Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 24

BAB 6

A. STATISTIKA DATA TUNGGAL


Data : 4,4,6,5,7,2,8,4,5
 Mean ( Rata – Rata )
𝑍̅𝑥𝑖
𝑥̅ = 𝑛
4+4+6+7+2+8+4+5
= 9

45
= 𝑥̅ = 5
9

 Modus ( Paling Eksis )


Mo = 4

 Median ( Nilai Tengah )


↳Data Urut
Data : 2,4,4,4,5,5,6,7,8
Me = 5
𝑛+1
𝑛 = ganjil→Median di data ke 2

𝑛+1 1
𝑛 = genap→Median di data ke +2
2
Quartil Q1 ( Q. bawah )
Q2 ( Median )
Q3 ( Q. atas )

Data : 2,4,4,4,5,5,6,7,8
Q2 Q3
Q2 = 5
4+4 6+7
Q1 = Q3 =
2 2

Q1 = 4 Q3 = 6,5

 Jangkauan ( J )
J = X max – X min
J = 8-2
J=6

 JangkauanQuartil ( JQ )
JQ= Q3 – Q1
JQ = 6,5 – 4
JQ = 2,5
 Jangkauan Semi Interquartil
1
JSQ = 2 (6,5 − 4)

1
=2 (2,5)

=1,25
B. MEMBUAT TABEL DISTRIBUSI
 Membuat Diagram Daun, Dan Table Distribusi
161,161,162,163,163,165,166,
166,167,167,168,168,169,170,
172,172,173,173,177,178,180,
176,176,176,177,177,178,180,
181,183
 Xmin= 161
Xmax= 183
J = Xmax– Xmin
= 183 – 161
J = 22
 Banyakkelas ( K )
↳K = 5
 Interval ( I )
𝐽 22
I = 𝐾 = 5 = 4,4 = 5

 Diagram BatangDaun

Batang Daun Frekuensi


16(0) 11233 5
16(5) 56677889 8
17(0) 0223344 7
17(5) 5666778 7
18(0) 013 3

 TabelDistribusi

Interval Frekuensi
160 – 164 5
165 – 169 8
170 – 174 7
175 – 179 7
180 – 185 3
C. MEAN DISTRIBUSI

 MENCARI RATA RATA


Intrval Frekuensi xi fixi Xi – Xs fidi ki fiki
21 – 25 2 23 46 -50 -20 -2 -4
26 – 30 8 28 224 -5 -40 -1 -8
31 – 35 9 33 297 0 0 0 0
36 – 40 6 38 228 6 30 1 6
41 – 45 3 43 129 10 30 2 6
46 – 50 2 48 96 15 30 4 6
𝑍𝑓̅ = 30 ̅
𝑍𝑓𝑖𝑥𝑖 = 1020 ̅
𝑍𝑓𝑖𝑑𝑖 = 30 ̅
𝑍𝑓𝑖𝑘𝑖 =6

 Cara Langsung
𝑍̅ 1020
𝑋̅ = 𝑓𝑖𝑥𝑖 =
𝑍̅𝑓𝑖 30
𝑋̅ = 34

 Rata – Rata Sementara


𝑋̅
𝑋̅ = 𝑍̅ 𝑠 + 𝑍𝑓𝑖𝑑𝑖
̅ 𝑑𝑖 = 𝑋𝑖 – 𝑋𝑠
𝑓𝑖
30
𝑋̅ = 30 + 30
𝑋̅ = 34

 Cara Coding
𝑋̅
𝑋̅ = 𝑠 + 𝑍𝑓𝑖𝑑𝑖
̅ 𝑥𝐶
𝑍̅𝑓𝑖
6
𝑋̅ = 33 + 30 𝑥 5
𝑋̅= 34
D. MEDIAN DISTRIBUSI
 Mencari Median
Interval Frekuensi Fk
21 – 25 2 2
26 – 30 8 10
31 – 35 9 19
36 – 40 6 25
41 – 45 3 28
46 – 50 2 30
𝑛 = 30
 Mencari Median
1
Keterangan :
𝑛−𝑓𝑘𝑠 TB = TepiBawah
2
Me = TB + 𝑓𝑚
.𝐶 n = Total Frekuensi
fks =
Frekuensikomulati
fsebelum median
fm= Frekuensi median
C = Panjangkelas

𝑛 = 30

15−10
Me = 30.5 + .5
9
5
= 30.5 + . 5
9
25
= 30.5 +
9
= 30.5 + 2.78
= 33.78
 Mencari Modus
Keterangan :
𝑑1
Mo = TB +𝑑1+𝑑2 . 𝐶 TB = TepiBawah
n = Total Frekuensi
fks =
Frekuensikomulati
fsebelum median
fm= Frekuensi median
C = Panjangkelas

1
Mo = 30,5 1+3 . 5
5
=30,5 + 4
=30,5 + 1,25
=31,75
 MencariQuartil
𝑖 Keterangan :
𝑛−𝑓𝑘𝑖
Qi = TB +4 .𝐶 Qi= Quartil
𝐹𝑞𝑖
Tb=TepiBawah
n = Total Frekuensi
fki=FrekuensikomulatifQuar
1 1
 Qi Letak4 𝑛 = 4 . 30 tilke 1
fQi= FrekuensiQuartilKe 1
Letakdi 7,5 C = Panjangkelas
1
30−𝑓𝑘1
4
Qi = 25,5 .𝐶
𝑓𝑄2
7,5−2
= 25,5 8 . 𝐶
= 25,5+3.43
= 28,93
1 1
 Q2 Letak2 𝑛 = 42 . 30 = 15
Letakdidatake 15
15−10
Q2 = 30,5 + .5
9
5
= 30,5 + 9 . 5
25
= 30,5 + 9
= 30,5 + 2,78
= 33.28
3 3
Q2 Letak4 𝑛 = 4 . 30 = 22,5
Letakdidata ke22.5
2,5−19
Q2 = 35,5 + 6 . 5
3,5
= 35,5 + .5
6
17.5
= 30,5 + 6
= 35,5 − 2,9
= 38,4

BAB 7

A. PELUANG DAN HARAPAN


𝑛(𝐴)
n(S) = seluruhkejadian yang mungkin
P (A) =
𝑛(𝑠) n(A) = kejadian yang diharapkan

P(A) = peluangkejadian (A)


Contoh :
Dalampelemparansebuahdadumunculangkagenapadalah …
n(S)=6→(1,2,3,4,5,6)
n(A)=3 → (2,4,6)
𝑛(𝐴)
P(A)= 𝑛(𝑆) =3
1
P(A) = 2
Catatan :
 0 ≤P(A) ≤ 1
 P(A) + P(Ac) = 1
P(A) = Peluangangkagenap
3 1
P(A) =6 = 2
P(Ac) = Peluangangkatidakgenap
3 1
P(Ac) = 6 = 2
1 1
*2 + 2 = 1
FrekuensiHarapan (FH)
FH(A) = P(A)x Percobaan
Catatan :
Sebuah data di lempar600x
FH munculangkagenap ?
3
FH = 6 x 600 = 300

B. KOMBINASI
↳ Susunantanpamemperhatikanurutan

𝑛!
nCr = 𝐶𝑛𝑟 (𝑛−𝑟)!𝑟!

8! 8𝑥7𝑥6𝑥5!
𝐶38 = = 5!𝑥3𝑥2𝑥1
5!𝑥3!
= 56
8! 8𝑥7𝑥6𝑥5!
𝐶58 = = 5!𝑥3𝑥2𝑥1
5!𝑥3!
= 56

PENTING!
 𝐶38 =𝐶58
𝐶47 = 𝐶37
𝐶210 = 𝐶810
8𝑥7𝑥6
 𝐶38 = = 56
3𝑥2𝑥1
8! 8𝑥7𝑥6!
𝐶28 = = = 28
6!.2! 6!𝑥2!
Contoh :
1. Dari 5 orang dipilih 2 pengurustanpamemperhatikanjabatannya, Ada
berapacaramemilihnya…?
5𝑥4
Jawab 𝐶25 : = 2𝑥1 = 10cara

2. Dari 5 orang dipilihketuadansekretaris. Ada berapacaramemilihnya…?


5! 5𝑥4𝑥3!
Jawab : 𝑃25 = 3! = = 20 cara
3!

C. PELUANG KEJADIAN MAJEMUK


 KejadianSalingLepasdanTidakSalinglepas
 KejadianDisebutsalinglepasjikakejadiantersebuttidakmungkinterjdibersamaa
n.
A B
P(A+B)= P(A)+P(B)

 Kejadiandisebuttidaksalinglepasjikaduakejadiandapatterjadibersamaan.
A B
P ( A U B ) = P(A)+ P(B) – P(A∩ B)

Contoh :
Sebuahdadudilemparcarilah ;
a. Peluangmunculmatadadugenapatauganjil
b. Peluangmunculmatadadugenapdan prima
Jawab :
a. P (genapatauganjil) = P(genap) + P(ganjil)
3 3 6
=6 + 6 = 6 = 1

b. P(genapatau prima) = P(genap) + P(prima) – P(prima dangenap)


3 3 1 5
=6 + 6 − 6 = 6

 KejadianSalingBebasdanTidakSalingBebas
 Kejadian A dan B dikatakansalingbebas.
JIkaterjadiatautidaknyakejadianAtidakmempengaruhikejadian B.

P(A U B ) = P(A) x P(B)

 Kejadian A dan B dikatakantidaksalingbebas.


JikakejadianAmempengaruhikejadian B.
P(A U B ) = P(A) x P(B’)

Contoh
Dalamsebuahkotakada 7 bola kuningdan 3 biru.Diambildua bola
satupersatu.Hitungpeluangterambilkeduanyakuning,jika:
a. Denganpengembalian
b. TanpaPengembalian
Jawab :
7
a. I → P(kuning) =10
7 7 49
= 10 𝑥 10 = 100
7
II →P(kuning) =10
7
b. I → P(kuning) =10
7 6 49
= 10 𝑥 9 = 90
6
II →P(kuning) =9

D. KAIDAH PENCACAHAN
Jikaada m suatukejadiandanada n carakejadian yang lain.
Makaseluruhkejadianadalahada m x n cara.
Contoh :
1. Ada 3 kata yaitu PQ dan R, P dan Q dihubungkandengan 4 jalan, sedangkan Q dan R
dihubungkandengan 5jalan. Carilah
a. Banyakcaraperjalanandari P ke R melalu Q
b. Banyakjalandari P ke R melalui Q dankembalilagike P denganjalan yang
sudahdilaluisaatpergitidakbolehdilaluisaatpulang.
Jawab :

P Q R

a.
4 5 = 20 cara

b.
pergi :
4 5 = 20 cara

PP= 20x12 = 240 cara


Pulang : = 12 cara
4 3

2. Akan dipilih 3 pengurusdari 6 orang sebagaiwakildansekretaris.


Carilahcarabanyakjika :
a. Seseorangbolehmerangkapjabatan.
b. Seseorangtidakbolehmerangkapjabatan.
Jawab :
a.
6 6 6 = 216 cara

c.
6 5 4 =120 cara

3. Diberikanangkaangka : 3,2,1,5,6,7. Buatlahbilangan 3 digit. Dengansyarat :


a. Angkabolehsama
b. Angkaharusbeda
c. Bilanganlebihkecildari 500 danbeda
d. Bilanganlebihbesar 300 ganjildanbeda
Jawab :
a.
6 6 6 =216 bilangan

b.
6 5 4 = 120bilangan

c.
3 5 4 = 60 bilangan

d. 3 X X

1 4 3 =12
5XX

1 4 3 =12

7XX

1 4 3 =12

6XX

1 4 3 = 12

= 12+12+12+12=52 Cara

E. FAKTORIAL DAN PERMUTASI


 Faktorial
n ! = n x( n -1 )x(n-2)x . . . x1
↳n≥ 0
0! = 1
1! = 1
2! = 2x1
5! = 5x4x3x2x1
5! = 5x4x3!
8! 8x7x6x5!
= = 336
5! 5!
 Permutasi
 Permutasi r dan n objek
𝑛 𝑛!
npr𝑃𝑟 = =
(𝑛−𝑟)!

~ Syarat = n≥r
Catatan
6! 6! 6𝑥5𝑥4!
1. 𝑃26 = (6−2)!
= 4! = = 30
4!
2. Ada huruf : S,E,M,L,D,H,A,I. Buatlahsusunan 4 huruf yang
terdirihurufhuruftersebut.
Jawab :
8! 8𝑥7𝑥6𝑥6𝑥5𝑥4!
𝑃48 = = = 1680 𝑠𝑢𝑠𝑢𝑛𝑎𝑛
4! 4!
 Permutasi n unsurdenganbeberapaunsur yang sama (unsurnya k1,k2…kn)
𝑛!
P =𝑘
1 2 !…..𝑘𝑛!
!.𝑘
Contoh:
Buatlahsusunanhurufdarihurufhuruf: S,A,L,S,A,B,I,L,A
Jawab :
n=9
9! 9𝑥8𝑥7𝑥6𝑥5𝑥4𝑥3
P = 2!.3!.2! = = 15120 𝑠𝑢𝑠𝑢𝑛𝑎𝑛
2𝑥1.3!.2𝑥1
 Permutasi r unsurdan n unsurdenganbberapaunsursama (unsurnya
k1,k2…kn)
𝑛!
P =(𝑛−𝑟)!.𝐾

Contoh:

Buatlahsusunan 4 hurufdarihurufhuruf :S,A,L,S,A,B,I,L,A


n=9
9! 9𝑥8𝑥7𝑥6𝑥5!
P = (9−4)!.2!.3!.2! = 5!.2𝑥1.3.2.1.2𝑥1 = 9𝑥2𝑥7 = 126 𝑠𝑢𝑠𝑢𝑛𝑎𝑛
BAB 8

A. PGS TITIK DILUAR


 TITIK SINGGUNG DARI LUAR LINGKARAN
(7,1)

(0,0)0 mx-y-7m+1=0

L = x2+y2= 25

P(0,0)

r=5

 𝑦 − 𝑦 = 𝑚(𝑥 − 𝑥1 )
𝑦 − 1 = 𝑚(𝑥 − 7)
𝑦 − 1 = 𝑚𝑥 − 7𝑚
0 = 𝑚𝑥 − 𝑦 − 7𝑚 + 1

(a,b)

Ax+By+C=0
𝐴𝑎+𝐵𝑏+𝐶
d=
√𝐴2 +𝐵2


(0,0) r= 5
d
Mr-1y-7m+1=0
𝑀.0+1.0−7𝑚+1
d=𝑟 = | |
√𝑚2 +(−1)2

−7𝑚+1
5=| |
√𝑚2 +(−1)2

(−7𝑚+1)2
25 =
𝑚2 +1

25𝑚2 + 25 = 49𝑚2 14𝑚 + 1

0 = 49𝑚2 + 25𝑚2 + 14𝑚 + 1 − 25

0 = 24𝑚2 + 14𝑚2 + 24

1
0= (12𝑚 − 16)(12𝑚 + 9)
12
16 −9
𝑚1 12 𝑚1 12

4 −3
𝑚2 3 𝑚2 4

 𝑦 − 𝑦1 = 𝑚(𝑥 − 𝑥1 )
4
𝑦 − 1 = (𝑥 − 7)
3
3𝑦 − 3 = 4𝑥 − 28
3𝑦 − 4𝑥 = −28 + 3
3𝑦 − 4𝑥 = −25
4𝑥 − 3𝑦 = 25
B. PGS DENGAN TITIK

 GarisSinggungLingkaran

(0,0)

PGS=𝑥1 + 𝑦1 𝑦 = 𝑟 2

 (𝑥 − 𝑎)2 + (𝑦 − 𝑏)2 = 𝑟 2

PGS=(𝑥1 𝑎)(𝑥 − 𝑎) + (𝑦1 − 𝑏) = 𝑟 2

Contoh :
1. Carilahpersamaangarissinggungdarilingkaran𝑥 2 + 𝑦 2 = 13 di titik (2,3)
Jawab :
𝑥1 𝑥 + 𝑦1 𝑦 = 𝑟 2
2𝑥 + 3𝑦 = 13
2. CarilahPersamaangarissinggungdarilingkaran(𝑥 − 2)2 + (𝑦 + 3)2 = 17
Di titik (3,1).
Jawab :
(𝑥 − 2)(𝑥 − 2) + (𝑦 + 3)(𝑦 + 3) = 17
(𝑥 − 2)(𝑥 − 2) + (𝑦 + 3)(𝑦 − 3) = 17
1(𝑥 − 2) + 4(𝑦 + 3) = 17
𝑥 − 2 + 4𝑦 + 12 = 17
𝑥 + 4𝑦 + 10 = 17
𝑃𝐺𝑆 = 𝑥 + 4𝑦 = 7


𝑥 2 + 𝑦 2 + 𝐴𝑥 + 𝐵𝑦 + 𝐶 = 0

𝐴 𝐵
PGS=𝑥𝑥 + 𝑦𝑦 + (𝑥 + 𝑥) + (𝑦 + 𝑦) + 𝐶 = 0
2 2

Carilahgarissinggunglingkaran: 𝑥 2 + 𝑦 2 − 4𝑥 − 6𝑦+= 0dititk (1,2).

Jawab :
4 6
𝑥1 𝑥 + 𝑦1 𝑦 + (𝑥1 + 𝑥) − (𝑦1 + 𝑦) + 3 = 0
2 2
𝑥 + 2𝑦 + 2(1 + 𝑥) − 3(2 + 𝑦) + 3 = 0
𝑥 + 2𝑦 + 2 + 2𝑥 − 6 − 3𝑦 + 3 = 0
3𝑥 − 𝑦 − 1 = 0
𝑃𝐺𝑆 = 3𝑥 − 𝑦 = 1
C. PERSAMAAN LINGKARAN
 Pusat (0,0)
𝑆𝑏𝑦

𝑆𝑏𝑥 𝑙 = 𝑥2 + 𝑦2 = 𝑟2

𝑥 2 + 𝑦 2 = 16
𝑃(0,0)
𝑟=4
𝑟 2 = 16

 Pusat (a,b)
𝑟 = √𝑝𝑢𝑠𝑎𝑡 2 − 𝐶

𝐴2 𝐵2
𝑟 = √4 + 4
−𝐶

Contoh :

1. Dari persamaan berikut:(𝑥 + 3)2 + (y − 2)2 = 25


Carilah pusat dan jari jarinya adalah…..
Jawab :
(𝑥 + 2)2 + (𝑦 − 2)2 = 52
𝑝(−3,2)
𝑟=5
2. Dari persamaan berikut 𝑥 2 + y 2 − 4x + 8y − 5 = 0
Jawab :
𝑥 2 + y 2 − 4x + 8y − 5 = 0
−(−4) −8
𝑃=( , = (2,4)
2 2
𝑟 = √22 + (−4)2 − (−5) = √4 + 16 + 5 = √25
𝑟=5
D. KEDUDUKAN TITIK

P=(x,y 𝐿 = 𝑥 2 + 𝑦 2 + 𝐴𝑥 + 𝐵𝑦 + 𝐶 = 0
)

𝐿(𝑝) < 0 → 𝑑𝑖 𝑑𝑎𝑙𝑎𝑚

𝐿(𝑞) = 0 → 𝑝𝑎𝑑𝑎 𝑙𝑖𝑛𝑔𝑘𝑎𝑟𝑎𝑛

𝐿(𝑟) > 0 → 𝑑𝑖 𝑙𝑢𝑎𝑟

Contoh :

Carilah kedudukan titik titik dibawah ini terhadap lingkaran berikut :


𝑥 2 + 𝑦 2 + 2𝑥 + 3𝑦 − 10 = 0
a. (1,0)
b. (2,1)
c. (5,0)

Jawab :

a. 𝑥 2 + 𝑦 2 + 2𝑥 + 3𝑦 − 10 = 0
1 + 0 + 2 + 0 − 10 = −7 < 0
→(1,0) ada di dalam
b. 4 + 1 + 4 + 3 − 10 = 2 > 0
→(2,1) ada diluar
c. 25 + 0 + 10 − 100 = 25 < 0
→(5,0) ada diluar
E. KEDUDUKAN GARIS TERHADAP LINGKARAN

Contoh:

Carilah kedudukan garis 𝑥 + 𝑦 = 2 terhadap lingkaran 𝑥 2 + 𝑦 2 + 2𝑥 − 5𝑦 + 4 = 0.

Jawab :

 𝑥+𝑦=2
𝑦 =2−𝑥
 𝑥 + 𝑦 2 + 2𝑥 − 5𝑦 + 4 = 0
2

𝑥 2 + (2 − 𝑥)2 + 2𝑥 − 5(2 − 𝑥) + 4 = 0
𝑥 2 + 4 − 4𝑥 + 𝑥 2 + 2𝑥 − 10 + 5𝑥 + 4 = 0
2𝑥 2 + 4𝑥 − 2 = 0
𝐷 = 𝐵2 − 4𝐴𝐶
𝐷 = 9 − 4(2)(−2)
𝐷 = 25 → 𝐷 > 0
BAB 9
A. DEFINISI TURUNAN

∆𝑓
𝑓 ′ (𝑥) = ∆𝑥

𝑓(𝑥+)−𝑓(𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑙1𝑚 ℎ

𝑑𝑓(𝑥)
𝑓(𝑥) → 𝑓 ′ (𝑥) 𝑎𝑡𝑎𝑢
𝑑𝑥

1. 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 + 3𝑥 𝑓 ′𝑥 = ⋯ ? 𝑓 ′ (2) = ⋯ ?
Jawab :
𝑓(𝑥+ℎ)−𝑓(𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑙𝑖𝑚

(𝑥+ℎ)2 +3(𝑥+ℎ)−(𝑥 2 +3𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑙𝑖𝑚

𝑥 2 +2𝑥+ℎ 2 +3ℎ−𝑥 2 −3𝑥
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑙𝑖𝑚

2
2𝑥ℎ + ℎ + 3ℎ ℎ(2𝑥 + ℎ + 3)
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑙𝑖𝑚 = 𝑙𝑖𝑚
ℎ ℎ
2𝑥 + ℎ + 3
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑙𝑖𝑚 = 2𝑥 + 0 + 3 = 2𝑥 + 3

𝑓 ′ (𝑥) = 𝑙𝑖𝑚 2𝑥 + ℎ + 3 = 2𝑥 + 0 + 3 = 2𝑥 + 3
𝑓 ′ (𝑥) = 2𝑥 + 3
𝑓 ′ (2) = 2(2) + 3 =7
𝑓(𝑥−2𝑝)−𝑓(𝑥)
2. 𝑙𝑖𝑚 nyatakan dalam bentuk 𝑓 ′ (𝑥)
3𝑝
Jawab :
𝑓(𝑥−2𝑝)−𝑓(𝑥) 𝑓(𝑥+(−2𝑝))−𝑓(𝑥)
𝑙𝑖𝑚 3𝑝
= 𝑙𝑖𝑚 3
( )−2𝑝
−2
1 𝑓(𝑥 + (−2𝑝)) − 𝑓(𝑥)
3 𝑙𝑖𝑚 −2𝑝
(−2)
2 𝑓(𝑥 + (−2𝑝)) − 𝑓(𝑥)
− 𝑙𝑖𝑚
3 −2𝑝
2 𝑓(𝑥 + ℎ)) − 𝑓(𝑥)
− 𝑙𝑖𝑚
3 ℎ
𝑓(𝑥 − 2𝑝) − 𝑓(𝑥) 2
𝑙𝑖𝑚 = − − 𝑓′(𝑥)
3𝑝 3

B. RUMUS DASAR TURUNAN ALJABAR


(𝑥) = 𝑘 → 𝑓 ′ (𝑥) = 0 𝑓(𝑥) = 5 → 𝑓 ′ (𝑥) = 0

𝑓(𝑥) = 𝑎𝑥 → 𝑓 ′ (𝑥) = 𝑎 𝑓(𝑥) = √6 → 𝑓 ′ (𝑥) = 0

𝑓(𝑥) = 𝑎𝑥 𝑛 → 𝑓 ′ (𝑥) = 𝑎𝑛𝑥 𝑛−1 𝑓(𝑥) = 𝑡 → 𝑓 ′ (𝑥) = 0

𝑓(𝑥) = 5𝑥 → 𝑓 ′ (𝑥) = 5
𝑓(𝑥) = 3𝑥 2 → 𝑓 ′ (𝑥) = 3.2𝑥 2−1 = 6𝑥 1
𝑓(𝑥) = √7𝑥 → 𝑓 ′ (𝑥) = √7
𝑓(𝑥) = 6𝑥 5 → 𝑓 ′ (𝑥) = 6.5𝑥 5−1 = 30𝑥 4
𝑓(𝑥) = 𝑡 → 𝑓 ′ (𝑥) = 𝑡

1. 𝑓(𝑥) = 4 → 𝑓 ′ (𝑥) = 0
2. 𝑓(𝑥) = 3𝑥 → 𝑓 ′ (𝑥) = 3
3. 𝑓(𝑥) = 2𝑥 4 → 𝑓 ′ (𝑥) = 8𝑥 3
4. 𝑓(𝑥) = 2𝑥 5 → 5𝑥 2 = 10 → 𝑓(𝑥) = 10𝑥 4 + 10𝑥 1
2
5. 𝑓(𝑥) = 2𝑥√𝑥 + √𝑥 −
√𝑥

1 1 1
𝑓(𝑥) = 2𝑥 12 + 𝑥 2 − 2𝑥 −2
1
1 1 1 1
𝑓′(𝑥) = 2. 12 + 𝑥 2 − 2. (− )𝑥 −12
2 2
1 1 1
𝑓 ′ (𝑥) = 3𝑥 2 + 1 + 1
2𝑥 2 𝑥 12
1 1
𝑓 ′ (𝑥) = 3√𝑥 + +
2√𝑥 𝑥 √𝑥

C. TURUNAN BERANTAI
𝑓(𝑥) = 𝑔((𝑥)) → 𝑓 ′ (𝑥) = 𝑔′ ((𝑥)). ℎ′(𝑥)
𝑓(𝑥) = {𝑈(𝑥)}𝑛 → 𝑓 ′ (𝑥) = 𝑛{𝑈(𝑥)}𝑛−1 . 𝑈1 (𝑥)
1. 𝑓(𝑥) = (3𝑥 + 2)4 → 𝑓 ′ (𝑥) = 4(3𝑥 + 2)3 . 3
= 12(3𝑥 + 2)3
2. 𝑓(𝑥) = 6√𝑥 2 + 4 → 𝑓 ′ (𝑥) = ⋯
1
1 1
𝑓(𝑥) = 6(𝑥 2 + 4)2 → 𝑓 ′ (𝑥) = . 6(𝑥 2 + 4)−2 . (2𝑥)
2
1
= 6𝑥(𝑥 2 + 4)−2
6𝑥
= 1
(𝑥 2 + 4)2
6𝑥
𝑓 ′ (𝑥) =
√𝑥 2 + 4
D. PERKALIAN DAN PEMBAGIAN TURUNAN
𝑈(𝑥)
𝑓(𝑥) = 𝑈(𝑥). 𝑉(𝑥) 𝑓(𝑥) =
𝑉(𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑈 ′ (𝑥)𝑉(𝑥) + 𝑈(𝑥)𝑉′(𝑥)
𝑈 ′ (𝑥)𝑉(𝑥) − 𝑈(𝑥)𝑉′(𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) =
𝑉 2 (𝑥)

1. 𝑓(𝑥) = (2𝑥 + 3)(5𝑥 − 2) → 𝑓(𝑥) = ⋯


𝑓 ′ (𝑥) = 𝑈 ′ 𝑉 + 𝑈𝑉 ′
𝑓 ′ (𝑥) = 2(5𝑥 − 2) = (2𝑥 + 3). 5
= 10𝑥 − 4 + 10𝑥 + 15
′ (𝑥)
𝑓 = 20𝑥 + 11
2. 𝑓(𝑥) = (2𝑥 2 + 3)3 . (5𝑥 − 2) → 𝑓 ′ (𝑥) = ⋯
𝑓 ′ (𝑥) = 3(2𝑥 2 + 3)2 . 4𝑥(5𝑥 − 2) + (2𝑥 2 + 3)3 .5
= 12𝑥(2𝑥 2 + 3)2 (5𝑥 − 2) + 5(2𝑥 2 + 3)
3𝑥−4
3. 𝑓(𝑥) = 2𝑥−5 → 𝑓 ′ (𝑥) = ⋯
𝑈 ′ 𝑉−𝑈𝑉′
𝑓 ′ (𝑥) = 𝑉2

3(2𝑥−5)−(3𝑥+4).2
𝑓 ′ (𝑥) =
(2𝑥−5)

23
= (2𝑥−5)2
2𝑥 2 +4𝑥
4. 𝑓(𝑥) = 3𝑥+4
→ 𝑓(𝑥) = ⋯
(4𝑥+4)(3𝑥+4)−(2𝑥 2 +4𝑥).3
𝑓′(𝑥) = (3𝑥+4)2

12𝑥 2 +16𝑥+12𝑥+16−6𝑥 2 −12𝑥


𝑓′(𝑥) =
(3𝑥+4)2

6𝑥 2 +16𝑥+16
𝑓′(𝑥) =
(3𝑥+4)2

E. TURUNAN TRIGONOMETRI

1. 𝑦 = 3 cos(4𝑥 + 5) → 𝑦 ′ = ⋯ ?
Jawab :
y = 3 cos(4𝑥 + 5)
y = (3 ) − sin(4𝑥 + 5)
y = −12 sin(4𝑥 + 5)
2. 𝑓(𝑥) = 2𝑠𝑖𝑛 (2𝑥 2 + 4𝑥) → 𝑓 ′ (𝑥) = ⋯ ?
𝑓(𝑥) = 2 sin(2𝑥 2 + 4𝑥))
𝑓(𝑥) = sin 𝑈
𝑓 ′ (𝑥) = 2𝑐𝑜𝑠𝑈. 𝑈1
𝑓 ′ (𝑥) = 2 cos(2𝑥 2 + 4𝑥) . (4𝑥 + 4)
𝑓 ′ (𝑥) = 2(4𝑥 + 4) cos(2𝑥 2 + 4𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) = (8𝑥 + 8)cos(2𝑥 2 + 4𝑥)
3 (2𝑥 2 ′ (𝑥)
3. 𝑓(𝑥) = 2𝑐𝑜𝑠 4𝑥) → 𝑓 = ⋯?
Jawab:
𝑓(𝑥) = 2𝑐𝑜𝑠 3 (2𝑥 2 4𝑥)
𝑓(𝑥) = 2𝑐𝑜𝑠 3 𝑈
𝑓(𝑥) = 2𝑡 3
𝑓 ′ (𝑥) = 6𝑡 2 . 𝑡 1
𝑓 ′ (𝑥) = 6 𝑐𝑜𝑠 2 𝑈. −𝑠𝑖𝑛𝑈. 𝑈1
= 6𝑐𝑜𝑠 2 (2𝑥 2 + 4𝑥). − sin(2𝑥 2 + 4𝑥) . (4𝑥 + 4)
= −6(4𝑥 +)4𝑐𝑜𝑠 2 (2𝑥 2 + 4𝑥)sin(2𝑥 3 + 4𝑥)
BAB 10
A. HUBUNGAN INTEGRAL DAN TURUNAN
Analis
𝑓(𝑥) = 3𝑥 2
𝑓 ′ (𝑥) = 6𝑥
∫ 𝑓 ′ (𝑥)𝑑𝑥 = ∫ 6𝑥 ′ 𝑑𝑥
6
= ∫ 𝑥2 + 𝐶
2
= 3𝑥 3 + 𝐶
𝑓(𝑥) = ∫ 𝑓 ′ (𝑥)𝑑𝑥
Contoh :
1. 𝑓 ′ (x) = 2x + 3
𝑓(1) = 10
𝑓(1) = ⋯.
Jawab :
𝑓(𝑥) = ∫ 𝑓 ′ (𝑥)𝑑𝑥

𝑓(𝑥) = ∫ 2𝑥 + 3𝑑𝑥
𝑓(𝑥) = 𝑥 2 + 3𝑥 + 𝐶
𝑓(1) = 1 + 3 + 𝐶 = 10
𝐶 = 16
2
𝑓(𝑥) = 𝑥 + 3𝑥 + 6
2. 𝑦 ′ = 4x + 5 melalui (1,8), 𝑦 = ⋯ ?
𝑦 = ∫ 𝑦 ′ 𝑑𝑥

𝑦 = ∫ 4𝑥 + 5𝑑𝑥
𝑦 = 2𝑥 2 + 5𝑥 + 𝐶
8=2+5+𝐶 𝐶=1
2
𝑦 = 2𝑥 + 5𝑥 + 1
B. INTEGRAL TAK TENTU
𝑎
∫ 𝑎𝑥 𝑛 𝑑𝑥 = 𝑥 𝑛+1 + 𝐶
𝑛+1
∫ 𝑎 𝑑𝑥 = 𝑎𝑥 + 𝐶

Contoh :
3
1. ∫ 3𝑥 4 = 4+1 𝑥 4+1 + 𝐶
3
= 𝑥5 + 𝐶
5
2. ∫ 𝑑𝑥 = 3𝑥 + 𝐶
3. ∫ 3𝑥 2 . 𝑥 4 𝑑𝑥 = ∫ 3𝑥 6 𝑑𝑥
3
= 𝑥7 + 𝐶
7
5𝑥 4
4. ∫ 𝑥2
𝑑𝑥 = ∫ 5𝑥 2 𝑑𝑥
5
= 𝑥3 + 𝐶
3
1
5. ∫ 2√𝑥 𝑑𝑥 = ∫ 2𝑥 2 𝑑𝑥
2 1
=1 𝑥 2+1 + 𝐶
2
+1
2 3
= 3 𝑥2 + 𝐶
2
4 1
= 𝑥1 𝑥 2 + 𝐶
3
4
= 𝑥 √𝑥 + 𝐶
3
C. INTEGRAL TERTENTU
𝑏
∫ 𝑓 ′ (𝑥)𝑑𝑥 = 𝑓(𝑏) − 𝑓(𝑎)
𝑎

Contoh :
3 3
1. ∫1 3𝑥 2 𝑑𝑥 = |3 𝑥 3 |
= |𝑥 3 |
= (33 ) − (1)3
= 27 − 1
= 26
1 1 2
2. ∫0 𝑥 3 + 2𝑥 4 𝑑𝑥 = |4 𝑥 4 + 5 𝑥 5 |
1 2
= ( . 1 + . 1) − (0 + 0)
4 5
1 2
= +
4 5
5+8
=
20
13
=
20
D. INTEGRAL SUBSTITUSI
 ∫(2𝑋 + 3)20 𝑑𝑥 = ⋯ ?
𝑚𝑖𝑠𝑎𝑙 ∶
2𝑥 + 3 = 𝑈
2𝑑𝑥 = 1𝑑𝑈
1
𝑑𝑥 = 𝑑𝑈
2
1
= ∫ 𝑈 20 𝑑𝑈
2
1 20
= ∫ 𝑈 𝑑𝑥
2
1
2
= 𝑈 21 + 𝐶
21
1
= (2𝑥 + 3)21 + 𝐶
42

E. CATATAN PENTING
1
1
 2
3
=6
2
2
 3
5
= 15
2 8
 3 =3
4
5 20
 3 = 3
4
2
2 5 10
 3
4 = x =
3 4 12
5
2
10
 3
4 = 12
5
1 3
 2
+1=2
3 7
 4
+1=4
3 11
 4
+2= 4
3 −5
 4
−2= 4

You might also like