Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

0
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

1978-2018: 40 jaar Cantate!

Vocaal Ensemble Cantate werd opgericht door Kees Glaubitz en een stel enthousiaste oud-leerlingen van de
Pedagogische Academie Juliana van Stolberg in Gorinchem, waarvan er twee vandaag de dag nog altijd
meezingen. In de begintijd lag het zwaartepunt van de repertoirekeuze bij werken uit de Barok. Kees Glaubitz
nam in 1995 afscheid met een uitvoering van de Hohe Messe en hij werd opgevolgd door Niels Kuijers.
Onder zijn leiding groeide ons koor uit tot een kamerkoor met een grote diversiteit aan repertoire. In de
afgelopen 40 jaar zijn er welgeteld 145 optredens geweest. Grote en kleine concerten, a-capella of met
begeleiding van orkest, piano, orgel, harp, saxofoon, blokfluit of gitaar.
Een dierbare traditie vormen de bijna jaarlijkse kerstconcerten. Moderne, uitdagende stukken wisselen we
daarin af met bekende christmascarols die het publiek mag meezingen. Vaak werden programma’s rond een
bepaald thema gekozen, zoals ‘bloemen’, ‘jaargetijden’, ‘water en vuur’. Twee keer hebben we ons daarbij
specifiek op kinderen gericht. In 2009 was dat bij de ‘Beestenboel’ en in 2017 bij ‘Ein feste Burg ist unser
Gott’. Projecten met andere vormen van (beeldende) kunst waren er met Agnes de Kok en Arie Huisman.
Sinds een aantal jaren werkt Vocaal Ensemble Cantate mee in de concertseries van ‘Geen Dag Zonder Bach’
die worden georganiseerd door de stichting Musica Aeterna. Hierin werken wij met veel plezier samen met
solisten en ensembles met professionele Barokmusici.
Samenwerking met koren zoals COV Laudate en in het verleden Toonkunst Gorinchem geven ons de
gelegenheid om ook de grotere koorwerken te zingen. Tweemaal werd de Johannes Passion van J.S. Bach
uitgevoerd, maar ook de Hohe Messe, Elias, Messiah en Carmina Burana stonden op het repertoire. In maart
van dit jaar hebben we samen met COV Laudate highlights uit de Matthäus Passion uitgevoerd en op 6 april
2019 zullen we de volledige Matthaus Passion uitvoeren in de Bethlehemkerk in Papendrecht. Hiervoor kunt u
binnenkort via onze website www.cantate-gorinchem.nl al kaarten reserveren.
Naast het studeren van het repertoire besteden wij veel tijd aan klankvorming. Niels Kuijers geeft hier in
samenwerking met sopraan Ineke Nelemans vorm aan via de Lichtenbergmethode. Hierdoor hebben we een
homogene, beweeglijke klank ontwikkeld, die rijk is aan boventonen.

Cantate is een hecht koor waar wordt meegeleefd met het wel en wee van de koorleden. Zo zongen wij
tijdens huwelijksdiensten maar ook bij afscheidsdiensten van koorleden die ons zijn ontvallen.
Dit concert is voor ons een nieuwe uitdaging. We zingen vanavond een programma met liederen op teksten
van Shakespeare. Het belooft een bijzonder concert te worden doordat de liederen muzikaal heel divers en
verrassend van samenklank zijn. Daarnaast zijn we een bijzondere samenwerking aangegaan met regisseur
Niek Dekker en een aantal acteurs van de Uitwijkse toneelgroep 'De Stuiter’. De gezongen teksten zullen met
elkaar verbonden worden door een aantal speciaal geschreven scènes waarin veel humor zit verwerkt. De
acteurs zullen bovendien de koorleden uitdagen om ook hun theatrale kant te laten zien. Dit zal een
spannende tegenstelling geven tussen serieuze verheven teksten op ijle klanken en komische elementen vol
emotie en passie. Dit past bij het toneel in de dagen van Shakespeare waar het volkse publiek etend en
drinkend commentaar gaf op de tekstueel en theatraal vaak ingewikkelde scènes.
We wensen u veel luister- en kijkplezier.

1
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

Vocaal Ensemble Cantate o.l.v. Niels Kuijers

Acteurs o.l.v. Niek Dekker
Opkomst

Koor: J. Komulainen - 4 Ballads of Shakespeare

1 - To be, or not to be
2 - O weary night
3 - Three words
4 - Tomorrow and tomorrow


Koor: P. Łukaszewski 5 - Weary with toil, I haste me to my bed

Koor: K. Jeppesen: Four Shakespeare songs 6 - Blow, blow thou winter wind
7 - Winter
8 - Spring
9 - Under the greenwood tree


Koor: J. Mäntyjärvi, 4 Shakespeare songs, nr 1 en 4 10 - Come away death


11 - Full fathom five

Koor: M. Wise 12 - Sonnet 146

T. Arne (arr. D. Grijzenhout) 13 - Blow thou winter wind
T. Morley 14 - It was a lover and his lass

Koor: S. Sametz 15 - When he shall die

Koor: M. Harris 16 - Blow, blow thou winter wind

17 - And will a’not come again
18 - When daffodils begin to peer

19 - Take, o take those lips away

2
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

1William
Shakespeare (1564-1616) was een Engels dichter, acteur en
toneelschrijver uit de 16e en vroege 17e eeuw die 400 jaar later nog steeds
sterk tot de verbeelding spreekt. Shakespeare produceerde het grootste deel
van zijn werk tussen 1586 en 1616, hoewel de exacte data en de chronologie
van de stukken die aan hem worden toegeschreven vaak onzeker zijn. Hij wordt
gerekend tot de weinige toneelschrijvers die hebben uitgeblonken in zowel de
tragedie als de komedie. In zijn stukken combineert hij complexe
karakterisering met poëtische grandeur en filosofische diepgang, die hij vaak
contrasteert met het inlassen van clowneske scènes.
Ondanks het feit dat Shakespeares leven vrij goed gedocumenteerd is, blijft zijn
figuur omgeven met mysterie. Sommigen betwijfelen zelfs of deze Shakespeare
wel de auteur is van al die onvergankelijke komedies, historische stukken en
tragedies. Hoe dan ook worden zijn stukken nog steeds, zij het vaak in aangepaste, voor onze moderne smaak
verteerbare versies opgevoerd. Zelfs mensen die niet echt iets van hem gelezen hebben, zijn vertrouwd met
citaten als "To be or not to be, that is the question" (Hamlet), "A horse, a horse, my kingdom for a horse"
(Richard III) en "What's in a name? That which we call a rose, by any other name would smell as sweet" uit
Romeo and Juliet. Zijn tijdgenoot Ben Jonson, zelf ook een groot toneelschrijver, bracht aan Shakespeare
hulde met deze profetische woorden: "He was not of an age, but for all time."
(bron: Wikibooks)

In Shakespeares werk komen alle grote thema’s die het leven van mensen doordesemen en ontregelen aan
bod. Liefde en haat, trouw en verraad, verlangen en teleurstelling, hoop en wanhoop, het is er allemaal. In de
toneelstukken voert Shakespeare allerlei personages op die facetten van al deze thema’s doen oplichten. In
de eerste vier ‘ballads’ die vanavond worden uitgevoerd wordt dit al duidelijk. Zo stelt Hamlet in zijn
beroemde monoloog To be, or not to be (1) de vraag naar de zin van het bestaan als de stenen en pijlen van
het woeste lot je treffen en je moet kiezen tussen vluchten of vechten. In de tweede ‘ballad’, op een
tekstgedeelte uit de komedie A Midsummernight’s Dream, loopt de spanning tussen een groep vrienden hoog
op en wordt Helena, een oprechte jonge vrouw, door haar leeftijdgenoten uit de groep gestoten, en verlangt
ze ernaar ergens uit hun buurt te kunnen slapen. In O weary night (2) verzucht ze: “Moge de slaap die het oog
van de zorgen sluit mij stilletjes wegvoeren van mijn metgezellen.” Gelukkig loopt alles goed af, want A
Midsummernight’s Dream is een komedie. In Three words (3) betuigt Juliet haar liefde aan Romeo. Zij wil hem
volgen waarheen hij ook gaat en haar lot in zijn handen leggen. Maar Romeo and Juliet is een tragedie die een
grimmige wereld beschrijft waarin eerwraak voortwoekert en waarin de pure, onvoorwaardelijke liefde van
twee geliefden uit tegengestelde kampen niet kan bestaan. Maar juist in die zwarte wereld waarin Romeo en
Juliet leven licht hun liefde blinkend op, al voorvoelt Juliet in It was a lover and his lass (14) dat de dood hen
op de hielen zit. In Macbeth voert Shakespeare een ambitieuze generaal ten tonele, ten diepste een nobel
iemand, dat zeker, een mens ook die twijfels kent en die zijn geweten kan laten spreken, maar die toch ten
onder gaat aan één zwakheid in zijn karakter: zijn tomeloze ambitie. Als hijzelf na een reeks van moorden aan
de beurt is om te sterven geeft hij uiting aan zijn volledige ontgoocheling in de monoloog Tomorrow and
tomorrow (4). Voor hem is er geen toekomst, en terugkijkend op zijn leven ziet hij hoeveel ‘dwazen’ de fouten
hebben gemaakt die hij begaan heeft, een weg die uitsluitend leidt tot ‘a dusty death’.

Vanavond wisselen verdriet en vreugde elkaar af. Full fathom five (11) en When he shall die (15) gaan over
rouw, in dit geval rouw om het verlies van een vader. In Full fathom five troost Ariël, een soort bosgeest, de
prins Ferdinand, die zijn vader heeft verloren bij een schipbreuk. Meerdere componisten hebben deze tekst
getoonzet. Met taal als tovermiddel weet Shakespeare hier de dood van de verdronken vader van Ferdinand
te transformeren naar iets ‘rich and strange’. Zelfs de doodsklokken die de zeenimfen luiden klinken
vriendelijk en troostend. Het verdriet in When he shall die daarentegen snijdt door merg en been.

1
De verwijzingen (..) in deze inleiding hebben betrekking op de genummerde Shakespeare-teksten in het programma op blz. 2

3
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

In een wereld van egoïsme en verraad kan de kwetsbare Ophelia, de geliefde van Hamlet, niet staande blijven.
Als haar vader, die voor Hamlet een grote bedreiging vormt vanwege het dubbelspel dat hij speelt, door
Hamlet wordt doodgestoken, ziet zij geen uitweg meer. Een aangrijpend moment voor de kijker van dit
toneelstuk, die meegevoerd wordt in het verdriet van Ophelia, maar ook beseft dat haar vader door zijn
verraad Hamlet tot zijn wanhoopsdaad heeft gebracht. En in hoeverre kon Hamlet er zeker van zijn dat
Ophelia zèlf niet door haar vader was ingezet in zijn spel?

We ontmoeten vanavond ook de vrolijke kant van Shakespeare, met name in de onderdelen die zijn genomen
uit zijn komedies. In Shakespeares dagen bezocht werkelijk Jan en alleman de voorstellingen. De straatveger
en de zakkendrager stonden er tijdens de voorstelling op hun kippenpootje te kluiven, en riepen af en toe iets
naar de toneelspelers, terwijl de aanzienlijke Londenaren in hun chique kleding een zitplaatsje wisten te
bemachtigen òp (!) het toneel, dat tot ver in de zaal uitstak. Shakespeare wist als geen ander al die
verschillende bezoekers te bedienen. Hij voegde allerlei cabareteske scenes in, wisselde in zijn komedies de
handeling af met vrolijke liedjes en liet met name in zijn tragedies de spelers diepe gedachten uitwisselen met
de heren die op het toneel gezeten waren. De nummers 6, 7, 8, 9, 10, 13, 16 en 17 in ons programma zijn de
meestal vrolijke liedjes uit de komedies, al zit in sommige liedjes wel een ondertoon van cynisme of
ontgoocheling. Zo zingen de zangers in (6) dat de vrieskou het ijs doet bollen, maar die koude snijdt niet zo
diep als de pijn die je voelt wanneer vrienden je laten zitten. Ook het refrein heeft een cynisch randje,
wanneer uitbundig gezongen wordt dat het leven ‘most jolly’ is. Alleen rijmt dit woord ‘jolly’ wel op het woord
‘folly’ (= dwaasheid) twee regels daarboven: “Most friendship is feigning (= nep), most loving mere folly.”

Shakespeare beschouwde zich in de eerste plaats als dichter. Zoals veel Renaissance dichters vóór hem
toonde hij zijn meesterschap in de ruim 150 sonnetten die hij schreef. Een sonnet is een gedicht van 14 regels
met een strak rijmschema, waarin de eerste acht regels een probleem aangeven, of een vraag stellen. De
oplossing of het antwoord volgt in de volgende zes regels, waarbij Shakespeare in de laatste twee regels (het
couplet) zijn conclusie of antwoord onderstreept met twee bondige zinnen die rijmen. Op het programma van
vanavond staan twee sonnetten. In Weary with toil, I haste me to my bed (5) speelt de dichter met het feit dat
zijn geliefde, aan wie hij de hele dag moet denken, hem ook ’s nachts bezighoudt, waardoor hij geen rust
vindt. In sonnet 146 (12) behandelt Shakespeare de spanning tussen ziel en lichaam, een motief dat meerdere
Renaissancedichters boeide. Waarom stoppen we ons hele leven alle energie in ons uiterlijk (‘thy fading
mansion’ = uw vergankelijk huis) ten koste van de groei van onze ziel? De oplossing die Shakespeare
aandraagt is niet origineel, maar de wijze waarop hij in 14 regels dit probleem uitwerkt verrast ook de
moderne lezer van zijn poëzie.
Het is niet verwonderlijk dat vele componisten teksten van Shakespeare hebben getoonzet. Het tijdloze en
universele karakter ervan, en Shakespeares kunstenaarschap, hebben hun creativiteit aangewakkerd en hen
geïnspireerd tot het componeren van nieuwe kunstwerken in de muziek.

How sweet the moonlight sleeps upon this bank! Here will we sit, and let the sounds of music
Creep in our ears: soft stillness and the night Become the touches of sweet harmony.

The Merchant of Venice

4
 Jubileumconcert Cantate
J. Komulainen 4 Ballads of Shakespeare
To be, or not to be
To be, or not to be? That is the question-
Whether ’tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune,
Or to take arms against a sea of troubles,
And, by opposing, end them?
O weary night
O weary night, O long and tedious night,
Abate thy hours. Shine comforts from the east,
That I may back to Athens by daylight
From these that my poor company detest.
And sleep, that sometimes shuts up sorrow’s eye,
Steal me awhile from mine own company.
Three words
Originele tekst:
Three words, dear Romeo, and good night indeed.
If that thy bent of love be honorable,
Thy purpose marriage, send me word tomorrow
By one that I’ll procure to come to thee
Where and what time thou wilt perform the rite,
And all my fortunes at thy foot I’ll lay
And follow thee my lord throughout the world.
De eerste regels bij Komulainen:
Three words, dear Romeo, and good night indeed.
If thy love be honorable, thy purpose marriage,
send me word tomorrow
By a messenger that I’ll send thee...
Tomorrow and tomorrow
Tomorrow, and tomorrow, and tomorrow,
Creeps in this petty pace from day to day
To the last syllable of recorded time,
And all our yesterdays have lighted fools
The way to dusty death. Out, out, brief candle!
Life’s but a walking shadow, a poor player
That struts and frets his hour upon the stage
And then is heard no more.
Dat morgen, morgen en alweer morgen
Kruipt, kort van schreden, voort van dag tot dag
Tot aan het laatste woord in het grootboek van de tijd.
Al onze gisterens zijn bijlichten voor narren,
Naar dood, naar stof. Uit, korte kaars, uit, uit!
Een schim die spookt, dat is ’t leven, een arme speler
Die op ’t toneel zijn uurtjes praalt en raast,
En dan verstomt.
(Vert. L.A.J. Burgersdijk, 1884)
10 november 2018
Te zijn of niet te zijn, dat is de kwestie:
of het nobeler is om te lijden
onder alles wat het wrede Lot je toeslingert of om de
wapens op te nemen tegen een zee van zorgen
en er al vechtend een einde aan te maken?
Te sterven, te slapen, niets meer;
(Vert. J. Grandgagnage)
O nacht, O lange nacht van bang geween,
Verkort uw tijd! Straal, redding uit het oost!
Dat ik als 't daagt kan keren naar Atheen
Zonder die spottersbent die me onverpoosd
Kwelt, en moog' slaap, die zorg zelfs kan verdoven:,
Me een wijle aan eigen ziel en zorg ontroven.
(Vert. Nico van Suchtelen)
Drie woorden, dierbre Romeo, - dan vaarwel!
Als uwe liefde oprecht en edel is,
En gij me als gá verlangt, geef mij dan morgen
Door een, die 'k tot u zenden zal, bericht,
Waar en wanneer gij 't plechtig huw'lijk wenscht;
'k Leg al mijn heil dan in uw hand, en volg
U, als mijn gade en heer, de wereld door.
(Vert. L.A.J. Burgersdijk, 1884)
Morgen, en morgen, en nog eens morgen
Kruipt van dag tot dag met van die rotstapjes
Naar de laatste letters van de door mensen getelde tijd,
En al onze gisterens hebben dwazen bijgelicht om zo de
weg te vinden
Naar de dorre dood.
Uit, uit, kortstondig kaarsje!
Het leven is maar een wandelende schaduw, een
toneelspelertje
Die nu eens handenwringend, dan weer als een trotse
pauw, zijn uurtje op het toneel rondstapt
Om dan nooit meer iets over hem te horen.
(Vert. Wout Schakel, 2018)
5
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

P. Łukaszewski SONNET XXVII

Weary with toil, I haste me to my bed, Het trekken moe, mijn bed snel opgezocht,
The dear repose for limbs with travel tired; Die zoete rustplaats voor verreisde leden.
But then begins a journey in my head, Maar in mijn hoofd begint een nieuwe tocht,
To work my mind, when body's work's expired: Mijn lijf is klaar, mijn geest gaat zich vertreden.

For then my thoughts, from far where I abide,
Intend a zealous pilgrimage to thee,
And keep my drooping eyelids open wide,
Looking on darkness which the blind do see
Save that my soul's imaginary sight
Presents thy shadow to my sightless view,
Which, like a jewel hung in ghastly night,
Makes black night beauteous and her old face new.
Want mijn gedachten, ver van waar z' op hopen,
Gaan op een pelgrimsreis om jou te vinden.
Mijn zware oogleden blijven wijd open,
Ik zie in 't duister, net zoals een blinde.
Denkbeeldig krijgt mijn ziel daarmee een blik,
Een uitzicht op jouw schaduw in de nacht,
Als een juweel, dat, in die nacht geschikt,
Het donker mooi maakt, haar gezicht verzacht.

Lo! thus, by day my limbs, by night my mind, Zo krijgt mijn lichaam overdag geen rust,
For thee and for myself no quiet find. En blijft mijn geest zich 's nachts van jou bewust.
(Vert. Willem van der Vegt, 2008)

K. Jeppesen Four Shakespeare songs

Blow, blow, thou winter wind

Blow, blow, thou winter wind, Blaas, blaas, gij winterwind!

thou art not so unkind Gij zijt niet valsch gezind,
as man's ingratitude; als menschenondank is;
thy tooth is not so keen, en daar men nooit u ziet,
because thou art not seen, zijt gij zoo schrikk'lijk niet,
although thy breath be rude. schoon zonder deerenis.

Heigh-ho! Sing heigh-ho! Hoezee, roept hoezee

unto the green holly: voor het groen van de bomen!
most friendship is feigning, Vaak vriendschap is veinzen,
most loving mere folly: vaak liefde maar droomen;
then, heigh-ho, the holly! dus hoezee voor de boomen,
this life is most jolly. en dart'lende stroomen!

Freeze, freeze, thou bitter sky, Snijd, lucht, maak ijs en rijm;
thou dost not bite so nigh hoe fel uw tand ook vlijm',
as benefits forgot: vergeten weldaân meer!
though thou the waters warp, Schoon gij de stroomen remt,
thy sting is not so sharp niets, dat het bloed zoo stremt,
as friend remember'd not. als vriendschaps ommekeer!
Heigh-ho… Hoezee …
(Vert. L.A.J. Burgersdijk, 1886)

Music oft hath such a charm To make bad good, and good provoke to harm.

Measure for measure

6
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

Winter

When icicles hang by the wall
and Dick the shepherd blows his nail
and Tom bears logs into the hall,
and milk comes frozen home in pail,
when blood is nipp'd and ways be foul,
then nightly sings the staring owl
tu-who! tu-whit, tu-who: a merry note,
while greasy Joan doth keel the pot.
Als pegels hangen aan de muur
en scheper Dirk zijn nagels blaast
en Tom de blokken brengt voor 't vuur,
de melk thuiskomt tot ijs verglaasd,
als bloed verstijft, en 't pad is vuil,
dan zingt des avonds staaroog uil
toewiet! toehoe, toewiet: o klank vol pret,
als gore Jaan de pot opzet.

When all aloud the wind doth blow,
and coughing drowns the parson's saw,
and birds sit brooding in the snow,
and Marian's nose looks red and raw,
when roasted crabs hiss in the bowl,
then nightly sings the staring owl,
tu-who! tu-whit, tu-who: a merry note,
while greasy Joan doth keel the pot.
Als om het hardst de winden blazen,
gehoest de preek brengt uit het lood,
de vogels in de sneeuw verdwazen
en Rika's neus is rauw en rood,
als appels sissen op roostervuil,
dan zingt des avonds staaroog uil:
toewiet! toehoe, toewiet: o klank vol pret,
als gore Jaan de pot opzet.
(Vert. E. Straat, 1960)

Spring

When daisies pied and violets blue, Als blauwe viooltjes en bonte madelief,
and lady-smocks all silver-white, en witte jurken, zwoele geuren,
and cuckoo-buds of yellow hue en boterbloemen geel en lief
do paint the meadows with delight, de velden met verrukking kleuren,
the cuckoo then, on ev'ry tree, dan tart de koekoek echtgenoten,
mocks married men, for thus sings he: uit iedere boom zo nagefloten:
cuckoo! koekoek!
Cuckoo, cuckoo: o word of fear, Koekoek, koekoek: o roep vol angst,
unpleasing to a married ear. en de gehuwden zijn het bangst.

When shepherds pipe on oaten straws, Als herders pijpen op hun fluiten,
and merry larks are ploughmen's clocks, de leeuwerik slaat etenstijd,
when turtles tread, and rooks, and daws, een tortel draait, koert en verleidt,
and maidens bleach their summer smocks, en meisjesjurken spelen buiten,
the cuckoo then, on every tree, dan tart de koekoek echtgenoten,
mocks married men, for thus sings he: uit iedere boom zo nagefloten:
cuckoo! koekoek!
Cuckoo, cuckoo: o word of fear, Koekoek, koekoek: o roep vol angst,
unpleasing to a married ear. en de gehuwden zijn het bangst.
(Vert. Bavo Hopman)

7
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

Under the greenwood tree

Under the greenwood tree Al wie in 't groene woud

who loves to lie with me, van vredig leven houdt,
and tune his merry note en graag een liedjen zingt,
unto the sweet bird's throat, als 't vogelkeeltjen klinkt,
come hither, come hither, come hither: die vlij' zich hier neder, hier neder;
here shall he see niets, dat in 't veld
no enemy hem grieft of kwelt,
but winter and rough weather. dan kou soms en ruw weder.

Who doth ambition shun, Wie naar geen ambten streeft,

and loves to live in the sun, liefst als een vogel leeft,
seeking the food he eats, zijn spijs zelf plukt en jaagt,
and pleased with what he gets, naar fijner kost niet vraagt,
come hither, come hither, come hither: die vlij' zich hier neder, hier neder;
here shall he see niets, dat in 't veld
no enemy hem plaagt of kwelt,
but winter and rough weather. dan kou soms en ruw weder.
(Vert. L.A.J. Burgersdijk, 1886)

J. Mäntyjärvi 4 Shakespeare songs, nr 1 en 4

Come away death

Come away, come away, death, Kom nader, dood, en laat men mij
And in sad cypress let me be laid. in treurig cypressenhout leggen;
Fly away, fly away, breath; Vlieg heen, adem, ik ben vermoord
I am slain by a fair cruel maid. door een schone, wrede maagd.
My shroud of white, stuck all with yew, Mijn met taxus bezette witte doodskleed,
O, prepare it! oh, maak het klaar;
My part of death, no one so true De dood die mijn deel werd,
Did share it. is door niemand echt gedeeld.

Not a flower, not a flower sweet, Laat geen welriekende bloem

On my black coffin let there be strown. op mijn zwarte doodkist gestrooid worden;
Not a friend, not a friend greet Laat geen vriend mijn arme lichaam groeten
My poor corpse, where my bones shall be thrown. waar mijn botten geworpen worden;
A thousand thousand sighs to save, Leg me, om duizenden zuchten te besparen,
Lay me, O, where waar een bedroefde ware geliefde
Sad true lover never find my grave, nimmer mijn graf zal vinden,
To weep there! om er te wenen.
(Vert. Pieter Nieuwint)

8
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

Full fathom five

Full fathom five thy father lies;

Of his bones are coral made;
Those are pearls that were his eyes:
Nothing of him that doth fade
But doth suffer a sea-change
Into something rich and strange.
Sea-nymphs hourly ring his knell
Burthen Ding-dong
Hark! now I hear them,--Ding-dong, bell.

Vijf vaam diep ligt je vader in zee, Uw vader ligt verdronken

Maar in zee gaat niets verloren:
Zijn oog wordt een parel, zijn rib wordt koraal,
En schelpen worden zijn ooren.
Zoo wordt alles aan hem vermooid
En tot een ding van de zee voltooid.
Aanhoudend luiden de zeemeerminnen
Zijn doodsklok - Ding, dong - Hoor, ze beginnen -
(Men hoort verre klokjes klingelen).
(Vert. Martinus Nijhoff, 1930)
vijf volle vadems diep verzonken
koraal groeit op uit zijn karkas
een parel glanst daar waar zijn oog ooit was
en niets van hem gaat echt teloor.
De zee betovert, door en door.
Ontheemt, verrijkt, vervreemdt ...
Nimfen slaan elk uur hun dodengong.
Hoor! Zo zingt de zee zijn dingedong.
(Vert. Koos Jaspers, 2012)

Jackson Pollock: Full fathom-five, 1947

Full Fathom Five - Jackson Pollock - 1947

9
 Jubileumconcert Cantate
M. Wise Sonnet CXLVI
Poor soul, the centre of my sinful earth,
Poor soul, the centre of my sinful earth,
these rebel powers that thee array;
Why dost thou pine within and suffer dearth,
Painting thy outward walls so costly gay?
Why so large cost, having so short a lease,
Dost thou upon thy fading mansion spend?
Shall worms, inheritors of this excess,
Eat up thy charge? is this thy body's end?
Then soul, live thou upon thy servant's loss,
And let that pine to aggravate thy store;
Buy terms divine in selling hours of dross;
Within be fed, without be rich no more:
So shalt thou feed on Death, that feeds on men,
And Death once dead, there's no more dying then.
T. Arne (Arr. D. Grijzenhout) Blow thou winter wind
T. Morley It was a lover and his lass
It was a lover and his lass,
With a hey, and a ho, and a hey nonino,
That o'er the green corn-field did pass
In the spring time, the only pretty ring time,
When birds do sing, hey ding a ding, ding.
Sweet lovers love the spring.
And therefore take the present time,
With a hey, and a ho, and a hey nonino,
For love is crowned with the prime,
In the spring time, the only pretty ring time,
When birds do sing, hey ding a ding, ding.
Sweet lovers love the spring.
Romeo and Juliet
How silver-sweet sounds lovers' tongues by night. Like softest music to attending ears!
10 november 2018
Ach arme ziel, spil van mijn boos bestaan,
Door zoveel rebellie ben je omringd.
Je lijdt van binnen, moet de pijn doorstaan,
Maar verft en poetst je huis zodat het blinkt.
Waarom, als haast de pacht verlopen is,
Doe je dat voor een huis dat zal verdwijnen?
Eten de wormen straks de erfenis,
Jouw aandeel? Komt je lichaam zo ten einde?
Ziel, leef van die verliezen van je knecht.
Laat lijden helpen leeftocht op te bouwen.
Haal kwaliteit en doe de rommel weg.
En word gevoed, zonder je rijk te houden.
Jou voedt de dood, die zelf op mensen teert.
Als dood zelf sterft, is er geen sterven meer.
(Vert. Willem van der Vegt, 2007)
Tekst en vertaling: blz. 4
Een knappe meid en hij een held,
Van je he van je ho van je ringeling-ring,
Die liepen al door het korenveld,
’t is meie, je meisjelief is bij je,
Daar klinkt een blij hop, heisa, joechei,
Op vrijerspad in mei.
Wees daarom wijs en pluk de dag,
Van je he van je ho van je ringeling-ring,
Want liefde zoekt geen spinnerag,
’t is meie, je meisjelief is bij je,
Daar klinkt een blij hop, heisa, joechei,
Op vrijerspad in mei.
(Vert. Gerrit Komrij)
10
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

S. Sametz When he shall die

...When he shall die, …Wanneer hij dood is,

Take him and cut him out in little stars,
And he will make the face of heaven so fine
That all the world will be in love with night
And pay no worship to the garish sun.
neem hem dan en snijdt hem in sterretjes
En hij zal het gezicht van de hemel zo prachtig maken
dat het hele universum verliefd zal worden op de nacht
en de opgesmukte zon niet langer aanbeden zal
worden.
(Vert. Daniëlle Teeuw-Bakker, 2018)

M. Harris Blow blow thou winter wind, Book IV, 1 Tekst en vertaling: blz. 4

And will a’not come again, Book IV, 2

And will a’not come again? En zal hij nooit komen weerom?
No, no, he is dead; neen, neen, hij is dood.
Go to thy deathbed; Ga ook maar gauw dood,
He never will come again. Hij zal nimmer meer komen weerom .
His beard was as white as snow, Zijn baard zo wit als sneeuw,
All flaxen was his poll. Zo vlassig z'n ouwe bol;
He is gone, he is gone, Hij is heen, hij is heen,
And we cast away moan. En 't is vergeefsch geween,
God ha'mercy on his soul! God zij genadevol.
(Vert. Jac. Van Looy, 1912)

When daffodils begin to peer, Book IV, 3

When daffodils begin to peer, Wanneer de krokus gluurt door’t groen

With heigh! the doxy over the dale, Jochei, meisje, ons naar ’t veld gespoed!
Why, then comes in the sweet o' the year; Dan komt het lieflijkste seizoen,
For the red blood reigns in the winter's pale. Want warmte jaagt de winter uit het bloed.

The white sheet bleaching on the hedge, Het witte linnen op de wei
With heigh! the sweet birds, O, how they sing! Jochei, o hoor die vogelzang!
Doth set my pugging tooth on edge; Verleidt mijn hand tot dieverij
For a quart of ale is a dish for a king. Want een kan bruin bier is een koningsdrank.

The lark, that tirra-lyra chants, De leeuwerik tiereliert zijn liedje,

With heigh! with heigh! the thrush and the jay, Jochei, de merel en de gaai!
Are summer songs for me and my aunts, Hij zingt voor mij en voor mijn grietje,
While we lie tumbling in the hay. terwijl wij stoeien in het hooi.
(Vert. Willy Courteaux)

11
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

Take, o take those lips away, Book II, 1

Take, O, take those lips away, Weg, o weg die mond, zo zoet
That so sweetly were forsworn; Die zo meen’ge meineed deed,
And those eyes, the break of day, En die ogen, morgengloed
Lights that do mislead the morn: Die de dag vervult met leed;
But my kisses bring again, bring again; Maar mijn kussen, breng ze weer, o breng ze weer,
Seals of love, but sealed in vain, sealed in vain. Liefdes zegel eens, maar nimmermeer, o nimmermeer.
(Vert. Willy Courteaux)

De zangers van Cantate:

Sopranen: Alten: Tenoren: Bassen:

Alida Blokland Corinne Braken Coen Boer Hans Bout

Stiena van den Brink Margriet Dijkstra Jaap Bron Ton van Driel
Dinella Burghout Coby Korevaar Wout Schakel Johan van der Giessen
Christien den Hartog Jopie de Leeuw Willem van der Spek Daan Grijzenhout
Annemarie Kraan Susanne Schoonderbeek Dirk van Wingerden Floris Grijzenhout
Anja Meijer Greet Sijtsma Klaas-Philip Leenman
Ineke Nelemans Uzonka Sólyom
Herma Sterk Adri Valkenburg
Danielle Teeuw-Bakker

12
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

Niels Kuijers studeerde koordirectie aan het Rotterdams

Conservatorium. Vanaf 1995 is hij dirigent van Vocaal Ensemble Cantate.
Daarnaast is hij vaste dirigent van C.O.V. Laudate uit Hardinxveld-
Giessendam. Met pianist Jacomijn Puite organiseert hij op projectbasis
workshops voor vrouwenkoor met pianobegeleiding.

Tot april 2017 was Niels dirigent van Vocaal Ensemble Tiramisu uit
Rotterdam. Met dit koor voerde hij veel bijzondere programma’s uit met
onbekend koorrepertoire, veelal a-capella maar soms ook met
begeleiding van een of meerdere instrumenten. Na een jarenlange
vruchtbare samenwerking heeft hij gekozen om ruimte te maken voor verdere ontwikkeling. Zo was hij in het
voorjaar van 2018 gastdirigent bij Vocaal Ensemble Coqu uit Utrecht, en zal hij in mei en juni van 2019 een
project dirigeren bij het Amsterdam Barok Consort. Daarnaast zingt hij na lange tijd zelf weer als koorzanger
bij projecten van het Laurens Collegium Rotterdam.

Niels werkt vanuit de methode Lichtenberg, een klankgeoriënteerde manier van zingen waarbij de
waarneming van de eigen klank zorgt voor herordening van het lichaam. De innerlijke balans die hierdoor
ontstaat leidt tot een volle klank die tegelijkertijd verfijnd en boventoonrijk is. De principes van de methode
Lichtenberg geven richting aan de stemvorming van de individuele koorleden en bevorderen een homogene,
rijke koorklank.
Vanuit ‘Klankinitiatief’ organiseert hij samen met Ineke Nelemans workshops, groepscursussen en individuele
lessen voor koorzangers, solozangers en andere geïnteresseerden. In workshops Klank & Qigong, die hij geeft
met Josta Onneweer, wordt de methode Lichtenberg gecombineerd met bewegingsoefeningen uit de Healing
TAO.
In de zomer organiseert hij jaarlijks de ZomerZangweek in Bredevoort met Wies Kuyers, waarin stemvorming
gecombineerd wordt met improvisatie en het zingen van eenvoudig koorrepertoire.

13
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

Niek Dekker (1989) is theatermaker en theaterdocent. Al op jonge leeftijd was

hij bezig met theater, onder andere bij Niels Kuijers in de musicals van
kinderkoor Benjamin in zijn geboortedorp Hardinxveld-Giessendam. Tijdens zijn
middelbare schooltijd besloot hij dat hij van theater zijn vak wilde maken. Na een
jaar als acteur op scholen te hebben gespeeld bij “Switch” van “Youth for Christ”
werd hij aangenomen op de Academie voor Theater in Arnhem. Hier studeerde
hij in 2013 af als theaterdocent en regisseur in het amateurtoneel. Als lid van
theatertrio “Geen Front” ontwikkelde hij zich als acteur en theatermaker. Als
docent draagt hij zijn theaterpassie over aan kinderen en jongeren bij Studio
52nd in Amsterdam-Oost en bij de Amsterdamse JeugdteJAtherschool. Niek
ontwikkelde zich als een regisseur die het liefst zijn eigen teksten op het podium
zet. Dit deed hij bij Musicalgroep Besoyen (Waalwijk), Vreemd Beest (Helmond),
West-End (Zeist) en De Stuiter (Altena).

Richard Koekkoek, Bart Timmerman, Lianne van der Vliet en Kees Westein, vier amateuracteurs, leveren hun
bijdrage aan dit programma. Zij kennen elkaar en regisseur Niek Dekker van Toneelgroep “De Stuiter”. Elk jaar
speelt “De Stuiter” een serie voorstellingen op een bijzondere locatie in Altena onder leiding van een
professionele regisseur. Zo speelden ze in 2018 in de historische haven van Woudrichem het stuk “Ruben van
Altena”, gebaseerd op de film “Truman Show” en de geschiedenis van Altena. In 2017 speelden ze op de
batterij onder Poederoijen het stuk '1001', naar aanleiding van de verhalen van 1001 nacht. Beide
voorstellingen geschreven en gemaakt door Niek Dekker. Ook komend jaar speelt De Stuiter haar
voorstellingen op een bijzondere locatie in de laatste twee weekenden van juni.

14
 Jubileumconcert Cantate 10 november 2018

• Zin in zingen? Kom een keer langs op woensdagavond op een van onze repetities. We repeteren in de
Ontmoetingskerk, Stalkaarsen 19, Gorinchem.

• Op 6 april 2019 voert Cantate samen met COV Laudate (www.covlaudate.nl) uit Hardinxveld de
Matthäus-Passion uit. Reserveer uw kaarten op tijd voor deze unieke uitvoering o.l.v. Niels Kuijers.

• Informatie vindt u op www.cantate-gorinchem.nl

Deze uitvoering is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het

• Op 16 februari 2019 start Capella Musica Aeterna met een serie concerten rond de Psalmen. Dit eerste
concert zal plaatsvinden in de Hervormde kerk in Hoornaar en staat onder leiding van Hans Houtman.
Nadere info volgt op www.musicaaeterna.nl

15