Universiteti i Tiranës

Fakulteti i Ekonomisë
Dega : Informatikë Ekonomike
Departamenti : Satistikë dhe Informatikë e zbatuar
Grupi : IE - 206

BITCOIN, SFIDAT E NJË MONEDHE TË RE

PËRBALLË TREGUT BOTËROR

Punoi: Pranoi:
Eri Pançi Matilda Veliu

Ermir Marini

Mariol Ballaj

Tiranë, Qershor, 2018

 Bitcoin, sfidat e një monedhe të re përballë tregut botëror
Eri PANÇI1, Ermir MARINI2, Mariol BALLAJ3
1
Grupi : IE-206
Email : eri.panci@gmail.com
2
Grupi : IE-206
Email : ermir.marini128@gmail.com
3
Grupi : IE-206
Email : mariolballaj@gmail.com

ABSTRAKT
Ky shkrim studion mënyrën se si bitcoin ka operuar në treg gjatë peridhës që kjo
monedhë ka ekzistuar si dhe sfidat me të cilat kjo monedhë është përballur. Të dhënat e
përdorura i përkasin periudhës nga krijimi i bitcoin deri në ditët e sotme 2009 – 2018.
Studimi bëhet i mundur duke sqaruar konceptet kryesore që lidhen me bitcoin dhe presencën
e kësaj monedhe në treg, në mënyrë që të informojë në lidhje me konceptin e ri të
kryptovalutave në përgjithësi dhe me bitcoin në veçanti.
Si fillim kemi nisur me një përkufizim të bitcoin dhe me njohjen e konceptit të
kryptovalutave duke shpjeguar procesin e krijimit dhe metodën se si funksionon prerja e
kësaj monedhe. Më pas kemi bërë një analizë të tregut të bitcoin duke treguar se si sillen
kërkesa dhe oferta për këtë monedhë. Në vazhdim kemi paraqitur risqet që duhet të marrë në
konsideratë çdo person që kërkon të investojë në bitcoin si dhe çfarë mund të bëjmë për t’i
reduktuar apo shmangur këto risqe. Më pas kemi parë likuiditetin e bitcoin dhe se si ai ka
ndryshuar në periudha të ndryshme të ekzistencës së kësaj monedhe, duke ditur që është
akoma një monedhë e re dhe për më tepër një monedhë virtuale likuiditeti është një nga
problemet kryesore. Këtë gjë e kemi studiuar përmes metodës Amihud të llogaritjes së
likuiditetit dhe më pas kemi paraqitur faktorët kryesorë që ndikojnë në likuiditetin e bitcoin.
Në fund kemi bërë një analizë se si bitcoin do të shihet në të ardhmen nga brezat e ardhshëm
dhe çfarë roli pritet luaj ai në ekonomi.

Fjalët Kyçe : Bitcoin, Blockchain, Mining, Likuiditet, Kryptovaluta.

1
Përmbajtja:

1. Hyrje .................................................................................................................................3
2. Bitcoin dhe lindja e kryptovalutave ...................................................................................4
2.1. Çfarë është bitcoin?..........................................................................................4
2.2. Kush e krijoi bitcoin? .......................................................................................4
2.3. Si funksionon mining? .....................................................................................4
3. Tregu .................................................................................................................................5
3.1. Kërkesa dhe oferta - A do zëvëndësojë Bitcoin monedhat tradicionale? ........5
3.2. Investimet .........................................................................................................6
4. Risku .................................................................................................................................7
4.1. Paqëndrueshmëria ............................................................................................7
4.2. Mungesa e tatimit .............................................................................................9
4.3. Problemet e sigurisë .........................................................................................9
4.4. Pranimi nga institucionet bankare ....................................................................10
5. Likuiditeti ...........................................................................................................................10
5.1. Matja e likuiditetit ............................................................................................11
5.2. Faktorët që ndikojnë në likuiditetin e bitcoin ..................................................11
6. E ardhmja e bitcoin ............................................................................................................13
6.1. Çfarë do ndodhë kur të ndërtojmë Bitcoinin e fundit? ....................................13
6.2. Rishqyrtimi i Segwit ........................................................................................14
7. Përfundime dhe rekomandime ...........................................................................................14
Referencat ..............................................................................................................................15

Lista e figurave :

4.1. Luhatja e çmimit të bitcoin .............................................................................................8

5.1. Vlera e transaksioneve ditore që kryen me bitcoin .........................................................10
5.2. Grafik që tregon likuiditetin sipas Amihud ....................................................................11
5.3. Kursi i këmbimit të bitcoin .............................................................................................11
5.4. Sondazh i bërë për të parë se si i shikojnë njerëzit blerjet me bitcoin ............................12
6.1. Bitcoin në qarkullim .......................................................................................................13
6.2. Madhësia e blockchain ....................................................................................................13

2
1. Hyrje

Qëllimi i këtij punimi është analiza dhe studimi i Bitcoin, një monedhe të re virtuale, e cila
vitet e fundit është përhapur me hapa të mëdhenj. Ky punim përshkruan dhe analizon faktorët
që e çuan këtë monedhë në vlerë kaq të lartë në ditët e sotme dhe një konkurrent dinjitoz i
monedhave tradicionale. Gjithashtu analizohet dhe nga pikëpamja informatike duke qenë një
mënyrë interesante e monedhave dhe teknologjisë. Kjo fushë kërkimi është tepër interesante
pasi shumë njerëz të thjeshtë por dhe profesionist dëgjojnë dhe lexojnë shumë për këtë
monedhë por pa e kuptuar tërësisht funksionet dhe qëllimet e saj. Në këtë mënyrë qëllimi ynë
në këtë punim është eliminimi i pyetjeve të përgjithshme që kanë njerëzit dhe shpjegimi me
hollësi i të gjithë nocioneve që përbëjnë Bitcoin si nga pikëpamja ekonomike dhe ajo
informatike. Gjithashtu punimi përmban analiza të ndryshme duke pervetësuar njohuri
tashmë ekzistuese dhe dalje ne përfundime interesante. Pjesa tjetër e punimit është e
organizuar si në vijim. Seksioni 2 paraqet një historik të Bitcoin, krijimin e tij dhe mënyrën se
si funksionon. Në seksionin 3 është një analizë e tregut të Bitcoin, kërkesa dhe oferta,
gjithashtu një analizë për të ardhmen e tregut. Seksioni 4 paraqet riskun e Bitcoin,
paqëndrueshmërinë e tij dhe problematikat momentale në shtete të ndryshme. Seksioni 5
prezanton likuiditetin e Bitcoin, matjen e tij dhe cilët janë faktorët që ndikojnë te likuiditeti.
Seksioni 6 paraqet të ardhmen e Bitcoin, sidomos në perceptimin e krijuesve dhe ndërtuesve
të tij. Në mbyllje, seksioni 7 paraqet përfundimet dhe rekomandimet e autorëve përsa i përket
Bitcoinit në treg dhe rreziqet që duhet të marrim parasysh.

3
2. Bitcoin dhe lindja e kryptovalutave.

2.1 Çfarë është bitcoin?

Bitcoin është një rrjet konsensusi që mundëson një sistem pagese të re dhe një të
mënyrë tërësisht dixhitale.
Bitcoin është monedha e parë dixhitale e decentralizuar, pasi sistemi funksionon pa
një bankë qendrore ose administratore të vetme. Transaksionet bëhen ndërmjet përdoruesve
direkt, pa ndërmjetës. Këto transaksione regjistrohen në një libër të shpërndarë publik të
quajtur blockchain.
Sistemi mundëson që pagesat të dërgohen në mes përdoruesve pa kaluar nëpër një
autoritet qendror, si një bankë ose një portë pagese. Ajo është krijuar dhe mbajtur në mënyrë
elektronike. Bitcoins nuk janë të shtypura, si dollarët apo eurot - ato janë prodhuar nga
kompjuterë anembanë botës, duke përdorur softuer të lirë.

2.2 Kush e krijoi bitcoin?

Bitcoin është zbatimi i parë i një koncepti të quajtur "kryptovaluta", i cili u përshkrua
për herë të parë në 1998 nga Wei Dai në listën e postimeve të cypherpunks, duke sugjeruar
idenë e një forme të re të parave që përdor kriptografinë për të kontrolluar krijimin dhe
transaksionet e saj autoriteti qendror. Specifikimi i parë Bitcoin dhe prova e konceptit u botua
në vitin 2009 në një listë postimesh kriptografish nga Satoshi Nakamoto. Satoshi u largua nga
projekti në fund të vitit 2010 pa zbuluar shumë për veten e tij. Komuniteti është rritur në
mënyrë eksponenciale me shumë zhvillues që punojnë në Bitcoin.
Anonimiteti i Satoshit shpesh ngriti shqetësime të pajustifikuara, shumë prej të cilave
lidhen me keqkuptimin e natyrës me burim të hapur të Bitcoinit. Protokolli i Bitcoin dhe
softueri publikohen hapur dhe çdo zhvillues rreth botës mund të rishikojë kodin ose të bëjë
versionin e tyre të modifikuar të softuerit Bitcoin. Ashtu si zhvilluesit aktualë, ndikimi i
Satoshit ishte i kufizuar në ndryshimet që ai bëri duke u miratuar nga të tjerët dhe për këtë
arsye ai nuk e kontrollonte Bitcoin. Si i tillë, identiteti i shpikësit të Bitcoin-it është shumë i
rëndësishëm sot.

4
2.3 Si funksionon mining?

Le të flasim për "nodes" (nyje). Një node është një kompjuter i fuqishëm që drejton
softuerin bitcoin dhe ndihmon për të mbajtur bitcoin duke marrë pjesë në transmetimin e
informacionit. Çdokush mund të ekzekutojë një nyje, ju thjesht shkarkoni softuerin bitcoin
(falas) dhe lini një port të hapur (pengesa është se konsumon energji dhe hapësira ruajtëse -
rrjeti në kohën e shkrimit merr rreth 145GB). Nodes përhapën transaksione bitcoin rreth
rrjetit. Një node do të dërgojë informacione në disa node që e di, kush do ta transmetojë
informacionin tek nyjet që ata e dinë, etj. Në këtë mënyrë ajo përfundon duke e bërë gjithë
rrjetin shumë shpejt.
Disa nyje janë mining (zakonisht të referuara si "miners"). Këto grupe të
transaksioneve të shquara në blloqe dhe t'i shtoni ato në blockchain. Si e bëjnë këtë? Duke
zgjidhur një problem kompleks matematik që është pjesë e programit bitcoin, dhe duke
përfshirë përgjigjen në bllok. Problemi që kërkon zgjidhjen është gjetja e një numri që, kur
kombinohet me të dhënat në bllok dhe kalon përmes një funksioni hash, prodhon një rezultat
që është brenda një diapazoni të caktuar një numër i plotë midis 0 dhe 4,294,967,296.)
Si e gjejnë këtë numër? Duke menduar në mënyrë të rastësishme. Funksioni hash e bën të
pamundur parashikimin e prodhimit. Pra, miners mendojnë numrin dhe aplikojnë funksionin
e hash në kombinimin e atij numri të supozuar dhe të dhënave në bllok. Hashi që rezulton
duhet të fillojë me një numër të parazgjedhur zero. Nuk ka asnjë mënyrë për të ditur se cili
numër do të funksionojë, sepse dy numra të plotë të njëpasnjëshëm do të japin rezultate të
ndryshme. Për më tepër, mund të ketë disa gjëra që prodhojnë rezultatin e dëshiruar, ose
mund të mos ketë asnjë (në këtë rast miners vazhdojnë të përpiqen, por me një konfigurim
blloku të ndryshëm).
Miners-i i parë për të marrë një hash që rezulton brenda intervalit të dëshiruar shpall
fitoren e saj në pjesën tjetër të rrjetit. Të gjithë miners e tjerë menjëherë ndalojnë punën në
atë bllok dhe fillojnë të përpiqen të kuptojnë numrin për bllokun e ardhshëm.
Kostot për të qenë një mining node janë të konsiderueshme, jo vetëm për shkak të harduerit të
fuqishëm që nevoitet (nëse keni një procesor më të shpejtë sesa konkurrentët tuaj, ju keni një
shans më të mirë për të gjetur numrin e saktë të parët), por edhe për shkak të sasisë së
energjisë elektrike që konsumon.

3. Tregu

Me pak përjashtime, kryptovalutat, përfshirë këtu edhe bitcoin, jane 'fiat curreny' - ato
nuk mbështeten askund. Vlera e tyre vlerësohet tërësisht nga se sa njerëzit janë të gatshëm
për të paguar për to. Struktura e thjeshtë e ofertës dhe kërkesës mund të indentifikojë shumë
forca që po krijojnë lëkundjet e mëdha në këto monedha virtuale.

3.1 Kërkesa dhe oferta - A do zëvëndësojë Bitcoin monedhat tradicionale?

Për shkak se furnizimet individuale të kryptovalutave kontrollohen fort gjatë

periudhës afatshkurtër, ndryshimi ditor në vlerën e kryptovalutave nxitet nga ndryshimet në
kërkesën për kryptovalutë. Kërkesa për kryptovalutë rrjedh nga një numër i funksioneve të
ndryshme ekonomike që kryptovaluta mund të lehtësojë.
Njerëzit negociojnë tregti për të blerë ose shitur mallra, shërbime dhe monedha
kombëtare në këmbim të kryptovalute dhe të paguajnë për këto tregti duke transferuar

5
kryptovalutën midis kuletave virtuale. Transaksioni nuk përdor sistemin bankar. Ai përdor
blockchain dhe adresën e internetit në vend të numrave të llogarive bankare.
Shuma e kërkesës së kryptovalutave të krijuara nga tregjet me vlerë të vogël të
mallrave, shërbimeve dhe monedhave kombëtare varet nga kostoja relative dhe
pranueshmëria e përdorimit të kryptovalutave. Kostoja e transaksioneve dhe kursi i këmbimit
të përdorur për të kthyer bitcoin në monedhën kombëtare (dhe anasjelltas) përditësohen
vazhdimisht nga ndërmjetësuesit e parregulluar që quhen shkëmbime kryptovalute.
Shkëmbimet paguajnë një tarifë për përpunimin dhe përputhjen e blerjeve të konsumatorëve
dhe shitjen e porosive për të shkëmbyer valutat kombëtare për kryptovaluta të përzgjedhura,
në këtë rast bitcoin.
Kërkesa për kryptovalutën për të lehtësuar transaksionet me vlerë të vogël varet
pjesërisht nga kostoja dhe disponueshmëria e zëvëndësuesve të afërt të transaksioneve. Për
pagesa të vogla, kryptovalutat drejtpërsëdrejti konkurrojnë me institucionet financiare dhe
mekanizmat e remitancave joformale siç janë PayPal dhe Hawala.
Për shkak se të dy transaksionet e Hawala dhe kryptovalutave janë anonime, ato janë
të njohura midis atyre që merren me mallra dhe shërbime të paligjshme ose financojnë
aktivitete të paligjshme ose terrorizëm. Një studim i kohëve të fundit vlerëson se gati 24
milion pjesëmarrës të tregut të bitcoin dhe pothuajse gjysma e transaksioneve bitcoin mund të
lidhen me aktivitete të paligjshme.
Përveç këtyre kanaleve të kërkesës, kryptovalutat e gjeneratës së dytë mund të
përdoren për të ekzekutuar një sërë transaksionesh duke përdorur të ashtuquajturat kontrata të
zgjuara. Këto kryptovaluta mund të përdoren për të ekzekutuar detyra komplekse në
blockchain. Kontratat e zgjuara mund të bëjnë më shumë se vetëm transferimi i monedhës
virtuale nga një portofol virtual në tjetrin.
Një burim i fundit i kërkesës për kryptovalutë janë kuletat virtuale të agjentëve që
blejnë, shesin dhe mbajnë kryptovalutë se ata përpiqen për të gjeneruar fitime kapitale.
Investitorë të tillë mund të ndërmarrin arbitrazh midis shkëmbimeve të kryptovalutave, të
spekulojnë në luhatshmërinë e çmimeve të kryptovalutave ose thjesht të blejnë dhe të mbajnë
kryptovalute nëse ata besojnë se monedha virtuale është një aset aktiv afatgjatë vlerësues.
Tronditjet në kërkesën për kryptovalutë gjenerojne luhatjet e çmimit të kryptovalutave. Në të
kaluarën, goditjet e kërkesës janë shoqëruar me lajme se autoritetet kanë identifikuar dhe
mbyllur operacione të paligjshme që mbështeten në sistemin e pagesave të kryptovalutave.
Aktorët që lidhen me operacionin ilegal ose operacionet e ndërlidhura janë të detyruar të
lëvizin ose të shkëmbejnë kryptovalutat shpejt, shpesh disa herë, meqë përpiqen të shmangin
zbulimin. Për më tepër, veprimet e tilla policore shpesh shkaktojnë veprime të reja qeveritare
për të kontrolluar ose ndaluar përdorimin e kryptovalutave. Të gjithë këta faktorë e kufizojnë
kërkesën për kryptovalutë lidhur me aktivitetet e paligjshme.
Së fundi, ashtu si çdo produkt financiar spekulativ, ndryshimet në pritjet e
investitorëve mund të krijojnë luhatje të egra në kërkesën për kryptovalutë. Tregtia teknike,
spekulimet dhe humbja e besimit midis investitorëve mund të gjenerojnë luhatje të mëdha të
çmimeve.
Bitcoini ka evoluar shpejt, dhe planet janë në vend për të futur kryptovaluta të reja me
një ritëm të shpejtë. Duke pasur parasysh këto dinamika, është e paqartë për mua pse
investitorët duhet të presin që një kryptokalencë e vetme individuale si bitcoin të jetë një aset
vlerësues gjatë një periudhe afatgjatë. Mund të krijohen dhe po krijohen bllokada të reja dhe
blockchain. Pak furnizime të monedhës kombëtare janë po aq të pakontrolluara. Nuk ka
kufizime për numrin e kryptovalutave që mund të krijohen.
Në afat të shkurtër, flluska të kryptovalutave mund të fryjnë dhe të shpërbëhen, duke
krijuar mundësinë për përfituesit për të korrur fitimet dhe humbjet pas. Por në planin

6
afatgjatë, duket e pamundur që bitcoini do të zëvendësojnë monedhat kombëtare si mjetin
kryesor për lehtësimin e tregtisë.

3.2 Investimet

Kjo është një listë e 4 vendeve që kanë menduar shumë për të ardhmen kur bëhet fjalë
per Bitcoinin. Shumica e këtyre vendeve jo vetëm që kanë taksa të ulëta (zero në disa raste),
por gjithashtu japin ndihmën e tyre për të ndërtuar tekonologji blockchain. Vendet që
përqafojnë teknologji të reja si distributed ledgers (librat e shpërndarë), të cilat shkojnë në të
njëjtin hap me kryptovalutat, janë të sigurta që do hapin tregje të reja në periudhën afatgjatë.

1. Bjellorusia

Bjellorusia është në krye të listës sepse taksat për Bitcoinin janë 0% dhe do jenë të
tilla deri në vitin 2023. Sipas qeverisë bjelloruse, kryptovalutat nuk do kenë taksa për të
ndihmuar që të ketë zonën e saj të ve§antë në ekonomi, HTP Belarus, për të konkuruar me
Silicon Valley. Përveç kësaj, Bjellorusia ka deklaruar kontratat e zgjuara si dokumenta të
ligjshme. Pra, Bjellorusia është një vend shumë i favorshëm për të investuar në kompani
blockchain.

2. Portugalia

Të ardhurat personale nga kryptovalutat nuk taksohen as në Portugali. Kjo është

ndryshe nga të ardhurat e biznesit apo fitimet kapitale, por nëse dikush i ka kryptovalutat në
emrin e tyre dhe jo të kompanisë, ato janë njësoj. Qeveria portugeze për më tepër ka bërë të
qartë që shitjet e kryptovalutave nuk përfshihen në të ardhurat kapitale apo fitimet kapitale.
Sidoqoftë, nëse individët i mbajnë bizneset e tyre me anë të kryptovalutave, është diçka krejt
ndryshe, dhe përfshihet në taksim.

3. Hollanda

Hollanda është vendi i parë në këtë listë që ka taksë për kryptovalutat, por avantazhi
është që është një taksë e thjeshtë dhe e ulët. Bitcoini deklarohet bashkë me asetet e tjera që
një individ zotëron. Vlera më e lartë e taksave për të ardhurat kapitale është rreth 5%.
Gjithsesi ky numër nuk është ekzakt pasi taksa ndryshon pothuajse çdo vit.

4. Gjermania

Gjermania është qendra e ekonomisë e BE, dhe në këtë mënyrë është një vend i
shkëlqyer për të ngritur një kompani blockchain. Industria teknologjike e gjermanisë ka
lulëzuar gjatë dekadës së fundit, dhe me të kanë ardhur ligje të favorshme për kryptovalutat
që e lejojnë të jetë qëndra e shkëmbimeve ne Europë. Bitcoini dhe asetet e tjera
kryptovalutore kanë taksë 0% kur përdoren për pagesa - kjo është për shkak se nuk ka TVSH

7
kur paguan me Bitcoin sepse nuk ka vlerë të shtuar nëpërmjet kryptovalutave si produkt
fiskal. Avantazhi tjetër është se Bitcoini nuk taksohet aspak nëse mbahet më shumë se një vit.

4. Risku

4.1 Paqëndrueshmeria

Sipas Kleinman(2017), tipari më i rëndësishëm i një monedhe është që të jetë një

depozitë e qëndrueshme e vlerës (Steve Forbes) është jetike për një ekonomi në zhvillim të
vendit për të tërhequr investimet që i nevojiten. Edhe në vendet e zhvilluara, siç shpjegoi
John Tamny, një vlerë e qëndrueshme e monedhës është çelësi i investimeve, sepse ata që
investojnë presin një rrymë të të ardhurave të ardhshme për të fituar nga investimet e tyre.
Paqëndrueshmëria në vlerat e valutave nënkupton që një investitor nuk mund të parashikojë
me saktësi vlerën e atyre të ardhurave të ardhshme. Kjo pasiguri bën që investimet të jenë më
pak të vlefshme; kështu, ndodhin më pak investime.
Në 2017, vlera e Bitcoin u rrit nga $ 1,000 në vetëm nën 20,000 dollarë para se të
zbriste në rreth 13,000 dollarë në fund të vitit. Që atëherë, vlera e tij është ngritur dhe ka rënë
nga dita në ditë, duke tërhequr më shumë kryptovaluta si Etheri dhe Ripple së bashku me të.
Ja pse çmimi i Bitcoin vazhdon të ndryshojë në mënyrë drastike dhe pse mund të bëhet më i
qëndrueshëm në të ardhmen.

a) Bitcoin është ende shumë i ri

Bitcoin u lirua për herë të parë në vitin 2009, por vetëm me të vërtetë fitoi
popullaritetin e zakonshëm në 2017. Teknologjia është ende jashtëzakonisht e re dhe e
keqkuptuar, dhe kjo është një pjesë e madhe e arsyeve pse vlera e saj është aq e
vështirë për t'u përcaktuar.

Figura 4.1 Luhatja e çmimit të bitcoin.

Burimi : Bitcoin.com

Shtojini kësaj fakti që pjesa më e madhe e Bitcoin në botë është pronë e një grupi të
vogël njerëzish. Deri në fund të vitit 2017, rreth 95 për qind e krypto-valutës ishte në pronësi
të pak më shumë se katër për qind të njerëzve me Bitcoin, sipas një raporti. Kjo do të thotë që
një person i vetëm mund të vendosë për lirimin e sasive të mëdha të Bitcoin në treg në çdo
moment, duke e përmirësuar plotësisht vlerën e tij.

8
 Çmimi i Bitcoin mund gjithashtu të ndryshojë në mënyrë drastike, ndërsa vendet dhe
institucionet financiare përshtaten me idenë e cryptocurrency. Për shembull, kur një nga
bankat më të mëdha të Koresë së Jugut provoi teknologjinë, ajo shkaktoi një kulm në vlerë.
Nga ana tjetër, kur Kina njoftoi plane për të shtypur ofertat fillestare të monedhave (ICOs),
vlera e Bitcoin-it ra, dhe e njëjta gjë ndodhi kur një zyrtar i qeverisë së Koresë së Jugut tha se
vendi mund të ndalonte kripto-valutat krejtësisht.

a) Bitcoin është ndryshe nga gjithçka që erdhi para tij

Bitcoin nuk është me të vërtetë si çdo gjë tjetër në sajë të teknologjisë blockchain që
fuqizon atë. Është trajtuar ndryshe nga llojet e tjera të monedhave dhe mallrave sepse ne ende
nuk jemi të sigurt për atë që është në të vërtetë. Kjo çon në një shumë paqëndrueshmëri.
Këndi origjinal për Bitcoin ishte një version pa para i parave që ju mund t'i dërgoni
askujt në të gjithë botën: të holla për internet. Megjithatë, për shkak se vlera e Bitcoin u rrit
në mënyrë dramatike dhe për shkak se çdo transaksion merr një ton të fuqisë informatike (dhe
energjisë elektrike) për të procesuar, ai në të vërtetë nuk funksionon shumë mirë si një formë
e parave të shpenzueshme. Kjo krijon pasiguri, e cila çon në ndryshime të shpejta në vlerën e
saj.

4.2 Mungesa e tatimit

Bitcoin nuk njihet si një monedhë zyrtare nga asnjë vend, vetë blerja dhe shitja e
Bitcoins dhe përdorimi i tyre për të blerë mallra dhe shërbime nuk është i rregulluar. Pra, çdo
gjë që blini me Bitcoins nuk i nënshtrohet një tatimi të zakonshëm të shitjes, ose ndonjë taksë
tjetër që normalisht zbatohet për atë artikull ose shërbim. Kjo mund të jetë ndihmë e madhe
ekonomike nëse je mjaft i pasur dhe i interesuar për të bërë shumë biznese ekskluzivisht në
Bitcoin.Pa u nënshtruar shumicës së ligjeve monetare, Bitcoin është në mënyrë efektive një
sistem shkëmbimi..
Megjithatë, duhet të jeni të vetëdijshëm se çdo fitim konvencional që merrni nga
trajtimi në Bitcoin do të trajtohet në mënyrën e zakonshme. Pra, nëse transferoni $ 10,000 në
vlerë të Bitcoins në llogarinë tuaj bankare nëpërmjet një tregu Bitcoin, do t'ju duhet të
raportoni atë si të ardhura në taksat tuaja. Trajtimi në Bitcoin nuk anulon kërkesat e tjera
standarde për tatimet, qoftë edhe nëse blini një makinë të re nëpërmjet Bitcoin nga një shitës
privat, ju do të duhet të regjistroheni atë makinë me qeverinë dhe të paguani tatimet bazuar në
vlerën e saj të tregut.

4.3 Problemet e sigurisë

Në periudhat e para shumë persona të entuziasmuar dyshuan për sigurinë që bitcoin

dhe blockchain ofronin ndaj sulmeve kibernetike dhe faktikisht rezultoi se ky dyshim nuk
ishte i gabuar. Ashtu si çdo gjë e vlefshme që kalon përmes një sistemi informatik bitcoin dhe
blockchain kanë pasur një numër të konsiderueshëm sulmesh të suksesshme gjatë të cilave
janë vjedhuar sasi të konsiderueshme parashë. Ekzistojnë shumë mënyra përmes të cilave
bitcoin mund të vidhet disa prej të cilave përmenden më poshtë.

4.3.1 Vjedhja e vlerave të ruajtura

Kryptovalutat zakonisht e ruajnë vlerën e tyre në file të quajtura wallet. Këto të fundit
mund të manipulohen, transferohen dhe vidhen ashtu si çdo lloj e dhëne e cila ruhet në një
kompjuter. Në raste të tjera njerëzit mund të harrojnë PIN/fjalëkalimet e tyre apo vendet ku

9
ato janë ruajtur dhe kjo rezulton në humbjen e bitcoin-it të tyre pasi vlera bëhet e
paaksesueshme. Ky është një disavantazh i madh në krahasim me llogaritë e thjeshta bankare
ku mund të përdorësh një kompjuter çfarëdo për të kontrolluar llogarinë në kohë reale.
Grimes(2017) rekomandon që vlera e bitcoin të mbahet ne një wallet offline në mëyrë
që të jetë e paaksesueshme nga hakerat. Megjithatë edhe kjo ka disavantazhet e veta duke
qenë se koha e aksesimit dhe modifikimit të nje walleti offline është tepër e lartë në krahasim
me atë online. Nëse zgjidhet një wallet online rekomandohet që aksesimi të mbrohet përmes
protokolleve të shumta.

4.3.2 Trojans

Edhe për kryptovaluta ekzistojnë trojan të ndryshëm të cilët mund të hynë në

kompjuterin e një personi që zotëron bitcoin dhe monitoron proceset që ai kompjuter kryen
duke u përgjigjur në momentin që sheh një format të ngjashëm me numrin e llogarisë së një
kryptovalute. Kur shikon një format të tillë programi vepron duke e ndryshuar numrin e
llogarisë tek e cila po transferohen kryptovaluta tek numri i llogarisë personale të hakerit. Për
këtë arsye duhet të jemi tepër të kujdesshëm dhe duhet të vëmë re ndryshimin e numrit të
llogarisë, përndryshe është tepër e vështirë që kjo shumë parashë të rikuperohet.

4.3.3 Dobësitë gjatë transferimit

. Ashtu si çdo transferim file-sh bitcoin përdor protokolle të ndryshme transferimi ku

më i njohuri ësht blockchain. Blockchain shërben pë regjistrimin e çdo transaksioni në një
server publik për efekt transparence. Megjithatë një problem në programim apo mungesë e
një çelësi të mirë privat mund të bëjë që i transferimi të ndërpritet duke e ekspozuar bitcoin-in
që po transferohet ndaj hakerave. Edhe pse kjo gjë nuk ndodh shumë shpesh është mirë që
çdo përdorues të përdor sisteme transferimi të përditësuara në mënyrë që të shmangë
problemet.

4.4 Pranimi nga institucionet bankare

Kohët e fundit numri i bankave që pranojnë bitcoin në transaksionet e tyre apo

lejojn përdorimin e kartave të tyre të kreditit për blerjen e bitcoin është duke u ulur. Ky
fenomen vjen si pasojë e paqëndrueshmërisë së bitcoin duke e shfaqur atë si një risk tepër të
madh për bankat. Gjithashtu nga ana tjetër bankat po vihen përball presionit të ushtruar nga
klientët e tyre të cilët duan të kryejnë transaksionet me bitcoin duke i vendosur bankat në një
pozitë të vështirë.
Ndryshimet e kohëve të fundit në bitcoin ku çmimi i tij u ul me më shumë se 50% i
detyroi bankat të vendosnin rregulla të reja për mënyrën se si menaxhohet kjo monedhë.
Blerja e Bitcoin me kartë krediti vjen me rrezik të lartë për institucionet financiare pasi
paqëndrueshmëria e lartë do të thotë se ekziston mundësia që blerjet e bëra të mos kthejnë
vlerën e mjaftueshme për të gjeneruar fitim e në rastin më të keq të sjellin humbje.

10
 Sipas Bech(2017) aktualisht në Amerikë 69.2% e bankave nuk e pranojnë bitcoin në
transaksionin e tyre, megjithatë ka akoma alternativa të mundshme për ata që duan të kryejnë
transaksionet e tyre bankara me bitcoin. Ndërkohë që banka të mëdha në SHBA, UK dhe
Australi kanë firmosur për ndalimin e bitcoin-it, banka të vendeve të tjera si Kanadaja dhe
Suedia kanë deklaruar se ndalimi i bitcoin nuk është në interesin e tyre. Kështu çështja nëse
bitcoin duhet të pranohet si një monedhë zyrtare nga bankat apo jo lë hapsirë për të diskutuar
dhe mendoj se nuk mund të arrihet në një konkluzion në stadin aktual që nodhet bitcoin.

5. Likuiditeti

Koncepti i likuiditetit përfshin shumë

aspekte të ndryshme. Një nga aspektet është
aftësia e një aseti për t’u konvertuar në para
cash në kohë reale. Një tjetër aspekt e
përkufizon si aftësinë që ka një aset për t’u
shitur me çmim të drejtë. Kështu likuiditeti
përkufizohet si aftësia që një aktiv të blihet
dhe shitet pa patur ulje dhe rritje ekskluzive të
vlerës. Figura 5.2 Grafik që tregon likuiditetin sipas
Amihud në bazë të metodës së këmbimit
Burimi : Loi 2017

5.1 Matja e likuiditetit

Nuk ka një mënyrë standarde për të matur likuiditetin e një aktivi ose të një
monedhe. Nikolau(2009) raportojnë se janë 68 mënyra të ndryshme për matjen e likuiditetit.
Megjithatë, jo të gjitha metodat janë të përshtatshme për Bitcoin për shkak të të dhënave të
kufizuara. Për shembull, Bitcoin nuk ka normë qarkullimi gjë që përdoret në disa prej
metodat. Për bitcoin kemi përzgjedhur metodën e matjes së likuiditetit sipas Amihud.

5.1.1 Likuiditeti sipas Amihud

Amihud (2002)
propozon një masë ilikuiditeti
bazuar në masën që tregëtia
ndikon mbi çmimet. Kjo masë
njihet ndryshe si Amihud proxy
dhe shprehet si raporti i vlerës
absolute të kthimeve ditore në
stok me prodhimin e volumit të
tregëtuar në ditë dhe çmimin e
mbylljes së stoqeve.
1 |𝑅 |
𝐼𝐿𝐿𝐼𝑄𝑖 = 𝑙 ∑𝑙𝑡=1 𝑉 𝑖𝑡𝑃
𝑖𝑡 𝑖𝑡

𝑃𝑖𝑡
𝑅𝑖𝑡 = ln 𝑃
𝑖𝑡−1
Ku l është numri i Figura 5.1 Vlera e transaksioneve ditore që kryen me bitcoin
ditëve të cilat janë në dispozicion në 12 muajt e fundit 2017-2018
për stokun i; |𝑅𝑖𝑡 | është vlera Burimi : Bitcoin.com

11
absolute e kthimit ditor në stok 𝑖 në ditë 𝑡; V𝑖𝑡 është volumi i përditshëm i tregtuar, dhe 𝑃𝑖𝑡
është çmimi i mbylljes së stokut 𝑖 në ditën 𝑡. Ekuacioni i dytë tregon mënyrën për të llogaritur
kthimin në stok. Stoqet me vlerë të lartë ILLIQ janë jolikuide krahasuar me stoqet me vlera të
ulëta ILLIQ. Ideja e Amihud proxy qëndron në faktin se stoqet jolikuide kërkojnë më pak
vëllim tregtar për të lëvizur çmimet krahasuar me stoqet e likuide.

5.2 Faktorët që ndikojnë në likuiditetin e bitcoin

Likuiditeti është një nga konceptet kryesore të cilat e largojnë bitcoin nga tregu. Janë të
shumtë faktorët të cilët e largojnë bitcoin nga ky koncept, por ndër ta më kryesorët janë :
 Risku i kryptovalutave
 Njohja
 Rregullat
 Mundësitë për tregëti

5.2.1 Risku i kryptovalutave

Kryptovalutat janë një koncept relativisht i ri dhe kjo jo domosdoshmërisht përkthehet

në besueshmëri. Duke qenë se njerëzit zakonisht preferojnë sigurinë mbi vendimet që marrin
shumica e bizneseve e konsiderojnë si një risk të lartë pranimin e bitcoin në transaksionet e
tyre dhe kjo vjen nga natyra e paqëndrueshme e kryptovalutave që diskutuam më lartë. Kjo
gjë fatkeqësisht e bën bitcoin më pak likuide në krahasim me monedhat e zakonshme.
Megjithatë me kalimin e kohës njerëzit po i njohin gjithmonë e më shumë kryptovalutat
kryptovalutat dhe ato po bëhen gjithmonë e
më të pranueshme në transaksionet e
përditëshme.

5.2.2 Njohja

Shumë njerëz mund të kenë

dëgjuar fjalën "Bitcoin", por nuk e
kuptojnë se çfarë është një monedhë
virtuale apo si sjo funksionon. Midis këtyre
njerëzve mund të jenë shumë blerës të
ardhshëm, investitorë, tregtarë të këtyre
monedhave dixhitale. Njohuritë e kufizuara
dhe mungesa e udhëzimeve të qarta i ka
limituar këto emërtime në thjesht entuziast
deri në ditët e sotme. Ndërsa bota e Bitcoin
po zgjerohet, popullariteti dhe pranimi i saj Figura 5.3 Kursi i këmbimit të bitcoin 12 muajt e fundit
po rritet, gjë që do të sjellë eksperienca të 2017-2018
reja. Burimi : Bitcoin.com

12
5.2.3 Rregullat

Rregullat direkte dhe indirekte të vendosura mbi

bitcoin kanë luajtur një rol të rëndësishëm në
likuiditetin e tij. Në disa vende bitcoin është i ndaluar,
në disa i lejuar dhe në disa të tjerë i diskutueshëm.
Ekspertë të ekonomisë në vende të ndryshme janë duke
e studiuar situatën dhe po punojnë mbi rregullat e
pranimit të bitcoin. E megjithatë ekziston një rritje në
pranimin e bitcoin në formën e ATM-ve, shkëmbimeve, Figura 6.1 Bitcoin në qarkullim.
transaksioneve në dyqane, kazinove, etj. Qëndrimi i Burimi : Bitcoin.com
qartë i autoriteteve për çështje si mbrojtja e
konsumatorit dhe taksimi mund të afrojë shumë njerëz me bitcoin
Burimi:duke ndikuar në
Cointelegraph
likuiditetin e tij.

5.2.4 Mundësitë për tregëti

Me rritjen e pranimit të bitcoin më shumë persona do duan ta përdorin këtë

monedhë. Në periudhat e para numri i dyqaneve që po pranonin bitcoin kishte në rritje të
shpejt, por vitet e fundit ky numër po shfaq një natyrë pothuajse statike me numrin e
dyqaneve që po hyn dhe po dalin nga tregu i bitcoin.
Aktualisht një person mund të blejë me bitcoin një numër të konsiderueshëm
artikujsh dhe shërbimesh ku mund të përmendim : ushqime, veshje, pajisje teknologjike,
udhëtime, shërbime online etj. Megjithatë dyqanet ku mund të bëhen blerje të tilla janë të
pakta, por besohet se sa më shumë dyqane ta pranojnë bitcoin aq më e qëndrueshme do të
bëhet si monedhë duke e rritur sigurinë e njerëzve dhe duke e kthyer në një nga drejtueset e
tregut.
6. E ardhmja e bitcoin

Blockchain i Bitcoin arriti një moment historik në prill të 2018 me miningin e

Bitcoinit të 17 milion.
Nëse mendon se pse ky numër është kaq i
rëndësishëm, është sepse kanë ngelur dhe tokens
(tallonë) për t'u krijuar para se të arrihet monedha e
21 milioni. Sidoqoftë, e vërteta është se shumica e
njerëzve të gjallë sot nuk ka shumë mundësi ta
shohin të ndodhë këtë gjë.
Protokolli i blockchain të Bitcoin e bën mining më
të vështirë sa më shumë miners shtohen, dhe
shpërblimi i Bitcoin për mining e një blloku
gjithashtu përgjysmon çdo 210,000 blloqe. Siç
qëdron në Maj të 2018, miners marrin një shpërblim
12.5 Bitcoin për zbërthimin e një blloku të ri. Sipas
asaj qe shkruan BitcoinBlockHalf.com, shpërblimi i
rradhës do ndodhë në Maj të 2020, duke e ulur këtë
Figura 5.4 Sondazh i bërë për të parë se si e
shpërblim në 6.25 monedha.
shikojnë njerëzit bitcoin në blerjet online.
Nëse marrim parasysh që nuk do ketë Burimi
Figura: 6.2
Bitcoin.com
Madhësia e blockchain
ndryshime në protokoll, maja e Bitcoin do arrihet në Burimi : CoinTelegraph

13
vitin 2140.Megjithatë, ka qenë e nevojshme vetëm 9 vite për të krijuar 80% të të gjithë
monedhave të Bitcoin, në diçka më shumë se 520,000 blloqe, siç tregohet në grafikun e
mëposhtëm.

6.1 Çfarë do ndodhë kur të ndërtojmë Bitcoinin e fundit?

Momentalisht, minersit janë shumë të nxitur për krijuar në mënyrë që të marrin

gjithnjë e më shumë vlera të Bitcoin si shpërblim para se oferta të arrijë kapacitetin.
Por, kur të vijë dita që të krijohet Bitcoini i 21 milion, nuk do ketë më monedha që t'u jepen
minersve. Sidoqoftë, transaksionet akoma duhet të validohen dhe ruhen në blloqet e Bitcoin -
kështu që minersit do përfitojnë vetëm nga tarifat e transaksioneve.
Siç qëndron në Maj të 2018, transaksionet e Bitcoin proçesohen nga rrjeti në mënryë
që tarifat e këtyre transaksioneve të lidhen me atë transaksion specifik. Sa më e lartë tarifa, aq
më shumë nxitje ka që minersit të japin prioritet që të përfshihen në një bllok.
Kjo mund të jetë fitimi i krijesuve në shekullin e ardhshëm, kur mos ketë më Bitcoin për t'u
zbërthyer. Kjo përmendet dhe në letrën e bardhë të Satoshi Nakamoto:

"Kur një numër i parashikuar i monedhave të jenë futur në qarkullim, vëmendja mund
të kalojë e gjitha në tarifat e transaksioneve dhe të jenë plotësisht pa inflacion."
Çfarë mund të ndodhë ndërkohë?
Një pikë kryesore që duhet të konsiderohet këtu është se ka dhe 100 vite kohë përpara se
Bitcoini i fundit të krijohet. Duket marrë parasysh që ka vetëm 10 vite që nga miningi i
Bitcoin, shumë gjëra mund të ndodhin gjatë kësaj kohe.
Siç parashikoi Nakamoto, nyjet janë përgjegjëse për të mirëmbajtur blockchainin dhe
për verifikimin e transaksioneve. Lëvizja larg një sistem i besueshëm në një sistem provë-e-
punës që operon me konsesusin e zinxhirit më të gjatë:
"Ato (nyjet) votojnë me fuqinë e tyre të CPU-së, duke shprehur pranimin e blloqeve të
vlefshme duke punur që t'i zgjerojnë ato dhe mospranimin e blloqeve të pavlefshme duke
refuzuar të punojnë në to. çdo rregulla të nevojshme dhe stimuj mund të forcohen me këto
mekanizma."Fjalia e fundit e kësaj deklarate është shumë domethënëse, pasi miners dhe
shkëmbimet kanë pasur nevojë të operojnë së bashku në të njëjtën kohë këto vitet e fundit.

6.2 Rishqyrtimi i Segwit

Në vitin 2017, çështja e shkallëzimit, bllokimit të kapaciteteve dhe kostove të

transaksionit erdhi në qendër të vëmendjes.Në vitin 2010, Nakamoto implementoi një limit të
madhësisë në 1 MB për blloqet në mënyrë që të ndalontë krijuesit të prodhonin blloqe më të
mëdha që me shumë mundësi do refuzoheshin nga rrjeti, gjë e cila do shkaktonte
blockchainin të ndahej.Në atë kohë, limiti ishte më shumë se i mjaftueshëm për shkak të
sasisë së vogel të transaksioneve dhe faktit që një ndryshim mund të implementohej në një
fazë të ardhshme, nëse kishte nevojë.
Megjithatë, shqetësimet që u vunë në dukje u kuptuan me kalimin e kohës me rritjen
në popullaritet të Bitcoin. Zhvilluesit e Bitcoin Core zbuluan një zgjidhje të quajtur
Segregated Ëitness, i njohur si Segwit.
Në thelb, Segwit ndan të dhënat e pa nënshkruara nga ato të nënshkruara të secilit
transaksion, duke ulur në madhësi të madhe madhësitë e transaksionit të ruajtur në bllok. Për
më tepër, e anullon kalueshmërinë e transaksionit duke hequr nënshkrimet nga të dhënat e
transaksionit, duke i hapur rrugën për integrimin e lightning netëork. Segwit u implementua
në gusht të vitit 2017, pasi aksionerët e kompanive më të mëdha të Bitcoin kërkuan një

14
zgjidhje për tarifat e mëdha të transaksioneve shkaktuar nga një diferencë e mbetur për shkak
të limitit të madhësisë së blloqeve.
Disa kërkuan masa më të guximshme, një rritje të madhësisë së blloqeve në 2MB, të
quajtur Segwit2X. Këtu kishtë disa probleme, kryesisht mungesa e mbrojtjes së përsëritur dhe
faktit që lëvizja në Segwit2X do kërkonte një punë të gjatë dhe të lodhshme. Për shkak të
këtyre, ky ndryshim nuk ndodhi kurrë.Paralajmërimi kryesor këtu është se zbatimi i Segwit u
bë i mundur për shkak të konsesusit të komunitetit të Bitcoin, ashtu Nakamoto shkroi në
fletën e bardhë. Kur kishte shqetësime më të mëdha, si Segwit2X, komuniteti ishte i ndarë
dhe ndryshimi nuk ndodhi

7. Përfundime dhe rekomandime.

Bitcoin është ende një fenomen i ri që po operon sot në treg dhe si i tillë kushtet,
rregullat dhe vlera janë ende të papërcaktuara qartë. Ekspertë të ndryshëm të ekonomisë kanë
mbajtur qëndrimet e tyre në lidhje me këtë monedhë të cilat kanë qënë si pro ashtu edhe
kundër. Për këtë arsye përdorimi apo jo i bitcoin mbetet një çështje e cila duhet t’i lihet në
dorë zgjedhjes personale të individëve dhe bizneseve të paktën deri sa bitcoin të formojë një
pozicion më të qëndrueshëm në treg dhe gjithashtu më të pranueshëm nga shumica e
njerëzve.
Bitcoin është akoma një investim me risk tepër të lartë i cili në shumicën e rasteve
është i pallogaritshëm dhe i paparashikueshëm. Gjithsesi nuk mund të injorohet fakti që
përfitimet mund të jenë të larta ashtu siç kanë qenë të larta në raste të ndryshme. Aq sa të
larta janë risqet, po aq të larta janë edhe përfitimet. Investimi në bitcoin nuk duhet të jetë
diçka që mund të injorohet në momentin e parë dhe gjithashtu nuk duhet të jetë diçka për të
rrezikuar të gjithë pasurinë personale të paktën deri në momentin që bitcoin të fitojë statusin e
vet në treg.

REFERENCAT
Amihud, Y. (2002), ‘Illiquidity and stock returns : cross-section and time series effects’, Url :
https://pdfs.semanticscholar.org/a093/6e053c00d43f9a279258d30f49180b745184.pdf , Data
e aksesit : 14.05.2018

Atanu, B., Bimal, R. (2018), 'Bitcoin, the new hawala', Url:

https://blogs.economictimes.indiatimes.com/et-commentary/bitcoin-the-new-hawala/,
Data e aksesit: 13.05.2018

Bech, M., Garrat, R. (2017), ‘Central bank cryptocurrencies’, Url :

https://www.bis.org/publ/qtrpdf/r_qt1709f.pdf , Data e aksesit : 14.05.2018

Bitcoin.com(2009), Bitcoin, Url : https://www.bitcoin.com/, Data e aksesit : 24.13.05.2018

Cox, J. (2018), 'Likely New York Fed president says bitcoin doesn't pass the basic test for a
currency’, Url: https://www.cnbc.com/2018/04/20/fed-official-john-williams-doesnt-see-
much-of-a-future-for-bitcoin.html, Data e aksesit: 14.05.2018

Davolt, M. (2018), ‘Bitcoin: How does it Work and Where is it Going?’, Url :
https://www.mckendree.edu/academics/scholars/gibbs-davolt-issue-27.pdf ,
Data e aksesist : 14.05.2018

15
Emsley, J. (2018), ‘What can you buy with bitcoin?’, Url :
https://www.investinblockchain.com/what-can-you-buy-with-bitcoin/ , Data e aksesit :
15.05.2018

Estrada, J. (2017), ‘Analyzing Bitcoin Price Volatility’ , Url:

https://www.econ.berkeley.edu/sites/default/files/Thesis_Julio_Soldevilla.pdf ,
Data e aksesit: 15.05.2018

Greene, T. (2018), 'Study: 44% of Bitcoin transactions are for illegal activities', Url:
https://thenextweb.com/cryptocurrency/2018/02/07/study-44-of-bitcoin-transactions-are-for-
illegal-activities/,Data e aksesit: 15.05.2018

Grimes, R. (2017), ‘Hacking bitcoin and blockchain’, Url :

https://www.csoonline.com/article/3241121/cyber-attacks-espionage/hacking-bitcoin-and-
blockchain.html, Data e aksesit : 13.05.2018

Kleiman, J. (2017), ‘Price of Cryptocurrencies to Plunge’ , Url: https://lifehacker.com/how-

one-person-caused-the-price-of-cryptocurrencies-to-1822396438
Data e aksesit: 13.05.2018

Lewis, N. (2017), 'What Is The Fundamental Value of Bitcoin?', Url:

https://www.forbes.com/sites/nathanlewis/2017/12/07/what-is-the-fundamental-value-of-
bitcoin, Data e aksesit: 13.05.2018

Loi, H. (2017), ‘The liquidity of bitcoin’ , Url :

http://ccsenet.org/journal/index.php/ijef/article/download/71641/39575 , Data e aksesit :
15.05.2018
Morin, S. (2018), ‘Tax Aspects of cryptocurrency’ , Url: https://www.morganlewis.com/-
/media/files/publication/outside-publication/article/2018/practical-lawyer-tax-aspects-of-
cryptocurrency.ashx Data e aksesit: 14.05.2018

Nikolaou, K. (2009), ‘ Liquidity(Risk) concepts, definitions and interactions’, Url :

https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpwps/ecbwp1008.pdf?e87aba3a52137adea91048bf548
01968, Data e aksesit : 15.05.2018

Prindle, D. (2018), 'Beyond Bitcoin: How blockchain will reshape the future', Url :
https://www.digitaltrends.com/computing/beyond-bitcoin-how-blockchain-will-reshape-the-
future/, Data e aksesit: 14.05.2018

Stengos, T. (2018), 'Bitcoin’s wild ride and what’s ahead for the cryptocurrency', Url:
http://theconversation.com/bitcoins-wild-ride-and-whats-ahead-for-the-cryptocurrency-
94801, Data e aksesit: 14.05.2018

16
17