Professional Documents
Culture Documents
Báo Cáo Đánh Giá Xã H I Vùng
Báo Cáo Đánh Giá Xã H I Vùng
ÁN CH NG CH U KHÍ H U T NG H P VÀ SINH K
N V NG NG B NG SÔNG C U LONG (MD-
ICRSL)
n v chu n b : IUCN&VAWR
Hà N i - 03/2016
C L C
CÁC T VI T T T ........................................................................................................................................ 3
TÓM T T........................................................................................................................................................ 4
1. GI I THI U .......................................................................................................................................... 17
1.1 MÔ T D ÁN ............................................................................................................................ 17
1.2 PH NG PHÁP......................................................................................................................... 18
1
3.1.4 PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH C B N C A CÁC MÔ HÌNH THÍCH NG LIÊN
QUAN N L (SP1, SP2-AN GIANG; SP3- NG THÁP) ............................................... 48
4. KI N NGH .................................................................................................................................... 82
5. HO CH TH C HI N RSA ............................................................................................................ 74
PH L C 2: H NG D N TH O LU N NHÓM ..................................................................................... 91
2
CÁC T VI T T T
% ph n tr m
°C C
ha hec ta
kg ki lô gam
km ki lô mét
km² ki lô mét vuông
m mét
m² mét vuông
ppt m t ph n nghìn
VND ng Vi t Nam (22,400 VN = 1 US$)
ASS t chua
CTU i h c C n Th
DARD Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
DoNRE Tài nguyên và Môi tr ng
EIA ánh giá tác ng môi tr ng
ESIA ánh giá tác ng môi tr ng và xã h i
ESMF Khung qu n lý môi tr ng và xã h i
FS Nghiên c u kh thi
GDP ng s n ph m qu c n i
GIS th ng thông tin a lý
GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit GmbH
IUCN Liên minh Qu c t B o t n Thiên nhiên
MARD Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
MDICRSL án Ch ng ch u khí h u t ng h p và sinh k b n v ng ng b ng sông
u Long
MoNRE Tài nguyên và Môi tr ng
PC y ban nhân dân
PFES Chi tr d ch v môi tr ng r ng
PMU Ban qu n lý d án
PPC y ban nhân dân t nh
SIA ánh giá tác ng xã h i
SLR cn c bi n dâng
SP Ti u d án
WB Ngân hàng Th gi i
3
TÓM T T
Nh ng phát hi n, phân tích và ki n ngh c a Báo cáo này cung c p thông tin cho các nghiên
u kh thi ti u d án và các ánh giá tác ng môi tr ng và xã h i (ESIAs), cùng các tài
li u chính sách an toàn khác.
p ph n 2: Qu n lý l vùng th ng ngu n
Ti u d án 8 (SP8 - Cà Mau) Tr ng r ng ng p m n, b o v b bi n
Ti u d án 10 (SP10 – B c Liêu) Tr ng r ng ng p m n, b o v b bi n
1. PH NG PHÁP
4
Các th o lu n nhóm t p trung ã c ti n hành t ngày 12 tháng 10 n 15 tháng 11 n m
2015. Các th o lu n c chia thành các nhóm chính quy n và c ng ng. i v i các
nhóm c ng ng, hai nhóm kinh t -xã h i (ng i nghèo và khá gi ) ã c ph ng v n
m b o r ng các d li u thu th p c v n ng l c ng phó v i bi n i khí h u có th
c phân bi t theo hai nhóm kinh t -xã h i. c bi t h n n a, c ng ã ti n hành các
nhóm phân theo gi i hi u c nhu c u c th c a ph n . T ng c ng, c p c ng
ng, 3 nhóm t p trung m i khu v c ti u d án có 10 ng i tham gia.
2.2.2 M t dân s
5
t dân s trung bình c a ng b ng sông C u Long trong n m 2014 là kho ng 432
ng i/km2.
2.2.3 Di c
Các dân t c thi u s phân b không u trên a bàn các t nh ng b ng sông C u Long.
Trong các t nh d án, Sóc Tr ng, Trà Vinh và Kiên Giang chi m ph n l n dân s c a các
dân t c thi u s (l n l t là 36%, 32%, 15%). An Giang và Cà Mau có s l ng ng i
dân t c thi u s t ng i nh trong khi con s này c a B n Tre và ng Tháp là không
áng k . S phân b c a ng bào dân t c thi u s trong các t nh c ng không u. Nhìn
chung, t l dân t c thi u s trong khu v c d án (huy n) n m trong nh ng t nh này - Sóc
Tr ng, Trà Vinh, Kiên Giang, An Giang và Cà Mau – th p h n so v i t l toàn t nh.
2.2.7 Vi c làm
2.2.8 V n gi i
6
liên k t ch t ch v i ói nghèo và là m t ch s quan tr ng c a tính d b t n th ng xã
i. Các d li u v xóa mù ch cho th y ch 93% ph n ng b ng sông C u Long
bi t ch , th p h n so v i t l này nam gi i là 96,4% và trung bình toàn qu c là 94,7%
cho c nam và n .
2.3 Nh ng ng i d b t n th ng
2.3.1 Ng i không có t và ít t
2010 2012
7
các dân t c khác, ch y u là ng i Khmer. ng b ng sông C u Long, 93% dân s
thu c nhóm ng i Vi t dân t c Kinh và 7% là ng i dân t c thi u s bao g m c ng i
Hoa, Ch m, và Khmer. Ng i Khmer ng b ng sông C u Long là nhóm dân t c l n
nh t v i t ng s dân 1,26 tri u ng i ( u tra dân s T ng c c Th ng kê, 2012). Trong
ba nhóm, ng i Khmer là nhóm nghèo nh t và d b t n th ng nh t, ti p theo là ng i
Ch m, trong khi ng i Hoa có v trí t ng ng v i ng i Kinh.
các t nh, s h tr t phía nông dân ang th c hi n canh tác lúa ba v trong vi c
chuy n i sang các mô hình khác liên quan t i vi c l u gi l là r t th p. M c l th p
l c trong n m nay cùng nh ng thi t h i x y ra i v i ngành nuôi tôm càng làm t ng
nguy c r i ro trong m t nh ng ng i nông dân tr ng lúa ba v .
Mô hình thích ng 1: Lúa ông Xuân + cánh ng ng p l nuôi tôm càng xanh
qu ng canh.
Mô hình thích ng 2: Cây hàng hóa + lúa mùa n i và tôm càng xanh trong mùa
.
Mô hình thích ng 3: Cây hàng hóa + lúa mùa n i và ánh b t cá.
Mô hình thích ng 4: Lúa ông Xuân + 2 v cây tr ng làm th c n gia súc +
ánh b t cá trên cánh ng ng p l .
3.1.2 M c t n th ng do bi n i khí h u
Nông dân nuôi tôm trong nhóm t p trung ng Tháp a ra báo cáo v hai nguyên
nhân gây ô nhi m n c chính. Hai nguyên nhân này bao g m các ao nuôi tr ng th y
n bán chuyên sâu và các vùng tr ng lúa. Ch t l ng n c l kém t biên gi i
Campuchia c ng là m t v n ang c quan tâm t i huy n An Phú (t nh An Giang).
Nông dân cho bi t ã xu t hi n tình tr ng cá, c và tôm ch t do lo i n c này. Ng i
nông dân cho r ng ây có th là m t m i e d a nghiêm tr ng t i vi c nuôi tôm trong
mùa l .
8
Tr ng lúa (hai hay ba v )
Lúa hai v t o ra l i nhu n hàng n m vào kho ng 33 tri u VND/ha. Trong khi ó, lúa
ba v t o ra l i nhu n hàng n m vào kho ng 38 tri u VND/ha (s li u c a ng
Tháp).
Lúa n i
Dân t c
Vi c làm
9
i Ph n (WU) và H i Nông dân (FU) ho t ng r t tích c c. Trong khi vi c gia
nh p H i Ph n là vô u ki n i v i m i ph n , nh ng ph n nghèo r t
th ng xuyên tìm n H i Ph n vì h có th ti p c n v i nhi u bi n pháp xóa ói
gi m nghèo, tín d ng nh , t o thu nh p, t o vi c làm và các sáng ki n v s c kh e
ph n c a H i. Ng c l i, H i Nông dân l i ch thu hút c nh ng ng i àn ông
có t canh tác, có u ki n áp d ng các khóa h c v nông nghi p m r ng do H i
ch c. Nh ng h gia ình nghèo và không có t canh tác nhìn chung u không
c ti p c n v i nh ng c h i này nâng cao hi u bi t.
Ngoài ngu n tín d ng có s n cho các thành viên c a các nhóm t l c và h p tác xã,
tín d ng c ng c cung c p trong khu v c d án d i d ng tín d ng vi mô cho
ng i nghèo t H i Ph n và ngân hàng Chính sách Xã h i, m c dù ngu n này v n
còn h n ch . Tín d ng chung dành cho u t nông nghi p ch ng h n nh mua h t
gi ng, nguyên li u u vào c cung c p t i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n
Nông thôn (Agribank), song ngu n tín d ng này ch gi i h n cho các ch s h u t,
vì h c n có Gi y ch ng nh n quy n s d ng t vay v n t Agribank.
Di s n v n hóa
3.2.2 M c t n th ng do bi n i khí h u
10
Trong khi quá trình chuy n i t cây mía nuôi tôm thâm canh trên Cù Lao Dung
ng nh là m t s thích nghi t t v i m n t ng lên, có th là mô hình hi u qu h n
thích ng v i m n t ng, nhi t môi tr ng cao h n, và n c bi n dâng (SLR). Ví
, tôm- ng ng p m n có th ch u c nhi t môi tr ng xung quanh cao h n và
tr l i lên n 20 cm phù sa m t n m.
11
Các h th ng nuôi tôm r ng ng p m n ch a c ch ng nh n t o ra l i nhu n
hàng n m kho ng 38 tri u ng/ha. B ng vi c c ch ng nh n h u c , các trang
tr i t ng t có th t ng l i nhu n t 7 n 10 tri u ng/ha, t ng ng t ng 20 n
26% l i nhu n.
Dân t c
n gi i
12
n l n c báo cáo liên quan n s b t bình ng c a ph n trong khu v c
là tình tr ng mù ch ph n gây c n tr kh n ng ki m thu nh p cao h n ngoài
thu nh p t trang tr i. u này có liên quan n t l ph n i h c th p huy n.
i s t p trung vào vi c c i thi n h th ng lúa-tôm xen k hi n nay, không có thay
i l n trong l ng công vi c cho hai gi i. Tuy nhiên, c h i vi c làm cho ph n s
cho k t qu gi m trong quá trình chuy n i t cây mía sang tôm thâm canh.
Vi c làm
Di s n v n hóa
4. KI N NGH
13
4.1.1 C u trúc h tr sinh k
4.1.2 Quy ho ch ch t l ng n c và s d ng t
4.2 Xác nh m c t n th ng v xã h i
Gi m nguy c d cung b ng cách làm vi c v i các doanh nghi p làm nông nghi p
theo ph ng pháp gia t ng t ng c p. Vi c th c hi n sinh k c n làm theo ph ng
pháp t ng c p nhân r ng có th ki m tra th tr ng và doanh nghi p làm nông
nghi p có th i gian m r ng th tr ng c a mình ho c tìm ki m th tr ng m i.
14
Chia s nh ng bài h c và kinh nghi m gi a các ti u d án c ng có th giúp t ng s
a d ng hóa. Ví d , các mô hình B n Tre ng th i nuôi tôm càng xanh cùng lúa
mùa m a có th c áp d ng trong h th ng lúa-tôm Kiên Giang.
Ch ng nh n h u c , tiêu chu n s n xu t s ch (ví d nh VietGAP), và xây d ng
th ng hi u s n ph m c n c h tr giúp m c a và a d ng hóa th tr ng.
15
th h n, các cu c tham v n công chúng và các sáng ki n tham gia c ng ng
nên tính n các ki n ngh sau ây liên quan n trình dân trí và nhu c u c a ph
.
16
1. GI I THI U
1.1 MÔ T D ÁN
Nh ng phát hi n, phân tích và ki n ngh c a Báo cáo này cung c p thông tin cho các nghiên
u kh thi ti u d án và các ánh giá tác ng môi tr ng và xã h i (ESIAs), cùng các tài
li u chính sách an toàn khác.
p ph n 2: Qu n lý l vùng th ng ngu n
Ti u d án 8 (SP8 - Cà Mau) Tr ng r ng ng p m n, b o v b bi n
Ti u d án 10 (SP10 – B c Liêu) Tr ng r ng ng p m n, b o v b bi n
17
Tóm t t n i dung c a các Ti u d án c trình bày trong H p ph n 1.
Hình 1. a m các ti u d án
1.2 PH NG PHÁP
18
Ti n hành ánh giá tác ng bi n i khí h u xác nh các tác ng phát tri n c a
các kho n u t hi n t i và d ki n trong ba vùng thí m c a ng b ng, và h
tr k ho ch thích ng.
Nhi m v Ph ng pháp
Th o lu n nhóm t p trung d a trên vi c ph ng v n m trong khu v c
1 ti u d án (Ph l c 2)
Th o lu n nhóm t p trung d a trên vi c ph ng v n m trong khu v c
ti u d án (Ph l c 2)
2
B ng h i ph ng v n h dân (Ph l c 3)
Nghiên c u tài li u và s li u th ng kê
Th o lu n nhóm t p trung d a trên vi c ph ng v n m trong khu v c
3 ti u d án (Ph l c 2)
B ng h i ph ng v n h dân (Ph l c 3)
19
Nghiên c u tài li u
Vi c nghiên c u tài li u t p trung vào hai l nh v c có óng góp vào m c 2 c a báo cáo này v
i c nh kinh t xã h i vùng.
Ph n này cung c p thông tin v các mô hình sinh k ã c nh m m c tiêu cho vi c can thi p
vào các ti u d án. Các mô t bao g m trang tr i th c hành, và nh ng l i th và thách th c c a
các mô hình sinh k . Thông tin và d li u c l y t báo cáo hi n có, b sung theo l nh v c
làm vi c c mô t d i ây. Nh ng mô hình này bao g m:
20
ti n hành trong các nhóm t p trung hi u c nhu c u c th c a ph n . T ng c ng,
p c ng ng, 3 nhóm t p trung g m m i m i khu v c ti u d án 10 ng i c ph ng
n song song.
Chính quy n xã
Th o lu n nhóm c ng ng
21
i di n các h khác nhau
Các h tái nh c
22
2. TÌNH HÌNH KINH T XÃ H I
23
Thêm vào ó, bi n i khí h u c d báo r ng s e d a thêm cu c s ng, sinh k và tài
n c a khu v c. C dân ven bi n ng b ng sông C u Long ã c xác nh là nhóm
c bi t d b t n th ng tr c nh ng tác ng c a bi n i khí h u, bao g m n c bi n
dâng và s gia t ng c d báo c a c ng bão nhi t i. N ng su t lúa ng b ng
sông C u Long d ki n s gi m 6-12% do ng p l t và xâm nh p m n, trong khi s n l ng
nuôi tr ng th y s n c ng s b nh h ng.
Dân s c a vùng ng b ng sông C u Long vào kho ng 17,5 tri u, t ng ng 19% dân
Vi t Nam trong n m 2014. Trong s các t nh d án, dân s cao nh t r i vào các t nh ch
u tr ng lúa c a ng b ng sông C u Long, An Giang, ng Tháp và Kiên Giang (xem
2.2.9).
2500
2156
2000 1746
1681
1000s persons
500
0
Ben Tre Tra Vinh Dong Thap An Giang Kien Giang Soc Trang Ca Mau
24
c t ng dân s là t ng i n nh t n m 2010. T c t ng dân s trong 7 t nh dao
ng t 0,1% (Sóc Tr ng) n 0,6% (Kiên Giang). Có th th y các m c t ng t ng i th p
và n nh là k t qu c a t l gia t ng dân s t nhiên t ng i cao (t 5 n 11%) bù tr
i t su t di c cao (t -5 n -16%) c ng t i các t nh này (xem 2.2.3).
0.8
0.7 Mekong River Delta
0.6 Ben Tre
0.5 Tra Vinh
0.4 Dong Thap
%
0.3 An Giang
Kien Giang
0.2
Soc Trang
0.1
Ca Mau
0
2010 2011 2012 2013 2014
14
10 Ben Tre
Tra Vinh
percent
8
Dong Thap
6 An Giang
4 Kien Giang
Soc Trang
2
Ca Mau
0
2010 2011 2012 2013 Prel. 2014
25
Hình 5. M t dân s theo t nh (Ngu n: T ng c c Th ng kê, 2014)
700 610
600 535 498
Person/km2
2.2.3 DI C VÀO VÀ RA KH I T NH
Tra Vinh
-10 Dong Thap
-15 An Giang
Kien Giang
-20
Soc Trang
-25 Ca Mau
-30
26
Xu h ng di c ra ngoài cho th y có s gia t ng nh t i kh p các t nh k t 2012 sau khi
gi m nh vào kho ng gi a 2011 và 2012
25 Ben Tre
% of population
Tra Vinh
20
Dong Thap
15 An Giang
10 Kien Giang
Soc Trang
5
Ca Mau
0
2010 2011 2012 2013 2014
2.2.4 DÂN T C
Các dân t c thi u s phân b không u trên a bàn các t nh ng b ng sông C u Long.
Trong các t nh d án, Sóc Tr ng, Trà Vinh và Kiên Giang chi m ph n l n dân s c a các
dân t c thi u s . An Giang và Cà Mau có s l ng ng i dân t c thi u s t ng i nh
trong khi con s này c a B n Tre và ng Tháp là không áng k . ng b ng sông C u
Long, 93% dân s thu c nhóm ng i Kinh Vi t chính và 7% là ng i dân t c thi u s bao
m ng i Hoa, Ch m, Khmer. Ng i Khmer là nhóm dân t c l n nh t trong khu v c v i
ng s dân 1,26 tri u ng i ( u tra dân s T ng c c Th ng kê, 2012).
40 35.76
31.63
% of population
30
20 14.98
10 5.27 4.15
0.36 0.17
0
Soc Trang Tra Vinh Kien An Giang Ca Mau Ben Tre Dong
Giang Thap
phân b c a ng bào dân t c thi u s trong các t nh c ng không u. Nhìn chung, xem
xét nh ng t nh có dân s l n nh t c a các dân t c thi u s - Sóc Tr ng, Trà Vinh, Kiên
Giang, An Giang và Cà Mau - khu v c d án (huy n) n m trong nh ng t nh này có t l th p
n so v i t l toàn t nh.
27
Các cu c u tra h gia ình ng u nhiên trong các xã ti u d án cho th y t l còn th p
n c a các h gia ình dân t c thi u s t t c các khu v c ti u d án. Các d li u h gia
ình cho th y r ng u này r t có th là bi u hi n c a cu c hôn ph i gi a các dân t c thi u
và ng i Kinh. Nh ng gia ình này th ng không t nh n mình là dân t c thi u s và
th ng l y tên theo ng i Kinh.
Hình 9. Phân b dân t c thi u s các t nh d án v i nhi u dân t c thi u s (Ngu n:
Niên giám th ng kê t nh, 2014; Niên giám th ng kê huy n, 2014)
16 6 5.27
14.98
15 14.11 4 3.0
14 2.4
13 2
13 0.5
12 0
Kien Giang An Bien An Minh An Giang Tri Ton Tinh Bien An Phu
28
2500
1999.8
2000 1796.7 1871.5 1962.8
1778.8
1579.8 1665.5
1397.9
1000 VND
1500 1323.6
1000
500
10 9.4
9 8.3 8.5
7.7 8 7.9
8 7.4 7.5
7.1
7
6
Times
5
4
3
2
1
0
29
Hình 12. Gia t ng kho ng cách trong thu nh p hàng tháng ng b ng sông C u
Long (Ngu n: T ng c c Th ng kê, 2014)
4,500.00
4,000.00
3,500.00
3,000.00
1000 VND
2,500.00
Top 20%
2,000.00
Bottom 20%
1,500.00
1,000.00
500.00
-
2004 2006 2008 2010 2012
30
2011-2015 nh sau: n m 2010 là 400.000 ng cho khu v c nông thôn và 500.000 ng cho khu v c ô th ,
m 2011 là 480.000 ng cho khu v c nông thôn và 600.000 ng cho khu v c ô th ; n m 2012 là 530.000
ng cho khu v c nông thôn và 660.000 ng cho khu v c ô th ; n m 2013 là 570.000 ng cho khu v c nông
thôn và 710.000 ng cho khu v c ô th ; n m 2014 là 605.000 ng cho khu v c nông thôn và 750.000 ng
cho khu v c ô th .
2.2.7 VI C LÀM
2.2.8 CÁC V N V GI I
31
6
5 4.8
4
3.4
2.79 2.9
3
%
2.32
Whole country
1.83
2 1.49 Mekong River Delta
1.2
1
0
Male Female Male Female
Unemployment rate Underemployment
rate
94
%
93
93
92
91
Vietnam Male Female
32
Các d li u v t tr ng cây lâu n m Trà Vinh không c tìm th y. Lo i hình s d ng
t này là c bi t quan tr ng trên a bàn t nh n i có di n tích t l n cho v n t c - trái
cây và rau qu bao g m c d a.
120
100
80
Annual crop farm
percent
0
Ben Tre Tra Vinh Dong An Kien Soc Ca Mau
Thap Giang Giang Trang
2.3.1 NH NG NG I KHÔNG CÓ T VÀ ÍT T
Ng i không có t
33
2.150.000 ng m i tháng1. Nh ng ng i nhóm nghèo nh t không th t c m c
ng t i thi u do thi u vi c làm.
khu v c ven bi n, ng dân nghèo ven bi n và nông dân s ng t i các khu v c không
c ti p c n t t v i các d ch v xã h i và c s h t ng thi t y u r t d b nh h ng b i
các hi n t ng th i ti t theo mùa và bão, và ph i ch u r i ro v s c kh e c ng nh s an
toàn c a ngôi nhà c a chính mình. N u không có tàu thuy n và các thi t b l n, ng i
nghèo ven bi n ch có th ánh b t cá g n b v i các thi t b n gi n. Ng dân nghèo ven
bi n t nh B n Tre cho bi t do nhi t t ng cao vào mùa khô, cá di chuy n xa h n ra bi n,
ngoài t m ánh b t c a ng dân nghèo.
Ng i có ít t
Hi n nay, m t gia ình nông dân trung bình có n m thành viên s h u d i m t hecta t
lúa có th c coi là có ít t n u gia ình ó không th áp ng nhu c u chi tiêu ch b ng
thu nh p t tr ng lúa - dù là 2 hay 3 v . Các d li u trong b ng 6 cho th y t ng l i nhu n
trên m i m t ha tr ng lúa ba v là 34,7 tri u ng m t n m. Gi s m t gia ình trung bình
có n m thành viên, thu nh p hàng ngày bình quân u ng i là 19.270 ng hay ít h n 1
USD m i ng i/ngày. u này ph n nào gi i thích các xu h ng di c ra kh i vùng ng
ng.
1
Có hi u l c t 1 tháng 1 - 31 Tháng 12 n m 2015, theo Ngh nh 103/2014 / N -CP c a Th t ng
Chính ph c a Vi t Nam
34
ng 6. Thu nh p và l i nhu n t tr ng lúa t nh ng Tháp n m 2014 (Ngu n: S
NN & PTNT t nh ng Tháp)
nl ng
Kg/ha 7,050 5,731 5,363
n giá
VN /Kg 3,241 3,748 4,242
Giá
ng 5,500 5,400 6,000
Thu nh p
ng 38,775,000 30,974,400 32,178,000
i nhu n
ng 15,924,550 9,493,790 9,427,660
2010 2012
Dân t c c a ch h l nghèo Kho ng c l Kho ng c
cách nghèo nghèo cách nghèo
nghèo nghèo
Nhóm dân t c Kinh và 12.9 2.7 0.9 9.9 1.9 0.6
dân t c Hoa
Các nhóm khác 66.3 24.3 11.3 59.2 19.2 8.2
35
Ch m, v i t ng dân s kho ng 13.000 ng i sinh s ng ch y u khu v c biên gi i t nh An
Giang. Sinh k c a h bao g m s n xu t nông nghi p, d t v i và th công m ngh , c bi t
là s n xu t v i và l a. Trong ba nhóm, ng i Khmer là nhóm nghèo nh t và d b t n
th ng nh t, ti p theo là ng i Ch m, trong khi ng i Hoa có v trí t ng ng v i ng i
Kinh.
Trình h cv n Ng i Khmer
Ch h Ng i lao ng
Mù ch 16.9 13.3
Ti u h c 45.8 32.0
Trung h c c s 35.6 33.3
Trung h c ph thông 1.7 16.7
Cao ng 0 4.7
HAI V LÚA
36
rút và b m t ê th p l ra, ng i nông dân b m n c ra kh i th a t gieo v ông
Xuân.
Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng
t Hai Ba m Sáu y Tám Chín i i i
t Hai
Mùa m a Cao
m
Mùa n c Cao
i m
1
ông
Xuân)
2 (Hè
Thu)
ánh b t
cá ho c
th t
nghi p
Ng p l t
37
BA V LÚA
Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng
t Hai Ba m Sáu y Tám Chín i i i
t Hai
Mùa m a Cao
m
Mùa n c Cao
i m
1
ông
Xuân)
2 (Hè
Thu)
3 (Thu
ông)
38
t tr m b m c xây d ng và u hành b i m t nhà u t t nhân thu c ho c không
thu c c ng ng dân c . Ch s h u c a tr m b m c ng là ng i ch m sóc chính c a ê
i ng i ó s ph i ch u trách nhi m trong tr ng h p v ê. Nông dân ngày nay không
ph i ph i lúa tr c khi bán. Ng i mua s n và mua lúa t i t h . C n ph i l u ý r ng
n th n tr ng khi so sánh n ng su t tính b ng lúa t i hi n nay v i d li u n ng su t tính
ng lúa khô tr c ây. Vi c làm c , ch y u do ph n th c hi n ã gi m ho c ôi khi
th m chí không c n thi t , b i c d i c ki m soát ph n l n nh ch t di t c (gây ô
nhi m n c). Nh ng công vi c l t v t khác s c nh ng ng i không có t i làm thuê
th c hi n. Tuy nhiên, nh ng công vi c v t này t o ra r t ít vi c làm cho ng i lao ng vì
ch c n 1-2 ng i ho c 1-2 ngày làm vi c trên m t hecta t. Các công vi c òi h i lao ng
là làm t, gieo h t, bón phân, tr ng b i th ng, và phun thu c hóa h c.
Trong h th ng tr ng lúa ba v , nông dân c cán b khuy n nông khuyên nên gieo h t
gi ng cùng m t lúc, và thu ho ch cây tr ng c a h t i cùng m t th i m. u này có
ngh a r ng, nhu c u lao ng t i các mùa thu ho ch là r t cao trong m t th i gian ng n.
Trong khi ng i lao ng nghèo a ph ng không có vi c làm trong n m, trong th i
gian này h l i không th áp ng nhu c u v lao ng. huy n Tháp M i, nông dân
gi i thích r ng h thuê các nhóm ng i lao ng có t ch c t các t nh khác, ch ng h n
nh t huy n Th t N t t i C n Th , làm vi c trong th i gian có nhu c u ng i lao ng cao
nh khi gieo h t và thu ho ch. Thói quen này s làm m t i c h i vi c làm c a ng i dân
a ph ng không có t và bu c h ph i di chuy n ra các khu công nghi p. Ng i lao
ng trung niên và ng i già l i phía sau ch còn l i ít c h i làm các công vi c h tr
nông nghi p l t v t.
LÚA MÙA N I
Theo Trung tâm Nghiên c u Phát tri n nông thôn (2014), t ru ng lúa n i m m h n và ít
ng h n so v i t xung quanh vì nó có ch a nhi u ch t h u c h n. Trong mùa l n m
39
2014, các nhà nghiên c u tìm th y 49 loài th c v t và 35 loài cá di c , trong ó có nhi u
loài có giá tr th ng m i cao. K t qu cho th y các ru ng lúa n i r t giàu a d ng sinh h c.
40
nuôi tôm h l u các khu t khác có th b nh h ng b i nh ng khu t th ng
ngu n.
NUÔI TÔM
Có m t s mô hình nuôi tôm n c l , c th là, Nuôi tôm qu ng canh, Nuôi tôm qu ng canh
i ti n, Nuôi tôm thâm canh, và Nuôi tôm r ng ng p m n có th c phân bi t nh sau:
i) Nuôi tôm qu ng canh. th ng canh tác này d a hoàn toàn vào th c n t nhiên. Các
con gi ng tôm c tuy n d ng hoàn toàn t t nhiên, do ó m t d tr th p. Các khu
c trang tr i nuôi tôm th ng là l n.
ii) Nuôi tôm qu ng canh c i ti n: H th ng canh tác này c d a trên các h th ng canh
tác r ng rãi v i d tr tôm b sung m t th p (0,5-2 con / m 2) và th c n b sung hàng
tu n.
iv) Nuôi tôm thâm canh: H th ng nuôi tôm này d a hoàn toàn vào th c n b sung (th c
n viên và th c n t i). M t th cao 15-30 con/m2. Kích th c ao kho ng 1000-
2 2
10.000m , t i u 5000m .
i th : Các ao c xây d ng ch ng ki m soát cung c p n c và thoát n c.
Nh c m: Kích c tôm tr ng thành trong h th ng này khá nh (30-35 con/ kg), c
giá th p h n so v i tôm t các h th ng nuôi tr ng khác. Các chi phí r t cao, do ó t su t
i nhu n th p h n so v i các h th ng khác. H th ng này có nguy c th t b i cao do b nh
ch n u qu n lý n c ch c t i u m t n a.
41
v) Nuôi tôm r ng ng p m n: H th ng này k t h p nuôi tôm v i r ng ng p m n v i di n
tích r ng chi m 30% n 70% di n tích t.
u m: môi tr ng g n nh hoàn toàn thiên nhiên. R ng ng p m n l y i các ch t ô
nhi m h u c t tôm. Kích c c a tôm tr ng thành l n, c giá t t. H th ng này c
coi là h th ng b n v ng nh t.
Nh c m: N ng su t t ng i th p trên m t n v t ai.
Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng
t Hai Ba m Sáu y Tám Chín i i i
t Hai
Tôm
am n
Tr ng lúa (có th nuôi
cá trong ru ng)
42
t h th ng ê l n bi n là c n thi t i v i th a t v i nh ê cao h n nh l hàng n m
kho ng 0,5 mét. Các kênh song song n và vào bên trong ê l n bi n r ng 3-4 mét, sâu
1,2 mét. H nuôi gi ng và h nuôi chính chi m kho ng 40% di n tích t nuôi.
43
3. ÁNH GIÁ KINH T -XÃ H I VÀ NH Y C M C A C ÁC MÔ HÌNH THÍCH
NG
2
http://tuoitrenews.vn/society/30924/no-flood-without-money-for-farmers-in-southern-
vietnam
44
3.1.1 XU T MÔ HÌNH THÍCH NG LIÊN QUAN N L L T
45
Mô hình thích ng 4: Lúa v ông-Xuân + 2 lo i c + ng ng p n c khai thác th y
n.
Trong xu t này, v lúa ông-Xuân s c canh tác t tháng 11 n tháng 3. Sau khi
thu ho ch lúa, 2 lo i c làm th c n ch n nuôi bò s c canh tác t tháng 4 n h t
tháng 6. T u tháng 7 n cu i tháng 10, t s tr ng tr n c l c ng nh các
tr m tích và tài nguyên th y s n có liên quan. Mô hình này ch c xu t t i An Giang,
nh ng có th c xem xét cho ng Tháp.
Nhi t ng m a cl l t Hi n t ng b t
th ng
a trái mùa
trong mùa khô
46
nóng khi n cá th y s n
không th s ng
sót trong ru ng
vào mùa l .
47
Ô nhi m ngu n n c: Nông dân nuôi tôm trong nhóm t p trung ng Tháp a ra báo
cáo hai nguyên nhân gây ô nhi m n c chính. Hai nguyên nhân này bao g m các ao
nuôi tr ng th y s n bán chuyên sâu và các vùng tr ng lúa. Hi n ã t n t i nh ng ao nuôi
tr ng th y s n bán chuyên sâu (cá da tr n và cá lóc) khu v c th ng ngu n nh ng vùng
nuôi tôm thu c huy n Tam Nông. Vi c nuôi tr ng th y s n b t u t i xã An Long, g n sông
Ti n, và ang d n m r ng v phía ông t i xã Phú Th . Nông dân nuôi tôm nh n th y r ng
c ang d n b ô nhi m do ch t th i t các ao nuôi tr ng th y s n bán chuyên sâu k t
m 2013, c bi t là trong mùa khô, khi các ao c n o vét và bùn th i t áy ao c
tr c ti p vào h th ng kênh. Các lo i hóa ch t nông nghi p nh thu c di t c hay thu c
tr sâu c ng ang gây ra ô nhi m ngu n n c. Theo nông dân nuôi tôm, hai ngu n gây ô
nhi m chính này ang gây nh h ng x u n n ng su t nuôi tr ng tôm.
Lúa hai v t o ra l i nhu n hàng n m vào kho ng 32,5 tri u VND/ha (B ng 11). V u tiên
c canh tác ngay sau khi l rút là v có giá tr và s n l ng cao h n, vì nh ng l i ích thu
c t các tr m tích trong n c l , giúp gi m chi phí u vào và t ng s n l ng thu c.
nv V 1 V 2
T ng chi phí u và s n VN /ha/n m 19,870,000 22,390,000
xu t
ng su t Kg/ha 7,300 6,300
Giá bán VND/kg 5,500 5,400
T ng doanh thu VN /ha/n m 40,700,000 34,020,000
L i nhu n VN /ha/n m 20,830,000 11,630,000
48
Lúa ba v t o ra l i nhu n hàng n m vào kho ng 37,8 tri u VND/ha (B ng 12). M c dù v
u tiên có giá tr và s n l ng cao nh t trong s 3 v , song c n l u ý r ng s n l ng ã
gi m xu ng ôi chút và chi phí u vào t ng lên ôi chút so v i h th ng canh tác 2 v vì v
u không c h ng l i t tr m tích l l t do canh tác v 3.
nv V u V th hai V th ba
LÚA MÙA N I
i nhu n hàng n m t v lúa mùa n i trong mùa l là vào kho ng t 24,5 tri u VN /ha n
55 tri u VN /ha (L u ý d li u trong B ng 13 là cho 0,1 ha). S li u này t ng ng v i
i nhu n thu c t m t n m tr ng lúa chuyên sâu, t c là kho ng 37,8 tri u VN /ha.
ng 13. Các d li u tài chính c a h th ng canh tác lúa mùa n i cho m i 1.000 m2
(0,1 ha) (Ngu n: RCRD, 2015)
Ch M i Tân Long V nh Ph c
Ch tr ng lúa mùa n i
T ng chi phí (VN ) 670,000 600,000 630,000
ng su t (Kg) 300 300 240-260
Giá bán (VN /Kg) 10,000-16,000 10,000-16,000 12,000-16,000
Bán m và g c r 200,000-300,000 200,000-300,000 200,000-300,000
(VN )
T ng doanh thu 3,200,000-5,100,000 3,200,000-5,100,000 3,080,000-4,460,000
(VN )
L i nhu n (VN ) 3,133,000-4,430,000 3,140,000-5,500,000 2,450,000-3,830,000
Tr ng thêm v s n
T ng chi phí (VN ) 1,800,000 (Không có) 1,800,000
T ng doanh thu 3,800,000-5,000,000 (Không có) 3,800,000-5,000,000
(VN )
L i nhu n (VN ) 2,000,000-3,000,000 (Không có) 2,000,000-3,000,000
Tr ng thêm v ki u
49
T ng chi phí (VN ) 14,000,000 14,000,000 14,000,000
T ng doanh thu 35,000,000-37,000,000 35,000,000-37,000,000 35,000,000-37,000,000
(VN )
L i nhu n (VN ) 21,000,000- 21,000,000- 21,000,000-
23,000,000 23,000,000 23,000,000
Tr ng thêm v t
T ng chi phí (VN ) 14,407,692
T ng doanh thu 28,945,000
(VN )
L i nhu n (Không có) 14,437,308 (Không có)
TÔM N C NG T L N
50
nuôi tôm huy n Tam Nông ã ph i ch u thua l trong n m 2012. S h còn l i hòa v n
ho c thu c l i nhu n th p vì th i gian sinh tr ng c a tôm ph i c kéo dài h n 1,5
tháng so v i các n m tr c. Theo báo cáo, nh ng nguyên nhân gây thua l bao g m:
Ch t l ng tôm gi ng kém, không rõ ngu n g c, d n t i t l t vong cao.
Th i gian nuôi tôm b kéo dài t i 8-8,5 tháng (thay vì 4-5 tháng) do thi u ng i mua.
Trong th i gian ch i, ã có nhi u tôm ch t ho c m c chân chelate, khi n tôm
gi m kh i l ng và n ng su t (1,0-1,2 t n/ha).
Chi phí th c n t ng lên trong khi giá tôm l i gi m (100.000 ng/kg, th p h n nhi u
so v i m c 165.000-170.000 ng/kg vào n m 2011).
Vi c qu n lý ch t l ng n c ng nuôi tôm còn h n ch .
Chi phí u vào nh th c n công nghi p d ng viên, thu c men, lao ng và các
nguyên li u khác t ng lên áng k .
M t th quá cao d n n t ng v n u t t i 200 tri u ng/ha.
N cl n ch m c ng nh m c n c l th p khi n tôm sinh tr ng kém.
Ngu n: Báo cáo Kinh t -Xã h i Huy n, n m 2014 Ngu n: Báo cáo Kinh t -Xã h i Huy n, n m 2014
51
có c ng ng ng i Kinh sinh s ng. Không có s tách bi t các c ng ng dân t c ho c các
thôn p trong khu v c.
Ngu n: Báo cáo KTXH Huy n, n m 2014 Ngu n: Báo cáo KTXH Huy n, n m 2014
52
VN m i tháng3. Nh ng ng i thu c nhóm thu nh p th p nh t không t cm cl ng
i thi u do thi u vi c làm.
3
Có hi u l c t 01/01 n 31/12 n m 2015, b i Ngh nh 103/2014/N -CP c a Th t ng Vi t Nam.
53
U TRÚC XÃ H I VÀ CÁC H P TÁC XÃ TRONG VI C H TR SINH K , VÀ
TI P C N NGU N TÍN D NG (SP1, SP2-AN GIANG; SP3- NG THÁP)
Ngoài ngu n tín d ng có s n cho các thành viên c a các nhóm t l c và h p tác xã, tín
ng c ng c cung c p trong khu v c d án d i d ng tín d ng vi mô cho ng i nghèo
H i Ph n và ngân hàng Chính sách Xã h i, m c dù ngu n này v n còn h n ch . Tín
4
Th o lu n nhóm t p trung, Nhóm ph n , xã Phú Th , huy n Tam Nông, t nh ng Tháp, ngày 14
tháng 10 n m 2015
5
Cu c ph ng v n t i thôn Phú Th B ngày 13 tháng 10 n m 2015
6
Nh ng báo cáo c bi t c a Ban ch o huy n Tam Nông trong vi c phát tri n H p tác xã, kinh t
p th , do ng b Huy n d n u, tháng 5 n m 2015.
54
ng chung dành cho u t nông nghi p ch ng h n nh mua h t gi ng, nguyên li u u
vào c cung c p t i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn (Agribank), song
ngu n tín d ng này ch gi i h n cho các ch s h u t, vì h c n có Gi y ch ng nh n
quy n s d ng t vay v n t Agribank.
4%
9% 7%
22%
69% 89%
Bank for agriculture and rural Bank for agriculture and rural development
development
Bank for the poor (social policy)
Bank for the poor (social policy)
Other banks Other banks
no, 34%
45%
yes,
55%
66%
yes no
55
gia ình có n t i ng Tháp
50% 50%
yes no
78%
55%
45%
22%
14% 12%
4%
62%
54%
30%
8% 8% 6% 4%
56
78%
52%
34%
12%
4% 4% 4%
i các vùng tr ng lúa ba v , m m t tiên c xây d ng trên các con ê cao. Tuy nhiên,
vì các khu v c này hi n nay không ph i là m c tiêu c a d án, nên v n bù p cho vi c
di d i là không c n thi t. N u giai n sau c a d án, có áp d ng nh ng hình th c sinh
khác thay th cho s n xu t lúa ba v , thì vi c di d i m m t tiên s tr thành m t v n
.
57
, 2015). Tuy nhiên, so v i thâm canh lúa và thâm canh tôm, vi c thi u s u t trong h
th ng ng ngh a v i vi c c s n l ng lúa l n s n l ng tôm u m c ch a t i u.
Trong tháng 7, sau t thu ho ch cu i cùng c a tôm n c l , khi các dòng sông và
kênh r ch bao quanh ã chuy n sang n c ng t, nông dân s thu n c và x hai
n n c sông x h t m n.
Sau ó, s ti n hành gieo thóc gi ng ho c m t v n m.
G n ây, tôm n c ng t l n c nuôi trong ru ng lúa t i th i m gieo tr ng ho c
5-10 ngày tr c ó. Tôm s d ng t i c rãnh bao quanh l n ru ng lúa làm n i sinh
ng và ki m n. M t th tôm là 10.000-20.000 con trên m i ha ho c 1-2 tôm
2
ch a tr ng thành/ m . Tôm c cho n s n và g o, và c thu ho ch t i th i
m thu ho ch lúa vào cu i mùa m a.
N o vét ao vào tháng 1 sau khi thu ho ch lúa vào tháng 12 nh m duy trì sâu c a
ao m c ít nh t 1 mét. Nông dân ph i c n th n nh ng vùng có t phèn, không
nên n o vét quá sâu, n u không s g p các l p pyrite n m sâu d i 1 mét tùy
ng a m. V t li u n o vét c ch t ng trên ê oxy hóa. N c m a sau
ó b sung n ng acid cho ao nuôi, gi m m c pH và nh h ng t i n ng su t
tôm.
Quá trình n o vét ao quy mô l n c ti n hành sau m i 3 n m khi bùn tích t b t
u làm gi m sâu c a ao nuôi. Tích t tr m tích m c cao x y ra do n c sông
c trao i m t cách th ng xuyên duy trì ch t l ng n c trong ao. Các ao
làm b y tr m tích T i các a m ven bi n v i l ng tr m tích l n, nh ng tr m tích
58
này có th t ng cao t i 5 cm m i n m. nh ng khu v c có cao th p, ây là m t
u t quan tr ng i v i hi n t ng n c bi n dâng.
N o v t quy mô nh c th c hi n hàng n m b ng máy b m hút. V t li u n o vét
c a tr l i sông. Các v t li u n o vét t các tr i nuôi tôm chuyên canh không
gây h i cho i s ng th y sinh.
X lý ao nuôi b ng Derris (m t lo i cây hút ch t c vào cá) lo i b cá.
L ng n c m n. X lý n c b ng vôi m c 10 bao (50kg/bao) trên m t ha. S
ng phân bón NPK nh m thúc y t ng tr ng t o cung c p th c n cho tôm
ch a tr ng thành.
Nuôi tôm 10 ngày sau khi x lý n c m c 60.000-100.000 tôm ch a tr ng thành
i ha (0,8 ha m t n c s d ng). Chi phí cho m i cá th tôm non là 30 ng/con.
Cho n: Tôm c nuôi b ng th c n t ch g m cám g o, tôm nh và cua.
Thu ho ch: Tôm c thu ho ch sau 4 tháng b ng cách x h t n c ao.
ng 15. L ch canh tác cho huy n Th nh Phú, B n Tre.
Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Nhi t X X xx xx x x x
cao
a x xx xx X x
cl n xx xx x x
Lúa dài x x x X x x
ngày
Lúa trung x x x x
ngày
Lúa ng n x x x
ngày
Tôm n c x x x x x x x
ng t l n
Tôm sú u X x x Th x x x
tiên hai
59
n l u ý r ng h th ng lúa-tôm xen k ã c th c hi n t i ây trong h n 30 n m và
nông dân ã áp d ng h th ng này theo các u ki n a ph ng. Tuy nhiên, l ng m a
và m n ngày càng khó l ng ã d n n thua l trong c s n xu t lúa l n s n xu t tôm.
Có th th c hi n m t s u ch nh i v i l ch canh tác (d án ARCC), song tình tr ng khí
u kh c nghi t khi n cho h th ng không t c hi u qu t i u. Chính trong b i c nh
này, ti u d án xu t vi c xây d ng h th ng c ng nh m ki m soát m n.
Gi n c ng t tr ng lúa
Bên c nh l ng m a, n c ng t b sung có th
c l y t kênh X o Rô.
Ch Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
c x x x x
c x xx xx xx x x
n
Mùa x x x x x x
a
Th y x x
tri u
mùa
xuân
Lúa x x x x
Tôm x x x x x x x x
60
c tiêu này c th c hi n b ng cách t ng u ãi cho nông dân ut m r ng di n
tích r ng ng p m n t i thi u 50% l ng cây tr ng t i các trang tr i c a h .
Hi n nay, Ca Mau có kho ng 10.000 ha nuôi tôm r ng ng p m n, ho c tôm sinh thái nông
nghi p c ch ng nh n. Theo ti u d án, t nh Cà Mau t m c tiêu m r ng khu v c này
n 70.000 ha. K thu t nuôi tôm và các u ki n t nhiên trong khu v c ã c ch ng
nh n và các khu v c ch a c ch ng nh n u t ng t nhau. Yêu c u i v i các khu
c ch a c ch ng nh n còn l i áp ng các tiêu chu n v c p gi y ch ng nh n là:
Di n tích r ng ph i t ít nh t m t t l ph n tr m nh t nh c a khu v c lô t ph
thu c vào lo i gi y ch ng nh n (ví d : Gi y ch ng nh n c a Natureland: kh i m
là 40%, sau ó t ng lên 50% trong vòng 2 n m);
Quy trình nuôi ph i tuân theo các nguyên t c tiêu chu n;
u trùng tôm ph i có ngu n g c t m t tr i gi ng c ch ng nh n;
Môi tr ng nuôi ph i c b o v t t h n. c bi t, các chu ng nuôi ng v t và v
sinh môi tr ng ph i áp ng các tiêu chu n; H s c a các ho t ng nông nghi p
ph i c l u gi ; gi y t h tr ch ng minh ngu n g c c a s n ph m ph i c
u gi ; c s l u tr và b o qu n ph i có s n l u tr các s n ph m thu ho ch.
Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng Tháng
t Hai Ba m Sáu y Tám Chín i i i
t Hai
Mùa X x X X X X
khô,
nóng
Mùa X X X X X X
a
Th y X X X
tri u
dâng
Canh X X X X X X X X X X X X
tác tôm
ng
ng p
n
7
http://www.naturland.de/en/certification.html
61
Ao tôm c ng có c cá và cua t nhiên b i l n vào, cùng nhi u lo i th y s n a d ng, b sung
thêm ngu n thu nh p cho trang tr i.
CHUY N T TR NG MÍA SANG NUÔI TÔM THÂM CANH (SP7 - SÓC TR NG)
Các sinh k quan tr ng có liên h t i các vùng khác nhau c a Cù Lao Dung là:
Mía
62
Ao x lý n c óng vai trò r t quan tr ng tr n c b sung vào ao nuôi khi n c
c h i hay rò r trong mùa khô, c ng nh x lý ngu n n c nuôi tôm tr c khi d n
vào các ao nuôi. u này òi h i nông dân nuôi tôm ph i có thêm m t th a t bên
nh các ao nuôi.
Nông dân ng h ý t ng nuôi tôm gi i h n trong m t khu v c c thi t k
canh tác, i kèm các c s h t ng h tr nh ngu n cung n n inh, v...v...
Nông dân nuôi tôm cho bi t h mu n ho c ã chuy n t nuôi tôm sú h en sang
tôm chân tr ng vì k thu t nuôi tôm sú h en ph c t p h n và chu k v c a tôm sú
en c ng dài h n so v i tôm chân tr ng.
Tuy nhiên, tôm sú chân tr ng c ng d m c b nh h n, òi h i l ng oxy trong ao
nuôi l n h n và hóa ch t b sung nhi u h n tôm sú h en.
Các ao nuôi tôm s b b ho c c i t o l i sau kho ng 10 n m do các ch t dinh
ng trong t ã c n ki t và n ng các ch t c h i tích t l i ã quá cao.
3.2.1 NH NG NH H NG DO BI N I KHÍ H U
pH trong n c t
ng t gi m do t chua
ê trôi v
63
TR NG LÚA HAI V XEN K H TH NG NUÔI TÔM (SP9 - KIÊN GIANG)
64
ng b c h i. Tuy ng n tôm. ê bao các ao xu ng
nhiên, h th ng này nuôi tôm, gây th t
ít b nh h ng h n thoát tôm. Tuy Nh ng tr n m a
so v i các h th ng nhiên, tr m tích tích kéo dài theo sau là
khác không có r ng ao có th th i gian dài h n
che ph cung c p ch ng l i m c n c hán s gây ra nhi u
bóng râm làm mát bi n dâng. xáo tr n khi n tôm
ao nuôi. b m c b nh
n.
Nhi t ng a M c c bi n Xâm nh p m n
dâng
Mía ng Nhi t cao t ng Mùa m a m th n Cây mía s không Cây mía s không
cao trong th i gian gây ra nguy c l l t, còn phù h p còn phù h p
tr ng tr t vào mùa nh h ng n cây tr ng trên o tr ng trên o trong
khô s nh h ng mía. trong trung h n trung h n (2030)
n s phát tri n (2030)
a mía ng. Mùa khô khô h ns
gây ra tình tr ng thi u
c t i tiêu. u
này t lâu ã là m t
n và cách gi i
quy t ph bi n là
m n c ng t t
i t lên
65
c ng m, d n n c b m thêm
suy gi m thêm tài i v m t l n (3-
nguyên n c ng m. 4 tháng)
Nguy c l n v i vi c chuy n i sang nuôi tôm t p trung là nhi t môi tr ng cao và mùa
khô khô h n s bu c nông dân ph i b m n c ng m làm mát ao hay hòa loãng m n
trong ao. Không có gi i pháp nào cho v n này n u l ng n c ng t c n thi t không có
n trong các kênh r ch và sông vào mùa khô.
Chuy n khu v c 3 t nuôi tôm thâm canh c n m hiên nay thành xen k tr ng lúa - nuôi tôm
có th là m t thách th c và không có tính kh thi. m n trong t t i khu v c này ã duy
trì su t 20 n m qua Khi chuy n i khu v c này sang h th ng tr ng lúa-nuôi tôm xen k ,
nông dân a ph ng cho bi t có th ph i m t t i 5 n m r a m n cho t, t o u ki n
thích h p tr ng lúa. S chuy n i c ng s b các h nuôi tôm c n m ây ph n i
i h s m t ngu n thu nh p t m t v tôm trong khi ch a th nh n c thu nh p t
tr ng lúa trong 5 n m u tiên.
66
CHUY N IT TR NG MÍA SANG NUÔI TÔM THÂM CANH (SP7 - SÓC
TR NG)
th ng tr ng lúa - nuôi tôm xen k B n Tre bao g m hai mô hình. u tiên là mô hình
truy n th ng v i m t v lúa vào mùa m a và m t v tôm n c l vào mùa khô H th ng
này t o ra t ng l i nhu n hàng n m kho ng 102 tri u ng/ha, trong ó 96% l i nhu n n
tôm (b ng 18).
67
nv Lúa-tôm
Tôm (sú h en) Lúa
Chi phí u tri u ng/ha/n m 22 30
Chi phí s n xu t VN /kg/n m 22,000 7,500
T ng s n ng Kg/ha/n m 1,000 4,000
Giá bán VN /Kg 120,000 6,600
T ng doanh thu tri u ng/ha/n m 120 26.4
L i nhu n tri u ng/ha/n m 98 3.6
Mô hình "t ng c ng" th hai k t h p canh tác tôm n c ng t l n v i tr ng lúa vào mùa
a nh m t ngu n thu nh p b sung. L i nhu n hàng n m t mô hình này là kho ng 144
tri u ng/ha (xem b ng 19), ho c x p x 1.4 l n l i nhu n c a mô hình thông th ng.
ng 19. Các d li u tài chính trên h th ng luân phiên lúa-tôm "t ng c ng" B n
Tre (ngu n: S NN & PTNT huy n Th nh Phú)
nv Lúa-tôm
Tôm (sú h en + Lúa
tôm n c ng t lo i
n)
Chi phí u tri u ng/ha/n m 20 30
Chi phí s n xu t VN /kg/n m 25,000 7,500
T ng s n ng Kg/ha/n m 800 4,000
Giá bán VN /Kg 200,000 6,600
T ng doanh thu tri u ng/ha/n m 160 26.4
L i nhu n tri u ng/ha/n m 140 3.6
Hai v lúa Kiên Giang sinh l i hàng n m c a kho ng 10 tri u ng/ha. N ng su t lúa
kho ng 4.500 kg/ha i v i v u tiên ( nh h ng c a m n mùa khô) và 5.250 kg/ha
cho v th hai, cao h n n ng su t B n Tre (b ng 20).
ng 20. Các d li u tài chính v lúa hai v (ngu n: S NN & PTNT huy n An Biên)
nv Tr ng hai v lúa
Lúa (v th Lúa (v th hai)
nh t)
Chi phí u tri u ng/ha/n m 19.89 15.7
Chi phí s n xu t VN /kg/n m 4,420 2,990
T ng s n ng Kg/ha/n m 4,500 5,250
Giá bán VN /Kg 5,000 4,400
T ng doanh thu tri u ng/ha/n m 22.5 23.1
L i nhu n tri u ng/ha/n m 2.61 7.4
68
th ng lúa-tôm xen k Kiên Giang t o ra l i nhu n hàng n m c a 28 tri u ng/ha
(B ng 21), th p h n so v i l i nhu n hàng n m thu c B n Tre - 102 tri u ng/ha n
144 tri u ng/ha - i v i các mô hình t ng c ng nuôi tôm càng xanh. u này cho th y
ng h th ng tr ng lúa-nuôi tôm Kiên Giang ch a c phát tri n và/ho c ang trong
các u ki n bán t i u khi so sánh v i các h th ng t i B n Tre h ng l i t u ki n c a
sông.
ng 21. Các d li u tài chính trên h th ng luân phiên lúa-tôm "t ng c ng" B n
Tre (ngu n: S NN & PTNT huy n An Biên)
nv Lúa-tôm
Tôm (tôm sú) Lúa
Chi phí u tri u ng/ha/n m 46.64 19.890
Chi phí s n xu t VN /kg/n m 103,000 4,420
T ng s n ng Kg/ha/n m 450 4,500
Giá bán VN /Kg 160,000 5,000
T ng doanh thu tri u ng/ha/n m 72 22.5
L i nhu n tri u ng/ha/n m 25.36 2.61
TÔM R NG NG P M N C CH NG NH N LÀ TÔM R NG NG P M N H U
(SP8- CÀ MAU, SP4 & SP5 – B N TRE VÀ SP6 - TRÀ VINH)
69
t nh B n Tre, l i nhu n hàng n m t h th ng nuôi tôm r ng ng p m n không c
ch ng nh n là kho ng 32 tri u ng/ha. T i t nh Trà Vinh, l i nhu n t các h th ng nuôi
tôm r ng ng p m n không c ch ng nh n là kho ng 21 tri u ng/ha (B ng 23). S n
ng s n xu t và l i nhu n B n Tre và Trà Vinh là th p h n so v i Ca Mau, ph n ánh
n ch t t ng i kém phát tri n h n c a các h th ng nuôi tôm r ng ng p m n B n Tre
và Trà Vinh. c bi t, Cà Mau là n i có ngu n tôm gi ng ch t l ng cao s n có h n so v i
các n i còn l i.
nv Mía
T ng chi phí s n xu t và u tri u ng/ha 104
S n ng nghìn Kg/ha 120
Giá bán VN /Kg 1100
Doanh thu tri u ng/ha 132
L i nhu n tri u ng/ha 28
Trong khi ó, l i nhu n hàng n m t nuôi tôm thâm canh là kho ng 398 tri u ng/ha (xem
ng 25).
ng 25. Các d li u tài chính v h th ng nuôi tôm thâm canh/bán thâm canh
(ngu n: S NN & PTNT Sóc Tr ng, 2015)
70
L i nhu n tri u ng/ha 398
Tuy nhiên, l i nhu n t nuôi tôm thâm canh có th khác nhau áng k t n m này sang
m vì giá c th tr ng bi n ng và các t d ch b nh bùng phát. Nông dân trong nhóm
p trung cho bi t giá bán dao ng t 170 n 400 nghìn ng/ha trong vài n m qua và l i
nhu n hàng n m dao ng t 35 n 587 tri u ng/ha.
Dân t c
ói nghèo và Thi u t
l nghèo (%)
20.00
15.08
15.00 11.68 11.74
11.44
10.10
10.00
5.00
-
Binh Thanh An Thanh An Thuan An Qui Mekong
Commune Commune Commune Commune Delta
71
i quan tâm th hi n trong quá trình tham v n nhóm t p trung là do các d án t p trung
vào vi c h tr nông dân có t chuy n sang canh tác lúa-tôm xen k mà không nh c gì
n l c l ng lao ng b sung, nên ng i nghèo s không h ng l i t d án. xu t
án không có b t k s tr giúp sinh k nào mà ng i nghèo có th h ng l i. Nuôi bò là
t cách ki m s ng ph bi n c a ng i nghèo khu v c này và có th c th c hi n
thông qua các nhóm t p th (xem bên d i).
Gi i tính
Vi c làm
Trình h c v n c a ng i ng u h gia
t lý do khác d n n ói nghèo trong ình t i huy n Th nh Phú
khu v c c nh ng ng i tham gia
nhóm t p trung nh c n là thi u c h i 2%
vi c làm. Huy n Th nh Phú n m khá xa 6%
so v i thành ph B n Tre, do ó, ngoài 12%
các công vi c trang tr i tr ng lúa-nuôi
tôm v n ã ít khi tuy n ng i, c dân a
ph ng có r t ít c h i vi c làm t i ây. 48%
l di c kh i huy n c nh ng ng i
tham gia nhóm t p trung báo cáo là 32%
ng i cao: 3 trong s 10 gia ình
cho bi t s chuy n i làm vi c t i các khu
công nghi p (không có d li u chính no education Primary school
Junior High School High School
th c).
72
Hai nhóm tr ng lúa v i 20 thành viên m i nhóm làng An Ninh và An Hu . Các
thành viên tr ng cùng m t lo i lúa, không s d ng thu c tr sâu và ít h n 50% phân
bón u t vào g o "an toàn". H c ng thu th p m t s l ng l n g o và cùng
nhau bán l i cho th ng lái t các t nh khác.
M t nhóm tr ng nông s n th ng m i ang tr ng rau di p cá (Houttuynia cordata)
thành l p n m 2013 v i 13 thành viên.
Nhóm tr ng lúa "an toàn" c thành l p vào n m 2014 v i 15 thành viên. Các
thành viên chung nhau mua cây gi ng t cùng m t ngu n, ký h p ng v i Công ty
Th c ph m B n Tre và thu mua g o s l ng l n theo nhu c u. Liên minh Nông dân
i s h tr c a cán b khuy n nông s hu n luy n canh tác lúa an toàn cho các
thành viên.
Hai nhóm ánh b t cá (8 thành viên m i nhóm) ra i trong n m 2014 và 2015. Các
thành viên óng góp ngu n l c cùng s h u m t chi c thuy n l n b t cá g n
Các ngu n tín d ng vi mô trong khu v c bao g m t Ngân hàng Chính sách Xã h i và H i
liên hi p ph n nh ng ng i có qu hàng n m là 9 t ng h tr các h nghèo và c n
nghèo, h c sinh ho c ng i buôn bán th t b i.
Các nhóm t giúp c ng ho t ng trong khu v c n i các thành viên óng góp 50.000-
100.000 ng m i tháng vào qu nhóm và cho nh ng ng i ang trong hoàn c nh khó
kh n vay.
Di s n v n hóa
Tác ng xã h i t c s h t ng
Dân t c
73
Dân t c thi u s chi m t l áng k An Biên, kho ng 14,11% dân s . C ng ng này ch
u là ng i Khmer (11,75%) và m t s r t ít ng i Hoa (2,36%). T l này cao h n m c
trung bình c a ng b ng sông C u Long là 10,1%.
Tuy nhiên, nhóm này chi m m t t l l n ng i nghèo và không có t, và làm thuê trên các
cánh ng lúa và tr i nuôi tr ng th y s n c ng nh ánh b t ngu n l i th y s n t nhiên
bán cho nông dân nuôi tr ng th y s n làm th c n cho tôm.
ói nghèo và Thi u t
l nghèo (% dân s )
12
10.1
10
8 7.3
5.69
6
4
2
0
Mekong Delta An Minh An Bien
Gi i tính
74
Nh ng ng i tham gia c ng cho bi t mù Trình h cv n An Biên
ch , c bi t là ph n , c ng có th là
t v n trong vùng. Mù ch gây khó 2%
kh n cho ng i dân trong vi c ti p c n 6% 10%
thông tin và h c h i nh ng k n ng m i.
Nhi u ng i ã không nghe nói v bi n i
khí h u ho c không bi t v các ch ng
trình tín d ng, làm th nào vi t n xin 38%
vay v n tín d ng và n i xin c p tín d ng. 6 44%
trong s 8 ph n trong nhóm t p trung,
nh ng ng i t 30 tu i n 60 tu i, không
bi t ch và ch có trình ti u h c. Nh ng no education Primary school
ph n làm vi c nh nh ng công nhân Junior High School High School
không có tay ngh có công vi c không n Undergraduate
nh và l ng th p nh b o v trang tr i
sò.
l h c sinh b h c t c p trung h c c s là khá cao vì khu v c này là khá xa và ít tuy n
ng (ph thu c nhi u vào giao thông ng sông) và tr ng h c khá xa (m t s n i
cách xa t i h n 20 km).
l mù ch t ng i cao nên c xem xét khi d án l y ý ki n c ng ng b ng v n
n, và khi thi t l p các ch ng trình hu n luy n mà ng i nghèo ho c c n nghèo c
ng l i.
Vi c làm
75
i Liên hi p Ph n c ng r t tích c c t o u ki n cho vi c thành l p các nhóm t l c
khác nhau và các câu l c b dành cho ph n , c bi t nh m vào các i t ng ng i
nghèo. Các nhóm này bao gôm:
Di s n v n hóa
Tác ng xã h i t c s h t ng
Dân t c
76
Dân s dân t c thi u s t i Cà Mau qu n MDICRSL (% dân s )
6 4.91 4.71 4.46
4.15 3.73
4 3.29 3.17
2
0
Ca Mau Nam Can Ngoc Hien Phu Tan Tran Van U Minh Dam Doi
Thoi
20 16.26
7.24
0
Tra Vinh Cau Ke Cang Long Duyen Hai
ói nghèo và Không có t
77
l nghèo ói (% dân s )
12.00
10.10
10.00 8.75
7.63
8.00
6.00 4.82
4.00
2.00
-
Mekong Delta Ngoc Hien Dam Doi Nam Can
Gi i tính
Vi c làm
78
cho phép ng i nông dân c ào t o, l y thông tin, và àm phán h p ng tôm c
ch ng nh n cùng v i các công ty ch bi n tôm.
Di s n v n hóa
Tác ng xã hôi t c s h t ng
Dân t c
Theo các báo cáo kinh t -xã h i huy n m i nh t t Cù Lao Dung, dân t c thi u s chi m
6.46% t ng dân s , t t c u là Khmer. Ng i Kinh ây ã tích h p vào trong c ng ng
ng i Kinh r ng l n h n qua các ám c i. K t qu là, ngôn ng không ph i là m t v n
trong d án truy n thông.
ói nghèo và Không có t
79
ói nghèo t i p 3 (% dân só)
12 10.1 10.5
10
8 6.25 6.15
6
4
2
0
Mekong Cuu Lao Dung An Thanh Anh Thanh
Delta District Nam Ba
Vi c làm
Trong khi nam gi i c thuê làm lao ng thâm canh tôm trang tr i, nh ng ng i tr tu i,
giáo d c và áng tin c y h n(ng i thân) c u tiên thuê vì giá tr t ng i cao và các
80
tính ch t nguy hi m c a vi c u t . Th ng không thuê nam gi i nghèo a ph ng làm
vi c trang tr i chuyên tôm.
Di s n v n hóa
Tác ng xã h i t c s h t ng
81
4. KI N NGH
4.1.2 CH T L NG N C VÀ QUY HO CH S D NG T
82
n ch t l ng n c c n ph i c gi i quy t c bi t là trong các mô hình có liên quan
n nuôi tr ng th y s n (c n c ng t và n c l ) n u c n phát tri n sinh k b n v ng.
Nhi u khu v c ti u d án n m trong các khu v c c n-t i u v ch t l ng n c và c s
t ng ki m soát n c. T i An Phú, An Giang, nông dân ã báo cáo l u n c kém ch t
ng n t bên kia biên gi i Campuchia trong 10 -Tháng 11 nh l trong nhi u n m qua.
i vì hi n t i không có nuôi tr ng th y s n trong khu v c này, nên v n này ch a t ng
c u tra. Vi c xu t nuôi tr ng th y s n khu v c này có th không kh thi n u
ngu n n c ch t l ng th p này không c hi u rõ và gi i quy t. Cho n khi v n
c gi i quy t, thì các u t vào lúa n i có th là l a ch n thay cho nuôi tr ng th y s n.
i ng Tháp, nuôi tôm n c ng t hi n t i và n ng su t là b nh h ng b i n c th i
th ng ngu n t các trang tr i thâm canh cá tra và cá lóc.
t n t i c a canh tác mía ng trong Khu 2 và khu 3 c a Cù Lao Dung (Sóc Tr ng) là
t m i quan tâm l n. Th c t hi n nay v i canh tác cây mía và nhà tr ng cây d a vào
m n c ng m t i cho cây tr ng trong mùa khô. H n n a, t t c ngu n n c trên
o có ngu n g c t n c ng m. S k t h p này là không b n v ng, vì nó s d n n s t
lún t khi n cho các kho n u t m i trong khu v c ê tr thành các bi n pháp t m th i.
Hi n ch a có nghiên c u nào v m c s d ng n c ng m và s t lún t trên Cù Lao
Dung. Ph m vi nghiên c u c ng bao g m c vi c nghiên c u xem vi c chuy n i sang
nuôi tôm thâm canh có ph i là l a ch n t i u khi ã tính n s t lún t và SLR. Các m c
ích s d ng t khác nh nuôi tôm r ng ng p m n có th gi tr m tích 20 cm m i n m và
có th t i u h n v khía c nh thích ng khí h u. Ng c l i, các trang tr i thâm canh tôm
gi r t ít c n vô c .
83
4.2 GI I QUY T V N XÃ H I
Ki n ngh : Xác nh v trí thí m sinh k g n các mô hình thành công thay i nh n
th c v r i ro cho nông dân
Các nông dân canh tác ba v lúa và hai v lúa, c ng nh nông dân tr ng lúa n i c m nh n
nh ng r i ro th t b i c a các sinh k d a vào l là t ng i cao. T ng t nh v y, nông
dân tr ng lúa thâm canh ven bi n (ví d nh Ba Tri) c ng nh n th c c nguy c c a
thâm canh tôm là t ng i cao so v i lúa thâm canh. Nông dân và các cán b chính quy n
a ph ng c ng th a nh n r ng nông dân tr ng lúa không mu n áp d ng mô hình nuôi
tr ng th y s n nhi u r i ro. Trong các khu v c nh huy n Tam Nông ( ng Tháp), n i có
kinh nghi m k t h p tôm n c ng t (kho ng 50% các nhóm dân nuôi tôm b thua l tài
chính vào n m 2014), nên nh n th c c a các nông dân ch a t ng th nghi m các mô hình
ó th ng b t ngu n t kinh nghi m c a h láng gi ng. Do ó, các mô hình th nghi m c n
c t các khu v c xung quanh các nhóm nuôi tôm thành công t ó kh n ng nh n
th c c a nông dân s tích c c h n. Vi c trao i ki n th c và kinh nghi m gi a các nông
dân c ng s di n ra, và d dàng t o u ki n h n. Các nông dân láng gi ng ph i c
cung c p các phân tích tài chính và kinh t v các mô hình khi các h thí m c ch ng
minh là mang l i l i ích tài chính. Nên m r ng quy mô t các khu v c này. Ph ng pháp
ng t c ng có th c s d ng trong các l nh v c lúa n i An Giang c ng nh các
ng ng thâm canh lúa Ba Tri (B n Tre).
4.2.2 GI I QUY T R I RO TH TR NG
Ki n ngh : Gi m nguy c d cung b ng cách làm vi c v i các doanh nghi p làm nông
nghi p theo ph ng pháp gia t ng t ng c p
84
Ki n ngh : T ng s a d ng c a các mô hình thích ng
85
li u các chi phí ho t ng cao c a h p tác xã có th c u ch nh b ng u t sinh k
th . Ví d , các sinh k liên quan n l l t nh tr ng lúa-nuôi tr ng th y s n ng
Tháp và An Giang, và nuôi tôm Sóc Tr ng có th u ch nh vi c s d ng hình th c h p
tác xã vì chi phí u vào t ng i cao liên quan n chi phí ho t ng. M t khác, các nhóm
p th s là hình th c th ch u tiên h tr các h th ng lúa-tôm n c l Kiên Giang
và B n Tre (Th nh Phú), và h th ng nuôi tôm r ng ng p m n Cà Mau, Trà Vinh và B n
Tre vì các h th ng này có chi phí u vào t ng i th p.
án, chính quy n t nh và / ho c công ty kinh doanh nông nghi p có quan tâm n các s n
ph m nên h tr ngu n v n kh i nghi p cho h p tác xã (ho c là m t h p tác xã hi n có
ho c h p tác xã m i) u t vào các mô hình sinh k . Có nhi u c p cho vay t t c
các vùng ti u d án và n u không có tài tr h t gi ng nh v y, thì nông dân s g p khó
kh n trong vi c u t kh i nghi p sinh k m i c a mình. H c ng có nguy c m c n thêm
u h th t b i. T i các khu v c nh An Phú, n i có r t ít kinh nghi m v các mô hình sinh
xu t, nguy c th t b i m c v a. Vi c ti p c n tín d ng c ng s r t khó kh n cho các
nông dân ã vay v n tr c ó. Các m c ph m vi n t 42% Ba Tri (B n Tre), lên m c
cao nh t là 78% t i Cù Lao Dung (t nh Sóc Tr ng). Vi c vay v n này không ch b gi i h n
i các h gia ình nghèo vì t l h nghèo khi n các m u h gia ình tr nên th p. Trong
t c các ti u d án này, v n u t là s h tr u tiên cao nh t theo yêu c u c a nông
dân.
Hình 17. Kho n vay c a h gia ình t i khu v c d án t i các t nh (Ngu n: u tra h gia
ình)
90
78
80
70 66
60 55 56
53 52
% h gia ình
50
50
42
40
30
20
10
0
BT1 BT2 DT AG1 AG2 KG ST CM
86
ào t o k thu t (k thu t canh tác) và h tr phát tri n cho các c quan khuy n nông và
các h p tác xã / nhóm t p th và các i tác kinh doanh nông nghi p c a h (khi h thi u
ng l c k thu t) do các chuyên gia nuôi tr ng th y s n và nông nghi p n t các tr ng
i h c th c hi n (C n Th , An Giang) và các t ch c khác nh GIZ (lúa n i), IUCN / SNV
(tôm h u c ). c p nông dân, ào t o k thu t nên c k t h p v i vi c trao i ki n
th c gi a các nông dân (gi a các khu v c thí m và các nông dân thành công) là chi n
c t o thu n l i cho vi c chuy n giao ki n th c và kinh nghi m. u này có th kh c
ph c c nh ng h n ch c a ào t o k thu t chính th c c bi t là nh ng n i t l bi t
ch còn th p. Quan tr ng không kém là cách ti p c n giúp thay i thái và ni m tin t
nh ng nông dân thành công cho nh ng nông dân thi u kinh nghi m.
Các hi n t ng El Nino d d i trong n m nay ã nói lên s c n thi t ph i phát tri n các
công c d oán giúp thông báo cho ng i dân v nh ng gì lo i cây tr ng mà h nên
u t vào. Australia và M t lâu ã s d ng vi c s d ng Ch s dao ng ph ng Nam
(SOI)8 làm công c d oán báo tr c cho nông dân bi t v s xu t hi n c a hi n t ng
El Nino tr c t i 3-6 tháng.
8
http://www.bom.gov.au/climate/current/soi2.shtml
87
4.2.5 NGHÈO VÀ M T T
Ki n ngh : Khuy n khích các doanh nghi p nông nghi p ( c bi t là các công ty tích
p theo chi u d c) m r ng chu i giá tr c a h t o ra c h i vi c làm cho
ng i nghèo
Ch p nh n mô hình sinh DT, AG, KG, CM, ST, Nông dân h ng l i Tr c khi th c hi n
88
Ba Tri-BT
Thi t k Giao thông v n KG, ST, BT, TV Ng i dùng Giao thông FS
i ng th y - thi t k n t i ng th y
a c ng và l ch trình bao g m c tàu ánh
ho t ng cá
a ch n và thi t k sinh t c các a Các h nghèo FS
tín d ng vi mô ph ng
th h n, các cu c tham v n công chúng và các sáng ki n tham gia c ng ng nên tính
n các ki n ngh sau ây liên quan n trình dân trí và nhu c u c a ph n .
89
quan qu n lý ch u trách nhi m v ho t ng c a các c a c ng c n ph i thi t k m t l ch
trình ho t ng v i c ng ng nêu rõ chi ti t l ch óng m chính xác cho các c a c ng
ng ng có th lên k ho ch s d ng ng th y và gi m thi u tác ng lãng phí th i
gian và nhiên li u trong khi ch i các c a c ng m . Các tàu thuy n ánh cá th ng có
th i gian ho t ng r t c th trong ngày khi h di chuy n ra vào c a c ng. Ho t ng c a
các c a c ng xu t Kiên Giang, Sóc Tr ng và B n Tre s liên quan n vi c óng c ng
ki m soát l và ch ng m n. óng c ng ki m soát l th ng cho th i l ng ng n
trong mùa th y tri u gi a tháng 09 và tháng 12 tùy theo v trí. óng c a c ng ch ng m n
có th lâu h n nhi u, kéo dài trong nhi u tháng trong mùa khô. Trong c hai tr ng h p,
các c a c ng có th c m t m th i cho tàu thuy n di chuy n ra vào khi m c n c bên
trong và bên ngoài các c a c ng là cân b ng. Th i gian m có th t m t n hai gi tùy
ng v trí.
90
5. K HO CH T H C HI N RSA
quan ch
Ki n ngh Hành ng Th i m a m Ngu n ngân sách
trì
SP3, ng Tháp
Có c các chuyên gia
i Chu n b
Yêu c u chuyên môn c a các chuyên gia nông nghi p và nuôi tr ng Ngân sách chu n b
Nghiên c u kh SP1 & SP2, An án t nh và
nông nghi p và nuôi tr ng th y s n t i u th y s n theo nhóm FS
thi Giang B NN & PTNT
hóa các công trình h tr mô hình sinh k ng ng cung c p Ch a có d toán
FS T v n
phân tích và gi i pháp
SP7, Sóc Tr ng
4.1.2 Ch t l ng n c và k ho ch s
ng t/ phân vùng
Kh o sát thi t k ch t
Ngân sách ti u d
ng n c l y m u và SP3 - ng Ban QLDA t nh
án
nghiên c u nuôi tr ng th y Tháp ng Tháp
Ti n hành nghiên c u ch t l ng n c cho Trong th i gian
n i v i sinh k m i.
mô hình NTTS th c hi n toán ngân sách
t Ban QLDA
hi n ang c
Giám sát ch t l ng n c SP2 - An Giang nh An Giang
chu n b
trong quá trình th c hi n.
Ngân sách ti u d
ho ch s d ng t ai
án
a i
a i K ho ch s d ng t t i huy n Ba Trong th i gian Tre Ban QLDA
SP4 - B n Tre
Tri th c hi n nh B n toán ngân sách
ho ch qu n lý n c
hi n ang c
thi t k l i trong khu v c
chu n b
74
ánh giá m c POPs
ngân sách chu n b
trong phóng kênh hi n t i.
ánh giá tác ng có th có c a x n c th i
EIA / KHQLMT & SP9 - Kiên B NN & PTNT
phía sau c a c ng ki m soát m n vào nuôi Ngân sách c tính
c tính n ng x POP XH Giang ESIA T v n
tr ng th y s n ven bi n không có s n hi n
và ý ngh a do óng c a
nay
ng.
Ngân sách ti u d
Thi t k nghiên c u theo
án
dõi và phân tích dài.
Công tác nghiên c u v khai thác n c ng m Trong th i gian Sóc Ban QLDA
SP7 - Sóc Tr ng
và lún t C u Lao Dung th c hi n nh Trang toán ngân sách
Ti n hành nghiên c u và
hi n ang c
theo dõi lâu dài.
chu n b
4.2.1 Nông dân s n sàng áp d ng mô hình
sinh k thích ng
SP1 & SP2 - An
Giang
Xác nh v trí trình di n thí m sinh k g n Nghiên c u FS xem xét v Nghiên c u kh i Chu n b
mô hình thành công thay i nh n th c trí c a các trang web cho thi án t nh và
SP3 - ng ngân sách chu n b
a ng i nông dân các kho n u t u tiên B NN & PTNT
Tháp
t cách c n th n. FS T v n
SP4 - B n Tre
4.2.2 Gi i quy t r i ro th tr ng
75
Tháp
SP8 - Cà Mau
4.2.3 a d ng trong và ngoài mô hình
thích ng
Có c l i khuyên t các
chuyên gia nông nghi p và i Chu n b
nuôi tr ng th y s n Nghiên c u kh t c các ti u án t nh và
ng s a d ng c a các mô hình thích ng ngân sách chu n b
thi án B NN & PTNT
t h p l i khuyên vào FS T v n
nghiên c u FS
Có c l i khuyên t các
chuyên gia nông nghi p và i Chu n b
Chia s và truy n nh ng bài h c và kinh nuôi tr ng th y s n Nghiên c u kh t c các ti u án t nh và
ngân sách chu n b
nghi m gi a các ti u d án thi án B NN & PTNT
t h p l i khuyên vào FS T v n
nghiên c u FS
Có c l i khuyên t các
chuyên gia nông nghi p và i Chu n b
Phát tri n s n ph m h u c a d ng hóa th nuôi tr ng th y s n Nghiên c u kh t c các ti u án t nh và
ngân sách chu n b
tr ng thi án B NN & PTNT
t h p l i khuyên vào FS T v n
nghiên c u FS
76
4.2.4 H tr nông dân
Ngân sách ti u d
án
d ng h p tác xã nông dân ho c các nhóm
Trong th i gian t c các ti u
p th th c hi n các mô hình thích ng Thành l p h p tác xã Ban QLDA t nh
th c hi n án toán ngân sách
sinh k
hi n ang c
chu n b
Ngân sách ti u d
Ban QLDA t nh án
n b t u-up c n ph i c cung c p Cung c p các h p tác xã Trong th i gian t c các ti u
tài tr cho các kho n u t sinh k i v n kh i th c hi n án Kinh doanh toán ngân sách
nông nghi p hi n ang c
chu n b
Ngân sách ti u d
Thuê chuyên gia nuôi
án
Thuê chuyên gia nuôi tr ng th y s n và nông tr ng th y s n và nông
Trong th i gian t c các ti u
nghi p h tr các h p tác xã / nhóm t p nghi p cung c p h tr Ban QLDA t nh
th c hi n án toán ngân sách
th thu t trong quá trình
hi n ang c
th c hi n
chu n b
Ngân sách ti u d
án
Ch nh t ch c qu n
Các t ch c oàn c n óng m t vai trò trung Trong th i gian t c các ti u
chúng vai trò h tr quy Ban QLDA t nh
tâm trong vi c h tr nông dân th c hi n án toán ngân sách
nh trong d án
hi n ang c
chu n b
Ngân sách ti u d
Khuy n khích các doanh nghi p nông nghi p i doanh nghi p nông Ban QLDA t nh án
thành l p tr i s n xu t gi ng có kh n ng nghi p u t (ho c Trong th i gian t c các ti u
n xu t gi ng th y s n ch t l ng cao càng r ng u t hi n hành) th c hi n án Kinh doanh toán ngân sách
n càng t t các trang web ti u d án i t nh nông nghi p hi n ang c
chu n b
77
MDICRSL ph n 1
Thuê chuyên gia t v n
Xây d ng công c h tr quy t nh tiên oán tr trong vi c phát tri n Ti u d án: Xây
Trong th i gian t c các ti u
ng có th cung c p cho nông dân v i c nh các công c h tr quy t TN & MT ng m t h th ng
th c hi n án
báo s m c a h n hán và l l t nh cho các h th ng tr quy t nh
nh báo s m ng sông C u
Long = US $ 3 tri u
Phát tri n ho c t ng s
ng các ch ng trình tín
tr sinh k cho ng i không có t trong
ng vi mô cho các h gia Trong th i gian t c các ti u Ngân hàng Chính
khu v c ti u d án c n c thi t l p ho c Ban QLDA t nh
ình không có t v i các th c hi n án sách Xã h i
r ng t các ch ng trình phát tri n hi n
ngu n v n t Ngân hàng
Chính sách Xã h i
Khuy n khích các doanh nghi p nông nghi p
i doanh nghi p nông
(công ty c bi t là tích h p theo chi u d c) Trong th i gian t c các ti u kinh doanh nông
nghi p u t vào các Ban QLDA t nh
các công ty m r ng chu i giá tr c a h th c hi n án nghi p
chu i giá tr
t o ra c h i vi c làm cho ng i nghèo
v n SIA m b o r ng
i Chu n b
thông tin d án bao g m KHQLMT & XH,
Truy n thông d án ph i c b sung b ng t c các ti u án t nh và
các quá trình giao ti p Trong quá trình ngân sách chu n b
các thông tin liên l c b ng l i nói án B NN & PTNT
ng l i nói trong th c
SIA T v n
KHQLMT & XH.
Ch ng trình ào t o khuy n nông nên c v n SIA m b o r ng
i Chu n b
th c hi n theo cách th c và th i m sao vi c thi t k các ch ng KHQLMT & XH,
t c các ti u án t nh và
cho ph n có xu h ng thích h p v i nhi m trình ào t o m r ng d Trong quá trình ngân sách chu n b
án B NN & PTNT
n i tr c a h , t c là. ch m sóc tr , chu n án ph c v cho các nhu th c
SIA T v n
b a n, vv u c a ph n trong
78
KHQLMT & XH.
79
TÀI LI U THAM KH O
Matthias Garschagen, Javier Revilla Diez, ng Ki u Nhân, và Frauke Kraas (2012). Phát
tri n kinh t -xã h i ng b ng sông C u Long: Gi a Tri n v ng cho ti n và Realms of
Reality. Ch ng 4 FG Renaud và C. Kuenzer (eds.), H th ng b ng sông C u Long: phân
tích liên ngành c a m t vùng ng b ng sông, Springer Khoa h c và K thu t môi tr ng
Ngân hàng Th gi i, n m 2013, g o Vi t Nam, Nông dân và Phát tri n nông thôn: T t ng
tr ng thành công n th nh v ng b n v ng, Hà N i
http://tailieu.vn/doc/cac-yeu-to-anh-huong-den-thu-nhap-cua-nguoi-dan-toc-thieu-so-o-dong-
bang-song-cuu-long-1523985.html
The Saigon Times (2015). Vinafood 2 cam k t mua h t lúa n i t nông dân. Có s n t i:
http://www.thesaigontimes.vn/125219/Vinafood-2-se-mua-toan-bo-lua-mua-noi-cho-nong-
dan.html
80
PH L C 1. TÓM T T CÁC TI U D ÁN
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
PH L C 2: H NG D N T H O LU N NHÓM
i di n c p t nh và huy n
Các câu h i m u:
c tiêu phát tri n kinh t -xã h i cho các khu v c ti u d án là gì?
Các y u t chính c a chi n c c a nh thích ng v i bi n i khí h u là gì?
Ti u d án ang c g ng gi i quy t nh ng tác ng bi n i khí h u c th là gì?
ho ch s d ng t hi n t i v trí d án và nh ng thay i cd oán trong t ng lai
là gì?
Có nh ng thay i l n trong thi t k ti u d án và n u nh v y, chúng là gì? i sao các thay
i c n thi t?
ã ranh gi i tác ng c a d án và s ng ih ng l i d án c thay i?
Có ph i các công trình k thu t c xu t và quá trình chuy n i sinh k phù h p v i quy
ho ch s d ng t ai hi n hành, ho c làm các k ho ch s d ng t c n ph i c thay
i?
c nghèo ói và xu h ng trong khu v c d án là gì? Có ch ng trình nào c a chính ph
trong khu v c d án h tr các h nghèo?
Trong tr ng h p tái nh c , các h gia ình sinh k s c ph c h i và duy trì nh th
nào?
Có b t h p pháp HH / h không có tiêu trên t t i khu v c ti u d án (t c là d c theo các
kênh r ch);
Các câu h i m u:
Kinh t -xã h i 3. (M c tiêu c a câu h i này là c tính l i ích tài chính c a gia ình t i s ng
hi n t i và so sánh v i xu t sinh k m i ho c c i thi n sinh k ):
i s ng hi n nay khu v c này là gì? Thu nh p t nh ng sinh k này là gì?
Nh ng lo i sinh k b n mu n làm gì trong t ng lai? i sao?
Thu nh p d ki n sinh k thay th là gì?
Các u ki n chung / s n có c a c s h t ng công c ng t i a ph ng, ví d nh ng
giao thông., Cung c p n c, n, th y l i, vv là gì
s n có c a tín d ng trong khu v c d án là gì? Có th d dàng? u không, t i sao
không?
92
6. c u trúc xã h i C ng ng (M c tiêu c a câu h i này là hi u c c u trúc c ng ng t n t i mà
có th h tr ho c h n ch kh n ng c a các h gia ình thích ng v i thay i):
Quan h nh gi a các dân t c trong khu v c d án là gì? Có ph i h tích h p vào các c ng
ng nói chung, hay h s ng trong các nhóm dân t c b cô l p? Có nhu c u cho truy n thông
trong m t ngôn ng khác h n ti ng Vi t?
l tham gia (% dân s ) trong các t ch c oàn th khác nhau là gì?
Có b t k nhóm ti t ki m và tín d ng trong khu v c? Ai u hành các nhóm này? có bao
nhiêu thành viên?
Có b t k h p tác xã / hi p h i trong khu v c? làm gì và có bao nhiêu thành viên h
có?
93
PH L C 3. B NG CÂU H I U TRA H GIA ÌNH
1. Có 2. Không
A6a. Xã .................................................................................... ..
A8a. T nh ……………………………………………………………………………
A10a. Tên ng i ph ng v n:
A12a. u ki n s ng m i xã
A13a. Mã b ng câu h i?
án nh Huy n Xã
94
A. TÌNH HÌNH CHUNG V GIA ÌNH
Vi c làm
1.10. Kho ng
1.5 Công vi c 1.9. i
1.1. Gi i tính 1.3. Tình 1.6 Tình cách t nhà n
1.4. c v n chính (> 50% làm vi c
TT 1. nam 1.2. m sinh tr ng hôn tr ng c a 1.8 Tình tr ng i làm vi c
(cao nh t) th i gian cho 1.7 Ngh ph (công vi c
2. n nhân công vi c a ngh ph (km) (công vi c
công vi c này) chính)
chính chính)
(ghi rõ)
1
2
3
4
5
6
7
8
95
1.5 Công vi c chính & 1.7 Ngh ph 1.6 & 1.8 Tình
tr ng c a công 1.10. Kho ng cách t nhà n
1.3. Tình tr ng 1.4. cv n 1.9. i làm vi c
vi c chính và i làm vi c (km) (công vi c
hôn nhân (cao nh t) (công vi c chính)
ngh ph chính)
96
A2. K t n m 2011, có b t k ng i trong gia ình c a b n trong tu i lao ng mà thay i / công vi c chính
a mình?
1. M t t 4. Vi c m i l ng cao
B. TÀI S N
Mã s s d ng t: 1. t ang tr ng 2. tr n t 3. Bán tr ng và l i tr n
4. cho thuê 5. th ch p
97
B3. n có c quy n s d ng t iv i t b n có?
Nhà c a và i s ng
Khác: ............ .. m 2
98
B10. B n nh n n ct âu u ng và r a trong mùa khô và mùa m a (ch n 1 ngu n n c chính)?
10.1. c u ng
10.2. cr a
Mã ngu n n c:
B11. Các lo i hình nhà v sinh không gia ình s d ng không? (Ch n 1 tùy ch n)
B12. Hi n nay, lo i hình n ng l ng không gia ình b n s d ng ánh sáng t i (ch n 1 tùy ch n)
B13. Lo i tài s n dài h n mà gia ình c a b n có (ch tính cho tài s n có th s d ng)?
TT Lo i tài s n l ng TT Lo i tài s n l ng
1 n i th t t ti n 9 May gi t
2 l nh 10 Bình n c nóng
3 Qu t n 11 xe máy
4 TV en và tr ng, màu 12 Máy vi tính
5 ài phát thanh b ng cassette 13 p ga
6 VCD / video 14 Máy may
7 ng phát thanh 15 ic m n
8 n tho i 16 Lò vi sóng
TT li u s n xu t l ng TT li u s n xu t l ng
1 Xe t i 6 Phun thu c tr sâu ng c
99
2 máy b m 7 Máy phát n
3 Máy xay xát lúa c gi i 8 i ánh cá
4 máy phay 9 xe c
5 Máy nghi n th c n gia súc 10 thuy n máy
C. HO T NG S N XU T
Tr ng tr t
a. Di n tích gieo tr ng b. nl ng ã t c
TT cây tr ng chính
trong 12 tháng qua (Công) trong 12 tháng qua
1 Lúa Kg
2 Ngô, khoai, s n Kg
3 Rau Kg
4 u (các lo i) Kg
5 Mía Kg
7 cá Kg
8 Tôm Kg
9 ng/R ng ng p m n n
Ch n nuôi
C2. Trong 12 tháng qua, gia ình ã nuôi lo i gia súc hay gia c m gì?
1. Có 2. Không
100
TT Lo i ng v t l ng
1 Trâu, bò
2 Ng a
3 Dê
4 n
5 Gà, v t
TT Các s n ph m l ng (kg)
1 Cá
2 Tôm
1 Cá
2 Tôm
101
ng
1. R ng t nhiên: ha 3. r ng Ch m sóc: ha
2. R ng tr ng: ha 4. B o v r ng: ha
1. G 4. Lâm s n làm th c ph m
Th công m ngh
C16. Trong 12 tháng qua, có b t k ng i nào làm th công nghi p trong gia ình c a b n?
u có, bao nhiêu ng i trong gia ình c a b n liên quan n th công nghi p? (con s k l c c a ng i dân
các b ng d i ây áp ng các ho t ng) ......... .. ng i
102
D. H TH NG TH Y L I
D4. Theo ý ki n c a b n, lo i qu n lý c a h th ng t id i ây là hi u qu nh t?
E. TÍN D NG
Trong tín d ng b ng vàng ho c ngo i t , t giá: 850.000 VND = 1 'chi', 1 USD = 15.900 VND
103
TT ngu n qu Lãi su t (hàng tháng) (%)
1 Ng i thân, b n bè thân thi t, hàng xóm
2 ng i cho vay n ng l i
3 Qu tín d ng, h p tác xã tín d ng nhân dân
4 Ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn
5 Ngân hàng cho ng i nghèo (chính sách xã h i)
6 các ngân hàng khác
7 Ch ng trình phát tri n (VD nh ch ng trình 120, vv)
8 Xóa ói gi m nghèo
9 i ph n , các hi p h i khác, vv
10 Khác (ghi rõ)
E4. i sao không ph i gia ình b n vay trong 12 tháng qua? (Ch n 1 tùy ch n)
1. Không c n
2. C n, nh ng không bi t n i m n
3. C n, nh ng không có ngu n qu s n
4. B n mu n vay nh ng không có u ki n vay (ch nh).
5. Lý do khác (ghi rõ).
F1. Vui lòng nêu rõ thu nh p c a b n trong 12 tháng qua t các ngu n khác nhau d i ây?
104
F2. Chi phí c a b n trong tháng cu i cùng trong m i danh m c?
1. Th ng d 2. 3. Nh 4. thi u h t nghiêm tr ng
G. HO T NG XÃ H I
G1. Nh ng hi p h i nào b n hay b t k thành viên c a gia ình b n tham gia? (> = 14 tu i) u không có ai
tham gia, di chuy n n câu h i G2.
1. Cha m 6. B n bè
7. Chính quy n a ph ng, hi p h i t i n i làm
2. Anh ch em
vi c
105
8. Chính quy n a ph ng, hi p h i t i n i sinh
3. tr em
ng
4. thân 9. Không c n t ng i khác
5. Hàng xóm 10 lo i khác (ghi rõ)
H. ÁNH GIÁ T NG TH
4. Không
2. T ng
TT s 1. t t h n 3. T h n có ý
ng
s h t ng ( n, ng, tr ng, tr m y t , c p n c, thoát
1
c, thông tin liên l c)
2 ch v v n chuy n
3 khuy n nông
4 h i vi c làm
5 Kh n ng ti p c n v i tín d ng
6 u ki n thu nh p và i s ng
7 Th y l i và h th ng thoát n c (kênh)
9 sinh và môi tr ng
1 ng
2 th ng th y l i và h th ng thoát n c
3 cung c p n
4 u
5 pn c sinh ho t
6 c th i
7 Tr ng h c
8 u giáo, m m non
10 khuy n nông
106
I. QUAN M KINH T C A NÔNG DÂN
I1. Theo ý ki n c a b n, làm th nào là nuôi sinh k h gia ình c a b n trong 5 n m qua (bao g m tr ng tr t,
ch n nuôi / ch n nuôi và nuôi tr ng th y s n)?
4. Không
2. T ng
TT s 1. t t h n 3. T h n có ý
ng
4 i nhu n nuôi
I2. Xét nông nghi p và nuôi tr ng th y s n, làm th nào là u ki n canh tác trong 5 n m qua?
4. Không
1. t t 2. T ng
TT c 3. T h n có ý
n
ng
2 Seed / ngu n cá gi ng
5 Ngu n lao ng th i v
J. R I RO
2. T ng 4. Không có
TT Bi n c 1. t t h n 3. T h n
ýt ng
ng m a, c n bão
1
nhi t i
2 n hán
3 Nhi t cao
4 gió mùa
5 Sâu b nh
7 xâm nh p m n
107
8 Ch t l ng n c
9 cn c ng m
10 t màu m
3. C hai nh ng n ng su t, r i ro cao
4. C hai nh ng r i ro th tr ng là cao h n
5. Không có ý t ng
3. Không
câu h i 1. Có 2. Không có câu tr
i
n có ngh r ng cu c s ng t ng lai c a b n s b n v ng n u b n ti p
K5
c theo i vi c th c hành canh tác hi n t i?
* Áp d ng ch Cà Mau
108
K7.The b ng sau ch ra m t s sinh k hi n t i và sinh k chuy n i cho phù h p. Hãy ch n m t trong nh ng
áp d ng cho tình hình hi n t i HH c a b n và ki m tra ý ki n c a b n v xu h ng quá trình chuy n i.
Hi n tr ng s Chuy n i ho c t ng 3. B n
1. Không 4. S thay Lý do t i
d ng t / sinh k ng s d ng t / sinh 2. lãi mu n thay
quan tâm i sao?
* i
Rice-nuôi tr ng th y s n
ng (cá, tôm)
3 v lúa / 2 v lúa
Tháp
Sen
Lúa-nuôi tr ng th y s n
An Giang 3 v lúa / 2 v lúa
(cá, tôm)
An Giang 3 v lúa / 2 v lúa lúa n i
K8. Bên c nh vi c chuy n ti p ngh , làm b n có s l a ch n nào khác duy trì sinh k nông nghi p c a
n? Hãy xác nh và a ra lý do.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
2. t bán / cho thuê / tr ng, tìm ki m vi c làm phi nông nghi p, ho c công vi c n i khác n u
n thi t
L. NH N TH C C A NÔNG DÂN
109
Kh n ng k thu t
3. thu t canh tác và k n ng
4. n có c a h t gi ng ngu n cá gi ng / và v t nuôi
5. phù h p c a u ki n th nh ng ( t, cao, th i ti t)
6. Có h th ng th y l i
7. Truy c p vào n
8. Thu n ti n trong các s n ph m v n chuy n thu ho ch
9. n có trong c ch
10. Ti p c n thông tin nông nghi p liên quan và tin t c qua Tivi
11. Ti p c n thông tin nông nghi p liên quan và thông tin qua báo chí, ài phát thanh
12. Ti p c n thông tin nông nghi p liên quan n tin t c và thông qua Internet, SMS di
ng
Kh n ng t ch c
13. Xác su t h p tác v i gia ình, ng i thân
14. Xác su t h p tác v i các n c láng gi ng, b n bè, ng i quen
15. n có c a khuy n nông
16. t n i v i th ng nhân
17. t n i v i các i lý v t li u nông nghi p
L3. Nh ng gì và làm th nào các chính ph nên làm gì h tr h gia ình c a b n i v i quá trình chuy n i
c ngh cho m t sinh k b n v ng?
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………
110
PH L C 4. NH C ÁC CU C H P
111
nh 3. Th o lu n v i các c quan c p t nh, huy n Cà Mau, 6/11/2015.
112
nh 5. Th o lu n nhóm t p trung v i ph n Cà Mau, 7/11/2015.
113
nh 7. Th o lu n nhóm t p trung v i c ng ng t i huy n Ba Tri, B n Tre, ngày
12/11/2015.
114