κόσμον ponere aliquamdo, ac fortasse pro τοῦδ' ö ßtog legen
dum est τοῦδε βtov. verum quid inde? fortasse moralem sen
sum possis elicere, tanquam 4ita huius mundi sic calamitatum
accessio. sed quomodo haec inter se cohaereant, non video.
quale autem est infortunium, quae est magna calamitas, quae
post transitum Euphratis et μετ' ἐgyων ἐμτόνων accidit Heraclio?
certe Theophanes, qui haec accurate describit, Heraclium Eu-`
phrate transmisso ad Saram flumen constitisse ibique viriliter pu
gnasse ac plurima vulnera accepisse narrat: ait enim p. 268
πολλὰς πληγάς ἐδεχετο. verum si demus hanc esse calamitatem
de qua conqueritur noster, quomodo quae sequuntur v. 171 et
172 explicabimus? aperte enim, ut mihi videtur, de aliqua
urbe ab Heraclio eversa, non de vulneribus eidem inflictis, ibi
iii sermo est. quantum igitur colligere possum, Pisida aliquam ex
illis Assyriae civitatibus designat, in quibus Christiana religio
fi quondam florebat, quam cum Heraclius a Chosroae tyrannide
ii oppressam et impietatibus profanatam deprehendisset, solo ae
quandam esse statuit. porro hanc coniecturam secuti ita verti
mus. qui melius, sapit, melius iudicabit.
i, 3
167. Darartasis Mesopotamiae civitas cum urbe Dara non
est confundenda. Daras enim, quae Procopio teste, de Bello
Pers. 10, distabat Nisibi stadiis 100 minus duobus, a limite au
lyi?
tem utriusque imperii circiter 27, ex pago urbs munitissima fa
cta est ab Anastasio imp. et Anastasiopolis dicta, ut narrat Eua
stú
grius lib. 8 87. Darartasis autem, ut Pisida infra testatur, ab
m);
Artasere condita, Chosroae aliorumque Persidos regum, qui Ar
taseri successerunt, regia sedes fuit. haec prope Tigrim flumen
sita erat, et si Theophanis valet auctoritas, 25 milibus a Ctesi
phonte distabat. sed amimadvertendum Pisidam metro nomen
urbis, ceteroquin barbarum, accommodasse: quam enim ipse
Darartesim vocat, Dastagerda a Theophane, ab auctore Chro
…
162 QUERCIUS IN HERACLIADIS
nici Paschalis p. 399 Dastagerchosaris, a Cedreno autem Dysta
gerda appellatur. at Pisida Artaxerxis vel Artaxaris momen in
Artaserem commutavit, atque ita ex duabus vocibus Persicis
unam Graeco more inflexam effinxit, hoc est, Darariasim, quasi
diceret Daram Artaseris.
172. ut saepe ad aurigationes, quae in ludis Circensibus
fiebant, ἐλληyogi$ει. nam καμπτῆg, a καμπτω flecto, est flexus,
quem circa metam Circi vel hippodromi facere solebant aurigae,
iterum iterumque a carcere excurrentes eodemque revertentes.
173. hic est Artaxerxes vel Artaxeres, gregarius miles
Persa, qui occiso Artabano 4, rege Parthorum ultimo, primus
antiquum Persarum in Oriente imperium, quod in Dario finierat,
renovavit, Romae imperante Alexandro Mammaeae. plura de
eo Herodianus lib. 6 et Agathias lib. 4. novum autem hoc re
gnum ab anno Christi 226 vel 227 ad annum usque 632 vel 645
duravit: mira enim est in hoc Persici regni fine stabiliendo scri
ptorum dissensio, quorum opiniones ad examen revocat et ex
pendit Assemanus Biblioth. Orient. tom. 8 part. 1 p. 425. re
gum post renovatum imperium Persicum genealogiam et hist0
riam obiter descripsit Agathias in fine lib. 4, qui tamen ea quae
refert Éx τῶν IIεgσικόν βιβλίων μεταληφόέντα , ex Persicis ar
chivis desumpta esse affirmat. verum cum ille suam narratio
nem ad Chosroam 1 usque deducat, cuius obitus ad a. 579 re
fertur, si quis posteriorum regum seriem nosse cupiat, laudatum
virum Ios. Simonem Assemanium adeat loco, cit., qui ex Syris
scriptoribus eandem chronologiam ad Iezdegerdem usque perse
quitur, atque hunc ipsum ultimum fuisse Persarum regem contra
Theophanem, a quo rex alter, Hormisda vel Hormizanes vel
Hormisdates nomine, post Iezdegerdem sufficitur, satis evincit.
176. Agathias lib. 2 p. 122 6 Bonn.
178. hanc Pisidae supputationem cum chronologia Aga
thiae et Assemani conciliare tentaveram, sed irritus omnis cona
tus fuit. nam quomodocunque hanc 76 annorum periodum ex
pendas, quam, ut videtur, auctores sibi coaeyos secutus statuit
noster, nullatenus convenire deprehendes, siquidem ille huiusce
sanguinariae periodi cursum ad annum usque 628 protrahit, quo
Chosroes a iuniore filio Siroa est interemptus, ut patet ex se
quenti versu 199. ex toto enim huius poëmatis contextu appa
ret haec scripsisse Pisidam statim ac nuntius de caede Chosroae
Cpolin allatus est. itaque si annum septuagesimum sextum ante
mortem Chosroae exactum inquiras, in annum dominicum inci
des 651, qui fuit regni Chosroae senioris vigesimus secundus:
hunc enim aiunt tenuisse regnum annos 48. at seniori successit
Hormisdas vel Hormisdares filius, Hosmisdae autem Chosroes
innior, quorum ille annos 12, hic vero 88 regnasse fertur. ho
rum igitur trium regum tantummodo successione 76 annorum
 ACROASIN II. 163

periodus absolvitur. cur igitur Pisida sanguinariorum regum

catenam multiplici modo intextam nobis repraesentat, qui mu
tuis se caedibus interfecerint? §§ viu&vov άδινεν αίματον y6vov.
sed neque illud verum est, hosce tres reges a filiis fuisse occisos:
nam Chosroes senior, Agathia teste p. 272, maerore confectus,
quod aMauricio imperatore circumventus victusque fuisset, in regiis
palatiis Ctesiphontis xαταλύει τὸν βίον. num igitur dicendum est
non in diem quo Chosroes iunior mortuus est, sed in eum quo
natus est, Pisidanam periodum, de qua agitur, desinere, atque
ita prorsus intelligenda esse quae leguntur persu 198 et 199?
sed neque hac habita temporum ratione Pisidae descriptio con
venit cum iis quae de ceteris Persarum regibus nàrrantur. quare
statuendum putamus vel nondum satis explorata esse quae circa
regum Persarum genealogiam scriptis mandarunt cum Graeci
tum Syri scriptores, vel Pisidam non ad rectam historicae veri
tatis normam, sed ex poëtici ingenii liberiore iudicio et facultate
suam
Persas sanguinariam catenam confinxisse,
eorumque dominationem ut omnium odium in
facilius converteret. u

186. ἐμφQαyì idem ac ἐμφgayμάς, obstructio: hic autem

β metaphorice pro caede.
188. non inscite Persae, ut Pharisaei in evangelio, yev
ti* vjuovg èyàvóv appellantur, ex veterum auctorum traditione,
qua viperae ferebantur ore coire, feminae voluptatis dulcedine
ôù maris caput praecidere, et fetus matris uterum erodere ; quae
quam falsa sint, hodie nemo ignorat.
190. κλῖgov hereditatem intelligo esse vindictam ex nuper
allata veterum philosophorum de viperis opinione, quam tradit
Herodotus 3 109.
193. vide supra v. 184. -

194. motissima sunt Iocastae flagitia, quae cum post Laii

mariti necem Oedipo filio nupsisset et ex eo Polynicem et Eteo
clem genuisset, sibi manus intulit. videsis Diod. Sic. lib. 4,
Senecam in Oedipo et Hyginum n. 76.
197. ἐκεῖvog Artaser vel Artaxares vel Artaxerses. τάλιν
Darartasim vel Dastagerdam.
200. in omnibus Persarum templis erant Magi custodiae
ignis destinati. vide supra Acroas. 1 28, ubi de templo Gazaci,
in quo erat j πλάνη τόν άνδg&xov carbonum impostura.
204. Theophanes a p. 267 ad p. 269 Chosroam metu per
culsum, Dastagerda relicta, amne Tigride traiecto, ultra Ctesi
phontem fugisse narrat; unde Heraclius vere ut fulmen, nullo
obsistente, ubique victor, Dastagerdam spe citius occupavit.
205. σχηματοvQyijgag pößov incutiens timorem bellico ap
paratu et incendiis, quibus Persidem late vastabat Heraclius,
oùy £xóv, ut idem imperator teste Theophane p. 270 Chosroae
scripsit, tvQtoìòv vjv IIegatôa, άλλα βιασδεἰς.
Georg. Pisid. 14
164 QUERCIUS IN HERACLIADIS
* 207. xa8' wjvtjv pro καθ' £avtoj, ut alibi vuάς et juiv
pro α£ et σοί. - • -

212. plurima Chosroae palatia memorantur in Theophane

ab Heraclio eversa, quae Persico nomine distinguuntur. non
longe a Dastagerd, ut videtur, erat palatium Bebdrach nuncu
patum, de quo ita p. 268: ö ßøøtìeùg ἐπήλόεν εἰς άλλο παλάτιον
τὸ ἐπιλεyόμεvov BsßÖQ&y* και τοῦτο καταστg£povteg xa\ vvg)
παQαδδvrsg εὐχαgiorovv τὸ δεj. at paulo post idem Theophanes,
enumeratis ingentibus divitiis quae in Dastagerdae palatiis inven
tae sunt, ait: ἐποίησεν ό βασιλεύς και τὴν ἐoQτην τόν φωτὸν ἐν
4αστοyÉgô .... και καταστg£pων τα τοῦ Xoogöov παλάτια, κτί
ouata jv£gτιμα άντα και δανμαστά και καταπληκτικά, άπερ ἐως
êôdq)ovg x&όεῖλεν, ἐνα μάδη XogQόης οίον πόνον εῖyov ot Po
μαίοι τῶν πόλεων ἐgmuovu£vov πας' σύτοῦ και πvgroiovu£vov.
224. eleganter per prosopopoeiam ignem gaudentem indu
cit, quod ab impio Persarum cultu fuerit liberatus, debitum deo
honorem sibi praestari aegre ferentem. ita supra Acroas. 1 6
et seqq. solem et lunam eadem de causa gestire ac laetari iube
bat. simile autem est illud Pauli Rom. 8 21: quia et ipsa crea
tura liberabitur a servitute corruptionis in libertate gloriae filio
rum dei. . - - -

227. cf. de Exped. Acroas. 8 5.

230. eo frigidior nobis videbatur huius poëmatii conclusio,
quod Chosroes nom igne combustus periit. miserum genus mor
tis, quod subiit, narrat Theophanes p. 272. sed ut videtur,
Pisida intentus in laudanda potissimum pietate Heraclii illud prae
ceteris commendat, quod Persarum avvQεῖα ubique subverterit
imperator, ut alibi dictum est. tanta enim fuit Persarum in
ignem religio, ut etiam regum palatia avvQεῖα dicerentur, quod
müllum esset sine templo palatium. quare ut id obiter moneam,
corrigenda est Porti versio in Suida, qui auctoris de Heraclio
scribentis in voce πvQεῖον verba, ö öë 'Hgaxksvog τάς τε πόλεις κα
8íget και τά πvg$ic, ôιάστQεφε τöv IIeggöv , ita vertit, Heraclius
vero et urbes demolitus est et speculas Persarum. nam πvQeig
non sunt speculae, nec turres e quibus ignis accenderetur, sed
plane templa igni sacra. minus aberravit a vero, sed rem tamen
non attigit, Scacchius Miroth. 2 48, qui hoc testimonio usus
est Suidae ut probaret avvQEiov signífícare ignium receptaculum
ad suffumigationes, quod apud nos thuribulum et thymiaterium
dici potest. sed ut ad Pisidam redeamus, certum est eum hic
respicere ad stupendae structurae palatium, quod Chosroes ha
buit Dastagerdae, Heraclius autem funditus delevit atque incen
dit, quod ibi impio cultu ignis una simul cum Chosroa adorare
tur, ut paulo ante v. 220 inmuimus ex Theophane. nam avvQsiov
templum vel palatium ignis erectum Dastagerdae, quae regum
Persidos sedes fuit, longe aliis sumptuosius ac nobilius fuisse non
I.
 ACROASIN II. 165

est dubitandum, quamvis Cedrenus de palatio Gazaci, ut adno

tavimus supra Acroas. 1 23, tam magnifice scripserit ut nihil
maius excogitari posse credas. ibi enim fuit illud caelum arte
elaboratum, in quo Chosroae simulacrum stabat, et ex quo plu
viae et tonitrua edebantur, ut stultus ille rex avvggoÂατgmg deo
se parem faceret. verum sive, quod Cedrenus ait de Gazaco,
ad Dastagerdam transferendum est, sive palatio Gazaci omnino
simile fuisse Dastagerdae palatium concedendum est. coronidis
loco adde testimonium Tzetzae Chiliad. 8 66, ea omnia confir
mantis quae hactenus de Heraclio dicta sunt: nam et is de Chos
roae palatiis incensis agit, et hoc ipsum Heracliados poëmatiom
innuens Pisidam citat.

(fá
 I N D E x *).

… ;
>

'A9u3e P 1 27. vQuovgyi

cí11ηλοφόógos P 1 33.
cìvovwv στως indesinenter A 260.
cáv£}ogoόετ£o P 2 315.
cìvrsvêgovt£oo H 2 177.
cἐντεgy¢zug H 48.
cívctxgovucz P 1 185.
dvttgùvêgopog A 486.
círcdoyotvog P 1 218.
cígtgóδονλος H 1 2.
ß1υςμα P 2 12.
ßgczóvyQ&yog H 2 153.
5iyαντιέω 1 30.
διπλοxtvòvvog H 1 138.
διρgogτατης H, 1. 207.
oj. §waránáιν ἀλλ' ἐκπληάιαν P 2 gvvsv1oyéto P 3 428.
313.
&yysggόω H 2 67.
êμφααyj H 2 186.
§τιπλαστής A 180.
εὐμετgicz A 48.
xc, 11ιεgylcz H 1 199.
xoouaytoyös A 211.
xoojuogùótrjs H 170,
xogμοφόόgos H 1 77.
xvrjv6μοQφος H 2 51.
oz A 219.
Å; H 1 75.
§ενόσποQog A 87.
IIεggoxQc?tms H 1 13.
arâvov σεβασμα P 1 25.
ato1vgyεδrjg P 2 68, A 195.
zzovvoyείτων A 30.
atqωτεgyατης. H 2 7.
arvggoÂατgης H 1 14 et 182.
δενματόω P 2 311.
σκηπιάζω H 1 98.
Σανάδτgoq)og A 204, H 2 73,
gwvφόω `A 411.
συλλιάδαο P 3 36.
gvv&gtgστ§0 P 3 162.
gy£gug P 1 98, 3 128 et 499, A 99.
gymucztovgyéao H 2 139 et 205.
zguzrλοxtvòvvog H 2 97.
qατνιέω H 2 53.
qt18vδιος A 128.
qog8vögavogos A 12.
q^jggug A 464.
zQtórdôελφος A 518.
zQvgouiurjtog H 1 141.
^p8vδόσποQog A 215.

*) Littera A bellum indicat Avaricum, H Heracliadem, P ex

peditiónem Persicam.
/

L I P s I A E,
Ex o F FI c IN A 18.
C. T E U B N B h I.