Mga Bahagi ng Teksto

glory ann molina Filipino 2

Ang isang teksto o sulatin ay binubuo ng tatlong pangunahing bahagi: (A) introduksiyon o
panimula, (B) gitna o katawan, at (C) wakas o kongklusyon.

A. Introduksiyon

Ang introduksiyon ang pinakamukha ng sulatin. Kailangan itong maging kaakit-akit upang
maganyak ang mambabasang basahin ang buong katha. Ito ay maaaring pangungusap o
talata. Ito ay dapat ibagay sa haba ng katha. Ito’y dapat maging malinaw, maintindihan,
makaapekto at mabisa dahil maaasahan ang atensyong ibibigay ng mambabasa.

Mahalaga ang pagsisimula sa pagsulat ng makabuluhang komposisyon. Nakasalalay dito

ang pagtatagumpay ng isang sumusulat ng komposisyon na maakay ang kanyang
mambabasa upang tuluyang basahin ang akda. Ang haba ay ibagay sa haba ng
komposisyon. Kung maikli lamang ang komposisyon, ang isang talataan o maging isang
pangungusap ay sapat nang introduksiyon.

Mga Paraan ng Pagsisimula

Binanggit nina Arrogante (2000); Leyson at Montera (2005) na maraming paraan ang
maaaring gamitin sa pagsisimula ng sulatin. Narito ang ilang mungkahing paraan sa
pagbuo ng introduksiyon ng sulatin o komposisyon:

Mga Paraan

1. Pasaklaw na Pahayag

Ang resulta o kinalabasan muna ang sinasabi bago isa-isahin at pagsunud-sunurin mula sa
di gaanong mahalaga hanggang sa pinakamahalagang mga detalye. Ito’t karaniwang
makikita sa araw-araw na pahayagan.

Halimbawa:
 Tatlo-katao kabilang na ang isang kagawad ng pulisya ang dinakip ng mga awtoridad
makaraang ireklamo ng walumpung sibilyan sa kasong illegal recruitment sa isinagawang
entrapment kamakalawa sa Antipolo City.

-Pilipino Star Ngayon

Nobyembre 14, 2004

2. Pagbubuod

Ito’y nagpapahayag muna ng pinakadiwa bago tuntunin ang sadyang talakay.

Halimbawa:

Ang stroke at heart attack ang nangungunang killer ng tao sa buong mundo…..

-Pilipino Star Ngayon

Nobyembre 14, 2004

3. Pagtatanong

Patanong ang ginagamit na paraan ng manunulat.

Halimbawa:

Paano natin mararamdaman ang tagtuyot o epekto ng “El Niño” sa gitna ng malamig na
simoy ng Nobyembre? Mayroon pa ngang pulu-pulutong na ulan at panakanakang kidlat sa
kalangitan.

-People’s Journal Tonight

Nobyembre 14, 2004

4. Tuwirang Sinasabi

Ito’y karaniwang nakikita na nakapanipi dahil kuha ito sa mga awtor o bantog na tao.

Halimbawa:
 “Ako’y isang taong mapagmahal ngunit ako rin ay may tungkuling gawain at isasagawa ko
ito….”

-The Philippine Star

Setyembre 15, 2001

5. Panlahat na Pahayag

Ito’y nagtataglay ng kahalagahang unibersal na maaaring hanguin sa mga salawikain, sa

mga kawikaan at maging sa mga pamilyar at pang-araw-araw na makatotohanang
kaalaman ng lahat na nagtataglay ng diwa o aral.

Halimbawa:

Ang ginawang kabutihan ay madaling makalimutan subalit ang nagawang kasalanan ay

baon-baon hanggang libingan. Tunghayan ninyo ang kasaysayan ni Carmelita Tagonon ng
Surigao del Norte. Tawagin na lamang natin siyang Lita.

6. Paglalarawan

Ito’y ginagamit kapag nagtatampok ng tao sapagkat nagbibigay-deskripsyon, mga

malarawan at maaksyong salita ang ginagamit.

Halimbawa:

Isa siya sa pinakamaliit sa klase. At isa rin sa pinakapangit. Ang bilog at pipis niyang ilong
ay lubhang kapansin-pansin at tingnan lamang iyo’y mahahabag na sa kanya ang
tumitingin. Kahit ang paraan niya ng pagsasalita ay laban din sa kanya. Mayroon siyang
kakatuwang punto na nagpapakilalang siya’y taga ibang pook.

mula sa “Paglalayag… sa Puso ng Isang Bata” ni Genoveva E. Matute

7. Pagsalungat
 Binibigyang diin dito ang pagkakaiba. Kung mas malaki ang pagkakaiba mas matindi ang
bisa.

Halimbawa:

Noon malinis, maayos at mapayapa ang aming bayan. Ngayon, malaki na talaga ang
pinagbago ng bayan naming ito dahil kabaligtaran na ang makikita mo.

B. Gitna o Nilalaman

Ito’y pinakakatawan ng sulatin. Ang mga talata nito ay kinapapalooban ng mga

pangunahing kaisipan at mga pantulong o pansuportang detalyeng maayos ang
pagkasunod-sunod tungo sa malinaw na ikapaliliwanag ng paksa.

Sa pagbuo ng bahaging ito ng komposisyon, alalahaning dapat na mapanatili ang kawilihan

ng mga mambabasa. Ang nakalilito at malabong pagpapahayag ng mga ideya ay
makababagot sa mga mambabasa. Kailangang mapagsama ang mga kaisipang
magkakatulad, magkakauri at magkakaugnay upang maging maliwanag at hindi nakalilito
ang pagpapahayag.

Ilang pangkalahatang paraan sa pagsasaayos ng katawan ng komposisyon ay ang mga

sumusunod (Arrogante, 1994):

Mga Paraan

1. Pakronolihikal

Ito’y pag-aayos sa mga pangyayari na magkasunod-sunod mula sa pinakamatagal

hanggang sa pinakasalukuyan.

Halimbawa:

Kung ang paksa’y tungkol sa talambuhay, ito’y simulan sa paglilihi ng kanyang inay
hanggang sa kasalukuyan niyang buhay.

2. Paanggulo
 Ito’y pagsasaayos na ibinabatay sa personal na masasabi o reaksiyon ng bawat tao tungkol
sa mga bagay-bagay o isyu tungo sa isang obhektibong paglalagom. Sa isang isyu, ang
tatlong anggulo ay sapat na para makabuo ng isang komposisyon.

Halimbawa:

Kung ang paksa’y tungkol sa Bitay o Hatol, ang mga anggulo ay maaaring kunin sa; mga
kriminal mismo na pagtutol di pagsang-ayunan; bawat sektor ng mamamayan na
magkaroon ng iba’t ibang pagpapasya. Sa pamamagitan ng pagtitimbang-timbang sa bilang
ng reaksyong nakuha ang kongklusyon ay madaling magagawa.

3. Paespasyal o Paagwat

Pinauunlad ang paglalahad sa malapit na sinisimulan dahil ang mga bagay-bagay dito’y
alam na alam, patungong malayo o palayo kung saan man ang mga bagay-bagay ay hindi
gaanong kilala o “vice versa”.

C. Wakas o Kongklusyon

Kung dapat isaalang-alang sa pagsulat ng isang makabuluhang sulatin ang wastong

pagsisimula, nararapat ding pagtuunan ng pansin ang maayos na pagwawakas.
Mawawalan ng saysay ang kagandahan ng komposisyon kung ang sumulat nito ay
nakalimot sa katangian ng isang maayos na pagwawakas. Ang maayos na pagwawakas ay
lumalagom sa mga kaisipang inilahad sa komposisyon.

Ang wakas ay dapat na maikli dahil kung ito’y pahahabain, di na ito mabisa at di kasiya-
siya. Ito ang pangkalahatang palagay o pasya tungkol sa paksa batay sa mga katibayan at
mga katwirang iniisa-isa sa gitnang bahagi. Kailangang mag-iwan ito ng kakintalan o bisang
pangmatagalan sa mga mambabasa.

Ilang mungkahing paraan sa pagbuo ng wakas ng komposisyon ay ang mga sumusunod:

1. Tuwirang Sinasabi

Halimbawa:
 “The US Presidential election teaches us to become more aggressive and make an
intensive drive to continue with our efforts to modernize the country’s electoral system,” ani
Rosales na nagsabing susuriin ng Kamara de Reperesentantes ang anumang butas upang
ipatupad ang batas modernisasyon.

-Taliba (Nobyembre 5, 2004)

2. Panlahat na Pahayag

Halimbawa:

… Kung ano ang bawal, iyon ang masarap. Subalit ang masarap ay pumapalit din
kalaunan, wika nga.

3. Pagbubuod

Halimbawa:

Marami pang humihingi ng hustisya. Walang nakaaalam kung kailan nila iyon makakamtan.

4. Pagpapahiwatig ng Aksyon

Halimbawa:

… Kung hindi na madadagdagan ang populasyon, maaaring wala nang gaanong

magugutom. Kung ganoon, dapat na magkaroon nang masidhing kampanya ang
pamahalaan para mapigil ang pagdami ng mga tao.

5. Pagtatanong

Halimbawa:

Ngayon sa oras ng matinding pagsubok na hinaharap ng ating bayan at karamihan sa ating

kababayan ay lugmok sa kahirapan, ano ang puwede mong gawin para makatulong? Ano
 ang dapat gawin ng mga pinuno ng ating bayan para maibsan ang matinding pagdurusa?
Ano sa palagay ninyo?

6. Pagsisipi

Halimbawa:

(Kumukopya ito ng isang linya o mahigit pa sa isang akda, patula man o tuluyan, na angkop
sa tinatalakay na paksa.)

Isang magalang na manunulat ang nagsabi: “Pagkatiwalaan ang kapwa mo at sila’y magiging matapat
sa’yo. Purihin mo sila at sila ay magiging kapuri-puri.”