Professional Documents
Culture Documents
John Brockman - Kanıtı Olmayan Gerçekler
John Brockman - Kanıtı Olmayan Gerçekler
YAYINA HA ZIRLAYAN
ÇEVi R ]
Duygu Akın
DÜZ ELTİ
Hasan Aydın
GRA Fi K
BASKI
ISBN: 978-975-6690-66-6
NTV Yayınları
Doğuş Grubu İlerişim Yayıncılık ve Ticarer A.Ş.
Eski Büyükderc Cad. USO Centcr No:61 Kat:2 Maslak 34398 İstanbul
Tel: (212) 335 00 00 Faks: (212) 330 03 23
http://kitap.ntvmsnbc.com
info@ntvyayinlari.com
Sertifika No: 0607-34-008724
KANITI
OLMAYAN
GERÇEKLER
EDİTÖR
J ohn Brockman
ÇEVİRİ
Duygu Akın
İÇİNDEKİLER
MARTIN REES 1
RAY KURZWEIL 3
DOUGLAS RUSHKOFF 8
RICHARD DAWKINS 10
CHRIS ANDERSON 11
STEPHEN PETRANEK 12
CAROLYN PORCO 15
PAUL C. DAVIES 18
KENNETH W. FORD 20
KARL SABBAGH 22
]. CRAIG VENTER 24
LEON LEDERMAN 26
MARJA SPIROPULU 28
PHILIP W. ANDERSON 30
ROBER T M. SAPOLSKY 31
]ESSE BERING 33
!AN McEWAN 37
MICHAEL SHERMER 38
SUSAN BLACKMORE 42
RANDOLPH M. NESSE 44
TOR N0RRETRANDERS 47
SCOTT ATRAN 49
DAVID G. MYERS 50
JONATHAN HAIDT 52
SAM HARRIS 53
DAVID BUSS 56
SETH LLOYD 58
DENIS DUTTON 59
JARED DIAMOND 62
TIMOTHY TAYLOR 65
JUDITH RICH HARRIS 68
1 v 1
vi J İÇİNDEKİLER
JOHN H. McWHORTER 72
ELIZABETH SPELKE 75
STEPHEN H. SCHNEIDER 77
BRUCE STERLING 79
ROBERT TRIVERS 80
VERENA HUBER-DYSON 81
KEITH DEVLiN 83
FREEMAN DYSON 86
REBECCA GOLDSTEIN 88
STUART A. KAUFFMAN 90
LEONARD SUSSKIND 92
DONALD D. HOFFMAN 95
TERRENCE SEJNOWSKI 99
JOHN HORGAN 102
ARNOLD TREHUB 104
NED BLOCK 106
JANNA LEYiN 107
DANIEL GILBERT 109
TODD E. FEINBERG 111
CLIFFORD PICKOVER 113
NICHOLAS HUMPHREY 115
PAMELA McCORDUCK 117
CHARLES SIMONYI 118
ALAN KAY 122
STEVEN PINKER 124
CHRISTINE FINN 127
DANIEL C. DENNETT 128
ALUN ANDERSON 132
JOSEPH LeDOUX 136
GEORGE DYSON 140
ALISON GOPNIK 141
PAUL BLOOM 144
WILLIAM H. CALVIN 146
ROBERT R. PROVINE 149
STANISLAS DEHAENE 152
STEPHEN KOSSLYN 156
ALEX PENTLAND 158
!RENE PEPPERBERG 162
HOWARD GARDNER 165
İÇİNDEKİLER 1 v ii
Şu Edge Konusu
1991 'de üçüncü kültür diye bir kavram öne sürdüm. Söz ko
nusu kültür, "çalışmaları ve bilgilendirici makaleleriyle ya
şamlarımızın derin anlamlarını görünür hale getirip, kim ve
ne olduğumuzu yeniden tanımlamaları açısından, gelenek
sel entelektüelin yerini almaya başlayan ampirik dünya bi
limcileri ve düşünürleri"nden oluşuyordu. 1997'de artık in
ternetin gelişmiş olması web'de üçüncü kültür için bir yuva
hazırlanmasını mümkün kılmıştı. Bu yuva Edge (sınır) adlı
siteydi (www.edge.org) .
Edge üçüncü kültür fikrinin heyecanla kucaklandığı, ye
ni entelektüel topluluğun faaliyetlerinin sergilendiği bir
alan. Entelektüeller bu alanda çalışmalarını, fikirlerini orta
ya koyuyor, diğer üçüncü kültür düşünürlerinin çalışma ve
fikirleri hakkında yorumlar yapıyorlar. Bunu yaparken de
kendilerine meydan okunacağını gayet iyi biliyorlar. Sonuç
ta ortaya ateşli tartışmalar çıkıyor; "kıvrak düşünüş"ün bil
ginin uyuşturuculuğuna üstün geldiği, hayli gergin bir at
mosferde süregiden, dijital çağın kritik konularına dair tar
tışmalar.
1 ix 1
X 1 K A N I T I O L M A YA N G E R Ç E K LE R
görüyorlar.
Üçüncü kültürün erkek ve kadınlarının, zamanımızın
seçkin entelektüelleri olduğuna inanıyorum. Ama bunu ka
nıtlayamıyorum.
- J ohn Brockman
yüce zihinler kimi zaman, ellerinde henüz bir ka
nıt ya da iddia olmadan gerçeği tahmin edebilirler. (Diderot
buna "esprit de divination (ilahi mizaç) " sahibi olmak der
di.) Sizin, kanıtlayamasanız da doğru olduğuna inandığınız
şey nedir?
MARTIN REES
1 1 1
2 1 K A N I T I O Llv!A Y A N G E R Ç E K L E R
tır. Geleceğin evrimi son 3,5-4 milyar yıldır gelişen yeni tür
lerin hızıyla gerçekleşse dahi, bu çıkarım geçerliliğini koru
yacaktır. İnsan sonrası evrim, Darwin'in aşamalı doğal seçi
liminden farklı olarak, akıl ile yönlendirileceği için (söz ko
nusu ister organik türler, ister suni yapılar olsun), insanın
ortaya çıkışına neden olan değişikliklerden çok daha hızlı
ilerleyecektir. İnsan eliyle gerçekleştirilen genetik değişiklik
ler, hedefe yönelik ilaçlar, hatta belki beyne yerleştirilecek
silikon implantlar sayesinde, içinde bulunduğumuz yüzyılda
değişimlerin hızı ciddi şekilde artacaktır. İnsanlık, özellikle
de dünya dışı yerleşimlerin gerçekleşmesi halinde, tek tür
olarak kalmayı birkaç yüzyıldan fazla sürdüremeyebilir.
Ama birkaç yüzyıl, güneşin geri kalan ömrünün milyon
da birini teşkil ediyor. Evrenin geleceği ise büyük ihtimalle
bundan çok daha uzun. Uzak gelecek denen şey şüphesiz ki
bilimkurgunun alanına giriyor. Kim bilir, belki de milyar
larca yıl sonrasının gelişkin zekaları, yepyeni evrenler yara
tacaktır. Hatta belki, geçerli olacak fizik kurallarını da ken
dileri belirleyeceklerdir. Bu varlıklar, bizim evrenimiz kadar
karmaşık bir evreni simüle edecek bilişim yeteneğine de sa
hip olabilirler.
Benim bu inancım, milyarlarca yıl boyu kanıtlanamaya
bilir. Öte yandan, kısa bir süre sonra aksi de kanıtlanabilir
ve bizler ya da bizden sonraki nesiller, karmaşıklığın doğası
itibarıyla sınırlı olduğunu ortaya koyabilir. İşte bu, dini ina
nışa bir alternatiftir ve umarım doğrudur.
RAY KURZWEIL
RAY KU RZWEIL bir mucit, girişimci ve (çok sayıda icadı n yanı nda) görme
özürlüler için geliştirilen ilk "basılı metinden konuşmaya çeviri" okuma
makinesini, ilk "metinden konuşmaya çeviri" makinesini, ilk "CCD düz
yataklı tarayıcı"yı ve ticari olarak pazarlanan ilk "geniş kelime hazneli
konuşma tanıma sistemi"ni geliştiren kişidir. Birçok o n u r unvan ının ya
nısıra Ulusal Teknoloji Madalyası'nııı sahibi ve The Singularity is Near:
When Humans Transcend Bio/ogy [Teklik Çok Yakında: İ nsan Biyolojiyi
Aştığında] adlı eser de dahil, çok sayıda kitabın yazarıdır.
1 3 1
4 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R Ç E K LE R
1 8
DOUGLAS RUSHKOFF 1 9
1 10 1
CHRIS ANDERSON
1 11 1
STEPHEN PETRANEK
1 12 1
STEPHEN PETRANEK 1 13
1 15 1
16 1 K A N I T I O L M A Y A N GER Ç E K L E R
1 18 1
PAUL C. DAV/ES 1 19
1 20 1
KENNETH W. FORD I 21
1 22 1
KARL SABBAGH 1 23
1 24 1
]. CRAIG VENTER I 25
1 26 1
LEON LEDERMAN 1 27
1 28 1
MARIA SPIROPULU 1 29
1 30 1
ROBER T M . SAPOLSKY
1 31 1
32 1 KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
. .
1 33 1
34 j K A N I T I O L M A Y A N GER Ç E K L E R
Zihin sözcüğünün İngilizce'deki karşılığı olan "mind" sözü aynı zamanda "al
dırış etmek, dikkat etmek, önemsemek" anlamına gelen fiildir [ç.n.].
}ESSE BERING 1 35
İNG İLİZ ROMANCI lan McEwan diğer kitaplarının yan ısıra Enduring Love
[Ebedi Aşk, Amsterd a m ], Atonement [Kefaret] ve Soturday [Cumartesi]
adlı romanların yazarı.
1 37 1
MICHAEL SHERMER
1 38 1
MICHAEL SHERMER 1 39
2. Evrenin nihai gidişatı belli olsa da, bizler özgür irade sa
hibiyiz.
Entelektüel düşünürler binlerce yıldır, tıpkı Tanrı sorusu
gibi, gidişatı belirli bir evrende kendini özgür hissetme para
doksunu da çözüme ulaştırmakta başarısız oldular. Şu an
için şöyle düşünebiliriz: Evrenin yapısı öyle karmaşık ki, et
kilerin sayısı ile onların birbirleriyle etkileşiminin karmaşık
lığı, insan eyleminin önceden kestirilmesini pragmatik ola
rak imkansız kılıyor. Onu tam olarak kavrayabileceğimizi
düşünmenin ne denli saçma olduğunu görebilmek için, evre
nin etkiler ağına belli bir değer atayabiliriz. Yapılan hesap
lamalara göre, evrenin uzak geleceğinde bir bilgisayarın, ya
şamış olan ya da yaşamış olma ihtimali olan her insanı (ya
ni bir insan yaratmak için varolan tüm genetik kombinas
yonları) birbirleri ve çevreleriyle aralarındaki tüm nedensel
etkileşimlerle birlikte sanal bir ortamda yeniden canlandıra
bilmesi için 10 üzeri ıom bit (1 'in yanına ıom tane sıfır) bel
leğe sahip olması gerekiyor. Aklımızın alabileceği herhangi
bir gelecekte hiçbir bilgisayarın bu düzeyde bir güce ulaşa-
40 j K A N IT I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 42 1
SUSAN BI.ACKMORE I 43
1 44 1
RANDOLPH M. NESSE I 45
1 47 1
48 [ K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 49 1
DAVID G. MYERS
H ıristiyanca B i r Yaklaşım].
1 50 1
DAVID G. MYERS 1 51
1 52 1
SAM HARRIS
SAM HARRIS, The End of Faith: Religion, Terror, and the Future of Rea
son [İnancın Sonu: Din, Terör ve M antığın Geleceği] adlı kitabın yazarı ve
Kurgu-dışı İlk Eser dalında 2005 PEN Ödülü'nün sahibi. H a rris, Stanford
Ü n iversitesi'nin Felsefe Bölümü'nden mezun ve doktorasını nörobilim
dalında UCLA'da tam a m ladı. Çalışma konuları, inancın ve inançsızlığın
nöral temeli ve fonksiyonel manyetik rezonanslı görüntüleme ile tered
d ütün belirlenmesini (fMRI) içeriyor.
1 53 1
54 j K A N I T I O L.\ I A Y A N G E R Ç E K L E R
1 56 1
DA VID BUSS I 57
1 58 1
DENIS DUTTON
1 59 1
60 i K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 62 1
]ARED DIAMOND I 63
THE PREHISTORY O F SEX [Seksin Tarih Öncesi] ve The Buried Soul [Gö
mülü Ruh] adlı kitapların yazarı Britanyalı arkeolog Timothy Taylor, ln
giltere, Bradford Üniversitesi'nin Arkeoloji Bilimleri Bölümü'nde ders
veriyor ve geç tarih öncesi dönemde Avrasya toplumları üzerine araştır
malar yürütüyor.
1 65 1
66 1 KA NITI O L M A Y A N GERÇEKLER
1 68 1
]UDITH RICH HARRIS 1 69
1 75 1
76 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R Ç E K LE R
1 77 1
78 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
Özellikle 2007'de açıklanan bir dizi araştırma sonuçları, küresel ısınmanın in
san faaliyetlerinin bir sonucu olduğunu "neredeyse" kesin olarak kanıtladı
[y.n.].
BRUCE STERLING
1 79 1
ROBER T TRIVERS
1 80 1
VERENA HUBER-DYSON
1 81 1
82 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R Ç E K LE R
1 83 1
84 J KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 86 1
FREEMAN DYSON 1 87
1 88 1
REBECCA GOLDSTEIN / 89
1 90 1
STUART A. KAUFFMAN [ 91
1 92 1
LEONARD SUSSKIND 1 93
1 95 1
96 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 99 1
100 1 K A N I T I O L M A Y A N GE R Ç E K L E R
1 102 1
]OHN HORGAN I 103
1 104 1
ARNOLD TREHUB 1 105
1 1 06 1
JANNA LEVIN
1 107 1
1 08 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 109 1
110 j K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 111 1
1 12 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 1 13 1
114 1 K A NITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 1 15 1
116 j K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 1 17 1
CHARLES SIMON YI
B İ LGİSAYAR B i LİMCiSİ Charles Simonyi 1972 'den 198o'e dek Xerox Cor
poration'ın Palo Alto Araştırma Merkezi'nde (PAR C) çalıştıktan sonra
m ikrobilgisayar uygulama programları n ı n gelişti rilmesini başlatmak
üzere Microsoft'a katıldı. M icrosoft Multiplan, Word, Excel ve diğer uy
gulamaları geliştiren ekipleri işe aldı ve yönetti. 2002'de yazıl ı m ilişkile·
rini mükemmelleştirmeye adanmış bir fir ma o la n lntentional Software
Corporation'ı kurdu.
1 1 18 1
CHARLES S/MONY/ 1 1 19
1 1 22 1
ALAN KAY 1 123
1 124 1
STEVEN PINKER 1 125
1 127 1
DANIEL C . DENNETT
1 128 1
DAN/EL C. DENNETT I 129
1 1 32 1
ALUN ANDERSON 1 133
Şu yağan yağmurda,
nereye böyle
salyangoz?
demişti Haiku şairi Issa.
1 136 1
JOSEPH LeDOUX 1 137
1 1 40 1
ALISON GOPNIK
1 141 1
142 J KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 1 44 1
PAUL BLOOM I 145
1 146 1
WltLIAM H. CALVIN 1 147
1 149 1
150 1 KANITI O L M A Y A N GERÇEKLER
1 152 1
STANISLAS DEHAENE I 153
1 156 1
STEPHEN KOSSLYN I 157
1 158 1
ALEX PENTLAND 1 159
1 162 1
!RENE PEPPERBERG 1 1 63
1 165 1
166 1 K A N I T I O L M A Y A N G E R Ç E K LE R
1 168 !
DA VID GELLERNTER 1 169
1 171 1
GARY MARCUS
1 172 1
GAR Y MARCUS I 173
1 174 1
BRIAN GOODWIN J 175
1 178 1
LEO M. CHAPULA 1 179
1 180 1
MARGARET WERTHEIM I 181
bulup çıkaracak kadar şanslı olsak dahi, böyle bir teori bize
proteinlerin nasıl oluştuğunu ya da D NA'nın nasıl ortaya
çıktığını söylemeyecek. Canlı bir hücrenin sistemini, insan
zihninin işleyişini ise çok daha az aydınlatacak. Herşeyin
Teorisi kar tanelerinin nasıl oluştuğunu anlamamıza bile
yardımcı olmayacak.
Evrenin başlangıcını keşfettiğimiz, uzayzamanın bükül
mesini gözlemlediğimiz bir çağda, bilimcilerin buz kristalle
ri gibi, görünüşte önemsiz bir şeyi dahi anlamadıklarını
duymak insanı hayrete düşürüyor. Ne var ki, durum böyle.
Caltech fizikçisi Kenneth Libbrecht, buz kristali oluşumu
konusunda dünyaca tanınan bir uzman. Bu hobi/projeye 20
yıldan uzun bir zaman önce merak sarmış, çünkü şöyle dü
şünmüş: "Bu gezegende altı milyar insan varken, en azından
içimizden biri, buz kristallerinin nasıl oluştuğunu anlama
lı." Özel üretilmiş basınçlı odalarda titizlikle gerçekleştiri
len 20 yıllık deneysel çalışmaların ardından Libbrecht, tüm
buzul yapıları sarmalayan yan-sıvı tabakanın ucunda, bu
zun nasıl kristalleştiğini anlama konusunda az da olsa yol
katettiğine inanıyor. Teorisine "yapı-bağımlı bağlanma ki
netiği" diyor, ama bunun nihai yanıttan çok uzak olduğunu
da hemen ekliyor. Sudan buza geçiş, Johannes Kepler ve
Michael Farraday gibi parlak zihinleri bile meşgul etmiş
olan, gizem dolu karmaşık bir süreç. Libbrecht yaşamın özü
olan bu mucizevi maddeye dair bilgiye giden yolda, bir son
raki küçük adımı atabilmeyi umuyor.
Libbrecht, ayrıca, karadeliklerden ve diğer büyük kütleli
kozmolojik objelerden yayıldıkları düşünülen yerçekimsel
dalgaları belirlemek üzere tasarlanmış olan Lazer İnterfero
metre Yerçekimsel-Dalga Gözlemevi (LİGO) ile çalışan yüz
lerce fizikçiden biri. Genel görelilik teorisi, yerçekimi dalga-
1 82 i K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
GINO SEGRE
SAYGIN BİR FİZİKÇİ AiLEDEN gelen ü n l ü teorik fizikçi Gino Segre, Penns·
ylvania Ü niversitesi Fizik ve Astronomi Bölümü profesörü. Ayrıca A Mat·
ter of Degrees: What Temperature Reveats About the Past and Future of
Our Species, Planet and Universe [ Bir Dereceler Meselesi: Türümüz, Ge·
zegenimiz ve Evrenin Geçmişi ve Geleceği Hakkında ısının Söyledikleri]
adlı kitab ı n da yazarı.
1 184 1
GINO SEGRE I 185
1 1 86 1
HA/M HARARI 1 187
1 189 1
190 1 KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
İki ayrı zigottan gelen genetik olarak farklı hücrelerden oluşan rek bir hayvan
organizması [y.n. ] .
DONALD /. WILLIAMSON I 191
1 192 1
/AN WILMUT 1 193
PSİ KOLOG Daniel Goleman, uzun yıllar New York Times'a beyin ve dav
ranış bilimleri üzerine yazılar yazdı. Emotional ln telligence [Duygusal
Zeka] kitabının da yazarı.
1 194 1
DAN/EL GOLEMAN 1 195
1 197 1
198 ! KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
'
İnrcrner üzerinde bir sosyal ağ servisi [y. n.].
ESTHER D YSON I 199
1 200 1
]AMES }. O'DONNELl.. 1 201
1 203 1
204 f K A N I T I O L M A Y A N G E R Ç E K LER
1 205 1
206 i K A N I T I O L M A Y A N G E R ÇE K L E R
1 207 1
208 J K A N ITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 209 1
210 J KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 212 1
TOM ST ANDAGE
1 213 1
214 1 K ANITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 215 1
216 J KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 218 1
ALEXANDER VILENKIN 1 219
1 220 1
LA WRENCE M. KRAUSS I 221
1 222 1
PAUL J . STEINHARDT
1 223 1
224 1 K A N I T I OLM A Y A N G E R Ç E K L E R
1 226 1
LEE SMOLIN ! 227
1 229 1
230 1 K A N I TI O L M A Y A N G E R Ç E K L E R
1 231 1
232 1 KANITI OLMAYAN GERÇEKLER
1 234 1
RUDY RUCKER [ 235
1 236 1
CARLO ROVELLI I 237
1 238 1
HOW ARD RHEINGOLD
1 239 1
240 1 K A N I TI OLM A Y A N G E R Ç E K L E R
1 242 1
]ARON LAN/ER 1 243
1 246 1
MAR Ti HEARST [ 247
1 248 1
KAi KRAUSE I 249
1 251 1
252 j K A NIT! OLM A Y A N GE RÇEKLER
1 253 1
MARTIN E. P. SELIGMAN
1 254 1
MARTIN E. P. SELIGMAN 1 255
1 256 1
MIHAL YI CSIKSZENTMIHAL YI
1 257 1
258 J K A N I TI O L M A Y A N G E R Ç E K L E R