Professional Documents
Culture Documents
Οδυσσέας Γκιλής. Χρονολόγιο ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΠΟΛΙΣ ΚΑΒΑΛΑ.... Θεσσαλονίκη 2019
Οδυσσέας Γκιλής. Χρονολόγιο ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΠΟΛΙΣ ΚΑΒΑΛΑ.... Θεσσαλονίκη 2019
Οδυσσέας Γκιλής
Συγκέντρωσης, ταξινόμησης και αξιοποίησης υλικού
Χρονολόγιο
ΝΕΑΠΟΛΙΣ
ΧΡΙΣΤΟΥΠΟΛΙΣ
ΚΑΒΑΛΑ
Θεσσαλονίκη 2019
2
3
Εισαγωγικό σημείωμα
Χρονολογία-Γεγονότα
5600 π. Χ. -Οι πρώτες οργανωμένες κοινωνίες εμφανίζονται στην Πεδιάδα
των Φιλίππων γύρω στα 5.600 π.Χ. Πιο γνωστές θέσεις γενικότερα στον
νομό Καβάλας για την περίοδο της Νεολιθικής είναι στη θέση Ντιλικί Τας
(Όρθια Πέτρα στα τούρκικα), που παρουσιάζει κατοίκηση από την Μέση
Νεολιθική, η θέση που βρίσκεται κοντά στο χωριό Ακροπόταμος, η θέση
που βρίσκεται κοντά στον Παράδεισο και ο προϊστορικός οικισμός των
Λιμεναρίων Θάσου. Πολλοί οικισμοί παρουσιάζουν συνεχή κατοίκηση
και την εποχή του Χαλκού, με σημαντικότερα ευρήματα, αυτά από το
προϊστορικό νεκροταφείο του οικισμού Καστρί Θάσου και της Σκάλας
Σωτήρα Θάσου. Η θέση μάλιστα στη Σκάλα Σωτήρα Θάσου αποτελεί τον
μοναδικό οικισμό στα Βαλκάνια που ήταν περιτοιχισμένος, η κάτοψη του
οποίου σχεδιάστηκε με βότσαλα στο δάπεδο της εκκλησίας του χωριού. Η
τελική φάση της Εποχής του Χαλκού σφραγίζεται με τη μυκηναϊκή
διείσδυση. Αγγεία μυκηναϊκά ή τοπικές μιμήσεις τους, χάλκινα μαχαίρια
μυκηναϊκού τύπου καθώς και άλλα αντικείμενα είναι μάρτυρες των
εμπορικών επαφών της νότιας Θάσου με Νοτιοελλαδίτες θαλασσοπόρους.
Βικιπαίδεια.
4500 π. Χ. -ΝΕΑΠΟΛΙΣ – ΧΡΙΣΤΟΥΠΟΛΙΣ – ΚΑΒΑΛΑ Οδοιπορικό
στο χώρο και το χρόνο της παλιάς πόλης. Οδοιπορικό στο χώρο και το
χρόνο της παλιάς πόλης. Έκδοση Δήμου Καβάλας.(παρακάτω θα
παραπέμπω=Έκδοση Δήμου Καβάλας) τριπλή ονομασία της Καβάλας
(Νεάπολις – Χριστούπολις – Καβάλα) δείχνει μια μακραίωνη περίοδο
ζωής της πόλης, και ταυτόχρονα αλλαγές στην εσωτερική και γύρω της
πραγματικότητα. Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας και
δραστηριότητας στην περιοχή της σημερινής Καβάλας τοποθετούνται
στην Ύστερη Νεολιθική Εποχή και στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού
(4.500 – 2.000 προ Χριστού).
4000 π. Χ. -Ύστερη Νεολιθική – Πρώιμη Εποχή Χαλκού, 4000 – 2000
π.Χ: τα πρωιμότερα δείγματα κατοίκησης στην κορυφή χαμηλού λόφου
στην περιοχή «Περιγιάλι», ανατολικό τμήμα της σύγχρονης πόλης.
Ιστορικά στοιχεία της Καβάλας – Σύντομο Ιστορικό διάγραμμα. 2009
Kavalacity.net. Επιμέλεια:Κουγιουμτζόγλου Δημήτριος Φιλόλογος-
Αρχαιολόγος.
5
σχέση με την ιστορία της πόλης και τη διάσωση μέρους της πολιτιστικής
κληρονομιάς του τόπου.»
7ος π. Χ.- Χτισμένη από Θασίους αποίκους τον 7ο αιώνα, κοντά στην
προϊστορική Αντισάρα που είναι άγνωστο πως καταστράφηκε ή
εγκαταλείφθηκε, η ΝΕΑΠΟΛΗ αποτελεί τη «Νέα Πόλη», τη συνέχεια της
περιοχής στους ιστορικούς χρόνους, σύμμαχο της Αθηναϊκής
Δημοκρατίας του Περικλή αλλά και επίνειο των Φιλίππων, του σπουδαίου
οικονομικού και πνευματικού κέντρου της εποχής των Μακεδόνων... Εδώ
στους Φιλίππους, που πήραν το όνομα του πατέρα του Μ. Αλεξάνδρου,
βασιλιά Φιλίππου Β έμελλε να συμβούν δύο γεγονότα που σημάδεψαν την
ιστορία της ανθρωπότητας. Διεθνείς εκδ. ΕΠΕ. Συγκριτικά βάζω...
Stephanus Gramm., Ethnica (epitome) “Stephan von Byzanz. Ethnika”, Ed.
Meineke, A.Berlin: Reimer, 1849, Repr. 1958.
Page 100, line 17[τρεῖς πόλεις] ἀπὸ μὲν τῆς ἀδελφῆς Λαοδίκης
Λαοδίκειαν, ἀπὸ δὲ τῆς γυναικὸς Νύσης Νῦσαν, ἀπὸ δὲ τῆς μητρὸς Ἀν-
τιοχίδος Ἀντιόχειαν”. Ἀντιοχίς οὖν ὄνομα καὶ τῆς μητρὸς καὶ ἐθνικὸν τῆς
πόλεως καὶ φυλῆς ὄνομα. Δωδεκάτη ἐν τῇ Μαργιανῇ Παρθυαίων, περὶ ἧς
Στράβων ἑνδεκάτῃ. Τρισκαι-δεκάτη ἡ Ταρσός. Τεσσαρεσκαιδεκάτη
Ἰσαυρίας, ἡ Λαμωτὶς
λεγομένη. Τὸ ἐθνικὸν παςῶν Ἀντιοχεύς καὶ Ἀντιόχειος καὶ Ἀντιοχίς τὸ
θηλυκόν. Ἀντιπατρίς, πόλις [Ἰουδαίας], Ἡρώδου κτίσμα ἐπὶἈντωνίου
Καίσαρος. Τὸ ἐθνικὸν Ἀντιπατρίτης. Ἀντισάρα, ἐπίνειον Δατηνῶν.
Ἡρωδιανός “Ἀντισάρηκαὶ αὕτη πόλις”. Τινὲς δὲ Τισάρη γράφουσι. Τὸ
ἐθνικὸν
Ἀντισαρεύς, ὡς Ἀντικυρεύς τῆς Ἀντικύρας.
7ος π. Χ.-Ιστορία της Καβάλας kaval.kav.sch.gr/ Αποικία της Θάσου,
όπως μαρτυρούν οι επιγραφές και η κεραμική του 7ου αιώνα π.Χ. υπήρξε
η γέφυρα (εμπορική και πολιτιστική) ανάμεσα στο νησιωτικό χώρο του
αιγαίου και τη Θρακική ενδοχώρα.
7ος π. Χ.-Datus or Datos (Ancient Greek: Δάτος), also Datum or Daton
(Δάτον), was an ancient Greek city located in ancient Macedonia, located
in the region between the river Strymon and the river Nestos. It was
founded by colonists from Thasos at 360 BCE. Datos was founded with
the help and support of the Athenian exiled orator, Callistratus of
Aphidnae. Datos was a seaport, close to Mount Pangaion with its rich gold
veins and to another Thasian colony, Crenides. The two colonies provoked
the Thracians but at the same time gave Phillip II of Macedon the
justification for penetrating the area and founding Philippi in 356 BCE.
11
The name was also applied to a wide region. There was some conjecture
that Datus was the same as the later Neapolis (near modern Kavala),[6] A
proverb current in antiquity celebrated Datus for its “good things.”
7ος π. Χ.-Μετά από μακροχρόνιους πολέμους (που σύμφωνα με την
ιστορία έλαβε μέρος και ο ποιητής Αρχίλοχος) με τα θρακικά φύλα που
διέμεναν στη περιοχή, οι Θάσιοι για να αντιμετωπίσουν
αποτελεσματικότερα τις θρακικές επιδρομές, γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα
π.Χ., ιδρύουν τη Νεάπολη. Εκτός τη στρατηγική της θέση, στο δρόμο που
συνέδεε την Ανατολή με την Δύση, καθώς και το φυσικό της λιμένα, η
Νεάπολη βρισκόταν ανάμεσα στην εύφορη και πλούσια σε μεταλλεύματα
Θάσο, κοντά στο χρυσοφόρο Παγγαίο όρος και ακριβώς δίπλα στις
εύφορες πεδιάδες των Φιλίππων και του Νέστου. Βικιπαίδεια.
7ος π. Χ.-Η Καβάλα ήταν αποικία Θασίων. Το πρώτο μέρος που αποίκισαν
ήταν η σημερινή Καλαμίτσα όπου υπάρχουν ακόμη ερείπια της πόλης
όπως και το τείχος της. Ο πρώτος οικισμός ονομάστηκε Αντισάρα ενώ τον
7ο αιώνα π.χ. αποικίστηκε και ο βράχος της σημερινής Παναγίας δίπλα στο
καρνάγιο. Η σημερινή πόλη της Καβάλας χτίστηκε επάνω σε δύο
προϊστορικές θέσεις, την Αντισάρα, τη σημερινή Καλαμίτσα, καθώς και
του οικισμού της εποχής του Σιδήρου που εντοπίστηκε ανατολικά της
πόλης, στην περιοχή Περιγιαλίου. Μετά από αιώνες της καταστροφής της
Αντισάρας, στα ερείπιά της χτίστηκε άλλη η Καλαμού που πήρε το όνομα
από την Παναγία Καλαμούς ή Καλαμιώτισσας της Κωνσταντινουπόλεως.
Με το πέρασμα του χρόνου η Καλαμού καταστράφηκε και ερημώθηκε και
οι κάτοικοί της πήγαν και κατοίκησαν στην Ξάνθη και έχτισαν το
Μοναστήρι της Καλαμούς, που σώζεται μέχρι σήμερα.Βικιπαιδεία.
7ος π. Χ.-Geographie ancienne de la Macédoine par Th. Desdevises Du
Dezert. Theophile Alfonse Desdevises Du Dezert - 1863 - - Casaubon,
aulieu de lire Tisaré, propose de lire Antisara, et cite Etienne de Byzance,
qui lui-même, sur la foi d'Hérodien, donne Antisara, ap— pelée aussi
Tisare , pour port aux Daténiens. Nous ne sommes ...
7ος π. Χ.-ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Καβάλας (πρώτο μέρος)
Κωνσταντίνου Ι. Χιόνη. ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
ΝΕΑΠΟΛΗΣ. Η Νεάπολη, όπως προκύπτει από ψήφισμα
ακρωτηριασμένης επιγραφής που έχει συμπληρωθεί, ήταν αποικία των
Θασίων. Ιδρύθηκε τον 7ο π.Χ. αιώνα, όταν οι Θάσιοι προσπαθούσαν να
διεισδύσουν στην απέναντι Θρακική παραλία. Η προσπάθεια τους όμως
αυτή δεν έγινε ειρηνικά. Χρειάστηκαν πολυχρόνιοι πόλεμοι εναντίον των
12
Θάσιοι δέν ήταν δυνατό νά διεισδύσουν τόσο βαθειά στην ενδοχώρα, στην
οποία μόλις στό δεύτερο τέταρτο τοϋ 4ου π. Χ. ακόνα με τήν ίδρυση τών
Κρηνίοων κατάφεραν νά εγκαταστήσουν μιά πολύ βραχύχρονη άλλωστε
θασιακή αποικία. Ή γνωστή γιά τά μεταλλεία χρυσού Σκαπτή 'Ύλη
πιστεύω οτι πρέπει νά αναζητηθεί ανατολικά τής αρχαίας Νεάπολης (σημ.
Καβάλας)· πρβλ. Χ. Κουκούλη-Χρυσανθάκη, "Τά "μέταλλα" τής
θασιακής περαίας", Πόλις και Χώρα στην Αρχαία Μακεδονία και Θράκη,
Μνήμη Δ. Ααζαρίοη, θεσσαλονίκη 1990,495-515.
5ος π. Χ.-Σκύλαξ περιηγητής.-5ος-4ος π.X. αιώνας. Periplus Scylacis Section
67, line7.Ἔστι δὲ κολπώδης· παράπλους δὲ περὶ τοὺς κόλπους δύο
ἡμερῶν. Μετὰ δὲ Μακεδονίαν Στρυμὼν ποταμός· οὗτος ὁρίζει
Μακεδονίαν καὶΘρᾴκην. ΘΡΑιΚΗ. Διήκει δὲ ἡ Θρᾴκη ἀπὸ
Στρυμόνοςποταμοῦ μέχρι Ἴστρου ποταμοῦ τοῦ ἐν τῷ ΕὐξείνῳΠόντῳ. Εἰσὶ
δὲ ἐν Θρᾴκῃ πόλεις Ἑλληνίδες αἵδε·Ἀμφίπολις, Φάγρης, Γαληψὸς, Οἰσύμη
καὶ ἄλλα ἐμπόρια Θασίων. Κατὰ ταῦτά ἐστι Θάσος νῆσος καὶ πόλις καὶ
λιμένες δύο· τούτων ὁ εἷς κλειστός. Ἐπάνειμι δὲ πάλιν ὅθεν ἐξετραπόμην.
Νεάπολις, κατὰ ταύτην Δάτον πόλις Ἑλληνὶς, ἣν ᾤκισε Καλλίστρατος
Ἀθηναῖος, καὶ ποταμὸς Νέστος, Ἄβδηρα πόλις, Κούδητος ποταμὸς καὶ
πόλεις Δίκαια καὶ Μαρώνεια. Κατὰ ταῦτα Σαμοθρᾴκη νῆσος καὶ λιμήν.
Κατὰ
ταύτην ἐν τῇ ἠπείρῳ ἐμπόρια Δρῦς, Ζώνη, ποταμὸς
Ἕβρος καὶ ἐπ' αὐτῷ τεῖχος Δουρίσκος, Αἶνος πόλις
καὶ λιμὴν, τείχη Αἰνίων ἐν τῇ Θρᾴκῃ, Μέλας κόλπος,
Μέλας ποταμὸς, Δερὶς ἐμπόριον, Κῶβρυς ἐμπόριον
Καρδιανῶν καὶ ἄλλο Κύπασις.
5ος π. Χ. -Τα περισσότερα από τα ευρήματα που εντοπίστηκαν στο ιερό
και στους «αποθέτας» είναι κατασκευασμένα σε εργαστήρια
αγγειοπλαστικής πόλεων και τόπων μακρινών από τη Νεάπολη: τη
φημισμένη για τους αγγειοπλάστες της Κόρινθο, τα νησιά των Κυκλάδων,
τη Λακωνία, τη Λήμνο, τη Ρόδο, τη Χίο και τις πόλεις της Ιωνίας στη
Μικρασία. Το στοιχείο είναι χαρακτηριστικό για
το ευρύ πλέγμα σχέσεων, εμπορικών και πολιτιστικών, που διατηρούσαν
οι Νεαπολίτες με τους κατοίκους όλων αυτών των περιοχών. Βέβαια, μιας
και η Νεάπολη αποτέλεσε, τον 6ο και κυρίως τον 5ο αιώνα π.Χ. πιστή
σύμμαχο της Αθήνας, ήταν αναμενόμενο να εντοπιστούν από τις
ανασκαφικές δραστηριότητες πάμπολλα αττικά αγγεία, αναθήματα κι
αυτά στο Ιερό της Παρθένου... Κόρη, ανάθημα από το ιερό της Παρθένου
(β΄ μισό 6ου αιώνα π.Χ.) Έκδοση Δήμου Καβάλας
18
5ος π. Χ.-ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ- ΜΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΚΥΛΑΚΑ. ΘΡΑΚΗ. 5ος-
4ος π.X. αιώνας. Η Θράκη εκτείνεται από τον ποταμό Στρυμόνα έως τον ποταμό Ίστρο
στον Εύξεινο πόντο.Στην Θράκη υπάρχουν οι εξής ελληνικές πόλεις:
Αμφίπολη,Φάγρης,Γαληψός,Οισύμη και άλλοι εμπορικοί σταθμοί των Θασίων. Κοντά
βρίσκεται το νησί της Θάσου,με την πόλη και δύο λιμάνια.Από αυτά, το ένα είναι
κλειστό.Επιστρέφω στην στεριά, απ΄όπου έκανα την παράκαμψη.Νεάπολη, κοντά
της Δάτο, ελληνική πόλη που ίδρυσε ο Αθηναίος Καλλίστρατος, ποταμός Νέστος,η
πόλη των Αβδήρων, ο ποταμός Κούδητος,και οι πόλεις Δίκαια και Μαρώνεια.Στην
περιοχή αυτή,το νησί της Σαμοθράκης με λιμάνι.Στην ίδια περιοχή εμπορικοί σταθμοί
στην στεριά: Δρύς, Ζώνη, ο ποταμός Έβρος και στην όχθη του ο Δουρίσκος, οχύρωμα,η
πόλη Αίνος με λιμάνι,οχύρωμα των Αινίων στη Θράκη, ο κόλπος Μέλας,ο ποταμός
Μέλας,ο εμπορικός σταθμός Δερίς,ο εμπορικός σταθμός των Καρδιανών Κώβρυς και
άλλος σταθμός ο Κύπασις.Στον Μέλανα κόλπο βρίσκεται το νησί της Ίμβρου με πόλη,
και η Λήμνος, με πόλη και λιμάνι.Επιστρέφω στην στεριά, απ΄όπου έκανα την
παράκαμψη.Μετά τον Μέλανα κόλπο είναι η θρακική Χερρόνησος, με τις εξής πόλεις
σ’αυτήν: Καρδία, Ίδη, Παιών, Αλωπεκόννησος, Άραπλος, Ελαιούς, Μάδυτος,Σηστός..
προσόδους από τα μεταλλεία της ενδοχώρας. Στα πρώτα χρόνια του 5ου
αιώνα, μάλιστα, αντικαταστάθηκε ο παλιότερος ναός της Παρθένου από
ένα μεγαλοπρεπέστερο, κτισμένο με λευκό θασίτικο μάρμαρο. Έκδοση
Δήμου Καβάλας.
5ος π. Χ. -Οι Περσικοί Πόλεμοι ή τα Μηδικά, διεξήχθησαν στο πρώτο μισό
του 5ου αιώνα π.Χ., μεταξύ των Ελλήνων και των Περσών. Συγκριτική
ημερομηνία.
5ος π. Χ. -Σκύλαξ περιηγητής. 5ος-4ος π.X. αιώνας. Periplus Scylacis
Section 110, line 22. ..σταδίων τʹ, πλάτος δὲ μικρῷ ἐλάττων. Ἀπέχει δὲ ἀπὸ
τῆς ἠπείρου ὡσεὶ στάδια γʹ. Ἐν δὲ τῇ νήσῳ γίνεται λωτὸς, ὃν ἐσθίουσι, καὶ
ἕτερος, ἐξ οὗ οἶνον
ποιοῦσιν. Ὁ δὲ τοῦ λωτοῦ καρπός ἐστι τῷ μεγέθει
ὅσον μιμαίκυλον. Ποιοῦσι δὲ καὶ ἔλαιον πολὺ ἐκ
κοτίνων. Φέρει δὲ καρπὸν ἡ νῆσος πολὺν, πυροὺς
καὶ κριθάς. Ἔστι δὲ ἡ νῆσος εὔγειος. Πλοῦς ἀπὸ
Ταριχειῶν εἰς τὴν νῆσον ἡμέρας μιᾶς. Μετὰ δὲ τὴν
νῆσόν ἐστι Ἔπιχος πόλις. Ἀπὸ δὲ τῆς νήσου εἰς
Ἔπιχον πλοῦς ἡμέρας ἡμισείας. Ἀπὸ δὲ Ἐσχίδων
[εἰς Μακομάδα ἢ Νεάπολιν] πλοῦς ἡμέρας· καὶ
νῆσος ἔπεστιν ἐπ' αὐτῇ ἐρήμη. Μετὰ δὲ ταύτην
Κερκινῖτις νῆσος καὶ πόλις, καὶ κατὰ ταύτην Θάψος.
Παράπλους ἀπὸ ταύτης εἰς Θάψον ἡμέρας καὶ ἡμί-
σεως. Ἀπὸ δὲ Θάψου [καὶ Λέπτεως] τῆς μικρᾶς
καὶ Ἀδρύμητός ἐστι κόλπος μέγας εἴσω, ἐν ᾧ ἡ Σύρ-
τις ἐστὶ ἡ μικρὰ, Κερκινῖτις καλουμένη, πολὺ τῆς
ἄλλης Σύρτιδος χαλεπωτέρα καὶ δυσπλοωτέρα, ἧς τὸ
περίμετρον στάδια͵β. Ἐν ταύτῃ τῇ Σύρτιδι ἐνέστηκεν ἡ νῆσος Τριτωνὶς
καλουμένη καὶ ποταμὸς Τρίτων, καὶ αὐτόθεν ἐστὶν Ἀθηνᾶς Τριτωνίδος
ἱερόν.
προπόδων του Συμβόλου. Στέφ. Βυζ. Βιβλίνη. Χώρα Θράκης. Από ταύτης
ο βίβλινος οίνος. Αθήναιος Ι, 31 α. FΗG. ΙV, 339 απόσπ...
A Companion to Ancient Thrace - Julia Valeva, Emil Nankov, Denver
Graninger - 2015 - 6, 7), so revered as a source of metals, and the somewhat
less familiar Antisara (Agora 19, L4a, l. 86), which was located west of
Neapolis (mod. Kavala?) in Aegean Thrace and served as port for the city
of Datos (see Hansen and Nielsen ...
479 π. Χ. -Μετά τη Μάχη των Πλαταιών και την ήττα των Περσών (479
προ Χριστού) η Νεάπολη γίνεται μέλος της πρώτης Αθηναϊκής Συμμαχίας
και φέρεται να εισφέρει στο ταμείο της (στα 454 – 453 π.Χ.) 1.000 δραχμές
το χρόνο. Στη σχετική εγγραφή αναφέρεται ως «Νεάπολις εν Θράκη».
Τρία χρόνια αργότερα αναφέρεται ως «Νεάπολις παρ’ Αντισάραν και από
το 449 π.Χ. απλώς ως «Νεάπολις». Έκδοση Δήμου Καβάλας
479 π. Χ. -Μετά τη μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ.) και την εκδίωξη των
Περσών
επιδρομέων από τον ελλαδικό χώρο, η Νεάπολη, μέλος της Αθηναϊκής
Συμμαχίας, γνωρίζει μια μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Αποτέλεσμα, μαζί
με
άλλα, αυτής της ευημερίας, ήταν και η ανέγερση ενός μεγαλοπρεπούς και
περικαλλούς ναού, που αντικατέστησε το – πιθανότατα κατεστραμμένο
από
τους Πέρσες, οι οποίοι μάλλον πέρασαν και από την πόλη καθ’ οδόν για
το Νότο- παλαιό ιερό της Παρθένου. Ο νέος ναός ήταν ιωνικού ρυθμού,
περί-
πτερος, κατασκευασμένος, φτιαγμένος από λευκό μάρμαρο, προερχόμενο από τη γειτονική
Θάσο. Έκδοση Δήμου Καβάλας...
American Journal of Archaeology. - Σελίδα 269 - 1925 - NEOΠOΛHTAI
(Hellespont): The appearance of the name NEAΠΟΛΗ in I.G. F, 198 with
a tithe of [A]p|-I[lll] may be referred either to the Hellespontine Neapolis
or to Neapolis by Antisara, as in the index of the Corpus. The stone is
broken away ...
478 π. Χ.-Historikē geōgraphia tēs Anatolikēs Makedonias kata tēn
archaiotēta. Dēmētrēs K. Samsarēs - 1976 - "Αν κρίνουμε άπό τούς
φορολογικούς καταλόγους της Αττικοδηλιακής συμμαχίας,- 478/7 π.Χ- όπου
τ' ονομά της χρησιμοποιείται για να καθορίση και νά ξεχωρίση τή
Νεάπολη άπό άλλες ομώνυμες πόλεις (Νεάπολις παρ' Άντισάραν), Θά
πρέπει ή Αντισάρα ...
470 π.Χ. -Πιθανολογείται πως το όνομα της πόλης προέρχεται από τον
αρχαίο οικισμό «Σκαβάλλα», σημερινή Παλαιά Καβάλα, από την οποία
θεωρείται πως έφτασαν στην Καβάλα οι αρχαίοι κάτοικοί της. Η
Σκαβάλλα αναφέρεται από το 470 π.Χ. ως σύμμαχος των Αθηναίων. Με
το πέρασμα του χρόνου καταστράφηκε από τις επιδρομές των βαρβάρων
και οι κάτοικοί της διαφεύγοντας, ήρθαν στην Χριστούπολη για
περισσότερη ασφάλεια. Με τον ερχομό των νέων κατοίκων η πόλη πήρε
24
410 π.Χ. -Αυτή τους έκανε να ζητήσουν την αλλαγή ενός επίσημου
κειμένου ψηφίσματος, γιατί δεν ήθελαν πια να αναγνωρίζουν μητρόπολή
τους τη Θάσο. Έτσι, η αποκατάσταση του κειμένου του πρώτου
ψηφίσματος της ίδιας στήλης – στο σημείο όπου η «επανόρθωση» - rasura-
…ότι άποικοι όντες Θασίον και πολιορκόμενοι υπ’ αυτόν και
Πελοποννησίον ουκ ηθέλησαν αποστήναι απ’ Αθηναίον… και η συσχέτισή
του με ένα νόμο της Θάσου του 410 π.Χ., που αφορά την καταστολή
επαναστάσεων στις αποικίες της δεν αφήνει καμιά αμφιβολία πως η
Νεάπολις ήταν αποικία της Θάσου. (Δημήτριος Λαζαρίδης, Νεάπολις –
Χριστούπολις – Καβάλα. Οδηγός Μουσείου Καβάλας, Αθήνα 1969, σ. 14.)
404 π. Χ. -Λίγα χρόνια μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου το
404 π.Χ., η Νεάπολη αποκαθιστά σχέσεις φιλίας με τη Θάσο,
παραμένοντας όμως πάντοτε πιστή σύμμαχος της Αθήνας.
4ος π. Χ. -Η μοναδική απεικόνιση της θεάς, με μορφή κόρης που φορά στο
κεφάλι της πόλο, δηλαδή ένα υψηλό ιερατικό κάλυμμα κεφαλής,
εντοπίστηκε σε στήλη που περιέχει ένα αθηναϊκό ψήφισμα των μέσων του
4ου αιώνα π.Χ. Στη στήλη, η Παρθένος απεικονίζεται να κάνει χειραψία με
τη θεά Αθηνά. Έκδοση Δήμου Καβάλας
4ος π. Χ.-Εγκ. ΔΟΜΗ. Μακεδονία. Μακεδονία. Στα χρόνια της ακμής του
μακεδονικού βασιλείου, η χώρα αυτή συνόρευε προς βορρά με το όρος
Σκάρδο, προς νότο με το θεσσαλικό Όλυμπο, δυτικά με την Ιλλυρία και
ανατολικά με τον ποταμό Στρυμώνα. Τα όριά της ωστόσο μεταβάλλονταν
συχνά. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η ονομασία Μακεδονία έχει ελληνική
ρίζα –μακεδανός που σημαίνει μακρός– ενώ ο Στέφανος ο Βυζάντιος λέει
ότι προήλθε από τον μυθικό γενάρχη των Μακεδόνων Μακεδόνα, γιο του
Δία και της Θυσίας, που ήταν κόρη του Δευκαλίωνα. Βρισκόταν μεταξύ
Στρυμόνα και Νέστου και περιλάμβανε ολόκληρη την περιοχή του
Παγγαίου καθώς και τη Θάσο. Αποτελείτο δηλαδή από τον σημερινό νομό
Καβάλας και μέρος των νομών Δράμας και Σερρών. Όπως αναφέρει ο
Θουκυδίδης, στην επαρχία αυτή κατοικούσαν, εκτός από τους Ηδωνούς,
27
και Πίερες, που είχαν διωχθεί από την πατρίδα τους και έχτισαν εκεί την
πόλη Μεθώνη, ομώνυμη με την πόλη Μεθώνη της Πιερίας...
4ος π. Χ.-Skepseis kai entyōseis ek periodeias ana tēn Makedonian,
1905-1906 Geōrgios Chatzēkyriakou - 1962 - Την Νεάπολιν διατείνονται
τινες ότι έκτισεν ό των Αθηναίων στρατηγός Καλλίστρατος- (4ος αιώνας
π.Χ.)-, όστις φυγάς ών ήλθεν εις Θάσον, ... κατά τήν θέσιν αύτής, ή μάλλον
έν τή θέσει, έν ή νΰν Καβάλα, μνημονεύεται έτέρα πόλις χριστιανική, ή
Χριστούπολις... Οι Έλληνες έρχονται αργότερα. Γίνεται μια πρώτη
απόπειρα των Αθηναίων να κατακτήσουν αυτή την εύφορη περιοχή το
465 π.Χ, όπου διεξάγεται μια μάχη μεταξύ Αθηναίων και θρακικών
φύλων. Οι Αθηναίοι χάνουν τη μάχη, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης
10.000 νεκρούς οπλίτες. Αργότερα, ανάμεσα στο 360-359 π.Χ Έλληνες
άποικοι από τη Θάσο, με αρχηγό τον εξόριστο Αθηναίο ρήτορα και
πολιτικό Καλλίστρατο, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή των
Φιλίππων, κτίζοντας την πρώτη μικρή πόλη. Δήμος Φιλίππων.
4ος π. Χ.-Αρχείον Θράκης. Τόμοι 27-28 - Σελίδα 68 1962 - "Αρχαία πόλις
τής Θράκης, άναφερομένη ύπό τοΰ Δημοσθένους-(384 π.Χ. - 12 Οκτωβρίου 322
π.Χ.)- (κατ' 'Αριστοκράτους, 132). ΑΝΤΙΣΑΡΑ. Παραλία πόλις τής
μεσημβρινής Θράκης, άναφερομένη ύπό Στεφάνου τοΰ Βυζαντίου ώς
έπίνειον τής πόλεως Δάτου. Ό "Αθήναιος (Α, 56) ...
Μνήμη Δ. Λαζαρίδη: πόλις και χώρα στην αρχαία Μακεδονία και Θράκη
Triantaphyllos Petridēs, Dēmētrios Lazaridēs - 1990 - Διονύσιος ο
Περιηγητής το αναφέρει ως αποικία Θασίων στην Στρυμονική παραλία,
ενώ ο Στέφανος ο Βυζάντιος αναφέρει την Αντισάρα ως έπίνειον Δατηνών.
Οι παραπάνω αρχαίες πηγές αφήνουν γενικά την εντύπωση, ότι το Δάτο
πρέπει ...
The Athenian Tribute Lists - Τόμος 3 - Σελίδα 55 - Benjamin Dean Meritt,
Henry Theodore Wade-Gery, Malcolm Francis McGregor - 1939 - List 5
Abdera [Aineia] [Ainos] 500 Akanthos Assera Chedrolos Dikaia (Abdera)
[Dikaia (Eretria)] [Galepsos] Haison Maroneia Mekyberna Neapolis
(Antisara) [Neapolis (Mende)] 200 Olynthos Pharbelos Phegetos
Samothrake [Sane] Serme ...
- 2000 - ... Young schlug die Bucht von Passa Limani vor - wegen der
Veränderungen der Küstenlinien von vornherein verfehlt. Die Kulte des
Heros bei Antisara und des Heros Epipyrgidios scheinen ebenfalls am
Porthmos zu liegen ([1] Z. 86/87).
28
4ος π. Χ.-Στα χρόνια της μακεδόνικης κυριαρχίας (4ος αι. Π.Χ.) η πόλη
χάνει την αυτονομία της και γίνεται το επίνειο της γειτονικής μακεδόνικης
πόλης των Φιλίππων.Visit Greece.
4ος π. Χ. -Εγνατία οδός : από την Αμφίπολη στους Φιλίππους
;Χαρακτηρισμοί και παρονομασίες αθηναίων πολιτικών 4ου π.Χ. αιώνα .
από Οτατζής, Μόσχος, 1954-1995.Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, 1996.
378 π. Χ. -Το 378 π.Χ. γίνεται μέλος της δεύτερης Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Έκδοση Δήμου Καβάλας
378 π. Χ. -Θεόπομπος. 378/377 π. Χ... Fragmenta FGrH #115”.Volume-
Jacobyʹ-F 2b,115,F, fragment 151, line 1πος κδ. – Ἄσσηρα· οὐδετέρως·
πόλις Χαλκιδέων. Θεόπομπος κδ. – Ἄρης· Ἄρητος .... χωρίον Εὐβοίας·
Θεόπομπος κδ Φιλιππικῶν. – Δύστος· πόλις Εὐβοίας. Θεόπομπος ἐν
Φιλιππικῶν κδ· «ἀποστήσας δὲ τοὺς ἐν αὐτῆι τῆι περιοικίδι τῶν Ἐρετριέων
ἐστράτευσεν ἐπὶ πόλιν Δύστον.» – Ὄκωλον· χωρίον Ἐρετριέων·
Θεόπομπος ιλιππικῶν κδ. Σκάβαλα· χωρίον Ἐρετριέων· Θεόπομπος κδ
Φιλιππικῶν. STEPH. BYZ. s. Μίλκωρος· Χαλκιδικὴ πόλις ἐν Θράικηι. ὁ
πολίτης Μιλκώριος. Θεόπομπος κε Φιλιππικῶν. THEON. Progym. 2 (II
67, 22 Sp): παρὰ δὲ Θεοπόμπου ἐκ τῆς πέμπτης καὶ εἰκοστῆς τῶν
Φιλιππικῶν, ὅτι ὁ Ἑλληνικὸς ὅρκος καταψεύδεται, ὃν Ἀθηναῖοί φασιν
ὀμόσαι τοὺς Ἕλληνας πρὸ τῆς μάχης τῆς ἐν Πλαταιαῖς πρὸς τοὺς
βαρβάρους, καὶ αἱ πρὸς βασιλέα [Δαρεῖον] 378/377 π. ... Ἀθηναίων [πρὸς
Ἕλληνας] συνθῆκαι·
378 π. Χ.-ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Καβάλας (πρώτο μέρος)
Κωνσταντίνου Ι. Χιόνη. ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
ΝΕΑΠΟΛΗΣ. Η Νεάπολη ήταν μέλος της Β' Αθηναϊκής συμμαχίας, που
ιδρύθηκε το 378 π.Χ. κι έμεινε σύμμαχος της Αθήνας ως την κατάκτηση
της από το βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο. Η κατάληψη των Κρηνίδων
και η μετονομασία της σε "Φίλιπποι" υπήρξε το προμήνυμα της
επερχόμενης κατάκτησης της. Ο Φίλιππος έγινε τόσο απειλητικός για τη
Νεάπολη, ώστε η τελευταία αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια της
συμμάχου της Αθήνας. Η παρουσίαση των Νεαπολιτών πρέσβεων στον
αθηναϊκό δήμο έγινε το 355 π.Χ. Το διάβημα τους όμως αυτό έμεινε χωρίς
αποτέλεσμα, γιατί, αφού κατέλαβε ο Φίλιππος τα εδάφη μέχρι το Νέστο,
που του παραχώρησε ο βασιλιάς Kετρίπορις, μοιραία η Νεάπολη απέβαινε
επίνειο των Φιλίππων.
367 π. Χ.-The Greek Settlements in Thrace Until the Macedonian
Conquest. - Benjamin H. Isaac - 1986 - History But Apollonia in Thrace is also
29
τῶν ἑπτὰ παίδων Νιόβης ἐκεῖ καυ-θέντων, ἀπὸ τῶν ιδʹ, χωρισθεισῶν τῶν
συ-
ζυγιῶν.» Steph. Byz.: Ἁλίαρτος, πόλις Βοιωτίας ... Ἀρμενίδας δὲ τῷ ρ
Ἀρίαρτόν φησιν. Athenaeus I: Ἐπίχαρμος δὲ ἀπό τινων Βιβλίνων φησὶν
αὐτὸν (τὸν οἶνον Βίβλινον) ὠνομάσθαι. Ἀρμενίδας δὲ τῆς Θρᾴκης φησὶν
εἶναι χώραν τὴν Βιβλίαν, ἣν αὖθις Τισάρην
καὶΟἰσύμηνπροσαγορευθῆναι. Hesychius: Ἐνοδία, Ἄρτεμις, ἐπεὶ
κυνηγητικὴ, ὡς Ἀνδρομενίδης.
3ος π. Χ. -ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΤΗΣ
6ΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1995 ΠΡΟΕΔΡΊΑ ΜΑΝΟΥΣΟΥ ΜΑΝΟΥΣΑΚΑ.
ΙΣΤΟΡΙΑ. —Τα όρια της Μακεδονίας, ύπο Μ. Β. Χατζοπούλου δια του
'Ακαδημαϊκού κ. Μιχαήλ Σακελλαρίου.
Τοτόσο του 335 δ‘οσο καί τοϋ 334 ήταν ή Άμφίπολις, ανατολικά της οποίας
εκτεινόταν ή Θράκη και οί παράλιες ελληνίδες πόλεις. Ό Στρυμών ήταν
και πάλι το ανατολικό ‘οριο της Μακεδονίας το όποιο ό 'Αντίπατρος
άπηγόρευσε στην Κυννάνα να διασχίσει το 323 π.χ. Σε επιγραφή των
Δελφών τοϋ Γ' αιώνος ή Νεάπολις, καίτοι κειμένη δυτικά τοϋ Νέστου,
μνημονεύεται ως πόλις της Θράκης καί οχι της Μακεδονίας (Νεοπολϊται
τοί έν Θράκαι) . Το 189 π.Χ., δταν ό Κόιντος Φάβιος όρισε τα σύνορα της
Αίνου και της Μαρώνειας, ή Παρώρεια, ή περιοχή μεταξύ των ορέων
Μενοικίου, Παγγαίου καί Λεκάνης κατά μήκος της βασιλικής όδοΰ, της
μετέπειτα ‘Εγνατίας, ήταν ακόμη τμήμα της Θράκης. Το 188 π.Χ. το
ρωμαϊκό εκστρατευτικό σώμα υπό τον Γάιο Μάνλιο, επιστρέφοντας άπο
την Μικρά ‘Ασία έπρεπε να βαδίσει τουλάχιστον δύο ημέρες κατά μήκος
της βασιλικής όδοΰ μέσα στην Θράκη για νά φθάσει άπο τήν Νεάπολι στο
ανατολικό σύνορο της Μακεδονίας...
171 π. Χ. -ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΤΗΣ
6ΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1995 ΠΡΟΕΔΡΊΑ ΜΑΝΟΥΣΟΥ ΜΑΝΟΥΣΑΚΑ.
ΙΣΤΟΡΙΑ. —Τα όρια της Μακεδονίας, ύπο Μ. Β. Χατζοπούλου δια του
'Ακαδημαϊκού κ. Μιχαήλ Σακελλαρίου.Δύσκολα θα εύρισκε κανείς
σαφέστερη
μαρτυρία δτι μέχρι έκείνην τήν εποχή ή Άμφίπολις παρέμενε ή
ανατολικότερη μακεδόνικη πόλη, αφήνοντας τους Φιλίππους, τήν Νεάπολι
καί άλλες ήσσονος σημασίας πόλεις στην Θράκη. Έν τούτοις λιγότερο άπο
είκοσι χρόνια αργότερα, το 171 π.Χ. ή ίδια Παρώρεια, πού ήταν τμήμα της
Θράκης τό 189, περιγράφεται άπο τον ίδιο συγγραφέα μαζί με τήν
Παραστρυμονία ως μέρος τής Μακεδονίας συνορεΰον με τήν Θράκη . Ή
πληροφορία αύτη επιβεβαιώνεται άπο τον Στέφανο Βυζάντιο, ό όποιος
32
προς υμάς, όταν Μακεδονίαν διέλθω...’’. (Προς Κορινθίους, ΙΣΤ. 6). ‘’Θα
ελθω σε εσάς όταν περάσω την Μακεδονία…’’.
50 μ. Χ. -Απόστολος Παύλος στους Φιλίππους.
50 μ. Χ. -Διαπιστώνω ότι για να περάσει η να μείνει σε μια πόλη ο
Απόστολος Παύλος έπρεπε ή να είναι επί της Εγνατίας οδού-Καβάλα,
Φίλιπποι, Αμφίπολη, Απολλωνία- ή να έχει Εβραϊκή συναγωγή. όπως στη
Θεσσαλονίκη και στη Βέροια. Ίσως αυτό να εξηγεί το ότι δεν πέρασε από
την Κασσάνδρεια. Ούτε επί της Εγνατία ήτανε ούτε Εβραίους είχε.
Βικιπαίδεια.
54 μ. Χ.-ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Καβάλας (πρώτο μέρος)
Κωνσταντίνου Ι. Χιόνη. ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
ΝΕΑΠΟΛΗΣ. Κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους ο λιμένας
της Νεάπολης αποτελεί το τέρμα του εμπορικού δρόμου που ενώνει τους
Φιλίππους με την Ανατολή δια μέσου της Αλεξανδρείας και Τρωάδας. Απ'
εδώ εισβάλλουν οι διάφορες δοξασίες, οι ανατολικές θρησκευτικές
λατρείες και τελευταία ο χριστιανισμός. Τον ίδιο δρόμο ακολούθησε και ο
Απόστολος Παύλος γύρω στο 54 μ.Χ. Αποβιβάζεται στη Νεάπολη και
πηγαίνει στους Φιλίππους, όπου και ίδρυσε την πρώτη χριστιανική
εκκλησία στην Ευρώπη.
1ος μ. Χ. -Η άποψη αυτή αφήνει πολλά αναπάντητα ερωτηματικά. Πιο
πειστική φαίνεται η άποψη ότι οι Καμάρες είναι το ρωμαϊκό υδραγωγείο
της αρχαίας Νεάπολης. Κατασκευάστηκε πιθανότατα κατά τους πρώτους
μεταχριστιανικούς αιώνες, ανάμεσα στον 1ο και τον 6ο, δέχτηκε κατά
καιρούς πολλές επισκευές και πρέπει να διατήρησε την αρχική λειτουργία
του τουλάχιστον μέχρι και τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Τη φθορά του
χρόνου και των διαφόρων επιδρομέων ολοκλήρωσε η οθωμανική
κατάκτηση της Καβάλας. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1ος μ. Χ. -Catenae (Novum Testamentum), Catena in Acta (catena
Andreae) (e cod. Oxon. coll. nov. 58) Page 265, line 21 {Ἀμμωνίου.} Ὅσα
ἐστὶ κοινωφελῆ ὁράματα καὶ θεοσεβείας ἐχόμενα, τούτοις δεῖ πειθαρχεῖν·
ταῦτα γὰρ καὶ ἀνεγράφησαν μόνα ἐν τῇ γραφῇ. Ὡς δὲ τὸ ὅραμα εἶδεν,
εὐθέως ἐζητήσαμεν ἐξελθεῖν εἰς τὴν Μακεδονίαν,Τοῦ Χρυσοστόμου.}
Οὕτως αὐτῷ καὶ ὁ Χριστὸς φαίνεται λέγων· “Καίσαρί σε δεῖ
παραστῆναι.” Συμβιβάζοντες ὅτι προσκέκληται ἡμᾶς ὁ Θεὸς εὐαγ-
γελίσασθαι αὐτούς. ἀναχθέντες οὖν ἀπὸ Τρωάδος, εὐθυδρομήσαμεν εἰς
Σαμοθράκην, τῇ δὲ ἐπιούσῃ εἰς Νεάπολιν, κἀκεῖθεν εἰς Φιλίππους, ἥτις
ἐστὶ πρώτη τῆς μερίδος Μακεδονίας πόλις κολώνεια. {Τοῦ αὐτοῦ.}
43
ἀπὸ Κυθήρου τοῦ Φοίνικος. Φάληρον δῆμος καὶ ἐπίνειον τῆς Ἀττικῆς.
Παυσανίας πρώτῳ περιηγήσεως Ἑλλάδος (c. 1, 2). καὶ πληθυντικῶς
Φάληρα. ἔστι καὶ Θετταλίας ἄλλη πρὸς τῇ Οἴτη, ἣν Ῥιανὸς διὰ τοῦ α
γράφει, Φάλαρον λέγων καὶ Φάληρον διὰ τοῦ η. ἔστι καὶ πόλις ἐν Ὀπικοῖς,
εἰς ἣν ἐξεβράσθη Παρθενόπη ἡ Σειρήν, ἣ καλεῖται Νεάπολις. Ἄβδηρα
πόλεις δύο· ἡ μὲν Θρᾴκης ἀπὸ Ἀβδήρου τοῦ υἱοῦ Ἑρμοῦ Ἡρακλέους
ἐρωμένου, ὃν αἱ Διομήδους ἵπποι διεσπάσαντο, ὡς Ἑλλάνικος καὶ ἄλλοι
φασίν. ἡ δὲ δευτέρα τῆς Ἰβηρίας πρὸς τοῖς Γαδείροις, ὡς Ἀρτεμίδω-
ρος ἐν δευτέρῳ γεωγραφουμένων. Ἀλίφηρα πόλις Ἀρκαδίας, ἀπὸ
Λυκάονος παιδὸς Ἀλιφήρου. εὕρηται ἡ παραλήγουσα διὰ διφθόγγου.
Βάσηρα πόλις Φοινίκης. ἄβληρον ἡ ἡνία, εὔληρον ἐπὶ ἱματίου καὶ ἐπὶ
δεσμοῦ. ἄλευρον, φθινόπωρον, μετόπωρον, πέλωρον, κνέωρον ἀκανθῶδες
φυτόν. Κύτωρον πόλις Παφλαγονίας, οἱ δὲ ἡ Κύτωρός φασι.
Κόρινθος. ἔστι δὲ καὶ Ἐφύρη παρὰ τῷ Θου-κυδίδῃ (I, 46, 2). Κύρη· ἔστι
δὲ ὄνομα πηγῆς, ἀφ' ἧς καὶ Κυρήνη πόλις. ἔστι δὲ καὶ νῆσος ἐν τῷ Περσικῷ
κόλπῳ. Ἑκαταῖος ἐν περιη-γήσεως δευτέρῳ. Τερψιχόρη. Ἀττικοὶ δὲ διὰ
τοῦ α φασὶ Τερψιχόρα.
3ος μ. Χ. -3ος Οι πληροφορίες που έχουμε στην διάθεσή μας για τις άλλες
πόλεις της Μακεδονίας, είναι λίγες και προέρχονται κυρίως από
επισκοπικούς καταλόγους και πρακτικά συνόδων. Οι σημαντικότερες
μακεδονικές πόλεις είναι οι Στόβοι, η Καισάρεια (νοτιοδυτικά της
Κοζάνης), η Βάργαλα, η τειχισμένη Βέροια, κέντρο με σημαντική
πολιτιστική παράδοση, τα Σέρβια, επίσης οχυρωμένα κοντά στον
Αλιάκμονα, η Έδεσσα, οι Σέρρες που αναφέρονται τον Θ΄ αιώνα ως
πρωτεύουσα του Θέματος Στρυμόνα και έδρα επισκόπου, η Χριστούπολη
(Καβάλα) με το δεύτερο μετά την Θεσσαλονίκη λιμάνι της Μακεδονίας
και ισχυρή στρατιωτική βάση, η Αμφίπολη και οι Φίλιπποι.
συνδραμόντων οὖν τῶν θεοκτόνων Ἰουδαίων καὶ μετὰ 8πολλῆς τῆς χαρᾶς
τοῦ ἔργου 8ἐναρξαμένων, καὶ τὴν τῶν θεμελίων τάφρον 8ἐξορυττόντων
ἀργυραῖς ἄμαις καὶ σκάφαις καὶ τοὺς θεμελίους μελλόντων
8καταβάλλεσθαι, σφοδροτάτη 8καταιγὶς ἐπελθοῦσα τὸ κενωθὲν
8ἀντεχώννυ. ἀστραπῶν δὲ καὶ βροντῶν καθ' ὅλην ἐκείνην τὴν νύκτα
συνεχῶς καταπεμπομένων, σεισμὸς ἐγγιζούσης λοιπὸν τῆς ἡμέρας
ἐγένετο, ὥστε πολλοὺς καὶ ὑπαίθρους μένοντας ἐναποψῦξαι· καὶ 8πῦρ ἐκ
τῶν ὀρυττομένων θεμελίων ἐξενεχθὲν πάντας τοὺς εὑρεθέντας ἐκεῖσε
κατέφλεξεν. κατα-πεσεῖν δὲ καὶ πόλεις συνέβη, τὰς περὶ Νικόπολιν καὶ
Νεάπολιν Ἐλευθερόπολίν τε καὶ Γάζαν καὶ ἑτέρας πλείους· 8στοά τε τῆς
Αἰλίας ἤγουν Ἱερουσαλήμ, ἡ παρὰ τὴν συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων, πολλοὺς
τῶν εἰρημένων 8κατενεχθεῖσα ἀνεῖλεν, πῦρ τε ἐκραγὲν ἀδήλως πλείστους
Ἰουδαίων κατέκαυσεν. ἐγένετο δὲ καὶ σκότος κατὰ τοὺς τόπους ἐκείνους,
καὶ σεισμοὶ συνεχεῖς πολλὰς φθορὰς ἐν πολλαῖς ἐργασάμενοι πόλεσιν.
5ος μ. Χ. -Στέφανος γραμματικός Εθνικά. -5ος μ. Χ. (epitome) “Stephan
von Byzanz. Ethnika”, Ed. Meineke, A.Berlin: Reimer, 1849, Repr.
1958.Page 573, line 8. Σιτικόν, πόλις Ἰταλίας. τὸ ἐθνικὸν
Σιτικῖνοι. Σιττάκη, πόλις Περσική, ὡς Ἑκαταῖος Ἀσίᾳ. ὁ πολίτης
Σιττακηνός, καὶ ἡ χώρα Σιττακηνή. Σῖφαι, ἐπίνειον τῆς Θεσπιακῆς. καὶ
ἑνικῶς Σίφη. ἔστι
δὲ ὡς ἀπὸ τῆς Κρηταῖος Κρηταιεύς οὕτω Σιφαῖος Σιφαιεύς. Σίφνος, περὶ
τὴν Κρήτην νῆσος, ἀπὸ Σίφνου τοῦ Σουνίου, ὡς Νικόλαος πέμπτῳ.
ἐκαλεῖτο δὲ πρότερον Μερόπη. τὸ ἐθνικὸν Σίφνιος. καὶ Σίφνιον ποτήριον
καὶ σιφνιάζειν. Σιωνία, πόλις Ποντική. τὸ ἐθνικὸν Σιωνίτης καὶ Σιω-
νῖτις τὸ θηλυκόν. Σκάβαλα, χώρα Ἐρετριέων. Θεόπομπος εἰκοστῷ τε-
τάρτῳ Φιλιππικῶν. τὸ ἐθνικὸν Σκαβαλαῖος. Σκαιοί, ἔθνος μεταξὺ τῆς
Τρῳάδος καὶ τῆς Θρᾴκης, ὡς Ἑκαταῖος ἐν Εὐρώπῃ. Σκάμανδρος, ποταμὸς
Τροίας, ἀπὸ Σκαμάνδρου.
5ος μ. Χ.-Στέφανος γραμματικός Εθνικά. -5ος μ. Χ. (epitome) Page 573,
line 9.
τὸ ἐθνικὸν Σίφνιος. καὶ Σίφνιον ποτήριον καὶ σιφνιάζειν. Σιωνία, πόλις
Ποντική. τὸ ἐθνικὸν Σιωνίτης καὶ Σιωνῖτις τὸ θηλυκόν. Σκάβαλα, χώρα
Ἐρετριέων. Θεόπομπος εἰκοστῷ τετάρτῳ Φιλιππικῶν. τὸ ἐθνικὸν
Σκαβαλαῖος. Σκαιοί, ἔθνος μεταξὺ τῆς Τρῳάδος καὶ τῆς Θρᾴκης, ὡς
Ἑκαταῖος ἐν Εὐρώπῃ. Σκάμανδρος, ποταμὸς Τροίας, ἀπὸ Σκαμάνδρου. τὸ
ἐθνικὸν Σκαμάνδριος. καὶ Σκαμανδρία, καὶ Σκαμανδριανός, ὡς τοῦ
Καρδία Καρδιανός, καὶ Σκαμανδριηνός. Σκαμβωνίδαι, δῆμος Ἀττικῆς
Λεοντίδος φυλῆς. τὰ τοπικὰ ἐκ Σκαμβωνιδῶν καὶ ἐν Σκαμβωνιδῶν καὶ εἰς
50
5ος μ. Χ.-5ος – 6ος αιώνας: ύπαρξη παλαιοχριστιανικών ναών στη θέση του
σημερινού ναού Αγίου Νικολάου και στην Παναγία. Παλαιοχριστιανικός
ναός, πιθανότατα της Αγίας Παρασκευής, κάτω από το σημερινό τέμενος
του Χαλήλ Μπέη - «Τζαμί της Μουσικής» - με φάσεις και στη
μεσοβυζαντινή και υστεροβυζαντινή εποχή. Ύπαρξη μικρού χριστιανικού
νεκροταφείου γύρω από το ναό, ορατό ακόμα και σήμερα (αναμένεται η
δημοσίευση της ανασκαφής).Κουγιουμτζόγλου.
5ος μ. Χ.-Ιστορία της Καβάλας Σύλλογος Αγίας Βαρβάρας και
Πεντακοσίων. Στους μέσους βυζαντινούς χρόνους και ειδικότερα τον 5ο
αιώνα μ.Χ. η πόλη μνημονεύεται με το όνομα Χριστούπολις. Κατά τη
διάρκεια των βυζαντινών χρόνων η πόλη γνώρισε πολλές περιπέτειες,
λόγω της γεωπολιτικής της θέσης. Πολιορκούνταν συνεχώς απο τους
Σλάβους, με αποτέλεσμα να εξελίσσονται στη περιοχή δριμύτατες
συγκρούσεις μεταξύ Βυζαντινών και Σλάβων.
5ος μ. Χ. -Μια ασφαλής ένδειξη για την ύπαρξη μιας παλαιοχριστιανικής
βασιλικής αποτελεί η ανεύρεση ενός κομματιού από άμβωνα του 5 ου – 6ου
αιώνα μ.Χ.: αυτό το εύρημα, φιλοξενούμενο στο Αρχαιολογικό Μουσείο
Καβάλας, ήταν ενσωματωμένο στην αψίδα της μεταβυζαντινής εκκλησίας
της Παναγίας. Όπως σημειώνεται στην ενότητα αυτού του βιβλίου για τη
βυζαντινή περίοδο
της ζωής της πόλης, οι πληροφορίες μας για τους αιώνες που αυτή
περιλαμβάνει είναι λιγοστές. Ακόμη λιγότερες είναι αυτές που αφορούν
τους χώρους άσκησης θρησκευτικών καθηκόντων των κατοίκων. Έκδοση
Δήμου Καβάλας
5ος μ. Χ.-Από τα χρηστικά αντικείμενα της καθημερινής ζωής ελάχιστα
έχουν διασωθεί. Μερικά κομμάτια από διακοσμημένα πήλινα ή γυάλινα
αγγεία, χρονολογημένα από τον 5ο-6ο μέχρι το 14ο αιώνα, ελάχιστα
χάλκινα νομίσματα διαφόρων αιώνων και μία σταυρόσχημη χάλκινη
λειψανοθήκη – φυλακτό της μεσοβυζαντινής περιόδου, είναι τα πιο
ενδιαφέροντα ευρήματα της αρχαιολογικής έρευνας. Έκδοση Δήμου
Καβάλας
5ος μ. Χ.-Στέφανος γραμματικός Εθνικά. τέλη του 5ου - μέσα του 6ου μ.χ.
αιώνος. (epitome) “Stephan von Byzanz. Ethnika”, Ed. Meineke, A.Berlin:
Reimer, 1849, Repr. 1958.Page 100, line 17. [τρεῖς πόλεις] ἀπὸ μὲν τῆς
ἀδελφῆς Λαοδίκης Λαοδίκειαν, ἀπὸ δὲ τῆς γυναικὸς Νύσης Νῦσαν, ἀπὸ
δὲ τῆς μητρὸς Ἀντιοχίδος Ἀντιόχειαν”. Ἀντιοχίς οὖν ὄνομα καὶ τῆς μητρὸς
καὶ ἐθνικὸν τῆς πόλεως καὶ φυλῆς ὄνομα. δωδεκάτη ἐν τῇ
52
είχαν χαράξει τον «πανηγυρικό των νικών» τους. Την προέλασή τους
ανέκοψαν τα στρατεύματα της Χριστούπολης. Έκδοση Δήμου Καβάλας
9ος μ. Χ.-Από τις εργασίες της βυζαντινής περιόδου το πιο σημαντικό
αρχιτεκτονικό κατάλοιπο είναι ο «πύργος υπέρκαλος» του χερσαίου
τείχους. Η εντειχισμένη επιγραφή του «Πύργε θεοστήρικτε θεό(ς) σε
σκέπει / ως υπέρκαλον όντα πάντων των πύργω(ν)» επικαλείται τη θεϊκή
προστασία για την αποτροπή
ενός ορατού κινδύνου. Έχει χρονολογηθεί στο πρώτο μισό του 9 ου αιώνα,
830-840, περίοδο των σλαβικών επιδρομών. Έκδοση Δήμου Καβάλας
9ος μ. Χ.-Αρχαιολογικός άτλας του Αιγαίου: από την προϊστορία έως
την ύστερη ...Λίνα Γ.. Μενδώνη, Εύα Σημαντώνη - Μπουρνιά - 1998 -
Βορειοδυτικά του χωριού Κοσμητή, στη θέση μουσουλμανικού
νεκροταφείου, αρχιτεκτονικά μέλη παλαιοχριστιανικής βασιλικής και
σπαράγματα επιγραφών. Καβάλα, η Νεάπολις, η (από τον 9ο αι.
Χριστούπολις, η) Ιδρύθηκε πιθανότατα από ...
9ος μ. Χ. -Η στρατηγική σημασία της πόλης υποδηλώνεται από το εξής:
Στις αρχές του 9ου αιώνα είχε εγκατασταθεί στο κάστρο της
Χριστούπολης, επικεφαλής στρατεύματος, ο Καίσαρ Αλέξιος Μουσελέ,
μέλος της αυτοκρατορικής οικογένειας και ανώτατος, μετά τον
αυτοκράτορα Θεόφιλο, αξιωματούχος του κράτους. Σε οχυρωματικές
εργασίες αυτής της περιόδου έχει αποδοθεί ο «πύργος υπέρκαλος» του
χερσαίου τείχους. Με τις συνθήκες της εποχής και το ρόλο της πόλης
σχετίζεται και η ανοικοδόμηση των τειχών της από το στρατηγό
Στρυμόνος Βασίλειο Κλάδωνα το έτος 926. Έκδοση Δήμου Καβάλας
9ος μ. Χ.-Αρχαιολογικός άτλας του Αιγαίου: από την προϊστορία έως
την ύστερη ...Λίνα Γ.. Μενδώνη, Εύα Σημαντώνη – Μπουρνιά – 1998 -
Βορειοδυτικά του χωριού Κοσμητή, στη θέση μουσουλμανικού
νεκροταφείου, αρχιτεκτονικά μέλη παλαιοχριστιανικής βασιλικής και
σπαράγματα επιγραφών. Καβάλα, η Νεάπολις, η (από τον 9ο αι.
Χριστούπολις,..
926 μ. Χ.-Το έτος 926 πραγματοποιήθηκε μια άγνωστης έκτασης επισκευή
των τειχών. Το γεγονός μνημονεύεται σε επιγραφή που σώθηκε
εντοιχισμένη στο παράλιο τείχος και διατηρείται
στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας: «Τα πριν φθαρέντα και πεπτωκότα
τείχη ίστησι στερρώς Βασίλειος ο Κλάδων, ο στρατηγέτης Στρυμόνος…».
Η μαρτυρούμενη επέμβαση του 10ου αιώνα δεν εντοπίζεται στα
υφιστάμενα τείχη. Από κατοπινούς
59
1097 μ. Χ. -Θα περάσουν σχεδόν δύο αιώνες μέχρι να έχουμε και πάλι
κάποιες πληροφορίες για τη Χριστούπολη. Είναι γνωστό ότι το 1097
πέρασαν από εδώ τα στρατεύματα της πρώτης Σταυροφορίας. Στα μέσα
του 12ου αιώνα ο Άραβας περιηγητής Idrisi περνά από την πόλη και
επισημαίνει την οχυρή θέση της και το ναυτικό της εμπόριο. Ένας
σύγχρονός του επισκέπτης, ο Εβραίος περιηγητής Βενιαμήν της Τουδέλης,
σημειώνει ότι στη Χριστούπολη ζούσαν τότε είκοσι ομοεθνείς του.
Έκδοση Δήμου Καβάλας
1097 μ. Χ.-Ιστορικά Στοιχεία Δήμου – Δήμος Καβάλας. Η τριπλή
ονομασία της Καβάλας (Νεάπολις, Χριστούπολις, Καβάλα), ... Το 1097
πέρασαν από τη Χριστούπολη τα στρατεύματα της πρώτης
Σταυροφορίας... 1097 μ.Χ. Περνούν οι Σταυροφόροι της Α’ Σταυροφορίας
και αρχίζει η νορμανδική διείσδυση
1105 μ. Χ.-Στήν Ε.ΙΑ άναφέρεται ότι ό Μουχαμάντ ’Αλί έκτισε ενα
σχολείο—mühendis hane-i hayriye= άγαθοεργό στρατιωτική σχολή
μηχανικού—ενα μεντρεσέ, ένα τζαμί, μιά βιβλιοθήκη καί μιά κουζίνα
(imaret), βλ. I. Beldiceanu-Steinherr-J.G. Gianopoulos, Kawäla, E.I.2, τ. 4,
σ. 776-7. Βλ. έπίσης Sami Çemsettin, Kämüs-al-'aläm(Λεξικό), Istanbul
1314(1896), τ.ν., σ.3704-5, άπό όπου καί οί παραπάνω πληροφορίες, καί
J. Η. Kramers, Kavala, Ι.Α.,τ. 6, σ. 452-3. Παρόλο πού στά από δύο
μεντρεσέδες καί δύο dershane-μεστζίτ 1 2, ενα ιμαρέτ, ενα μεκτέμπ3 καί
τα γραφεία τής διεύθυνσης (σχ. 2, σ. 216-7, σχ. 5, σ. 232-3).
1105 μ. Χ.-Δ. Λ α ζ α ρ ί δ η ς, Νεάπολις, Χριστούπολις, Καβάλα,
’Αθήνα 1969, 58, όπου καί ή σχετική βιβλιογραφία. Οί λόγοι πού
προβάλλονται περισσότερο γι’ αυτές τις αποφάσεις του Μουχαμάντ Άλί
είναι συναισθηματικοί καί όχι λόγοι στρατιωτικοί, οικονομικοί ή πολιτικής
σκοπιμότητας. Σ’ αυτό συνηγορεί καί ή μετέπειτα δραστηριότητα του
πασά πού πρόσφερε πάντα πολλές διευκολύνσεις στούς συμπατριώτες
του1. "Αν εξετάσει κανείς τήν πολιτική πού έφάρμοσε ή αυτή πού τοϋ
έπιτράπηκε νά εφαρμόσει δέ μένουν πράγματι περιθώρια γιά υποψίες
στρατιωτικών επιδιώξεων στον τόπο αυτό. Λέγεται ότι είχε προτείνει στό
Μαχμούτ Β'- (περίπου 1105 - 1131 μ.Χ.)- καί άλλη έναλλακτική λύση: νά
κατασκευάσει στήν Καβάλα καινούργιο λιμάνι πού θά κάλυπτε τις
έμπορευματικές άνάγκες τής πόλης, γιά τις όποιες δέν έπαρκοϋσε πια τό
παλιό καί θά πρόσφερε τή δυνατότητα παραμονής εδώ πολεμικών ή άλλων
μεγάλων σκαφών. Ό σουλτάνος όμως γνωρίζοντι ς ότι ό βεζίρης του είχε
πάντα τάσεις άνεξαρτοποίησης άντιμετώπισε τήν πρότασή του αυτή μέ
δυσπιστία καί τελικά προτίμησε τήν ίδρυση ένός külliye. Τό ίδρυμα αυτό
θσ μπορούσε μόνο έμμεσα νά βοηθήσει στά φιλόδοξα σχέδια του πασά,
καθώς οί άπόφοιτοι τών μεντρεσέδων αποτελούσαν τή νομική καί
πνευματική ήγεσία τής χώρας...
62
ὅρων πόλεων, ἀλλὰ καὶ νήσων καὶ Βυζαντίου καὶ τῆς ἄλ-λης Θρᾴκης ἔχειν
ἐξέσται τὴν ἀρχήν· κοινὰ γὰρ οἱ σοφοί φα-σι τὰ φίλων· καὶ συμβήσεταί
σοι μετὰ τῆς ἀπὸ τῶν ἔργωνφιλοτιμίας καὶ μείζω καὶ θαυμασιωτέραν τὴν
ὠφέλειανκαρποῦσθαι. εἰ μὲν οὖν ἐμοὶ πειθόμενος καὶ πᾶσαν ὑπερ-
ιδὼν μικρολογίαν, προῖκα βοηθήσεις, σαυτῷ τε καὶ ἡμῖν προσήκοντα
βουλεύσῃ. εἰ δ' ἄρα οὕτως ἔγνωκας, ὡς οὐ-δενί τῳ τρόπῳ ἑτέρῳ
βοηθήσων, εἰ μή σοι καταπροδοίημεν τὰς Ῥωμαίων πόλεις...
13ος -Ιωάννης Καντακουζηνός 7ος. Ιστορία. (1292 - 15 Ιουνίου 1383) Vol. 2,
page 293, line 16. δόν. μέλιτος γὰρ ἐμφορούμενοι καὶ κρεῶν, ὧν ἡ χώρα
μάλιστα εὐπόρει, εἶτα ἀποθλίβοντες καὶ σταφυλὰς καὶ τοῦ ἀ-
ποῤῥέοντος αὐτίκα ἐμφορούμενοι, εἰς πυρετοὺς ἐνέπιπτον καὶ φθόας,
ἔπειτα ἀπέθνησκον κατεργαζόμενοι ὑπὸ τῆς νόσου. καὶ τῶν τε μάλιστα ἐν
λόγῳ ἐτεθνήκεσαν οὐκ ὀλίγοι, καὶ τῆς
στρατιᾶς ὑπὲρ πεντακοσίους καὶ χιλίους· Ῥωμαίων δὲ τῶνβασιλεῖ
συνόντων οὐδὲ εἷς, οὔτε μὴν ἐνόσησεν. Ἀπόκαυκοςδὲ ὁ μέγας δοὺξ ἐπεὶ
ἐπύθετο τὸν Καντακουζηνὸν βασιλέα
στρατιὰν ἔχοντα ἐκ Τριβαλῶν περὶ Φερὰς ἐστρατοπεδευμένον εἶναι καὶ
μέλλοντα εἰς Διδυμότειχον ἐπανήκειν, κατὰ τάχος
ἔπεμπε τριήρεις εἰς Χριστούπολιν, ἅμα δὲ καὶ στρατιὰν ἐκτῆς ἠπείρου, ὡς
τὸ ἐκεῖσε τείχισμα φυλάξοντας καὶ κωλύσοντας διαβαίνειν τὴν στρατιάν.
ἦν γὰρ ὁ τόπος ἐπιτηδείως ἔ-χων εἰς φυλακὴν τὴν ἐκ τῶν ὁπλιτῶν, οὐ διὰ
τὸν ἐπιτειχι-σμὸν μόνον, ἀλλ' ὅτι καὶ κρημνώδης ὢν δύσκολον τοῖς ἱπ-
πεῦσι παρείχετο τὴν δίοδον, μάλιστα εἰ καὶ ὑπό τινων κωλύοιντο.
13ος -Ιωάννης Καντακουζηνός 7ος. (1292 - 15 Ιουνίου 1383) Ιστορία. Vol. 2,
page 306, line 11. παρασκευάζεσθαι αὖθις ὡς εἰς Διδυμότειχον
ἐπανήξοντα ἅμα στρατιᾷ, τὸν Λουκᾶν ἀπολεξαμένη Γεώργιον καὶ
Μακάριον τὸν μητροπολίτην Θεσσαλονίκης, πρεσβευτὰς ἔπεμπεν εἰς
Κράλην καὶ ἐπηγγέλλετο πόλεις παραδώσειν, ὅσας ἂν συμ-βῶσιν, εἰ μόνον
Καντακουζηνὸν πέμψειε δεσμώτην πρὸςαὐτήν. ὁ δὲ ἐμέμψατό τε τὴν
πρεσβείαν καὶ ἀπηγόρευε φα-νερῶς, ὡς οὐκ ὀλίγων μόνον πόλεων ἕνεκα,
ἀλλ' οὐδὲ συμ-
πάσης τῆς Ῥωμαίων ἀρχῆς τοιοῦτον τολμήσων ἄγος, καὶ ἀπέπεμπεν
ἀπράκτους. οἱ δὲ εἰς Βυζάντιον ἐλθόντες, ὀλίγῳὕστερον πάλιν ἐπανῆκον.
ἔφασκε δὲ ὁ Κράλης, ὡς κατὰτὴν δευτέραν πρεσβείαν τὰς ἐκ
Χριστουπόλεως ἁπάσας ἑσπε-ρίους πόλεις παραδιδοῖεν πλὴν
Θεσσαλονίκης, ὡς, εἰ μὴ Καν-
τακουζηνὸν τὸν βασιλέα βούλοιτο παραδιδόναι, ἀλλ' αὐτὸν γοῦν εἵρξαντα
κατέχειν ἐν δεσμωτηρίῳ. ὁ δὲ αὖθις ἀπέπεμ-πεν ἀπράκτους, ἀδύνατα
εἰπὼν αἰτεῖν. Ἑλένη δὲ, ἡ τοῦΚράλη γαμετὴ, καὶ καθήψατο πικρῶς καὶ
70
Χαλίλ Μπέη βρίσκεται στο κέντρο της χερσονήσου, κοντά στο Φρούριο
και πάνω σε δρόμους που οδηγούν στην ακρόπολη και στις πύλες των
τειχών ...
14ος -14ος Είχε προηγηθεί κατά ένα χρόνο η κατάληψη της βυζαντινής
Χριστούπολης (σημερινής Καβάλας), για την οποία βλ. τώρα Π.
Κατσώνη, «Οθωμανικές κατακτήσεις στη βυζαντινή Μακεδονία. Η
περίπτωση της Χριστούπολης (Καβάλα)», Βυζαντινά 23 (2002-2003),
181-208...Στη μνημειακή σε μέγεθος τοιχογραφία στον Άγιο Γεώργιο του
άρχοντος Γραμματικού στη Βέροια (14ος αι.) η Παναγία συνοδεύεται από
τον ... του Μουζάκη προβάλλει από βραχώδη. 177 Ο ΧΡΙΣΤΟΣ
ΕΛΚΟΜΕΝΟΣ ΕΠΙ ΣΤΑΥΡΟΥ (4ος αι-15ος αι.)...
15ος -Στην Καβάλα δεν ανθούσε μόνο το εμπόριο, αλλά και άλλες
«επικερδείς δραστηριότητες», όπως η πειρατεία. Βασικοί λόγοι ήταν η
θέση της πόλης πάνω στους χερσαίους και θαλάσσιους δρόμους του
βορείου Αιγαίου, το ναυτικό της εμπόριο και οι αποθήκες του λιμανιού.
Το 15ο και 16ο αιώνα ο κόλπος της Καβάλας αποτελούσε σταθμό
ανεφοδιασμού και ορμητήριο για «κουρσάρους». Οι πειρατές
λεηλατούσαν την περιοχή και λήστευαν τα καραβάνια που περνούσαν από
το στενό πέρασμα της Εγνατίας οδού. Κατά τον Τούρκο θαλασσοπόρο
Piri Reis, η κατασκευή του κάστρου της Καβάλας και η εγκατάσταση
φρουράς αποσκοπούσαν στην καταπολέμηση της πειρατικής μάστιγας.
Έκδοση Δήμου Καβάλας.
15ος -Βαλκανικά σύμμεικτα - Τόμος 4;Τόμος 8 - Σελ.24 1996 - - Πάντως οι
εντυπώσεις του Αντζολέλλο-15ος αι.- από τον πρώτο σημαντικό σταθμό της
πορείας του στη Θράκη είναι θετικές. Το κάστρο ... Η αντίθεση με τον
οικονομικό μαρασμό και την εγκατάλειψη στην περιοχή της Καβάλας
είναι εμφανής. ... Το κάστρο «Μπαρού» βρίσκεται επομένως ανατολικά του
Νέστου, στη θρακική παραλία.
15ος -Η βυζαντινή πόλη έδωσε τη θέση της στο οθωμανικό «ναχιγιέ», το
οποίο στα μέσα του 15ου αιώνα αποκαλείται Καβάλα (από το τουρκικό
Qavala = αυλός, φλογέρα βοσκού). Έτσι ονομαζόταν από τους
μουσουλμάνους που εγκαταστάθηκαν στην ερειπωμένη πόλη μετά την
κατάληψή της από τους Οθωμανούς κι έναν αιώνα αργότερα εμφανίζεται
σε εκκλησιαστική πηγή με δύο ονόματα: «Χριστούπολις ήτοι Καβάλα».
Για σοβαρό χρονικό διάστημα, όπως ήταν φυσικό για μια πόλη που
όχι μόνο άλλαξε κύριο αλλά καταστράφηκε σχεδόν εκ θεμελίων μετά την
κατάληψή της, οι περισσότεροι χώροι λατρείας που υπήρχαν και
λειτουργούσαν στην Καβάλα ήταν αυτοί των μουσουλμάνων κατοίκων
της. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
15ος -15ος αιώνας: ενδείξεις για ύπαρξη ισχνού και στην πλειοψηφία του
χριστιανικού πληθυσμού στην πόλη –450 περίπου ατόμων - δίνει
οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο της εποχής. Σταδιακή επικράτηση του
νέου ονόματος Καβάλα. Βικιπαίδεια.
1517-Ένας γάλλος περιηγητής στο καραβάν-σεράι της Καβάλας πριν 470
χρόνια (1547) O Pierre Belon είναι αυθεντικός εκφραστής της εποχής του
αναγεννησιακού ουμανισμού, ερευνητής που αφοσιώνεται με πάθος στην
αναζήτηση της αλήθειας. Γεννήθηκε το 1517 σ’ ένα μικρό χωριό της
ιστορικής πόλης Le Mans της Γαλλίας και έκανε ιατρικές σπουδές στη
94
χώρα του και στην Ιταλία. Τον κέρδισε όμως η αγάπη για τη φύση
(ειδικότερα η παρατήρηση και μελέτη των φυτών, των ζώων, των πτηνών
και των θαλασσίων ειδών) και έμεινε στην ιστορία κυρίως για τις
σπουδαίες φυσιοδιφικές του εκδόσεις.
1519-Αποτέλεσμα αυτών των μέτρων είναι η θεαματική αύξηση του
πληθυσμού και η διαφοροποίηση της σύνθεσής του: Το 1519 η Καβάλα
κατοικείται από 71 χριστιανικά και 22 μουσουλμανικά νοικοκυριά. Στο
σύνολο των περίπου 450 κατοίκων οι χριστιανοί αποτελούν το 76% και οι
μουσουλμάνοι το 24%. Πενήντα χρόνια αργότερα, το φορολογικό
κατάστιχο του 1569 εμφανίζει έναν πληθυσμό περίπου 1.300 ατόμων. Από
τις 256 οικογένειες, οι 174 είναι μουσουλμανικές (ποσοστό 68%), οι 52
χριστιανικές (20%) και οι 30 εβραϊκές (12%). Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1519-Το Μάρτιο του 1519 άνδρες από 10 πειρατικά της Ρόδου
αποβιβάστηκαν στην ακτή και επιτέθηκαν στη συνοδεία του Σελήμ Α΄, την
ώρα που αυτός περνούσε από την Καβάλα. Οι φρουροί εξοντώθηκαν και
λίγο έλειψε να πιαστεί αιχμάλωτος ο ίδιος ο σουλτάνος. Έκδοση Δήμου
Καβάλας.
1520-Οι Καμάρες Καβάλας είναι το παλαιό υδραγωγείο της πόλης.
Χτίστηκε το 1520-1530 από τον Μέγα Βεζίρη Ιμπραήμ πασά. Βικιπαίδεια.
1520-Περί το 1520 οι νέοι κυρίαρχοι ανοικοδόμησαν τα ερειπωμένα τείχη,
ενσωματώνοντας ό,τι είχε διασωθεί από προηγούμενες περιόδους, και
έδωσαν στην οχύρωση τη μορφή που διατηρεί μέχρι τις μέρες μας. Όπως
και στις προηγούμενες φάσεις του, το τείχος παρακολουθούσε το σχήμα
της τριγωνικής
χερσονήσου και περιέκλειε μια έκταση 13 εκταρίων. Έκδοση Δήμου
Καβάλας.
1520-Το βυζαντινό όνομα χρησιμοποιείται μέχρι τις αρχές
του 16ου αιώνα. Σε εκκλησιαστική πηγή του δεύτερου μισού του 15ου
αιώνα συνυπάρχει με το νεότερο: «Χριστούπολις ήτοι Καβάλα». Στις
δυτικές πηγές αναφέρεται ως Cristopoli, Christopolo, Crisopoli,
Crysopolo, Grasopoli. Στο κείμενο και στους χάρτες του Τούρκου
γεωγράφου Piri Reis, της δεκαετίας του 1520, το όνομα Χριστούπολη
αποδίδεται σε ένα ερειπωμένο κάστρο (προφανώς στο βυζαντινό «μακρό
τείχος»), που βρίσκεται δίπλα στο κάστρο της Καβάλας. Έκδοση Δήμου
Καβάλας.
95
Εβραίους που έφερε ο Ιμπραήμ από την Ουγγαρία και μαζί με αυτούς
αποτέλεσαν τους πρώτους κατοίκους της πόλης.
Έτσι το νερό έφτανε στις δημόσιες κρήνες, στις δεξαμενές, στα λουτρά και
στα ιδρύματα της πόλης. Οι διαδρομές του δικτύου και οι θέσεις όπου
υπήρχαν κοινόχρηστες βρύσες υποδηλώνονται από τις παλιές ονομασίες
μερικών τοποθεσιών ή οδών της χερσονήσου: Αράπ τσεσμέ (μαύρη βρύση
= η οδός Βυζαντίου), Ντεβέ τσεσμέ (βρύση της καμήλας = η οδός
Ναυαρίνου) κλπ. Δημόσιες κρήνες
είχαν οι περισσότερες οδοί της παλιάς πόλης. Μέχρι τα μέσα του 20ού
αιώνα σώζονταν δεκατέσσερις. Σήμερα υπάρχουν απομεινάρια τριών,
στην αρχή της
οδού Μεχμέτ Αλή, σε πάροδο της οδού Βυζαντίου και στην οδό
Ιουστινιανού. Οι Καμάρες στη σημερινή τους μορφή είναι έργο των αρχών
του 16ου αιώνα και αποδίδεται στον Ιμπραήμ πασά, βεζύρη του σουλτάνου
Σουλεϊμάν του Νομοθέτη. Κτίστηκαν μεταξύ 1520-1530, περίοδο κατά
την οποία κατασκευάστηκαν στην Καβάλα μεγάλα έργα υποδομής, που
αποσκοπούσαν στην ανασυγκρότηση της πόλης, μετά την καταστροφή του
1391 και τη μακρά περίοδο εγκατάλειψης του οικισμού. Έκδοση Δήμου
Καβάλας.
16ος -Ένας γάλλος περιηγητής στο καραβάν-σεράι της Καβάλας πριν 470
χρόνια (1547) O Pierre Belon Belon, ό.π., σ. 59. Το κείμενο του Μπελόν
στο σημείο αυτό είναι ασαφές. Πεντακόσιοι (500) ήσαν οι Εβραίοι ή
συνολικά οι κάτοικοι της πόλης; Πιο λογικό φαίνεται το δεύτερο. Για τα
δημογραφικά δεδομένα του 16ου αι., Κυριάκου Λυκουρίνου, «Η Καβάλα
της Οθωμανικής περιόδου (τέλη 14ου αι.- 1912). Η παλιά πόλη - συνοικία
της Παναγίας» στο Η παλιά πόλη της Καβάλας (7ος π.χ. – 20ος αι. ) Ο
χώρος, οι άνθρωποι, τα τεκμήρια της ιστορίας, έκδ. Εξωραϊστικού
Πολιτιστικού Συλλόγου Παναγίας “Το Κάστρο”, Καβάλα 2005, τ. 1, σ.
64-67.
16ος -Περιηγητές. Αναφορές περιηγητών του 16ου και 17ου αιώνα κάνουν
λόγο για ανθρώπους που έβγαζαν στη στεριά τα σκάφη τους σε
περιπτώσεις θαλασσοταραχής. Ακόμη μιλούν για επιβάτες οι οποίοι,
επειδή το πλοίο τους δεν μπορούσε να προσεγγίσει το μόλο,
αποβιβάζονταν σε γειτονικά λιμάνια. Για την αντιμετώπιση αυτών των
προβλημάτων κατασκευάστηκε το 1885 ένας υποτυπώδης
κυματοθραύστης, ο οποίος τελικά δεν λειτούργησε για το λόγο για τον
οποίο κατασκευάστηκε. Αργότερα, στις αρχές του 20ου αιώνα, γίνεται
ευρέως γνωστή η έλλειψη προστασίας του λιμανιού, η οποία οδήγησε
αρκετές φορές σε απώλειες είτε εμπορευμάτων είτε ανθρώπων.
108
16ος -Αυτό ήταν μετόχι της Μονής Παντοκράτορος του Αγίου Όρους και
κατείχε κάποια κτίσματα και καλλιεργήσιμα εδάφη στην περιοχή. Το
μοναστήρι βρισκόταν στη θέση όπου είναι σήμερα η εκκλησία της
Παναγίας και πιθανότατα ο άμβωνας που προαναφέρθηκε να αποτελούσε
μέρος του, το οποίο μπορεί και να είχε μεταφερθεί εκεί από κάποια άλλη
παλαιοχριστιανική βασιλική. Από την Καμμυτζιώτισσα έχουν σωθεί και
δύο εικόνες, των Αγίων Ιωάννου Προδρόμου και Ιωάννου του
Χρυσοστόμου, που σήμερα βρίσκονται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό
Μουσείο Αθηνών. Οι εικόνες αυτές ανάγονται στα τέλη του 15ου και τις
αρχές του 16ου αιώνα μ.Χ. Έκδοση Δήμου Καβάλας
16ος -16ος αιώνας: μαζικοί εξισλαμισμοί κατοίκων και εποικισμοί
ανεβάζουν το ποσοστό των μουσουλμάνων κατοίκων της πόλης και
καθιστούν τους χριστιανούς μειοψηφία. Ερχομός των πρώτων Εβραίων.
Βικιπαίδεια.
16ος -Πειρατικές επιδρομές δεν έκαναν μόνο οι κουρσά-
ροι αλλά και οι στόλοι των ιταλικών πόλεων και των χριστιανικών
ταγμάτων της Δύσης. Το 16ο και 17ο αιώνα η περιοχή της Καβάλας
λεηλατήθηκε επανειλημμένα από πειρατικές γαλέρες Βενετσιάνων,
Γάλλων και Ιωαννιτών ιπποτών της Ρόδου και από πειρατικά μπερτόνια
της
Φλωρεντίας. Οι πειρατές άδειαζαν τις σιταποθήκες του λιμανιού και τις
παρέδιδαν στην πυρά. Σε κάποιες περιπτώσεις επιχείρησαν να εισβάλουν
και στην πόλη, αλλά αποκρούστηκαν στην πύλη των τειχών. Έκδοση
Δήμου Καβάλας
16ος -Η συντήρηση του Υδραγωγείου το 16ο αιώνα. Σύμφωνα με
οθωμανικές αρχειακές πηγές, στα μέσα του 16ου αιώνα η συντήρηση του
νεόδμητου υδραγωγείου της Καβάλας είχε ανατεθεί στη μικρή
χριστιανική κοινότητα της πόλης. Συγκεκριμένα, 34 χριστιανικές
οικογένειες όφειλαν κάθε χρόνο να παραδίδουν 100 kile (περίπου 2.600
κιλά) κιμωλία, ένα καντάρι (περίπου 54 κιλά) λινέλαιο και μεγάλη
ποσότητα βαμβακιού, πρώτες ύλες για τη δημιουργία του μείγματος με το
οποίο θα έκλειναν τις τρύπες στις ενώσεις των υδροσωλήνων. Κάθε φορά
που ερχόταν σουλτανική διαταγή για την επιδιόρθωση του υδραγωγείου,
έπρεπε να ετοιμάσουν το στόκο και να διαθέσουν την εργατική τους
δύναμη. Ακόμη 18 οικογένειες και 13 άγαμοι νέοι ήσαν επιφορτισμένοι με
τις βοηθητικές εργασίες της συντήρησης. Έναντι αυτών των υπηρεσιών
109
16ος -Ραβινική πηγή του 16ου αιώνα διασώζει μια ενδιαφέρουσα μαρτυρία
για τη μετοικεσία των εβραίων: Νεαρή Ουγγροεβραία, που είχε
αρραβωνιαστεί με ομόθρησκό της από την Ουγγαρία, έποικο στην
Καβάλα, αρνείται να τον παντρευτεί, με τα ακόλουθα επιχειρήματα: Δεν
μπορεί να εγκαταλείψει μια μεγάλη πόλη για να εγκατασταθεί σε μια
μικρή, όπου η ζωή της και η ζωή των παιδιών της θα απειλούνται διαρκώς
από τους πειρατές. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1617-Ο νέοι πληθυσμοί είναι αποκλειστικά μουσουλμανικοί. Οι
χριστιανοί παραμένουν ελάχιστοι, όπως δηλώνεται και σε πατριαρχικά
έγγραφα: Το 1617 η Μητρόπολη της Καβάλας, επειδή «από πολλών
χρόνων ερημώθη εις το παντελές και επιστάτην ίδιον αρχιερέα ου δύναται
έχειν…», υπάγεται στη Μητρόπολη Φιλίππων και το 1721, για τους ίδιους
λόγους, εντάσσεται στη Μητρόπολη Ξάνθης. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1650-Πρέπει επίσης να δεχθούμε ότι η οργάνωση του χώρου της παλιάς
πόλης και η διαίρεσή του σε εθνοθρησκευτικές συνοικίες είχε
ολοκληρωθεί στα μέσα του 17ου αιώνα. Η άποψη αυτή συμφωνεί και με τα
δημογραφικά δεδομένα: Από το 1650-1700 μέχρι το 1800-1830 ο
πληθυσμός της πόλης παραμένει στα ίδια περίπου επίπεδα των 3.000
κατοίκων, που στη μεγάλη τους πλειονότητα είναι μουσουλμάνοι. Κατά το
διάστημα αυτό η μόνη σημαντική αλλαγή στο χώρο της πόλης πρέπει να
είναι η ανέγερση του Ιμαρέτ (1817-1821). Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1667-Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή αναφέρει το 1667 ότι η
Καβάλα διαιρείται σε πέντε συνοικίες, χωρίς να τις προσδιορίζει
εθνολογικά. Αν η πληροφορία είναι ακριβής, πρέπει να δεχθούμε
ότι είχε δημιουργηθεί και Τρίτη μουσουλμανική συνοικία στη χερσόνησο
της Παναγίας, με τέταρτη αυτήν του Ιμπραήμ πασά, στην οποία βρίσκεται
και ο χώρος του εβραϊκού συνοικισμού, και Πέμπτη
τη χριστιανική. Έκδοση Δήμου Καβάλας...από αλλού Το Κάστρο της
Καβάλας αποκαλύπτει και πάλι την πλούσια ιστορία του και ... Το 1667 ο
Εβλιγιά Τσελεμπή σημείωνε ότι είναι ισχυρότατο, ... Την ίδια εποχή, στα
1667, ο Εβλιγιά Τσελεμπή περνάει από την Καβάλα και γράφει για το
ιστορικό της παρελθόν: Την πόλη ίδρυσε ο βασιλιάς Φίλικος
(Φίλιππος)! ... Τον 17ο αι. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή υπολογίζει ότι υπήρχαν
στην πρωτεύουσα τηs ... οποία αναφέρει την ύπαρξη τριών χαμάμ στην
Kαβάλα, το ένα, το εβραϊkό είναι ...Υδραγωγείο, «Υψώνεται προς τον
ουρανό σαν ουράνιο τόξο» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Τούρκος
περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή το 1667.
111
1688-Η ανθρωπογεωγραφία της Θράκης στη Χάρτα του Ρήγα. Από τις
σύγχρονες πόλεις της εποχής, που απεικονίζονται στη Χάρτα,
τοποθετούνται γενικά στη σωστή τους θέση μεταξύ άλλων και οι: Ζίχνα,
Δράμα, Καβάλα, Φιλιππούπολη Μελένικο, Κιουστενδίλ, Γκιουμουλτζίνα,
η σημερινή Κομοτηνή, η οποία τοποθετείται αμέσως δυτικά του ποταμού
Στρυμόνα, πάνω στον ποταμό Πόντο της Στρώμνιτσας. Ανακριβώς
τοποθετείται νοτιοδυτικά της Φιλιππούπολης η πόλη Στανίμαχον
(Στενήμαχος), αντί του σωστού νοτιοανατολικά.
113
προϊόντα από τους διαβάτες και τους εμπόρους. Φαίνεται όμως ότι
συχνά παραβιάζονταν οι απαγορευτικές διατάξεις και ο σουλτάνος ήταν
αγανακτισμένος.
1721-Μακεδονικά. Τομ. 19, 1979. Βακαλόπουλος Αποστ. Άπ’ αυτό
φαίνεται ότι τό διάταγμα τοΰ σουλτάνου Άχμέτ Γ’ στά 1721 γιά τήν
έξαφάνιση τών Ελλήνων αρματολών,πού άπλώθηκαν ακόμα καί στις
περιοχές τής Κομοτηνής, Καβάλας, Πραβίου,Σερβίων καί Βέροιας, όπου
τό μεγαλύτερο μέρος τοΰ πληθυσμοΰ ήταν έλληνικό, δέν είχε ούτε πλήρη,
οΰτε μερική επίδραση. Κατά τούς συγγραφείς πού χρησιμοποίησα, τό
πρώτο σημείο τών προσπαθειών γιά νά έξασθενήσει ή δύναμη καί ή
σπουδαιότητα τών χριστιανικών ένοπλων σωμάτων, πού ή δράση τους
συνεχιζόταν μέ μιά διαρκώς αυξανόμενη δραστηριότητα, φαίνεται ότι
ήταν νά ένωθεΐ τό πασαλίκι τών Ίωαννίνων μέ ένα πασαλίκι μέ
κλεισουράρχη (derbentçi) κατά τό 1740 καί νά ανατεθεί αυτό στον
’Αλβανό Σουλεΐμάν πασά άπό τό ’Αργυρόκαστρο...
1722-1722 Οδ. Γκιλής. Σχετικά με το Παγγαίο. 2013. 18ος αιώνας. Ο
θεσμός των αρματολών στη Βαλκανική καταργείται με φιρμάνι του Αχμέτ
Γ’ στα 1721. Τότε για τελευταία φορά μνημονεύονται στη Μακεδονία
αρματολοί στους εξής καζάδες: Αβρέτ Χισάρ, Πετριτσίου,
Νευροκοπίου, Γενιτζέ Βαρδάρ, Βοδενών (Έδεσσας), Βέροιας, Δράμας,
Σερρών, Μελενίκου, Ζίχνας, Πράβιστας, Καβάλας. Η σχετική διαταγή
προέβλεπε ότι οι ίδιοι οι κάτοικοι θα εφύλαγαν τα δερβένια των καζάδων,
χωρίς να εισπράττουν τίποτε σε χρήμα και προιόντα από τους διαβάτες και
τους εμπόρους. Φαίνεται όμως ότι συχνά παραβιάζονταν οι απαγορευτικές
διατάξεις και ο σουλτάνος ήταν αγανακτισμένος.
1740-1740 Ε. Μ. Σ. . Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ. 1430-1930. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ
ΜΑΡΤΥΡΙΩΝ. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου & Ευάγγελος Α. Χεκίμογλου
Εικονογράφηση από τη συλλογή Άγγελου Γ. Παπαιωάννου. Εισαγωγικό
σημείωμα της Ιόλης Βιγγοπούλου. 2008. ...μεγάλη βιοτεχνία κακής
ποιότητας μάλλινου υφάσματος μέσα και γύρω από τη Θεσσαλονίκη, το
οποίο εξάγεται σε όλα τα μέρη της Τουρκίας για την ένδυση του απλού λαού.
Οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Ολλανδοί και οι Βενετοί έχουν εδώ προξένους. Οι
κυριότερες εξαγωγές είναι το μετάξι, το κερί και το βαμβάκι, που στέλνονται
στη Σμύρνη για να φορτωθούν σε πλοία προς την Ευρώπη.
Εξάγεται επίσης μεγάλη ποσότητα καπνού στην Ιταλία, όπως και σε πολλά
μέρη της Τουρκίας, διότι θεωρείται ο καλύτερος μετά από τον καπνό της
116
Λατάκειας. Σε αυτήν την πόλη εδρεύουν ο πασάς και ο αγάς των γενίτσαρων.
Η Θεσσαλονίκη απέχει πέντε ημέρες με το καραβάνι από την
Κωνσταντινούπολη, 180 μίλια από τη Ραιδεστό, τρεις μέρες από την
Καβάλα, το Άγιο Όρος και τη Λάρισα, 16 μίλια από τη Βέροια (ίσως την
αρχαία Βέροια) και τέσσερις μέρες από τον Βόλο, τις αρχαίες Παγασές στον
Παγασητικό Κόλπο, που τώρα ονομάζεται Κόλπος του Βόλου. Πηγές:
Pococke: A Description of the East, 148-151 και Pococke: Voyages, 64-74.
1742-Vocabolario italiano e latino- Τόμος 2 - Σελίδα 602 1742 - -
Amfipoli , poi Cristopoli; appresso i Turchi, Emboli, citsa in Macedonia.
-, a, um, Juft. Anfipolitano, d' Anfipoli . Amphifla, o Amphifa , æ , f. Liv.
Anfisa, Lambina , castello al golfo di Corinto. Amphissia, o Amphisa, ae,
f. Ovid. la ...
1744-Historisch-Politisch-Geographischer Atlas der gantzen Welt; Oder
...- 1744 - - ANTISARA, ein Hafen derer Datinier. So saget Stephanus der
Geographus. Einige, spricht er, schreiben Antisarta. Man muß aber nur
vorher wissen, wer die Datinier gewesen, von welchen kein einziger alter
Geographus geredet hat.
1745-Ioan. Mevrsi opera omnia in plvres tomos distribvta. Joannes
Meursius – 1745. Hedomene, Bragylus, Pribana, Maronea, Amphipolis,
Neapolis, Apollonia, Topirus, Rhufium nunc di&ta, Nicopolis, Ithapolis,
Acanthus , Ceraeopyrgus , Berpe ...
1752-Vita Di S. Paolo Apostolo Delle Genti E Dottore Della Chiesa: ...-
1752 - Ecumenio, che viveva nel nono secolo, accerta che al suo tempo
appellavasi Cristopoli; il che fa vedere il gran numero de Cristiani, che
c'erano, ed il fervore, col quale vivevano. Finalmente da Napoli arrivarono
a Filippi, che è la prima città ...
1769-Ο Μεχμέτ Αλή γεννήθηκε στην Καβάλα το 1769 από οικογένεια
Τουρκαλβανών. Ορφάνεψε μωρό και την προστασία του ανέλαβε ο
Τοσούν αγάς, στρατιωτικός διοικητής της περιοχής. Στα νεανικά του
χρόνια συναναστρεφόταν τους Γάλλους εμπόρους της Καβάλας και
μάλλον ασχολήθηκε και ο ίδιος με το εμπόριο. Αργότερα κατατάχθηκε
στον τουρκικό στρατό και έζησε στην Καβάλα μέχρι
την ηλικία των 32 ετών. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1769-Μπόσκου, Ε. 2014. «Η βιογραφία του Μωχάμετ Άλη (1769-1949)»
στο Πρακτικά σεμιναρίων τοπικής ιστορίας, επιμ. Κ. Απότας, Β. Λωλίδης.
Τ. Β΄. Σ. 255-86. Καβάλα: Δήμος Καβάλας.
117
Sonnini observed in 1780 that the rock on which the city’s houses still
cluster resembles a horse (‘caballo’ in Spanish).
17ος -Κάστρο... Μέχρι και το 17ο αιώνα προκαλούσε το θαυμασμό στους
επισκέπτες της πόλης: Το 1650 ο Τούρκος γεωγράφος Χατζηκάλφα το
χαρακτήριζε «ασύγκριτο» και το παρομοίαζε με φωλιά γερακιών πάνω στο
λόφο του ακρωτηρίου. Το 1667 ο Εβλιγιά Τσελεμπή σημείωνε ότι είναι
ισχυρότατο, φυλάσσεται από μεγάλη δύναμη ανδρών και είναι
εξοπλισμένο με πολλά μικρά και μεγάλα πυροβόλα. www.archaiologia.gr
17ος -Από τα τέλη του 17ου αιώνα η ακρόπολη χρησιμοποιείται παράλληλα
και ως τόπος εξορίας και φυλάκισης υπηκόων του σουλτάνου. Οι πηγές
αναφέρονται σε αρκετές περιπτώσεις κρατούμενων, άγνωστων αλλά και
επώνυμων. Π.χ. το 1722 ο διοικητής του φρουρίου διατάσσεται να
εγκλείσει στο «δεσμωτήριο» πέντε ραγιάδες από τη Θεσσαλονίκη, επειδή
δημιούργησαν πρόβλημα στην είσπραξη των φόρων. Το 1759
καθαιρέθηκε ο πασάς της Καβάγιας Ιμπραήμ και με εντολή του Σουλτάνου
«εξορίστηκε» στο φρούριο της Καβάλας. Το 1792 φυλακίστηκε ο
κοτζάμπασης της Θάσου Μεταξάς, επειδή αντιδίκησε με το βοεβόδα της
Λήμνου κλπ. Όλοι αυτοί κρατούνταν στο μεγάλο σκοτεινό υπόγειο, που
αρχικά ήταν αποθήκη πυρομαχικών και τροφίμων. Στη συνέχεια
μετατράπηκε σε φυλακή και έτσι είναι γνωστό μέχρι σήμερα. Έκδοση
Δήμου Καβάλας.
18ος -Το 18ο αιώνα η εμπορική δραστηριότητα αυξάνεται, κυρίως λόγω της
ευρωπαϊκής διείσδυσης. Οι Γάλλοι εγκαθιστούν σ’ αυτή τη μικρή «σκάλα
του Λεβάντε» προξενείο (1701) και εμπορικούς οίκους και με τα πλοία
τους διακινούν προς τις
ευρωπαϊκές χώρες αγροτικά προϊόντα και πρώτες ύλες: Κερί, λάδι, μέλι
και ξυλεία από τη Θάσο, σιτάρι, μαλλί, καπνό και βαμβάκι από την
ανατολική Μακεδονία και τη βόρεια ενδοχώρα, μέχρι και από τις όχθες
του Δούναβη. Σημαντική
ώθηση στο εξαγωγικό εμπόριο έδωσε η απευθείας σύνδεση του λιμανιού
της Καβάλας με το λιμάνι της Μασσαλίας. Παράλληλα με τους Γάλλους
αναπτύσσουν δραστηριότητα και οι Βενετοί, που το 1746 ιδρύουν στην
Καβάλα υποπροξενείο. Από τα τέλη του 18ου αιώνα ένα μέρος του
εμπορίου περιέρχεται στους Άγγλους, τους Αυστριακούς και τους
Έλληνες. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
18ος -'Ο Yesarizade Mustafa Izzet, γιος καί μαθητής τοϋ διάσημου
καλλιγράφου τοϋ 18ου αιώνα Mehmed Esad Yesari, είναι ένας άπό τούς
120
19ος -Το εμπόριο του καπνού αρχικά βρίσκεται στα χέρια των Ελλήνων,
που εργάζονται κυρίως ως προμηθευτές ή αντιπρόσωποι ξένων οίκων.
Σταδιακά εκτοπίζονται από τις μεγάλες ευρωπαϊκές και αργότερα
αμερικανικές εταιρείες, που εγκαθίστανται στην πόλη, κτίζουν δικές τους
μεγάλες αποθήκες και ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος του καπνεμπορίου.
Στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό
αιώνα δύο οίκοι, των Αλλατίνι της Θεσσαλονίκης και των Herzog της
Βουδαπέστης, αγοράζουν και εξάγουν το 70% της καπνοπαραγωγής των
περιοχών Καβάλας, Ξάνθης, Δράμας, και Σερρών. Την εποχή αυτή
δραστηριοποιούνται στην Καβάλα 61 εξαγωγικές καπνεμπορικές
εταιρείες. Έκδοση Δήμου Καβάλας...από αλλού Η πρώτη μεγάλη εταιρεία
που εγκαθίσταται στην Καβάλα στα μέσα του 19ου ... η Αυστροουγγρική
«The Oriental Tobacco Trading Company Ltd» (M. L. Herzog et ...
122
19ος -Από τα μέσα του 19ου αιώνα η πόλη απλώνεται εκτός των τειχών για
να καλύψει τις ανάγκες του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού της. Μέχρι
το τέ-
λος της τουρκοκρατίας στη χερσόνησο της Παναγίας εξακολουθούν να
υπάρχουν τρεις μουσουλμανικοί μαχαλάδες: του Hüseyin bey (Χουσεΐν
μπέη), του Halil bey (Χαλίλ μπέη) και του Kadı Ahmed efendi (Καδή
Αχμέτ εφέντη). Τα ονόματά τους προέρχονται από το δωρητή του
τεμένους της συνοικίας. Έκδοση Δήμου Καβάλας
19ος -Από τα μέσα του 19ου αιώνα η χρησιμότητα του Ιμαρέτ άρχισε να
αμφισβητείται και πολλοί ζητούσαν την κατάργησή του. Οι επισκέπτες της
πόλης το περιέγραφαν ως συνώνυμο του σκοταδισμού, της
οπισθοδρόμησης και της ανατολίτικης ραθυμίας. Οι κάτοικοι της Θάσου
με διαβήματα προς τους χεδίβηδες της Αιγύπτου ζητούσαν ένα μέρος των
εσόδων του Ιμαρέτ για να καλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες του
νησιού. Οι χριστιανοί της Καβάλας το θεωρούσαν πηγή μισαλλοδοξίας
και φανατισμού και κέντρο κάθε ανθελληνικής ενέργειας. Έκδοση Δήμου
Καβάλας
19ος -Ωστόσο στα τέλη του 19ου αιώνα αναπτύσσεται στη χερσόνησο της
Παναγίας μια νέα περιοχή με αρκετό εβραϊκό πληθυσμό, περιοχή που
γειτνιάζει με τον χώρο του ιστορικού εβραϊκού συνοικισμού: Πρόκειται
για το εκτός των τειχών βορειοανατολικό μέρος της χερσονήσου, κυρίως
κατά μήκος της Λ. Κατσώνη, όπου διαμένουν εβραίοι των κατώτερων
κοινωνικών στρωμάτων. Καπναποθήκες της εταιρείας Herzog. Τα
καπνεργοστάσια των Ιταλοεβραίων Αλλατίνι και των Ουγγροεβραίων
Herzog συνέβαλαν στη μεγάλη αύξηση του εβραϊκού πληθυσμού της
Καβάλας από τα τέλη του 19ου αιώνα. Έκδοση Δήμου Καβάλας
19ος -Τέλη 19ου – αρχές 20ου αιώνα: η Καβάλα το σημαντικότερο κέντρο
επεξεργασίας και εμπορίας καπνού των Βαλκανίων: κτίζονται πολλές
μεγάλες καπναποθήκες και νεοκλασικά κτίρια. Οι Έλληνες στις αρχές του
20ου αιώνα κυρίαρχοι πλέον στην πόλη οικονομικά και
πληθυσμιακά.Βικιπαίδεια.
1878-1870 Βασίλης Κ. Γούναρης. Η ιστοριογραφία και η χαρτογραφία του
Μακεδονικού Ζητήματος. ΕΘΝΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ, ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ
ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 1870-1912. Μετά το σχίσμα, οι
δραστηριότητες των κεντρικών αυτών φορέων εντάθηκαν και
διακτινίσθηκαν με την ίδρυση κλαδικών φιλεκπαιδευτικών συλλόγων σε
ολόκληρη την Μακεδονία: στις Σέρρες το 1870, στην Έδεσσα το 1872,
124
τόσο των παρακείμενων χωριών, την εποχή αυτή, όσο των χωρικών, που
μετοικούσαν στις πόλεις.
1800-Ο χριστιανικός πληθυσμός παρέμεινε συρρικνωμένος μέχρι τις
αρχές του 19ου αιώνα: Γύρω στα 1800 οι κάτοικοι της πόλης ήταν, κατά τις
μαρτυρίες των περιηγητών, «σχεδόν όλοι Τούρκοι». Η επίσημη
οθωμανική απογραφή του 1831 καταγράφει 102 «ντόπιους» άρρενες
χριστιανούς στον καζά (επαρχία) της Καβάλας και 170 «ξένους» (δηλ.
Μετανάστες εγκατεστημένους για εργασία) στους καζάδες της Καβάλας
και του Μπερεκετλή (Δάτου). Έπρεπε να περάσουν 350 χρόνια για
να επανέλθει ο χριστιανικός πληθυσμός της πόλης στα μεγέθη του 15 ου
αιώνα. Έκδοση Δήμου Καβάλας...
Η ΕΛΛΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΒΛΙΑ ΤΣΕΛΕΜΠΗ – DocPlayer.... διήλθομεν
αυθημερόν εις τον σταθμόν τον Σιγιρ-Μπερεκετλη (Μικρόν Μπερεκετλη).
.... Είναι παραδείσιος πόλις εντός τοΰ καζά τής Δράμας, εις την πεδιάδα
τής ...
1801-Το 1801 ένα σώμα 300 ανδρών από την Καβάλα στάλθηκε στην
Αίγυπτο εναντίον των Γάλλων εισβολέων. Υποδιοικητής ήταν ο Μεχμέτ
Αλή, που έτσι άρχιζε την καταπληκτική του σταδιοδρομία. Σύντομα
απέκτησε δύναμη,
υπέταξε τους ισχυρούς Μαμελούκους μπέηδες, κατέλαβε την εξουσία και
το 1805 αναγνωρίστηκε από το σουλτάνο βαλής της Αιγύπτου. Ως
ημιανεξάρτητος ηγεμόνας έθεσε τα θεμέλια για την αναδιοργάνωση και
τον εκσυγχρονισμό της χώρας του, με βάση ευρωπαϊκά πρότυπα. Η
δυναστεία
του τερματίστηκε το 1953, όταν ο Φαρούκ ανατράπηκε από το Νάσερ.
Έκδοση Δήμου Καβάλας
1805-Στη δυτική πλευρά της χερσονήσου της Παναγίας και κατά μήκος
της κεντρικής της οδού (σημερινής Θ. Πουλίδου) βρίσκεται το Külliye της
Καβάλας, πιο
γνωστό ως Ιμαρέτ. Πρόκειται για ένα μνημείο μοναδικό στον ελλαδικό
χώρο:Σπάνιο δείγμα των μεγάλων ιδρυμάτων της τελευταίας οθωμανικής
περιόδου, από τα τελευταία που κατασκευάστηκαν και το μόνο που
σώθηκε σχεδόν ακέραιο.
Το Ιμαρέτ κτίστηκε στο μεγαλύτερο μέρος του μεταξύ 1817-1821 και πήρε
την οριστική του μορφή στα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι έργο του Μεχμέτ
Αλή, βαλή της Αιγύπτου (1805-1848), ο οποίος για συναισθηματικούς
126
Gneo Manlio, passando pel mezzo della Macedonia, (I) Oggi Cristopoli,
tra le imboccatnra ..
1830-Όπως υποδηλώνεται στην παραπάνω συνοπτική αναφορά, μέχρι και
τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα η Καβάλα είναι μια μικρή επαρχιακή
πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μια ασήμαντη τουρκόπολη. Στις
μεσαίες δεκαετίες του 19ου αι. (συμβατικά, κατά την πεντηκονταετία 1830-
1880) η πόλη διανύει τη φάση του οικονομικού και κοινωνικού
μετασχηματισμού της, για να κάνει το μεγάλο άλμα στα τέλη του 19ου –
αρχές 20ού αιώνα. Κατά την Τρίτη αυτή φάση (περίπου 1880-1912) το
κέντρο βάρους της Καβάλας βρίσκεται στην εκτός των τειχών σύγχρονη
πόλη. Η ιστορική παλιά πόλη, η χερσόνησος της Παναγίας, περνά στο
περιθώριο των εξελίξεων. Έκδοση Δήμου Καβάλας
1830-Το φαινόμενο συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 19ου
αιώνα. Κατά τη δεκαετία του 1830 ο πρώτος Έλληνας προξενικός
πράκτορας της Καβάλας συνεργαζόταν με τις τοπικές οθωμανικές αρχές
για την πάταξη της πειρατείας. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1830-Μακεδονικά. Τομ. 19, 1979. Βακαλόπουλος Αποστ. Ό σουλτάνος
κατά τά μέσα τού 1830 στέλνει εναντίον τους τόν μεγάλο βεζίρη του
Μεχμέτ Ρεσίτ πασά, τόν επονομαζόμενο Κιουταχή, τόν γνωστό γιά τις
έπιτυχίες του εναντίον τών Ελλήνων στό Μεσολόγγι καί στήν
’Ακρόπολη3. Ό Ρεσίτ πασάς, συνοδευόμενος άπό ενα έπιτελεΐο πολιτικών
υπαλλήλων καί αξιωματικών, κατευθύνεται δρομαίως προς τόν
αντικειμενικό του σκοπό κατεβαίνοντας άπό τό βόρειο μέτωπο, όπως μάς
πληροφορεί διαταγή τού διβανίου Θεσσαλονίκης καί Καβάλας άπό 15
’Ιουνίου... 1830 προς τον Ιεροδίκη Βέροιας, για να έτοιμάσει τις άναγκαΐες
τροφές καί
τα καταλύματα.
intimates: whence the proverb which celebrates Datum for its good things.
(Zenob. Prov. Graec. Cent. iii. 71; Harpocrat. s. v. Datos.) Scylax does,
indeed, distinguish between Neapolis and Datum; but, as he adds that the
latter was an Athenian colony, which could not have been true of his
original Datum, his text is, perhaps, corrupt in this place, as in so many
others, and his real meaning may have been that Neapolis was a colony
which the Athenians had established at Datum. Zenobius (l. c.) and
Eustathius (ad Dionys. Perieg. 517) both assert that Datum was a colony
of Thasos; which is highly probable, as the Thasians had several colonies
on this coast. If Neapolis was a settlement of Athens, its foundation was,
it may be inferred, later than that of Amphipolis. At the great struggle at
Philippi the galleys of Brutus and Cassius were moored off Neapolis.
(Appian, B.C. iv. 106; Dion Cass. xlvii. 35.) It was at Neapolis, now the
small Turkish village of Kavallo (Leake, North. Greece, vol. iii. p. 180,
comp. pp. 217, 224), that Paul (Acts, xvi. 11) landed. The shore of the
mainland in this part is low, but the mountains rise to a considerable height
behind. To the W. of the channel which separates it from Thasos, the coast
recedes and forms a bay, within which, on a promontory with a port on
each side, the town was situated. (Conybeare and Howson, Life and Epist.
of St. Paul, vol. i. p. 308.) Traces of paved military roads are still found, as
well as remains of a great aqueduct on two tiers of Roman arches, and Latin
inscriptions. (Clarke, Trav. vol. viii. p. 49.)This text is from: Dictionary of
Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June
2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting
hyperlinks Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William
Smith, LLD).
1854-Delle guerre del Peloponneso: libri 8 - Σελίδα 323 Thucydides -
1854 - Ella portò successivamente i nomi di Acra, Anfipoli, Mirica, di
Città di Marte, Nove-strade; e porta oggi quello di Crisopoli o Cristopoli.
Di questa città vedi quanto ne dice più avanti Tucidide stesso al lib. Iv, SS
50, 102, 104, 106, 107). (63) Pag.
οργάνωση, τις δικές της λειτουργίες και τη δική της θρησκευτική και
κοινωνική ζωή, που αναπτύσσε-
ται με άξονα το χώρο λατρείας και τα διάφορα ιδρύματά της (π.χ. τα
σχολεία).
Οι αμιγείς εθνοθρησκευτικές συνοικίες διακρίνονται σαφώς από τις
περιοχές των αγορών, γενικά από τους χώρους εργασίας και οικονομικών
δραστηριοτήτων, που είναι κοινές για όλους τους κατοίκους της πόλης.
Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1860-Θα επιστρέψουμε, όμως, στην «εντός των τειχών» πόλη και θα
αναφερθούμε στη συνέχεια στο μικρό σχολείο της Παναγίας, που – όπως
σημειώθηκε – λειτούργησε μεταξύ 1860 και 1880. Έκδοση Δήμου
Καβάλας.
186ο-Ιστορία της Καβάλας Σύλλογος Αγίας Βαρβάρας και
Πεντακοσίων... Μετά το 1860 άρχισε η σταδιακή μετακίνηση του
χριστιανικού πληθυσμού στις περιοχές έξω απο το τείχος. Η πρώτη
συνοικία των χριστιανών εκτός του τείχους ήταν αυτή του Αϊ Γιάννη. Η
περιοχή αυτή είχε να αναδείξει εξαιρετικής τέχνης αρχοντικά, ελάχιστα
απο τα οποία σώζονται σήμερα. Η οικονομική ανάπτυξη της Καβάλας,
λόγω της κατεργασίας και εμπορίας καπνού, είχε σαν αποτέλεσμα την
αλματώδη αύξηση του πληθυσμού, ο οποίος έφθασε τις 20.000, απο τους
οποίους οι 9.000 ήταν Έλληνες. Το λιμάνι της έγινε το σημαντικότερο της
Μακεδονίας, μετά της Θεσσαλονίκης. Πάρα πολλά υποπροξενεία
διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών δημιουργήθηκαν στην πόλη. Απο τα τέλη
του 19ου αιώνα παρατηρείται σημαντική πνευματική άνθηση και
εκπαιδευτική ανάπτυξη. Πιο συγκεκριμένα, απο το 1879 και έπειτα
χτίζονται διάφορες Λέσχες (είτε εκπαιδευτικού περιεχομένου είτε
κοινωνικού με στόχο την βοήθεια των απόρων), καθώς και σχολεία.
Χαρακτηριστικό της εποχής είναι το κτήριο της Μεγάλης Λέσχης που
δεσπόζει σήμερα έναντι του Δημαρχείου της πόλης. Η διεύρυνση και
προαγωγή της παιδείας ήταν ο μοχλός για τις μετέπειτα εξελίξεις στον
κοινωνικό - πολιτικό τομέα της πόλης.
1860-ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Καβάλας (πρώτο μέρος)
Κωνσταντίνου Ι. Χιόνη.
1860-Popularia carmina graeciae recentioris- Σελίδα 203 Arnold Passow -
1860 - - Αχμέτ αγάς βγαίνει πεζός, Ντσιαφάρ αγάς Καβάλα. Κλαίουν
μανάδαις για παιδιά, γυναίκες για τους άντραις, Κλαίει καΐ τοΰ Τσελήμαμα
143
τους εμπόρους, που είχαν εγκατασταθεί στην πόλη τους. Τελικά η άδεια
της ανέγερσης οικιών και έξω από τα τείχη, ύστερα από αίτηση 11
Ελλήνων δημογερόντων και ενεργειών του Πατριαρχείου στην Υψηλή
Πύλη, δόθηκε το 1864 και η ανοικοδόμηση άρχισε. Η αλματώδης
ανάπτυξη της θα την καταστήσει πασίγνωστη σε όλη την Ευρώπη.
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα γράφει η εφημερίδα "Κλειώ" της Τεργέστης
στις 11 Νοεμβρίου 1879, όταν σε μακροσκελέστατο άρθρο της ασχολείται
με το Γυμνάσιο που εγκαινιάσθηκε στην πόλη της Καβάλας: "Η τέως
ολίγον γνωστή εις τε τον πολιτικόν και τον εμπορικόν κόσμον πόλις
Καβάλα ένεκα του εν αυτή διενεργουμένου εμπορίου κατέστη
πασίγνωστος εις άπασαν την Ευρώπην...
1864-Η είσοδος στον εξωτερικό περίβολο, άρα και στην πόλη, γινόταν από
δύο πύλες, που αντιστοιχούσαν στα δύο άκρα της σημερινής οδού
Κουντουριώτου: την Ισκελέ Καπουσού, δηλ. Πύλη της Σκάλας (του
λιμανιού), και την Ισταμπούλ Καπουσού, Πύλη όπου κατέληγε ο δρόμος
από την Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με τις ονομασίες του Εβλιγιά
Τσελεμπή. Καταστράφηκαν σε άγνωστο χρόνο, ίσως στις αρχές του 20ού
αιώνα, και καθώς δεν έχουν απαθανατιστεί σε φωτογραφίες, αγνοούμε και
τη μορφή τους. Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα οι πύλες επιτηρού-
νταν και έκλειναν, κατά παράδοση, με τη δύση του ήλιου. Μετά την
επέκταση της πόλης εκτός των τειχών (1864) δεν είχαν λόγο ύπαρξης,
όπως άλλωστε και τα τείχη, και έμεναν ως απλά ανοίγματα. Στα 1900 ένας
Εγγλέζος περιηγητής
παρατηρεί ότι οι βαριές σιδερένιες πόρτες τους κρέμονταν άχρηστες, «σαν
κουρασμένοι παλιοί πολεμιστές». Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1864-1864: έξοδος Ελλήνων από τα τείχη της πόλης – δημιουργία
συνοικίας Αγίου Ιωάννου. Σταδιακή ενδυνάμωση και άνοδος του
ελληνικού στοιχείου της πόλης.Κουγιουμτζόγλου.
1864-Η μοναδική εκκλησία που διέθεταν οι υπόδουλοι χριστιανοί της
Καβάλας μέχρι τα 1864, όταν ζήτησαν και έλαβαν από το Σουλτάνο άδεια
εξόδου από τα τείχη και επέκτασης της πόλης προς τα δυτικά, ήταν αυτή
της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Βέβαια, το σημερινό κτίσμα δεν έχει, με
εξαίρεση το καμπαναριό, που μάλλον δεν είναι κι αυτό κομμάτι της
αρχικής εκκλησίας αλλά εξέλιξη του αρχικού, καμμία σχέση με τη χαμηλή
και ταπεινή παλιά εκκλησία. Το ύψος του κατεδαφισθέντος στα τέλη της
δεκαετίας του 1950 (περίπου στα 1957 – 1958) ναού σχετιζόταν
οπωσδήποτε με τον «κανόνα» που απαγόρευε να υπάρχει σε οθωμανική
146
προσόντα του αποτελούσαν εγγύηση για την επιτυχία του έργου του στην
Καβάλα. Τα πύρινα άρθρα του, που δημοσιεύονταν σ' εφημερίδες του
εσωτερικού και εξωτερικού, ενθουσίαζαν τους Έλληνες, που αγωνίζονταν
για ν’ αποτρέψουν το βουλγαρικό κίνδυνο.
1880-Στα 1880-1885 η Πύλη υποβίβασε το κάστρο στην κατηγορία των
εγκαταλειμμένων. Οι αρχές και η στρατιωτική δύναμη εγκατέλειψαν την
ακρόπολη, οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις και η φυλακή μεταφέρθηκαν σε
άλλο μέρος της πόλης, τα άχρηστα πλέον πυροβόλα αποσύρθηκαν και η
σημαία υποστάλθηκε από τις επάλξεις. Το μνημείο έπαυσε να συντηρείται
και παραδόθηκε στη φθορά του χρόνου. Συγκρίνοντας τις κατά καιρούς
απεικονίσεις του, σε γκραβούρες του 1860-1880 και σε φωτογραφίες από
τη δεκαετία του 1880 κ.ε., διαπιστώνουμε την προϊούσα αλλοίωσή του,
λ.χ. την κατάρρευση της στέγης του κεντρικού πύργου και του φυλακίου.
Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1880-Τοπικά νομίσματα στην Αν. Μακεδονία 1880 - 1910 Νομίσματα
τοπικής κυκλοφορίας ή υποκατάστατα νομισμάτων που κυκλοφόρησαν
στις περιοχές Καβάλας, Δράμας και Σερρών την τελευταία περίοδο της
Τουρκοκρατίας Συγγραφέας: Ρουδομέτωφ, Νικόλαος Εκδότης: Ιστορικό
και Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας.
1880-Μέχρι περίπου το 1880 πίσω από κάθε ανθελληνική ενέργεια στην
Καβάλα όλοι έβλεπαν «την ενταύθα οθωμανικήν σχολήν του Ιμαρετίου
Μεχμέτ Αλή πασά, εν η διαιτώνται ως κηφήνες περί τους τριακοσίους
Οθωμανόπαιδας», που χρησιμεύει «πάντοτε ως πυρήν του κατά των
χριστιανών μίσους και φανατισμού», όπως έγραφε ο Έλληνας προξενικός
πράκτορας το δραματικό καλοκαίρι του 1866. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1880-Από τις αρχές της δεκαετίας του 1880 οι νέοι εβραίοι
έποικοι εγκαθίστανται στο κέντρο της πόλης, όπου συγκροτείται,
οργανωμένα πλέον (με συναγωγή, σχολείο κλπ.), η συνοικία τους. Εκεί
μετακομίζουν και οι περισσότεροι και πλέον εύποροι από τους παλιούς
κατοίκους της Παναγίας, εγκαταλείποντας το χώρο της αρχικής τους
εγκατάστασης. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1880-Με το ξεκίνημα της δεκαετίας του 1880, η μάχη της εκπαίδευσης
εντείνεται. Παρά τις επιφυλάξεις των τοπικών ιεραρχών, τα σχολεία
«εξελληνίζονται». Η «θύραθεν» παιδεία εξοβελίζει τελείως την
εκκλησιαστική. Ταυτόχρονα, έχει εγκαταλειφθεί οριστικά η
αλληλοδιδακτική μέθοδος. Επιπλέον, μαζί με τους ευπορότερους
χριστιανούς, που σε όλη
156
τη δεκαετία του 1870 εγκατέλειψαν την «εντός των τειχών» πόλη και
έχτισαν τα σπίτια τους στον Άγιο Ιωάννη και σε άλλες συνοικίες της
Καβάλας, μακριά από την Παναγία και την περιοχή της σημερινής οδού
Κουντουριώτου, φεύγουν οριστικά από την παλιά πόλη και τα εκπαιδευ-
τικά ιδρύματα των Ρωμιών. Στα 1881, ... Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1880-Μέχρι περίπου το 1880 η Παναγία είναι η μεγαλύτερη χριστιανική
συνοικία της Καβάλας. Σύμφωνα με έκθεση του 1877, από τις 287 μόνιμες
οικογένειες της πόλης, οι 109 διαμένουν στη συνοικία «του Κάστρου».
Εδώ εδρεύουν ακόμη οι
σημαντικότεροι φορείς της Ελληνικής Κοινότητας: Οι εκκλησιαστικές
αρχές, τα κοινοτικά όργανα, τα σχολεία. Δεν έχει όμως περιθώρια
ανάπτυξης. Από το 1864 μέχρι το 1912 –διάστημα κατά το οποίο ο
ελληνικός πληθυσμός της πόλης εικοσα-
πλασιάζεται– τα σπίτια των χριστιανών της παλιάς πόλης μένουν σταθερά
100-120. Στις παραμονές της απελευθέρωσης, όταν ο ελληνικός
πληθυσμός της Καβάλας ξεπερνά τις 10.000, οι Έλληνες της Παναγίας
δεν αντιπροσωπεύουν παρά ένα ελάχιστο ποσοστό του (περίπου 5%).
Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1880-Στις αρχές της δεκαετίας του 1880 καταγράφονται ετησίως περίπου
1.500 αφίξεις και αναχωρήσεις πλοίων. Στη ναυσιπλοΐα του λιμανιού το
αριθμητικό προβάδισμα ανήκει στα ελληνικά πλοία, όμως το μεγαλύτερο
μέρος των εμπορευμάτων διακινείται με τα πολλαπλάσιας χωρητικότητας
ξένα ατμόπλοια. Χάρη στο εμπόριο του καπνού η Καβάλα γίνεται βασικός
σταθμός στα δρομολόγια
των ατμοπλοϊκών εταιρειών: Από τη δεκαετία του 1840 της αυστριακής
Lloyd και της γαλλικής Messageries Maritimes, λίγο αργότερα της επίσης
γαλλικής Fraissinet. Από το λιμάνι περνούν επίσης τακτικές γραμμές
τουρκικών, ελληνικών και αιγυπτιακών πλοίων και κατά διαστήματα
αγγλικών, ρωσικών, αμερικανικών, ολλανδικών, γερμανικών κ.ά. Έκδοση
Δήμου Καβάλας.
1881-Συγκεκριμένα, υπάρχουν συγκεντρωμένα στο Αρχαιολογικό
Μουσείο της Καβάλας μερικά spolia. Κάποια άλλα αποτύπωσε σε σχέδιο
ο πρώτος Έφορος Αρχαιοτήτων Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης
Γεώργιος Μπακαλάκης, ενώ μερικά ανευρέθηκαν στο υπόγειο του
σημερινού 10ου
157
19ος -Ιστορία της Καβάλας kaval.kav.sch.gr/ Στο δεύτερο μισό του 19ου
αιώνα, με ενέργειες της δραστήριας ελληνικής κοινότητας, η Καβάλα
επεκτείνεται οικιστικά εκτός των τειχών της προκειμένου να
δημιουργηθούν χώροι που θα διευκόλυναν την αποθήκευση, επεξεργασία
162
1906-
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Καβάλας (πρώτο μέρος) Κωνσταντίνου Ι.
Χιόνη. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ Καβάλας.
Στην πρώτη δεκαετία του αιώνα μας η Καβάλα έχει όψη μεγαλούπολης.
Στην πρώτη δεκαετία του αιώνα μας η Καβάλα έχει όψη μεγαλούπολης.
Υψώθηκαν τεράστιες καπναποθήκες, ιδρύθηκαν πολυτελείς κατοικίες,
συστήθηκαν νέα σωματεία, άνοιξαν παντός είδους καταστήματα,
λειτούργησαν νέα σχολεία, ανεγέρθηκαν μεγαλοπρεπή κτίρια, απέκτησε η
κοινότητα νοσοκομείο, γυμναστήριο, νέο μεγάλο ναό, φιλαρμονική,
βιβλιοθήκη, αναγνωστήριο και τυπογραφεία. Ο Γ.Χατζηκυριακού, που
επισκέφθηκε την Καβάλα στα 1906, μας δίνει μια πολύ γλαφυρή και
παραστατική εικόνα της κοινοτικής ευρωστίας και της κοινοτικής προόδου
που συντελέστηκε στην Καβάλα κατά την τελευταία πεντηκονταετία.
Πλούσιοι έμποροι γίνονται μεγάλοι χορηγοί και ευεργέτες της κοινότητας.
Ο Μ. Σπόντης χάρισε το οικόπεδο πάνω στο οποίο κτίσθηκε το σχολείο
της Ομόνοιας και στη συνέχεια προκατέβαλε όλη τη δαπάνη της
ανέγερσης του διδακτηρίου για να χαρίσει τελικά και το ποσό των 50.000
γροσίων. 0 Σπύρος Σεκερτζής κάλυψε όλη τη δαπάνη της ανέγερσης του
νοσοκομείου "Ευαγγελισμός". Εξέχοντες Καβαλιώτες ανέλαβαν την
πρωτοβουλία της ίδρυσης του παρθεναγωγείου κατά τα έτη 1891-93.
1908-Διωγμοί και γενοκτονία του Θρακικού Ελληνισμού ... - Σελίδα 348
Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος - 1998 ho prōtos xerizōmos, 1908-1917
Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος ... Σερβίων (Σέρβια 765), Χαλκιδικής
(Πολύγυρος 11), Θάσου (Θάσος 203), Νέστου (Σαρή-Σαμπάν 320),
Καβάλας (Καβάλα 1.608), Ζίχνης (Ζίχνη 2.420), Νιγρίτης (Νιγρίτα ...
168
1914-Θεόδωρος Κορρές Την άνοιξη του 1914 στήριξε την απεργία των
καπνεργατών στην Καβάλα, τη Δράμα και την Θεσσαλονίκη, την πρώτη
συνεργασία Εβραίων και Ελλήνων εργατών, που έληξε νικηφόρα. Στην Α΄
Πανελλαδική Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη, που πραγματοποιήθηκε στην
Αθήνα τον Απρίλιο του 1915 με τη συμμετοχή της Φεντερασιόν,
αποφασίσθηκε η συμμετοχή των Σοσιαλιστών στις εκλογές, με
προγραμματικούς στόχους τη διατήρηση της ουδετερότητος της χώρας, τη
μείωση της φορολογίας των κατωτέρων κοινωνικών στρωμάτων, την
προώθηση της ιδέας της βαλκανικής ομοσπονδίας και την απελευθέρωση
των Σοσιαλιστών πολιτικών κρατουμένων, ανάμεσά τους και του ηγέτη
της Φεντερασιόν, Αβραάμ Μπεναρόγια. Στην ίδια συνδιάσκεψη
αποφασίσθηκε η εκλογική συνεργασία με την φιλοβασιλική Ηνωμένη
Αντιπολίτευση του Δημητρίου Γούναρη.
Αλή, υπήρχε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, το τζαμί του Χουσεΐν
Μπέη, που είχε ψηλό μιναρέ. Από το τζαμί, μετά το 1923, ένα μέρος έγινε
χοροδιδασκαλείο και ένα άλλο καρβουνιάρικο. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1923-Από το "Διάγραμμα Ρυμοτομίας της πόλεως Καβάλλας" του 1923,
όπως το επεξεργάστηκε η Αιμ. Στεφανίδου (βλ. χάρτη στο Αιμ.
Στεφανίδου, Η πόλη - λιμάνι της Καβάλαςκατά την περίοδο της
τουρκοκρατίας. Πολεοδομική και ιστορική διερεύνηση (1391-1912), εκδ.
Ι.Λ.Α.Κ., Καβάλα 2008.
1923-Οι πρόσφυγες που κατέφυγαν στην πόλη στα τέλη του 1922 και στις
αρχές του 1923 προέρχονταν από διάφορους τόπους. Ήταν Μικρασιάτες,
Πόντιοι, από την Ανατολική Θράκη, από άλλα μέρη της Μακεδονίας, από
τη Δυτική Θράκη· τέλος, ποσοστό τους προήλθε από τη Στερεά Ελλάδα,
τη Θεσσαλία και τη Ρωσία, όπου από τα τέλη του 1917 είχαν επικρατήσει
οι «Μπολσεβίκοι» (=πλειοψηφούντες)
κομμουνιστές του Λένιν. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1924-Ο Δήμος Καβάλλας (το διπλό λάμδα στην αναγραφή της ονομασίας
της πόλης επρόκειτο να διατηρηθεί μέχρι τα 1946) είχε ιδρυθεί με
Βασιλικό Διάταγμα το Νοέμβριο του 1918 και ανήκε, όπως όλος ο νομός
μέχρι το 1924, στο Νομό Δράμας ως «Υποδιοίκησις Καβάλλας».
Σημειώνεται ότι στο παρόν κείμενο χρησιμοποιούμε την απλοποιημένη
γραφή, ανεξάρτητα από το σε ποια περίοδο αναφερόμαστε.
Στα τέλη του καλοκαιριού του 1922, πριν από την τραγική κατάληξη της
πολεμικής προσπάθειας που διαδραματιζόταν στα εδάφη της Μικρασίας,
η Καβάλα ήταν μια σχεδόν ελληνική πόλη, αν βέβαια μιλάμε για
πληθυσμιακά δεδομένα. Για την
ακρίβεια, ήταν μια ελληνική πόλη, με κυρίαρχη την παρουσία του
χριστιανικού Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1924-Ιστορικά και τοπωνυμικά της Καβάλας. από Ορφανίδης, Κώστας
Θ., 1924-Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, 1997.
1925-Με πρώτη χρονικά τη συμμετοχή στην κινητοποίηση για την
αποτροπή εξαγωγής ανεπεξέργαστων καπνών τον Απρίλιο του 1925 και
αργότερα, στα 1928, στη μαζική διαμαρτυρία για την εξασφάλιση της
απασχόλησης μετά την εφαρμογή της «τόγκας» (μηχανικής επεξεργασίας
των καπνών, αντί της μέχρι τότε εφαρμοζόμενης «κλασικής», δηλ. Αυτής
που γινόταν με τα χέρια), αποτέλεσαν μια σημαντική
187
δεύτερου μεντρεσέ καί τής άρχικής είσόδου τού ίμαρέτ. Προ- τείνεται
συγχρόνως ή νέα ρυμοτομική-οίκοδομική γραμμή γιά τή διάνοιξη τής
όδοϋ Ζαλόγγου, όπως ονομαζόταν τότε, ή σημερινή όδός Θ. Πουλίδου (σχ.
1 σ. 204).
1939-1945-Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Συγκριτική ημερομηνία.
1940-Παρά την τελική επιβολή της «τόγκας» οι καπνεργάτες συνέχισαν να
είναι ικανοποιητικά αμειβόμενοι μέχρι το 1940. Το ότι η κυβέρνηση
Μεταξά προχώρησε σε συμφωνία με τη Γερμανία για την εφαρμογή του
συστήματος «κλήριγκ» (αντι-
πραγματισμού, δηλαδή ανταλλαγής γεωργικών προϊόντων με μηχανήματα
και βιομηχανικά προϊόντα) συνέβαλε στη σταθερότητα της
καπνεπεξεργασίας και στη διατήρηση του ικανοποιητικού επιπέδου των
αμοιβών. Αυτό διευκόλυνε μεγάλο αριθμό προσφύγων, οι οποίοι ήταν
καπνεργάτες, στην αγορά σπιτιών και στη βελ-
τίωση της ποιότητας ζωής.
Ο πόλεμος του 1940– ’41 και η τρίτη βουλγαρική κατοχή, η οποία
επιβλήθηκε στην Καβάλα μετά την ήττα από τους Γερμανούς και την
απόδοση της περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας στη σύμμαχο των Ναζί
Βουλγαρία, οδήγησε σε μια έα οδυνηρή περιπέτεια τους κατοίκους της
πόλης. Έκδοση Δήμου Καβάλας.
1940-Epitomo geōgraphiko lexiko tēs Hellados- Σελίδα 273 Michaēl
Stamatelatos, Phōteinē Vamva-Stamatelatou - 2001 - Πέρινθος, Καβάλα
η, (έως 1940 Καβάλλα, αρχ. Νεάπολις, βυζ. Χριστούπολις.) Πόλη της
Ανατολικής Μακεδονίας, πρωτ. ν. Καβάλας, δ. Καβάλας (έως 1997 επ.
και δ. Καβάλας)· κάτ. 1928 49.980. 1940 49.667, 1951 42.102. 1961
44,517, 1971 ...
1941-Η βουλγαρική παρουσία στην Καβάλα αλλά και σε ολόκληρη την
Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη με τη μορφή στρατιωτικής κατοχής
κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου ήταν αποτέλεσμα
διπλωματικής συνεννόησης μεταξύ Γερμανίας και Βουλγαρίας και μία
παραχώρηση εκ μέρους της πρώτης για την προσχώρηση της δεύτερης
στον Άξονα. Η εισβολή άρχισε στις 20 Απριλίου 1941 και μέχρι τις 15
Μαΐου είχε καταληφθεί από τους Βουλγάρους όλη η παραχωρηθείσα
περιοχή. Ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός προέβη συστηματικά σε
διάφορα περιοριστικά μέτρα με στόχο την ελαχιστοποίηση της παρουσίας
της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Η περιοχή τελικά
απελευθερώθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1944. Βικπαίδεια.
197
tende davanti a Salonicco, città piena d'ogni ben di Dio. Fatta una sosta di
quattro giorni, passammo per la Macedonia, e attraverso la valle di Filippi
e per Crisopoli, Cristopoli, Pretoria, ...
1985-Ο επικεφαλής του «Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης
Πυρκαγιών» (Global Fire Monitoring Center – GFMC) του ΟΗΕ, Γιόχαν
Γκέοργκ Γκόλνταμερ, που δέχτηκε πρόταση από τον Αλέξη Τσίπρα να
προεδρεύσει μιας διεθνούς επιτροπής για τη διερεύνηση των αιτιών των
πυρκαγιών. «Πρέπει να επικρατήσει η λογική, επί του θυμικού και επί του
πολιτικού συμφέροντος. Αυτή είναι κατά την άποψή μου η αναγκαία
συνθήκη και αυτό ζητώ άλλωστε, ώστε να έχουμε επιτυχία», συμπληρώνει
ο κορυφαίος εμπειρογνώμονας για θέματα πυρκαγιών και καθηγητής
«Οικολογίας των Πυρκαγιών» στο φημισμένο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ του
Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ.Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο
ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Γκόνταμερ θυμήθηκε στην πρώτη του επαφή με
πυρκαγιά, το 1985, στη Θάσο.
1987-Theologia: epistēmonikon periodikon ekdidomenon kata
trimēnon 1987 - "Ιεράς Μητροπόλεως Καβάλας, με μόνην εξαίρεσιν τας
εργασίας του πρωϊνού της Κυριακής (28 Σεπτεμβρίου Συνεδρία ΣΤ') ...
Σταθμοί εις την Εγνατία οδό, που ένωνε Ανατολή και Δύσι, ή Νεάπολις
και οι Φίλιπποι. Επίνειο ή πρώτη της δευτέρας ...
1989-Μανώλης Αγγελόπουλος: Η μεγάλη φωνή που γεννήθηκε στην
Καβάλα μέσα σ’ έναν τσιγγάνικο καταυλισμό. Σαν σήμερα, τo 1989,
πεθαίνει στο Λονδίνο ένας από τους σπουδαίους του ελληνικού
τραγουδιού . Δεν είχε ρίζες ο Μανώλης Αγγελόπουλος, ήταν μικρός ακόμα
όταν έφυγε με την οικογένειά του από την Καβάλα για να πάει στον Αγ.
Αθανάσιο Δράμας και λίγο αργότερα σε καταυλισμό στο Ηράκλειο της
Κρήτης .
1990-Μνήμη Δ. Λαζαρίδη: πόλις και χώρα στην αρχαία Μακεδονία
και Θράκη Triantaphyllos Petridēs, Dēmētrios Lazaridēs - 1990 - και
Παλιάς Καβάλας, όπου είναι εμφανής η μεταλλοφορία
σιδηρομαγγανιούχων κοιτασμάτων με εμφανή μεταλλοφορία χρυσού και
αργύρου. Μεταλλοφόρες περιοχές πρέπει να εκμεταλλεύονταν αντίστοιχα
με τη Νεάπολη και τα τειχισμένα ...
1997-Gnomon: - Τόμος 69,Τεύχη 5-8 - Σελίδα 430 1997 - Das beginnt mit
Antisara, das im Text als sieben Kilometer westlich von Kavala gelegene
'ville' bezeichnet wird und in der Karte als 'ville importante' eingetragen
ist. Antisara ist in den Tributquotenlisten genannt, um das in seiner
Nähe ...
2000-Ambiti territoriali, sistemi viari e strutture del potere nel ...
Σελίδα 189 - Pietro Dalena - 2000 - Poi percorrendo duri sentieri di
montagna, attraverso le città di Lucrezia, Botella, Bofinat, Stella, il fiume
Bardarium, Salonicco, la Macedonia, la valle di Filippi, Crisopoli,
Cristopoli, Pretoria, Mes- sinopoli, Macra Traianopoli, Neapoli,
Panados, ..
2001-Το 2001 το μνημείο -Ιμαρέτ-ενοικιάστηκε για 50 χρόνια από την
Άννα Μισιριάν, επιχειρηματία της Καβάλας, αναστηλώθηκε και
μετατράπηκε σε έναν πολυτελή και καλαίσθητο χώρο φιλοξενίας, που
διατηρεί κάτι από την ατμόσφαιρα της εποχής
του. Τα πιο γοητευτικά στοιχεία του Ιμαρέτ είναι οι τρεις εσωτερικές
αυλές, κυρίως η μεγάλη τετράγωνη με την κινστέρνα, που σήμερα
αποκαλείται «κήπος του νερού», και οι θολοσκεπείς στοές με τις ρυθμικά
επαναλαμβανόμενες καμάρες και τα πολυάριθμα ανοίγματα, που
συνδέουν τους κλειστούς με τους ανοικτούς χώρους. Έκδοση Δήμου
Καβάλας.
2001-Hoi Hellēnovlachoi: Syzētēseis me tous A.G. Lazarou ... [et al
Giōrgēs Exarchos, Achilleus G. Lazarou - 2001... 112 Νέα Πέλλα 481
Νεάπολη 197, 481 Νεάπολη Καβάλας 368 Νεαρές 58 Νέα Ρώμη -
Κωνσταντινούπολη 94, 98, 113, 377, 422 Νέα Φιλαδέλφεια 493
Νεβεσκιώτες 251 Νεγάδες 428 Νεζερός 96 Νεκτάριος ο Λέσβιος
(Αθηνών) 368 Νεκτάριος ο ...
2001-La civiltà Bizantina: donne, uomini, cultura e società- Σελίδα
146- Gaetano Passarelli, Silverio Saulle, Luigi Abbruzzo - 2001 - Forte
della sua alleanza con gli Epiroti e gli Angioini, Milutin prese ai Greci
l'Alta Macedonia e successivamente, con l'occupazione dei distretti di
Serres e Cristopoli, guadagnò l'accesso all'arcipelago; Andronico II fu
costretto a riconoscere ...
2003-Tra Mantova e la Sicilia nel Cinquecento: Tra Polirone e la
Sicilia ...- Massimo Zaggia - 2003 - Cristopoli: Kavala. Croato, 688, 692.
Croce Benedetto, 4, 137, 738, 739, 740, 751. Cronotassi abbaziali, 268,
209
863, 1005-1064. Croppelli Marco da Brescia, 244, 527-530, 616, 622, 811,
812, 815, 826. Crotone, 250. Crovetto Pier Luigi, 799.
2004-De strata francigena- Τόμοι 12-14 - Σελίδα 13- 2004 - Fatta sosta
di quattro giorni, passammo per la Macedonia, e attraverso la valle di
Filippi e per Crisopoli, Cristopoli, Pretoria, Messinopoli, Macra
Traianopoli, Neapoli, Panados, Rodosto ed Eraclea, Salumbria e Natura
giungemmo a ...
2005-Annuario pontificio - Σελίδα 870 2005 - Macedonia II - m. Filippi.
ffi. Cristianopoli (Christiano), Chrìstianopolis, Chrntianopolitan(us) - pr.
Peloponneso 1 1 - m. Patrasso,. ffl. Cristopoli (Cavala), Christοpolis,
Christopolitan(us) - pr. Macedonia II - m. 870 LA GERARCHIA
CATTOLICA.
2005-Archaiologia- Τεύχη 94-96 - Σελίδα 121 2005 - Το δύσκολο έργο
της ανασυγκρότησης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του Μουσείου
Καβάλας ανέλαβε αμέσως μετά την ... Αίθουσα Νεάπολης: Περιλαμβάνει
ευρήματα από τις ανασκαφικές έρευνες στο χώρο της αρχαίας
Νεάπολης ...
2006-Ημερ. Βιβλίου. Αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη. -
Τόμος 20 - Σελίδα 201 2006 -... περαιτέρω ανάδειξη της αρχαίας
Αμφίπολης, οι οποίες βέβαια θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν σε
οποιοδήποτε αρχαιολογικό χώρο. ... την Καβάλα και τη Θάσο (κατ'
αντιστοιχία με το τρίγωνο Πέλλα-Βεργίνα-Δίον), είτε να συμπεριληφθεί
στην Πολιτιστική Εγνατία. Δεύτερον, ... Η μοναδική της σημασία γίνεται
αντιληπτή και από τους Ρωμαίους, καθώς αρχικά ο Ρωμαίος Αιμίλιος
Παύλος την επιλέγει ως χώρο ...
2006-Byzantina- Τόμος 26 - Σελίδα 187 2006 - 25. 78. Κ. Τσουρής, ΑΔ
44 (1989), Χρονικά, σ. 394 και ΑΔ 45 (1990), Χρονικά, σ. 383. 79. Κ.
Τσουρής, Νεάπολις - Χριστούπολις - Καβάλα, σ. 402-403, όπου
πρόκειται για ζώνη χωρίς τεχνική αρτιότητα, περισσότερο κανονικής
μορφής πάντως και ...
2007-Παναγιωτόπουλος Ιωάννη Νικόλαος - Βιογραφικά Στοιχεία.
Βουλευτής Νομού Καβάλας της Νέας Δημοκρατίας, εκλέχθηκε στις
εκλογές του Σεπτεμβρίου 2007, Οκτωβρίου 2009, Μαΐου 2012, Ιουνίου
2012, Ιανουαρίου 2015 ...
2009-Ημερ. Του βιβλίου. ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟ Καβάλας
210