Arabada Sensörler Çalışır?

Sensörler motorlu araçlarda, motor yönetimi, aktarma organları, sürüş güvenliği ve yol tutuşu, aktif ve pasif
güvenlik sistemleri ve konfor sistemleri gibi donanımların doğru olarak çalıştırılabilmesi için, araçta ve
çevrede meydana gelen tüm fiziksel (bazen kimyasal) değişimleri algılayarak, ilgili elektronik kontrol
ünitelerine gönderirler.

(Bkz: Sensör Arızası Temel Bilgiler)

(Aşağıda tüm sensörler sıralanmıştır)

Otomobilin yöneticisi-beyni elektronik kontrol ünitesidir, sensörler bu yöneticiye gerçek

zamanlı bilgileri vermekle görevlidirler. Bilgileri alan elektronik kontrol ünitesi bu bilgileri hafızasında daha
önceden kayıtlı, olması gereken değerlerle karşılaştırır ve yorumlar. Elektronik kontrol ünitesi yorumlama
yaptıktan sonra, araçtaki aktivatörlere-aktörlere (iş yapan donanımlara) sinyal göndererek gerekli
ayarlamaları yapar. Tüm bunlar göz açıp kapama süresinden çok daha kısa zamanda gerçekleşir. Yani
özetle, Elektronik kontrol ünitesi (ECU) komutan, sensörler muhbir, aktörler ise asker gibi çalışır.
(Bakınız: Elektronik Kontrol Ünitesi - ECU )

Sensörlerin ölçtüğü fiziksel büyüklükler: Basınç, sıcaklık, ses, ışık, hareket hızı, kütle vb.
Ayrıca sensörler voltaj, akım şiddeti, direnç gibi elektriksel değişkenleri de ölçebilir.

Otomobillerde kullanılan sensörler analog sinyaller üretirler. Elektronik kontrol ünitelerindeki

mikroişlemciler ise dijital sinyallerle çalışırlar ve dijital sinyalleri algılayabilirler. Bu sebeple bir sensörde
üretilen analog sinyal, ya sensördeki bir elektronik devreyle, ya da elektronik kontrol ünitesindeki devreyle
(analog/dijital çevirici) dijital sinyale dönüştürülür. Analog sinyalin, sensördeyken dijitale çevrilmesi,
parazitten ekilenmesini de önler.

Sensörlerde çoğunca çok düşük voltajlar üretilir ve kablolarla elektronik kontrol ünitesine sinyal
gönderilirken parazitler sebebiyle sinyalin kalitesi bozulur, bu ise ECU tarafından hatalı okumalara sebep
olabilir. Bunu önlemek için, sensörlerin sinyalleri sensörlerdeki bir elektronik devreyle güçlendirilir, böylece
hem ECU sinyali daha iyi okur, hem de parazit etkinin sinyali etkileme oranı çok azalmış olur. Sensör
hatlarında veya CAN-BUS hatlarında paraziti önlemek için, kablolar birbirleri üzerine sarılır (sarmal) veya
parazit koruyucu malzemeyle kaplanır.

Sensör Arızası Nedir? Sensör Nasıl Çalışır?

Motorlu araçların çalışması ve yönetilmesinde sensörler çok büyük işleve sahiptir. Bazı sensör arızalarında
motor çalışmasını sürdürebilirken veya en azından aracı bir teknik servise götürebilecek kadar çalışmasına
müsaade edilirken, bazı çok önemli sensör arızaları motorun çalışamaz hale gelmesine sebep olabilir
(krank konum sensörü veya eksantrik mili konum sensörü gibi).

(Aşağıda tüm sensör arızalarını ve açıklamalarını link listesi halinde bulabilirsiniz.)

Motorda kullanılan sensörlerin arızalarında, bir arıza durumunda motor kontrol ünitesi (ECU), sensörün
gönderdiği veriler yerine, hafızasındaki yedek verileri referans alarak motorun acil durum modunda
çalışmasına izin verir. Böyle bir durumda motor devri yaklaşık 2000 devire sabitlenir ve en azından teknik
servise kadar aracın kullanılabilmesi sağlanır.

(Bkz: Sensör Çeşitleri ve Sensörlerin Çalışma Prensibi)

Sensör Arızası Nasıl Anlaşılır?

Araçta kullanılan sensörlerin arızalanması genellikle elektronik kontrol ünitesi tarafından algılanır
(ECU). Bir sensörün ölçüm aralığı ve gönderebileceği sinyalin maksimum ve minimum değerleri belirlidir,
eğer sensör bu değerlerin dışında bir sinyal gönderirse, ecu bunu arıza olarak algılar ve gösterge
panelinde arıza lambasını yakar.

Bu durumun bir istisnası şudur, bir sensör algıladığı bir büyüklüğe göre normalde 200-1000 milivolt arası
voltaj üretiyor olsun, gerçekte 300 milivolt üretmesi gereken bir durumda 500 milivolt üretiyorsa, bu durum
bir arıza olarak algılanmaz ve motor bu yanlış sensör verisine göre ayarlanır ve yönetilir, bu ise düşük
performans yüksek yakıt tüketimi gibi sonuçlar doğurur. Fakat gelişen teknolojiyle, artık otomobillerdeki bir
sensörün verisi, başka sensörlerden gelen sinyallerle karşılaştırılıyor ve olmaması gereken bir sinyal
algılandığında bunun bir arıza olduğu sonucuna varılabiliyor.

Örneğin gaz pedalı konum sensöründen veya gaz kelebeği konum sensöründen gelen sinyalle, fren
müşüründen gelen sinyal karşılaştırılır, normalde bu ikisinin sinyalleri aynı anda üretilemez, bunun gibi
mantıksal sınamalarla sensörlerin doğru çalışıp çalışmadıkları kontrol edilebilir.

Motorlu araçlarda kullanılan sensörlerde bir arıza meydana geldiğinde, arızanın belirtisi üç şekikle ortaya
çıkar:
*Sensör yanlış değer gösterir. Bu değer sensörün gönderdiği sinyal değeri aralığında olabilir fakat gerçek
olan doğru değeri vermiyordur. Örneğin hava kütle ölçer, emme manifolduna alınan havanın kütlesi
oranında voltaj sinyali gönderir. Sinyal, hava geçişine göre 1 – 4,7 volt aralığında değişir. Çıkış sinyali bu
aralıktadır fakat yanlış değerde sinyal üretiyordur, örneğin 4 volt olması gerekirken, 1,7 volt üretmesi gibi.
*Sensör, değişmeyen ve sürekli aynı değerde sabit sinyal üretiyordur. Şartlara göre tanımlı sınırlı
aralığında değişmesi gereken sinyal, örneğin 1 – 4,7 volt arasında, sürekli olarak 2 volt olarak kalıyordur.
*Sensör, tanımlanmış aralığın dışındaki bir değerde sinyal üretiyordur. Örneğin 1-5 volt arası sinyal
üretmesi gerekirken, 0,5 volt üretmesi gibi.

Bir sensörün arıza kontrolü, diyagnostik programıyla “aktüel değerler” menüsünden o anki ölçülen
değerleri gözlenerek yapılabilir. Yine diyagnostik cihazıyla senörün voltaj sinyalleri “osiloskop” menüsüyle
grafik olarak izlenebilir, olması gereken grafik verisiyle aradaki farktan arıza bulma ve tanılama işlemi
hemen yapılabilir.

Bunların dışında bir senörün arıza kontrolü avometreyle (mulitmetre) bağlantı uçlarından, voltaj ve direnç
ölçümleri yapılarak gerçekleştirilebilir. Ölçülen değerler aracın atölye el kitabındaki teknik verilerle
uyuşmalıdır. Aksi halde arızalıdır.

Sensörlerin besleme voltajı genellikle 5 volttur.

Motor Krank Devir Sensörü Nedir Ne İşe Yarar? Görevi Arızası
Mart 24, 2016
Motor Krank Devir Sensörü Nedir Ne İşe Yarar? Görevi ve Arızası
Nelerdir

Motor/Krank Devir Sensörünün Görevi Nedir?

Krank mili konum sensörü, motor devrini ve krank mili açısal pozisyonunu belirleyerek EKÜ ye bildirir. Anlık

olarak motorun devir bilgisini ve 1. Silindirdeki pistonun tam olarak hangi konumda olduğunu (üst ölü

noktada mı alt ölü noktada mı) elektronik kontrol ünitesine (ECU) iletir. Motor devir sensörüne; üst ölü

nokta sensörü, krank mili pozisyon sensörü, krank mili konum sensörü de denmektedir. (Bakınız: Araçtaki

Tüm Sensörler)

Krank Konum Sensörü Çeşitleri

Endüktif Tip Krank Sensörü: Voltaj beslemesi yoktur, yapısında doğal mıknatıs bulunur ve manyetik alan

değişimiyle oluşan voltaj sinyali ECU'ye iletilir.

Hall Effekt Tip Krank Sensörü: Bu tip sensörde besleme voltajı vardır, yapısındaki yarı iletken plaka ile

voltaj sinyalleri gönderilir.

Motor/Krank Devir Sensörü nerededir?

Krank devir sensörü, motorun ön tarafında krank kasnağının hemen arkasında bulunan bir dişli üzerinde

(motor bloğunda ve kartere yakın) olabildiği gibi; motorun arka tarafında (şanzıman tarafında), volan

dişlisinin arka tarafında bulunan ayrı bir dişli üzerinde de bulunabilir.

Renault araçlarda krank devir sensörü motorun arkasında volan tarafındadır.

(Krank kasnağı ve motor devir sensörü- Toyota Corolla 2005)

Motor/Krank Devir Sensörü Nasıl Çalışır?

Devir senörünün içerisinde bir sabit mıknatıs ve etrafına sarılmış bobin bulunur, böylece sensör, manyetik

alan değişimlerinde, voltaj oluşturan bir yapıya sahiptir. Manyetik alandaki büyük dalgalanma (sensör

dişlisindeki eksik diş sebebiyle), sensörde büyük voltaj değişimine sebep olur.

Sensör içerisindeki mıknatısın oluşturduğu manyetik alan karşısında dönen dişli nedeniyle sürekli

değişmekte, bu yüzden sensör sargılarında yönü sürekli değişim gösteren bir gerilim oluşturmaktadır. Dişli

kasnak üzerinde yeri daha önceden belirlenmiş farklı yapıdaki bir diş (daha kalın diş ya da eksik diş),

sensör sinyalini değiştirir, böylece krank milinin bulunduğu açısal pozisyon ve motor devri algılanmaktadır.

Örneğin tek noktada eksik dişli dişlide, o eksik olan dişlerin sensörün önünden geçtiği konum, 1.

Silindirdeki pistonun (ÜÖN) üst ölü noktada olduğu konumdur. 60 dişli bir sensör dişlisinde 60x6=360

derece olacak şekilde (Tam tur krank mili) , bir diş 6 derecelik krank açısına karşılık gelir. İki diş eksik

bırakılır yani 12 derecelik açı üst ölü nokta boşluğuna karşılık gelir.

Bazı sinyal dişlilerindeyse, tam karşı karşıya iki adet diş boşluğu bulunur, örneğin toplam 60 dişlik bir
sinyal dişlisinde, karşılıklı olarak (birbirne 180 derece) ikişer diş boş bırakılarak, 60-4= 56 dişlik bir, devir

sensörü dişlisi kullanılır. İki ayrı diş boşluğunun avantajı, eksantrik mili konum sensörü (faz-hall sensörü)
bilgisiyle birlikte, silindirlerde ateşlemeden kaynaklı tekleme-vuruntu meydana geldiğinde, bunun

hangisinden kaynaklandığı tespit edilebilir.

Motor/Krank Devir Sensörü bilgisi hangi İşler için kullanılır?

Motorda bulunan en önemli sensör, motor-krank devir sensörüdür, motorla ilgili tüm ayarlamalarda, bu

sensörden gelen bilgiler kullanılır. Sensörden alınan bilgiler doğrultusunda,

*yakıt enjeksiyon başlangıcı ve yakıt püskürtme süreleri,

* değişken subap zamanlaması (VVT-i veya VTEC gibi) ayarlanmasında,

*benzinli motorlarda ateşleme zamanlaması ve ateşleme avansı,

*otomatik şanzımanlı araçlarda vites değişim noktaları,

*turbo şarj basıncının ayarlanması,

gibi temel motor fonksiyonları düzenlenir.

(Krank milinde bulunan işaret dişlisine bakan (iç kısımda) motor devir sensörü - Toyota Corolla 2015)

Motor/Krank Devir Sensörü Arızası Nedir?

Motor-krank devir sensörü arızalanırsa, motor çalışmaz. Bazı modellerde 2000 dev/dk civarında sabit

dervirde arıza modunda çalışabilir. Sensör arızalandığında, bağlantı kabloları ve bağlantı soketi kontrol

edilmelidir, kablo kopmaları veya kısa devreler, ya da soket gevşemeleri veya soketteki uçların yağ-kir

kaplanmasıyla sensör arızalanmış olabilir. Krank sensörü arızası ve çözümü hakkında daha fazla bilgi için

(Bkz: P0335 Arıza Kodu Krank Sensörü Arızası P0336 P0337 P0338 P0339)

Krank Mili Konum Sensörü Arıza Belirtileri Nelerdir? Arızası Nasıl Anlaşılır?

* Marş yapılmasına rağmen motor çalışmaz

* Motor zor çalışır

* Araç yolda giderken stop eder

Maf Sensörü (Hava Akış Sensörü) Arıza Belirtisi Nelerdir? Nasıl

Anlaşılır?
Şubat 12, 2017
Maf Sensörü (Hava Akış Sensörü) Arıza Belirtisi Nelerdir? Maf
Sensörü Arızası Nasıl Anlaşılır?
Maf sensörü (hava kütle ölçer, hava akış ölçer, debimetre, hava akışmetre) arızalandığında;

* Motor rölanti devrinde dalgalanma (düzensiz rölanti)

* Motorun hızlanmada kesiklik yapması, zayıf hızlanma

* Motorun zor çalışması

* Motorun zengin karışımla çalışmasına (yakıt artar, katalitik konvertör tıkanabilir, oksijen sensörü arıza

lambasını yakabilir) sebep olabilir. Ya da fakir karışımla çalışmasına (yine motor arıza lambası yanabilir)
sebep olabilir. Aşırı zengin karışım egzozda çiğ benzin kokusuna sebep olabilir.

* Bazı araçlarda maf sensörünün soketi çıkarıldığında motor stop etmektedir ve tekrar çalışmaktadır.

Böylece bağlantı kopmasından motorun çalışmayacağı sonucu da çıkarılabilir. Bazı araçlardaysa sinyal

kesilse bile motor çalışmaya devam edebilir, ECU; hafızasındaki yedek verilere göre motoru sınırlı güç

modunda çalıştırmaya devam eder. Bu durum ECU yazılımıyla ilgilidir.

(Not: Maf sensörü, hava akış ölçer, debimetre, hava akışmetre; tümü aynı parçanın farklı isimleridir)

Maf sensörü soketi çıkarılırsa (bağlantı koparsa) motor stop edecektir ve çalışmayacaktır (bazı araçlarda

çalışabilir, ecu yazılımına bağlıdır bu durum).

Maf sensörü sağlam olmasına rağmen, hava emiş hattında (manifold ve hava emiş boruları vb.) hava

kaçağı (vakum kaçağı) varsa, veya maf sensörü kirlenmiş – yağlanmışsa, veya hava filtresi tıkalıysa yine
yukarıdaki arızaları gözlemlemek mümkündür.

İlgili OBD arıza kodları: P0100, P0101

Daha fazla bilgi için bakınız: MAF Sensörü Nedir Nasıl Çalışır?

(Maf sensörü ve ECU - Corolla dizel)

Maf Sensörünün (Hava Akış Sensörünün) Yapısal Özellikleri

Yeni nesil araçlarda, sıcak film tipli ve geri hava akışını tespit edebilen maf sensörleri kullanılmaktadır.

Ayrıca emilen havanın sıcaklığını da maf sensörü ölçer. Besleme voltajı 5 volttur fakat ısıtıcı devrenin

besleme voltajı 12 volttur.

Emilen havanın sıcaklığını ölçen maf sensörü 5 pinli, sadece emilen havanın miktarını ölçen; sıcaklığını

ölçmeyen tip ise 4 pinlidir.

Maf sensörü soket bağlantı pinler:

1. Pin: Emilen hava sıcaklık sensörü (IAT sensörü) ucu

2. Pin: 12 volt + ısıtıcı besleme ucu

3. Pin: Şasi (eksi) ucu

4. Pin: 5 volt + Sensör referans besleme voltaj ucu

5. Pin: MAF sensörünün çıkış sinyal ucu

Maf Sensörü Arıza Kontrolleri

Bir multimetre (voltmetre) ile maf sensörünün sinyal çıkış voltajı ölçülüp kontrolleri yapılabilir.

Voltmetrenin + ucu, sensrün sinyal çıkış ucuna, eksi ucu şasiye tutulur.

Kontak açık, motor çalışmıyorken, sinyal çıkış voltajı: 1 volt

Motor rölantide çalışıyorken sinyal çıkış voltajı: yaklaşık 1 - 1,5 volt

Motor 3 bin – 4 bin devirdeyken yaklaşık: 1,5 – 2 volt

Motor çalışıyorken tam gaz (gaz kelebeği sonuna kadar açık) yapıldığında, sinyal çıkış voltajı yaklaşık 4,7

volt olmalıdır.

NOT: Firma katalog değerleri baz alınmalıdır.

Emiş Havası Sıcaklık Sensörü(INTAKE AIR TEMPERATURE) Nedir

Arızaları Nelerdir ?
Mart 08, 2016

Emiş Havası Sıcaklık Sensörü Nedir ? (Emilen Hava Sıcaklık

Sensörü)

Emme manifolduna giren havanın sıcaklığını algılayan ve bu bilgiyi Elektronik kontrol ünitesine ileten

parçaya emiş havası sıcaklık sensörü denir.

Emilen hava sıcaklık sensörü, genelde ayrı bir sensör olarak değil, MAF sensörüyle birlikte veya MAP

sensörüyle birlikte bulunmaktadır. Yeni nesil araçlarda genellikle MAF (Hava akış ölçer) isimli parçanın
içinde bulunur.

Emiş Havası Sıcaklık Sensörü motorda nerede bulunur ?

Emme havası sıcaklık sensörü, hava filtresinden sonra, emme manifoldu girişi üzerinde bulunur. Genelde

debimetrenin yakınında bulunmaktadır. Bir civatayla hava giriş hattına takılmıştır.

Motor kontrol ünitesi, emme manifolduyla yanma odasına alınan havanın sıcaklığını belirleyerek, havanın

yoğunluğu hakkında bilgi sahibi olmak ister.

Havanın yoğunluğu, içerisinde bulunan oksijen miktarını belirler, böylece motor kontrol ünitesi, yanma

odasına giren havanın-oksijenin miktarını tam olarak belirleyerek, enjektörler tarafından püskürtülmesi

gereken yakıt miktarını hassas bir şekilde hesaplar.

Örneğin; soğuk hava daha yoğundur, bu durumda hava-yakıt karışımının ideal olması için daha fazla yakıt

gönderilmesi gerekir. Bu durumda motor kontrol ünitesi, enjektörlerin enjeksiyon sürelerini uzatarak, daha

fazla yakıt gönderilmesini sağlayacaktır.

Emiş Havası Sıcaklık Sensörü Nasıl Çalışır?

Emme hava sıcaklık sensörü, direnç değeri sıcaklık değişimiyle değişen bir termistor yapıdadır.

Tıpkı soğutma suyu sıcaklık sensörü gibi çalışır.

Motor kontrol ünitesi, emiş havası sıcaklık sensörüne yaklaşık 5 voltluk bir referans gerilim gönderir,

sensörün direnci sıcaklıkla değişmektedir, direnç değişince de, gönderilen voltajın geri dönüş değeri

değişecektir. İşte bu voltaj değişimleri, bir sıcaklık skalasında karşılıklandırılmıştır. Yani voltaj değişimi,

sıcak değişimini gösterir.

Emiş havası sıcaklık sensörleri, genelde NTC (Negatif sıcaklık katsayılı) tiptedir, yani sıcaklık arttıkça,

direnç değeri ve voltaj azalacaktır.

Emiş Havası Sıcaklık Sensörü Arıza Belirtileri (IAT Emilen Hava Sıcaklık Sensörü Arızası
Nasıl Anlaşılır?)

* Yakıt tüketimi artar

* Hızlanma ve motor çekişi düşer

* Ateşleme avans zamanlaması tam olarak uygun ayarlanamaz, motor vuruntu yapabilir.

Emiş Havası Sıcaklık Sensörü Arızaları ve Çözümleri

Emme havası sıcaklık sensöründe en sık görülen arızalar;

* Emme havası sıcaklık sensörünün bağlantı soketindeki kir-toz-oksitlenme gibi iletkenliği bozucu etkiler ve

soketin gevşemesi çıkması gibi durumlardır. Soket konnektör uçlarını temizleyip, yerine sıkıca takınız.

* Emme havası sıcaklık sensörünün bağlantı kablosunda kopukluk veya kısa devre olması. Multimetreyle

gerekli voltaj ölçülmlerini ve kopukluk testlerini yapınız. Kablo kopukluğu veya kısa devre varsa kabloyu
değiştiriniz.

* Emme havası sıcaklık sensörünün iç kısma giren ucu, karbon ve yağ birikintileriyle kaplanmış olabilir ve

sıcaklık ölçümlerinde sapmalar veya hassaslığında bozulmalar olabilir. Uygun şekilde temizlenmelidir.

Emme havası sıcaklık sensörü yanlış sıcaklık bilgisi verirse, motor kontrol ünitesi de, verilen bu yanlış

hava sıcaklık bilgisine göre yakıt miktarını ayarlayacağından (zengin ya da fakir karışım), yakıt sarfiyatı

artar ve motor performansı olumsuz etkilenebilir.

Emme havası sıcaklık sensörü arızalandığında, sürücü gösterge panelinde arıza lambası yanacaktır.

İlgili OBD arıza kodları: P0110

Mutlak Basınç Sensörü (MAP) Nedir? Çeşitleri Arızaları Nelerdir ?

Mart 08, 2016
Mutlak Basınç Sensörü (MAP) Nedir Ne İşe Yarar ?

Mutlak basınç sensörü, motor yükünün algılanmasını sağlayan en önemli senörlerden biridir. Mutlak

basınç sensörü, emme manifoldundaki vakum miktarını algılayarak, bu vakum miktarıyla orantılı olarak bir

sinyal üretir. Motor kontrol ünitesi (ECU), bu bilgileri ateşleme avansını ve yakıt enjeksiyon miktarını

ayarlamak için kullanır.

Bazı mutlak basınç sensörleri, emilen havanın sıcaklığını da ölçer, yani hem sıcaklık hem basınç sensörü

bir arada gibi çalışır.

MAP'ın açılımı: Manifold Absolute Pressure (Manifold mutlak basıncı)'dır. Map sensörüne vakum sensörü

de denir.

Motor yönetimi için, emme manifolduna alınan havanın miktarı ve basıncı belirleyici rol oynar. Motor

kontrol ünitesi; ya emilen havanın basıncına göre, ya da emilen havanın miktarına göre, motorun yükünü

hesaplar. Bunun için; atmosferik motorlarda emilen hava basınç sensörü (MAP) veya hava kütle ölçer
(debimetre – MAF sensörü)kullanılır. Eğer turbo motorsa (aşırı şarj); emilen havanın miktarının yanı sıra,

emilen havanın basıcının da ölçülmesi gerekir, bu durumda hem MAP hem de MAF sensörü bir arada

bulunur. Turbolu motorlardaMAPsensörünün ismi, Turbo Şarj Basınç Sensörü olarak anılır.

Atmosferik motor: MAP veya MAF

Turbo motor: MAP (turbo basınç sensörü) + MAF

Motora emilen havanın basıncı ve miktarına göre;

*Ateşleme zamanlaması

*Enjeksiyon süresi (püskürtme miktarı) ve zamanlaması

*EOBD sistem denetimi

Vakum: ortamdaki basıncın 1 bar'dan (1 atm) daha düşük olduğu basınç değeridir. Atmosfer basıncı 1

bar'dır. Emme manifoldunda vakum, rölantideyken maksimum olur, basınç yaklaşık 0,3 bar'dır. Yani

atmosfer basıncı olan 1 bar'dan 0,7 bar daha düşüktür.

Motor yüksek devirde çalıştığında, gaz kelebeği tamamen açıktır ve emme vakum değeri düşüktür. , Motor

daha fazla havayı içine çeker, hava-yakıt oranının (15/1) korunabilmesi için daha fazla yakıt enjeksiyonu
yapılması gerekir. Motor kontrol ünitesi, mutlak basınç sensöründen tam yük bilgisini aldığında, yakıt

miktarını arttırarak, hava yakıt karışımını zenginleştirir, böylece motor daha fazla güç üretebilir. Aynı

zamanda, motor kontrol ünitesi avansı da ayarlayarak motorun vuruntu yapmasını önler.

Motor yükü azaldığında ve normal sürüş anında, motor daha az güce ihtiyaç duyar ve bu sırada gaz

kelebeği çok az açık konumdadır. Bu durumda emme manifoldu vakum değeri değeri artacaktır. Mutlak

basınç sensörü bu basınç değişimini algılar ve ECU'ye iletir. ECU, yakıt enjeksiyon miktarını azaltır ve

ateşleme avansını düzenler.

Yakıt enjeksiyon miktarı ayarlanırken; Map sensörü sinyali, gaz kelebeği konum sensörü sinyal, motor

devri sinyali, su sıcaklığı sinyali, emilen havanın sıcaklığı sinyali gibi diğer verilerle de kullanılır, gerekli
düzeltmeler yapılır.

Mutlak Basınç Sensörünün Çalışma Prensibi Nedir?

Mutlak basınç sensrüne, manifold mutlak basınç sensörü de denmektedir. Bu sensöre "basınç sensörü"

denmemesinin sebebi, sadece emme manifoldunun içindeki basıncı (vakumu) ölçmesi sebebiyledir. Motor

çalışmıyorken, normal dış ortamdaki basıncı ölçen barometre gibidir. Motor çalıştırıldığında, pistonların

emme zamanında oluşturdukları vakum sebebiyle, emme manifoldunda vakum oluşur. Motor çalışırken
tam gaz yapıldığında yani gaz kelebeği sonuna kadar açıldığında, emme manifoldundaki vakum azalır ve

hatta sıfıra iner, böylece emme manifoldundaki basınçla dış ortamdaki basınç eşit hale gelir. (Dış

ortamdaki atmosfer basıncı 1 bar'dır).

Motor rölantide çalışırken, emme manifoldundaki vakum değeri yüksektir. Emme manifoldundaki en

yüksek vakum değeri, gaz kelebeği kapalıyken (sürücü gaza basmazken) ve araç yavaşlıyorken oluşur.

Motor çalıştırılmadan önce, kontak anahtarı çevrilip açıldığında “IGN” – “ON” pozisyonuna getirildiğinde,

motor kontrol ünitesi mutlak basınç sensöründeki basınç bilgisine bakarak, o anda aracın bulunduğu

yerdeki atmosferik (dış ortam) basıncını belirler.Böylece MAP sensörü motor çalışmıyorken bir barometre
gibi de çalışır. Dış ortamdaki atmosferik basıncın bilinmesi, emme manifoldundaki mutlak basıncın

(vakumun) hassas olarak hesaplanabilmesinde ve ateşleme-enjeksiyon ayarlarının yapılmasında

kullanılır.
Turbo şarjlı veya süperşarjlı motorlarda emme manifoldundaki basınç değişimi biraz farklıdır, turbo

beslemesi sebebiyle emme manifoldundaki basınç pozitif değerde olacaktır (vakum olmayacak, basınç 1

barın üzerinde olacaktır), fakat bu durum mutlak basınç sensörü açısından sorun değildir, bu sensör emme

manifoldundaki “mutlak” basıncı ölçüp elektronik kontrol ünitesine iletir.

Elektronik yakıt enjeksiyon sisteminde, motor yönetilirken bir çok sensörden alınan bilgiler kullanılır.

Örneğin, motor devrine bağlı olarak mutlak basınç sensöründen anlık olarak basınç değeri alınır, soğutma

suyu sıcaklık sensöründen motor sıcaklığı bilgisi ve emilen hava sıcaklık sensöründen havanın sıcaklık

bilgisi havanın alınarak, motora tam olarak ne kadar havanın alındığı ölçülmüş olur. Aynı zaman motor
kontrol ünitesi, egzoz hattındaki oksijen (lambda) sensöründen gelen sinyallere ve EGR valfinin pozisyon

bilgisine de bakarak, yakıt-hava karışımını en ideal oranda ayarlamaya çalışır.

Mutlak Basınç Sensörü Çeşitleri Nelerdir?

* Analog mutlak basınç sensörü

* Dijital mutlak basınç sensörü

Analog Mutlak Basınç Sensörü

MAP sensörü esnek bir diyafram ile ayrılmış iki odadan oluşur. Bir odası; (kapalı ya da dış havaya açık)

"referans hava" odası. Diğeri ise bir lastik hortum veya doğrudan bağlantı yoluyla motordaki emme

manifolduna bağlı olan vakum odasıdır. MAP sensörü bir hortumla ya da direkt olarak emme manifolduna

takılıdır.

MAP sensörüne içindeki basınca duyarlı elektronik devre diyaframın hareketini izler ve basınca orantılı

olarak değişen bir voltaj sinyali üretir. Bu, tipik olarak 1 ila 5 volt arasında değişen bir analog voltaj sinyali

üretir.

Analog mutlak basınç sensöründe 3 tane bağlantı ucu vardır.

*ECU'den 5 voltluk bir referans gerilimi

* Şasi (-) ucu

* Geri dönüş sinyal ucu

Gaz kelebeği açıldığunda ve vakum değeri düştüğünde, mutlak basınç sensörü gerilimi yükselecektir. Gaz

kelebeği tam açıkken 4,5 - 5 voltluk gerilim oluşurken, rölanti devrinde 1-2 voltluk gerilim oluşur.

Dijital Mutlak Basınç Sensörü

Dijital mutlak basınç sensörü de motor yüklemesini (hava basınç farklı olarak) algılar fakat gönderdiği
sinyal analog değil dijitaldir. Bu sensörde ilave bir devre vardır ve 5 voltluk kare (sayısal) dalga sinyaller
üretir (açık- kapalı). Vakum değeri azaldığında voltaj frekansı artar.

Motor rölantideyken ya da yavaşlıyorken emme manifoldu vakum değeri artar, mutlak basınç sensör çıkışı
100 Hz'e (Hertz - saniyedeki tekrar sayısı) veya daha az değere düşer.

Tam gaz yapıldığında, yani gaz kelebeği tamamen açık olduğunda, emme manifoldu vakumu neredeyse
yoktur. Bu durumda mutlak basınç sensör çıkışı 150 Hz'e çıkar.
(Bilgi: Vakum sıfır olduğunda, emme manifoldundaki basınç = atmofer basıncı = 1 bar'dır.)

Mutlak Basınç Sensörü Arızaları Nelerdir ? Map Sensörü Arıza Belirtileri ve Kontrolleri

Mutlak basınç sensörü bozulursa, motor çalışır fakat çekiş düşer, ilk harekete geçişte zorlanır, rölanti
düzensizdir - dalgalanır, yakıt sarfiyatı artar, egzozdan fazla duman atar. Fazla yakıt enjeksiyonu (zengin
karışım) sebebiyle katalitik konvertörü bozabilir.

Map sensörü arıza kontrolü nasıl yapılır.

Map sensörleri genede emilen havanın sıcaklığını da ölçerler, yani bir emme havası sıcaklık sensörü (IAT sensörü)
gibi de çalışırlar.

Eğer sensör soketi 4 pinliyse (uçluysa), havanın sıcaklığını da ölçüyor demektir.

1. pin: Şasi (eksi)
2. pin: Sıcaklık sensörü
3. pin: Besleme ucu 5 volt
4. pin: Sensör voltaj çıkış ucu (sinyal çıkışı ucu)

Eğer sensör soketi 3 pinliyse sadece basınç ölçer

1. pin: Sensör voltaj çıkış ucu (sinyal çıkışı ucu)
2. pin: Şasi (eksi)
3. pin: Besleme ucu 5 volt

ECU'den besleme gerilimi 5 volttur. Sensörün arızalı olup olmadığını anlayabilmek için, "Çıkış sinyali-
voltajı" ölçülmelidir. Voltmetrenin + ucu çıkış pinine, - ucu ise şasi pinine tutulur.

Çıkış voltaj değerleri, motorun çalışma şartlarına göre değişecektir, çünkü basınç da buna göre değişir.
Kablo soketi takılı durumda olmalıdır.
Kontak açık ve motor çalışmıyor: çıkış voltajı 4 - 4,5 volt (yaklaşık 4,5 volt) olmalı. Eğer voltaj 0-0,3 volt
kadar çok az veya 5 volt gibi çok fazlaysa, sensör bozuktur.
Motor rölantide çalışıyor: Çıkış voltajı 0,5 volt ila 2 volt arasında olmalı.
Motor çalışıyor, tam gaz yapılmış halde (gaz kelebeği sonuna kadar açık): Çıkış voltajı 4 ila 4,7 volt
arasında olmalıdır. (NOT: Sensörün referans katalog değerlerini baz alınız)

Demek ki gaza basıldıkça, emme manifoldundaki basınç artıyor, basınç arttıkça çıkış voltajı artıyor. Zaten
atmosferik bir motorda emme manifoldu basıncı en fazla 1 bar olabilir, bu durumda en fazla voltaj çıkışı
yaklaşık 4,7 volt.
Rölantide basınç azalıyor, vakum artıyor, çıkış voltajı azalıyor.
Mutlak basınç sensörünün çalışmasında bir sorun olduğunda, hava-yakıt karışımında ve ateşleme
zamanlamasının (avansının) ayarlanmasında olumsuzluklar yaşanır.
*Mutlak basınç sensörü soket ve bağlantı kablosunda gevşeklik-kopukluk-kısa devre gibi arızalar olabilir.
Kontrol edilmeli, varsa sorun giderilmelidir.
*Emme manifoldunda çatlak veya kırık-delik olabilir, varsa bağlantı hortumlarında delik olabilir. Vakum
kaçağı meydana gelebilir. Bu durumda manifoldun vakum-basınç değerlerinin hesaplanması yanlış
olacaktır. Bu ihtimaller kontrol edilmeli.

Mutlak basınç sensörü değişimi yapılırken, doğru yedek parçanın takıldığından emin olmak gerekir. Aracın
yılı, modeli ve motor tipine uygun mutlak basınç sensörü takılmalıdır. Sensörler arasındaki kalibrasyon
farkları, motor yönetim sistemini ve motor performansını etkiler.

Eğer mutlak basınç sensörü bir hortumla emme manifolduna bağlanmış ise, 5 yılda bir değiştirilmelidir.

Mutlak Basınç Sensörü Nerededir ? Motordaki Konumu ?

Günümüz araçlarında mutlak basınç sensörü emme manifolduna, sonda şeklinde takılmış ve vidalanmıştır.
Kablo bağlıtısı için üzerinde soket bulunur.
Bazı motor tiplerindeyse emme manifoldunda bulunmaz, manifolda bir lastik hortumla bağlanmıştır
durumdadır.

(Mutlak basınç (MAP) sensörünün arabadaki yeri: emme manifoldunda)

(Mutlak basınç (MAP) sensörünün arabadaki yeri: emme manifoldunda)

 (Map sensörüne benzer çalışan turbo basınç sensörünün arabadaki yeri: Jetta dizel manifold girişinde)

(Mutlak basınç (MAP) sensörünün arabadaki yeri: hortumla emme manifolduna bağlanmış)

Yeni nesil otomobillerde, MAP sensörüyle beraber, artık aracın bulunduğu yüksekliğe göre değişen
atmosfer basıncı ölçmek için, Elektronik kontrol ünitesinin üzerinde bir basınç sensörü bulunmaktadır.
Böylece, ECU her an bulunulan ortamdaki atmosfer basıncı bilgisini algılamakta ve yakıt enjeksiyon -
ateşleme sistemindeki ayarlamaları buna göre yapmaktadır.

Gaz Pedalı Konum Sensörü Nedir ? Görevi Arızası Nelerdir ?

Mart 10, 2016
Gaz Pedalı Konum Sensörünün Görevi Nedir ? (APP Senörü Nedir?)

Gaz pedalına basılma miktarını belirleyerek EKÜ ye (elektronik kontrol ünitesine) bildirir.

APP Sensörü, Gaz pedalı konum sensörü'nün ingilizce kısaltmasıdır: Accelerator Pedal Position Sensor.

Gaz pedalı konum sensörü, gaz pedalının hareketini voltaja çevirir. Kontrol ünitesi gaz pedalının

konumuna göre, gaz kelebeği elektrik motorunu kumanda ederek, gaz kelebeğini açar. Gaz kelebeğinin

açılma miktarı, gaz pedalına basılma miktarıyla doğru orantılıdır.

Gaz pedalı potansiyometresi, gaz pedalına bağlı olan ve biri ana diğeri emniyet olarak kullanılan iki adet

pistten (direnç pisti) oluşur. İki potansiyometreden birinin arızalı olması durumunda, EKÜ motor torkunu

sınırlandırmaksızın sağlam olan pisti kullanır. Fren anahtarı ile bunun kabul edilebilirliğini kontrol

etmektedir. Her iki potansiyometrenin de arızalı olması durumunda EKÜ gaz kelebeğinin açılmasını

engellemektedir.

(Potansiyometre, değeri ayarlanabilen direç demektir)

Motor kontrol ünitesi, gaz pedalına ne kadar basıldığını algıladığında, sadece gaz kelebeğinin açılma

açısını değiştirmez; buji ateşleme zamanlamasını, enjektörleri yakıt püskürtme miktarını ve eğer turbo

varsa, turbo şarj basıncını da ayarlar.

Gaz pedalı konum sensörü, tipik bir "drive by wire" (elektronik sürüş) sistemi örneğidir. Gaz pedalı konum

sensörü bulunan arabalarda, gaz teli yoktur. Pedal pozisyon bilgisi, elektrik telleriyle elektrik sinyali olarak

iletilir.

Gaz pedalı pozisyon sensörüyle beraber, elektronik gaz kelebeğinde de bir gaz kelebeği pozisyon sensörü

bulunur. Böylece kontrol ünitesi, gaz pedalına basıldığında, gaz kelebeğinin ne kadar açıldığına bakar ve

doğru çalıştığından emin olur.

Gaz Pedalı Konum Sensörünün Avantajları Nelerdir? (Elektronik gaz kelebeğiyle birlikte)
Gaz pedalı bilgisinin elektronik olarak gaz kelebeğine iletilmesiyle, yani gaz pedalı telinin atılmasıyla,

sürücü gaz pedalına basıyorken de basmıyorken de, motor kontrol ünitesi tarafından gaz kelebeğinin

ayarlanması motor torkunu ayarlaması mümkün hale gelmiştir. Yani Motor kontrol ünitesi, motorun

çalışmasını iyileştirmek amacıyla sürücüden bağımsız olarak gaz kelebeğine müdahale edebilir ve yakıt

sarfiyatını, motor performansını, sürüş güvenliğini iyileştirici etkiler yapabilir.

Motor kontrol ünitesi, iki yönden gelen talepleri değerlendirir, bunlar;

Motorun gereksinimleri (dahili talepler)

Sürücünün talebi (gaz pedalına basması)

bu talepleri en optimum şekilde ayarlar ve motor torkunu belirler.

Örneğin klima açıldığında, motor rölantide çalışırken, motor devri arttırılması gerekir, sürücü bu sırada

gaza basmıyordur fakat motor devri yükselir. işte motor kontrol ünitesi, kendiliğinden gaz kelebeğine ve
enjeksiyon sistemine etki ederek motor rölanti devrini yükseltir.

Örneğin; hız sabitleme sistemi açıkken, klima açıkken, ASR devredeyken, motor devir sayısı sınırlayıcısı

(kesici) çalışırken gibi durumlarda, motor kontrol ünitesi kendiliğinde gaz kelebeğini komuta eder.

Gaz Pedalı Konum Sensörü Arızası ve Çözümü

Gaz pedalı konum sensörünün iç yapısında iki adet direnç pisti birbirinden bağımsız olarak çalışır ve voltaj

değerleri karşılaştırılarak gaz pedalı konumunun doğru ölçüldüğünden emin olunur. İki adet sensör
kullanılmasının diğer sebebiyse, sensörlerden birinin arıza yapması durumunda diğerinin çalışmaya

devam etmesi ve aracın bundan etkilenmemesini sağlamaktır. Arıza teşhisi için direnç pistlerinin direnç

değerleri ohmmetre ile ölçülebilir. Gaz pedalı konum sensörü (potansiyometresi) bozulduğunda, gaz

pedalıyla birlikte komple değiştirilir.

Gaz Pedalı Konum Sensörünün Biri Arızalanırsa Ne Olur ?

*Sürücü gösterge panelinde arıza lambası yanar,

*Kısa bir süre motor rölantide çalışır ve diğer sensörün çalışmasını kontrol eder, diğeri sağlamsa, motor

normal olarak çalışmaya devam eder,

*Hızlı devir artışı engellenir,

*Hız sabitleme sistemi çalışmaz.

Çözüm: En yakın servise gidip gerekli kontroller yapılmalıdır.

Gaz Pedalı Konum Sensörü Tamamen Arızalanırsa Ne olur?

Eğer gaz pedalı konum sensöründe bulunan iki sensör birden bozulursa, motor artık gaz pedalı tarafından

kontrol edilemez, gaza basılsa da basılmasa da motor bunu algılamaz. Motor stop etmez, çalışır fakat

yaklaşık 1500dev/dk ile çalışır. Yani bu düşük motor devri, aracı bir teknik servise götürmenize ya da

güvenli bir yere çekmenize izin verecek şekilde çalışacaktır.

Örnek bir gaz pedalı konum sensörünün bağlantı uçları ve direnç değerleri:

Gaz Kelebeği Konum/Pozisyon Sensörü Nedir Görevi ve Arızası

Mart 11, 2016

Gaz Kelebeği Konum/Pozisyon Sensörünün Görevi Nedir ?

Gaz kelebeği sensörü, gaz kelebeğinin açılma miktarını (o anki konumunu) ölçerek motor kontrol ünitesine

(ECU) iletir.

TPS Sensörü Nedir ?

Gaz kelebeği pozisyon sensörünün ingilizcesi olan Throttle Position Sensor'ün kısaltılmış halidir.

Gaz Kelebeği Konum/Pozisyon Sensörü Nasıl Çalışır ?

Gaz kelebeğinin açılma miktarı, gaz kelebeği miline bağlı olan bir potansiyometre'nin (ayarlanabilir direnç),

kelebek hareketiyle hareket edip voltaj değişim meydana getirmesiyle ölçülür. Çalışma mantığı basittir,

elektriğin geçtiği iletkenin boyunun uzayıp kısalması, direnç değerini değiştirmektedir. Temas uçlarının

hareket etmesiyle de, direnç pistinin boyu değişmiş olur, yani kısa yolun direnci düşük, uzun yolun direnci

fazla olacaktır. İşte gaz kelebeğinin hareketiyle, temas uçlarının direnç pistindeki konumları değişir, direnç

değişir, direnç değişimi voltaj değişimine çevrilir ve bir sinyal olarak motor kontrol ünitesine iletilir.

(Bakınız: Araçtaki Tüm Sensörler)

(Gaz kelebeği konumu için, potansiyometre hareketini kelebek milinden alıyor. Genelde pedalının hareketi

bir gaz teliyle gaz kelebeğine iletiliyorsa, yani gaz teli olan araçlarda bu tip kelebeği konum sensörü

kullanılıyor)
 (Buradaki resimdeyse, gaz kelebeği sensörünün temas uçları, kelebeği döndüren dişli üzerinden alınmış.

Eğer elektrik motorlu gaz kelebeği kullanılan bir araçsa, gaz kelebeği konum sensörü bu tipte olacaktır)

Elektrik motorlu gaz kelebeklerinde bulunan gaz kelebeği konum sensörlerinde, temas uçları kelebek mili
üzerinde değil, kelebeği döndüren plastik dişliler üzerinde bulunur.

Gaz kelebeği konum sensöründe, gaz pedalı konum sensöründe olduğu gibi, aynı işi yapan iki farklı

sensör kullanılmıştır, bunun sebebi güvenlik ve olası sapmaların önüne geçilerek, çalışmasını garanti

altına almaktır.

Gaz kelebeği konum sensörde bulunan bu iki pist, iki ayrı alt sensör gibi çalışır, fakat ters yönlü olarak bu
işi yaparlar. Örneğin;

1. sensör (1. direnç pisti), gaz kelebeği sonuna kadar açıkken, en yüksek voltaj gerilimi verir.

2. sensör (2. direnç pisti), gaz kelebeği sonunda kadar açıkken, en düşük voltaj gerilimi verir.

Yani birbirinin zıttı yönde çalışırlar, böylece kontrol ünitesi, bu sensörleri ayırt eder ve ölçümlerin

doğruluğunu kontrol edebilir.

Gaz kelebeğini ne kadar açık olduğu bilgisi, ECU tarafından çeşitli işlerde kullanılır. Örneğin yakıt

enjektörlerinin enjeksiyon miktarını belirlerken, gaz kelebeği açıklık miktarı bilgisi kontrol edilir.

Ayrıca gaz pedalına basılma miktarıyla, gaz kelebeğinin açılma miktarı karşılaştırılarak kontrol amaçlı bir
geri besleme alınır.

Gaz Kelebeği Konum-Pozisyon Sensörü Arıza Belirtileri (Gaz Kelebeği Konum Sensörü
Arızası Nasıl Anlaşılır? )
* Yakıt tüketimi artar

* Egzoz emisyonları (CO-Karbon monoksit ve HC-Hidrokarbonlar)

* Motor devrinin kendiliğinden artması veya dalgalı rölanti

* Hızlanmada devirlenmede kesinti ve zayıflık

Gaz Kelebeği Konum/Pozisyon Sensörü Arızası ve Çözümleri

Gaz kelebeği konum sensörünün içinde, garanti olsun diye 2 ayrı sensör olduğunu söylemiştik. Şimdi bu

durum göz önüne alınarak, arıza durumlarını açıklayalım.

* Gaz kelebeği konum sensörlerden birinin arızalanması - sinyal göndermemesi durumu.

- Sürücü gösterge panelinde arıza lambası yanar.

- Hız sabitleme sistemi devre dışı kalır.

- Gaz pedalı normal çalışmaya devam eder, motor çalışır ve çalışmasında bir sorun olmaz.

* Gaz kelebeği konum sensörlerden ikisini de arızalanması - sinyal göndermemesi durumu. (Tamamen

arızalanma durumu)

- Sürücü gösterge panelinde arıza lambası yanar.

- Gaz kelebeği, gaz pedalına tepki vermez.

- Motor yaklaşık 1500- 2000 devirle çalışmaya devam eder, yani arıza moduna geçer. Aracı güvenli bir

yere park edebilir ya da en yakında teknik servise götürebilirsiniz.

İlgili OBD arıza kodları: P0120, P0121, P0122, P0123, P0124

Gaz Kelebeği Konum/Pozisyon Sensörü Nerededir ? Motordaki konumu nedir?

Gaz pedalı konum sensörü, gaz kelebeğinin hemen yanında bulunur. Gaz kelebeği, emme manifoldunun

girişinde, hava filtresinden sonra bulunur.

Oksijen (Lambda) Sensörü Nedir Arızası Belirtileri Görevi Temizliği
Mart 12, 2016
Oksijen (Lambda) Sensörü Nedir? Arızası Belirtileri Nelerdir?

Oksijen (Lambda) Sensörü Görevi Nedir ?

Oksijen (Lambda) Sensörü, egzoz gazındaki oksijen miktarını algılayarak motor kontrol ünitesine (ECU)

bildiren sensördür. Yani motora alınan havanın (oksijenin) ne kadarı yanmış* (kullanılmış)? Ne kadarı

yanmadan egzoz gazından dışarı atılmış ? buna bakılır. Bu bilgi, motorun yanma odasında gerçekleşen

yanma (patlama) hakkında, motor kontrol ünitesi (ECU) tarafından yorumlanır. Oksijen sensörünün

gönderdiği sinyallere göre, ecu; hava-yakıt karışımını düzenler-ayarlar.

Oksijen sensörüne,

genelde japon araçlarda AFR Sensörü (Air/Fuel Ratio Sensor: Hava-yakıt karışım oranı sensörü),

genelde alman araçlarında HO2S (Heated O2 Sensor:ısıtıcılı oksijen sensörü) gibi isimler de verilmektedir.

(Bakınız: Araçtaki Tüm Sensörler)

(Bakınız: Oto Arızaları)

Oksijen (Lambda) Sensörü Nerede Bulunur? Kaç tanedir?

Oksijen (Lambda) Sensörü egzoz manifoldunun çıkışında bulunur. Egzoz manifoldunun çıkışında katalitik

konvertör bulunmaktadır, lamda sensörü katalitik konvertörden hemen önce, egzoz borusuna sonda

şeklinde takılmıştır.

(Yukarıdaki resimde, oksijen (lambda) sensörünün motor üzerindeki yeri gösterilmiştir)

Eski araçlarda oksijen-lambda sensörü sayısı 1 dir, fakat yeni nesil otomobillerde (katalitik konvertör
bulunan araçlarda) iki tane oksijen sensörü kullanılmaktadır.

Araçlarda oksijen sensörleri iki bölgede çalışır ve temelde iki çeşide ayrılabilir.
1)Egzoz manifoldu işe katalitik konvertör arasındaki alana “upstream” denir.
Egzoz manifoldu ile katalitik konvertör arasında bulunan sensöre SENSÖR 1 denir. Burada bulunan
sensör 1, motorun hava-yakıt karışımının ayarlanmasını sağlayan oksijen sensörüdür.

2) Katalitik konvertörden sonraki alanda, konvertör ile susturucu arasında kalan bölgeye “downstream”
denir. Burada bulunan sensöre, SENSÖR 2 denir. Burada bulunan “oksijen sensörü 2” katalitik
konvertörün çalışma performansını denetler. Hava-yakıt karışımının ayarlanmasıyla direkt bir ilişkisi yoktur.

Sensörlerden ilki katalitik konvertörün giriş tarafında, ikincisi ise katalitik konvertörün çıkış tarafında egzoz

borusunda bulunur. 2. sensörün kullanılma sebebi, katalitik konvertörün çalışmasını kontrol etmek, doğru

çalışıp çalışmadığını belirlemektir.

Burada 1. oksijen sensörü anlatılmıştır.

Oksijen (lamda) Sensörü Ne İşe Yarar?

Oksijen sensörünün, motor kontrol ünitesine gönderdiği sinyal değerlendirilir ve motora alınan hava-yakıt

karışımı oranının, zengin karışım mı fakir karışım mı olduğu belirlenmiş olur. Motor kontrol ünitesi her

zaman en ideal hava-yakıt karışım oranını tutturmaya çalışır. Ayrıca lamda oranını da Lamda=1 değerinde

tutmaya çalışır.

Eğer hava-yakıt karışımı fakir karışımsa, yani çok hava, az yakıt varsa; ya da zengin karışım olmuşsa yani

çok yakıt az hava varsa, motor kontrol ünitesi enjektörleri kumanda ederek enjektörlerin püskürtme

sürelerinde ayarlama yapar, bunun yanında gaz kelebeğine de etki ederek hava miktarında düzenlemeler

yapar ve hava-yakıt oranını en ideale getirmeye çalışır.

Bu karışım oranı saniyede 5 kez kontrol edilerek sürekli olarak motorun verimliliği kontrol edilir. Böylece

yakıt sarfiyatı azaltılır, egzoz emisyonları düşürülür, motor performansı iyileştirilir.

Oksijen sensörü soğukken çalışamaz. Özellikle sabah ilk çalıştırmalarda veya motor soğukken ilk

çalıştırmalarda, motorun ısınması için zaman geçmesi gerekecektir ve lamda sensörü soğukta çalışmadığı

için, motor gerekli düzenlemeleri yapamayacaktır. Bu durumu önlemek amacıyla oksijen sensörünün

hemen ısınıp çalışabilmesi için (yaklaşık 600 santigrat dereceye), içerisine bir ısıtıcı rezistans

yerleştirilmiştir. Böylece oksijen sensörü soketi 4 uçlu hale gelmiştir.

Isıtmalı olmayan oksijen sensörleri de (eski tip) vardır.

Yeni nesil, yanma odasına direkt benzin enjeksiyonlu turbo benzinli (TSI-TCe vb) araçlarda, katalitik

konvertörden önceki 1. oksijen sensörleri; geniş bantlı tiptir, böylece çok daha geniş lambda değer

aralıklarını okuyabilir.

(Bakınız: Hava-Yakıt Karışım Oranı ve Zengin-Fakir Karışım)

Oksijen (Lamda) Sensörünün Çalışma Prensibi Nedir ?

Aslında oksijen sensörü çok basit bir voltaj üreteci (pil) gibi çalışır, ısındığında kendi voltajını üretir.

Sensörün uç kısmının (sonda kısmı) iki ayrı ortama bakan yüzeyi vardır, sonda ucun iç kısmı normal

atmosfer havasıyla temas halindedir (çok küçük deliklerle hava bu kısmın içine girer), sonda ucun dış

yüzeyi ise egzoz gazlarının olduğu egzoz borusunun içindeki ortama bakar.

Yeni tip oksijen sensörlerinde, sondanın iç kısmına hava gelsin diye konan küçük delikler bile yoktur, kablo

bağlantısı deliklerindeki çok küçük boşluklardan havanın girmesi yeterli olmuştur. Böylece büyük delikler

yüzünden toz-pislik-su gibi kirleticileri sensörün içine girmesi ve arızalanması olasılığı azaltılmıştır.

Sensörün seramik sonda uç kısmında, platinyum kaplı zirkonyumdioksit (ZrO2) seramik madde bulunur.

Sondanın egzoz gazına bakan dış kısmı ile atmosfere bakan iç kısmı arasındaki oksijen miktarı farklı,

seramik uçta bir voltaj gerilimi üretilmesine sebep olur. Oksijen miktarı farkı ne kadar fazla olursa, o kadar

yüksek voltaj üretilir.

Sensörün içerisinde bulunan zirkonyum dioksit (ZrO2 – seramik madde) çok ince mikro delikli, platinyum

tabakasıyla kaplıdır. Dış kısmı egzoz gazına maruz olan sensörün iç kısmı atmosfere doğru

havalandırılmış olup EKÜ ye bir kablo ile bağlıdır. Bu farklı ortamlarda bulunan (egzoz gazı elektrodu ve
dış hava elektrodu) elektrotlar gerilim üretirler. Sadece kurşunsuz benzinle kullanılabilen sensör aslında

galvanik bir pildir. EURO 3 (ve sonraki) emisyon standardına sahip araçlarda, katalitik konvertör veriminin

kontrolü amacıyla konvertör çıkışına ikinci bir oksijen sensörü konulmuştur.

Genel olarak, motorda zengin karışım olduğunda, oksijen sensörü maksimum 0,9 volt (900 milivolt) üretir,

bu, egzoz gazında bir miktar yanmamış oksjien gazı olduğu anlamına gelir.

Eğer hava-yakıt karışımı çok fakirse, oksijen sensörü çıkış voltajı 0,2 volt (200 milivolt) civarında olacaktır.

Eğer hava-yakıt karışımı ideal orandaysa (15hava/1yakıt), lambda sensörü çıkış voltajı 0,45 volt (450

milivolt) civarında olacaktır. (Değerler modellere göre değişebilir)

Oksijen (Lamda) Sensörü Arızası Nasıl Anlaşılır? Belirtileri Nelerdir?

* Yakıt tüketimi artar (bu, oksijen-lambda sensörünün olmazsa olmaz arıza belirtisidir).

* Aracın hızlanmasında kesiklik, çekiş düşüklüğü.

* Egzoz emisyon değerleri artar ve ayarlanamaz (egzoz muayenesinden geçemez)

* Düzensiz – dalgalı rölanti devri

Oksijen sensörleri çalıştıkları ortama bakıldığında çok dayanıklı sensörlerdir fakat zamanla eskiyip

değiştirilmeleri gerebilir.

Oksijen sensörlerinin özelliklerini yitirlemeleriyle, aşırı kirlenmeleriyle, ölçüm hassasiyetleri azalır, hassas

voltaj sinyali üretemezler. Oksijen sensörü sonda ucunda, dış ortamdan gelen su-çamur-toz gibi kirleticiler

sebebiyle, ya da egzoz gazından gelen kurşun, sülfür, silikon, yakıt külü ve yakıt katkı maddeleri sebebiyle

katman oluşabilir.

Bu durumda motor hava-yakıt karışımını ideal olarak ayarlayamaz, yakıt sarfiyatı artar, egzoz emisyonları

artar, motor performansı azalır. Oksijen sensörü tamamen arızalandığında, genellikle motor zengin
karışımla çalışır ve bu yakıt tüketimini aşırı yükseltir. Aracımın yakıt sarfiyatı çok arttı çok yakmaya başladı

ne yapmalıyım diyorsanız, piston-silindir-subap sisteminde bir arıza yoksa, sebebi lamda (oksijen)

sensörünün bozulmuş - aşırı kirlenmiş olmasındandır.

Sensör voltaj muayenesi en sağlıklı şekilde özel ölçüm aletleriyle ya da osiloskopla yapılabilir, böylece

sensörün ürettiği voltaj dalgaları daha iyi görülebilir ve yorum yapılabilir.

(Kirlenmiş ve katman oluşmuş oksijen (lambda) sensörleri)

Oksijen sensörü arızalandığı motor arıza lambası yanar. Oksijen (lamda) sensörünün, günümüz

otomobillerinde yüz bin kilometrede bir değiştirilmesi önerilir. Oksijen sensörü değişiminde, yedek parçanın

aracınızla birebir uyumlu olması çok önemlidir. Sensörler her motor için farklı olarak kalibre edilmişlerdir.

Oksijen Sensörü Arıza Kontrolü Nasıl Yapılır? (Voltaj Kontrolleri)

Oksijen sensörü çıkış voltajı 0,4 volt ve daha az ise motor fakir karışımla çalışıyor,

Oksijen sensörü çıkış voltajı 0,5 volt ve daha fazla ise motor zengin karışımla çalışıyor anlamına gelir.

(Katalog değerleri baz alınız)

Hava yakıt karışımı ve oksijen (lambda) sensörü sinyalleri yorumlandığında: Zengin karışımda çok yakıt ve

az hava yanmış; fakir karışımda az yakıt ve çok hava yanmış demektir.

Oksijen Sensörü Motor Arıza Lambasını Yakmışsa Sebepleri Neler Olabilir ?

Bazen oksijen sensörü motor arıza lambasını yakar, fakat sensörün kendisi arızalı değil, sensörün

gönderdiği sinyaller anormal değerdedir; bunun sebebi motorun çalışmasıyla ilgili problemlerdir. Yanma

odasında normal olmayan hava-yakıt karışımı (çok fakir veya çok zengin karışım) meydana geliyor olabilir,

veya hava-yakıt karışımı normal fakat yanma anormal şekilde meydana geliyor olabilir. Bu durumda egzoz

hattında fazla oksijen veya fazla hidrokarbon (HC) veya karbonmonoksit (CO) oluşur, oksijen sensörü

bunu algılar ve sürücüye: “normal olmayan bir motor çalışması var” diye arıza lambasını yakarak mesaj

verir.

Bu problemler giderilmedikçe motor arıza lambası sönmeyecek – tekrar yanacaktır, oksijen sensörü

değiştirilse bile tekrar arıza lambası yanacaktır.

Oksijen sensörünün motor arıza lambasını yakmasına sebep olan şey, motorun mekanik arızası, ateşleme

sistemi arızası veya diğer sensör veya elektronik donanımların (aktörlerin) arızalı olması olabilir.

Oksijen sensörü sağlam fakat motor arıza lambası yanıyor, sebepleri ne olabilir?:

* Enjektörlerin arızalı olması; enjektörlerden biri veya bir kaçı bozuk-kirli-tıkanmış vb.

* Oksijen sensörünün soket ve bağlantı kablolarında kopukluk-kısa devre-oksitlenme-gevşeme

* MAF (hava küte ölçer) sensörünün bozuk olması veya kirli olması, ya da kablo – soket bağlantı arızası

* Supaplar arızalı; supaplar erimiş-yanmış veya supap ayarı bozulmuş

* Piston segmanları veya silindir-gömlek aşınmış,

* Motor kompresyon kaçırıyor, yağ yakıyor (yağ eksiltme); sebebi supaplar-segmanlar veya silindir kapak

contası olabilir.

* Ateşleme bobinleri arızalı

* Bujiler arızalı, eskimiş, kurum kaplamış, tırnak aralıkları ayarız

* MAP sensörü (emme manifldu basınç sensörü) arızalı

* Vakum kaçağı; emme manifldu, emiş hattı boru ve hortumlarında sızıntı-yırtık-çatlak. Bunun sonucu

motora ölçülmemiş hava girmesi.

* EGR valfi arızası ve egr ile ilgili arızalar

* Hava filtresinin tıkanmış olması

* Yetersiz yakıt basıncı, yakıt filtresinin tıkanmış olması

* Hararet müşürü (motor soğutma suyu sıcaklık sensörü) arızalı

* Karter havalandırma sistemi (PCV) arızası ve gaz kelebeği yağlanması-kirlenmesi

OKSİJEN SENSÖRÜ ARIZASININ ÇÖZÜMÜ

İlk yapılması gereken işlem Diyagnostik Tekniği Adımlarını sırasıyla ve dikkatlice uygulamaktır.

Daha sonra okunan arıza kodlarıyla ilgili aşağıdaki arıza kodlarındaki çözümler uygulanabilir.

Arıza teşhisi ve kontroller ve arızanın çözümü hakkında daha fazla teknik bilgi için mutlaka bakınız: ilgili

OBD arıza kodları: P0130, P0133, P0134, P0136

Oksijen sensörünün elektriksel ve mekanik olarak sağlam olduğu, hem elektriksel kontroller hem de

diyagnostik test cihazıyla uygulanan diyagnostik tekniği adımlarıyla tespit edilirse; yukarıda sayılan olası

arıza sebepleri teker teker ele alınabilir. (Bakınız: Araçtaki Tüm Sensörler)

Motor Su Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Görevi Nedir? Arızası

Nelerdir?
Mart 14, 2016

Motor Soğutma Suyu Sıcaklık Sensörünün (Hararet Müşürünün) Görevi ve Arızaları

Nelerdir?
Motor soğutma suyu sıcaklığını belirleyip motor kontrol ünitesine (EKÜ ye) bildirir.

Hararet Müşürünün Sinyalleri Temel Olarak Şu İşler İçin Kullanılır:

* Motor çalıştırıldığında (örneğin sabah ilk soğuk çalıştırma), motorun rölanti devrinin ayarlanması, hararet

müşürünün sinyaline göre ayarlanır. Soğuksa yüksek rölanti devir, sıcaksa düşük rölanti devri.

* Yakıt enjeksiyonunun ayarlanmasında, enjektörlerin yakıt püskürtme süresi, motor soğutma suyu sıcaklık

bilgisine göre ayarlanır. Örneğin sensör soğuk motor sinyali gönderirse, enjektörlerin milisaniye olarak

püskürtme süreleri arttırılır (Örn: 4 milisaniye). Sıcak motordaysa enjeksiyon süresi azaltılır (örn: 3

milisaniye) (rölanti motor devirleri için).

* Buji ateşleme zamanlaması; ateşleme avansı motorun (suyun) sıcaklığına göre ayarlanır. Avans;
ateşlemenin piston üst ölü noktaya (ÜÖN’ye) varmadan önce yapılmasıdır. Soğuk olan motorda ateşleme

avanas açısı ÜÖN’den önce 13o derece olurken; motor sıcakken avans açısı ÜÖN’den önce 5o derece

önce olabilir (rölanti devirleri için).

* Radyatör fanının otomatik olarak çalıştırılması-durdurulması da hararet sensöründen gelen sinyallere

göre yapılır.

Motor Soğutma Suyu Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Nerededir?

Genelde silindir kapağı üzerinde radyatörden en uzak noktaya yerleştirilmiştir. Termostatın yakınındadır.

Hararet müşürünün yerini bulabilmek için motor silindir kapağının yanlarına bakın, metal boru şeklinde bir

çıkış borusu olacaktır, motorda dolaşıp motorun sıcaklığını üzerine alan ve ısınan su, bu su çıkışından

çıkacaktır. Bu metal boru çıkış ucu, bir plastik-kauçuk hortuma kelepçelenmiştir. İşte motor soğutma suyu

sıcaklık sensörü, silindir kapağındaki bu metal su çıkış borusu üzerinde ya da hemen yakınındadır.

Soğutma suyunun geçtiği kanala bakacak şekilde silindir kapağına sonda biçiminde sıkıca vidalanmıştır.
Yeni nesil motorlarda 2 adet motor soğutma suyu sıcaklık sensörü bulunabilir. Bu sensörlerden ilki, motor

silindir kapağında, suyun motordan çıkış noktasında; ikincisi ise motor radyatörü su çıkış hattında bulunur.

Radyatörde bulunan sensör temel olarak radyatörün elektrikli fanının devreye sokulması için bilgi verir.

Motor Su Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Nasıl Çalışır ? (Hararet müşürü çalışma prensibi)

Bu sensör NTC (negatif sıcaklık katsayılı) tipi bir dirençten oluşmaktadır. Su sıcaklık sensörü EKÜ

tarafından 5V luk sabit bir gerilimle beslenmektedir. Motor suyu sıcaklığı arttıkça, hararet müşürü direnç

değeri azalmaktadır. Bu direnç değişimi, Elektronik Kontrol Ünitesi tarafından voltaj değişimine

dönüştürülmektedir. İşte sensördeki direnç değişimiyle oluşan voltaj değerindeki değişmeye göre, EKÜ,

motor suyunun ne kadar sıcak olduğunu algılamaktadır.

Elektronik kontrol ünitesi hafızasında, her voltaj değerine karşılık gelen bir sıcaklık değeri tablosu kayıtlıdır,

bu tablodaki bilgilerle, motorun soğuk mu sıcak mı olduğunu algılar ve motoru ona göre yönetir. Bu sıcaklık

değerine göre yakıt enjeksiyonu sürelerini ayarlar ve motorun ilk hareketi ve soğuk çalışması sırasında
gerekli yakıt zenginleştirilmesini sağlar.

Elektronik kontrol ünitesi, motor suyu soğutma sensöründeki değere saniyede 40 kez bakar. Motor suyu

sıcaklığı, motor yönetiminin ayarlanması için gereken en önemli bilgilerden biridir.

Motor soğutma suyu sıcaklık sensöründen alınan bilgilerle, motorun çalışması birçok açıdan düzenlenir.

Örneğin;

Motor soğukken ilk çalıştırmada, sensörden gelen soğuk bilgisiyle, hava yakıt karışımı zenginleştirilir, daha

çok yakıt, daha az hava olacak şekilde ayarlanır ve soğuk ilk çalıştırma rölanti devri daha yüksek değere

çekilir (Örn: 1000-1200 dev). Rölanti devrinin ne kadar yükseltileceği, motorun ne kadar soğuk olduğuyla

ilgilidir. Örneğin ayaz olduğunda, sıcaklık eksi değerlere düştüğünde sabah ilk çalıştırmada, su sıcaklık

sensörü çok soğuk bilgisini motor kontrol ünitesine gönderecek, ve ECU de motor rölanti devrini en üst
seviyeye çekecektir. Daha sonra motorun ısınmasıyla birlikte, motorun rölanti devri otomatik olarak

düşürülecektir.

Ateşleme avansı , motor suyu sıcaklık bilgisi de göz önünde bulundurularak ayarlanır, soğuk motorda daha

az ateşleme avansı verilir.

Motor soğukken, EGR valfi kapalı olmalıdır. EGR valfinin açılmasında, motor suyu sıcaklık sensörü bilgisi
de kullanılır. Motor soğukken EGR valfi açılırsa, motor vuruntu yapacaktır.

Motor soğukken karbon kanister valfi açılmayacaktır.

Motor soğukken, motor kontrol ünitesi, lamda sensörü verilerini, motor ısınana kadar görmezden gelir.

Çünkü soğuk motoru zaten zengin karışımla çalıştırıyordur.

Radyatör fanını açıp kapatmak için, hararet sensöründen bilgi alınır. Bazı araçlardaysa, fanının devreye

sokulup sokulmayacağı ayrı bir sıcaklık sensörü - switch'le kontrol edilir.

Tipik bir soğutma suyu sıcaklık sensörü soketinde iki pin bulunur, fakat soketinde 4 pin olanları da vardır.

Bazı araçlarda su sıcaklık sensörlerinde iki kademeleri sıcaklık sensörü de kullanılmaktadır. Motor suyu

sıcaklığı belirli bir değerin üzerine çıktığında, kontrol ünitesi, su sıcaklık sensörüne gönderdiği referans
voltaj değerini değiştirerek, suyun sıcaklığını çok daha hassas ve net olarak ölçebilmektedir.

Hararet Müşürü Arıza Belirtileri Nelerdir ? (Su Sıcaklık Sensörü Arızası Nasıl Anlaşılır?)

* Yüksek yakıt tüketimi, motorun zengin karışımla çalışması.

* Motor arıza lambasının yanması (lambda-oksijen sensörü kaynaklı olabilir).

* Sürekli zengin karışımla çalışma sebebiyle katalitik konvertör arızası, yüksek egzoz emisyon değerleri.

* Dalgalı rölanti devri, rölantideyken veya yolda giderken stop etme.

Motor Su Sıcaklık Sensörü Arızası ve Çözümü

Hararet müşürü arızalanırsa, elektronik kontrol ünitesi radyatör fanını çalıştırır. Yani radyatör fanının

kendiliğinden çalışması gibi bir sorun olursa, hararet müşürünün (sıcaklık sensörünün) bozulmuş olma

ihtimali yüksektir. Sensör bozulduğunda, ECU, motor su sıcaklığını hafızasında kayıtlı sabit bir sıcaklık
değeri (95 derece) olarak okur, öyle var sayar.

Hararet müşürünün bozuk olup olmadığı katalog değerler referans alınarak sıcaklık-direnç ölçümüyle

belirlenebilir. Bunu konunun uzmanları yapmalıdır. Eğer hararet müşürü bozuksa, aynı özellikteki yenisiyle
değiştirilmelidir.

En sık görülen motor suyu sıcaklık sensörü arızası sebebi, sensör bağlantı kablolarındaki kopukluk, sensör

soketindeki temassızlık, oksitlenme, kir-pas-çamur birikintisi gibi sebeplerdir.

Hararet sensörünün yanlış ölçüm yapması, radyatör fanının devreye girmesini engelleyebilir, motor aşırı

hararet yapabilir. Bu durumda silindir kapak contası yanması, piston-segman aşınmaları meydana gelebilir

ve büyük masraflar açabilir.

Motor elden geçirildiğinde ya da daha önce birkaç kez yüksek hararet sorunuyla karşılaşılmışsa, su

sıcaklık sensörü değiştirilmelidir.

Daha fazla bilgi ve Arıza kodları: P0125, P0115, P0116, P0117, P0118

Motor Su Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Arıza Kontrolleri

Sıcaklık ölçen NTC tipi bir sensörün besleme voltajı 5 volttur. Bu sensör motor soğutma suyu sıcaklık

sensörü veya emilen hava sıcaklık sensörü olabilir. Voltmetreyle çıkış voltajı ölçülen sensörde, ölçüm

sonucu 5 volt veya 0 volt olamaz, olursa o sensör arızalı demektir.

Motor Yağı Basınç Sensörü (Yağ Müşürü) Nedir ? Görevi Arızaları
Mart 16, 2016

Yağ basınç sensörünün görevi nedir ? (Yağ müşürü ne işe yarar?)

Yağ basınç sivici ya da yağ basınç anahtarı ismi de verilen, yağ basınç sensörünün görevi motor yağ
basıncını ölçerek EKÜ ye bildirir.

Yağ basınç sensörü nerededir? (Yağ müşürünün motordaki konumu)

Yağ filtresi yakınlarına ana yağ kanalı üzerine yerleştirilmiştir. Genelde motorun alt kısmında kartere yakın

ve yağ filtresinin yanında bulunur.

Yağ basınç sensörü Nasıl Çalışır?

Uç kısmındaki delikten giren yağın basıncının etkisiyle değeri değişen bir direnç yağ basıncını belirler. Yağ

basıncı anahtarında genellikle sadece bir bağlantı kablosu gereklidir. Şasileme(-), muhafaza yardımıyla

yapılır.

Motor yağ pompasının çalıştığı ve motorun yağlanması için gerekli olan yağ basıncının oluştuğu bilgisi

motor kontrol ünitesine (ECU) iletilir.

Yağ basınç sensörü Arızası Nedir ?

Motor yağı basınç sensörü, çok düşük basınç algıladığında ya da sensör bozulduğunda, sürücü gösterge
panelinde arıza ışığı yanar. Motoru durdurun "STOP" uyarısı verebilir.

Bu durumda aracınız hemen kenara çekip motoru durdurun.

Yağ basıncı arızasının bir kaç sebebi olabilir. Bunlar;

Motor yağ pompasının bozulması

Motor yağının bir kaçak sebebiyle sızması ve yağın azalması veya bitmesi olabilir.

Sensör bozulmuş olabilir.

Günümüz araçlarında, motor yağı seviye sensörü bulunmaktadır ve yağ seviyesi belli bir miktarın altına

düştüğünde, gösterge panelinde ikaz ışığı yanmaktadır. Buna rağmen arıza durumunda ilk yapılması

gereken, aracı kenara çekip, motoru stop edip, 5 dakika bekledikten sonra yağ seviye çubuğunu çekip, yağ

seviyesini kontrol etmektir. Yağ seviyesi, çubuktaki işaretli kısımda (arasında-ortasında) olmalıdır. Eğer

motor yağı çok azalmış ya da bitmişse, motoru çalıştırmayın ve bir yetkisi servis çağırın.

Motor yağı seviyesi normal, yağ kaçağı yok, motorun çalışmasında bir anormallik veya gürültü yok, fakat

arıza lambası yanıyorsa, bu durumda sensörün bozulmuş olma ihtimali göz önüne alınabilir.

Motor Yağının Azalmasının Sebebi Nelerdir ? (Yağ eksiltme sorunu)

Motor yağının azalmasının sebebi, periyodik yağ değişimini atlamanız, contalardan kaçak olması,

karterden kaçak olması, motorun yağ yakıyor olması, lpg'li araçların biraz daha fazla yağ eksiltiyor oluşu

gibi sebepler olabilir.

Motorun çevresini, üstünü ve altını kontrol edin, herhangi bir yağ sızıntısı görünmüyorsa, motorunuz yağ

yakarak yağ eksiltiyor demektir.

Motorun yağ yakmasının sebebi, aşınmış segmanlar, aşınmış subap yuvaları (subap gaydları), aşınmış

subap contaları olabilir. Hangisinin aşınmış olduğu belirlenip, aşınmış olan parçalar, orjinaliyle

değiştirilmelidir. Bu sorun motorun komple rektefiye edilmesini, piston-segman-subap setinin

değiştirilmesini gerektirebilir. Sorunu teknik servis tam olarak teşhis edebilir.

Motor Yağ Pompası Arızası ve Belirtileri

Motor yağ basıncı sensörü ikaz lambası yandığında, motor gürültülü çalışıyorsa, motor yağ pompasının

bozulmuş olma ihtimali vardır. Bu durumda, sorun giderilene kadar motoru çalıştırmayın. Yağ pompasının

kesin bozulmuş olup olmadığı, özel basınç test aletiyle belirlenebilir. Basınç sensörü sökülür, yuvasına test

aleti takılır, basınç okunur ve katalog değerlerle kıyaslanır, basınç değerleri normalse, yağ pompası

sağlam demektir.

(Motor yağlama sistemi parçaları: Karter, yağ pompası, yağ basınç sensörü, yağ filtresi, yağ soğutucusu,

yap pompasını çalıştıran triger kayışı veya zaman zinciri, yağ tapası..)
Debriyaj Müşürü Nedir Ne İşe Yarar? Debriyaj Müşürü Nerede?
Nisan 03, 2016

Debriyaj Müşürü Ne İşe Yarar? Debriyaj Sensörü Nedir? (Debriyaj Konum Sensörü)
Debriyaj sensörü (müşürü), debriyaj pedalına basıldığını algılayarak elektronik kontrol ünitesine gönderir.

Elektronik kontrol ünitesi, debriyaj müşüründen aldığı sinyalleri şu işler için kullanır:

* Kalkışlarda bir miktar zenginleştirme yaparak sarsıntıyı engeller, rahat kalkış yapmanız sağlanır,

* Vites geçişlerinde konforu arttırır, vites değiştirme sırasında yakıt püskürtme miktarı azaltılarak motor
devri sınırlandırılır ve aşırı devirlenme ve sarsıntı azaltılmış olur,

* Debriyaj pedalına basılırsa hız sabitleyici (cruise control) devre dışı bırakılır,

* Cut-off (yakıt kesme) esnasında bilgi verir.

Not: Bazı araçlarda debriyaj pedalına basılmadan marş yapılmaz, aracın marş yapması için debriyaj
pedalına (sonuna kadar) basmak gerekir. (Örneğin dizel toyota corolla). Debriyaj sensörü, pedala basıldığı

bilgisini ecu ye gönderir ve marş yapılmasına ve motorun çalışmasına izin verilir.

Debriyaj Sensörü Nasıl Çalışır?

Aslında basit bir elektrik anahtarı gibi çalışır, tıpkı fren pedalı müşüründe olduğu gibi, içinde yaylı bir

kontak butonu vardır ve debriyaj pedalına basıldığında serbest kalan yay iterek kontak uçlarını birleştirir

devrenin tamamlanmasını sağlar. Böylece ECU, sürücünün debriyaj pedalına bastığını algılar. Debriyaj

sensörü, “normalde açık” bir sensördür, yani mekanik olarak debriyaj pedalına basılmadığı durumlarda,

devreyi açık tutarak sinyal göndermez.

Debriyaj Müşürü (Debriyaj Sensörü) Nerede Bulunur?

Debriyaj sensörü, debriyaj pedalında bulunur, debriyaj pedalının hareketli bağlantı noktasına yukarı doğru

bakarsanız bu sensörü görebilirsiniz.

Debriyaj Müşürü Arızası Nasıl Anlaşılır?

*Debriyaj müşürü arızalandığında, araba ilk kalkışta silkelenme-titreşim yapacaktır, çünkü sensörden bilgi

gelmediğinden, ecu, yakıtı zenginleştirmiyor.

*Debriyaj sensörü bozulursa, vites geçişlerinde zorluk ve motorda sarsıntı (vites değiştirirken motor devri

aşırı artar) meydana gelir.

*Hız sabitleme sistemi (cruise control) devre dışı kalır ve çalışmaz.

* Arabada start-stop sistemi varsa, devre dışı kalacaktır.

* Yokuş kalkış destek sistemi (hill holder), debriyaj sensörü bozuksa devre dışı kalabilir.

(Yukarıdaki resimde arabada debriyaj müşürü nerede görülmektedir)

Debriyaj Müşürü Arızası Sebepleri Nelerdir?

Debriyaj müşürü, pedalın olduğu yerdeki yuvasından çıkmış olabilir, bağlantı klipsi veya vidası kontrol

edilmeli. Bazı durumlarda pedala basarken ayak müşürün kablolarına takılıp müşürü yerinden

çıkarabilmektedir. Bunun dışında müşür bağlantı kablolarında kopukluk-kısa devre meydana gelmiş

olabilir, kablo bağlantısı kontrol edilmeli. Müşürün kablo soketi yerinden çıkmış, gevşemiş, korozyon-

oksitlenme-kirlenme yapmış olabilir ve temassızlık oluşabilir. Müşürün içindeki yay takılı kalmış olabilir,
kontrol edilmeli. Yapısal olarak bir arıza meydana gelmişse, fazla pahalı bir parça olmadığından yenisiyle

değiştirilebilir.
Fren Müşürü Nedir? Nasıl Değiştirilir? Arızası Nelerdir?
Nisan 01, 2016
Fren müşürü nedir ne işe yarar?
Fren sensörü, fren şalteri, fren lambası müşürü olarak da bilinen fren müşürünün görevi, frene basıldığını

tespit etmektir. Sürücü frene bastığında, fren müşürü kontakları kapanır ve elektronik kontrol ünitesine

frene basıldığı sinyali gönderilir.

(Bakınız: Fren Sistemi)

(Bakınız: Araçtaki Tüm Sensörler)

Fren müşürü ne işe yarar? Nasıl çalışır?

Fren müşürü aslında basit bir elektrik anahtarıdır, içerisinde devreye elektrik sinyali gönderilmesini

sağlayan kontak uçları ve bir yay vardır. Müşürün içindeki bu yay, fren pedalına basıldığında kontak

uçlarını iterek temas etmesini sağlar. Ayak fren pedalından çekildiğinde, fren pedalının yukarı kuvveti, fren

müşürünün yayını geri ittirerek kontakların açılmasını yani sinyalin kesilmesini sağlar.

Fren pedalına basıldığında, fren müşüründen gelen sinyalle arabada şu işler yapılır;

* Fren lambalarını yakmak,

* Hız sabitleyiciyi (cruise control) devre dışı bırakmak,

* Yavaşlamada Cut-off (yakıt kesme) işlemini sağlamak,

* Gaz pedalı potansiyometresinin doğru çalışıp çalışmadığını denetlemek.

* Otomatik şanzımanlı araçlarda, vites kolunu P ve N konumlarına almak için gerekli olan sinyali

göndermek.
Bazı dizel araçlarda önce gaza, hemen ardından frene basıldığında, ecu, motorun rölantisini bir miktar

arttıracaktır.

Fren müşürü arızası nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir?

Fren müşürü arızalandığında, arabanın fren (stop) lambaları sürekli yanacaktır, ya da hiç yanmayacaktır,

en basit olarak bu şekilde anlaşılabilir.

Fren müşürü (sensörü) arızalandığında, motor kontrol ünitesi yakıt enjeksiyonunu azaltır, motorun çekişi

düşer. Hız sabitleme sistemi (cruise control) çalışmaz.

Ayrıca fren müşürü arızalandığında otomatik şanzımanlı otomobillerde vites kilitlenir. Güvenlik sebebiyle

otomatik arabalarda vitesi park "P" ve boş "N" konumlarına almak için, fren pedalına basma şartı

konulmuştur. Eğer fren müşürü arızalıysa, kontrol ünitesi fren pedalına basıldığını algılayamaz ve vitesi

kilitler, vites o an hangi konumdaysa o konumda kalır. Bu arızanın çözülmesi için vites kolunun alt kısmı

açılıp kilit kolunun indirilmesi gereklidir, böylece vites kolu serbest hale gelir. Tabi ayrıca fren müşürü

arızalıysa tamir edilmesi gerekir.

Fren müşürü neden arıza yapar?

En yaygın fren müşürü arızalarından biri, fren müşürünün yerinden çıkmasıdır. Fren müşürü yerinden

çıktığında, artık fren pedalının hareketinden etkilenmez, yaylı olarak çalışan fren müşürüne, fren pedalı

baskı yapmadığından, sanki sürekli frene basıyormuşsunuz gibi, fren lambaları sürekli yanacaktır. Bu

durumda fren müşürünü çıktığı yere sıkıca sokup sabitlemek gerekir.

Bunun dışında fren müşürü soket bağlantıları ve bağlantı kabloları; gevşeme, korozyon, oksitlenme,
yağlanma-kirlenme, kopma, kısadevre yapma gibi sebeplerle arızaya sebep olmuş olabilir, kontrol edilip

giderilerek tamir edilebilir.

Fren müşürü nerededir? Nasıl Değiştirilir?

Fren müşürü fren pedalında bulunur. Fren pedalının bağlandığı noktada, alt tarafta, fren pedalına temas

edecek şekilde monte edilmiştir. Fren müşürünü bulabilmek için zemin paspasına eğilip fren pedalının

yukarı kısmına bakmak gerekir. Aşağıdaki resimde fren müşürünün nerede olduğu gösterilmiştir. Fren

müşürü, yuvasına klipsli olarak geçmiş olabilir ya da bir vidayla tutturulmuş olabilir. Fren müşürü önce

yerinden çıkarılır ve daha sonra soketi çıkarılır, uygun özellikteki yeni fren müşürüne soket takılır ve yerine

oturtulur.

Hız Sensörü Nedir Ne İşe Yarar Hız Sensörü Çalışma Prensibi

Mart 30, 2016

(Dişli tip kilometre hız sensörü)

Hız - kilometre sensörü ne işe yarar görevi nedir?

Araç hız gösterge sensörü aracın hızını algılayarak elektronik kontrol ünitesine (ECU) iletir. Aracın hız ve

kilometre bilgisi ayrıca sürücü gösterge panelinde, hız göstergesi ve kilometre göstergesinde gösterilir.

Hız sensörü nasıl çalışır? (Hız sensörü çalışma prensibi)

Araç hız sensörü birkaç çeşit tasarıma sahip olduğundan, çalışma prensipleri farklılık göstermektedir.

Hız sensörü çeşitleri:

* Kilometre telli hız göstergesi (en eski tip)

* Dişli Tip Hız Sensörü (Kilometre Dişlisi) (eski tip)

* Manyetik Tip Hız Sensörü (Bobinli - Hall Effect) (En son teknoloji)

Biz burada iki çeşit hız sensörünün çalışması anlatalım.

*Dişli Tip Hız Sensörü (Kilometre Dişlisi - Kilometre Sensörü)

*Hız-kilometre sensörü nerede bulunur?

Hız gösterge sensörü, vites kutusu üzerindeki yuvasında bulunmaktadır.

Kilometre dişli tip araç hız sensörü, önden çekişli araçların vites kutusunda, diferansiyelin olduğu bölümde

bulunur. Önden çekişli motorlarda kullanılan transaks vites kutusunda, bilindiği gibi vites kutusu ve

diferansiyel tek bir gövde içerisinde bulunmaktadır. Arkadan itişli araçlardaysa, araç hız sensörü, vites

kutusu çıkış milinde bulunmaktadır.

Arkadan itişli araçlardaysa, vites kutusunun çıkış mili üzerinde bulunmaktadır.

 (Vites kutusu çıkış miline bağlanan kilometre-hız sensörü)

*Dişli Tip Hız-Kilometre Sensörü Nasıl Çalışır?

Sensörde ve şanzıman çıkış milinde plastik sonsuz vida dişler bulunmaktadır, böylece şanzıman çıkış

milinin dönüş hareketi, hız sensörüne iletilmekte, hız sensörüyse bu dönüş hareketini elektrik siyallerine

dönüştürerek elektronik kontrol ünitesine göndermektedir. Dönüş hızına bağlı olarak voltaj veya voltaj

frekansı değişmekte ve hız hesaplanmaktadır. Şanzıman çıkış milinin dönüş hareketin aracın hızı ve

yaptığı kilometre hesaplanarak sürücü gösterge panelinde de gösterilmektedir.

*Manyetik Tip Hız Sensörü (Bobinli - Hall Effect)

Manyetik tip hız hız sensörü en geliştirilen ve günümüz araçlarında kullanılan hız sensörü tipidir. Vites

kutusu çıkış miliyle herhangi bir temas yoktur, tamamen manyetik alan etkisiyle çalışan elektronik bir hız

sensörü tipidir, daha hassas ölçüm yapar ve sıcaklıktan etkilenmez.

 (Manyetik tip (hall etkili) hız-kilometre sensörü)

Çalışma prensibi olarak hall effect prensibine göre çalışır. Sensörün içerisinde bir sabit mıknatıs ve bakır
tellerden oluşan bir bobin bulunmaktadır. Sensörün hemen önünden, sensör için özel olarak takılmış olan

sensör sinyal dişlileri geçmektedir. Çıkış miliyle beraber, sensör dişlisinin dişleri, sensörün önünden

geçerken bir manyetik alan değişimi oluştururlar, bu manyetik alan değişimiyle bir voltaj sinyali oluşur.

Oluşan voltaj sinyali kare dalga (dijital) yapıdadır ve bu sinyal elektronik kontrol ünitesine gönderilerek,

aracın o anki hızı hesaplanır. Ayrıca aracın kilometre bilgisi de bu sensörün sinyalleriyle hesaplanır.

Bazı araçlarda vites kutusunda bulunan hız sensörünün yaptığı işler ABS tekerlek hız sensörleri

vasıtasıyla yapılır. Abs tekerlek hız sensörleri, her bir tekerlekte ayrı ayrı bulunur ve her tekerlekte,
poryanın arkasında aks milinde bir sensör sinyal dişlisi bulunur. Böylece tekerleğin dönüş hızı anlık olarak

elektronik kontrol ünitesine gönderilir.

(Abs tekerlek hız sensörü)

Hız sensörünün gönderdiği sinayaller, elektronik kontrol ünitesi (ECU) tarafından alınarak şu işler

gerçekleştirilir;

* Aracın km bilgisini tutmak,

* Hız göstergesinde araç hızını göstermek,

* Cut-off (yakıt kesme) stratejilerini uygulamak,

* Hız sabitleyiciyi kontrol etmek,

* Motor yönetiminde kullanmak,

*Ateşleme sisteminde ateşleme zamanlamasını ayarlamak,

*Yakıt enjeksiyon sisteminde hava-yakıt karışımını ayarlamak,

*Vites kutusu kontrol ünitesiyle (otomatiklerde), vites kutusu geçiş noktalarını (vites değiştirme anlarını)

ayarlamak,

* ABS fren sisteminin çalışmasında,

* ESP’nin (elektronik stabilite programı) devreye girmesinde ve yönetilmesinde.

Hız sensörü arızası ve belirtileri

Hız sensörü arızalandığında, arıza lambası yanacaktır ve hız göstergesi çalışmayacaktır. Hız sensörünün

muhtemel arıza sebepleri; sensör bozulmuştur, bağlantı kablolarında veya bağlantı soketinde kopma-

gevşeme-korozyon-kirlenme yağlanma-kısa devre gibi bağlantı problemleri olmuştur.

Vuruntu Sensörü Nedir Ne İşe Yarar? Arızası Görevi
Mart 26, 2016
Vuruntu Sensörü Ne İşe Yarar (Görevi Nedir)? (Knock Sensor Nedir)

Vuruntu sensörü (knock sensor) motorda meydana gelen vuruntu ve titreşimleri tespit eder ve elektronik

kontrol ünitesine (ECU) bildirir. Motorun yakıt ve ateşleme sistemini yöneten motor kontrol ünitesi, vuruntu

sensöründen gelen sinyallere göre ateşleme ve enjeksiyon avansını ayarlar.

Elektronik kontrol ünitesi gelen bu sinyali hafızasında kayıtlı olan değerlerle kıyaslayarak yorumlar

ve vuruntunun büyüklüğüne göre, motorun ateşleme avansını azaltır. Motor kontrol ünitesi, motor

bloğunda bulunan vuruntu sensörü sayesinde, hangi silindirin vuruntuya sebep olduğunu tespit edebilir ve,

noktasal olarak o silindirin ateşleme avansını azaltabilir. Vuruntunun ortadan kalkması durumunda, ecu

ateşleme avansını normal düzeyine arttırır.

Vuruntu sensörü, vuruntu titreşim oluştuğunda 300 ila 500 milivolt arasında bir gerilim üretir.

Vuruntu sensörleri hem dizel motorlarda hem benzinli motorlarda kullanılmaktadır.

*Benzinli motorlarda vuruntu sensörü, ateşleme zamanının (ateşleme avansının) motor kontrol ünitesi

tarafından ayarlanmasını sağlarken;

*Dizel motorlarda vuruntu sensörü, dizel enjektörlerin ön püskürtme zamanlamasının motor kontrol ünitesi

tarafından ayarlanmasını sağlar.

(Bkz: Vuruntu Nedir? Motor Neden Vuruntulu Çalışır?)

Vuruntu Sensörü Nasıl Çalışır? ( Çalışma Prensibi)

Vuruntu sensörünün içinde piezo kristal eleman vardır, bu piezo elemana (piezoelektrik) titreşim ya da

basınç uygulandığında, elektrik voltajı üretmektedir. Yani vuruntu sensörü, titreşimi elektrik sinyaline

dönüştürür. Vuruntu sensöründe, motorun vuruntu-detonasyon yapması sonucu oluşan voltaj gerilimi,

elektronik kontrol ünitesine gönderilir.

Titreşime bağlı olarak, sensörün içindeki karşı ağırlık, piezo elemanın üzerine baskı oluşturur, bu baskı,

piezo elemanda, sensörün çıkış voltajını oluşturur.

Motorda Vuruntu Sesi

Motorun vuruntulu olarak çalışması, motorda bulunan tüm hareketli parçalara (kam mili, subaplar, piston,

biyel, biyel yatakları, piston pimi, krank yatakları, silindir iç yüzeri vb.) zarar verir ve büyük masraflar

açabilir.

Vuruntu Sensörü Arızası Nasıl Anlaşılır? (Motorda Vuruntunun Belirtileri)

Motorda vuruntu oluşmasının sebebi, yakıtın yanma zamanlamasının yanlış olmasından kaynaklanır,

yanma odasında meydana gelen bu düzensiz yanma olayı, motorda titreşimlere, motorun tıkırtılı ve sesli

çalışmasına (vuruntu sesi), rölantide motor devrinde dalgalanmalara, motorun çekişinde düşüşlere,
rölantide kendi kendine motorun stop etmesine, yakıt sarfiyatının artmasına sebep olur.

Motor vuruntulu çalıştığında, sürücü gösterge panelinde sarı renkli arıza lambası yanacaktır. Arıza

meydana geldiğinde motor kontrol ünitesi (benzinlide) ateşleme veya (dizelde) enjeksiyon ayarını
değiştirerek düzeltmeye çalışır. Bu durumlarda arıza lambası yanıp sönecektir. Motor rölanti devri, motor

kontrol ünitesi tarafından bir miktar yükseltilecektir.

Vuruntu Sensörü Arızası : Vuruntu sensörü bozulursa, motor güvenli çalışma moduna geçer, motor gücü

sınırlandırılır, motorun çekişi düşer, yüksek hız yapılamaz ve yakıt sarfiyatı artar. Vuruntu sensörü arızası

hakkında daha fazla bilgi ve OBD Hata Kodları için (Bkz: P0325 Arıza Kodu Vuruntu Sensörü Arızası

P0326 P0327 P0328 P0332 P0333)

Motorun Vuruntu Nedenleri Nelerdir?

Motorda yakıtın düzensiz yanarak vuruntu oluşmasına yol etkenler genel olarak; yakıt kalitesine, bujilerin

ayarlı ve temiz olup olmamasına, doğru buji seçimine, motorun hararet yapmasına, enjeksiyonun düzgün

yapılıp yapılmamasına, ateşleme sisteminin düzgün çalışıp çalışmamasına, subap mekanizmasının ve

subapların sağlam ve ayarlarının düzgün olup olmamasına bağlı olarak değişecektir.

Vuruntu Sensörü nerededir? (Motordaki Konumu)

Yanma odası kaynaklı olarak oluşan titreşimleri iyi bir şekilde algılayabilmesi için, vuruntu sensörü yanma

odasına ve silindirlere en yakın olacak şekilde takılmıştır. Arabada vuruntu sensörü, motor bloğunda,

emme manifoldunun olduğu tarafta ve emme manifoldunun alt tarafında, motor bloğuna sonda şeklinde

bağlanmış durumdadır. 4 silindirli bir motorda genellikle 2. ve 3 silindirin arasına, yani tam orta konuma 1

tane yerleştirilmiştir (bazılarında 2 tane bulunur). Eğer V tipi motorsa (v6 v8 gibi) iki silindir bloğunda ayrı

ayrı vuruntu sensörü bulunur.

(B
Eksantrik-Kam Mili Konum Sensörü Nedir Ne İşe Yarar Görevi -
Arızası
Mart 25, 2016

Eksantrik Mili Konum Sensörü ve Arızası (Hall (Faz) Sensörü Nedir Ne İşe Yarar ?

Hall sensörü (Kam mili konum sensörü- faz sensörü) kam mili pozisyonunu belirleyerek elektronik kontrol

ünitesine (ECU) bildirir. Elektronik kontrol ünitesi, faz sensöründen aldığı bilgileri, yakıt enjeksiyonu için,

enjektörlerin enjeksiyona başlama anlarının ayarlanmasında ve ateşleme zamanlamasını ve ateşleme

avansını düzenlemek için kullanır. Hall sensöründen gelen sinyaller sayesinde, elektronik kontrol ünitesi,

motorun her bir silindirindeki pistonların konumlarını (Üst ölü noktaya geldikleri anları) tam olarak bilebilir.

Hall (kam mili konum) sensörü ayrıca, değişken subap zamanlamasının (V-TEC, VVT-i) ayarlanmasında

kullanılmaktadır. Hall sensörü sayesinde her pistonun konumunun tam olarak bilinmesiyle, emme ve egzoz
subaplarının açılıp kapanma zamanlamaları ayarlanmaktadır.

Yeni nesil motorlarda iki adet (çift) hall sensörü kullanılmaktadır, biri emme eksantrik milinin konumunu ve

hızını hesaplarken; diğeri egzoz eksantrik milinin konum ve hızını hesaplar.

(Bakınız: Araçtaki Tüm Sensörler)

Hall (Faz) Sensörü Nerededir Motordaki Konumu ? (Eksantrik mili konum sensörünün yeri)

Supap kapağı üzerinde kam milinin (eksantrik milinin) uç kısmına yakın bir yerde, kam mili yataklarına yakın

konumda, ve genellikle volanın olduğu tarafta bulunur. Bazı motor tiplerinde, ön tarafta krank kasnağı tarafında,

dişli-kayış muhafazasında üst kısımda bulunabilir.

(2015 toyota corolla çift hall sensörlü benzinli motor)

(2005 toyota corolla tek hall sensörlü benzinli motor)

Hall – Faz Sensörü Nasıl Çalışır? Hangi İşlerde Kullanılır? (Eksantrik mili konum sensörünün
çalışması)

Faz sensörü EKÜ tarafından 5V ile beslenmektedir, Faz sensörü kare dalga üretmektedir.
Hall sensörünün ucunun tam karşısında, eksantrik miline bağlı ve bu mille dönen bir sensör çarkı

bulunmaktadır. Bu sensör çarkındaki kanatçıkların, sensörün önünden geçmesiyle, bir voltaj üretilir ve bu voltaj

sinyali, elektronik kontrol ünitesi tarafından alınır. Bu voltaj sinyalinden, eksantrik (kam) milinin hızı ve konumu

hesaplanır.

Hall etkisi nedir?

Bir yarı iletken parça üzerinden akım geçirilirse ve bu yarı iletken parça, manyetik alan kuvvet hatları tarafından

dik olarak kesilirse, bu yarı iletken parçanın uçları arasında bir voltaj oluşur. Buna hall etkisi denir.

Yani, bir hall sensörüne akım verildiğinde, ve bu sensöre dik açıda hareket eden bir manyetik alandan

geçirildiğinde, manyetik alan gücü ve verilen akımla doğru orantılı olarak bir çıkış gerilimi oluşur.

Eksantrik Mili Konum Sensörü Arızası - Hall Faz Sensörü Arızası Nedir? Hall sensörü bozulursa ne

olur?

Eksantrik mili Hall (faz) sensörü bozulursa, elektronik kontrol üntesi arıza (acil durum) moduna

geçer, motor çalışmaya devam eder, motor stop edildiğinde tekrar çalışmaz. Motor gücü sınırlandırılır.

Hall sensörü arızalandığında, elektronik kontrol ünitesi motor devir sensörünün sinyallerinden yararlanır.

Eğer motorda çift hall sensörü varsa, ve ikisi de bozulmuşsa, motor çalışır fakat stop edildikten sonra
tekrar çalışmaz. Eksantrik mili konum sensörü arızası ve çözümü hakkında daha fazla bilgi için

(Bkz: P0340 Arıza Kodu Eksantrik Sensörü Arızası P0341 P0342 P0343 P0344)

Hall sensörü arızasının sebepleri neler olabilir?

Bağlantı kablolarında kopukluk, kısa devre olabilir. Bağlantı kablolarını kontrol ediniz.

Sensörün soket bağlantısında boşluk-gevşeme, kirlenme-yağlanma veya korozyon oluşmuş olabilir, soketi

kontrol edip, düzgünce takın.

Sensörde sinyal oluşmasını sağlayan sensör çarkı hasar görmüş olabilir, hall sensörü kullanımdan dolayı

bozulmuş olabilir ya da en son ihtimal ECU arızalanmıştır.

Motor Yağ Seviye Göstergesi - Motor Yağı Seviyesi Ne Kadar Olmalı?
Mart 23, 2016

Motor Yağ Seviye Göstergesinin Görevi Nedir?

Motor yağının seviyesini ve sıcaklığını belirleyerek EKÜ ye bildirir. Motor yağ seviyesi sensörü, motorun alt

kısmında motor yağ karterinin içinde bulunur. Aracın kontağı açıldığından itibaren ölçüm ve bilgi verme

işlemi başlar. Motor yağının miktarı/seviyesi ile ilgili bilgi ayrıca sürücü gösterge panelinde ya da yol

bilgisayarı ekranında gösterilir. Örneğin bazı modellerde motor yağı yeterli seviyedeyse, gösterge

ekranında "oil ok" (yağ seviyesi tamam) yazısı çıkmaktadır. Motor yağı seviyesi sensörü aynı zamanda

motor yağı sıcaklığını da ölçer yani motor yağı sıcaklık göstergesi olarak da çalışır ve bu bilgiyi elektronik

kontrol ünitesine gönderir.

Motor Yağ Seviye Göstergesi Nasıl Çalışır?

Yağ sıcaklığı, entegre elektronik tertibat tarafından, ayrı halde bulunan sıcaklık vericisi yoluyla belirlenir.

Yağ seviyesi ölçüm cihazı da aynı şekilde sıcaklık ölçümü yoluyla çalışır. Elektronik tertibat tarafından

ölçüm ünitesi mevcut yağ sıcaklığının üzerindeki bir değere kadar kısa süreyle ısıtılır. Isıtıcı geriliminin
kapatılmasından sonra motor yağı ölçüm parçası, motor yağı tarafından yağ sıcaklık seviyesine gelecek

şekilde soğutulur. Soğutma süresine dayalı olarak yağının miktarı/seviyesi ve sıcaklığı hesaplanır.

Yağ çabuk soğuyorsa, motorda yeterli yağ var demektir.

Yağ uzun sürede soğuyorsa, motor yağ seviyesi düşük demektir.

Motor Yağ Basıncı Lambasının Yanma Sebepleri Nelerdir? (Yağ lambası neden yanar)

Sürücü gösterge panelinde bulunan yağ arıza lambası, hem yağ seviyesi düşük olduğunda, hem de yağ

basıncı düşük olduğunda yanacaktır.

Yağ basınç lambası yanıp sönüyorsa, yağ seviyesi sensörü bozuk demektir.

Yağ lambası yanıyorsa (yanık kalıyorsa) motor yağı azalmış, yağ seviyesi düşük demektir.

Motorda Yağ Basıncı Yoksa Sebepleri Nelerdir?

*Motorda yağ yoktur; motor yağı kaçağı olabilir, yağ değişim zamanı geçmiş olabilir, motorunuz yağ

yakıyor olabilir.

*Motor yağı filtresi tıkanmış olabilir.

*Motor yağı pompası bozulmuş olabilir.

*Motor yağı basınç sensörü bozulmuş olabilir.
Motorda Yağ Seviyesi Ne Kadar Olmalı? Yağ Seviyesi Nasıl Kontrol Edilir (Resimli)?

Motor yağının seviyesi, motorda bulunan yağ çubuğuyla kontrol edilir. Motor yağı seviyesine bakılmadan

önce motor stop edilmeli ve bir kaç dakika beklenmelidir.

Adım adım resimlerle yağ seviyesi kontrolü ve yağ ilavesi:

*Motor bloğunun yanında bulunan ve genelde sarı plastik saplı olan yağ kontrol çubuğu yerinden çıkarılır

ve yağlı olan ucu temiz bir bez-üstübüyle silinir.

*Silinerek temizlenen yağ çubuğu tekrar yerine takılır ve bir kaç saniye beklendikten sonra, tekrar çekilerek

yerinden çıkartılır.
*Yağ seviye çubuğunun motor yağına dalan uç kısmına bakılır. Yağ seviyesi, çubuğun ucundaki iki çizgi

arasında olmalıdır. Eğer yağ seviyesi iki çizginin arasındaysa motor yağ seviyesi yeterlidir. Yağ izi, alttaki

çizgide ve çizginin altındaysa, motor yağı eksik demektir. Motor yağı eklemek gerekir. Eski kullanılmış

yağın üzerine yeni yağ konularak aracı kullanmak önerilmez, yağ seviyesi tamamlandıktan sonra, uygun

olan ilk fırsatta motor yağının tamamını değiştirmek daha sağlıklıdır. Motor yağ eksiltiyorsa, bunun

sebepleri araştırılmalıdır. Daha büyük arızaların habercisi olabilir.

Yakıt Kesici Darbe Sensörü Ne İşe Yarar? Yakıt Kesici Devre Dışı Ne
Demek?
Mart 22, 2016

Yakıt kesici darbe sensörü ne işe yarar? Görevi nedir?

Araç kaza yaptığında, çarpışmayla meydana gelen darbeyi algılayarak, yakıt pompasına (benzin

pompasına) giden elektriği keser. Böylece herhangi bir darbe-çarpışmada yakıt pompasının çalışmasını

engelleyerek, yangın çıkma tehlikesini azaltmış olur. Airbag (hava yastığı) sensörü bu sensörden

farklıdır, hava yastığı darbe sensörü için tıklayınız...

Aracın kontak anahtarı çevrildiğinde, yakıt pompası kısa bir süre çalışır ve durur, motor çalıştırıldıktan

sonra ise yakıt pompası sürekli çalışmaya devam eder. Yakıt pompası darbe sensörü olmasaydı, araç

kaza yaptığında, yakıt pompası benzini pompalamaya devam edecek ve herhangi bir benzin hortumu

yırtılması gibi yakıt kaçağı olması durumunda, yangın ve patlama riskini oldukça arttıracaktı. İşte bu

tehlikeyi ortadan kaldırmak için, yakıt pompasına giden akım, bu yakıt kesici şalter tarafından kesilir.

Günümüzde benzinli ve dizel araçların (dizellerde 2. bir yüksek basınç pompası bulunur) yakıt depolarında

elektrikli yakıt pompası kullanılmaktadır. Yakıt kesici darbe sensörü, hem benzinli hem dizel araçlarda
bulunur.

Yakıt kesici darbe sensörü nasıl çalışır?

Darbe sensörünün içerisinde bir demir bilye ve bu bilyeyi tutan (kendine çeken) doğal mıknatıs bulunur.

Çarpışma veya darbe gerçekleştiğinde, darbenin etkisiyle bilye bu mıknatıstan kurtularak hemen önündeki
kontak uçlarını kapatır, böylece yakıt pompasına giden şasi (-) beslemesi kesilmiş olur.
Yakıt kesici devre dışı ne demek?

Yakıt kesici şalter, yakıt pompasına giden akımı kestiğinde, sürücü gösterge panelinde uyarı çıkar, arıza

lambası yanar. Buradan anlaşılması gereken şey, aracınızda bulunan yakıt kesici, benzin pompasının

çalışmasını durdurmuş olmasıdır. Motoru çalıştırmayı denediğinizde çalışmayacaktır. Yakıt kesicinin devre

dışı olması için aracınızın bir kaza yapmış olması ya da bir darbeye maruz kalmış olması gerekir. Eğer

kaza yapılmamış ve her şey normalken böyle bir ikaz alıyorsanız, yakıt kesiciyi resetlemeniz gerekir. Bunu

yapmadan önce kontak anahtarını bir kaç kez açıp kapatarak ikazın kaybolup kaybolmadığına bakınız,

bazen sistemde geçici olarak hata uyarısı çıkabilmektedir. İkaz kaybolmuyorsa, resetlemek gerekir.

Yakıt kesici nasıl resetlenir? Yakıt Kesici ikaz ışığını söndürmek.

Günümüzde kullanılan yakıt kesici darbe sensörlerinde, yakıt kesici devre dışı kaldığında tekrar

kullanılabilmesi için bir buton bulunmaktadır. Yakıt kesiciyi bulup üzerindeki butona basarak resetleyebilir

ve tekrar aktif hale getirebilirsiniz.

(Yakıt kesicinin üzerindeki butona basarak tekrar çalışır hale getirebilirsiniz)

Yakıt kesici nerede bulunur ?

Yakıt kesici genelde torpidonun iç kısmında gömülü, ön kaputun altında, yolcu tarafında ayak konulan

yerin sağ veya üst tarafında, sürücü tarafında ayak konulan yerin sol tarafında, ön konsol panelinin alt

kısımlarında olabilir. Genelde plastik kapakla panelde gizlenmiştir. Plastik kapağı kaldırmak gerekebilir.

Yakıt kesici şalterin resetlemeniz gerekirse bir yetkili servise, bu olmuyorsa, aracınızın yol yardımı

numarasından yekililere sorarak yerini öğrenebilirsiniz. Her durumda mutlaka sisteminizi bir yetkili servise

kontrol ettirmeniz önerilir.

Turbo Basınç Sensörü Ne İşe Yarar? Görevi Arızası Nelerdir?
Mart 21, 2016
Turbo Şarj Basınç Sensörü Ne İşe Yarar? Görevi Nedir?
Turbo basınç sensörünün görevi, turbo beslemesinin emme manifolduna gönderdiği basınçlı havanın

basıncını ölçerek motor kontrol ünitesine (ECU) göndermektir. Dizel motorlarda, turbo şarj basıncını

ayarlamak için bu sensörden gelen sinyaller kullanılır.

(Bakınız: Araçtaki Tüm Sensörler)

(Bakınız: Turbo ve Turbo Arızaları)

Turbo Şarj Basınç Sensörü Nasıl Çalışır?

Turbo basınç sensörünün içerisinde, elektriksel direnci, hava basıncı değişimiyle değişen bir eleman

bulunur. Sensör, basınç değişimiyle direncini değiştirirken, bir elektronik devreyle bu direnç değişimi, voltaj

değişimine dönüştürülür ve bir voltaj sinyali olarak elektronik kontrol ünitesine (ECU) gönderilir. Turbo

basıcı arttıkça, sensörün gerilimi de artacaktır. Elektronik kontrol ünitesi, sensörden gelen her voltaj

sinyalini, bir basınç değeri olarak okur. Normalde motor çalıştığında, emme manifoldunda vakum (negatif

basınç) oluşurken, turbo beslemeyle bu basınç değeri pozitife dönüşür. Turbo basınç sensörü 4 bar

basınca kadar basınç değerleri algılayabilir.

Turbo basınç sensörü 5 voltluk bir gerilimle beslenir. Sensörün soketinde genelde 3 adet pin (bağlantı ucu)
bulunur. Bunlar, + uç, - uç (şasi) ve sinyal ucudur.

Bazı motor tiplerinde, turbo basınç sensörü ve emilen hava sıcaklık sensörü bir arada tek yapı içinde

bulunmaktadır.
Turbo Şarj Basınç Sensörü Hangi Araçlarda Kullanılır?

Günümüzdeki araçlarda, hem benzinli hem de dizel motorlarda aşırı besleme dediğimiz turbo şarj

sistemleri kullanılmaktadır.
Benzinli motorlarda iki tür turbo şarj kullanılabilir; süperşarj ve egzoz turbo şarj. Süper şarj düşük

devirlerde motora hava beslemesi yapar ve süperşarj kompresörü hareketini bir kayışla motordan alır.

Egzoz turbo şarjı ise, daha yüksek devirlerde hava beslemesi yapar ve hareketini motorun egzoz gazından

alır.

Motorlarda birden fazla tipte turbo beslemesi kullanılmaktadır. Örneğin; sadece süperşarjlı benzinli

motorlar, hem süperşarj hem de turbo şarjlı (çift turbolu) benzinli motorlar, egzoz turbo şarjlı dizel motorlar,
çift turbolu dizel motorlar gibi.

Turbo Basınç Sensörü Arızası-Sorunları Nelerdir?

Turbo basınç sensörünün arıza nedenleri genellikle; Sensörün çalışma ömrünün bitmiş olması, sensör

ucunun yağ ve kirle kaplanmış olması kirlenmiş olması, sensör bağlatı kablolarında kopukluk-kısa devre,

sensör soket bağlantısında boşluk olması, oksitlenme ya da kir-çamur-yağ birikmesi, ECU’nün arızalı

olması. Soket ve bağlantı kablosu kopukluk ve gevşeklikleri kolayca giderilebilir. Sensör kirlenmişse,

uygun sıvıyla temizlenmelidir.

Turbo basınç sensörü arızalanırsa, ya da aşırı yüksek basınç sinyali gönderirse, motor kontrol ünitesi

motoru korumak için sınırlı çalışma moduna geçer. Motorun gücü sınırlandırılır ve çekişi (torku) düşer.
Artık turbo şarjın basıç ayarı yapılamaz.

(volkswagen jetta dizel - turbo basınç sensörü?

Turbo Basınç Sensörü Nerededir? (Motordaki Konumu)

Turbo basınç sensörü, emme manifoldu giriş hattındaki plastik boruda, intercooler’dan sonra bulunur ve

sonda şeklinde ucu hava hattında bakacak şekilde monte edilmiştir. Sızdırmazlık contası ve bir montaj

civatası bulunur.

Benzinli çift turbolu (hem egzoz turbo şarjı hem de süper şarj) araçalarda İntercooler'dan sonra, gaz

kelebeğinden önce bulunur.

Bazı modellerde, hortumlarla emme manifoldu giriş hattına bağlı olarak, ayrı bir yerde de olabilir.

Turbo Basınç Sensörü ile Mutlak Basınç Sensörü (MAP) Arasında Ne Fark Vardır?

Yapısı ve çalışma prensibi, mutlak basınç sensörüne çok benzerdir. Fakat görevi farklıdır.
Turbo basınç sensörü ile mutlak basınç sensörü (MAP) (Emme manifoldu basınç sensörü) arasındaki

şöyledir;

*Benzinli-dizel atmosferik motorlarda, turbo basınç sensörü bulunmaz, çünkü zaten turbo beslemeleri

yoktur. Doğal emişle çalışırlar.

*Benzinli-dizel turbo şarjlı motorlarda, hem emme manifoldu basınç sensörü (MAP), hem de turbo şarj

basınç sensörü ayrı ayrı bulunur.

*MAP sensörü, genelde vakum basıncını ölçer, yani atmosfer basıncı 1 bar olduğuna göre, MAP sensörü

genelde 1 barın altındaki vakum değerlerini ölçer. Tam gaz yapıldığında, zaten basınç en fazla 1 bar’a eşit

olacaktır.

* Turbo basınç sensörü ise, 1 barın üzerindeki (4 bara kadar), turbo şarjın gönderdiği aşırı besleme

(yüksek basınçlı) havanın basıncını ölçer. Yani MAP sensörüyle, turbo basınç sensörünün ölçtükleri

basınç aralıkları farklıdır. Ayrıca turbo şarjın performansını ölçmede de bir veri sunar.

* MAP sensörü, gaz kelebeğinden sonra genelde emme manifoldunda bulunur. Turbo basınç sensörüyse,
genelde turbo şarjdan ve intercooler soğutucusundan sonra, emme manifolduna giden boru üzerinde

bulunur.
Kick Down Sensörü Nedir Kick Down (Tam Gaz) Nasıl Yapılır
Mart 19, 2016

Kick Down Sensörü (Kick Down Tuşu) Nedir ? Nasıl Çalışır Görevi Nedir?

Kick down sensörü aracınızın gaz pedalının altında zemin döşemesinde bulunan bir butondur. Kick down

sensörünün görevi, sürücünün gaz pedalına sonuna kadar bastığını ve acil olarak güce ihtiyacı olduğunu
motor kontrol ünitesine iletmektir.

Sürücü gaz pedalına sonuna kadar bastığında yani tam gaz yaptığında, gaz pedalı kick down butonuna
basarak "tık" "klik" diye bir ses çıkarır ve motor kontrol ünitesi, yakıt enjeksiyonunu zenginleştirerek,

motorun tam güçle çalışmasını sağlar. Böylece kick down -tam gaz yapıldığında, araç aniden ivmelenip

hızlanacaktır.

Kickdown, otomotiv dilinde "vites küçültme" olarak kullanılır.

Kick Dowm Sensörü (Kick Down Butonu) Nasıl Çalışır?

Sürüş anında özellikle yokuş çıkarken ya da sollama yaparken, örneğin sollama yaparken karşıdan da

araç yaklaşıyorsa, aracın tüm gücüyle çalışıp, torku (çekiş kuvvetini) yükselterek, anidan hızlanmasını

isteriz. İşte bu durumda kick down sensörü çok işe yarar.

Özellikle otomatik şanzımanlı otomobillerde, tam gaz yaparak kick down yapıldığında, otomatik vites

kontrol ünitesi hemen vites küçültecek ve motor devriyle beraber torku arttırarak aracınızın aniden

hızlanmasını sağlayacaktır. Yeni nesil otomatik şanzımanlar vites düşürme işlemi 2-3 vites kademesi

atlayarak bile yapılabilir. Örneğin aracın vitesi 6'dayken, güç ihtiyacına göre otomatik vites kontrol ünitesi,

vitesi 3'e 4'e düşürebilir. Bu durumda otomobilde inanılmaz bir tork artışı gerçekleşir ve sizi koltuklarınıza

yapıştırarak ivmelenir.

Yeni nesil otomatik şanzımanlı araçlarda ayrıca vites küçültmek için kick down (tam gaz) yapmanız bile

bazen gerekmeye bilir. Elektronik kontrol ünitesi, aracın çalışmasını anlık olarak takip eder, sürücü gaz
pedalına biraz fazla bastığında; gaz pedalıyla, motor devri ve araç hızını kıyaslayarak hemen vitesi

düşürme işlemine geçecektir. Öyle ki, motor kontrol ünitesi, gaz pedalına basma hızınızı bile

algılamaktadır ve sizin agresif sürüş istediğinizi görüp motor ve şanzıman yönetimini buna uyarlamaktadır.
Bu, otomatik şanzımanlı araçların vites yönetiminde zaten olan bir durumdur. Otomatik şanzıman kontrol

ünitesi, motor devriyle, hıza bakar ve bunu sürücünün gaz pedalına basma miktarıyla kıyaslar. Böylece,

sürücünün talep ettiği hız ve tork tam olarak karşılanıyor mu? Vites yükseltilmeli ya da düşürülmeli mi? Bu

ayarlamaları aktüel olarak sürekli gözden geçirir.

Kick down sensörü sadece otomatik şanzımanlı araçlarda değil, manuel şanzımanlı araçlarda da bulunur.

Sürücü uygun vitesi seçip kick down yaptığında, yine motor kontrol ünitesi, motorun tam güçle çalışması

talimatını verecektir.

Aracın kick down yapması için illa ki kick down sensörü olmasına gerek yoktur, yeni nesil araçlar gaz

pedalı konum sensöründen aldıkları sinyalle (pedala basılma miktarı bilgisiyle) kick down (vites küçültme)
yapabilir.

Kick down yapıldığında, motorun gaz kelebeği sonuna kadar açılır, maksimum hava alınır ve enjektörlerin

açık kalma süreleri uzatılarak, yanma odasına daha fazla yakıt püskürtülür. Eğer otomobilde aşırı besleme

(turbo şarj - süper şarj) varsa, örneğin değişken kanatçıklı turbonun kanatçıkları kapanır ve maksimum

hava beslemesi yapılır.

Kick Down Yapmak Yakıtı Etkiler Mi?

Otomobili sürerken kick down (tam gaz) yapmak yakıt sarfiyatını inanılmaz arttıracaktır. Çünkü motor

kontrol ünitesi, motorun maksimum güç üretmesi için hiçbir şeyi kısıtlamayacaktır. Ekonomik moddan

tamamen çıkılmış ve maksimum yakıt beslemesi yapılmıştır. Bu durumda yakıt sarfiyatınız 2-3 katına

çıkabilir. Fakat kick down durumu uzun süreli olmadığından, yani sürüş durumuna ve ihtiyaca göre 10-20

saniye sürdüğünden, toplam yakıt sarfiyatında büyük bir orana sahip olmayacaktır. Fakat yolculuk boyunca

agresif bir sürüş sergilerseniz, sürekli kick down yapıp, sürekli ani hızlanma ani yavaşlama şeklinde

otomobili kullanırsanız, motor yakıtı içebilir :)

Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörü Nedir? Görevi Arızası Çalışması

Mart 18, 2016
Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörünün Görevi Nedir? (Egzoz gazı ısı sensörü)

Egzoz gazı sıcaklık sensörü benzinli ve dizel araçlarda, yakıt sarfiyatını iyileştirmek, egzoz emisyonlarını

düşürmek amacıyla (katalitik konvertör ve dizel partikül filtresinin çalışmasını düzenlemek ve denetlemek),
egzoz gazı sıcaklığının aşırı artmasını önlemek ve turbo şarj-katalitik konvertör-dizel partikül filtresi gibi

parçaların zarar görmesini önlemek amacıyla kullanılmaktadır.

Egzoz gazı sıcaklık sensörü egzoz sisteminde birden çok amaç için, ve genelde birden çok sayıda

kullanılabilmektedir. Örneğin, SCR (Selective Catalytic Reduction-Seçici Katalitik İndirgeme- Azotoksit

İndirgeme ) Sisteminde, turbo şarj girişinde, Katalitik konvertörde ve dizel partikül filtresi elemanlarında,

egzoz sıcaklık sensörleri kullanılmaktadır. Bu sensörlerin tam olarak kullanım yerleri ve sensör sayıları

modele göre değişiklik gösterebilir.

Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörünün Çalışma Prensibi Nasıldır?

Egzoz gazı sıcaklık sensörü (PTC: Positive temperature coefficient- pozitif sıcaklık katsayılı)

yapıdadır. Sensörün maruz kaldığı sıcaklık arttıkça, direnci de artacaktır. Sensörde sıcaklık değişimine

bağlı olarak gerçekleşen bu direnç değişimi, sensörü kontrol eden elektronik devre aracılığıyla voltaj
sinyaline dönüştürülerek, motor kontrol ünitesine (ECU) iletir. Egzoz sıcaklık sensörleri, -40 santigrat

dereceden +1000 santigrat dereceye kadar aralıktaki sıcaklık değerini ölçebilir.

Egzoz sıcaklık sensörü, tüp şeklinde egzoz hattının içine girmiş ve sıkıca vidalanmıştır. Sensör paslanmaz

çelikle kaplanarak korumaya alınmıştır. Sensörün arka kısmında elektrik bağlantı soketi bulunurken, uç

kısmındaki tüp yapının içinde, sıcaklığı algılayarak direnci değişen termistör bulunur.

Egzoz gazı sıcaklık sensörü nerededir? (Egzoz gazı sıcaklık araçta motordaki konumu)

*Katalitik konvertörden (Dizel oksidayson katalizöründen) önce, ve/veya

*Dizel partikül filtresinden önce (bazı modellerde dizel partikül filtresinden önce ve sonra iki adet bulunur)

*Bazı modellerde egzoz manifoldu çıkışında, turbo şarjdan önce bulunur.

Egzoz hattı boyunca, kullanılan egzoz donanımlarına bağlı olarak sensörün sayısı ve konumu

değişecektir.
Egzoz gazı sıcaklık sensörü çeşitleri:

Partikül filtresinden önce bulunan egzoz gazı sıcaklık sensörünün görevi nedir? Nasıl çalışır?

Turbo şarjdan sonra, dizel partikül filtresinden önce bulunur. Dizel partikül filtresinin girişindeki egzoz gazı

sıcaklığını ölçerek elektronik kontrol ünitesine gönderir. Motora giren hava miktarını ölçen Debimetre

(hava kütle ölçer) sinyali + egzoz gazı basıncı sensöründen gelen egzoz gazı basınç bilgisi + Partikül

filtresinin giriş ve çıkışında bulunan sıcaklık sensörlerinden gelen egzoz gazı sıcaklık bilgileri bir arada

kullanılarak, dizel partikül filtresini durumu (yükü-doluluk oranı) hesaplanır. Ayrıca partikül filtresini çok

yüksek egzoz gazı sıcaklıklarından korumak için kullanılır.

*Partikül filtresinden önceki egzoz gazı sıcaklık sensörü arızası nedir ?

Partikül filtresinden önce bulunan egzoz gazı sıcaklık sensörü arızalandığında, gösterge panelinde dizel
partikül filtresi arıza lambası yanar, motor çalışmaya devam eder. Partikül filtresinin durumu

hesaplanamadığından, ECU, yapılan kilometreye ve motorun çalışma saatine göre belirli aralıklarla,

partikül filtresinin rejenerasyon işlemine alır.

Partikül filtresinden sonraki egzoz gazı sıcaklık sensörünün görevi nedir? Nasıl çalışır?

Dizel partikül filtresinden sonra bulunur. Dizel partikül filtresinin çıkışındaki egzoz gazı sıcaklığını ölçerek
elektronik kontrol ünitesine gönderir.

Motor kontrol ünitesi, gaz vermeden sürüş sırasında gecikmeli enjeksiyon için enjeksiyon miktarını

ayarlamak için partikül filtresinden sonraki sıcaklık sensörünün sinyalini kullanır. Partikül filtresinden

sonraki egzoz gazı sıcaklığı ne kadar yüksek olursa, enjeksiyon miktarı o oranda düşük olur.

Turbo Şarjdaki Egzoz Sıcaklık Sensörünün Görevi nedir? Nasıl Çalışır?

Egzoz manifoldu çıkışında, turbo şarjın girişinde (türbin girişi) bulunur. Görevi; turbodan önceki egzoz

gazının sıcaklığını ölçerek motor kontrol ünitesine (ECU) göndermektir.

Turbo şarj egzoz gazı sıcaklık sensörünün gönderdiği sıcaklık bilgisi, motor kontrol ünitesi tarafından,

enjeksiyon zamanlaması ve partikül filtresinin rejenerasyon (yenileme) işlemi yapabilmesi için, ardıl

(fazladan - gecikmeli)yakıt enjeksiyon miktarının hesaplanması için kullanılır. (Not: ECU, dizel partikül
 filtresinde biriken kurumları yakmak için, egzoz zamanında enjektörlerin bir miktar mazot püskürtmesini

sağlar, böylece bu mazot, partikül filtresindeki birikmiş kurumları yakarak, filtreyi temizler.)

Bunun dışında Turbo şarj egzoz gazı sıcaklık sensörü, turbo şarjın aşırı sıcaklıklara maruz kalmasını

önler.

Turbo Şarjdaki Egzoz Sıcaklık Sensörü Arızası Nedir?

Turbo şarj egzoz gazı sıcaklık sensörü arızalandığında (sinyal göndermediğinde), turbo şarj aşırı yüksek

sıcaklıklardan korunamaz hale gelir. Dizel partikül filtresinde rejenerasyon (yenileme) işlemi yapılamaz.

EGR sistemi devre dışı bırakılır. Sürücü gösterge panelinde arıza lambası (kızdırma bujisi ışığı) yanar. En

kısa sürede yetkili servise gidilmesi gerekir.

Egzoz gazı geri basınç sensörünün görevi nedir ?

Egzoz gazının partikül filtresinden bir dirençle karşılaşmadan rahatça geçebilmesi gerekir. Egzoz gazı geri
basınç sensörü, egzoz basıncını dizel partikül filtresinden önce ve sonra ölçerek, motor kontrol ünitesine
bildirir. Böylece, dizel partikül filtresinin, egzoz gazı akışına karşı bir direnç gösterip göstermediğini, tıkanıp
tıkanmadığını motor kontrol ünitesi algılamış olur.
Egzoz gazı geri basınç sensörünün verdiği bilgiler, motor kontrol ünitesi tarafından;
- - Dizel partikül filtresinin çalışma durumunu algılama
- - Debimetreden gelen sinyal + egzoz gazı sıcaklığı bilgisi + egzoz geri basınç bilgisiyle birlikte, motor
kontrol ünitesi tarafından işlenir ve enjeksiyon ayarlaması ve turbo basınç düzenlemesi buna göre yapılır.

(Bkz: Dizel Partikül Filtresi Nedir Nasıl Çalışır?)

Egzoz gazı geri basınç sensörünün çalışma prensibi ve yapısı.

Egzoz gazı geri basınç sensörünün iki adet gaz bağlantı ucu vardır. Bu uçlardan ilkine, partikül filtresinden
önceki egzoz borusu hattından bağlantı verilir. İkinci uca ise, partikül filtresinden sonraki egzoz boru
hattından bağlantı verilir. Böylece sensör, partikül filtresinin giriş ve çıkış basıncı arasındaki farkı
algılayabilir.

Basınç farkı az ise (neredeyse aynı basınçtaysa), partikül filtresi boş – tıkanmamış demektir.

Basınç farkı çoksa, partikül filtresi dolu-tıkanmış demektir. Bu durumda dizel partikül filtresi giriş basıncı
yükselirken, çıkış ucundaki basınç aynı kalacaktır.

Sensörün içinde, basınç altında (esnediğinde-deforme olduğunda) elektriksel direnci değişen piezo
elemanlı bir diyafram bulunur. Basınç farkından dolayı yapısı değişerek esneyen piezo diyaframın direnç
değeri değişir, bu direnç değişimi, sensörün bağlı olduğu elektronik devre tarafından voltaj değişimine
çevrilir ve voltaj sinyali daha da güçlendirilerek, motor kontrol ünitesine (ECU) iletilir. Böylece motor kontrol
ünitesi, kendisine gelen bu sinyale bakarak, dizel partikül filtresinin doluluk durumunu değerlendirir ve
gerektiğinde dizel partikül filtresinde rejenerasyon (yenileme – yakma) işlemini başlatır.
Rejenerasyon işlemiyle, içindeki kanallarda birikerek delikleri tıkayan kurumlar yakılır ve delikler açılır.
Sonuç olarak yakılarak temizlenen dizel partikül filtresi kanallarından, egzoz gazları bir dirençle (zorlukla)
karşılaşmadan geçebilir. Dizel partikül filtresinin giriş ve çıkış uçlarındaki basınç farkı ortadan kalkmış olur.

Egzoz gazı geri basınç sensörü arabada nerededir?

Egzoz manifoldundan sonra, dizel partikül filtresine bağlıdır. Dizel partikülfiltresininin giriş ve çıkış uçlarına
hortum bağlantısı bulunur. Genelde motorun arkasında; egzoz manifoldunun olduğu tarafta bulunur.

Egzoz gazı geri basınç sensörü arızası ve çözümü nelerdir?

Egzoz gazı basınç sensörünün en yaygın arıza sebepleri, sensörün egzoz bağlantı uçlarında kırık ya da
çatlak olması. Sensörü, egzoz hattına bağlayan bağlantı hortumlarında çatlak olması, kaçak olması vb.
sebepler. Sensör elektrik bağlantı soketinde boşluk-gevşeklik-kir-oksitlenme vb. olumsuz şartların
oluşması. Sensör elektrik bağlantı kablolarında kopukluk ya da kısa devre oluşması. Sensörün zamanla
eskiyip, ömrünü tamamlamış olması.

Egzoz gazı geri basınç sensörü arızalandığında ne olur?

Egzoz gazı geri basınç sensörü arızalandığında ya da sinyal göndermediğinde, motor kontrol ünitesi,
egzoz gazı basıncı bilgisini alamadağından, dizel partikül filtresinin doluluğu hakkında bilgi sahibi olamaz.
Bu durumda yapılan kilometreye veya motorun çalışma saatine bakarak, dizel partikül filtresini
rejenerasyon (yenileme-kurum yakma) işlemine tabi tutar.
Ayrıca Egzoz gazı geri basınç sensörü arıza durumunda, genelde partikül filtresi arıza ikaz lambası yanar.
Egzoz gazı geri basınç sensörünün arızalı olması sebebiyle tam olarak kontrol edilemeyen dizel partikül
filtresi, eğer dolmuşsa, egzoz gazının dışarı atılması zorlaşır, gazın geçişine direnç oluşur ve motor
performansı bundan olumsuz etkilenir. Aracın çekişi düşer, yakıt sarfiyatı artar. En kısa sürede arızalı
sensörün, orijinal aynı özellikteki yedek parçasıyla değiştirilmesi gerekir.
akıt Sıcaklık Sensörü Nedir? Arızası Görevi Çalışma Prensibi
Mart 16, 2016

Yakıt sıcaklık sensörünün görevi nedir ? (Ne işe yarar)

Yakıt sıcaklık sensörü, yakıt sıcaklığını anlık olarak algılayarak motor kontrol ünitesine (ECU) bildirir. Motor

kontrol ünitesi, bu bilgiyle birlikte bir çok sensörden gelen verileri de esas alarak, enjektörlerin püskürtme

sürelerini değiştirir.

Yakıt sıcaklık sensörü nasıl çalışır ? (Yakıt sıcaklık sensörü çalışma prensibi nedir?)

Yapı olarak "soğutma suyu sıcaklık sensörüyle" aynıdır. NTC (negatif sıcaklık katsayılı) tipi direnç

kullanılır. Sıcaklık değişimiyle, sensör direnci değişir, direnç değişimi voltaj değişimine çevrilip bir sinyal

olarak ECU tarafından yorumlanır.

Yakıt sıcaklığı yüksek olduğunda, yapısı daha az yoğun olur ve daha kolay tutuşur. Yakıt sıcaklığı düşük

olduğunda, yakıtın yoğunluğu yüksek olur ve tutuşması daha yavaş gerçekleşir.

Motor kontrol ünitesi (ECU), yakıt sıcak olduğunda, enjektörlerin daha fazla yakıt püskürtmesini sağlar.

Yakıt sıcaklığı düşük olduğundaysa, daha az yakıt püskürtülür. Yakıt sıcaklık sensörü, püskürtülecek yakıt

miktarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar.

Hava-yakıt karışımının ideal olarak belirlenmesinde, yakıt sıcaklık sensörünün gönderdiği sıcaklık bilgisi

kullanılır. Sonuç olarak, yakıt sıcaklık sensörü, enjektörlerin yakıt enjeksiyon miktarına, motor

performansına, egzoz emisyonları direkt olarak etki eder.

Dizel motorlardaki yakıt sıcaklık sensörü de, yüksek basınç pompasına giren yakıt sıcaklığını ölçerek

motor kontrol ünitesine gönderir.

- Yakıt sıcaklığına göre yakıt enjeksiyon miktarı ayarlanır

- Rail borusundaki (yüksek basınç borusu) yakıt basıncı ayarlanır

- Yüksek basınç pompasına giren yakıtın sıcaklığı aşırı yüksek olması durumunda, motor gücünü

sınırlayarak, yakıt sıcaklığını düşürür ve yüksek basınç pompasını aşırı sıcak çalışmadan korur. Bazı dizel

motorlarda, aşırı yakıt sıcaklığı algılandığında, yüksek basınç pompasının kapasitesi düşürülür (3 elemanlı

pompanın 1 elemanı boşta çalıştırılır) ve yakıt basıncı ve sıcaklığı azaltılır.

Yakıt sıcaklık sensörü arızası nedir ? Arıza belirtileri nelerdir?

Yakıt sıcaklık sensörü arıza yaptığında, gösterge panelinde arıza lambası yanacaktır. Yakıt sıcaklık
sensörü arızalandığında, motor durmaz, çalışmaya devam eder. Motor kontrol ünitesi, yakıt sıcaklık

sensöründen bir sıcaklık bilgisi alamadığı için, hafızasında önceden kayıtlı bir sıcaklık değerini baz alarak

motorun enjeksiyon sistemini çalıştırır. Yakıt sıcaklık sensörünün arızalanması, yakıt sarfiyatını

arttıracaktır, sensörün yenisiyle değiştirilmemesinin maliyeti, değiştirilme maliyetini geçebilir. Bu sebeple

yakıt sıcaklık sensörü arızasıyla karşılaşıldığında, en kısa sürede değiştirilmesi önerilir.

Yakıt sıcaklık sensörü nerededir ?

Dizel (Common rail) yüksek basınç yakıt pompasının yakıt girişi (yakıt beslemesi) hattında bulunur. Ayrıca

yüksek basınç pompası üzerinde de yakıt sıcaklık sensörü vardır.