‫أ‬

‫دانشگاه آزاد اسالمی‬

‫واحد تهران مرکزی‬

‫پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسی‬

‫(مهندسی مکانیک)‬

‫عنوان‪:‬‬

‫طراحی مخازن تحت فشار و بررسی تنش در مخازن‬

‫استاد راهنما‪:‬‬

‫دکتر طهرانی‬

‫پژوهشگر‪:‬‬

‫آرین یوسفی‬

‫زمستان ‪1397‬‬

‫ب‬
‫سپاس خدای را که سخنوران‪ ،‬در ستودن او بمانند و شمارندگان‪ ،‬شمردن‬
‫نعمتهای او ندانند و کوشندگان‪ ،‬حق او را گزاردن نتوانند ‪.‬‬

‫از پدر و مادر عزیزم‪ ،‬این دو معلم بزرگوار که همواره در تمام عرصههای‬
‫بودهاند؛‬ ‫من‬ ‫برای‬ ‫داشت‬ ‫چشم‬ ‫بی‬ ‫یاوری‬ ‫و‬ ‫یار‬ ‫زندگی‬
‫از استاد گرامی ؛ جناب آقای دکتر طهرانی که در کمال سعه صدر‪ ،‬با حسن‬
‫خلق و فروتنی‪ ،‬از هیچ کمکی در این عرصه بر من دریغ ننمودند؛ سپاسگذارم‪.‬‬

‫ج‬
 ‫فهرست مطالب‬

‫اول ‪5 ......................................................................................................................................‬‬
‫فصل ّ‬
‫پيشگفتار ‪6 ......................................................................................................................................‬‬
‫روش کلی طراحی مخازن تحت فشار ‪8 ...................................................................................................‬‬
‫‪ 1-1‬ضخامت پوسته تحت فشار داخلی ‪9 .................................................................................................‬‬
‫‪ 1-1-1‬پوسته استوانه ای ‪10 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ 2-1-1‬طراحی مخازن و تيوبهای تحت فشار خارجی ‪11 ............................................................................‬‬
‫‪ 3-1-1‬چند نکته در مورد طراحی مخازن تحت فشار خارجی ‪13 ..................................................................‬‬
‫‪ 2-1‬کلگی ها ‪14 ..............................................................................................................................‬‬
‫‪ 3-1‬طراحی انواع تکيه گاه های مخازن عمودی‪19 ..................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-1‬تکيه گاه ‪19 ..................................................................................................................SKIRT‬‬
‫‪ 2-3-1‬تکيه گاه ‪22 .....................................................................................................................LEG‬‬
‫‪ 3-3-3‬آناليز تنش مخزن حمايت شده به وسيله ‪23 .............................................................................LEG‬‬
‫‪ 4-3-1‬تکيه گاه ‪24 .................................................................................................................... LUG‬‬
‫‪ 5-1‬طراحی پيچهای لنگری (‪27 ................................................................................... )ANCHOR BOLT‬‬
‫‪ 1-5-1‬تعداد پيچهای لنگری ‪27 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ 2-5-1‬قطر پيچهای لنگری ‪27 ............................................................................................................‬‬
‫‪ 6-1‬طراحی ‪( BASE RING‬روش تقريبي) ‪28 ...........................................................................................‬‬
‫‪29 ................................................................................................................. GUSSET PLATE 2-6-1‬‬
‫‪31 .............................................................................................................. LIFTING TRUNNION 1-7‬‬
‫‪31 ....................................................................................................................... TAILING LUG 8-1‬‬
‫‪31 ........................................................................................................................LIFTING LUG 9-1‬‬
‫‪32 .......................................................................................................... EARTH CONNECTION 10-1‬‬
‫‪33 ............................................................................................................ VORTEX BREAKER 11-1‬‬
‫‪ 12-1‬رينگهای تقويتی ‪34 .................................................................................................................‬‬
‫‪ 13-1‬اثر نيروی باد ‪43 ....................................................................................................................‬‬
‫‪ 14-1‬بارهای ناشی از زمين لرزه‪45 ...................................................................................................‬‬
‫‪ 15-1‬توضيحات مختصری در موردصدور نقشه ها ی ساخت ‪46 ...............................................................‬‬
‫‪46 ..................................................................................................... GENERAL ASSEMBLY 1-15-1‬‬
‫‪48 ................................................................................................................. NAME PLATE 3-15-1‬‬
‫‪49 ........................................................................................................ TEMPLATE DETAILS 4-15-1‬‬
‫‪49 ............................................................................................................. SHIPPING STYLE 5-15-1‬‬
‫‪50 .......................................................................................... LADDER & PLATFORM DETAIL 6-15-1‬‬
‫‪ 7-15-1‬اصطالحات مورد استفاده در نقشه‪50 ...................................................................................... :‬‬
‫فصل د ّوم ‪57 ....................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-2‬مخازن تحت فشار افقي ‪58 ............................................................................................................‬‬

‫‪1‬‬
‫‪58 .............................................................................................................................. SADDLE 2-2‬‬
‫‪ 3-2‬قسمتهای مختلف يک ‪63 ................................................................................................: SADDLE‬‬
‫‪63 ................................................................................................................... WEAR PLATE 1-3-2‬‬
‫‪63 .................................................................................................................... BASE PLATE 2-3-2‬‬
‫‪63 ..................................................................................................................... WEB PLATE 3-3-3‬‬
‫‪63 ......................................................................................................... NNER & OUTER RIBS 4-3-2‬‬
‫فصل س ّوم ‪64 ...................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-3‬طراحی پوسته های کروی تحت فشار داخلی ‪65 .................................................................................‬‬
‫فصل چهارم ‪67 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-4‬طراحی ‪68 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2-4‬ورقهای کف مخزن ‪68 ................................................................................................................‬‬
‫‪ 3-4‬طراحی پوسته ‪68 .......................................................................................................................‬‬
‫‪ 4-4‬تنش مجاز ‪69 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ 5-4‬محاسبه ضخامت به روش ‪69 ............................................................................................ 1-FOOT‬‬
‫‪ 6-4‬محاسبه ضخامت به روش ‪70 ....................................................................VARIABLE-DESIGN-POINT‬‬
‫‪ 7-4‬محاسبات‪73 ............................................................................................................................:‬‬
‫‪ 8-4‬منهول های پوسته ‪75 .................................................................................................................‬‬
‫‪ 9-4‬منهول های سقف ‪75 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ 10-4‬تير آهن حمال باالئی و وسطی که در مقابل باد مقاومت می کنند‪75 ..................................................... .‬‬
‫‪ 11-4‬نوع حلقه های محکم کننده)‪75 ........................................................... (TYPES OF STIFFENING RINGS‬‬
‫‪ 12-4‬محدوديتهای حلقه های محکم کننده‪75 ..........................................................................................‬‬
‫‪ 13-4‬حلقه های محکم کننده بعنوان راهرو ‪76 ........................................................................................‬‬
‫‪ 14-4‬ساپورت برای حلقه های محکم کننده ‪76 .......................................................................................‬‬
‫‪ 1-14-4‬تير حمال باالئی ‪76 ...............................................................................................................‬‬
‫‪ 2-14-4‬تير حمال ميانی ‪76 ...............................................................................................................‬‬
‫‪ 15-4‬طراحی سقف ‪78 ......................................................................................................................‬‬
‫‪ 16-4‬محاسبه بار وارده از طرف باد به تانک ‪80 ....................................................................................‬‬
‫‪ 1-18-4‬تير تحت بار يکنواخت ‪86 .......................................................................................................‬‬
‫‪ 19-4‬طراحی ستون ‪88 .....................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-19-4‬فاصله بين ‪ RAFTER‬ها ‪89 ......................................................................................................‬‬
‫‪ 2-19-4‬انتخاب تير های حمال و ‪ RAFTER‬ها ‪90 .....................................................................................‬‬
‫‪ 3-19-4‬انتخاب ستونها ‪90 ................................................................................................................‬‬
‫‪ 20-4‬طراحی مخازن ذخيره در برابر زلزله ‪91 ........................................................................................‬‬
‫‪ 21-4‬ممان زلزله ‪92 ........................................................................................................................‬‬
‫‪ 23-4‬ضرايب نيروهای جانبی‪93 .........................................................................................................‬‬
‫‪ 24-4‬مقاومت در برابر واژگونی ‪94 .....................................................................................................‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ 25-4‬فشار در پوسته تانک ‪94 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ 1-25-4‬تانکهايی که پيچ نشده اند ‪94 ..................................................................................................‬‬
‫‪ 2-25-4‬تانکهای پيچ شده ‪95 .............................................................................................................‬‬
‫‪ 26-4‬نيروهای فشاری ماکزيمم مجاز در پوسته ‪95 ..................................................................................‬‬
‫‪ 28-4‬پيچ کردن تانکها ‪96 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-28-4‬مينيمم سايز پيچ ‪96 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ 1-29-4‬حداکثر فشار طراحی‪97 ........................................................................................................ :‬‬
‫‪ 3-29-4‬اصول مجاز در طراحی مخازن کوچک ‪98 ..................................................................................‬‬
‫‪ 4-29-4‬روش طراحی ‪99 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ 5-29-4‬محاسبه ضخامت ورقهای پوسته ‪99 .........................................................................................‬‬
‫‪ 30-4‬طراحی مخازن مرتفع ‪99 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ 1-30-4‬ارتفاع مخازن مرتفع‪99 ....................................................................................................... :‬‬
‫‪ 2-30-4‬ورقهای مخزن‪99 ............................................................................................................. :‬‬
‫‪ 31-4‬ملحقات فرعی مخازن مرتفع ‪100 ................................................................................................‬‬
‫‪ 1-32-4‬شرايط آب و هوائی سرد ‪100 ..................................................................................................‬‬
‫‪ 2-31-4‬منهول ‪100 .........................................................................................................................‬‬
‫‪ 3-31-4‬سرريز)‪100 ..................................................................................................... (OVER FLOW‬‬
‫‪100 ......................................................................................................................... VENT 4-31-4‬‬
‫‪ 5-31-4‬موقيعت ‪101 .......................................................................................................................‬‬
‫‪ 6-31-4‬توری ‪101 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 32-4‬طراحی مخازن برای زلزله‪101 ...................................................................................................‬‬
‫فهرست منابع و مراجع ‪102 ................................................................................................................‬‬

‫‪3‬‬
 ‫فهرست شکل ها‬

‫شکل ‪ . 1-1‬ضخامت پوسته تحت فشار داخلی ‪8 .......................................................................................‬‬

‫شکل ‪ .2-1‬اجزای تشکيل دهنده مخزن تحت فشار ‪9 ..................................................................................‬‬
‫شکل ‪ VORTEX BREAKER . 3-1‬در مخازن و تانکها ‪11 ............................................................................‬‬
‫شکل ‪ . 4-1‬تصوير شماتيک کلگی های کروی و بيضوی ‪14 .......................................................................‬‬
‫شکل ‪ . 5-1‬تصوير شماتيک ‪ SKIRT‬مخروطی و استوانه ای‪22 ....................................................................‬‬
‫شکل ‪ . 6-1‬تصوير شماتيک تکيه گاه ‪23 ....................................................................................... LEG‬‬
‫شکل ‪ . 7-1‬تصوير شماتيک تکيه گاه ‪25 ...................................................................................... LUG‬‬
‫شکل ‪ . 8-1‬تصوير شماتيک يک ‪27 ..................................................................................... MANHOLE‬‬
‫شکل ‪ .9-1‬طراحی پيچ هايی لنگری ‪27 .................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ .9-1‬شکل شماتيک ‪30 ......................................................................................... GUSSET PLATE‬‬
‫شکل ‪ .10-1‬تصويری از ‪31 ............................................................................................ TAILING LUG‬‬
‫شکل ‪ . 11-1‬شکل شماتيک ‪32 ............................................................................. EARTH CONNECTION‬‬
‫شکل ‪ . 12-1‬شکل شماتيک قطعات مربوط به ‪33 ....................................................... EARTH CONNECTION‬‬
‫شکل ‪ . 13-1‬شکل شماتيک‪34 ................................................................................. VORTEX BREAKER‬‬
‫شکل ‪ . 13-1‬شکل شماتيک مربوط به رينگهای تقويتی ‪38 .......................................................................‬‬
‫شکل ‪ . 14-1‬شکل شماتيک مربوط به رينگهای تقويتی ‪41 .......................................................................‬‬
‫شکل ‪ . 1-2‬شکل شماتيک يک مخزن افقی همراه با ‪63 ................................................................ SADDLE‬‬
‫شکل ‪ . 1-4‬تصوير مربوط به محاسبه بار وارده از طرف باد به تانک ‪83 ......................................................‬‬
‫شکل ‪ . 2-4‬بار يکنواخت بر روی تير های با انتهای آزاد ‪84 ......................................................................‬‬
‫شکل ‪ . 3-4‬تير تحت بار يکنواخت ‪87 ...................................................................................................‬‬

‫‪4‬‬
 ‫فصل اوّل‬

‫مخازن تحت فشار عمودی‬

‫‪5‬‬
 ‫پیشگفتار‬

‫مخازن تحت فشار ظروف بی نشتی هستند و ممکن است به هر شکلی از شبکه های نوشیدنی تا نمونههای‬
‫عظیم مهندسی طراحی شوند که قسمت اعظم تجهیزات صنایع داروئی یا صنایع شیمیائی نفت و گاز و غیره را‬
‫تشکیل میدهد‪.‬‬

‫این وسایل را می توان تحت عناوین مختلف نامگذاری کرد که به طور مثال همزنها‪ ،‬فیلترها‪ ،‬رآکتورها‪،‬‬
‫ذخیرهکننده ها و غیره نام برد‪.‬‬

‫در صنایع شیمیائی و پتروشیمی‪ ،‬گازها و مایعات میبایست ذخیره شده‪ ،‬گردآوری شده و یا فرآیندی را در‬
‫داخل مخازن با ابعاد و شکلهای مختلف انجام دهند‪ .‬به همین خاطر تعداد زیادی از مخازن اتمسفریک در این‬
‫صنایع مورد استفاده قرار می گیرند و به لحاظ اینکه کشور ایران دارای منابع عظیم نفت و گاز می باشد و به‬
‫لحاظ نیاز مبرم در نگهداری این منابع پس از استخراج از داخل زمین‪ ،‬اهمیت مخازن اتمسفریک نمایان می‬
‫شود و طراحی این نوع از مخازن نیز اهمیت پیدا می کند‪.‬‬

‫نفت خیز بودن ایران و لزوم استفاده از این سرمایه خدادادی باعث شده است که رشته های مرتبط با نفت و‬
‫گاز در ایران پر رونق و بسیار کاربردی باشند و بسیاری از متخصصان و فارغ التحصیالن دانشگاهها جذب‬
‫این قسمت شوند که در این بین طراحی مخازن تحت فشار یکی از پر استفاده ترین آنهاست‪.‬‬

‫هم اکنون نرم افزارهای متعددی نیز در زمینه طراحی مخازن تحت فشار وجود داردکه برای استفاده صحیح و‬
‫به جا از این نرم افزارها‪ ،‬آشنائی و تسلط بر استانداردهای طراحی آنها الزامی است‪ .‬نرم افزارهائی از قبیل‬
‫‪ B-Jac ، PV Elite‬و ‪....‬‬

‫همانگونه که عنوان شد مخازن تحت فشار به شکلهای مختلف در صنعت مورد استفاده قرار میگیرند که‬
‫انتخاب نوع مخزن بسته به شرایط کاری و شرایط سرویس دهی آن فرق میکند‪ .‬مخازن متداولی که وجود‬
‫دارند‪ ،‬مخازن استوانهای و کروی هستند که در جاهای مختلف به کار می روند‪.‬‬

‫مخازن استوانه ای می توا نند دارای سطح مقطع یکسان باشند یا بسته به نیاز سطح مقطع آنها تغییر کند‪ ،‬یا‬
‫اینکه به صورت عمودی یا افقی مورد استفاده قرار گیرند انواع مخازن استوانه ای در صنعت وجود دارند که‬
‫با ابعاد مختلف مورد استفاده قرار می گیرند که ممکن است در برخی مواقع ارتفاع این مخازن به صد متر یا‬
‫بیشتر و قطرشان نیز به چندین متر برسد‪.‬‬

‫به عنوان مثال برجهای تقطیر یکی از انواع این مخازن تحت فشارمی باشند‪ .‬مخازن عمودی اغلب بزرگتر از‬
‫مخازن افقی هستند‪ .‬در طراحی قسمتهای مختلف مخازن پارامترهای متعددی مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬از‬
‫جمله این پارام ترها می توان به طول و قطر یا حجم مخزن‪ ،‬دما و فشار طراحی مخزن اعم از داخلی و‬
‫خارجی‪ ،‬تعداد نازلها‪ ،‬طریقه اتصال و غیره اشاره کرد‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫برای طراحی یک مخزن مناسب بایستی تمام پارامترهای آن را به طور صحیح مورد بررسی قرار داده و‬
‫اشکاالت تمام قسمتها را رفع نمود‪.‬‬

‫عالوه ب ر پارامترهای عنوان شده یکسری پارامترهای دیگری نیز وجود دارد که این پارامترها نیز بایستی دقیقاً‬
‫بررسی شود پارامترهائی از قبیل ‪ :‬محل کار مخزن‪ ،‬نوع ماده مورد استفاده در مخزن‪ ،‬عوامل جغرافیائی و‬
‫جوی مانند باد‪ ،‬زلزله‪ ،‬دما‪ ،‬میزان بارندگیو غیره اشاره کرد‪ .‬همچنین قیمت مخزن مورد نظر با توجه به سرویس‬
‫دهی و عمر مفید آن از جمله پارامترهای مهم در طراحی یک مخزن می باشد‪.‬‬

‫یک مخزن تحت فشار معموالً از اجزای زیر تشکیل شده است‪:‬‬

‫کلگی ها (عدسیهای انتهائی) که با فرم دادن ورق ساخته می شوند‪.‬‬

‫پوسته استوانه ای که از رول کردن ورق ساخته می شوند‪.‬‬

‫رینگ تقویتی که معموالً از پروفیلهای استاندارد انتخاب می شود‪.‬‬

‫لوله ها و فلنجها که به صورت استاندارد موجود هستند و تهیه می شوند‪.‬‬

‫تکیه گاه مخازن که در مخازن افقی تحت نام ‪ SADDLE‬و در مخازن عمودی تحت نام ‪ LEG ،SKIRT‬و‬
‫‪ LUG‬آورده می شود‪.‬‬

‫اصول اولیه طراحی مخازن تحت فشار که در صنعت از آن استفاده میشود‬

‫طراحی اولیه (‪)Primary Design‬‬

‫آنالیز تنش )‪(Stress Analysis‬‬

‫طراحی نهائی )‪(Final Design‬‬

‫در مرحله اول فقط استانداردها برای طراحی مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬نتایج طراحی مرحله اول باید در‬
‫مرحله دوم مورد آنالیز تنش قرار گیرد و ابعاد و اندازه های بدست آمده برای بارهای دیگری که به مخزن‬
‫اعمال می شود نیز مورد بررسی قرار می گیرد‪ .‬مخزن طراحی شده بعد از مرحله دوم برای زمان صفر طراحی‬
‫شده است‪ .‬در مرحله سوم با توجه به عمر مخزن و مدت زمان کاری آن‪ ،‬پارامترهای طراحی مورد بازبینی‬
‫قرار می گیرند‪.‬‬

‫معموالً طراحی و ساخت مخازن بر طبق استانداردهای شناخته شده در دنیا انجام می پذیرد‪ .‬استانداردهای‬
‫مختلفی در طراحی مخازن تحت فشار وجود دارد که ضوابط و روابط های این استانداردها به صورت یک‬
‫قانون برای طراحی در آمده است به طوریکه استناد به این استانداردها و استفاده از آنها ناگزیر شده است‪.‬‬
‫منشأ تمام این استانداردها کشورهای صنعتی از جمله آمریکا‪ ،‬آلمان‪ ،‬انگلستان و ‪ ...‬می باشد‪.‬‬

‫بعضی از استانداردهای شناخته شده ای که در زمینه طراحی مخازن تحت فشار و مخازن ذخیره وجود دارند‬
‫عبارتند از‪:‬‬

‫‪7‬‬
‫‪ASME BOILER AND PRESSURE VESSEL CODE‬‬
‫‪BS 5500‬‬
‫)‪AD-MERK BLATT (DIN‬‬
‫‪API 620, API 650‬‬
‫استاندارد ‪ ، ASME‬استاندارد کامل و شناخته شده در مخازن تحت فشار و انواع بویلر می باشد و از جمله‬
‫استانداردهای معتبری است که به طور وسیعی در کشور ما توسط شرکتها و پیمانکاران مختلف مورد استفاده‬
‫قرار می گیرد‪.‬‬

‫این استاندارد که توسط انجمن مهندسین مکانیک ایاالت متحده آمریکا‬

‫)‪ )American Society of Mechanical Engineering‬انتشار می یابد شامل یازده بخش بوده که هر‬
‫یک در زمینه خاصی از جمله طراحی‪ ،‬انواع جنس مخازن‪ ،‬نوع ساخت‪ ،‬روشهای اتصال و موارد دیگر به‬
‫بحث می پردازد‪ .‬استاندارد‪ B.S.5500‬استاندارد بریتانیائی است که در طراحی مخازن تحت فشار مورد‬
‫استفاده قرار می گیرد همچنین استاندارد ‪ DIN‬نیز استاندارد کشور آلمان‪ ،‬برای طراحی مخازن تحت فشارمی‬
‫باشد که ضریب اطمینان آن ‪ 2‬در نظر گرفته می شود و سر آخر استاندارد ‪ API‬که استاندارد موجود در‬
‫طراحی مخازن ذخیره می باشد که در نسخه ‪ API 620‬و ‪ API 650‬کاربرد بیشتری در این زمینه دارد‪.‬‬

‫و حال به شرح مختصری در زمینه طراحی قسمتهای مختلف مخازن تحت فشار به شرح زیر می پردازیم ‪.‬‬

‫در تمامی مخازنی که به طراح سفارش داده می شود و دارای تعدادی نازل می باشد باید سفارش دهنده‬
‫مشخص کند که روی نازلها‪ ،‬اتصال لوله از طریق سیستم لوله )‪ (Piping System‬خواهد بود یا خیر‪ ،‬اگر‬
‫چنانچه به یک نازل مشخص‪ ،‬اتصال از طریق سیستم لوله می باشد‪ ،‬اجباراً باید نیروها و ممانهای متمرکز از‬
‫طریق سفارش دهنده به طراح داده شود‪ .‬توجه شود که عکس العملهای سیستم لوله روی نازل به صورت سه‬
‫نیرو و سه ممان متمرکز در جهات مختصات می باشد که تقویت مورد نیاز در مقابل نیروها و ممانهای مذکور‪،‬‬
‫با تقویت مورد نیاز برای نازل که در کد به آن اشاره شده است متفاوت است‪.‬‬

‫شکل ‪ . 1-1‬ضخامت پوسته تحت فشار داخلی‬

‫روش کلی طراحی مخازن تحت فشار‬

‫برای یک مخزن تحت فشار در مرحله طراحی‪ ،‬باید دو عمل زیر را روی آن انجام داد‪:‬‬

‫‪8‬‬
‫‪ -1‬تعدادی نقطه حساس را که به نظر می رسد تنشهای مختلفی بر آن اثرمی نماید را روی مخزن مشخص‬
‫نمود‬

‫‪ -2‬انواع نیروه ائی که روی مخزن عمل می نمایند را در نظر گرفته و در نقاط حساس فوق الذکر تنشهای‬
‫حاصل از نیروهای مختلف را در آن نقاط پیدا نمود‪.‬‬

‫شکل ‪ .2-1‬اجزای تشکیل دهنده مخزن تحت فشار‬

‫پس از انجام دو مرحله فوق در نقاط حساس مورد نظر‪ ،‬المانهایی را در نظر می گیریم و تنشهای محیطی‪،‬‬
‫طولی و پیچشی را که از نیروهای فوق بدست آمده است را بر آنها اعمال می نماییم‪ .‬با توجه به اینکه مالک‬
‫طراحی تئوری شکست تنش نرمال می باشد‪ ،‬المانهای فوق الذکر را طبق دایره مور چرخانیده تا به جهات‬
‫اصلی برسیم و سپس بیشترین تنش نرمال اصلی رابا تنش مجاز ماده ‪  all‬مقایسه می کنیم‪.‬‬

‫تنشها دسته بندی می شوند و برای هر کدام از آنها حدی تعریف می شود که این حد مقدار مجاز آن تنش می‬
‫باشد‪ .‬پنج نوع تنش مختلف که باعث گسیختگی انواع سازه ها می شوند‪ ،‬به شرح زیر هستند‪:‬‬

‫‪ : Pm‬تنش غشائی )‪(General Primary Membrane Stress‬‬

‫‪ : PL‬تنش محلی )‪)Primary Local Stress‬‬

‫‪ : Pb‬تنش خمشی )‪)Primary Bending Stress‬‬

‫‪ : G‬تنش ثانویه )‪)Secondary Stress‬‬

‫‪ : F‬تنش لحظه ای )‪)Peak Stress‬‬

‫‪ 1-1‬ضخامت پوسته تحت فشار داخلی‬

‫پوسته های استوانه ای از رول کردن ورقها با ضخامتهای مختلف ساخته می شوند‪ .‬معموالً ورقهای استانداردبه‬
‫عرضهای معلوم موجودند‪ .‬درپاره ای از اوقات برای ساختن یک سیلندرنمی توان تنها با رول کردن یک ورق‬
‫سیلندر مزبور را به دست آورد‪ .‬دراین مواقع از دو یا چند کورس ورق استفاده می شود‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫حداقل ضخامت برای پوسته ها بعد از فرم دادن آنها‪ ،‬نباید کمتر از یک شانزدهم اینچ باشد‪ .‬البته این ضخامت‬
‫بدون در نظر گرفتن خوردگی می باشد‪.‬در زیر به بعضی از این موارد خاص که از قاعده باال مستثنی است‬
‫اشاره می نمایم‪.‬‬

‫حداقل ضخامت بیان شده نباید برای مخازنی که با ‪ Ferritic Steel‬ساخته می شوند و خواص کششی آنها با‬
‫درجه حرارت‪ ،‬باال می رود‪ ،‬اعمال شود‪ .‬حداقل ضخامت برای چنین ساختاری‪ ،‬بعد از فرم دادن یک چهارم‬
‫اینچ است‪.‬‬

‫حداقل ضخامت یاد شده برای مبدلهای حرارتی نباید اعمال شود‪.‬‬

‫حداقل ضخامت برای بویلرها‪ ،‬یک چهارم اینچ است البته بدون در نظر گرفتن خوردگی‪.‬‬

‫حداقل ضخامت پوسته های کمپرسورهای هوا و مخازنی که با بخار و آب کار می کنند‪ ،‬سه سی و دوم اینچ‬
‫است بدون در نظر گرفتن خوردگی‪.‬‬

‫‪ 1-1-1‬پوسته استوانه ای‬

‫مینیمم ضخامت پوسته استوانه ای برابر است با بزرگترین مقداری که از یکی از موارد زیر بدست می آید و‬
‫حداکثر فشار کاری مجاز باید کوچکتر از فشاری باشد که از فرمولهای این قسمت به دست می آید‪ .‬در‬
‫ساخت مخازن تحت فشار برای اینکه ورقها به شکل سیلندر در آیند یک سری خط جوش محوری به وجود‬
‫می آید‪ .‬همچنین برای اتصال چند سیلندر به هم نیاز به خط جوشهای محیطی است‪ .‬در طراحی مخازن به‬
‫خاطر ایجاد تنش‪ ،‬در هر دو راستا طراحی به صورت زیر انجام می گیرد‪:‬‬

‫‪PR‬‬
‫‪t‬‬ ‫(‪)1-1‬‬ ‫‪ -1‬با تنش محیطی‪:‬‬
‫‪SE  0.6 P‬‬
‫‪PR‬‬
‫‪t‬‬ ‫(‪)2-1‬‬ ‫‪ -2‬با تنش طولی‪:‬‬
‫‪2SE  0.4 P‬‬
‫که در روابط فوق‪:‬‬

‫‪ = t‬مینیمم ضخامت مورد نیاز پوسته )‪(in‬‬

‫‪ = P‬فشار طراحی )‪(psi‬‬

‫‪ = R‬شعاع داخلی پوسته )‪(in‬‬

‫‪ = S‬ماکزیمم تنش مجاز )‪(psi‬‬

‫‪ = E‬راندمان اتصال‬

‫راندمان اتصال برای اتصاالت غیر پیچ و مهره تعریف می شود‪ .‬در مورد اتصاالت جوشی این فاکتور نشان‬
‫دهنده میزان مرغوبیت جوشهای موجود در یک مخزن تحت فشار است و با توجه به نوع تستی که روی‬
‫جوش اعمال می شود به دست می آید‪ .‬این ضریب معموالً در تنش مجاز ماده طراحی )‪ (S‬ضرب می شود‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫البته رابطه دوم هنگامی صادق است که فشار کمتر از ‪ 1.25 SE‬و با ضخامت کمتر از ‪ R‬باشد‪.‬‬

‫‪ 2-1-1‬طراحی مخازن و تیوبهای تحت فشار خارجی‬

‫در پاره ای از اوقات به خاطر این که فشار کاری مخزن از فشار اتمسفر کمتر است‪ ،‬مخزن تحت یک فشار‬
‫خارجی قرار می گیرد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬بیشتر بودن فشار محیط از فشار داخلی مخزن باعث اعمال این فشار‬
‫روی مخزن می شود‪ .‬از طرف دیگر ممکن است مخزن د ر شرایطی قرار گیرد که فشار خارجی ناشی از از‬
‫مواردی دیگر نیز به آن وارد گردد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬مخزنی که قرار است در عمق چند متری آب کار کند‪،‬‬
‫تحت یک فشار هیدرواستاتیک قرار می گیرد‪ .‬هرگاه مخزن تحت فشار خارجی قرار گیرد‪ ،‬طراحی آن طبق‬
‫یک پروسه سعی و خطا انجام می شود‪ .‬در این حالت کمانش پوسته مخزن تحت فشار خارجی دارای اهمیت‬
‫زیادی خواهد بود‪.‬‬

‫شکل ‪ Vortex Breaker . 3-1‬در مخازن و تانکها‬

‫حداقل ضخامت الزم برای پوسته های سیلندری یا تیوبها‪ ،‬تحت فشار خارجی باید به وسیله پروسه زیر به‬
‫دست آید‪ .‬در این قسمت یک پروسه سعی و خطا دنبال می شود تا جواب مورد نظر برای ‪ t‬به دست آید‪ .‬ولی‬
‫برای به دست آوردن حداکثر فشار کاری خارجی مخزن‪ ،‬نیازی به پروسه سعی و خطا نمی باشد‪.‬‬

‫اگر ‪ DO t 10‬باشد‪:‬‬

‫الف) مقداری برای ‪ t‬در نظر گرفته می شود و مقادیر ‪ Do t‬و ‪ L D‬محاسبه می گردد‪.‬‬
‫‪O‬‬

‫ب) با مراجعه به نمودار فاکتور ‪( A‬نمودار فاکتور ‪ A‬در صفحات بعد آمده است) و با مقادیر ‪ Do t‬و‬
‫‪ L D‬به دست آمده در حالت قبل‪ ،‬مقدار ‪ A‬را مشخص می نمائیم‪.‬‬
‫‪O‬‬

‫ج) با مقدار به دست آمده برای فاکتور ‪ A‬به نمودارهای فشار خارجی مراجعه کرده و با تقاطع مقدار ‪A‬‬
‫با منحنیهای دما‪ ،‬مقدار ‪ B‬از روی این منحنیها به دست می آید‪.‬‬

‫د) با مقدار به دست آمده برای ‪ ،B‬مقدار ‪ Pa‬از فرمول زیر محاسبه می شود‪:‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪4B‬‬
‫‪Pa ‬‬ ‫(‪)3-1‬‬
‫‪D‬‬
‫) ‪3( O‬‬
‫‪t‬‬
‫در این حالت اگر مقدار ‪ A‬در سمت چپ خطوط دمای منحنی قرار گرفت‪ ،‬مقدار ‪ Pa‬از فرمول زیر به دست‬
‫می آید‪:‬‬

‫‪2ae‬‬
‫‪Pa ‬‬ ‫(‪)4-1‬‬
‫‪D‬‬
‫) ‪3( O‬‬
‫‪t‬‬
‫ه) مقدار به دست آمده برای ‪ Pa‬در باال‪ ،‬با مقدار ‪ P‬فشار خارجی مخزن مقایسه می شود‪ .‬اگر مقدار ‪Pa‬‬
‫کوچکتر از ‪ P‬بود‪ ،‬باید مقدار‪ t‬افزایش داده شود و پروسه تکرار گردد تا مقدار به دست آمده برای ‪ Pa‬بزرگتر‬
‫از مقدار ‪ P‬شود‪.‬‬

‫اگر ‪ DO t 10‬باشد‪:‬‬

‫الف) با روش مشابه باال مقدار ‪ B‬به دست می آید‪:‬‬

‫برای مقادیر ‪ Do t‬کوچکتر از ‪ ،4‬مقدار ‪ A‬از فرمول زیر به دست می آید‪.‬‬

‫‪1.1‬‬
‫‪A‬‬ ‫(‪)5-1‬‬
‫‪D‬‬
‫‪( O )2‬‬
‫‪t‬‬
‫برای مقادیر بزرگتر از ‪ 0/1‬مقدار ‪ 0/1‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫ب) مقدار ‪ Pa1‬با استفاده از مقدار ‪ B‬به دست آمده در حالت قبل طبق فرمول زیر محاسبه می شود‪:‬‬
‫‪2.167‬‬
‫[ ‪Pa1 ‬‬ ‫‪ 0.0833]B‬‬ ‫(‪)6-1‬‬
‫‪DO‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪t‬‬
‫مقدار ‪ Pa 2‬با استفاده از فرمول زیر به دست می آید‪:‬‬
‫‪2S‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Pa 2 ‬‬ ‫‪[1 ‬‬ ‫]‬ ‫(‪)7-1‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪DO‬‬
‫) ‪( O‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬
‫که در فرمول باال ‪ S‬کوچکترین مقدار بین مقادیر زیر است‪:‬‬

‫دو برابر حداکثرتنش مجاز در دمای طراحی که از جداول مواد به دست می آید‪.‬‬

‫‪ 0/9‬برابر تنش تسلیم ماده در دمای طراحی که تنش تسلیم ماده از نمودارهای فشار خارجی طبق زیر به دست‬
‫می آید‪.‬‬

‫برای دمای داده شده به نمودارهای فشار خارجی رفته و مقدار ‪ B‬که در انتهای سمت راست منحنیها قرارمی‬
‫گیرد‪ ،‬درنظرگرفته می شود‪.‬تنش تسلیم دوبرابراین مقدار به دست آمده برای فاکتور ‪ B‬است‪.‬‬

‫د) کوچکترین مقدار بین ‪ Pa1‬و ‪ Pa 2‬که محاسبه شدند‪ ،‬به عنوان ‪ Pa‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫این مقدار ‪ Pa‬با مقدار ‪ P‬فشار کاری مخزن مقایسه می شود‪ .‬اگر مقدار ‪ Pa‬کوچکتر از مقدار ‪ P‬باشد‪ ،‬باید‬
‫مقدار ضخامت ‪ t‬افزایش داده شود و پروسه تکرار گردد تا مقدار به دست آمده برای ‪ Pa‬از مقدار ‪ P‬بزرگتر‬
‫شود‪.‬‬

‫در تمامی فرمولهای ارائه شده‪:‬‬

‫‪ : A‬فاکتوری است که از ابعاد هندسی مخزن مورد نظر برای طراحی حاصل می شود‪ .‬این فاکتور از نمودار‬
‫صفحه بعد به دست می آید که به نام نمودار فاکتور ‪ A‬شناخته می شود‪.‬‬

‫‪ : B‬فاکتوری است که از نمودارهای فشار خارجی در دمای طراحی حاصل می شود )‪.(psi‬‬

‫‪ : DO‬قطر خارجی پوسته استوانه ای یا تیوب)‪.(in‬‬

‫‪ : E‬مدول االستیسیته مواد در دمای طراحی)‪.(psi‬‬

‫‪ : L‬طول طراحی برای مخازن است)‪.(in‬‬

‫طول طراحی یک مخزن اغلب طول مخزن نیست این مقدار فاصله بین دو خظ تقویتی است که خط تقویت به‬
‫صورت زیر تعریف می شود‪:‬‬

‫الف) خط محیطی کلگی که ازخط مماسی کلگی به اندازه یک سوم عمق کلگی به داخل اندازه گیری می‬
‫شود‪.‬‬

‫ب) رینگهای تقویتی‪.‬‬

‫ج) اتصال محیطی به یک پوشش)‪ (Jacket‬برای یک قسمت پوشش دارشده ازیک پوسته استوانه ای‬
‫شکل‪.‬‬

‫د) اتصال مخروطی به پوسته یا اتصال ناکل در کلگیهای شبه کروی‪.‬‬

‫‪ : P‬فشار خارجی طراحی مخزن)‪.(psi‬‬

‫‪ : Pa‬با مقدار در نظر گرفته شده برای‪ ،t‬مقدارمحاسبه شده برای میزان فشار مجاز خارجی کاری)‪.(psi‬‬

‫‪ : t‬حداقل ضخامت الزم برای پوسته های استوانه ای‪ ،‬تیوبها بدون در نظر گرفتن خوردگی)‪.(in‬‬

‫‪ 3-1-1‬چند نکته در مورد طراحی مخازن تحت فشار خارجی‬

‫برای مخازنی که تحت فشار خارجی ‪15psi‬یاکمتر کار کار می کنند‪ ،‬طراحی باید بر اساس فشار‪ 15psi‬یا ‪25‬‬
‫درصد بیشتر از فشار کاری مخزن‪ ،‬هر کدام کمتر است صورت گیرد‪ .‬همچنین اگر در مخازن استوانه ای از‬
‫‪ Lap Joint‬محوری استفاده شده باشد‪ ،‬طراحی باید بر اساس فرمولهای باال صورت گیرد‪ ،‬فقط باید فشار‬
‫خارجی طراحی دو برابر در نظر گرفته شود‪ .‬همچنین در مواقع لزوم باید از رینگهای تقویتی و حمایت کننده‬
‫های دیگر برای مخازن‪ ،‬در مقابل نیروهای اعمال شونده خارجی استفاده کرد‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫ضخامتهائی که در اینجا برای مخازن تحت فشار داخلی و خارجی محاسبه شدند‪ ،‬ضخامتهای مورد نیاز در‬
‫طراحی هستن د‪ .‬معموالً در ساخت یک مخزن تحت فشار‪ ،‬ضخامت در نظر گرفته شده بزرگتر از ضخامت به‬
‫دست آمده در طراحی خواهد بود‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬اگر ضخامت مورد نیاز برای مخزنی ‪ 10/5‬میلیمتر به دست‬
‫آید ممکن است این مخزن با ورق ‪ 12‬میلیمتر ساخته شود‪.‬‬

‫‪ 2-1‬کلگی ها‬

‫کلگی ها که انتهای مخازن با آنها بسته می شود با فرم دهی ورق بدست می آیند‪ .‬از انواع مختلف و متداول‬
‫کلگی ها‪ ،‬می توان به کلگی های بیضوی (‪ ،)Ellipsoidal‬کلگی های کروی )‪ ،(Hemispherical‬کلگی‬
‫های شبه کروی)‪،)Torispherical‬کلگی های مخروطی(‪ )Conical‬و کلگی های مسطح اشاره کرد‪ .‬کلگی‬
‫های بی ضوی بیشترین کاربرد را در مخازن تحت فشار عمودی یا افقی دارند‪ .‬بهمین خاطر این نوع کلگی را‬
‫که از اهمیت خاصی در طراحی مخازن تحت فشار بر عهده دارد‪ ،‬بیشتر از سایرین مورد بررسی قرار می‬
‫دهیم‪.‬‬

‫در کلگی های بیضوی نسبت قطر بزرگ به قطر کوچک آن ‪ 2‬می باشد‪ .‬بهمین دلیل این کلگی ها را کلگی‬
‫های‪ 2:1‬می نامند‪ .‬شکل این کلگی به صورت تقریبی‪ ،‬همانند کلگی کروی می باشد ولی همانگونه که در‬
‫شکل مشاهده می شود‪ .‬شعاع آن ‪ 0.9 D‬و شعاع ناکل آن‪ 0/173D‬می باشد‪.‬‬

‫کلگی بیضوی‬

‫کلگی کروی‬

‫شکل ‪ . 4-1‬تصویر شماتیک کلگی های کروی و بیضوی‬

‫‪14‬‬
‫ضخامت مورد نیاز کلگی های بیضوی‪ 2:1‬تحت فشار در طرف مقعر بوسیله پاراگراف ( ‪ UG- 32 )d‬از‬
‫‪ ASME Sec. VIII –DIV.1‬داده شده است و از معادله زیر بدست می آید‪.‬‬
‫‪PD‬‬
‫‪t‬‬ ‫(‪)8-1‬‬
‫‪2SE  0.2 p‬‬
‫وبرای محاسبه فشار خواهیم داشت‪:‬‬

‫‪2SEt‬‬
‫‪P‬‬ ‫(‪)9-1‬‬
‫‪D  0.2t‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ : D‬قطر داخلی اصلی مخازن‬

‫‪ : E‬بازده اتصال‬

‫‪ : P‬فشار داخلی‬

‫‪ : S‬تنش مجاز ماده‬

‫‪ : t‬ضخامت کلگی‬

‫کلگی های بیضوی با نسبت غیر از ‪ 2:1‬نیز ممکن است وجود داشته باشند‪ .‬این معادالت در ‪Appendix1-‬‬
‫از ‪VIII-DIV.1‬داده شده است و بصورت زیر می باشد‪.‬‬

‫‪PDK‬‬
‫‪t‬‬ ‫(‪)10-1‬‬
‫‪2SE  0.2 P‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪D‬‬
‫] ‪t  [2  ( ) 2‬‬ ‫(‪)11-1‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪2h‬‬
‫‪p‬‬
‫بین ‪1‬تا‪ 3‬متغیر است‪.‬‬ ‫مقدار‬
‫‪2h‬‬
‫معادله ‪ K‬در )‪ 1-4(c‬از‪ APPendix1‬در ‪ ASME Sec.VIII-DEV.1‬داده شده است از معادله باال فرم‬
‫فشار را می توان به صورت زیر محاسبه کرد‪.‬‬
‫‪2SEt‬‬
‫‪P‬‬ ‫(‪)12-1‬‬
‫‪KD  0.2t‬‬
‫این معادله برای قطر خارجی نیز به صورت زیر تغییر می نماید‪.‬‬

‫‪PDo K‬‬
‫‪t‬‬ ‫(‪)13-1‬‬
‫])‪[2SE  2 p(k  0.1‬‬
‫وبرای محاسبه فشار‪:‬‬

‫‪15‬‬
 ‫‪2SEt‬‬
‫‪p‬‬ ‫(‪)14-1‬‬
‫])‪[ KDo  2t ( K  0.1‬‬
‫‪P‬‬
‫نداده‬ ‫نکته جالب اینکه‪ ASME Sec.VIII-Div.1‬هیچ محدودیتی برای معادالت باال جهت نسبت‬
‫‪S‬‬
‫‪P‬‬
‫بزرگ باشد‪ ،‬بیان نکرده است و می توان نتیجه‬ ‫است و هیچ قانونی برای کلگی های بیضوی وقتی نسبت‬
‫‪S‬‬
‫گرفت که همین قوانین قابل قبول هستند‪.‬‬

‫معادالت مربوط به طراحی کلگی های بیضوی که فشار در طرف محدب کلگی ها در نظر گرفته می شود‪ .‬در‬
‫پارگراف ‪ UG-33‬از‬

‫‪ ASME Sec.VIII-Div.1‬داده شده است‪ .‬ضخامت مورد نیا ز مقدار بزرگتر بین دو ضخامت محاسبه شده‬
‫در مراحل زیر است‪.‬‬

‫‪ -1‬فشار طراحی در طرف محدب را در ضریب ‪ 1 /67‬ضرب کرده‪ ،‬سپس‪ ،‬این مقدار و بازده اتصال ‪=1‬‬
‫‪E‬معادالت بیان شده در باال را اعمال می کنیم و ضخامت را بدست می آوریم‪.‬‬

‫شعاع فرم کلگی بیضوی را در نظر می گیریم‪ .‬س پس از این مقدار به عنوان شعاع کره معادل برای محاسبات‬
‫فشار خارجی استفاده می کنیم‪ .‬این پروسه شامل محاسبات مقدار زیر است‪.‬‬
‫‪0.125‬‬
‫‪A‬‬ ‫(‪)15-1‬‬
‫‪K o Do‬‬
‫‪t‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ : A‬کرنش است‬

‫‪Do‬‬
‫که از جدول زیر بدست می آید‪.‬‬ ‫‪ : K o‬تابعی است از نسبت‬
‫‪2ho‬‬

‫‪ : Do‬قطر خارجی اصلی کلگی بیضوی‬

‫‪ : t‬ضخامت‬

‫‪16‬‬
 ‫فاکتور ‪ K O‬برای کلگی بیضوی تحت فشار داخلی‪.‬‬

‫‪DO‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.8‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪2.2‬‬

‫‪2hO‬‬

‫‪KO‬‬ ‫‪0.81‬‬ ‫‪0.73‬‬ ‫‪0.65‬‬ ‫‪0.57‬‬ ‫‪0.50‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪KO‬‬ ‫‪1.36‬‬ ‫‪1.27‬‬ ‫‪1.18‬‬ ‫‪1.08‬‬ ‫‪0.99‬‬ ‫‪0.9‬‬

‫‪DO / 2hO‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫‪1.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1‬‬

‫و حال فشار مجاز را از فرمول زیر محاسبه می کنیم‪.‬‬

‫‪B‬‬
‫‪Pa ‬‬ ‫(‪)16-1‬‬
‫‪K o Do‬‬
‫‪t‬‬
‫برای محاسبه ‪ B‬با توجه به نمودار تنش کرنش اگر مقدار محاسبه شده برای فاکتور ‪ A‬در سمت چپ منحنی‬
‫تنش – کرنش قرار گرفت مقدار ‪ B‬عبارت خواهد بود از‪:‬‬

‫‪AE‬‬
‫‪B‬‬ ‫(‪)17-1‬‬
‫‪2‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ : A‬کرنش‬

‫‪ : E‬مدول اال ستیسیته ماده در دمای طراحی است‪.‬‬

‫فلذا مقدار ‪ Pa‬چنین محاسبه می شود‪.‬‬

‫‪0 / 0625E‬‬
‫‪Pa ‬‬ ‫(‪)18-1‬‬
‫‪( K o Po 2‬‬
‫)‬
‫‪t‬‬
‫مثال‪ :‬ضخامت مورد نیازبرای کلگی بیضوی ‪ 2:1‬با قطر اصلی و داخلی ‪ ،18DD‬دمای طراحی ‪ 100D‬فشار در‬
‫طرف مقعر ‪ 200DDD‬و فشار در طرف محدب ‪ ، 15DDD‬تنش مجاز ‪ 17500DDD‬و بازده اتصال ‪ 0/85‬را‬
‫بدست آورید‪ .‬کلگی از فوالد کم کربن ساخته شده است‪.‬‬

‫برای فشار در طرف مقعر داریم‪:‬‬

‫‪k  (1 / 6)[2  (2.2) 2 ]  1 / 14‬‬

‫)‪(200  216  1 / 14‬‬

‫‪t‬‬ ‫‪ 1 / 66in‬‬
‫)‪(2  17500  0 / 85  0 / 2  200‬‬

‫‪17‬‬
 ‫برای فشار در طرف محدب‪:‬‬

‫مقدار فشار و ضخامت را محاسبه می کنیم‪.‬‬

‫‪P  1 / 67 15  25.1 psi‬‬

‫)‪(25.1  216  1 / 14‬‬

‫‪t‬‬ ‫‪ 0 / 18in‬‬
‫)‪(2  17500  1  0 / 2  25.1‬‬
‫‪ -2‬برای فشار خارجی مقدار ‪ Ko‬از جدول عدد ‪ 0/99‬بدست می آید‪.‬‬

‫حداقل ‪ t=1/66in‬در نظر می گیریم‪.‬‬

‫‪Dc  216  (2  1 / 66)  219 / 32‬‬

‫‪0 / 25‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ 0 / 00096‬‬
‫‪0 / 99  219.32‬‬
‫‪1.66‬‬
‫از شکل داریم‪B=12000 psi‬‬

‫در نتیجه خواهیم داشت‪:‬‬

‫‪12000‬‬
‫‪Pa ‬‬ ‫‪ 91 / 7 psi‬‬
‫‪0 / 99  219.32‬‬
‫‪1 / 66‬‬
‫بنابراین ضخامت ‪ 1/66DD‬کافی است‪.‬‬

‫مقدار ماکزیمم تنش مجاز‬

‫الف‪ :‬ماکزیمم تنش مجاز )‪ (Allowable Stress‬عبارت است از ماکزیمم تنش نرمال در یک نقطه از مخزن‬
‫که تحت قوانین این مجموعه ساخته شده باشد‬

‫بایستی بدانیم که ماکزیمم تنش نرمال در کجا اعمال می شود و اگر الزم شد از دایره مور نیز استفاده می‬
‫کنیم‪ .‬ماکزیمم تنش مجاز در مخزن تحت فشار‪ ،‬متفاوت است‪ ،‬و بستگی به این دارد که مخزن تحت تأثیر‬
‫نیروهای فشاری یا کششی قرار گرفته باشد‪ ،‬تنش مجاز بر حسب نوع جنس مخزن و درجه حرارت طراحی‪،‬‬
‫انتخاب می شود‪.‬‬

‫ب‪ :‬تنش مجاز طولی فشاری‬

‫ماکزیمم تنش مجاز طولی که در طراحی مخازن استوانه ای جه بدون درز و یا جوش لب به لب‪ ،‬تحت‬
‫تأثیر نیروهای منجر ب ه تنش طولی فشاری قرار گرفته اند برابرخواهد بود یا کوچکترین دو مقدار زیر‪:‬‬

‫‪18‬‬
 ‫تنش کششی مجاز‬

‫مقدار فاکتور ‪ B‬که از روش زیر بدست می آید‪.‬‬

‫ابتدا با استفاده از مقادیر انتخابی برای ‪ t‬و ‪ ، Ro‬فاکتور ‪ A‬را از فرمول زیر محاسبه می کنیم‪.‬‬
‫‪0 / 125‬‬
‫‪A‬‬
‫‪Ro‬‬
‫‪t‬‬
‫‪ : t‬که در آن مینیمم ضخامت پوسته استوانه ای )‪(in‬‬

‫‪ : Ro‬شعاع خارجی پوسته استوانه ای )‪(in‬‬

‫با استفاده از مقدار ‪ A‬محاسبه شده‪ ،‬مواد مورد نظر را در )‪ SectionII‬و ‪ (ASME‬پیدا کرده و یک خط‬
‫عمودی رسم می کنیم تا خط ‪ (Matevial / Temperature line) MLT‬درجه حرارت طرح مربوطه قطع‬
‫نماید‪ .‬اگر فاکتور ‪ A‬سمت چپ خطوط‪ MLT‬و خارج از این خطوط قرار بگیرد‪ ،‬به طوریکه این خطوط را‬
‫قطع ننماید خواهیم داشت‪:‬‬

‫‪AE‬‬
‫‪(psi) B ‬‬ ‫‪ = E‬مدول االستیسیته در درجه حرارت طراحی‬
‫‪2‬‬
‫از محل تالقی خطوط ترسیمی عمود بر محور فاکتور ‪ A‬و خط‪ ، MLT‬خط افقی رسم می کنیم تا محور‬
‫فاکتور ‪ B‬را قطع کند‪ .‬مقدار فاکتور ‪ B‬را می خوانیم که این مقدار‪ ،‬تنش فشاری مجاز برای ‪ t‬و ‪ Ro‬فرض‬
‫شده می باشد‪.‬‬

‫حال مقدار تقریبی بدست آمده را با تنش فشاری طولی محاسبه شده در مخزن مقایسه کردده اگر فاکتور ‪B‬‬
‫بدست آمده از باال‪ ،‬کم تر از تنش فشاری محاسبه شده در اثر نیروهای خارجی باشد می توان ‪ t‬را افزایش داده‬
‫و محاسبات را تکرار نمود‪.‬‬

‫‪ 3-1‬طراحی انواع تکیه گاه های مخازن عمودی‬

‫‪ 1-3-1‬تکیه گاه ‪Skirt‬‬

‫پس از ساخته شدن مخزن یا برجهای عمودی آنها را بر روی یک پوسته رول شده که به شکل استوانه یا‬
‫م خروط ناقص است‪ ،‬قرار می دهند و به این پوسته ‪ Skirt‬می گویند‪ Skirt .‬متداولترین و رضایت بخش ترین‬
‫تکیه گاه برای مخازن عمودی و مرتفع می باشد‬

‫‪ Skirt‬می تواند مستقیمأبه صورت‪ Fillet ،Lap goin‬یا ‪ Butt goint‬به مخزن جوش شود‪ .‬این نوع تکیه‬
‫گاه از نظر طراحان مقبول است‪ .‬چون تنشهای موضعی (‪ ) Local‬را در نقطة اتصال به حداقل می رساند و‬
‫نیرو بصورت یکنواخت در محیط دایره ای اتصال پخش می شود‪ .‬مدل مخروطی ‪ Skirt‬گرانتر است و برای‬
‫بیشتر حاالت طراحی غیر ضروری می باشد‪ .‬محل بحرانی در تکیه گاه ‪ Skirt‬محل اتصال جوش آن به مخزن‬

‫‪19‬‬
‫می باشد این جو ش عالوه بر تنشهای ناشی از اتصال وزن و ممان ها در مخزن‪ ،‬تنشها و ممانهای ناشی از‬
‫اختالفات دما در ‪ Skirt‬را نیز تحمل کند‪.‬‬

‫هر چه ‪ Skirt‬نازکتر باشد‪ ،‬بیشتر می تواند خود را با تغییرات دما منطبق نماید‪.‬‬

‫طراحی ‪( Hot box‬دمای یکنواخت) برای دماهای باال به کار می رود تا نوسانات تنش در اتصال را با‬
‫یکنواخت کردن دما‪ ،‬کم نماید‪ .‬به عالوه ‪ Skirt‬ها برای دماهای باال‪ ،‬معموالً تا چند فوت زیر اتصالشان‬
‫(اتصال با مخزن) هم از داخل و هم از خارج عایق بندی می شوند‪ .‬روشهای مختلفی برای ایجاد اتصال‬
‫جوش ‪ Skirt‬به پوسته استوانه ای وجود دارد روشی که ترجیح داده می شود این است که خط مرکز پوسته و‬
‫‪ Skirt‬بر هم منطبق باشند‪ .‬این روش باعث می شود که تنشهای اتصال به حداقل برسد‪ .‬ولی معمولترین روش‬
‫این است که قطر خارجی ‪ ،Skirt‬قطر خارجی پوسته یکی در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫بازده اتصال(‪ )Joint Efficiency‬مربوطه به اتصال نیز با توجه به نوع روش تغییر می کند و معموأل روی‬
‫ضخامت ‪ Skirt‬تأثیر می گذارد‪ .‬جوش ممکن است تحت بارهای سیکلی سخت‪ ،‬تَرَک بخورد‪.‬‬

‫هر ماده ای که برای ‪ Skirt‬انتخاب می شود باید با نوع ماده مخزن (قسمتی از مخزن که به ‪ Skirt‬متصل می‬
‫شود) سازگار باشد تا این دو ماده قاب ل جوش به یکدیگر باشند‪ .‬برای طراحی در دماهای باال‪ 3 ،‬فوت باالی‬
‫‪Skirt‬باید همجنس با پوسته مخزن باشد‪ .‬شرایط تأثیر گذار روی ضخامت ‪ Skirt‬به قرار زیر است‪.‬‬

‫نوع قرار گیری و نصب مخزن‬

‫نیروهائیکه از سوی ‪ Anchor bolt‬تحمیل می شود‪.‬‬

‫شکافها و روزنه های روی ‪Skirt‬‬

‫نیروی وزن و ممانهای اعمال شونده‬

‫نکته‪ :‬با استفاده از ‪ Skirt‬های بی نهایت بلند‪ ،‬تنش ها درصفحه های پائین ‪ Skirt‬اهمیت می یابند در این‬
‫حالت گشتاور وزن باید در صفحه پائینی ‪ Skirt‬در نظر گرفته شود و همچنین ضریب عملکرد اتصال برابر با‬
‫یک خواهد بود‪.‬‬

‫ضخامت ورق مورد نیاز برای ‪ Skirt‬از رابطه زیر بدست می آید‪.‬‬

‫‪12Mt‬‬ ‫‪W‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)19-1‬‬
‫‪R SE DSE‬‬
‫‪2‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ :D‬قطر خارجی ‪)in( Skirt‬‬

‫‪ :E‬بازده اتصال بین ‪ Skirt‬و کلگی می باشد (که برای ‪ E=0.6 ،Butt Weld‬و برای ‪)E=0.45 Lap Weld‬‬

‫‪: M t‬گشتاور در محل اتصال ‪ )in( Skirt‬به کلگی‬

‫‪20‬‬
 ‫‪ :R‬شعاع ‪)in( Skirt‬‬

‫‪ :S‬کوچکترین تنش متعلق به ‪ Skirt‬یا کلگی (‪)psi‬‬

‫‪ :t‬ضخامت ‪)in( Skirt‬‬

‫‪ :w‬وزن روی ‪ Skirt‬در شرایط کاری )‪(lb‬‬

‫فرمول داده شده برای ضخامت ‪ Skirt‬باید برای شرایط مختلف کاری و طراحی ‪ Skirt‬محاسبه گردد‪ .‬بدیهی‬
‫است ضخامت مورد نیاز برای ‪ Skirt‬بزرگترین ضخامت به دست آمده خواهد بود‪.‬‬

‫مثال‪ :‬برای مقادیر داده شده زیر‪ ،‬ضخامت ‪ Skirt‬را بدست آورید‪.‬‬

‫‪D=37.5in‬‬
‫‪E=0.6‬‬
‫‪M tt  638.220 ft.1b‬‬

‫‪R=18.75 in‬‬
‫‪S=18000‬‬
‫‪W=310001b‬‬
‫‪12M t‬‬ ‫‪W‬‬ ‫‪12  638.220‬‬ ‫‪31000‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.666in‬‬
‫‪R SE DSE 18.75  3.14  18000  0.6 37.5  3.14  18000  6.6‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫''‪11‬‬
‫برای ‪ Skirt‬استفاده می کنیم‪.‬‬ ‫در نتیجه از ‪ Plate‬به ضخامت‬
‫‪16‬‬

‫در ادامه دو نمونه از شکلهای مربوط به ‪ Skirt‬استوانه ای و مخروطی نشان داده شده است‬

‫‪21‬‬
 ‫‪Skirt‬استوانه ای‬

‫‪ Skirt‬مخروطی‬

‫شکل ‪ . 5-1‬تصویر شماتیک ‪ Skirt‬مخروطی و استوانه ای‬

‫‪ 2-3-1‬تکیه گاه ‪Leg‬‬

‫انتخاب ‪Leg‬‬

‫‪22‬‬
‫تکیهگاه ‪ Leg‬برای م خازن تحت فشار کوتاه عمودی که تحت تأثیر زیاد ارتعاشات نباشند‪ ،‬مورد استفاده قرار‬
‫می گیرد‪ .‬مخازنی که از لحاظ اندازه‪ ،‬کوچک یا متوسط باشند و همچنین روی زمین قرار گیرند و در‬
‫محدودیت ابعادی قرار داشته باشند را می توان با ‪ Leg‬مهار کرد‪ .‬پایه ها به هر ترتیبی می توانند باشند ولی‬
‫تعداد معمول در پایه ها‪ 16 ، 12 ، 8 ، 6 ، 4 ، 3 ،‬و ‪ 20‬است‪ .‬پایه ها اغلب از پروفیلهای ساختمانی و یا لوله‬
‫انتخاب می شوند و می توانند به مخزن جوش شوند (به پوسته یا کلگی)‪ .‬بهتر است که مرکز پایه ها با مرکز‬
‫پوسته یکی باشد‪ .‬تکیه گاه ‪ Leg‬معموالً در صن ایع داروئی‪ ،‬غذائی و شیمیایی بیشتر مورد استفاده قرار می‬
‫گیرند‪ .‬اتصال ‪ Leg‬به زمین از طریق پیچ (‪ )Anchor bolts‬و صفحه پایه (‪ )Base plate‬صورت می گیرد‪.‬‬

‫در شکل زیر اتصال یک ‪ Leg‬به مخزن نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪Leg‬‬ ‫شکل ‪ . 6-1‬تصویر شماتیک تکیه گاه‬

‫‪ 3-3-3‬آنالیز تنش مخزن حمایت شده به وسیله ‪Leg‬‬

‫دو نوع تنش محوری و محیطی در مخزنی که با ‪ Leg‬حمایت می شود به وجود می آید‪ .‬هر کدام از این‬
‫تنشها ممکن است فشاری یا کششی باشند‪ .‬در ادامه طریقه محاسبه و تحلیل این تنشها آمده است‪.‬‬

‫عالیم به کار رفته در فرمولها به شرح زیر می باشند‪:‬‬

‫)‪ : W(lbs‬وزن مخزن‬

‫‪23‬‬
 ‫‪ : n‬تعداد پایه ها‬

‫)‪ : Q(lbs‬با روی هر کدام از پایه ها‬

‫)‪ : R(in‬شعاع کلگی‬

‫)‪ : H(in‬بازوی نیرو‬

‫(‪ : 2D . 2D )DD‬ابعاد صفحه اتصال‬

‫)‪ : S(psi‬تنش ماده‬

‫)‪ : t(in‬ضخامت کلگی‬

‫‪ : K‬فاکتورهایی که از شکلهای داده شده به دست می آیند‪.‬‬

‫‪ : ‬زاویه پایه ها‬

‫تنش محوری‬

‫‪C  AB‬‬ ‫(‪)20-1‬‬

‫‪C‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪D  1.82‬‬ ‫(‪)21-1‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪S1 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪[cos  (k1  6k 2 ) ‬‬ ‫]) ‪(k 3  6k 4‬‬ ‫(‪)22-1‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪t‬‬
‫تنش محیطی‬

‫‪Q‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪R‬‬

‫‪s2 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪[cos  (k 5  6k 6 ) ‬‬ ‫]) ‪(k 7  k 8‬‬ ‫(‪)23-1‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪t‬‬
‫مقدار مثبت تنشها‪ ،‬ن شان دهنده تنشهای کششی و مقدار منفی آنها‪ ،‬نشان دهنده تنشهای فشاری اند‪ .‬مقدار‬
‫حداکثر تنش کششی در فرمولها وقتی به دست می آید که مقادیر ‪ k 7 , k 5 , k 3 , k1‬منفی و مقادیر ‪k8 , k 6 , k 4 , k 2‬‬
‫مثبت در نظر گرفته شوند‪.‬‬

‫مقادیر حداکثر تنش فشاری در فرمولها وقتی به دست می آید که تمام مقادیر ‪ k‬منفی در نظر گرفته شوند‪.‬‬
‫مقادیر حداکثر تنش کششی ‪ S 2 , S1‬به عالوه تنش کششی ناشی از فشار داخلی نباید از مقدار حداکثر تنش‬
‫کششی ماده مورد استفاده برای کلگی تجاوز کند‪ .‬همچنین مقادیر حداکثر تنش فشاری ‪ S 2 , S1‬به عالوه تنش‬
‫کششی ناشی از فشار داخلی نباید از مقدار حداکثر تنش فشاری مربوط به ماده استفاده شده برای کلگی‬
‫تجاوز کند‪.‬‬

‫‪ 4-3-1‬تکیه گاه ‪Lug‬‬

‫انتخاب ‪Lug‬‬

‫‪24‬‬
‫‪ Lug‬یکی از کم خرج ترین و مستقیم ترین راههای حمایت یک مخزن می باشد‪ Lug .‬باحداقل مقدار جوش‬
‫به مخزن متصل می شود‪ .‬از آن جا که ‪ Lug‬حمایت کننده ای است که تمام دور مخزن را در بر نمی گیرد‪.‬‬
‫بنابراین در پوسته ایجاد نیروی کششی‪ ،‬فشاری و برشی می نماید‪ .‬نیروی ناشی از ممانهای نا هم مرکز ممکن‬
‫است‪ ،‬ایجاد تنشهای محلی باال نماید که با تنشهای ناشی از فشار داخلی و خارجی ترکیب شوند‪ .‬در مخازن‬
‫جدار نازک این نیروهای محلی ایجاد تغییر شکل در مخزن می نماید‪ .‬این تغییر شکل باعث تغییر مکان زاویه‬
‫ای ‪ Lug‬شده و آن نیز به نوبه خود باعث تغییر مکان و جا به جایی زاویه ای فلز حمایت کننده می شود‪.‬‬

‫در بعضی موارد‪ ،‬آن قسمت از پوسته را که به ‪ Lug‬متصل می شود‪ ،‬می توان ضخیمتر گرفت تا تنشهای‬
‫محلی را محدود کند‪ .‬در انتخاب ‪ ، Lug‬عایق بودن یا عایق نبودن مخزن مهم است‪ ،‬زیرا گرادیانهای دما در‬
‫نزدیکی ‪ Lug‬و همچنین وجود نیروهای محلی در اطراف ‪ Lug‬باعث ایجاد خطر می شوند‪ .‬بنابراین ابعاد‬
‫‪ ،Lug‬مستقیماً به عایق بودن یا نبودن مخزن مرتبط است‪.‬‬

‫در شکل زیر نحوه اتصال ‪ Lug‬به مخزن نشان داده شده است البته ابعاد فوق به عنوان نمونه داده شده است‬
‫چرا که ابعاد داده شده با توجه به وزن مخزن تغییر خواهد کرد‪.‬‬

‫‪Lug‬‬ ‫شکل ‪ . 7-1‬تصویر شماتیک تکیه گاه‬

‫‪ 5-3-1‬آنالیز تنش مخزن حمایت شده به وسیله ‪Lug‬‬

‫عالیم بکار رفته برای محاسبه تنشهای محوری و محیطی به شرح زیر ند‪:‬‬

‫)‪ : W(lbs‬وزن مخزن‬

‫‪ : n‬تعداد ‪Lug‬‬

‫)‪ : Q(lb‬نیروی روی یک ‪Lug‬‬

‫)‪ : R(in‬شعاع پوسته‬

‫‪25‬‬
 ‫)‪ : H(in‬بازوی نیرو‬

‫(‪ : 2D .2D)DD‬ابعاد صحفه اتصال )‪(Weat Plate‬‬

‫)‪ : S(psi‬تنش مجاز ماده‬

‫)‪ : t(in‬ضخامت پوسته‬

‫‪ : C‬ضریب شکل‬

‫‪ : K‬فاکتوری که از شکلهای داده شده به دست می آید‪.‬‬

‫تنش محوری‬

‫‪A3 B‬‬
‫‪D‬‬ ‫(‪)24-1‬‬
‫‪R A‬‬
‫‪QH‬‬ ‫‪K2R‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪R2‬‬
‫‪S1  ‬‬ ‫‪[C1 K1  6‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫]‬ ‫(‪)25-1‬‬
‫‪DR 2 t‬‬ ‫‪C 2 t 2(1.17  B ) HA‬‬
‫‪A‬‬
‫در کشش‪ S1 ،‬به عالوه تنش ناشی از فشار‬
‫داخلی ) ‪ ( PR 2t‬نباید از تنش مجاز ماده ضرب در بازده اتصال تجاوز کند‪.‬‬

‫تنش محیطی‬

‫‪QH‬‬ ‫‪K R‬‬

‫‪S2  ‬‬ ‫‪2‬‬
‫] ‪[C3 K 3  6 4‬‬ ‫(‪)26-1‬‬
‫‪DR t‬‬ ‫‪C4t‬‬

‫در کشش‪ S 2 ،‬به عالوه تنش ناشی از فشار داخلی نباید از ‪ 1/5‬برابر تنش مجاز ماده تجاوز کند‪.‬‬

‫‪Manhole 4-1‬‬

‫ا صوالً مخازن تحت فشار برای کاربردهای مختلفی استفاده می شوند که درون آنها فرآیندهای شیمیایی‬
‫مختلفی صورت می گیرد‪ .‬قطعات و قسمتهای داخلی هر مخزن که فرآیندهای مذکور از طریق آنها صورت‬
‫می گیرد در معرض آسیب قرار دارند‪ .‬به همین دلیل در فواصل زمانی مشخص باید مورد بررسی قرار گیرند و‬
‫دریچه ای که دسترسی مهندسین را به داخل مخزن ممکن می سازد‪.‬‬

‫‪Manhole‬می باشد که بسته به نوع مخزن و ویژگیهای طراحی ممکن است روی ‪ shell‬یا ‪ head‬نصب شود‪.‬‬

‫در شکل زیر یک ‪ Manhole‬به همراه قطعات جانبی نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪Manhole‬‬ ‫شکل ‪ . 8-1‬تصویر شماتیک یک‬

‫‪ 5-1‬طراحی پیچهای لنگری (‪)Anchor Bolt‬‬

‫کلیه تجهیزات موجود در یک ‪ Plant‬بایستی روی فونداسیون (پایه های بتنی) و سازه های فلزی متصل و‬
‫سفت شوند که برای اتصال این تجهیزات روی فونداسیون از پیچهای لنگری(‪ )Anchor bolts‬استفاده می‬
‫نمایند‪.‬‬

‫شکل ‪ .9-1‬طراحی پیچ هایی لنگری‬

‫‪ 1-5-1‬تعداد پیچهای لنگری‬

‫تع داداین پیچها باید ضریبی از چهار باشد و برای برج های بلند حد اقل هشت پیچ در نظر گرفته می شود‪ .‬از‬
‫طرف دیگر‪ ،‬چنانچه پیچ ها خیلی به یکدیگر نزدیک باشند‪ ،‬بتن به کار رفته در فونداسیون ضعیف شده و نمی‬
‫تواندتنش های وارده را تحمل کرده و ترک می خورد‪ .‬از این رو حداقل فاصله بین پیچ ها باید "‪ 10‬باشد‪.‬‬
‫برای نگهداری این حداقل فاصله در مواردی که قطر مخزن کوچک است‪ ،‬از ‪ Skirt‬مخروطی و یا رینگ‬
‫هائی در پائین مخزن با پهنای بیشتر استفاده می شود‪.‬‬

‫‪ 2-5-1‬قطر پیچهای لنگری‬

‫برای محاسبه این قطر تنها باید از سطح مقطع ریشه استفاده کرد‪ .‬برای جبران مسئله فرسایش باید به قطر پیچ‬
‫‪1‬‬
‫اضافه نمود‪.‬‬ ‫حدود ‪in‬‬
‫‪8‬‬

‫‪27‬‬
‫یک روش ساده برای این طراحی این است که فرض کنیم پیچها با یک رینگ پیوسته که هم قطر دایره پیچها‬
‫باشد‪ ،‬جایگزین شده اند‪ .‬مساحت پیچهای مورد نیاز بنا به حالت خالی بودن برج حساب می شود‪.‬‬

‫ب یشترین کشش‬ ‫(‪)27-1‬‬

‫‪TCB‬‬
‫‪BA ‬‬ ‫) ‪(in‬‬ ‫سطح مورد نیاز پیچها‬ ‫(‪)28-1‬‬
‫‪SB N‬‬
‫‪TCB‬‬
‫‪12M W 1b‬‬ ‫‪SB ‬‬ ‫)‪( psi‬‬ ‫تنش مجاز در پیچها‬ ‫(‪)29-1‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫‪BA N‬‬
‫‪AB‬‬ ‫‪CB‬‬ ‫‪in‬‬
‫‪ : AB‬سطح داخل دایره پیچها (‪)sq-in‬‬

‫‪ : C b‬محیط دایره پیچها (‪)in‬‬

‫‪ : M‬گشتاور در پایه بنا به نیروی باد یا زلزله (‪)t-1b‬‬

‫‪ : N‬تعداد پیچهای لنگر‬

‫‪ : S B‬بیشترین تنش در مواد پیچها (‪)psi‬‬

‫‪ : W‬وزن مخزن‬

‫‪ 6-1‬طراحی ‪( Base ring‬روش تقریبی)‬

‫فرمول هائی که در این قسمت گفته خواهند شد‪ ،‬بر اساس فرضیات زیر می باشند‪:‬‬

‫‪ -1‬سطح ‪ Base ring‬باید به قدر کافی بزرگ باشد تا بارها را به طور یکنواخت روی فونداسیون توزیع کند‬
‫و همچنین این بار نباید بیش از ماکزیمم بار مجاز برای فونداسیون باشد‪.‬‬

‫‪ Base ring -2‬باید ضخامت کافی را داشته باشد تا در مقابل تنش خمشی ناشی از باد یا زمین لرزه مقاومت‬
‫کند‪.‬‬

‫‪12M W‬‬
‫‪)30-1(Maximum compression: PC ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪AS‬‬ ‫‪CS‬‬

‫‪)31-1( Base ring thickness without gusset plate: t B  l1 3 f C S‬‬

‫‪6M max‬‬
‫‪)32-1( Base ring thickness with gusset plate: t B  l1‬‬
‫‪S‬‬
‫‪M: Moment at the base due to wind or earthquake (ft.Ib).‬‬
‫‪W: Weight of vessel during operation or test (Ib).‬‬
‫‪area within the skirt (sq.in). As :‬‬
‫‪Circumference on O.D. of skirt (in). C S :‬‬

‫‪28‬‬
 ‫‪Cantilever inside or outside, whichever is greater (in). l1 :‬‬
‫‪Compressive stress in the concrete at the outer edge of the base ring (psi). f C :‬‬
‫‪M Y Or M X Whichever is greater? M max :‬‬
‫‪S: Maximum allowable stress value of base plate (psi).‬‬

‫نکته‪:‬‬

‫‪ Pc‬فشار در هر اینچ روی دایره است که به مرکز ‪ Base ring‬رسم می شود و ‪ Anchor bolt‬ها روی محیط‬
‫آن قرار می گیرند‬

‫‪Gusset plate 2-6-1‬‬

‫‪ Plate Gusset‬صفحه ای است که یک زاویه قائمه دارد که یک ضلع این زاویه قائمه به و ضلع دیگر آن‬
‫به ‪ Skirt‬جوش داده می شود و به عنوان تقویت کننده عمل می کند‪.‬‬

‫تعداد آنها ضریبی از ‪ 4‬میباشد‪ Gusset .‬ها و ‪ Base Ring‬ها در سه مدل طراحی می شوند‪ .‬در نوع‪ A‬و ‪B‬‬
‫عالوه بر ‪ ase Ring‬از یک رینگ دیگر نیز در باالی آن استفاده می شود و ‪ Gusset‬ها بین این دو رینگ‬
‫قرار می گیرند‪.‬‬

‫شکل های مربوط به ‪ Base ring‬و ‪ Top ring‬و ‪ Gusset‬در صفحه بعد آورده شده است‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫‪Gusset plate‬‬ ‫شکل ‪ .9-1‬شکل شماتیک‬

‫‪30‬‬
 ‫‪Lifting Trunnion 1-7‬‬

‫این قطعه برای حمل و نقل و بلند کردن مخازن تحت فشار عمودی یا به عبارت بهتر برجها مورد استفاده قرار‬
‫می گیرد ‪ .‬تعداد آنها در برجها دو عدد است که بصورت قرینه مقابل یکدیگر در باالی مخزن نصب می شوند‬
‫‪ .‬این قطعه در حقیقت از یک لوله تشکیل شده که دو ورق دایروی یکی در انتها و دیگری در وسط به آن‬
‫جوش داده می شود‪.‬‬

‫ابعاد و مشخصات این قطعه تابعی از وزن مخزن است‪.‬‬

‫‪Tailing Lug 8-1‬‬

‫در مخازن عمودی برای بلند کردن مخزن از یک کابل استفاده می شود که در باالی مخزن از ‪Lifting‬‬
‫‪ Trunnion‬یا سوراخ ‪ Lifting Lug‬عبورکرده و در پایین مخزن از درون قطعه ای به نام ‪Tailing Lug‬‬
‫عبور می کند و به این ترتیب حمل و نقل مخزن ممکن می گردد‪.‬‬

‫‪ Tailing Lug‬به ‪ Base Ring‬جوش داده می شود و در زاویه ‪ 90‬درجه با ‪ Lifting Lug‬ها یا ‪Lifting‬‬
‫‪Trunnion‬ها‪ ،‬بین دو ‪ Gusset‬قرار می گیرد‪.‬‬

‫ابعاد و مشخصات این قطعه نیز تابعی از وزن مخزن است‪.‬‬

‫‪Tailing Lug‬‬ ‫شکل ‪ .10-1‬تصویری از‬

‫‪Lifting Lug 9-1‬‬

‫از این قطعه که در باالی مخزن نصب می شود برای بلند کردن مخزن استفاده می شود‪ .‬بسته به نظر مشتری در‬
‫مخازن عمودی می توان از ‪ Lifting Lug‬یا ‪ Lifting Trunnion‬استفاده کرد‪.‬‬

‫ابعاد و مشخصات این قطعه نیز تابعی از وزن مخزن است‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪Earth Connection 10-1‬‬

‫قطعه ای است که وظیفه تخلیه بارهای الکتریکی تولید شده روی مخزن را بر عهده دارد‪ .‬جنس‪ ،‬ابعاد و محل‬
‫قرارگیری آن بستگی به جنس مخزن و شرایط دمای کاری آن داشته و اطالعات ابعادی آن از روی‬
‫مدارک ‪ (Specification for standard details) Spec‬استخراج می گردد‪ .‬این ارتفاع معموالً ‪510‬‬
‫میلیمتر از کف مخزن برای مخازن عمودی که روی ‪ Skirt‬جوش داده می شود و ‪ 100‬میلیمتر برای مخازن‬
‫افقی که روی ‪ Web‬جوش داده می شوند‪ ،‬می باشد‪.‬‬

‫‪ Earth Connection‬از یک میله تشکیل شده که داخل آن سوراخی تعبیه شده و یک قطعه مسی از داخل‬
‫این سوراخ به زمین وصل میشود و این امر باعث تخلیه شوک الکتریکی ایجاد شده توسط رعد و برق یا‬
‫عوامل دیگر به زمین می گردد‪.‬‬

‫‪Earth Connection‬‬ ‫شکل ‪ . 11-1‬شکل شماتیک‬

‫در ادامه شکلهای مربوط به قطعات باال آورده شده است‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫‪Earth Connection‬‬ ‫شکل ‪ . 12-1‬شکل شماتیک قطعات مربوط به‬

‫‪Vortex Breaker 11-1‬‬

‫در قسمتهایی از مخزن که ممکن است سیال در خروج از نازلها دچار جریان گردابی گردد از ‪Vortex‬‬
‫‪ Breaker‬استفاده می شود تا از ایجاد این نوع جریان جلوگیری شود‪.‬‬

‫شکل آن بسیار ساده است و از سه ورق تشکیل شده که با اتصالی عمودی به یکدیگر عالمتی شبیه ( ‪) +‬‬
‫ایجاد می کنند‪ .‬ابعاد این ورقها و مشخصات دیگر ‪ Vortex Breker‬در ‪ StandardvDrawing‬آمده است‪.‬‬

‫از دیگر قطعات و اجزاء مشترک در مخازن افقی و عمودی می توان از ‪ Lining‬که بعنوان روکش داخلی‬
‫مخزن‪ Insulation ،‬که برای عایق بندی سطح خارجی ‪ Clad ،‬که نوعی آستر داخلی است و برای‬
‫جلوگیری از خوردگی در بعضی مناطق حساس که در معرض مواد خورنده است استفاده می شود‪ ،‬نام برد‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫شماتیک‪Vortex Breaker‬‬ ‫شکل ‪ . 13-1‬شکل‬

‫‪ 12-1‬رینگهای تقویتی‬

‫ضخامت مورد نیاز برای پوسته با قطر مشخص می تواند با کم کردن طول موثر پوسته کاهش پیدا کند‪ .‬کم‬
‫کردن طول موثر بوسیله استفاده از رینگهای تقویتی )‪ )Stiffening Rings‬امکان پذیر خواهد بود‪.‬‬

‫ممان اینرسی مورد نیاز اینچنین رینگهائی بوسیله فرمولهای زیر بدست می‬
‫‪t  As‬‬
‫( ‪I s  [ Do2 Ls‬‬ ‫]‪) A‬‬ ‫آید‪.‬‬
‫‪Ls‬‬ ‫‪14‬‬
‫(‪)33-1‬‬

‫‪t  As‬‬
‫( ‪I ' s  [ Do2 Ls‬‬ ‫]‪) A‬‬ ‫(‪)34-1‬‬
‫‪Ls‬‬ ‫‪10.9‬‬

‫که‪:‬‬

‫)‪ : I (in 4‬ممان اینرسی مورد نیاز حول محور طبیعی آن است‪.‬‬

‫)‪ : I s' (in 4‬ممان اینرسی مورد نیاز رینگ قسمت موثر و پوسته طبیعی آن است‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫طول موثر پوسته برای محاسبه ممان اینرسی ) ‪ 1 / 10( Do t s‬است‪.‬‬

‫‪: Ls‬نصف فاصله خط مرکزی رینگ تقویت تا خط بعدی تقویت در یک طرف بعالوه نصف فاصله از خط‬
‫مرکزی رینگ تقویتی تا خط بعدی تقویت در طرف دیگر است‪.‬‬

‫خط تقویت به قرار زیر است‪.‬‬

‫‪-1‬رینگ تقویت‬

‫‪34‬‬
 ‫‪-2‬پوشش پوسته‬

‫‪1‬‬
‫عمق داخلی آن‬ ‫‪-3‬خط محیطی کلگی در نقطه‬
‫‪3‬‬
‫‪-4‬اتصال مخروط به سیلندر‬

‫) ‪ : As (in 2‬مساحت سطح مقطع رینگ تقویتی‬

‫) ‪ : t (in‬ضخامت پوسته‬

‫) ‪ : t s (in‬ضخامت نامی پوسته‬

‫برای طراحی رینگ تقویتی‬

‫‪-1‬مساحت سطح مقطع رینگ را فرض کرده و ممان اینرسی موجـود در رینگ ‪ I‬و ‪ I s‬را بدست می آوریم ‪.‬‬

‫‪-2‬فاکتور‪ B‬را از معادله زیر بدست می آورید‪.‬‬

‫‪PDo‬‬
‫[‪B  0.75‬‬ ‫)‬ ‫(‪)35-1‬‬
‫‪(t  As‬‬
‫‪Ls‬‬

‫‪-3‬مقدار فاکتور‪ A‬را از نمودارهای فشار خارجی بدست می آوریم‬

‫‪-4‬اگر مقدار ‪ B‬در انتهای سمت چپ منحنی قرار گرفت مقدار ‪ A‬از فرمول زیر بدست خواهد آمد‪.‬‬

‫‪A  2B‬‬ ‫(‪)36-1‬‬

‫‪E‬‬
‫‪-5‬از معادالت ‪1‬و‪ 2‬ممان اینرسیهای مورد نیاز را بدست می آوریم‬

‫‪ -6‬ممان اینرسی باید از مقادیر محاسبه شده در قسمت ‪ 5‬بزرگتر باشد‪.‬‬

‫رینگ تقویتی ممکن است خود‪ ،‬تحت شرایط کمانش جانبی قرار گیرد‪ ،‬بدین لحاظ باید عالوه بر اینکه‬
‫کمانش پوسته را در نظر می گیریم‪ ،‬کمانش رینگ را در نظر داشته باشیم‪.‬‬

‫مرحله‪: 1‬‬

‫مشخص شده باشند حال یک عضو مانند سپری را‬ ‫فرض می کنیم که پوسته طراحی شده و ‪ Do‬و ‪ LS‬و ‪t‬‬
‫به منظور رینگ تقویتی در نظر می گیریم و سطح مقطع آن را محاسبه می نماییم‪ .‬سپس فاکتور ‪ B‬را مطابق‬
‫رابطه زیر حساب می کنیم‪.‬‬

‫‪PDo‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪3‬‬ ‫(‬ ‫(‪)37-1‬‬
‫‪4‬‬
‫‪t  As‬‬
‫‪Ls‬‬

‫مرحله ‪: 2‬‬

‫‪35‬‬
‫برای فلز مورد استفاده به عنوان رینگ تقویتی‪ ،‬نمودار ‪ Appendix5‬را برای فلز مربوطه تعیین و روی محور‬
‫فاکتور ‪ ،B‬مقدار عددی ‪ B‬را وارد می کنیم‪ .‬اگر مواد مصرفی برای رینگ تقویـی و پوسته متفاوت است‪،‬‬
‫نموداری را انتخاب می کنیم که منتهی به مقدار بیشتری برای فاکتور ‪ A‬گردد‪.‬‬

‫مرحله ‪: 3‬‬

‫از محور فاکتور ‪ : B‬یک خط افقی رسم می کنیم تا خط ‪ M T‬را برای درجه حرارت طرح قطع نمی کند‪.‬‬

‫مرحله‪: 4‬‬

‫از محل تالقی خط مزبور با خطوط ‪ ، M T‬خطی قائم رسم می کنیم تا محور فاکتور‪ A‬را قطع نماید و سپس‬
‫مقدار ‪ A‬را می خوانیم‪.‬‬

‫مرحله ‪: 5‬‬

‫برای مقادیر ‪ B‬که خط افقی ترسیمی از آن‪ ،‬خط ‪ M T‬مربوطه را قطع نمی کند‪ ،‬مقدار فاکتور ‪ A‬از رابطة‬
‫‪2B‬‬
‫‪ A ‬بدست می آید‪ E( .‬مدول االستیسیته است )‬
‫‪E‬‬
‫مرحله ‪:1-6‬‬

‫برای زمانیکه فقط رینگ تقویتی در نظر گرفته شده‪ ،‬ممان اینرسی مورد نیاز را از رابطة ‪ I s‬حساب می کنیم‪.‬‬

‫مرحله ‪:2-6‬‬

‫وقتی مجموعة رینگ تقویتی و پوسته در نظر گرفته شده‪ ،‬ممان اینرسی مورد نیاز را از رابطة ‪ I s‬حساب می‬
‫کنیم‪.‬‬

‫مرحله‪: 1-7‬‬

‫وقتی فقط رینگ تقویتی در نظر گرفته شده است‪ ،‬ممان اینرسی سطح مقطع رینگ تقویتی مورد نظر را حول‬
‫محور خود حساب می کنیم‬

‫مرحله ‪: 2-7‬‬

‫برای حالتی که ممان اینرسی رینگ تقویتی و پوسته در نظر گرفته شده است‪ ،‬طبق تعریف َ‪ ،I‬ممان اینرسی‬
‫مجموعة رینگ تقویتی و قسمتی از پوسته را که در تعریف َ‪ َI‬آمده‪ ،‬حول محور مجموعه حساب می کنیم‪.‬‬

‫توضیح اینکه از رینگ تقویتی بعالوه پوسته زمانی می توانیم استفاده نمائیم که رینگ تقویتی به صورت کامل‪،‬‬
‫با یک سری مشخصات به پوسته جوش شده باشد‪.‬‬

‫تذکر‪:‬‬

‫‪36‬‬
‫در صورتی که رینگ تقویتی به پوسته جوش داده نشده باشد و یا طراح تصمیم بگیرد که از جوش آن صرف‬
‫نظر کند‪ ،‬از مرحله ‪ 1-6‬و ‪ 1-7‬استفاده می شود و در مواقعی که رینگ تقویتی به پوسته جوش شده باشد‪،‬‬
‫ممان اینرسی رینگ تقویتی و پوسته باید در نظر گرفته شود که از مرحله‪ 2-6‬و ‪ 2-7‬استفاده می گردد‬

‫در کمانش خواص هندسی مهمتر از خواص مکانیکی هستند‪.‬‬

‫مرحله ‪: 8‬‬

‫اگر مما ن اینرسی مورد نیاز برای رینگ تقویتی‪ ،‬بیش از ممان اینرسی موجود باشد‪ ،‬باید رینگ مورد نظر را‬
‫تقویت نمود‪.‬‬

‫رینگ تقویتی باید بطور کامل ‪ 360‬درجه حول مخزن استوانه ای قرار بگیرد‪ .‬انواع رینگهای تقویتی داخل و‬
‫یا خارج‪ ،‬در شکل صفحة بعد نشان داده شده است‪.‬‬

‫اگر در یک رینگ تقویتی‪ 360 ،‬درجه کامل نگردید و مقداری از منحنی پوسته بدون تقویت باقی بماند‪ ،‬می‬
‫توان از منحنی های شکل زیر‪ ،‬مقدار مجاز آن را کنترل نمود‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫شکل ‪ . 13-1‬شکل شماتیک مربوط به رینگهای تقویتی‬

‫‪38‬‬
‫عالوه بر مطالب فوق از سینی تقطیر یا ‪ Baffle Plate‬و یا سازه های مشابه که در داخل مخزن نصب می‬
‫شو د می توان به عنوان رینگ تقویتی استفاده نمود‪ ،‬به شرطی که شرایط مورد نظر از لحاظ ممان اینرسی را‬
‫دارا باشد‪.‬‬

‫سینی های داخلی و یا تکیه گاهها که بعنوان رینگ تقویتی استفاده شده اند باید به سطح داخلی پوسته بطور‬
‫مستقطم و یا توسط یک رینگ دیگر چسبیده باشند‪.‬‬

‫توجه‪:‬‬

‫در صورتی که مخزن روی تکیه گاه پایه قرار داشته باشد در محل اتصال پایه مخزن‪ ،‬نیروی متمرکز زیادی‬
‫اعمال خواهد گردید که می تواند باعث کمانش گردد‪ .‬در این حالت یک رینگ به دور مخزن جوش داده و‬
‫پایه را به آن وصل می نمائیم‪ .‬مخازن افقی نیز که دور از ‪ Tan.Line‬روی پایه )‪ (Saddle‬گذاشته شده اند‪،‬‬
‫باید توسط یک رینگ که دور تا دور مخزن را گرفته تقویت شده و سپس روی پایه گذاشته می شود‪ .‬این‬
‫‪1‬‬
‫محیط(‪ )120‬را بپوشاند‪.‬‬ ‫رینگ باید حداقل‬
‫‪3‬‬
‫همچنین به شرایطی که نیروی متمرکز بسیار زیادی روی مخزن اعمال شده است باید توجه مخصوص نمود‪.‬‬

‫مسأله‪:‬‬

‫ضخامت مورد نیاز پوسته و ممان اینرسی رینگ تقویتی نشان داده شده در شکل رابدست آورید‪ .‬ماده پوسته و‬
‫رینگ ‪ SA-285C‬است‪ .‬فشار خارجی ‪ 12DDD‬و دمای طراحی ‪ 100D‬درجه است‪.‬‬

‫حل‪:‬‬

‫) ‪L 12(10  2.5 3‬‬ ‫‪Do‬‬

‫‪ A=0.00016‬و از‬ ‫می باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2.17,‬‬ ‫‪ t ‬است‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫فرض می کنیم ‪in‬‬
‫‪t  240‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Do‬‬ ‫‪60‬‬
‫معادله ‪:‬‬

‫) ‪P  2 AE 3 ( Do t‬‬

‫‪ 2  0.00016  29000000  3(240)  12.9‬‬

‫بنابراین مقدار ضخامت ‪ 1 4 in‬کافی می باشد‪ .‬سطح رینگ مقطع رینگ تقویت شده را ‪ 3 1 4in‬فرض‬
‫میکنیم‪.‬همانگونه در شکل نشان داده شده است برای سادگی محاسبات فرض می کنیم رینگ تقویتی با پوسته‬
‫] ‪[ Do2 Ls (t  As Lss‬‬
‫‪ I s ‬استفاده می کنیم‪:‬‬ ‫‪14‬‬
‫نسبت‪ .‬بنابراین از معادله‬
‫‪3‬‬
‫ممان اینرسی از فرمول ‪ bd 12‬بدست می آید‪ .‬پس داریم ‪.‬‬

‫‪I  0.25  3‬‬

‫‪3‬‬
‫‪ 0.56in 4‬‬
‫‪12‬‬

‫‪39‬‬
 ‫‪PDo‬‬
‫داریم‪:‬‬ ‫[‪B  0.75‬‬ ‫از معادله ]‬
‫‪(t  As‬‬
‫)‬
‫‪Ls‬‬

‫‪B  0.75[12  60‬‬ ‫‪]  2110 psi‬‬

‫‪(0.25  0.25  3‬‬
‫)‪140‬‬

‫‪ A  2 B E‬استفاده می‬ ‫این مقدار در سمت چپ و انتهای منحنی مواد قرار می گیرد‪ .‬بنابراین از معادله‬
‫شود‪.‬‬

‫‪A  2  2110‬‬ ‫‪ 0.000146‬‬

‫‪20000000‬‬
‫واز معادله‪:‬‬

‫]‪I s  [60 2  140(0.25  0.25  3 )0.000146‬‬ ‫‪ 1 in 4‬‬

‫‪140‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪34‬‬

‫چون مقدار از مقدار ممان اینرسی واقعی رینگ فرض شده کمتر است‪ (0.56in 4 ) .‬رینگ فرض شده قابل‬
‫قبول نیست و رینگ بزرگتری مورد نیاز است‪.‬‬

‫حال اگر ممان اینرسی رینگ و پوسته با هم در نظر بگیریم و از معادله زیر استفاده کنیم خواهیم داشت‪:‬‬

‫]‪I ' s  [60  140(0.25  0.25  3 )0.000146‬‬

‫‪2‬‬

‫‪140‬‬ ‫‪10.9  1.72in 4‬‬

‫ممان اینرسی واقعی برابر است با ‪:‬‬

‫‪I  4026  0.25‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ 4.26  0.25  0.6712  0.25  3‬‬ ‫‪ 0.25  3  0.954 2  1.73in 4‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫بنابراین از مقطع رینگ و پوسته با هم استفاده می شود که ابعاد آن ‪ 1 4 in  3in‬است‪.‬و ممان اینرسی آن‬
‫(‪ )1/73‬از مقدار مورد نیاز (‪)1/72‬بزرگتر است‪.‬‬

‫‪ 1-12-1‬اتصال رینگهای تقویتی‬

‫ج زئیات اتصال رینگهای تقویت به پوسته در شکل زیر داده شده است‪ .‬جوشها باید قادر باشند که نیروی‬
‫فشار شعاعی ‪ PL s‬را تحمل کنند‪ .‬فرض پایهای استاندارد این است که اگر قسمتی از پوسته که بین رینگ‬
‫است در شرایط کمانش قرار بگیرد‪ ،‬رینگ تقویتی باید قادر باشند که نیروی اعمال شده را مهار کنند‪ .‬همچنین‬
‫جوشها باید قادر به تحمل نیروی فشاری معادل ‪ 0.01PLs Do‬باشند‪ .‬این نیروی برشی در شرایطی که رینگ‬

‫‪40‬‬
‫در کمانش قرار می گیرد و ممان خمشی ایجاد می شود به وجود می آید‪ .‬در مورد نحوه جوش و فاصله بین‬
‫آنها در زمان اتصال رینگ به پوسته و قواعد و مطالبی نیز در ‪ ASME Sec.vIII. Div.1‬ارائه شده است‪.‬‬

‫شکل ‪ . 14-1‬شکل شماتیک مربوط به رینگهای تقویتی‬

‫‪41‬‬
‫‪ ) 1‬رینگ تقویتی را می توان در داخل و یا خارج مخزن نصب نمود و توسط جوش و یا زر‬
‫جوش(‪ )Brazing‬به مخز ن متصل نمود‪ .‬از زر جوش زمانی استفاده می گردد که بعداً الزم به تنش‬
‫گیری(‪) Stress relieve‬مخزن نباشد‪ .‬رینگ باید به مخزن چسبیده باشد و ضوابط (‪ UG-29 )b(،)c‬را ارضاء‬
‫نماید‪.‬‬

‫رینگ تقویتی می تواند مستقیماً و یا از طریق یک واسطه دیگر به پوسته متصل گردد‪.‬‬

‫جوشکاری باید در دو طرف رینگ تقویتی اعمال گردد و می تواند بصورت ‪ In-line‬و یا ‪ Staggered‬باشد‪.‬‬
‫طول هر جوش گوشه (‪ )Fillet weld‬باید بیش از ‪ 2DD‬باشد و حداکثر فاصله بین دو قسمت جوش نخورده‬
‫باید ‪ 8D‬برای رینگ خارجی و ‪ 12D‬برای رینگ داخلی باشد‪.‬‬

‫طول کل جوش در هر طرف رینگ تقویتی باید‪:‬‬

‫‪-‬کمتر از نصف محیط خارجی مخزن وقتی که رینگ در خارج نصب شده است نباشد‪.‬‬

‫‪-‬کمتر از ‪ 1 3‬محیط مخزن وقتی که رینگ در داخل نصب شده است نباشد‪.‬‬

‫‪ ) 4‬رینگ تقویتی باید دارای استحکام الزم از نظر جوش اتصال به مخزن باشد‪ ،‬بطوریکه بتواند در مقابل فشار‬
‫خا رجی مقاومت الزم را داشته باشد‪ .‬همچنین باید جوشهای اتصالی در مقابل نیروی برشی که بصورت‬
‫شعاعی بر رینگ تقویتی اعمال می گردد مقاوم باشد‪.‬‬

‫توضیح‪:‬‬

‫جوشهای رینگ تقویتی در برابر فشار خارجی به دو نوع سطح متفاوت و تنش متفاوت تقسیم می شود‪:‬‬

‫‪1)The radial pressure load from shell‬‬ ‫) ‪ PLs (1b‬‬

‫‪in‬‬
‫که روی سطح (‪ )1‬در شکل زیر اعمال می شود‪.‬‬

‫)‪2)The radial shear load= 0.01PLs Do (1b‬‬

‫که روی سطح (‪ )2‬در شکل زیر اعمال می شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫است ولی نباید بزرگتر از ضخامت پوسته یا رینگ تقویتی در محل جوش‬ ‫میننم اندازه جوش ‪in ،Fillet‬‬
‫‪4‬‬
‫باشد‪.‬‬

‫مسأله‪:‬‬

‫اندازه مورد نیاز جوشهای دوبل که رینگ تقویتی نشان داده شده در شکل(صفحه قبل)را به پوسته متصل می‬
‫کند بدست آورید‪.‬‬

‫حل‪:‬‬

‫‪42‬‬
 ‫نیروی شعاعی ‪ F1‬روی رینگ از رابطه زیر بدست می آورید‪.‬‬

‫‪pl S  12  140  16801b‬‬

‫‪in‬‬
‫مقدار تنش مجاز تنش در فیلت جوش ‪ 0.55S  8635PSi‬است‪.‬نیروی کل اعمال شونده به جوشها برابر‬
‫است با‪:‬‬

‫بنابراین مقدار مورد نیاز اندازه جوش ‪ w‬برابر است با‪:‬‬

‫‪W  1680‬‬ ‫‪ 0.1in‬‬

‫)‪(2  8675‬‬
‫‪1‬‬
‫به صورت پوسته استفاده می شود‪.‬‬ ‫از ‪ 2‬جوش با اندازه ‪in‬‬
‫‪4‬‬
‫نیروی برش روی جوش برابر است با‪:‬‬

‫‪V  0.01PLs Do  0.01 12  140  60  10081b‬‬

‫مقدار مجاز تنش برش برابر است با ‪ 0.55S  8635PSi‬از مقاومت مصالح داریم‪:‬‬

‫‪Z  VQ‬‬
‫‪It‬‬
‫که در نقطه ای که جوش قرار دارد به صورت زیر محاسبه می شود‪.‬‬

‫‪Q  4.26  0.25(0.796  0.125)  0.71in 2‬‬

‫بنابراین‪:‬‬
‫‪t  1008  0.71‬‬ ‫‪ 827 psi  8635 psi‬‬
‫)‪1.73(2  0.25‬‬
‫‪ 13-1‬اثر نیروی باد‬

‫نی روی وارده بر برجها توسط باد به صورت یک بار گسترده روی مخزن در نظر گرفته می شود‪ .‬شدت نیروی‬
‫باد در هر منطقه جغرافیایی به وسیله کیفیت فشار باد تعیین می شود‪ .‬این کار توسط یک نقشه صورت می‬
‫گیرد ک ه به مناطق مختلف تقسیم بندی شده و در هر منطقه به وسیله یک جدول‪ ،‬بسته به ارتفاع برج‪ ،‬فشار باد‬
‫تعیین می شود‪ .‬البته چنین نقشه ای برای مناطق مختلف ایران وجود ندارد‪ ،‬بلکه این نقشه تنها برای ایاالت‬
‫متحده آمریکا وجود دارد‪ .‬برای مخازنی که مقطع آن ها دایروی است می توان از فرمول زیر برای بدست‬
‫آوردن فشار باد استفاده کرد‪:‬‬

‫‪B 2‬‬
‫‪Pw  0.004‬‬ ‫‪Vw FS‬‬ ‫(‪)38-1‬‬
‫‪30‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ : Pw‬فشار باد روی صفحه مسطح ) ‪. (lb / ft 2‬‬

‫‪ : B‬فشار بارومتریک )‪. ( Inch of Mercury‬‬

‫‪43‬‬
 ‫‪ : Vw‬سرعت باد ) ‪. (Mile / hr‬‬

‫‪ : FS‬ضریب شکل‪.‬‬

‫ضریب شکل برای استوانه ‪ 0/6‬می باشد‪ .‬به دلیل اینکه یک مخزن تحت فشار عمودی معموالً دارای تعدادی‬
‫نازل‪ ،‬منهول‪ ،‬نردبان و ‪ ...‬می باشد و با توجه به اینکه هر چه تعداد این تجهیزات بیشتر گردد‪ ،‬سطح ناصاف تر‬
‫شده و به همین علت اغتشاشاتی که حول مخزن به وجود می آیدباعث می گردد که ضریب شکل افزایش پیدا‬
‫کند‪.‬بنابراین ضریب شکل طراحی برای مخازن استوانه ای‪ ،‬بین ‪ 0/6‬تا ‪ 0/85‬با توجه به تجهیزات جانبی اضافه‬
‫نصب شده روی مخزن تغییر خواهد کرد که برای ‪ FS  0/6‬رابطه فشار برابر است با‪:‬‬

‫‪Pw  0.0025Vw2‬‬ ‫(‪)39-1‬‬

‫بعد از تعیین ضریب شکل و معادله فشار باد بر سطح تصویر شده‪ ،‬ممان خمشی حاصل از باد روی مخزن‬
‫عمودی به فاصله ‪ X‬از باالی مخزن‪ ،‬به روش زیر محاسبه می شود‪.‬‬

‫‪d eff . 12 X‬‬ ‫‪1‬‬

‫( ‪M wx  Pw X‬‬ ‫()‬ ‫‪)  Pw X 2 d eff .‬‬ ‫(‪)40-1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ : M wx‬ممان خمشی حاصل از باد روی مخزن به فاصله ‪ X‬از باالی مخزن )‪.(in-lb‬‬

‫‪ : X‬فاصله از باالی مخزن )‪.(ft‬‬

‫‪ : d eff .‬قطر موثر )‪.(in‬‬

‫ممان خمشی ناشی از باد هنگامی که از انتهای برج به سمت باالی آن حرکت می کنیم‪ ،‬کاهش می یابد‪.‬‬
‫بنابراین ضخامت مخزن می تواند کاهش یابد‪ .‬در مراجع جداول و اشکالی وجود دارد که می توان با استفاده‬
‫از آن ها ضخامت الزم برای تحمل نیروی باد در هر ارتفاع از مخزن را به دست آورد‪.‬یکی از اثرات باد ایجاد‬
‫ارتعاشات در برج است‪ .‬معیار طراحی این است که فرکانس نوسانات ایجاد شده توسط باد از بیشترین مقدار‬
‫فرکانس مجاز بیشتر نباشد‪ .‬در فرمول محاسبه ‪ ( T‬فرکانس نوسان ) به صورت زیر است‪:‬‬

‫‪WH‬‬ ‫‪H 2 WD‬‬

‫‪Ta  0.8‬‬ ‫(‪T  0.0000268‬‬ ‫)‬ ‫(‪)41-1‬‬
‫‪vg‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪t‬‬

‫‪ : Ta‬بیشترین مقدار مجاز دوره تناوب فرکانس)‪.(sec.‬‬

‫‪ : T‬دوره تناوب فرکانس)‪.(sec.‬‬

‫‪ : D‬قطر خارجی مخزن)‪.(ft‬‬

‫‪ : H‬ارتفاع مخزن به همراه ‪.(ft) Skirt‬‬

‫‪ : t‬ضخامت ‪ Skirt‬در پایه مخزن ‪.in‬‬

‫‪ : V‬نیروی برشی ‪.lb‬‬

‫‪44‬‬
 ‫‪ : W‬وزن مخزن ‪.lb‬‬

‫تنش خمشی ناشی از باد در بیشترین ضخامت پوسته برابر است با‪:‬‬

‫) ‪M MC M wx (rO‬‬
‫‪f wx ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)42-1‬‬
‫‪Z‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬
‫و در پایه مخزن‪:‬‬

‫) ‪M wb (rO‬‬
‫‪f wb ‬‬ ‫(‪)43-1‬‬
‫‪I‬‬
‫‪ : rO‬شعاع خارج پوسته )‪.(in‬‬

‫‪ : I‬ممان اینرسی عمود بر انتهای محور طولی ‪. (in ) 4‬‬

‫‪ : f wx‬تنش ناشی از باد در دورترین (خارجی ترین) الیه (فشاری در طرف پشت به باد و کششی در طرف‬
‫باد) ) ‪. (lb / in 2‬‬

‫‪ 14-1‬بارهای ناشی از زمین لرزه‬

‫نیروهای وارده به مخازن مرتفع در هنگام زمین لرزه‪ ،‬مانند نیروی وارده به تیر یک سر گیر داری است که با‬
‫حرکت به سمت سر آزاد تیر‪ ،‬این نیرو به طور یکنواخت افزایش می یابد‪ .‬فرمولهای مورد استفاده در طراحی‬
‫مخازن تحت بارهای زمین لرزه ای به صورت زیر می باشند‪:‬‬

‫‪ziC‬‬ ‫‪2H‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪W‬‬ ‫‪,‬‬ ‫( ‪M  [ F1  H  (V  F1 ) ‬‬ ‫(‪)] )44-1‬‬
‫‪Rw‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪H‬‬
‫‪for : X ‬‬ ‫] ‪ M x  [ F1  X‬‬ ‫(‪)45-1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪2H‬‬
‫‪for : X ‬‬ ‫( ‪ M x  [ F1  X  (V  F1 ) ‬‬ ‫])‬ ‫(‪)46-1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪12M x‬‬ ‫‪12M‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫(‪)47-1‬‬
‫‪R 2 S r E‬‬ ‫‪R 2 S r E‬‬
‫‪ : H‬ارتفاع مخزن شامل‪Skirt‬‬

‫‪ : M x‬ممان در فاصله ‪ X‬از پایه مخزن‬

‫‪ : M‬بیشترین ممان (درتکیه گاه)‬

‫‪ : t‬ضخامت مخزن‬

‫‪ : S r‬تنش کششی مجاز برای ماده بکار رفته در ساخت مخزن‬

‫‪ : T‬پریود نوسانات‬

‫‪45‬‬
 ‫‪ : V‬نیروی برشی‬

‫‪ : z‬ضریب منطقه ای زلزله‬

‫‪2.35S‬‬
‫‪ : C ‬ضریب نامی بار (نباید از مقدار ‪ 2.75‬تجاوز کند)‪:‬‬
‫‪T32‬‬
‫‪ : D‬قطر خارجی مخزن‬

‫‪: E‬ضریب عملکرد اتصاالت‬

‫‪:‬‬ ‫‪ : Ft‬نیروی کل افقی ناشی از زلزله در باالی مخزن که از رابطه زیر تعیین می شود‬

‫‪ Ft ( : Ft  0.07TV‬نباید از ‪ 0.25D‬بیشتر شود) چنانچه ‪ T  0.7‬باشد داریم ‪Ft  0 :‬‬

‫‪ 15-1‬توضیحات مختصری در موردصدور نقشه ها ی ساخت‬

‫‪General Assembly 1-15-1‬‬

‫به طور کلی در این نقشه‪ ،‬اجزای اصلی و مهم مخزن با ابعاد و اندازه ها نشان داده می شود‪ .‬این نقشه‪ ،‬کلی‬
‫ترین نقشه در ساخت مخزن بوده و برای ساخت همه مخازن باید تهیه شود‪.‬‬

‫در سمت چپ نقشه‪ ،‬شکل کلی مخزن و پایه نشان داده شده است‪ .‬تمام اندازه های مربوط به مخزن و پایه‬
‫روی این شکل نشان داده می شود؛ مثالً‪ :‬قطر داخلی‪ ،‬ضخامت‪ ،‬طول هر قسمت از ‪ ،Shell‬نوع و ضخامت‬
‫کلگی‪ ،‬محل قرار گرفتن نازل ها و فواصل آنها تا دیگر قسمت های مخزن‪ ،‬طول هر کدام از ورق های‬
‫بکاررفته در ‪ Skirt‬یا ‪ ،Saddle‬اندازه ‪ ،Straight Flange‬ارتفاع سیال داخل مخزن در هنگام کار و ‪ ...‬نشان‬
‫داده شده است‪.‬‬

‫در قسمت پایین نقشه جدولی با نام ‪ Connections‬مشاهده می شود‪ .‬در این جدول اطالعات مورد نیاز در‬
‫مورد ‪ Gasket ،Blind ،Nipple ،Reinforcement ad ،Flange ،Nozzle Neck‬و ‪ Stud Bolt‬آمده‬
‫است و سمت راست جدول ‪ Connections‬اطالعاتی مربوط به ابعاد و زوایای جوش ها آمده است‪ .‬در‬
‫گوشه پایین سمت راست نقشه‪ ،‬جدولی است که شناسنامه نقشه را دارد و نام و شماره نقشه در آن آمده‬
‫است‪( .‬مثالً ‪ General Assembly Drawing‬با شماره ‪)110-D-104‬‬

‫در این قسمت اطالعات دیگری مانند نام و آرم شرکت سازنده مخزن‪ ،‬نام و آرم کارفرما‪ ،‬نام نقشه کش‪ ،‬چک‬
‫کننده و تأیید کننده نقشه آمده است‪ .‬در ضمن مهر های مورد نیاز که نشان دهنده مراحل مختلف کاری می‬
‫باشند‪ ،‬در این قسمت روی نقشه زده می شوند (مثل ‪،For Use ،Controlled Copy ،For Approval‬‬
‫‪.)As Built‬‬

‫‪46‬‬
‫باالی شناسنامه نقشه‪ ،‬جدولی با نام ‪ Relative Document‬آمده است‪ .‬دراین جدول مشخص می شود که‬
‫برای ساخت این مخزن‪ ،‬چه م دارکی و هر مدرک در چند نسخه باید تهیه شود‪.‬همچنین نام مدارکی که توسط‬
‫مهندسین مواد باید تهیه شوند‪ ،‬در این جدول آمده است‪.‬‬

‫باالی ‪ Relative Document‬توضیحاتی با نام ‪ General Notes‬آمده است‪ .‬چنانچه در جاهای مختلف‬
‫نقشه‪ ،‬باید توضیحاتی داده شود‪ ،‬چون روی نقشه و در همان محل امکان گنجاندن توضیح نیست‪ ،‬با اختصاص‬
‫شماره ای به محل مربوطه‪ ،‬آن توضیح را در قسمت‪ General Notes‬می نویسیم‪.‬‬

‫در گوشه باالیی راست نقشه‪ ،‬جدولی با عنوان ‪ Bill of Material‬قرار دارد که در آن‪ ،‬نام قطعه‪ ،‬تعداد‪ ،‬وزن‬
‫هر واحد از قطعه و وزن کل قطعات یادداشت می شود‪.‬‬

‫\‪Design Data\Fabrication‬‬ ‫در سمت چپ جدول ‪ ،Bill of Material‬جدول دیگری با نام‬

‫‪ Inspection‬آمده است‪ .‬در این جدول اطالعات اولیه مورد نیاز برای طراحی مخزن توسط کارفرما ارائه شده‬
‫است‪ .‬برخی از آیتم های این جدول عبارتند از‪Operating ،Operating Pressure ،Design Code :‬‬
‫‪Design‬‬ ‫‪،Internal Design Pressure ،External Design Pressure ،Temperature‬‬
‫‪،Earthquake ،Basic Wind Speed ،X Ray ،Corrosion Allowance ،Temperature‬‬
‫‪ Density ،Fluid ،Hydro Test Pressure ،Fire Proofing Thickness ،Insulation Thickness‬و‬
‫‪.Impact Test‬‬

‫در پایین جدول ‪ ،Design Data‬جدول دیگری با نام ‪ Material Data‬دیده می شود که نوع ماده بکاررفته‬
‫در ساخت هر یک از قسمتهای نقشه ‪ General‬مخزن را مشخص می کند‪.‬‬

‫عالوه بر این در پایین این جدول‪ ،‬دو جدول با نام های ‪ Estimated Capacity & mass‬و ‪Loads At‬‬
‫‪ Base‬دیده می شود‪ ،‬که مورد اول‪ ،‬موارد زیر را شامل می شود‪،Fabricated Weight ،Capacity :‬‬
‫‪ Operating Weight‬و ‪ . Hydrostatic Weight‬جدول دوم نیز مشخص کننده گشتاور و نیروی برشی‬
‫اعمال شده بر پایه مخزن ناشی از اثرات باد و زمین لرزه می باشد‪.‬‬

‫در باالی نقشه اشکالی شماتیک با نماد ‪ W2 ،W1‬و ‪ ...‬دیده می شود که این اشکال حاوی اطالعاتی در‬
‫مورد ابعاد و نوع جوش قسمت های مختلف مخزن می باشد‪.‬‬

‫در قسمت مرکزی این نقشه‪ ،‬نماهای مورد نیاز از اجزای اصلی مخزن دیده می شود‪ .‬اندازه گذاری های الزم‬
‫و آدرس های مورد نیاز برای رجوع به جداول مختلف‪ ،‬روی این شکل ها قرار می گیرند‪.‬‬

‫‪Vessel Attachment 2-15-1‬‬

‫این نقشه نیز یکی از سه نقشه ایست که برای ساخت همه مخازن باید تهیه شود‪ .‬در این نقشه قسمتهای جزئی‬
‫تر و کوچکتر مخزن به همراه جزئیات آنها نشان داده می شود‪.‬‬

‫‪47‬‬
‫در سمت چپ این نقشه مجدداً مخزن و پایه آن ترسیم شده است‪ .‬اما این بار به جای نمایش اجزای مهم روی‬
‫مخزن و نازل ها‪ ،‬اجزای جزئی تری مانند ‪Insulation ،Vortex Breaker ،Handles ،Internal ring‬‬
‫‪ Earth Connection ،Lifting Lug ،Clip‬و ‪ ...‬نشان داده می شود‪.‬‬

‫در گوشه پایینی سمت راست این نقشه نیز جدولی قرار داردکه به عنوان شناسنامه این نقشه بوده و در آن نام‬
‫و شماره مدرک (مثالً ‪ Vessel Attachment‬با شماره ‪ ،)110-D-104‬نام مهندس چک کننده‪ ،‬نام و آرم‬
‫شرکت سازنده و ‪ ...‬آمده است‪.‬همچنین مهرها و نشانه های مورد نیاز که نشان دهنده مراحل مختلفی است که‬
‫نقشه آنها را طی کرده است‪ ،‬در این قسمت بر روی نقشه زده می شود‪ .‬در باالی شناسنامه نقشه‪General ،‬‬
‫‪ Notes‬آمده است که شامل نکات و توضیحات مورد نیاز درباره قسمت های مختلف نقشه ‪Vessel‬‬
‫‪ Attachment‬می باشد‪.‬‬

‫در گوشه باالیی سمت راست نقشه‪ ،‬جدولی با نام ‪ Bill of Material‬قرار دارد که حاوی اطالعاتی در مورد‬
‫نوع ماده‪ ،‬تعداد و وزن قطعاتی است که صرفاً در این نقشه آمده است‪.‬‬

‫در قسمت مرکزی نقشه نیز نماهای مختلف و مورد نیاز اجزایی از مخزن آمده است که در نقشه ‪General‬‬
‫‪ Assembly‬نشان داده نشده بودند‪ .‬در این نماها جزئیات و اندازه های هر قطعه بخوبی نشان داده شده است‬
‫وآدرس های الزم برای رجوع به جداول مختلف‪ ،‬روی این نماها دیده می شود‪.‬‬

‫‪Name Plate 3-15-1‬‬

‫این نقشه نیز یکی از سه نقشه ایست که برای طراحی و ساخت یک مخزن حتماً باید طراحی شود‪ .‬این نقشه‬
‫جزئیات صفحه ای را نشان می دهد که تمامی اطالعات مورد نیاز برای کار با مخزن بر روی این صفحه نوشته‬
‫شده و به مخزن متصل می شود‪.‬‬

‫این نقشه از دو قسمت تشکیل شده است‪ :‬در سمت چپ نقشه‪ ،‬نمایی از ‪ Name Plate‬با تمام جزئیات و‬
‫اندازه ها دیده می شود‪ .‬همانطور که در روی این نقشه مشخص می شود‪ Name Plate ،‬توسط چهار پرچ بر‬
‫روی ‪ Name Plate Bracket‬محکم می شود‪ .‬آرم شرکت سازنده مخزن در گوشه باال و سمت چپ‬
‫‪ Name Plate‬دیده می شود و سپس شرایطی که این مخزن تحت آنها طراحی شده است‪ ،‬بر روی ‪Name‬‬
‫‪ Plate‬حک می شود‪.‬‬

‫مجدداً در گوشه پایینی سمت راست این نقشه‪ ،‬شناسنامه آن آمده است که حاوی همان مطالبی است که‬
‫شناسنامه دیگر نقشه های مخزن داشتند‪ .‬در باالی شناسنامه‪ ،‬قسمت ‪ Notes‬آمده است که حاوی نکات و‬
‫توضیحات الزم برای نقشه ‪ Name Plate‬می باشد‪ .‬در نهایت‪ ،‬در گوشه باالیی سمت راست نقشه‪ ،‬جدول‬
‫‪ Bill of Material‬دیده می شود‪ .‬این جدول مجدداً حاوی اطالعاتی در مورد جنس‪ ،‬تعداد و وزن اجزای‬
‫نشان داده شده در نقشه ‪ Name Plate‬می باشد‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫‪Template Details 4-15-1‬‬

‫این نقشه در صورت توافق بین کارفرما و شرکت سازنده مخزن تهیه می شود‪ .‬در سمت چپ این نقشه‪ ،‬دو‬
‫نما با نام های ‪ Template Detail‬و ‪ Gauge Plate Detail‬دیده می شود‪ .‬نمای باالیی با نام ‪Template‬‬
‫‪ Detail‬نشان دهنده ابعاد و جزئیات صفحه ایست که متناسب با ‪ Base Ring‬تهیه می شود و در فونداسیون‬
‫کار گذاشته می شود تا سوراخ مورد نیاز برای پیچ کردن ‪ Base Detail‬روی فونداسیون در محل مناسب‬
‫تعبیه شوند؛ در ضمن این صفحه‪ ،‬فونداسیون را برای تحمل بار وارده از طرف مخزن‪ ،‬تقویت می کند‪.‬‬

‫نمای پایینی با نام ‪ Gauge Plate Detail‬نشان دهنده ابعاد و جزئیات صفحه ایست که این صفحه برای‬
‫تعبیه سوراخ روی ‪ Base Ring‬استفاده می شود و در حقیقت نقش صفحه ای واسط بین ‪ Base Ring‬و‬
‫‪ Template‬را دارد تا سوراخ های این دو صفحه با هم میزان شوند‪.‬‬

‫در گوشه پایینی سمت راست نقشه مجدداً شن اسنامه نقشه دیده می شود که حاوی اطالعاتی مشابه با سایر‬
‫نقشه های مخزن است‪.‬در باالی شناسنامه‪ ،‬قسمتی با نام ‪ Notes‬مشاهده می شود که حاوی نکات و‬
‫توضیحات الزم برای قسمت هایی است که نیاز به توضیح دارد‪ .‬در گوشه باالیی سمت راست نیز‪ ،‬مجدداً‬
‫جدول ‪ Bill of Material‬مشا هده می شود که همان اطالعات قبلی را برای قسمت های نشان داده شده در‬
‫این نقشه به ما می دهد‪.‬‬

‫نهایتاً در مرکز نقشه نیز جزئیات و اندازه ها و نماهای اجزای ‪ Template‬و ‪ Gauge Plate‬مشاهده می شود‪.‬‬

‫‪Shipping Style 5-15-1‬‬

‫این نقشه نیز در صورت توافق بین کارفرما و سازنده تهیه می شود‪ .‬به طور کلی این نقشه نشان دهنده‬
‫وضعیت بارگیری مخزن ساخته شده بر روی تریلر و حمل آن به محل نصب می باشد‪ .‬برای بارگیری مخزن‪،‬‬
‫قطعاتی در زیر و اطراف آن‪ ،‬برای ثابت نگه داشتن مخزن بر روی تریلر مورد استفاده قرار می گیرند که‬
‫معموالً از جنس چوب و کربن استیل می باشند‪.‬‬

‫در این نقشه‪ ،‬در قسمت باال نمای طولی مخزن و وضعیت قرارگیری چوبها در زیر آن نشان داده شده است‪.‬‬
‫در گوشه پایین سمت چپ نقشه نمای از روبروی مخزن و چوبهای زیر آن نمایش داده شده است‪ .‬در این نما‬
‫و نمای طولی‪ ،‬وضعیت زاویه ای که مخزن بر روی تریلر قرار می گیرد و نیز طول و عرض و ارتفاع مخزن‬
‫بارگیری شده به خوبی دیده می شود‪.‬‬

‫در مرکز نقشه‪ ،‬جزئیات و نماهای مختلفی از نحوه نگهداری مخزن بر روی چوبها و نحوه پیچ کردن مخزن بر‬
‫روی چوب دیده می شود‪ .‬در گوشه پایین و سمت راست نقشه‪ ،‬شناسنامه آن دیده می شود که اطالعات‬
‫مرب وط به شناسنامه را در مورد این نقشه در بر دارد‪ .‬در باالی شناسنامه قسمت ‪ Notes‬مشاهده می شود که‬
‫توضیحات الزم با ذکر آدرس در آن آمده است‪.‬‬

‫‪49‬‬
‫در گوشه باال و سمت راست نقشه‪ ،‬جدول ‪ Bill of Material‬مشاهده می شود که اطالعاتی در مورد جنس‪،‬‬
‫وزن و تعداد قطعات بکار رفته برای حمل مخزن می باشد‪.‬‬

‫‪Ladder & Platform Detail 6-15-1‬‬

‫این نقشه نیز در صورت توافق بین کارفرما و شرکت سازنده تهیه می شود‪.‬‬

‫در سمت چپ این نقشه نمایی کلی از ‪ Ladder‬یا ‪ Platform‬و نحوه قرارگیری آن بر روی مخزن و اندازه‬
‫های کلی تر مشاهده می شود‪ .‬در قسمت مرکزی‪ ،‬نماهایی با جزئیات بیشتر از قسمت هایی از ‪ Ladder‬یا‬
‫‪ Platform‬که احتیاج به توضیح دارند‪ ،‬آمده است‪ .‬اندازه گذاری های جزئی و آدرس های الزم برای رجوع‬
‫به جداول بر روی این نماها دیده می شود‪ .‬نهایتاً در گوشه پایین و سمت راست‪ ،‬شناسنامه نقشه و باالی‬
‫شناسنامه‪ ،‬قسمت ‪ General Notes‬و گوشه باال و سمت راست جدول ‪ Bill of Material‬مشاهده می شود‬
‫که همان اطالعات قبل را در مورد این نقشه دارا می باشد‪.‬‬

‫‪ 7-15-1‬اصطالحات مورد استفاده در نقشه‪:‬‬

‫‪ :Access Hole‬دریچه ایست که روی ‪ Skirt‬ایجاد می کنند تا افراد بتوانند از طریق آن‪ ،‬به داخل ‪Skirt‬‬
‫رفته و عمل بازرسی و غیره را در داخل آن انجام دهند‪.‬‬

‫‪ : Appd‬عالمت اختصاری بوده و در واقع نشان دهنده مسئول بخش طراحی است‬

‫‪ :Base Ring‬صفحه ای دایره ایست که مانند ‪ Top Ring‬به شکل یک دیسک در آمده است‪ .‬این صفحه در‬
‫پایین ‪ Skirt‬جوش می شود و ‪ Top Ring‬به فاصله کمی در باالی آن قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪ :Blind Flange‬نوعی ‪ Flange‬است که برای کور کردن و بستن ‪ Manhole‬و یا هر فلنج دیگر استفاده می‬
‫شود و در حقیقت نوعی درپوش است‪.‬‬

‫‪ : Bracing‬یک نبشی است که معموالً در دو طرف و با فاصله مساوی از خط مرکزی ‪ Gauge Plate‬جوش‬
‫می شود تا ‪ Gauge Plate‬تاب برندارد‪.‬‬

‫‪ : Chkd‬عالمت اختصاری مهندسی است که محاسبات و بررسی های نهایی را روی نقشه انجام می دهد‪.‬‬

‫‪ : Cladding‬در برخی از مخازن که یک ماده شیمیایی خورنده در آن جریان دارد‪ ،‬مخزن یا از جنس‬
‫‪ Stainless Steel‬ساخته می شود و یا به دلیل هزینه های باالی این ماده‪ ،‬آن را از جنس ‪Carbon Steel‬‬
‫می سازند و داخل آن را با یک الیه ‪ Stainless Steel‬می پوشانند‪ .‬به این الیه ‪ ،Stainless Steel‬اصطالحاً‬
‫‪ Cladding‬گفته می شود‪.‬‬

‫‪ : Clip‬انواع بست هایی است که به مخزن جوش می شود و برای نگهداری قطعات مختلف مانند‬
‫‪ Plat Form ،Fire Proof ،Insulation‬و ‪ ...‬روی مخزن به کار می رود‪.‬‬

‫‪ :Corrosion Allowance‬ضخامتی که باید برای خوردگی در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫‪ :Davit Arm‬لوله ای است که روی مخزن لوال شده و دریچه ‪ Access hole‬را نگه می دارد‪.‬‬

‫‪ : Deflector‬صفحه ای انحنادار در جلوی دریچه ورودی به مخزن جوش می شود تا سیال با شدت وارد‬
‫مخزن نشود و با برخورد به این صفحه پخش شود‪.‬‬

‫‪ :Deflector Support‬صفحه ای که برای نگه داشتن ‪ Deflector‬استفاده می شود و از پایین به‬

‫‪ Deflector‬و از کنار به مخزن جوش می شود‪.‬‬

‫‪ : Earth Connection‬صفحه ای که به مخزن جوش می شود و سپس توسط سیمی به زمین متصل می شود‬
‫تا بارهای الکتریکی جداره مخزن به زمین تخلیه شود‪.‬‬

‫‪ :Elbow‬به زانویی گفته می شود‪.‬‬

‫‪ :End Plate‬صفحه ایست که در یک طرف ‪ Sleeve‬جوش می شود تا ‪ Davit Arm‬داخل ‪ Sleeve‬گیر‬

‫کند و از طرف دیگر آن بیرون نیاید‪.‬‬

‫‪ :External Design Pressure‬فشار خارجی که مخزن با این فشار طراحی می شود‪.‬‬

‫‪ : Eye Bolt‬نوعی پیچ است که یک سر آن رزوه شده و سر دیگر آن لوله شده است و برای نگه داشتن‬
‫‪ Manhole Blind Flange‬روی ‪ davit Arm‬مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪ :Fabricated Weight‬وزن مخزن پس از ساخت می باشد‪.‬‬

‫‪ : Fire Proofing‬مواد مقاوم در برابر آتش که معموالً در پایه های مخازن کار گذاشته می شود‪.‬‬

‫‪ :Fitting‬به طور کلی به اتصاالت گفته می شود‪.‬‬

‫)‪ :Fixed ladder Clip (F.C.‬به بست هایی از ‪ ladder‬گفته می شود که ثابت هستند‪.‬‬

‫‪ :Gasket‬هنگامی که می خواهیم یک ‪ Pipe Nozzle‬را به ‪ Nozzle Neck‬متصل کنیم‪ ،‬ابتدا یک ‪Flange‬‬

‫به انتهای ‪ ،Pipe Nozzle‬و ‪ Flange‬دیگری را به انتهای ‪ Nozzle Neck‬جوش می دهیم‪ .‬سپس وقتی می‬
‫خواهیم دو فلنج را به یکدیگر پیچ کنیم‪ ،‬واشری بنام ‪ Gasket‬بین دو فلنج قرار می دهیم تا اتصال آب بندی‬
‫شود‪ .‬برای پیچ کردن ‪ Blind‬روی دریچه ‪ Manhole‬نیز به همین ترتیب از ‪ Gasket‬استفاده می شود‪.‬‬

‫‪ :Gauge Plate‬رینگی ایست که برای سوراخ کاری ‪ Base Ring‬و ‪ Template‬از آن استفاده می شود و‬
‫بدین دلیل کاربرد دارد که سواخ های ‪ Base Ring‬با سوراخ های ‪ Template‬هماهنگ باشند‪.‬‬

‫‪ :Guide‬معموالً در فونداسیون دو عدد ‪ Template‬با هم کار گذاشته می شود‪ .‬در این حالت بین دو‬
‫‪ Template‬و در محل سوراخ ها لوله ای جوش می شود که به آن ‪ Guide‬می گویند‪.‬‬

‫‪ :Gusset Plate‬صفحه ایست که از باال به ‪ Top Ring‬و از کنار به ‪ Skirt‬و از پایین به ‪Base Ring‬‬
‫جوش می شود و برای تقویت پایه بکار می رود‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫‪ : Handrail‬میله ایست که به عنوان حفاظ‪ ،‬دور تا دور ‪ Platform‬کشیده می شود‪.‬‬

‫‪ :Head‬به کلگی هایی که برای بستن دو سر مخزن‪ ،‬به دو طرف ‪ Shell‬جوش می شود‪ Head ،‬گفته می‬
‫شود‪ .‬کلگی در انواع مختلفی از جمله کروی‪ ،‬بیضوی‪ ،‬مخروطی و ‪ ...‬ساخته می شود‪.‬‬

‫‪ :Hoop‬در باالی ‪ ،Ladder‬قسمتی بنام ‪ Hoop‬قرار دارد‪ .‬در ‪ Hoop‬میله هایی به شکل دایره در آمده اند که‬
‫به ‪ Ladder‬متصل می شوند و فرد هنگام باال رفتن داخل این میله ها قرار می گیرد تا اگر مشکلی پیش آید‪،‬‬
‫به پایین سقوط نکند‪.‬‬

‫‪ : Hydrostatic Weight‬وزن مخزن هنگامی که برای آزمایش‪ ،‬از آب پر شده است‪.‬‬

‫‪ : Hydro Test Pressure‬پس از ساخت مخزن‪ ،‬آن را پر از آب کرده و به فشار معینی می رسانند تا‬
‫استحکام مخزن را امتحان کنند‪ .‬به فشار آب در هنگام این آزمایش‪ Hydro Test Pressure ،‬گویند‪.‬‬

‫‪ : Impact Test‬آزمایشی است که روی فلزات انجام می شود تا انرژی شکست آنها تعیین شود‪ .‬در اینجا‬
‫قطعه ای از فلز بکار رفته برای ساخت مخزن را به شکل نمونه استاندارد درآورده و بوسیله ‪،Impact Test‬‬
‫انرژی شکست آن را بدست می آورند‪.‬‬

‫‪ : Inlet‬به ورودی گفته می شود‪.‬‬

‫‪ :Insulation‬به عایق کاری های اطراف مخزن گفته می شود‪.‬‬

‫‪ : Internal Bolting‬به قطعاتی گفته می شود که از داخل به مخزن پیچ می شود‪.‬‬

‫‪ : Internal Rung‬پله هایی که در مخازن عمودی از داخل به جداره مخزن جوش می شود تا امکان باالرفتن‬
‫در داخل مخزن عمودی برای اشخاص فراهم شود‪.‬‬

‫‪ : Jack Bolt‬به دلیل اینکه به ندرت احتیاج می شود فرد به داخل مخزن برود و لذا دریچه مخزن باز شود‪،‬‬
‫دریچه به مرور زمان در جای خود کیپ م ی شود‪ ،‬بگونه ای که پس از مدتی‪ ،‬با وجود بازکردن تمامی پیچ ها‪،‬‬
‫دریچه از جای خود جدا نمی گردد‪ .‬با سفت نمودن ‪ Jack Bolt‬ها و ایجاد فشار بر سطح دریچه‪ ،‬درپوش از‬
‫جای خود جدا شده و به کمک ‪ davit Arm‬نگه داشته می شود‪.‬‬

‫‪ : Ladder‬نر دبانی است که برای باالرفتن از مخزن (عمودی) و سرکشی از آن به بدنه مخزن نصب می شود‪.‬‬

‫‪ : Level Controller‬به طور کلی به کنترل کننده سطح گفته می شود تا به دالیلی همین سطح مایع داخل‬
‫مخزن از حدی کمتر یا بیشتر نشود‪.‬‬

‫‪ :Level Gage‬برای نشان دادن سطح مایع داخل مخز ن استفاده می شود و به صورت مکانیکی عمل می‬
‫کند‪.‬‬

‫‪ : : Level Transmitter‬برای نشان دادن سطح مایع داخل مخزن استفاده می شود و به صورت الکتریکی‬
‫عمل می کند‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫‪ : Lifting Lug‬صفحه ای است که به مخزن جوش می شود و برای بلند کردن مخزن از آن استفاده می گردد‪.‬‬

‫‪ :Liquid Outlet‬منظور خروجی مایع است‪.‬‬

‫‪ :Lug for Sleeve‬هنگامی که لوله خروجی از انتهای مخزن از داخل ‪ Pipe Sleeve‬عبور می کند‪ ،‬بین لوله‬
‫خروجی از مخزن و ‪ Pipe Sleeve‬دو صفحه در فاصله معین از یکدیگر جوش داده می شود تا لوله خروجی‬
‫از مخزن را در وسط ‪ Pipe Sleeve‬نگه دارد‪ .‬به این دوصفحه‪ Lug for Sleeve ،‬اطالق می شود‪.‬‬

‫‪ : Manhole‬دریچه ایست که روی مخزن و با قطر نسبتاً زیاد تعبیه می شود تا افراد بتوانند از طریق آن به‬
‫مخزن وارد شوند‪.‬‬

‫‪ : Multi Segment‬پایه هایی چوبی هستند که در هنگام حمل مخزن‪ ،‬زیر آن قرار می گیرند‪.‬‬

‫‪ :Name Plate‬صفحه ایست که اطال عات مربوط به طراحی و کارکرد مخزن روی آن نوشته شده و روی بدنه‬
‫مخزن نصب می گردد‪.‬‬

‫‪ : Name Plate Bracket‬ورقی است فلزی که پس از خم کاری به مخزن جوش می شود و ‪Name Plate‬‬
‫روی آن پیچ می گردد‪.‬‬

‫‪ : Nipple‬هر لوله که طول آن‪ ،‬حداکثر دوازده اینچ بوده و دو سر آن رزوه شده باشد‪ Nipple ،‬نام دارد که‬
‫این رزوه کاری ممکن است از خارج و یا داخل لوله باشد‪.‬‬

‫‪ : Nozzle Flange‬در ورودی ها و یا خروجی ها‪ ،‬قطعه ای به نام ‪ Nozzle Flange‬به ‪Nozzle Neck‬‬
‫جوش می شود که برای اتصال ‪ Pipe Nozzle‬به ‪ ،Nozzle Neck‬استفاده می شود‪.‬‬

‫‪ :Nozzle Neck‬در ورودی ها و یا خروجی ها‪ ،‬قسمتی از مخزن را بریده و لوله ای به نام ‪Nozzle Neck‬‬
‫در این قسمت به مخزن جوش میشود‪.‬‬

‫‪ :Nozzle Reinforce‬نوعی ‪ Pad‬است که در ورودی ها و خروجی ها‪ ،‬در اطراف ‪ Nozzle Neck‬و به‬
‫مخزن جوش می شود تا مخزن را در محل ورودی و خروجی تقویت کند‪.‬‬

‫‪ :Operating Pressure‬فشاری که مخزن تحت آن فشار کار می کند‪.‬‬

‫‪ :Orig‬عالمت اختصاری فرد نقشه کش می باشد‪.‬‬

‫‪ : Pad‬صفحاتی دایره ای که از داخل آنها نیز یک صفحه دایره ای بریده شده و به صورت دیسک درآمده اند‪.‬‬
‫این صفحات در جایی که ورودی به مخزن یا خروجی از آن داریم‪ ،‬در اطراف ‪ Nozzle Neck‬جوش می‬
‫شود تا آن قسمت را تقویت کنند‪.‬‬

‫‪ : Pipe Nozzle‬به لوله هایی که مایع را از مخزن به جای دیگری منتقل می کند‪ Pipe Nozzle ،‬گفته می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪53‬‬
‫‪ : Pipe Sleeve‬هنگامی که از انتهای مخزن عمودی یک خروجی داشته باشیم‪ ،‬برای آنکه لوله خروجی بتواند‬
‫به محل مورد نظر برود‪ ،‬باید از ‪ Skirt‬عبور کند‪ .‬برای این کار یک صفحه دایره ای از جداره ‪ Skirt‬را بریده‬
‫و تکه لوله ای به نام ‪ Pipe Sleeve‬در قسمت بریده شده به ‪ Skirt‬جوش می دهند و لوله های خروجی از‬
‫مخزن از داخل این لوله عبور می کنند‪.‬‬

‫‪ :Platform‬سکویی است که باالی ‪ Ladder‬قرار می گیرد تا شخص بتواند روی این سکو قرار گرفته و از‬
‫باال‪ ،‬مخزن را بازرسی کند‪.‬‬

‫‪ : Prep‬عالمت اختصاری فردی است که محاسبات اولیه نقشه را انجام می دهد‪.‬‬

‫‪ : Pressure Safety Valve‬شیر اطمینانی است که در بدنه مخزن تعبیه می شود تا در مواقع ضروری بتواند‬
‫به طور خودکار فشار غیرمجاز مخزن را تخلیه کند‪.‬‬

‫‪ : Process Tray‬سینی هایی هستند که از داخل به جداره مخزن جوش می شوند و از آنها برای جدا کردن‬
‫اجزاء مختلف یک ماده (مثالً نفت در برج تقطیر) استفاده می شود‪.‬‬

‫‪ :Safety Gate‬به طور کلی به شیرهای اطمینان‪ Safety Gate ،‬گفته می شود؛ ولی در باالی ‪ Ladder‬و در‬
‫قسمت ‪ ، Hoop‬میله ای وجود دارد که وقتی فرد از ‪ Ladder‬بر روی ‪ Platform‬قرار گرفت؛ این میله را‬
‫پشت سر خود می اندازند تا اگر ناگهان فرد تعادل خود را از دست داد‪ ،‬به پایین سقوط نکند و این میله فرد‬
‫را نگه دارد‪.‬‬

‫‪ :Scaffolding Setting Rung‬پایه هایی شبیه به ‪ Internal Rung‬که از داخل به دو طرف جداره مخزن‬
‫جوش می شود و برای نگه داری قطعاتی در داخل مخزن به کار می رود که نمی خواهیم آنها را به مخزن‬
‫جوش می دهیم‪.‬‬

‫‪ :Shell‬به بدنه استوانه ای شکل مخزن‪ Shell ،‬گفته می شود که در ابتدا یک ورق می باشد که بوسیله‬
‫دستگاه‪ ،‬رول شده و با یک جوش طولی در طول لبه آن‪ ،‬تبدیل به استوانه می شود‪.‬‬

‫‪ :Sleeve‬لوله ای است که به مخزن جوش می شود و ‪ Davit Arm‬داخل آن قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪ : Skirt‬رایج ترین نوع تکیه گاه برای مخازن عمودی و مرتفع می باشد‪ Skirt .‬به کلگی پایینی مخزن عمودی‬
‫جوش می شود‪.‬‬

‫‪ :Skirt Drain‬برای خروج نشتی های احتمالی بوجود آمده داخل ‪ ،Skirt‬در پایین آن‪ ،‬مجرایی ایجاد می‬
‫کنند‪ .‬به این منظور‪ ،‬قسمتی از انتهای ‪ Skirt‬را می برند و در قسمت بریده شده یک نصف لوله به همراه دو‬
‫صفحه به ‪ Skirt‬جوش می دهند که به این لوله و نصف صفحه ها‪ Skirt Drain ،‬می گویند‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫‪ : Skirt Vent‬برای خروج گازها و بخارات احتمالی داخل ‪ ،Skirt‬سوراخی در باالی آن ایجاد می شود‪.‬‬
‫برای این کار قسمتی دایره ای از باالی ‪ Skirt‬را بریده و لوله ای در قسمت بریده شده به ‪ Skirt‬جوش می‬
‫دهند‪.‬‬

‫)‪ :Sliding ladder Clip (S.C.‬به بست هایی از ‪ ladder‬گفته می شود که قابلیت اندکی جابجایی را‬
‫دارند‪.‬‬

‫‪ : Square Washer‬واشری است که به هنگام پیچ کردن پایه های مخازن عمودی به فونداسیون‪ ،‬بر روی‬
‫‪ Top Ring‬و زیر ‪ Anchor Bolts‬قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪ :Step Bar‬به پله ها یا میله های عرضی در ‪ Ladder‬گفته می شود‪.‬‬

‫‪ :Stiffing Ring‬رینگ هایی هستند که از د اخل یا خارج به مخازنی که طول زیادی دارند‪ ،‬جوش داده می‬
‫شود تا از کمانش جداره مخزن‪ ،‬جلوگیری کند و یا در تحمل فشارهای داخلی و خارجی به آن کمک کند‪.‬‬

‫‪ :Stringer‬به میله های طولی در ‪ Stringer ،Ladder‬گفته می شود‪.‬‬

‫‪ : Stud Bolt‬پیچ هایی هستند که در تمام طول خود رزوه داشته و از هر دو طرف مهره می شوند و برای‬
‫اتصال دو فلنج به هم استفاده می شوند‪.‬‬

‫‪ :Support Plate‬صفحه ای است که بین ‪ Lifting Lug‬و مخزن جوش می شود تا ورود و خروج افراد‬
‫راحت تر شود‪.‬‬

‫‪ : Tailing Lug‬صفحه ای است که در مخازن عمودی بین ‪ Base Ring‬و ‪ Top Ring‬جوش می شود و‬
‫ه نگام بلند کردن مخزن طنابی به آن می بندند و مخزن را نگه می دارند تا حرکت افقی نداشته باشد‪.‬‬

‫‪ : Tailing Lug Bush‬بوشی است که در سوراخ ‪ Tailing Lug‬قرار گرفته و به ‪ Tailing Lug‬جوش می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ :Tailing Lug Rib‬صفحه ای است که از سه طرف به ‪ Tailing Lug Bush‬و ‪ Tailing Lug‬و ‪Skirt‬‬
‫جوش می شود‪.‬‬

‫‪ : Template‬رینگی است که داخل فونداسیون کار گذاشته می شود تا هم بتوان مخزن را براحتی روی‬
‫فونداسیون پیچ کرد (زیرا سوراخ های ‪ Template‬با سوراخ های ‪ Base Ring‬هماهنگ هستند) و هم این‬
‫رینگ فونداسیون را برای تحمل بار ناشی از مخزن تقویت کند‪.‬‬

‫‪ : Top Ring‬صفحه ای دایره ایست که از داخل آن یک دایره با شعاع کوچکتر بریده شده و صفحه مزبور به‬
‫شکل یک دیسک در آمده است‪ .‬این صفحه در پایین ‪ Skirt‬جوش داده می شود و به کمک ‪،Base Ring‬‬
‫مخزن را روی فونداسیون نگه می دارد‪.‬‬

‫نکته‪ :‬قطر دایره داخلی در ‪ Top Ring‬برابر قطر خارجی ‪ Skirt‬است‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫نکته‪ Base Ring :‬و ‪ Top Ring‬معموالً به جای اینکه یک صفحه کامل باشند‪ ،‬از چهار قطاع که هر کدام‬
‫یک ربع دایره هستند‪ ،‬تشکیل می شوند‪.‬‬

‫نکته‪ :‬قطر دایره داخلی در ‪ Base Ring‬کوچکتر از قطر دایره داخلی در ‪ Top Ring‬است و در نتیجه از قطر‬
‫خارجی ‪ Skirt‬نیز کوچکتر می باشد‪.‬‬

‫‪ :U Bar‬میل گردی است که از داخل چشم ‪ Eye Bolt‬عبور کرده و به ‪ Manhole Blind Flange‬جوش‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪ : Utility Connection‬به طور کلی به جریان های غیر اصلی گفته می شود؛ مثالً یک خروجی آب گرم از‬
‫مخزن برای گرم کردن یک محل‪.‬‬

‫‪ : Vapor Outlet‬منظور خروجی بخار است‪.‬‬

‫‪ : Vent‬سوراخی با قطر کم در باالی مخزن محتوی گاز یا در پایین مخازن دارای سیال مایع که به منظور‬
‫تخلیه بکار میرود‪.‬‬

‫‪ : Vortex Breaker‬مجموعه ای است از دو صفحه ضربدری و یک صفحه که روی آنها جوش می شود و‬
‫در دهانه های خروجی مایع به منظور جلوگیری از ایجاد گردابه و کاهش دبی خروجی به کار می رود‪.‬‬

‫‪ :Vortex Plate‬صفحه ای است که در مجموعه ‪ Vortex Breaker‬روی دو صفحه ضربدری جوش می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ :Vortex Rib‬به صفحات ضربدری در مجموعه ‪ Vortex Breaker‬گفته می شود‪.‬‬

‫‪ : X Ray‬نام آزمایشی است که بر روی جوش ها انجام می شود تا ضریب عملکرد جوش تعیین شود‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫فصل دوّم‬

‫مخازن تحت فشار افقی‬

‫‪57‬‬
 ‫‪ 1-2‬مخازن تحت فشار افقی‬

‫تمامی مواردی که برای طراحی مخازن عمودی عنوان شد‪ ،‬در مخازن افقی نیز کاربرد دارد یعنی برای طراحی‬
‫مخازن افقی نیز بایستی از تمامی فرمولهای مربوط به مخازن عمودی استفاده کرد تنها فرق عمده و اساسی‬
‫می باشد و همانگونه‬ ‫مخازن تحت فشار افقی و مخازن عمودی در نوع قرارگیری مخزن بر روی تکیه گاه‬
‫که در مباحث مربوط به مخازن تحت فشار عمودی بیان گردید این مخازن برای نگه داشته شدن در حالت‬
‫پایدار‪ ،‬نیاز به اجزائی دارند که تکیه گاه نامی ده می شوند‪ .‬در مخازن عمودی این تکیه گاهها به نام ‪،Skirt‬‬
‫‪ Leg‬و یا ‪ Lug‬نامیده می شوند ولی مخازن افقی روی تکیه گاهی قرار می گیرند به نام ‪ Saddle‬که در اینجا‬
‫به بررسی این تکیه گاه و آنالیز تنش ناشی از نیروهای ایجاد شده می پردازیم‪.‬‬

‫‪Saddle 2-2‬‬

‫انتخاب نوع تکیه گا ه برای یک مخزن تحت فشار به پارامترهای گوناگونی مانند اندازه مخزن‪ ،‬ضخامت دیواره‬
‫آن‪ ،‬فضای موجود روی زمین‪ ،‬ارتفاع مخزن نسبت به زمین‪ ،‬مواد سازنده و دمای کار بستگی دارد‪.‬‬

‫بیشتر مخازن افقی بزرگ‪ ،‬توسط دو تکیه گاه نگه داشته می شوند که زاویه تماس در آنها ترجیحاً ‪ 120‬یا ‪150‬‬
‫درجه می باشد و معموالً روی سکوهای بتنی قرار می گیرند‪ .‬استفاده از دو ‪ Saddle‬هم از لحاظ استاتیکی‬
‫و هم از لحاظ اقتصادی کافی بنظر می رسد‪.‬‬

‫تکیه گاهها برای مخازن افقی بزرگ باید در جائی قرار داده شوند که کمترین تنش در پوسته به وجود آید و‬
‫نیازی به تقویت کننده های اضافی نباشد‪ .‬نیروهای عکس العمل ناشی از تکیه گاه ها‪ ،‬تنشهای محلی باالئی را‬
‫در پوسته به وجود می آورند که شدت آنها با فاصله تکیه گاه ها از دو سر تغییر پیدا می کند‪ .‬حل و آنالیز‬
‫دقیق تنشهای محلی در پوسته های باالی تکیه گاه ها بسیار پیچیده است‪ .‬معموالً یک حل تقریبی که از اندازه‬
‫گیریهای کرنش توسط کرنش سنج با نتایجی ناشی از تئوری به وجود آمده ارایه می شود‪ .‬استفاده از تکیه گاه‬
‫تنها از لحاظ استاتیکی و اقتصادی به صرفه تر می باشد‪ ،‬حتی اگر وجود رینگهای تقویت کننده ضروری شود‪.‬‬
‫موقعیت تکیه گاه ها توسط موقعیت مجا ری و سوراخها در پائین مخزن تعیین می شود‪ .‬در بعضی موارد تکیه‬
‫گاه ها در نقطه بهینه از لحاظ استاتیکی مستقر می شوند‪ .‬مخازن کم ضخامت با قطر بزرگ نزدیک دو کلگی‬
‫بهتر ساپورت می شوند و از اثرات تقویتی کلگی ها استفاده می کنند‪ .‬بهترین نقطه برای ساپورت مخزن هائی‬
‫که دا رای ضخامت دیواره و طول زیادی هستند نقطه ایست که حداکثر تنش خمشی طولی در تکیه گاه ها‬
‫تقریباً برابر تنش در صفحه میانی باشد که این بستگی به زاویه تماس تکیه گاه دارد‪.‬‬

‫فاصله میان خط مماسی کلگی ها و تکیه گاه ها نباید تحت هیچ شرایطی بیشتر از ‪ 0/2 L‬باشدکه ‪ L‬طول‬
‫مخزن است‪ .‬مخازنی که توسط تکیه گاه ها ساپورت می شوند در معرض تنشهای گوناگونی از جمله تنش‬

‫‪58‬‬
‫خمشی طولی‪ ،‬تنش برشی مماسی و تنش محیطی می باشند و می توانند مانند یک تیر که در برابر بارهای‬
‫یکنواخت ناشی از وزن مخزن و محتویات آن مقاومت می کند‪ ،‬آنالیز شوند‪.‬‬

‫بطو ر کلی سه نوع تنش در این مخازن بوجود می آید که ناشی از عکس العمل تکیه گاهها و فشار درونی‬
‫مخزن می باشد‪ .‬این تنشها عبارتند از ‪:‬‬

‫‪ -1‬تنش ناشی از خمش ‪ :‬این تنش تحت تأثیر وزن سیال و مخزن که باعث ایجاد ممان خمشی در مقاطع‬
‫مختلف میشود بوجود می آید‪.‬‬

‫‪-2‬تنش برشی ‪ :‬این تنش نیز در اثر وزن سیال و مخزن بخصوص در تکیه گاهها اهمیت دارد‪.‬‬

‫‪ -3‬تنش محیطی ‪ :‬این نوع تنش در اثر یک سری ممانهای محیطی بوجود می آید‪ .‬المانهای جرمی یکی از‬
‫عوامل بوجودآورندة این ممانها هستند‪ .‬البته بحث مربوط به تنشهای محیطی بسیار گسترده بوده و در دورة‬
‫کارشناسی ارشد تحت عنوان درسی بنام‪Theory of plate & shell‬مطرح می گردد‪.‬‬

‫حال هر یک از این تنشها را بطور مختصر بررسی میکنیم ‪:‬‬

‫‪ -1‬تنش ناشی از خمش‬

‫‪R2  H 2‬‬
‫‪1 A ‬‬
‫‪L‬‬ ‫) ‪1AL‬‬
‫‪QA(1 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪H‬‬
‫‪)1-2( S1  ‬‬ ‫‪3L‬‬
‫‪2‬‬
‫‪KR t S‬‬

‫در این حالت حد اکثر تنش در تکیه گاه ها و به صورتی است که کشش در باال و فشار در پائین‬

‫خواهد بود‪.‬‬

‫‪R2  H 2‬‬
‫‪1 2‬‬
‫‪QL‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪4A‬‬
‫‪(‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‬
‫‪4‬‬ ‫‪1  4H‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪S1  ‬‬ ‫‪3L‬‬ ‫(‪)2-2‬‬
‫‪R t S‬‬
‫‪2‬‬

‫نکته‪:‬‬

‫در این حالت حد اکثر تنش در نقطه وسط و به صورتی است که فشار در باال و کششی در پائین خواهد بود‪.‬‬
‫‪PR‬‬
‫( و مقدار ‪ ، S1‬نباید از مقدار تنش‬ ‫در حالت کشش تنش ناشی از فشار داخلی را نیز اضافه می کنیم )‬
‫‪2t S‬‬
‫مجاز ماده با ضریب اطمینان تجاوز کند‪.‬‬

‫در حالت فشار‪ ،‬باید تنش ناشی از فشار داخلی کم شود و ‪ S1‬از نصف تنش تسلیم یا از مقدار زیر تجاوز‬
‫نکند‪:‬‬

‫‪S1  ( E‬‬ ‫]) ‪)(T )  [2  (200 )( t‬‬ ‫(‪)3-2‬‬

‫‪29) R‬‬ ‫‪3 R‬‬

‫‪59‬‬
 ‫‪ -2‬تنش ناشی از برش مماسی‬

‫(‪)4-2‬‬ ‫در پوسته‬

‫‪K 2Q L  2 A‬‬
‫‪S2 ‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪Rt S L  4 H‬‬
‫‪3‬‬
‫‪K 3Q L  2 A‬‬
‫‪S2 ‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫(‪)5-2‬‬ ‫در پوسته‬
‫‪Rt S L  4 H‬‬
‫‪3‬‬
‫(‪)6-2‬‬ ‫در پوسته‬
‫‪K 4Q‬‬
‫‪S2 ‬‬
‫‪Rt S‬‬

‫(‪)7-2‬‬ ‫در کلگی‬

‫‪K 4Q‬‬
‫‪S2 ‬‬
‫‪Rt h‬‬

‫(‪)8-2‬‬ ‫کلگی‬ ‫در‬ ‫اضافی‬ ‫تنش‬

‫‪K 5Q‬‬
‫‪S3 ‬‬
‫‪Rt h‬‬

‫نکته‪:‬‬

‫‪ S 2‬نباید از ‪ 0/8‬برابر تنش مجاز ماده مخزن تجاوز کند‪ S 3 .‬به عالوه تنش ناشی از فشار داخلی نباید از‬
‫‪ 1/25‬برابر تنش کششی تجاوز کند‪ .‬اگر رینگ استفاده نشده یا رینگ استفاده شده نزدیک تکیه گاه است از‬
‫فرمول ‪ K 2‬و اگر رینگ در صفحه تکیه گاه استفاده شده باشد از فرمول ‪ K 3‬استفاده می شود‪.‬‬

‫‪ -3‬تنش محیطی‬

‫‪Q‬‬ ‫‪3K 6 Q‬‬

‫‪S4 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)9-2‬‬
‫) ‪4t S (b  1.56 Rt S‬‬ ‫‪2t S2‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪12 K 6 QR‬‬

‫‪S4 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)10-2‬‬
‫) ‪4t S (b  1.56 Rt S‬‬ ‫‪Lt S2‬‬

‫‪K 7Q‬‬
‫‪S5 ‬‬ ‫(‪)11-2‬‬
‫) ‪t S (b  1.56 Rt S‬‬

‫نکته‪:‬‬

‫‪ S 4‬نباید از ‪ 1/5‬برابر تنش مجاز کششی تجاوز کند‪.‬‬

‫‪ S 5‬نباید از ‪ 0/5‬برابر تنش تسلیم فشاری ماده تجاوز کند‬

‫‪60‬‬
 ‫که در فرمولهای باال‪:‬‬

‫‪ : t S‬ضخامت پوسته )‪(in‬‬

‫‪ : L‬طول مخزن از ‪ T.L.‬تا ‪(in) T.L.‬‬

‫‪ : R‬شعاع مخزن )‪(in‬‬

‫‪ : A‬فاصله تکیه گاه تا خط اتصال کلگی )‪(in‬‬

‫‪ : b‬عرض ‪(in) Saddle‬‬

‫‪ : H‬عمق کلگی )‪(in‬‬

‫‪ : Q‬بار تکیه گاه ها )‪(lb‬‬

‫‪ : t h‬ضخامت کلگی ها بدون در نظر گرفتن خوردگی )‪(in‬‬

‫‪ : S‬تنش مجاز ماده )‪(Psi‬‬

‫‪ : K‬با زیر نویسهای مختلف‪ ،‬ضریب ثابتی است که از جدول زیر بدست می آید‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫جدول فاکتورهای ‪ K‬برای آنالیز تنش تکیه گاه ها‬

‫در این جدول مقادیر مختلف ‪ K1,K2,K3,K4,K5,K7,K8‬بر حسب زوایای اتصال (‪ )θ‬مختلف داده شده‬
‫است‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫‪ 3-2‬قسمتهای مختلف یک ‪: Saddle‬‬

‫‪Wear Plate 1-3-2‬‬

‫باالترین قسمت یک ‪ Saddle‬می باشد که در حقیقت با بدنه مخزن تماس دارد‪ Wear plate .‬از یک ورق‬
‫تشکیل شده است که به اندازه شعاع انحنای ‪ Shell‬خم می گردد‪ .‬ضخامت‪ ،‬زاویه تماس با ‪ Shell‬و پهنای‬
‫آن نیز در ‪ Standard Drawing‬آمده است‪.‬‬

‫‪Base Plate 2-3-2‬‬

‫در قسمت زیرین هر ‪ Saddle‬ورقه ای فوالدی قرار دارد ک ‪ Saddle‬توسط آن به زمین یا تکیه گاه بتونی‬
‫پیچ می شود‪ .‬این ورق فوالدی ‪ Base Plate‬نام دارد‪.‬‬

‫ویژگیهای این قطعه از جمله ضخامت ‪ ،‬طول ‪ ،‬پهنا و فاصله سوراخهای ایجاد شده برای پیچها در ‪Standard‬‬
‫‪Drawing‬آمده است‪.‬‬

‫‪Web Plate 3-3-2‬‬

‫ورق فوالدی است که از باال به ‪ Wear plate‬و از پایین به ‪ Base plate‬جوش می شود‪ Rib .‬ها بطور‬
‫متقارن در دو طرف ‪ Web plate‬قرار می گیرند‪ .‬ابعاد ‪ Web plate‬نیز در ‪ Standard Drawing‬آمده است‬

‫‪nner & Outer Ribs 4-3-2‬‬

‫در شکل زیر یک مخزن افقی همراه با ‪ Saddle‬و اجزاء مربوطه نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪Saddle‬‬ ‫شکل ‪ . 1-2‬شکل شماتیک یک مخزن افقی همراه با‬

‫‪63‬‬
 ‫فصل سوّم‬

‫مخازن تحت فشار کروی‬

‫‪64‬‬
 ‫‪ 1-3‬طراحی پوسته های کروی تحت فشار داخلی‬

‫به خاطر مساوی بودن تنش در تمامی جهات یک پوسته کروی‪ ،‬جهت خط جوش در طراحی مخازن کروی‬
‫اهمیت ندارد‪ .‬پوسته های کروی از اتصال یک سری ورقهای فرم داده شده گلبرگ مانند به وجود می‬
‫آیند‪.‬برای محاسبه ضخامت و فشار طراحی دو حالت زیر پیش می آید‪:‬‬

‫وقتی که ضخامت پوسته کروی از ‪ 0/365R‬بیشتر نشود و فشار هم از ‪ 0/665SE‬تجاوز نکند از فرمولهای زیر‬
‫می توان استفاده کرد‪.‬‬

‫‪PR‬‬
‫‪t‬‬ ‫(‪)3-1‬‬
‫‪2SE  0.2 P‬‬

‫‪2SEt‬‬
‫‪P‬‬ ‫(‪)3-2‬‬
‫‪R  0.2t‬‬
‫وقتی که ضخامت پوسته کروی از ‪ 0/365R‬بیشتر شود یا فشار هم از ‪ 0/665SE‬تجاوز کند از فرمولهای زیر‬
‫می توان استفاده کرد‪.‬‬

‫)‪2( SE  P‬‬
‫‪1‬‬
‫‪y‬‬ ‫که در آن‬ ‫)‪t  R( y  1‬‬
‫‪3‬‬
‫(‪)3-3‬‬
‫‪2SE  P‬‬

‫‪r t 3‬‬ ‫‪y 1‬‬

‫(‪y‬‬ ‫)‬ ‫که در آن‬ ‫( ‪P  2SE‬‬ ‫)‬ ‫(‪)3-4‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪y2‬‬
‫در فرمولهای باال‪:‬‬

‫‪ : t‬حداقل ضخامت الزم برای پوسته بدون در نظر گرفتن خوردگی است )‪.(in‬‬

‫‪ : P‬فشار طراحی مخزن )‪.(psi‬‬

‫‪ : R‬شعاع داخلی پوسته قبل از اعمال خوردگی مجاز است )‪.(in‬‬

‫‪ : S‬حداکثر تنش مجاز ماده مخزن )‪.(psi‬‬

‫‪ : E‬بازده اتصاالت مخزن‪.‬‬

‫‪ 2-3‬طراحی پوسته های کروی تحت فشار خارجی‬

‫حداقل ضخامت مورد نیاز برای پوسته های کروی تحت فشار خارجی‪ ،‬به وسیله پروسه های زیر انجام می‬
‫پذیرد‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫الف) مقداری برای ‪ t‬در نظر گرفته می شود و مقدار فاکتور ‪ A‬از فرمول زیر به دست می آید‪:‬‬

‫‪0.125‬‬
‫‪A‬‬ ‫(‪)3-5‬‬
‫) ‪( RO / t‬‬

‫ب) با مقدار به دست آمده برای فاکتور ‪ A‬به نمودارهای فشار خارجی رفته و مقدار فاکتور ‪ B‬با توجه به دما‬
‫و ماده مورد نظر به دست می آید‪ .‬اگر مقدار ‪ A‬در سمت راست و انتهای منحنیهای دما قرار گرفت تقاطع‬
‫مقدار ‪ A‬با خط افقی که ادامه منحنی دماست در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫ج) با مقدار به دست آمده برای ‪ B‬از فرمول زیر مقدار ‪ Pa‬محاسبه خواهد شد‪:‬‬

‫‪B‬‬
‫‪Pa ‬‬ ‫(‪)3-6‬‬
‫) ‪( RO / t‬‬

‫اگر مقدار ‪ A‬در سمت چپ منحنیهای دما قرار گرفت‪ ،‬مقدار ‪ Pa‬از فرمول زیر به دست می آید‪:‬‬

‫‪0.0625S‬‬
‫‪Pa ‬‬ ‫(‪)3-7‬‬
‫‪( RO / t ) 2‬‬
‫د) مقدار به دست آمده برای ‪ Pa‬در حالتهای قبل‪ ،‬با ‪ P‬فشار خارجی مخزن‪ ،‬مقایسه می شود اگر ‪ Pa‬کوچکتر‬
‫از ‪ P‬بود‪ ،‬باید مقدار بزرگتری برای ‪ t‬در نظر گرفته شود و پروسه تکرار شود‪.‬‬

‫از فرمولهای ارائه شده در باال برای طراحی کلگی های کروی استفاده می کنند و اصوالً می توان چنین اضهار‬
‫نظر کرد که برای طراحی یک مخزن کروی‪ ،‬ابتدا با استفاده از فرمولهای عنوان شده باال ضخامت و فشار‬
‫طراحی را برای دو کلگی کروی حساب کرده و از روی هم قرار دادن این دو کلگی‪ ،‬مخزن کروی مورد نظر‬
‫حاصل می شود‪.‬‬

‫‪66‬‬
 ‫فصل چهارم‬

‫مخازن اتمسفریک‬

‫‪67‬‬
 ‫‪ 1-4‬طراحی‬

‫در این فصل طراحی قسمتهای مختلف مخزن اتمسفریک نظیر پوسته‪ ،‬کف و سقف بررسی می شود‪ .‬در‬
‫طراحی می بایست فاکتورهایی نظیر‪ :‬دمای طراحی‪ ،‬وزن مخصوص‪ ،‬خوردگی و بارهای خارجی ناشی از باد‬
‫و زلزله و ‪ ....‬را در نظر گرفت‪.‬‬

‫‪ 2-4‬ورقهای کف مخزن‬

‫تمام ورقها باید دارای حداقل ضخامت ‪ 6DD‬بدون در نظر گرفتن هر نوع خوردگی برای کف باشند تمام‬
‫ورقهای مستطیل شکل ترجیحاً باید دارای عرض ‪ 72‬اینچ باشند‪ .‬این ورقها باید دارای سطح کافی باشند‬
‫بطوریکه وقتی کنار هم چیده شدند حداقل ‪ 1‬اینچ از عرض ورق باید بیرون از محل اتصال پوسته به کف‬
‫بماند‪.‬‬

‫در بعضی مواقع از ورقهای حلقوی برای دور تا دور کف مخزن استفاده می شود که این ورقها باید دارای‬
‫عرض شعاعی حداقل برابر با ‪ 24‬اینچ بین داخل پوسته و هر اتصال از باقیمانده کف و حداقل دارای ‪ 2‬اینچ‬
‫بیرون زدگی از مخزن باشند‪ .‬عرض شعاعی این ورقها بصورت زیر تعیین میشود‪.‬‬

‫‪390t b‬‬
‫(‪) 1-4‬‬
‫‪( H .G ) 0.5‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = t b‬ضخامت ورقهای حلقوی بر حسب اینچ‬

‫‪ = H‬حداکثر ارتفاع طراحی مایع بر حسب فوت‬

‫‪ = G‬وزن مخصوص مایعی که باید ذخیره شود‬

‫حلقه این ورقها دارای محیط دایروی شکل می باشند ولی داخل آنها ممکن است بصورت چند ضلعی باشد با‬
‫تعداد اضالع برابر با تعداد ورق‪.‬‬

‫‪ 3-4‬طراحی پوسته‬

‫‪-1‬ض خامت پوسته مورد نیاز باید بزرگترین مقدار ضخامت طراحی شامل خوردگی یا ضخامت‬
‫هیدرواستاتیکی باشد‪.‬‬

‫‪ -2‬ضخامت طراحی پوسته بر اساس اینکه تانک تا ارتفاع ‪ H‬از مایعی با وزن مخصوص معینی پر شده است‪،‬‬
‫محاسبه می شود‪.‬‬

‫‪ -3‬ض خامت هیدرواستاتیک پوسته بر اساس اینکه تانک تا ارتفاع ‪ H‬با آب پر شده باشد محاسبه می شود‪.‬‬

‫‪68‬‬
‫‪ -4‬وقتیکه عملی باشد‪ ،‬تانک برای انجا م تست هیدرواستاتیک پر می شود‪ .‬اگر چه به نظر می رسد که تست‬
‫هیدرواستاتیکی در بعضی جهات غیر عملی می باشد‪ ،‬ضخامت هیدرواستاتیکی پوسته وقتی استفاده می شود‬
‫که از ضخامت طراحی بزرگتر باشد‪.‬‬

‫‪ -5‬تنش محاسبه شده برای هر نوار (‪ )Course‬نباید از مقدار مجاز ماده ای که برای آن نوار استفاده می شود‬
‫بزرگتر باشد‪ ،‬هیچ نواری نباید از نوار باالتر نازکتر باشد‪.‬‬

‫‪ -6‬پوسته تانک ب اید در برابر تغییر شکل ناشی از باد مقاوم باشد‪ .‬برای اینکه مقاومت پوسته را افزایش دهیم‬
‫می توانیم از تیر میانی استفاده کنیم و یا اینکه ضخامت پوسته را افزایش دهیم‪.‬‬

‫‪ 4-4‬تنش مجاز‬

‫‪ -1‬ماکزیمم تنش مجاز طراحی ‪ S d‬می باشد‪ .‬تنش مجاز طراحی کمترین مقدار ‪ 2 3‬تنش تسلیم یا ‪ 2 5‬تنش‬
‫کششی خواهد بود‪.‬‬

‫‪ -2‬تنش مجاز هیدرواستاتیکی ‪ ، S t‬که کمترین مقدار ‪ 3 4‬تنش تسلیم یا ‪ 3 7‬تنش کششی می باشد‪.‬‬

‫‪ 5-4‬محاسبه ضخامت به روش ‪1-FOOT‬‬

‫‪-1‬روش ‪ 1-Foot‬ضخامت الزم برای نقطه طراحی را ‪ 1‬فوت باالتر از پائین هر نوار پوسته محاسبه می کند‪.‬‬
‫این روش برای تانکهایی با قطر بزرگتر از ‪ 200‬فوت استفاده نمی شود‪.‬‬

‫‪-2‬حداقل ضخامت م ورد نیاز ورق پوسته برابر است با بزرگترین مقداری که از فرمولهای زیر حساب می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪2.6 D( H  1)G‬‬
‫‪td ‬‬ ‫‪ CA‬‬ ‫(‪)2-4‬‬
‫‪Sd‬‬
‫)‪2.6 D( H  1‬‬
‫‪tt ‬‬ ‫(‪)3-4‬‬
‫‪St‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = t d‬ضخامت طراحی پوسته بر حسب اینچ‬

‫‪ = t t‬ضخامت هیدرواستاتیکی پوسته بر حسب اینچ‬

‫‪ = D‬قطر نامی تانک بر حسب فوت‬

‫‪ = H‬ارتفاع طراحی مایع بر حسب فوت‬

‫‪ = H‬ارتفاع از پایین نوار مورد نظر تا باالی پوسته شامل ‪ Top Angle‬اگر وجود داشته باشد یا تا پایین نازل‬
‫سرریز )‪ )Over Flow‬که ارتفاع پر شدن تانک را محدود می کند‪.‬‬

‫‪ = G‬وزن مخصوص مایعی که باید نگهداری شود‪.‬‬

‫‪69‬‬
 ‫‪ = C.A.‬خوردگی مجاز‪ ،‬برحسب اینچ‬

‫‪Ib‬‬
‫‪ = S d‬تنش مجاز برای شرایط طراحی بر حسب‬
‫‪in 2‬‬
‫‪Ib‬‬
‫‪ = S d‬تنش مجاز برای شرایط طراحی بر حسب‬
‫‪in 2‬‬
‫‪Ib‬‬
‫‪ = S t‬تنش مجاز برای شرایط هیدرو استاتیک بر حسب‬
‫‪in 2‬‬
‫‪ 6-4‬محاسبه ضخامت به روش ‪Variable-Design-Point‬‬

‫‪ -1‬روش ‪ Variable-Design-Point‬ضخامت پو سته را در نقطه طراحی بر اساس تنشهای واقعی وارد آمده‬
‫به پوسته محاسبه می کند‪ .‬این روش در مواقعی که ‪ L H  2‬باشد‪ ،‬بیشتر کاربرد دارد‪.‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ (6D.t ) 0.5 = L‬بر حسب اینچ‬

‫‪ = D‬قطر تانک بر حسب فوت‬

‫‪ = t‬ضخامت نوار پائینی پوسته بر حسب اینچ‬

‫‪ = H‬ارتفاع ماکزیمم طراحی مایع بر حسب فوت می باشد‪.‬‬

‫‪ -2‬حداقل ضخامت ورق برای شرایط طراحی و هیدرواستاتیک همانگونه که در پائین گفته شده است‪ ،‬بدست‬
‫می آید‪ .‬مستقل از روش محاسبه‪ ،‬محاسبات باید برای کلیه نوارها صورت گیرد‪ .‬ضخامت مورد نیاز برای هر‬
‫نوار بزرگترین مقد ار ضخامت طراحی بعالوه خوردگی مجاز یا ضخامت هیدرواستاتیک خواهد بود‪ .‬اما در هر‬
‫صورت ضخامت پوسته نباید کمتر از مقادیر مجاز باشد‪.‬‬

‫برای محاسبه ضخامت پائین ترین نوار مقادیر اولیه ‪ t pd‬و ‪ t pt‬برای شرایط طراحی و هیدرواستاتیک باید از‬
‫روش ‪ 1-Foot‬محاسبه شود‪.‬‬

‫‪ -3‬ضخامت نوار پائینی ‪ t1d‬و ‪ t1t‬برای شرایط طراحی و هیدرواستاتیک به روش زیر محاسبه می شود‪.‬‬

‫‪0.463D HG 2.6 HGD‬‬

‫‪t1d  (1.06 ‬‬ ‫(‬ ‫()‬ ‫‪)  C. A.‬‬ ‫(‪)4-4‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪Sd‬‬ ‫‪Sd‬‬
‫تبصره‪ :‬برای شرایط طراحی ‪ t1d‬نباید بزرگتر از ‪ t pd‬باشد‪.‬‬

‫‪0.463D H 2.6 HD‬‬

‫‪t1t  (1.06‬‬ ‫() (‬ ‫)‬ ‫(‪)5-4‬‬
‫‪H‬‬ ‫‪St‬‬ ‫‪St‬‬

‫تبصره‪ :‬برای شرایط هیدرواستاتیک ‪ t1t‬نباید از ‪ t pt‬بزرگتر باشد‪.‬‬

‫‪ -4‬برای محاسبه ضخامت دومین نوار برای شرایط ط راحی و هیدرواستاتیک‪ ،‬مقدار زیر باید برای نوار پائینی‬
‫محاسبه گردد‪.‬‬

‫‪70‬‬
 ‫‪h1‬‬
‫(‪) 6-4‬‬
‫‪(rt1 ) 0.5‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = h1‬ارتفاع نوار پائینی پوسته بر حسب اینچ‬

‫‪ = r‬شعاع نامی تانک بر حسب اینچ‬

‫‪ = t1‬ضخامت واقعی نوار پائینی پوسته بدون در نظر گرفتن هر نوع ضخامتی که برای خوردگی اضافه شده‬
‫باشد‪ .‬بر حسب اینچ‪ ،‬این ضخامت در محاسبه ‪ t 2‬استفاده می شود‪.‬‬

‫اگر مقدار نسبت بدست آمده کمتر یا مساوی‪ 1.375‬باشد‪.‬‬

‫‪t 2  t1‬‬ ‫(‪) 7-4‬‬

‫اگر مقدار این نسبت بزرگتر یا مساوی ‪ 2.625‬باشد‪.‬‬

‫‪t 2  t 2a‬‬ ‫(‪) 8-4‬‬

‫اگر این مقدار بزرگتر از ‪ 1.375‬و کمتر از ‪ 2.625‬باشد‪.‬‬

‫‪h1‬‬
‫‪t 2  t 2 a  (t1  t 2 a )[2.1 ‬‬ ‫]‬ ‫(‪)9-4‬‬
‫‪1.25(rt1 ) 0.5‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = t 2‬حداقل ضخامت طراحی دومین نوار پوسته بدون در نظر گرفتن هر نوع خوردگی بر حسب اینچ می‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪ = t 2 a‬ضخامت دومین نوار پوسته بر حسب اینچ که در قسمت بعد بیان می شود‪ .‬فرمولهای قبلی برای‬
‫محاسبه ‪ t 2‬بر اساس تنش مجازی می باشند که در طراحی نوار پائینی استفاده شده است‪ .‬وقتی که مقدار‬
‫نسبت محاسبه شده بزرگتر یا مساوی ‪ 2.65‬باشد‪ ،‬تنش مجاز برای دومین نوار ممکن است از نوار پائینی کمتر‬
‫باشد‪.‬‬

‫برای محاسبه ضخامت نوار باالئی برای شرایط طراحی و هیدرواستاتیک‪ ،‬باید یک مقدار اولیه‪ ، t u ،‬برای‬
‫ضخامت با استفاده از روش ‪ 1-Foot‬محاسبه گردد‪.‬‬

‫‪ : X‬فاصله نقاط مختلف طراحی از پائین نوار مورد محاسبه می باشد که برابر است با کمترین مقداربدست‬
‫آمده از‪ 3‬فرمول زیر‪:‬‬

‫‪X 1  0.61(rtu ) 0.5  3.84CH‬‬ ‫(‪)10-4‬‬

‫‪X 2  12CH‬‬ ‫(‪) 11-4‬‬

‫‪X 3  1.22(rtu ) 0.5‬‬ ‫(‪)12-4‬‬

‫‪71‬‬
 ‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = t u‬ضخامت نوار باالئی بر حسب اینچ‬

‫])‪[ K 0.5 (k  1‬‬

‫(‪) 13-4‬‬ ‫‪=C‬‬
‫) ‪(1  K 1.5‬‬
‫‪t1‬‬
‫(‪)14-4‬‬ ‫‪=K‬‬
‫‪tu‬‬

‫‪ = t1‬ضخامت نوار پائینی بر حسب اینچ‬

‫‪ = H‬ارتفاع طراحی مایع بر حسب فوت‬

‫ضخامت مینیمم ‪ t x‬برای نوار باالئی پوسته برای هر دو حالت طراحی ) ‪ (t dx‬و هیدرواستاتیک ) ‪(t tx‬‬

‫با استفاده از فرمولهای زیر محاسبه می شود‪(.‬کمترین مقدار ‪ x‬که از فرمولهای قبلی بدست می آید باید مورد‬
‫استفاده قرار گیرد‪).‬‬

‫‪2.6 D( H  X‬‬ ‫‪)G‬‬

‫‪t dx ‬‬ ‫‪12  C. A.‬‬ ‫(‪)15-4‬‬
‫‪Sd‬‬

‫‪2.6( H  X‬‬ ‫)‬

‫‪t tx ‬‬ ‫‪12‬‬ ‫(‪)16-4‬‬
‫‪St‬‬

‫اولین مقدار محاسبه شده برای ‪ t x‬باید برای تکرار دوباره محاسبات استفاده شود‪ .‬تا وقتیکه اختالف بین دو‬
‫مقدار محاسبه شده ناچیز نگردد‪(.‬دو مرحله معموال" کافی خواهد بود‪).‬‬

‫مثال‪:‬‬

‫تانکی با مشخصات زیر داریم مطلوبست تعیین ضخامت نوارهای مختلف پوسته برای شرایط هیدرواستاتیک؟‬

‫وزن مخصوص مایع = ‪1‬‬

‫خوردگی مجاز= ‪0‬‬

‫قطر تانک ="‪280‬‬

‫ارتفاع نوار پائینی پوسته = "‪96‬‬

‫ارتفاع کل مخزن = "‪64‬‬

‫تعداد نوار های پوسته = ‪8‬‬

‫‪30000 Ib‬‬ ‫تنش مجاز برای شرایط هیدرواستاتیک =‬

‫‪in 2‬‬

‫‪72‬‬
 :‫ محاسبات‬7-4

:(Course)‫اولین نوار‬

.‫ بزرگتر شود‬t pt ‫ می باشد اما نباید از‬t1t ‫ برابر‬t1 ،‫برای شرایط تست‬

2.6 D( H  1) 2.6(280)(64  1)
t pt    1.529
St 30000

0.463D H 2.6 HD
t1t  (1.06  ( )( )
D St St
[1.06  2.02 X 0.0462][1.553]  1.501in
:‫نوار دوم‬

h1 96 96
0.5
 0.5
  1.912
(rt1 ) [(1680)(1.501)] 50.216
h1 h1
t 2  t 2 a ‫آنگاه‬ 0.5
 2.625 ‫ واگر‬t 2  t1 ‫آنگاه‬  1.375 ‫اگر‬
(rt1 ) (rt1 ) 0.5
h1
:‫ آنگاه‬1.375  2.625 ‫واگر‬
(rt1 ) 0.5
h1
t 2  t 2a  (t1  t 2 a )[2.1  ]
1.25(rt1 ) 0.5
 1.263  0.139  1.399 in
:‫نوار باالئی‬

H  56Ft , hv  12H  627 in :‫نواردوّم‬

:‫اولین سعی و خطا‬

2.6 D( H  1) 2.6  280  55

t tx    1.335  t u
St 30000
t1  1.501 in
t 1 1.501
K   1.124, K 0.5  1.060
t u 1.335
(rtu ) 0.5  [(1680)(1.335)]0.5  47.358
X 1  0.61(rtu ) 0.5  3.84CH
 0.61(47.358)  3.84  0.06  656  41.79
X 2  12CH  12  0.06  56  40.32
X 3  1.22(rtu ) 0.5  57.78

X  Min( X 1 , X 2 , X 3 )  40.32

73
 2.6 D( H  X )
t tx  12  1.277in
St

.‫ سعی و خطای دوم شروع می کنیم‬t tx ‫با این مقدار‬

t u  t1x  1.277in
t1  1.501in
t1 1.501
K   1.175
t u 1.277
K 0.5  1.084
K 0.5 ( K  1) 1.084  0.175
C   0.834
1  K 1.5 1  1.274
(rtu ) 0.5  [1680  1.227]0.5  45.40
X 1  0.61(rtu ) 0.5  3.84CH
 0.61(45.4)  3.84(0.0834  56)  45.62

X 2  12CH  12  0.0834  56  56.04

X 3  1.22(rtu ) 0.5  56.51

X  Min ( X 1 , X 2 , X 3 )  45.62

2.6 D( H  X )
t tx  12  1.267in
St

.‫ سعی و خطای سوم را شروع می کنیم‬t tx ‫با این مقدار‬

t v  t tx  1.267in
t1  1.501in
t1 1.501
K   1.185
t u 1.267
K 0.5  1.089
K 0.5 ( K  1)
C  0.088 , (rtu ) 0.5  46.12
1  K 1.5
X  0.61(rtu ) 0.5  3.84CH  28.13  18.92  47.05
X 2  12CH  59.14
X 3  1.22(rtu ) 0.5  1.22(46.12)  56.27
X  Min ( X 1 , X 2 , X 3 )  47.05
2.6 D( H  X )
t tx  12  1.263in  t
2a
St

74
 ‫‪ 8-4‬منهول های پوسته‬

‫صفحه تقویت کننده منهول و هر قسمت از آن اگر بصورت یک پارچه ساخته نشود باید دارای یک سوراخ به‬
‫قطر " ‪ 1 4‬باشد‪(.‬به منظور آشکار کردن نشتی از جوشهای داخلی)‪ .‬این سوراخها باید اساساً روی خط‬
‫المرکزین عمودی قرار داشته باشد و هم چنین در معرض اتمسفر باشد‪.‬‬

‫منهول ممکن است بصورت پرسی و یا جوشی ساخته شود ابعاد بر اساس حداقل ضخامت گردن )‪(Neck‬‬
‫منهول که برای ساختن مور د نیاز است داده شده است‪ .‬همچنطن نازک شدن گردن منهول پرس نیز در نظر‬
‫گرفته شده است‪.‬‬

‫‪ 9-4‬منهول های سقف‬

‫اگر هنگامیکه مخزن در سرویس می باشد انتظار داریم که از منهول بشود استفاده کرد سقف باید بطور مناسب‬
‫مخصوصا در اطراف منهول تقویت شود‪.‬‬

‫‪ 10-4‬تیر آهن حمال باالئی و وسطی که در مقابل باد مقاومت می کنند‪.‬‬

‫تانکهای سرباز باید توسط یک حلقه محکم شوند برای اینکه بصورت دایره شکل در مقابل باد باقی بماند این‬
‫حلقه های محکم کننده معموالً در باالی‪ ،‬باالترین پوسته قرار می گیرند و ترجیحاً در بیرون پوسته گذاشته می‬
‫شوند‪.‬‬

‫‪ 11-4‬نوع حلقه های محکم کننده )‪(Types of Stiffening Rings‬‬

‫این حلقه ها ممکن است از مقاطع ساختمانی‪ ،‬ورقهای شکل داده شده‪ ،‬مقاطعی که توسط جوش درست شده‬
‫اند و یا ترکیبی از نوعهای قبلی که توسط جوش به هم متصل می شوند‪ ،‬باشند‪ .‬محیط خارجی این حلقه ها‬
‫ممکن است بصورت دایره و یا چند ضلعی باشد‪.‬‬

‫‪ 12-4‬محدودیتهای حلقه های محکم کننده‬

‫حداقل اندازه نبشی به تنهائی و یا بصورت جزئی که در ساخت این حلقه ها بکار می رود ‪65  65  6mm‬‬
‫می باشد‪ .‬حداقل ضخامت ورقی که بعنوان این حلقه ها شکل داده می شود ‪ 6DD‬می باشد‪ .‬وقتی که این حلقه‬
‫در مکانی بیشتر از ‪ 2‬فوت زیر باالی پوسته قرار گیرد سایز آن ‪ 65  65  5mm‬برای پوسته با ضخامت ‪5DD‬‬
‫و ‪ 75  75  6mm‬برای پوسته با ضخامت بیشتر از ‪ 5DD‬می باشد‪.‬‬

‫حلقه هائی که ممکن است آب در آنها جمع شود باید دارای سوراخ برای خارج کردن آب باشند‪.‬‬

‫‪75‬‬
 ‫‪ 13-4‬حلقه های محکم کننده بعنوان راهرو‬

‫این حلقه ها و یا هر قسمت از آنها که بطور معمول بعنوان راهرو استفاده می شوند نباید عرضی کمتر از "‪24‬‬
‫داشته باشند‪ .‬معموالً ترجیح داده می شود که این حلقه در ‪ 1070DD‬زیر باالی پوسته قرار گیرند و نرده هائی‬
‫نیز باید برای قسمتهائی که محافظ ندارد تامین شود‪.‬‬

‫‪ 14-4‬ساپورت برای حلقه های محکم کننده‬

‫ساپورت برای تمام حلقه هائی که بُعد افقی آنها بیشتر از ‪ 16‬برابر ضخامت آن باشد باید تامین شود این‬
‫ساپورتها باید در جائی قرار بگیرند که ممکن است بار مرده و بار زنده عمودی وجود داشته باشد‪.‬‬

‫‪ 1-14-4‬تیر حمال باالئی‬

‫حداقل مدول مقطع مورد نیاز برای این حلقه توسط رابطه زیر بدست می آید‪:‬‬

‫‪Z  0.0001D 2 H 2‬‬ ‫(‪) 17-4‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = Z‬حداقل مدول مقطع مورد نیاز‪ ،‬برحسب ‪in 3‬‬

‫‪ = D‬قطر تانک بر حسب فوت‬

‫‪ = H 2‬ارتفاع پوسته تانک بر حسب فوت‬

‫‪mil‬‬
‫‪ 100‬می باشد‪ .‬اگر سرعت بادی غیر از این مقدار داده شود‬ ‫توضیح‪ :‬این معادله بر اساس سرعت باد برابر‬
‫‪hr‬‬
‫‪V‬‬
‫طرف راست معادله باید در ‪ ( ) 2‬ضرب شود که در آن‪ V ،‬سرعت باد می باشد‪.‬‬
‫‪100‬‬
‫مدول مقطع حلقه محکم کننده به خواص خود عضو بکار رفته بستگی دارد و ممکن است قسمتی از پوسته‬
‫تانک به فاصله ‪ 16‬برابر ضخامت ورق باال و پائین محل اتصال حلقه به پوسته را نیز شامل شود‪ .‬هنگامیکه‬
‫بخاطر راه پله یک باز شدگی در حلقه محکم کننده بوجود بیاید‪ ،‬مدول مقطع هر قسمت از حلقه خارج از باز‬
‫شدگی باید معادله باال را برآورده کند‪.‬‬

‫‪ 2-14-4‬تیر حمال میانی‬

‫می آید‪:‬‬ ‫حداکثر ارتفاعی را که پوسته بدون حلقه محکم کننده می تواند داشته باشد از رابطه زیر بدست‬

‫‪100 t 3‬‬
‫( ) ‪H 1  6(100 t‬‬ ‫)‬ ‫(‪)18-4‬‬
‫‪D‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪76‬‬
‫‪ = H 1‬فاصله عمودی بر حسب فوت بین تیر حمال میانی و باالی پوسته یا تیر حمال باالئی برای مخازن سرباز‬
‫می باشد‪.‬‬

‫‪ = t‬ضخامت نوار باالئی پوسته بر حسب اینچ‬

‫‪ = D‬قطر تانک بر حسب فوت‬

‫توضیح‪ :‬فرمول صفحه قبل برای تمام مخازن سرباز و سر بسته صادق بوده و بر اساس فاکتور های زیرمی‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪mil‬‬
‫‪ 100‬که فشاری معادل ‪ 25.6DDD‬را اعمال می کند‪ ،‬در نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫‪ = a‬سرعت طراحی باد‬
‫‪hr‬‬
‫سرعت باد ممکن است هم بر اثر ارتفاع از زمین و هم بخاطر تند باد ‪10‬درصد افزایش یابد‪ .‬ارتفاع ‪ H 1‬برای‬
‫‪100 2‬‬
‫( ضرب شود‪.‬‬ ‫سرعتهای دیگر باد باید اصالح شود بدین صورت که طرف راست معادله باید در )‬
‫‪V‬‬
‫‪ = b‬فرمول بر اساس فشار یکنواخت که بر پوسته اعمال می شود‪ ،‬می باشد یعنی اینکه در محاسبه بار باد‬
‫ضریب شکل در نظر گرفته نشده است‪.‬‬

‫برای تعیین حداکثر ارتفاع تانک که احتیاج به حلقه محکم کننده ندارد محاسبات بر اساس ضخامت نوار‬
‫باالئی پوسته می باشد‪ ،‬بنابراین ارتفاع پوسته تغییر شکل داده شده بصورت زیر محاسبه می شود‪:‬‬

‫‪ = a‬عرض واقعی نوار هر پوسته باید بعرض تبدیل یافته که در آن هر نوار پوسته دارای ضخامت باالترین‬
‫نوار باشد‪ ،‬تغییر یابد‪.‬‬

‫‪tUniform‬‬
‫( ‪Wtr  W‬‬ ‫‪)5‬‬ ‫(‪)19-4‬‬
‫‪t Actual‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = Wtr‬عرض تبدیل یافته هر نوار پوسته بر حسب اینچ می باشد‪.‬‬

‫‪ = b‬جمع تمام عرض های تبدیل یافته‪ ،‬ارتفاع پوسته تبدیل یافته را خواهد داد‪.‬‬

‫اگر ارتفاع تبدیل یافته پوسته بزرگتر ارتفاع‪ ، H 1 ،‬باشد تیر حمال میانی مورد نیازمی باشد‪:‬‬

‫‪ = a‬برای تعادل یکنواخت در باال و پائین تیر حمال میانی‪ ،‬تیر حمال باید در وسط ارتفاع تبدیل یافته پوسته‬
‫قرار بگیرد‪.‬‬

‫مکان تیر حمال روی پوسته واقعی در همان نوار و همان موقیعت نسبی روی پوسته تبدیل یافته که توسط‬
‫رابطه ضخامت اصالح شده است‪ ،‬می باشد‪.‬‬

‫‪ = b‬مکان دیگری که تیر حمال در آن قرار می گیرد جائی است که بتواند ارتفاع ‪ H 1‬را تامین کرده و از آن‬
‫تجاوز ننماید‪.‬‬

‫‪77‬‬
‫اگر نصف ارتفاع تبدیل یافته پوسته از حداکثر ارتفاع‪ ، H 1 ،‬بیشتر شود دو عدد تیر حمال میانی برای کاهش‬
‫ارتفاع محکم نشده پوسته از حداکثر ارتفاع بکار برده می شود‪.‬‬

‫تیر حمال میانی نباید در فاصلة "‪ 6‬از اتصال افقی پوسته به آن وصل شود‪ .‬هنگامیکه موقیعت ابتدائی تیر‬
‫حمال در این فاصله می باشد ترجیحاً تیر حمال را باید "‪ 6‬پائین تر از محل اتصال افقی گذاشت بطوریکه‬
‫ارتفاع آن قسمت از پوسته که محکم نشده است از حداکثر ارتفاع‪ ، H 1 ،‬تجاوز نکند‪ .‬حداقل مدول مقطع‬
‫مورد نیاز برای تیر حمال میانی از رابطه زیر تعیین می گردد‪:‬‬

‫‪Z  0.0001D 2 H1‬‬ ‫(‪)20-4‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = Z‬حداقل مدول مقطع مورد نیاز بر حسب ‪in 3‬‬

‫‪ = D‬قطر تانک بر حسب فوت‬

‫‪ = H 1‬فاصله عمودی بین تیر ح مال میانی و باالی پوسته یا تیر حمال باالئی برای مخازن سرباز‪ ،‬بر حسب‬
‫فوت می باشد‪.‬‬

‫مدول مقطع تیر حمال میانی بر اساس خواص عضو اتصالی می باشد و ممکن است قسمتی از پوسته به‬
‫فاصله ‪ 1.47( Dt ) 0.5‬را در باال و پائین محل اتصال که در آن ‪ t‬ضخامت پوسته در محل اتصال می باشد را‬
‫شامل شود‪.‬‬

‫‪ 15-4‬طراحی سقف‬

‫تعاریف‪:‬‬

‫‪ -1‬سقف مخروطی تقویت شده به سقفی گفته میشود که تقریباً سطح یک مخروط را داشته باشد و توسط تیر‬
‫آهن های حمال و ستونها تقویت شده است‪.‬‬

‫‪ -2‬س قفهائی که توسط خود مخزن نگه داشته می شود‪ ،‬در این سقفها تمام وزن سقف توسط پوسته تانک‬
‫نگهداری می شود و دارای انواع زیر می باشد‪.‬‬

‫‪ . a‬سقفهای مخروطی‬

‫‪ .b‬سقفهای چتری‬

‫‪ .c‬سقفهای گنبدی‬

‫تمام سقفها باید بگونه ای طراحی شوند که بتوانند بار مرده را به همراه یک بار زنده که مقدارش کمتر‬
‫از ‪ 25Ib 2‬نباشد تحمل کنند‪ .‬ورقهای سقف دارای حداقل ضخامت "‪ 316‬باشند و هر نوع خوردگی باید‬
‫‪in‬‬
‫به مینیمم ضخامت ورق ها اضافه شوند‪.‬‬

‫‪78‬‬
‫تمام ورقهای سقف باید بصورت جوش نواری )‪ (Fillet‬سر تا سری به نبشی که در باالی پوسته نصب می‬
‫شود متصل گردد که برای این اتصال ‪ 3‬حالت وجود دارد‪:‬‬

‫‪ -1‬اگر جوش نواری بین ورقهای سقف و نبشی کمتر از " ‪ 316‬باشد‪.‬‬

‫در این حالت شیب سقف نباید از "‪ 1 6‬بیشتر شود و سطح مقطع اتصال‪ ،A ،‬باید کمتر و یا مساوی مقدار‬
‫محاسبه شده در فرمول زیر باشد و همچنین اتصال در این حالت شکننده خواهد بود یعنی موقعی که فشار‬
‫درونی زیاد شود این اتصال قبل از اینکه شکست در اتصال پوسته به کف بوجود آید می شکند‬

‫‪ -2‬اگر اندازه جوش از "‪ 316‬بیشتر باشد‪.‬‬

‫در این حالت شیب سقف از " ‪ 1 6‬بیشتر بوده و سطح مقطع اتصال‪ ، A ،‬باید بیشتر از مقدار محاسبه شده‬
‫باشد‪ .‬در این حالت برای اینکه جوش شکننده نمی باشد باید ‪ VENT‬برای مخزن در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫برای اتصاالت شکننده سطح مقطع اتصال سقف به پوسته طبق فرمول زیر می باشد‪.‬‬

‫‪0.153W‬‬
‫‪A‬‬ ‫(‪) 21-4‬‬
‫‪30800TAN‬‬
‫‪ 4-15-1‬سقفهای مخروطی که توسط خود مخزن نگه داشته می شوند‬

‫این نوع سقفها باید شرایط ذکر شده در زیر را برآورده کنند‪:‬‬

‫)‪  37 deg .(tAN  912‬‬

‫) ‪Sin  0.165 ( Slop  2inches in 12 inches‬‬
‫‪D‬‬
‫‪ ‬حداقل ضخامت‬ ‫‪ 3 inch‬‬
‫‪400 sin ‬‬ ‫‪16‬‬

‫‪  1 2 inch‬حداکثر ضخامت‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = ‬زاویه مخروط نسبت به افق می باشد بر حسب درجه‬

‫‪ = D‬قطر نامی تانک بر حسب فوت‬

‫‪Ib‬‬
‫‪ 45‬افزایش پیدا کند‪ ،‬حداقل ضخامت باید با نسبت زیر زیاد‬ ‫توضیح ‪ :‬اگر مجموع بارهای مرده و زنده از‬
‫‪in 2‬‬
‫شود‪:‬‬

‫‪ /45‬بارمرده‪+‬بار زنده‬ ‫(‪)22-4‬‬

‫سطح مقطع اتصال سقف به پوسته باید برابر یا بیشتر از مقدار زیر باشد‪:‬‬

‫‪D2‬‬
‫(‪) 23-4‬‬
‫‪3000 Sin‬‬

‫‪79‬‬
‫سطح مقطعی که در باال حساب می شود بر اساس ضخامت مواد بدون در نظر گرفتن هر نوع خوردگی می‬
‫باشد‪.‬‬

‫توضیح‪:‬‬

‫‪Ib‬‬
‫‪ 45‬زیادتر شود سطح مقطع محاسبه شده باید با نسبت زیر افزایش‬ ‫اگر مجموع بارهای مرده و زنده از‬
‫‪in 2‬‬
‫یابد‪.‬‬

‫‪ /45‬بارمرده‪+‬بار زنده‬ ‫(‪)24-4‬‬

‫‪ 4-15-2‬سقف های گنبدی و چتری که توسط خود مخزن نگهداری می شوند‬

‫این نوع سقفها باید در شرایط زیر صدق کنند‪:‬‬

‫‪  0.8D‬حداقل شعاع‬ ‫(‪)25-4‬‬

‫‪  1.2D‬حداکثر شعاع‬

‫‪rr‬‬
‫‪ ‬حداقل ضخامت‬ ‫‪ 3.16 in‬‬
‫‪200‬‬
‫‪  1.2 in‬حداکثر ضخامت‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪  D‬قطر نامی پوسته تانک بر حسب فوت‬

‫‪  rr‬شعاع سقف بر حسب فوت‬

‫و سطح مقطع اتصال سقف به پوسته باید مساوی یا بیشتر از مقدار زیر باشد‪.‬‬
‫‪Drr‬‬
‫(‪)26-4‬‬
‫‪1500‬‬
‫در این مورد نیز ضخامت بدون خوردگی باید در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫توضیح‪:‬‬
‫‪Ib‬‬
‫‪ 45‬گردد باید ضخامت ها طبق باال اصالح‬ ‫در این مورد نیز اگر مجموع بارهای مرده و زنده بیشتر از‬
‫‪in 2‬‬
‫گردند‪.‬‬

‫‪ 16-4‬محاسبه بار وارده از طرف باد به تانک‬

‫(مقاومت در برابر واژگونی)‬

‫بار وارده از طرف باد یا فشار آن را می توان به صورت زیر فرض کرد‪:‬‬

‫‪80‬‬
 ‫‪Ib‬‬
‫‪ 30‬بوده و برای سطوح سیلندری و مخروطی روی سطح‬ ‫این بار برای صفحات عمود بر جریان باد برابر‬
‫‪in 2‬‬
‫تصویر شده اشان به ترتیب ‪ 18‬و ‪ 15‬پوند بر اینچ مربع می باشند‪ .‬مقادیر داده شده در باال بر اساس سرعت‬
‫‪ 100 mile hr‬می باشند و برای طراحی بر اساس سرعتهای دیگر بار وارده به نسبت زیر تغییر می کند‪:‬‬

‫‪V 2‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‪)27-4‬‬
‫‪100‬‬
‫که در آن‪ V ،‬سرعت باد بر حسب ‪ mile hr‬می باشد‪.‬‬

‫برای تانکی که پیچ نشده باشد ممان واژگونی ناشی از باد نباید از ‪ 2/3‬ممان بار مرده بیشتر گردد که این‬
‫ممان‪ ،‬لنگر ناشی از محتویات داخل تانک را شامل نمی شود‪.‬‬

‫‪WD‬‬
‫(‪M  2 / 3‬‬ ‫)‬ ‫(‪) 28-4‬‬
‫‪2‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪  M‬ممان واژگونی ناشی از فشار باد بر حسب ‪ft  lb‬‬

‫‪  W‬وزن پوسته که در برابر نیروی بلند کننده مقاومت می کند‪ ،‬این وزن بارهای مرده ای را که توسط سقف‬
‫تحمل می شود را نیز شامل می شود‪:‬‬

‫‪  D‬قطر تانک بر حسب فوت‬

‫در حالتی که تانک پیچ می شود هر پیچ باید بارکششی زیر را تحمل کند‪.‬‬

‫‪4M W‬‬
‫‪tB ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)29-4‬‬
‫‪dN‬‬ ‫‪N‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = t B‬نیروی کششی هرپیچ برحسب ‪lb‬‬

‫‪ = d‬قطر دایره پیچ بر حسب فوت‬

‫‪ =N‬تعداد پیچ ها‬

‫پیچ ها به گونه ای قراربگیرندکه فاصله بین آنها از‪ 10‬فوت تجاوز نکند‪.‬‬

‫اندازه های کوچک متوسط تانکهای استوانه ای باکف مسطح که دارای ظرفیتهای ‪ 400DDD‬و ‪ 300DDD‬ویا‬
‫زیر آن می باشند معموالًدرصنعت نفت مصرف بیشتری دارندبرای تانکهای بزرگترباسقف مخروطی معادله‬
‫تنش برای این سقف مخروطی تحت فشارداخلی یاخارجی قابل استخراج می باشد‪.‬‬

‫حداکثرتنشی که دربزرگترین قطر مخروط بوجودمی آیدبرابراست با‪:‬‬

‫‪pd‬‬
‫‪fs ‬‬ ‫(‪)30-4‬‬
‫‪2tSin ‬‬

‫‪81‬‬
 ‫که درآن‪:‬‬

‫‪ = P‬فشارداخلی یاخارجی برحسب ‪psig‬‬

‫‪ = d‬قطربرحسب اینچ‬

‫‪ = t‬ضخامت ورق مخروط برحسب اینچ‬

‫‪ = ‬زاویه بین مخروط باافق‬

‫تنش محاسبه شده توسط معادله باال را می توان بوسیله کاهش قطروافزایش ضخامت کاهش دارد در حالتیکه‬
‫ازمخازن باقطربزرگ استفاده شوداین تنش واردناحیه االستیسیته می گردد‪.‬‬

‫تنش فشاری بحرانی که باعث چین خوردن ورق های منحنی شکل می گردد بصورت تئوری برابر با مقدار‬
‫زیرمی باشد‪:‬‬

‫‪0.6 Et‬‬
‫‪Fcritical ‬‬ ‫(‪)31-4‬‬
‫‪r‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = E‬مدول االستیسیته بر حسب ‪psi‬‬

‫‪ = t‬ضخامت بر حسب اینچ‬

‫‪ = r‬شعاع منحنی بر حسب اینچ‬

‫تنش فشاری مجازکه بدون چین خوردن می توان به آن دست یافت توسط‪Wilson‬و ‪ New Mark‬بدست‬
‫آمده است‪ .‬از نتایج حاصل از این تستهاو دیگرتستها معلوم شدکه تنش فشاری مجازی راکه می توان به‬
‫پیوسته استوانه ای اعمال کرد بدون اینکه درآن چین خوردگی بوجود بیاید برابر با ‪ 1/12‬تنش بحرانی می‬
‫باشدکه به صورت زیر بیان می شود‪.‬‬

‫‪Fallowable  1.5(10 6 ) t  1 Yeild Po int‬‬ ‫(‪)32-4‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪3‬‬
‫که این معادله قابل اصالح برای سقفها ی مخروطی می باشدبااستفاده ازشکل زیروجایگذاری برای ‪ r‬داریم‪:‬‬

‫‪82‬‬
 ‫شکل ‪ . 1-4‬تصویر مربوط به محاسبه بار وارده از طرف باد به تانک‬

‫‪tSin ‬‬
‫) ‪Fallow  1.5(10 6‬‬ ‫(‪)33-4‬‬
‫‪6D‬‬
‫یا‬

‫‪Fallow‬‬
‫‪Sin ‬‬ ‫(‪) 34-4‬‬
‫‪250000t‬‬
‫درک این مطلب که تنش فشاری مجاز‪، Fallow ،‬با تنش مجاز موجود برای هر فلز فرق می کند خیلی مهم‬
‫است‪ .‬این در واقع تنشی است که بدون خرابی ناشی از چین خوردگی می توان به یک ورق اعمال کرد‪.‬‬

‫تنش فشاری ناشی از بار مرده و زنده روی سقف نباید از تنش مجاز‪ ، Fallow ،‬تجاوز کند با جایگذاری‬
‫معادلة ‪4 -34‬در معادله ‪ 4-31‬داریم‪:‬‬

‫‪(p‬‬ ‫)‪)(12 D‬‬ ‫‪D‬‬

‫‪Sin ‬‬ ‫‪144‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪2tSin ‬‬ ‫‪250000t‬‬
‫‪D2 P‬‬
‫‪Sin 2 ‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪t2‬‬ ‫‪6  10 6‬‬

‫‪D‬‬
‫‪Sin ‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪10000t‬‬ ‫‪6‬‬
‫اگر بار زنده برابر با ‪ 25DDD‬و بار مرده برابر با ‪ 7.65DDD‬در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪P=32.65 Psf‬‬

‫‪83‬‬
 ‫و با جایگذاری ‪ P‬در معادله باال داریم‪:‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪32.65‬‬ ‫‪D‬‬

‫‪Min Sin ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)35-4‬‬
‫‪1000t‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪430t‬‬
‫معادله باال معادله ای است که برای سقف های خود نگهدار بکار می رود الزم به توضیح است که این معادله‬
‫برای شرایط دیگر باید اصالح شود‪.‬‬

‫‪ 17-4‬طراحی سقفهایی که توسط سازه محکم شده اند‬

‫وقتی طراحی یک مخزن که توسط سازه نگه داشته می شود مطرح گردد شیب سقف ‪ 3 4‬اینچ در ‪ 12‬اینچ‬
‫پیشنهاد می گردد‪ .‬ورق های سقف نباید به‪ Rafter‬ها وصل شوند‪ .‬در طراحی سقف ورقها باید حداقل به‬
‫اندازة ‪ 1‬اینچ روی هم باشند‪ ،‬البته هنگامی که از خال جوش جهت اتصال استفاده گردد این اندازه باید‬
‫بیشترشود‪ .‬حداقل ضخامت پیشنهادی برای این ورق ها ‪ 316‬اینچ می باشد‬

‫در این نوع طراحی ‪ Rafter‬ها باید به اندازة کافی به هم نزدیک باشند که باعث افزایش تنش در ورق های‬
‫سقف نشود ورق های سقف را بعنوان یک تیر صاف که تحت یک بار پیوسته قرار دارد در نظر می‬
‫گیریم‪ Rafter .‬ها و تیر های حمال را بعنوان تیر های انتها آزاد که تحت بار یکنواخت قرار دارند در نظر می‬
‫گیریم‪ .‬در طراحی باید ممان ونیروی برشی در ورق ها‪ Rafter ،‬ها و تیر های حمال را در نظر بگیریم‪ .‬عکس‬
‫العمل ستونها بر ‪ Rafter‬های سقف مخازن خود نگهد ار و مخازنی که توسط سازه نگه داشته می شوند نیز‬
‫باید در نظر گرفت‪ .‬خالصه ای از روابط موجود در زیر ذکر شده است‪.‬‬

‫‪ 18-4‬بار یکنواخت بر روی تیر های با انتهای آزاد‬

‫بر طبق شکل ‪ 2‬هر نقطه ‪ x‬در فاصله بین ‪ R1‬و ‪ R2‬روی تیر که تحت بار یکنواخت ‪ W‬قرار دارد در نظر می‬
‫گیریم‪ .‬نیرو هائی که به سمت چپ تیر در نقطه ‪ X‬اعمال می شوند ممان خمشی ‪ M‬را بوجود می آورند که‬
‫از جمع تمام ممان ها در نقطه ‪ X‬حاصل می شود‪ .‬برای تیری که تحت بار یکنواخت قرار دارد داریم‪:‬‬

‫شکل ‪ . 2-4‬بار یکنواخت بر روی تیر های با انتهای آزاد‬

‫‪84‬‬
 ‫‪WL‬‬
‫‪R1  R2 ‬‬ ‫(‪)36-4‬‬
‫‪2‬‬
‫که نیروی ‪ R1‬یک ممان مثبت برابر با ‪ R1 X‬و بار یکنواخت در سمت چپ نقطه ‪ X‬یک ممان منفی‬
‫‪WX 2‬‬
‫‪ ‬را ایجاد می کند‪.‬‬ ‫برابر‬
‫‪2‬‬
‫‪WLX WX 2‬‬
‫‪M ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)37-4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫برای بدست آوردن حداکثر ممان خمشی موجود داریم‪:‬‬

‫‪dM‬‬
‫‪0‬‬ ‫(‪) 38-4‬‬
‫‪dX‬‬
‫بنابراین‪:‬‬

‫‪d WLX WX 2 2‬‬ ‫‪WL‬‬

‫(‬ ‫‪‬‬ ‫‪)0‬‬ ‫‪ WX  0  X  l‬‬ ‫(‪)39-4‬‬
‫‪dx 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫با جایگذاری ‪ X  L 2‬در معادله ‪ 37‬داریم‪:‬‬

‫‪WL2‬‬
‫‪M MAX ‬‬ ‫(‪) 40-4‬‬
‫‪8‬‬
‫برای پیدا کردن تغییر مکان تیر تحت بار داده شده از روش زیر استفاده می کنیم‪:‬‬

‫‪d 2 y WLX WX 2‬‬

‫‪M  EI 2 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)41-4‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪WLX 2 WX 3‬‬
‫‪EIY ' ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ C1‬‬ ‫(‪)42-4‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫برای بدست آوردن ضریب ‪ C1‬شرایط مرزی زیر را اعمال می کنیم‪.‬‬

‫‪dy‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪WL3‬‬
‫‪ C1  ‬‬ ‫(‪)43-4‬‬
‫‪24‬‬
‫‪X L‬‬
‫‪2‬‬
‫که با جایگذاری در معادله ‪ 4-42‬و انتگرال گیری مجدد داریم‪:‬‬

‫‪WLX 3 WX 4 WL3 X‬‬

‫(‪)44-4‬‬ ‫‪EIY ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ C2‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪24‬‬
‫و چون ‪Y = 0‬در ‪ X = 0‬پس ‪C = 0‬‬

‫که با جایگذاری و حل معادله ‪ 4-44‬مقدار ‪ Y‬بدست می آید‪:‬‬

‫‪1 WLX 3 WX 4 WL3 X‬‬

‫‪)45-4( Y ‬‬ ‫(‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‬
‫‪EI 12‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪24‬‬

‫‪85‬‬
 ‫‪L‬‬
‫‪ X ‬بوجود می آید‪ ،‬پس داریم‪:‬‬ ‫حداکثر تغییر مکان در مرکز دهانة تیر یعنی‬
‫‪2‬‬
‫‪5WL4‬‬
‫‪Y‬‬ ‫‪ Maximum Deflection‬‬ ‫(‪)46-4‬‬
‫‪384 EI‬‬
‫‪ 1-18-4‬تیر تحت بار یکنواخت‬

‫در این حالت تیر تحت یک بار یکنواخت در نقاطی به فواصل مساوی ساپورت شده است که همانند تیری با‬
‫انتهای ثابت می باشد‪ .‬تیر نشان داده شده در شکل ‪ 3‬را در نظر بگیرید این قسمتی ازیک تیر پوسته با تعداد‬
‫زیادی تکیه گاه با فاصله ‪ L‬از هم دیگر می باشد‪ .‬بنابراین ممان ‪ M O‬در نقاط تکیه گاهی وجود دارد‪.‬‬

‫ممان را در مقطعی به فاصله ‪ X‬از ‪ R1‬بدست می آوریم‪:‬‬

‫‪WX 2‬‬ ‫‪WLX WX 2‬‬

‫‪)47-4( M  M O  R1 X ‬‬ ‫‪ M  MO ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪WL‬‬
‫‪R1‬‬
‫‪2‬‬
‫با جایگذاری ‪ M‬در رابطه زیر داریم‪:‬‬

‫‪d2y‬‬
‫‪EI‬‬ ‫‪M‬‬ ‫(‪)48-4‬‬
‫‪dx 2‬‬
‫‪d2y‬‬ ‫‪WLX WX 2‬‬
‫‪EI 2  M O ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)49-4‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪86‬‬
 ‫شکل ‪ . 3-4‬تیر تحت بار یکنواخت‬

‫و با انتگرال گیری داریم‪:‬‬

‫‪WLX 2 WX 3‬‬
‫‪)50-4( EIY '  M O X ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ C1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪dy‬‬
‫‪ C1  0,‬می گردد و بنابراین‪:‬‬ ‫با اعمال شرایط مرزی ‪ 0, X  0‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪WLX 2 WX 3‬‬
‫‪)51-4( EIY '  M O X ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪WL2‬‬ ‫‪dy‬‬
‫‪MO  ‬‬ ‫در ‪ X  L‬و در نتیجه‬ ‫و همچنین ‪ 0‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪dx‬‬
‫که با جایگذاری در معادله ‪ 4-49‬داریم‪:‬‬

‫‪WL2 WLX WX 2‬‬

‫‪)52-4( M  EIY "  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫و ممان در وسط تیرکه ‪ X  L 2‬می باشد برابر است با‪:‬‬

‫‪WL2‬‬
‫‪)53-4( M ‬‬
‫‪24‬‬
‫حداکثر تغییر مکان تیر همانگونه که مشاهده می شود در ‪ X  l 2‬رخ می دهد که مقدار آن با جایگذاری‬
‫‪WL2‬‬
‫‪ M O  ‬در ‪ 4-50‬تعیین می گردد‪:‬‬ ‫رابطه‬
‫‪12‬‬
‫‪WL2 X 2 WLX 3 WX 4‬‬
‫‪EIY  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ C2‬‬ ‫(‪)54-4‬‬
‫‪24‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪24‬‬
‫که با توجه به‪:‬‬
‫‪Y 0‬‬
‫‪ C2  0‬‬
‫‪X 0‬‬
‫که با جایگذاری و حل آن برای ‪ Y‬داریم‪:‬‬

‫‪WL4‬‬
‫‪Y ‬‬ ‫‪ Maximmmum Def .‬‬ ‫(‪)55-4‬‬
‫‪384 EI‬‬

‫‪87‬‬
 ‫‪ 19-4‬طراحی ستون‬

‫عض و های الغر تحت بار محوری دچار کمانش می شود که این کمانش ناشی از ممان نیروی افقی می باشد‪.‬‬
‫‪MC‬‬
‫ایجاد می کند که‬ ‫این ممان خمشی که برابر است با حاصلضرب ‪ P‬در بازوی آن )‪ (Y‬تنشی برابر با‬
‫‪I‬‬
‫می باشد)‪.‬‬ ‫باید با تنش فشاری ‪ P a‬جمع گردد (‪ a‬سطح مقطع عضو مربوطه‬

‫‪MC P PYC P‬‬

‫‪f ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)56-4‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪a‬‬
‫با توجه به تعریف شعاع ژیراسیون داریم‪:‬‬

‫‪I  ar 2‬‬ ‫(‪) 57-4‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪yc‬‬
‫‪f ‬‬ ‫) ‪(1  2‬‬ ‫(‪) 58-4‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫ستون را می توان با تیری که تحت بار یکنواخت قرار گرفته است مقایسه کرد‪ .‬از رابطه های ‪4-38‬و ‪4-48‬‬
‫و‪ 4-49‬داریم‪:‬‬

‫‪MC‬‬ ‫‪WL2‬‬ ‫‪5WL4‬‬

‫‪f ‬‬ ‫‪, M‬‬ ‫‪, Y‬‬ ‫(‪)59-4‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪384 EI‬‬
‫که اگر بر اساس ‪ YC‬معادله را حل کنیم داریم‪:‬‬

‫‪5WL4 8If‬‬ ‫‪5L2 f‬‬

‫‪YC ‬‬ ‫‪( 2)‬‬ ‫‪ C1 L2‬‬ ‫(‪)60-4‬‬
‫‪234 EI WL‬‬ ‫‪48E‬‬
‫برای ستون نیز می توان همانند تیر فرض کرد که ‪ YC‬متغیری بر حسب ‪ L2‬باشد‪.‬‬

‫‪YC  C2 L2‬‬ ‫(‪)61-4‬‬

‫با جایگذاری کمیت ‪ C 2 L2‬برای ‪ CY‬در رابطه ‪ 18‬و حل آن برای ‪ P a‬داریم‪:‬‬

‫‪P ‬‬ ‫‪f‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‪)62-4‬‬
‫‪1  C2 (L‬‬ ‫)‪2‬‬
‫‪r‬‬
‫که در آن ‪ C 2‬ثابتی است که به جنس فلز‪ ،‬نوع بار و نوع تکیه گاهها بستگی دارد و تا کنون هیچ روش‬
‫می آ ید‪.‬‬ ‫تئوری برای محاسبه آن بدست نیامده است‪ .‬این ثابت معموالً توسط آزمایش بدست‬

‫دانکین بصورت آزمایشی مقدار ‪ C 2‬را برای ستونهای با مقطع دایره و مربع بدست آورد و فهمید که مقدار آن‬
‫‪1‬‬
‫می باشد‪.‬‬ ‫به ترتیب ‪ 118000‬و‬
‫‪36000‬‬
‫برای مقادیر ‪ L r‬بین ‪ 60‬و ‪ ،200‬موسسه ساختارهای فلزی آمریکا معادله زیر پیشنهاد می کند‪.‬‬

‫‪P ‬‬ ‫‪18000‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‪)63-4‬‬
‫‪1  (L‬‬ ‫)‬
‫‪18000r 2‬‬

‫‪88‬‬
‫برای ستونهای با مقادیر ‪ L r‬بین ‪ 0‬تا ‪ 60‬این فرمول دیگر کاربرد ندارد و فقط حداکثر تنش ‪15000DDD‬‬
‫برای تنش فشاری باید در نظر گرفته شود‪ .‬برای ستونهای با ‪ L r‬بزرگتر از ‪ 200‬باید فرمولهای اویلر را بکار‬
‫برد‪.‬‬

‫ثابتهای ‪ C 2‬و ‪ f‬از معادله ‪ 4-63‬توسط رابطة ‪ 4-64‬که بوسیله موسسه ساختارهای فلزی آمریکا برای ستونها‬
‫داده شده است مشخص می شود‪.‬‬

‫‪P ‬‬ ‫‪20000‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‪)64-4‬‬
‫‪1  (L‬‬ ‫)‬
‫‪2000b 2‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = L‬طول آزاد تیر بر حسب ‪in‬‬

‫‪ = b‬عرض مقطع تحت فشار بر حسب ‪in‬‬

‫معادله هنگامی کاربرد دارد که ‪ L‬بین ‪ 15D‬تا ‪ 40D‬باشد اگر ‪ L‬کمتر از ‪ 15D‬باشد می توان ستون را بعنوان‬
‫یک تیر حل کرد‪.‬‬

‫‪ 1-19-4‬فاصله بین ‪ RAFTER‬ها‬

‫یک نوار باریک محیطی به عرض ‪ 1‬اینچ که روی محیط مخروط قرار دارد را در نظر بگیرید‪ .‬این نوار اساساً‬
‫بعنوان یک تیر صاف تحت با یکنواخت فرض می شود ممانی که در نقاط تکیه گاهی اعمال می گردد طبق‬
‫‪WL2‬‬
‫‪ M O  ‬برابر است با‪:‬‬ ‫معادله‬
‫‪12‬‬
‫‪ WL2  PL2‬‬
‫‪M ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)65-4‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬
‫که در آن‬

‫‪ = L‬طول ستون بین ‪ Rafter‬ها بر حسب اینچ‬

‫‪ = P‬بار واحد بر حسب ‪ psi‬وقتیکه عرض ‪ 1‬اینچ می باشد‪.‬‬

‫‪12 NL‬‬
‫(‬ ‫حداقل تعداد ‪ Rafter‬ها‪ ،n ،‬برابر خواهد بود با‪) :‬‬
‫‪L‬‬
‫که در آن‪:‬‬
‫‪24 NR‬‬ ‫‪360‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪Sin‬‬ ‫(‪)66-4‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪2N‬‬
‫‪ = n‬حداقل تعداد ‪ Rafter‬ها‬

‫‪ = L‬حداکثر فاصله بین ‪ Rafter‬ها می باشد‪.‬‬

‫‪89‬‬
 ‫‪ 2-19-4‬انتخاب تیر های حمال و ‪ Rafter‬ها‬

‫‪ Rafter‬ها بعنوان تیرهای انتها آزادی که تحت بار یکنواخت قرار دارند طراحی می شوند‪ .‬هر ‪ Rafter‬باید‬
‫ورق سقف و بار سقف روی سطحی که از دو طرف ‪ Rafter‬تا خط المرکزین بین دو ‪ Rafter‬مجاور امتداد‬
‫می یابد‪ ،‬تحمل کند‪.‬‬

‫‪WL2‬‬
‫بوده و در مرکز تیر رخ می‬ ‫از معادله ‪ 4-40‬داریم که حداکثر ممان پیچشی برای چنین تیری برابر با‬
‫‪8‬‬
‫دهد‪ .‬همانگونه که مشاهده می شود تنش ناشی با مربع طول ‪ L2‬نسبت مستقیم دارد بنابراین برای عدم استفاده‬
‫از ‪ Rafter‬های سنگین طول آن معموالً از ‪ 20‬تا‪ 24‬فوت تجاوز نمی کند‪.‬‬

‫برای مخازن بزرگ طول ‪ Rafter‬ها توسط تیر های حمال کاهش می یابد و باید برای هر حلقه تیر حمال و‬
‫می شوند تا تشکیل‬ ‫وسط مخزن ستون در نظر گرفته شود‪ .‬معموالً تعداد ‪ 5‬یا بیشتر تیر حمال بهم وصل‬
‫یک ساپورت چند ضلعی را برای تحمل ‪ Rafter‬ها دهند‪ .‬تیر های حمال نیز بمانند ‪ Rafter‬ها طراحی می‬
‫شوند‪ .‬بار تیر های حمال بصورت یکنواخت که شامل بار سقف و وزن ‪ Rafter‬ها می گردد‪ ،‬در نظر گرفته‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪ 3-19-4‬انتخاب ستونها‬

‫طراحی تیر ها و ‪ Rafter‬های سقف بر اساس ضریب اطمینان ‪ 3‬می باشد برای مثال تنش مجاز کششی برای‬
‫مقطعی با تنش نهائی ‪ 18000DDD ، 55000DDD‬پیشنهاد می شود‪ .‬همین مقدار نیز می تواند برای تنش مجاز‬
‫فشاری بکار رود در صورتیکه تغییر مکان جانبی نداشته باشیم‪.‬‬

‫برای ستونها باید تغییر مکان جانبی را نیز در نظر بگیریم در این صورت تنش مجاز فشاری نباید از‬
‫‪ 15000DDD‬تجاوز کند (این مقدار توسط معادله ‪ 21‬نیز بدست می آید)‪.‬‬

‫تنش فشاری مجازی که بدین صورت حساب می شود (معادله ‪) 21‬به سطح مقطع ستون بستگی دارد‪ .‬برای‬
‫اجزاء اصلی تحت فشار نسبت ‪ L r‬نباید از ‪ 180‬بیشتر گردد و این نسبت از رابطه زیر می تواند تنش ناشی‬
‫از این ممان را بدست آورد‪.‬‬

‫‪M‬‬
‫‪f ‬‬ ‫(‪)67-4‬‬
‫‪Z‬‬
‫‪bt 2‬‬
‫‪Z‬‬ ‫(برای مقاطع مستطیلی)‬ ‫(‪) 64-4‬‬
‫‪6‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = b‬عرض ستون بر حسب ‪in‬‬

‫‪ = t‬ضخامت ستون بر حسب ‪in‬‬

‫‪90‬‬
 ‫بنابراین هنگامیکه ‪ b =1‬باشد داریم‪:‬‬

‫‪t2‬‬
‫‪Z‬‬
‫‪6‬‬
‫که با جایگذاری داریم‪:‬‬

‫‪PL2‬‬
‫‪f ‬‬ ‫‪t 2f P‬‬ ‫(‪)69-4‬‬
‫‪2t 2‬‬
‫برای تنش مجاز ‪ 18000DDD‬و ضخامت سقفی برابر با ‪ 316‬و با سقفی معادل ‪ P ،23.65DDD‬برابر با‬
‫‪ 0.227DDD‬می گردد که با جایگذاری در معادله ‪4-69‬داریم‪:‬‬

‫‪3 2  18000‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪ 74.6in‬‬ ‫(‪)70-4‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪0.227‬‬
‫از محاسبات باال آ شکار می گردد که برای تانکهای بزرگ با ضخامت سقف "‪ 3 / 16‬فاصله ‪ Rafter‬ها نباید از‬
‫‪ 6DD‬تجاوز کند مگر اینکه ضخامت سقف بیشتر شود و همانگونه که قبالً بیان شده است حداکثر فاصله باید‬
‫برابر با ‪ 2‬یا ‪ 3 / 8in‬باشد‪.‬‬

‫می آید‪ .‬تعداد‬ ‫حداقل تعداد ‪ Rafter‬ها از تقسیم محیط پوسته به حداکثر فاصله بین ‪ Rafter‬ها بدست‬
‫واقعی ‪ Rafter‬ها باید مضربی از تعداد اضالع تیر حمال که یکسر ‪ Rafter‬ها روی آن قرار دارد‪ ،‬باشد‪.‬‬

‫مینیمم تعداد ‪ Rafter‬ها که باید روی دو تیر حمال مجاور هم قرار بگیرند بستگی به طول ضلع تیر حمال‬
‫خارجی دارد‪ .‬طول هر ضلع تیر حمال برابر است با‪:‬‬

‫‪360‬‬
‫‪L  2 RSin‬‬ ‫(‪)71-4‬‬
‫‪2N‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = L‬طول ضلع هر چند ضلعی بر حسب فوت‬

‫‪ = N‬تعداد اضالع‬

‫‪ = R‬شعاع دایره محیطی چند ضلعی بر حسب فوت‬

‫برای اجزاء فشاری فرعی نباید از ‪ 200‬بیشتر گردد‪.‬‬

‫ستون سقفها ممکن است بصورت مقاطع استاندارد و یا لوله باشد که اندازه آن به شرایط طراحی بستگی دارد‪.‬‬
‫در نصب ستون غالفی باید در کف مخزن جهت جلوگیری از اعمال نیروی جانبی گذاشته شود‪.‬‬

‫‪ 20-4‬طراحی مخازن ذخیره در برابر زلزله‬

‫روش طراحی بر اساس دو پاسخ ارتعاشی تانک و محتویاتش می باشد‪:‬‬

‫‪91‬‬
‫‪ -1‬پاسخ پوسته ت انک و سقف و قسمتی از مایع که بصورت هماهنگ با پوسته حرکت می کند به فرکانس‬
‫نسبتاً باالی ناشی از حرکت زمین‬

‫‪ -2‬پ اسخ آن قسمت از مایع که بصورت نامنظم ارتعاش می کند به فرکانس نسبتاً پائین‬

‫برای طراحی باید جرم مؤثر سیال در هر مدار ارتعاشی و نیروی جانبی و ممان واژگونی ناشی از حرکت مایع‬
‫در اثر نیروی جانبی ناشی از حرکت زمین تعیین شود‪ .‬در این قسمت ما بررسی می کنیم که آیا تانک در‬
‫مقابل این ممان واژگونی مقاوم است و آیا پوسته تانک در اثر نیروی فشاری طولی سالم می ماند یا خیر‪.‬‬

‫توضیح‪:‬‬

‫ممان واژگونی که در این بخش تعیین می گردد ممانی است که به انتهای پوسته اعمال می گردد فونداسیون‬
‫تانک تحت یک ممان اضافی ناشی از تغییر مکان جانبی محتویات تانک می باشد که این ممان باید در طراحی‬
‫فونداسیون در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪ 21-4‬ممان زلزله‬

‫ممان واژگونی ناشی از نیروی زلزله که به پائین پوسته اعمال می شود از رابطه زیر بدست می آید‪:‬‬

‫) ‪M  ZI (C1Ws X s  C1Wr H  C1W1 X 1  C2W2 X 2‬‬ ‫(‪)72-4‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = M‬ممان واژگونی که به پائین پوسته تانک اعمال می شود بر حسب ‪1D-DD‬‬

‫‪ = Z‬ضریب ناحیه که از جدول بدست می آید‪.‬‬

‫‪ = I‬ضریب اهمیت‪ ،‬برای تمام تانکها ‪ 1.0‬در نظر گرفته می شود‪ .‬البته پیشنهاد می شود که این ضریب نباید از‬
‫‪ 1.5‬بیشتر باشد و این ماکزیمم موقعی بکار می رود که تانک در موقع خطر در سرویس باشد‪.‬‬

‫‪ = C1 ,C 2‬نیروهای جانبی زلزله‬

‫‪ = Ws‬وزن کل پوسته تانک بر حسب ‪1D‬‬

‫‪ = X s‬ارتفاع از پائین پوسته تانک تا مرکز ثقل پوسته بر حسب ‪ft‬‬

‫‪ = Wr‬وزن کل سقف تانک بعالوه وزن برف اگر وجود داشته باشد بر حسب ‪1D‬‬

‫‪ = Ht‬ارتفاع کل پوسته تانک بر حسب ‪ft‬‬

‫‪ = W1‬وزن جرمی از تانک که با آن بصورت هماهنگ حرکت می کند بر حسب ‪1D‬‬

‫‪ = X 1‬ارتفاع از کف مخزن تا محل اثر نیروی زلزله به وزن ‪ W1‬بر حسب ‪ft‬‬

‫‪ = W2‬وزن جرمی از تانک که در مد اولیه حرکت می کند بر حسب ‪1D‬‬

‫‪92‬‬
 ‫‪ = X 2‬ارتفاع از کف مخزن تا محل اثر نیروی زلزله به وزن ‪ W2‬برحسب ‪ft‬‬

‫‪ 22-4‬جرم مؤثر محتویات تانک‬

‫‪W2‬‬ ‫‪W‬‬
‫می تواند بدست آید‪ .‬که این نسبتها از شکل‬ ‫وزنهای مؤثر ‪ W1‬و ‪ W2‬با ضرب ‪ Wt‬در نسبتهای ‪ 1‬و‬
‫‪Wt‬‬ ‫‪Wt‬‬
‫‪ 1‬با داشتن نسبت ‪ D H‬بدست می آید‪.‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = Wt‬وزن کل محتویات تانک بر حسب ‪ lb‬می باشد‪.‬‬

‫‪ = D‬قطر نامی تانک بر حسب ‪Ft‬‬

‫‪ = H‬ماکزیمم ارتفاع طراحی مایع بر حسب ‪Ft‬‬

‫‪ -2‬ارتفاع از کف مخزن تا محل اثر نیروی زلزله که به وزنهای ‪ W1‬و ‪ W2‬اعمال می شود‬

‫‪X2‬‬ ‫‪X‬‬
‫که از شکل‪ 2‬محاسبه می شوند می توانند بدست آیند‪.‬‬ ‫با ضرب ‪ H‬در نسبتهای ‪ 1‬و‬
‫‪H‬‬ ‫‪H‬‬
‫می‬ ‫‪ -3‬شکلهای‪ 1‬و‪ 2‬بر اساس معادله های اصالح شده )‪ERDA (Technical Information doc‬‬
‫باشند‪.‬‬

‫‪ 23-4‬ضرایب نیروهای جانبی‬

‫‪-1‬ضریب نیروی جانبی‪ C1 ،‬باید ‪ 0.24‬در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪-2‬ضریب نیروی جانبی ‪ C 2‬می تواند بعنوان تابعی از پریود نوسان مد اول )‪ (T‬و شرایط خاک موجود در‬
‫‪ Site‬تعیین گردد‪.‬‬

‫اگر ‪ T‬کمتر یا مساوی ‪ 4.5‬باشد‪:‬‬

‫‪0.30S‬‬
‫‪C2 ‬‬ ‫(‪)73-4‬‬
‫‪T‬‬
‫وقتیکه ‪ T‬بزرگتر از ‪ 4.5‬باشد‪:‬‬

‫‪1.35S‬‬
‫‪C2 ‬‬ ‫(‪)74-4‬‬
‫‪T‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ =S‬ضریب خاک‪ Site‬می باشد طبق جدول‬

‫‪ =T‬پریود نوسانات مد اول بر حسب ثانیه‪ ،‬که ‪ T‬می تواند توسط فرمول زیر محاسبه شود‪:‬‬

‫) ‪T  K ( D 0.5‬‬ ‫(‪)75-4‬‬

‫‪93‬‬
 ‫‪ =K‬ضریبی است که بر حسب نسبت ‪ D H‬بدست می آید‪.‬‬

‫‪ 24-4‬مقاومت در برابر واژگونی‬

‫‪ -1‬مقاومت در ب رابر ممان واژگونی در کف پوسته تانک و بوسیله پیچ کردن تانک یا برای مخازنی که پیچ‬
‫نمی شود توسط وزن قسمتی از سیال داخل مخزن که در مجاورت پوسته قرار دارد تامین می گردد‪.‬‬

‫برای مخازنی که پیچ نمی شود‪ ،‬قسمتی از سیال که در مقابل واژگونی مخازن مقاومت می کند از رابطه زیر‬
‫حساب می شود‪ ( :‬این قسمت از سیال به ضخامت ورقی که زیر پوسته تانک قرار دارد بستگی دارد)‬

‫‪W1  7.9t b FbyGH‬‬ ‫(‪)76-4‬‬

‫در هر صورت مقدار ‪ W1‬نباید از ‪ 1.25DDD‬زیادتر شود‪.‬‬

‫داریم‪:‬‬

‫‪ = W1‬ماکزیمم وزن سیالی که در برابر ممان واژگونی مقاومت می کند بر حسب ‪( Ib / ft‬به ازاء محیط پوسته)‬

‫‪ = t b‬ضخامت ورق کف که زیر پوسته تانک قرار دارد‪.‬‬

‫‪ = Fby‬تنش تسلیم ورق کف که زیر پوسته قرار دارد بر حسب ‪Ib / in 2‬‬

‫‪ =G‬وزن مخصوص سیالی که باید ذخیره شود‪.‬‬

‫‪ -2‬ضخامت ورق کف زیر پوسته ) ‪ (t b‬نباید از ضخامت پائین ترین نوار پوسته یا "‪ 1 / 4‬بیشتر باشد‪ ،‬هر کدام‬
‫که بزرگتر است‪.‬‬

‫‪ 25-4‬فشار در پوسته تانک‬

‫‪ 1-25-4‬تانکهایی که پیچ نشده اند‬

‫‪-1‬تانکهائی که پ یچ نشده اند‪ ،‬ماکزیمم نیروی فشاری در جهت طولی در قسمت تحتانی پوسته توسط رابطة‬
‫زیر تعیین می گردد‪.‬‬

‫‪M‬‬
‫کمتر یا برابر ‪ 0.785‬باشد‪.‬‬ ‫هرگاه‬
‫]) ‪[ D (Wt  W1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1.273M‬‬
‫‪b  Wt ‬‬ ‫(‪)77-4‬‬
‫‪D2‬‬
‫‪M‬‬
‫بزرگتر از ‪ 0.785‬و کمتر از ‪ 1.5‬باشد کمیت ‪ b‬را می توان بوسیله محاسبه رابطه‬ ‫هرگاه‬
‫]) ‪[ D (Wt  W1‬‬
‫‪2‬‬

‫زیر بدست آورد‪.‬‬

‫‪b  W1‬‬
‫(‪) 78-4‬‬
‫‪Wt  W1‬‬

‫‪94‬‬
 ‫‪M‬‬
‫بزرگتر از ‪ 1.5‬و کمتر از ‪ 1.57‬باشد داریم‪:‬‬ ‫وقتی که‬
‫]) ‪[ D (Wt  W1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪b  W1‬‬ ‫‪1.490‬‬

‫‪‬‬ ‫(‪)79-4‬‬
‫‪Wt  W1 [1  0.637 M 2 (Wt  W1 )]0.5‬‬
‫‪D‬‬
‫که‪:‬‬
‫‪1b‬‬
‫(به ازائ محیط پوسته)‬ ‫‪ = b‬ماکزیمم نیروی فشاری طولی در قسمت زیرین پوسته‪ ،‬بر حسب‬
‫‪ft‬‬
‫‪1b‬‬
‫‪ = Wt‬وزن پوسته و آن قسمتی از سقف که توسط پوسته نگه داشته می شود بر حسب‬
‫‪ft‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪M‬‬
‫بزرگتر از ‪ Fa‬باشد‪ ،‬تانک اساساً ناپایدار است‪ .‬که در این‬ ‫بزرگتر از ‪ 0.57‬یا‬ ‫وقتی که‬
‫‪12t‬‬ ‫]) ‪[ D (Wt  W1‬‬
‫‪2‬‬

‫صورت باید یکی از روشهای زیر بکار برده شود‪:‬‬

‫‪ : a‬ضخامت ورق کف پوسته برای افزایش ‪ W1‬باید زیاد شود‪.‬‬

‫‪ : b‬ضخامت پوسته را افزایش دهیم‬

‫‪ : c‬ابعاد تانک را تغییر دهیم(قطر را افزایش دهیم و ارتفاع را کم کنیم)‬

‫‪ : d‬تانک را پیچ کنیم‪.‬‬

‫‪ 2-25-4‬تانکهای پیچ شده‬

‫برای تانکهای پیچ شده‪ ،‬نیروی فشاری ماکزیمم در جهت طولی در قسمت تحتانی پوسته از رابطه زیر حساب‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪1.273M‬‬
‫‪b  Wt ‬‬ ‫(‪)80-4‬‬
‫‪D2‬‬
‫‪ 26-4‬نیروهای فشاری ماکزیمم مجاز در پوسته‬
‫‪b‬‬
‫‪ ،‬نباید از ماکزیمم تنش مجاز‪ ، Fa ،‬که توسط فرمول زیر حساب‬ ‫حداکثر تنش فشاری طولی در پوسته‪،‬‬
‫‪12t‬‬
‫می شود بیشتر باشد‪.‬‬

‫‪GHD 2‬‬
‫بزرگتر و یا مساوی ‪ 10 6‬باشد داریم‪:‬‬ ‫وقتی که‬
‫‪t2‬‬
‫‪10 6‬‬
‫‪Fa ‬‬ ‫(‪) 81-4‬‬
‫‪b‬‬
‫‪GHD 2‬‬
‫کمتر از ‪ 10 6‬باشد داریم‪:‬‬ ‫وقتی که‬
‫‪t2‬‬
‫‪10 6 t‬‬
‫‪Fa ‬‬ ‫‪ 600 GH‬‬ ‫(‪)82-4‬‬
‫‪2.5D‬‬

‫‪95‬‬
 ‫اما در هر صورت ‪ Fa‬نباید از ‪ 0.5Fty‬بیشتر باسد‪.‬‬

‫که داریم‪:‬‬

‫‪ = t‬ضخامت نوار تحتانی پوسته که خوردگی را شامل نمی شود برحسب ‪in‬‬

‫‪1b‬‬
‫‪ = Fa‬تنش فشاری ماکزیمم مجاز بر حسب‬
‫‪in 2‬‬
‫‪1b‬‬
‫‪ = Fty‬تنش تسلیم نوار تحتانی پوسته بر حسب‬
‫‪in 2‬‬
‫‪ 27-4‬نوار های باالئی پوسته‬

‫اگر ضخامت نوار پائینی پوسته که برای مقاومت در برابر ممان زلزله محاسبه شده است بزرگتر از ضخامت‬
‫الزم برای فشار هیدرواستاتیک باشد‪( ،‬برای هر دو‪ ،‬خوردگی مجاز را حذف می کنیم) در این صورت‬
‫ضخا مت تمام نوار های باالئی که برای فشار هیدرواستاتیک محاسبه شده است باید با نسبت یکسان نسبت به‬
‫نوار پائینی افزایش یابد‪.‬‬

‫‪ 28-4‬پیچ کردن تانکها‬

‫‪ 1-28-4‬مینیمم سایز پیچ‬

‫وقتی که استفاده از پیچ الزم باشد‪ ،‬باید طوری طراحی شود که بتواند مینیمم لنگری را که در زیر محاسبه می‬
‫شود بر حسب ‪( 1b ft‬محیط پوسته) تحمل کند‪.‬‬

‫‪1.273‬‬
‫‪ Wt‬‬ ‫(‪)83-4‬‬
‫‪D2‬‬
‫‪ 2-28-4‬مواردی که در طراحی باید در نظر گرفته شود‬

‫‪ -1‬اگر یک تانک پیچ شده بدرستی طراحی نشده باشد پوسته اش آماده هر گونه پاره شدن می باشد باید نقطه‬
‫تماس پیچ ها با پوسته را طوری طراحی کرد که مقاومت آن بزرگتر از تنش تسلیم پیچ ها باشد در این‬
‫صورت پیچ ها قبل از اینکه نقطه تماس شکسته شود تسلیم خواهند شد‪.‬‬

‫‪ -2‬فاصله بین پیچ ها نباید از ‪ 10DD‬زیادتر شود‪ .‬برای تانکها با قطر کمتر از ‪ 50DD‬فاصله بین پیچ ها نباید از‬
‫‪ 6DD‬زیادتر شود‪ .‬در طراحی پیچ ها باید حداقل قطر "‪ 1‬را برای آنها در نظر گرفت‪( .‬بدون در نظر گرفتن هر‬
‫نوع خوردگی)‪.‬‬

‫‪ -3‬ح داکثر تنش مجاز برای قسمتهایی که پیچ شده نباید از مقادیر زیر تجاوز کند‪.‬‬

‫‪ : a‬برای پیچ ها‪ 0.8‬تنش تسلیم‬

‫‪ :b‬برای سایر قسمتها ‪ 1.33‬برابر تنش مجاز‬

‫‪ -4‬محل تماس پی چ ها به پوسته باید برای باری مساوی با تنش تسلیم در سطح مقطع پیچ ها طراحی شوند‪.‬‬

‫‪96‬‬
‫‪ -5‬پیچ ها باید طوری طراحی شوند که اجازه انبساط حرارتی را بر تانکهائی که دمای آنها باالی ‪ 200D‬می‬
‫باشد را بدهد‪.‬‬

‫‪ 29-4‬طراحی مخازن بر اساس فشار های داخلی‬

‫حداکثر فشار داخلی تانکهای بسته می تواند افزایش یابد اگر نیازهای اضافی که در این قسمت بیان می شود‬
‫را دارا باشد‪.‬‬

‫اگر حاصلضرب فشار داخلی در سطح مقطع تانک از وزن سقف‪ ،‬پوسته و هر چیزی که توسط پوسته نگه‬
‫داشته می شود تجاوز نکند تمام م حاسبات از جمله‪ :‬مقاومت در برابر ممان واژگونی زلزله مستقل از فشار‬
‫داخلی حساب می شود‪.‬‬

‫برای این تانکها ‪ Vent‬طوری می تواند طراحی شود که در شرایط کارکرد فشار داخلی از فشارطراحی یا‬
‫حداکثر فشار طراحی افزایش پیدا نکند‪.‬‬

‫‪ 1-29-4‬حداکثر فشار طراحی‪:‬‬

‫فشار طراحی‪ ،P ،‬برای تانکهائی که ساخته شده اند یا جزئیات ساختاری آنها موجود می باشند توسط معادله‬
‫زیر تعیین می گردد‪:‬‬

‫‪30800  A  TAN‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪ 8t h‬‬ ‫(‪)84-4‬‬
‫‪D2‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = P‬فشار طراحی داخلی بر حسب اینچ آب باشد‬

‫‪ = A‬سطح مقطعی که در برابر نیروی فشاری مقاومت می کند همانگونه که در شکل ‪ 1‬بیان شده است بر‬
‫حسب ‪in 2‬‬

‫‪ = ‬زاویه بین سقف و افق در محل اتصال سقف و پوسته بر حسب ‪. deg‬‬

‫‪ = TAN‬شیب سقف‪ ،‬که بر حسب کمیت اعشاری بیان می شود‪.‬‬

‫‪ = D‬قطر تانک بر حسب فوت‬

‫‪ = t h‬ضخامت نامی سقف بر حسب اینچ‬

‫حداکثر فشار طراحی که توسط نیروی بلند کننده ای که به صفحه زیر پوسته اعمال شود‪ ،‬محدود می گردد‬
‫توسط معادله زیر قابل محاسبه می باشد‪.‬‬
‫‪0.245W‬‬
‫‪RMAX ‬‬ ‫‪ 8t h‬‬ ‫(‪)85-4‬‬
‫‪D2‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪97‬‬
 ‫‪ = PMAX‬حداکثر فشار طراحی‪ ،‬بر حسب اینچ آب‬

‫‪ = W‬وزن کل پوسته و هر چیزی که توسط سقف و پوسته نگهداری می شود بر حسب پوند برای تانکهائی که‬
‫قطر زیادی دارند و سقف آنها دارای شیب کوچکی می باشد‪Vent, Set Point‬ها باید کمتر از ‪ PMAX‬باشد‪.‬‬

‫تست این گونه تانکها پس از ساخت کامل به روش زیر انجام میشود‪.‬‬

‫تانک تا باالترین نقطه پوسته یا حداکثر ارتفاع طراحی پر از آب می شود و توسط هوای فشرده که به فضای‬
‫خالی باالی تانک وارد می شود فشار داخلی آن را به فشار طراحی می رسانیم سپس فشار هوا را به نصف‬
‫ف شار طراحی کاهش می دهیم و تمام اتصالت جوشی باالی سطح مایع را توسط صابون چک می کنیم تا‬
‫نشتی نداشته باشد‪.‬‬

‫هنگامیکه فشار طراحی تانک مشخص باشد سطح مقطع مورد نیاز در محل تماس سقف به پوسته توسط‬
‫فرمول زیر تعیین می گردد‪.‬‬

‫) ‪D 2 ( P  8t h‬‬
‫‪A‬‬ ‫(‪)86-4‬‬
‫‪30800  TAN‬‬
‫که در آن ‪ A‬بر اساس ضخامت نامی مواد بدون در نظر گرفتن هر نوع خوردگی می باشد‪.‬‬

‫برای این نوع تانکها خرابی هنگامی به‬ ‫‪ 2-29-4‬محاسبه فشاری که باعث خرابی مخزن می گردد‪:‬‬
‫وقوع می پیوندد که تنش از تنش تسلیم تجاوز کند بر این اساس توسط فرمول تقریبی می توان فشاری که‬
‫باعث خرابی مخزن می شود را بر اساس فشار طراحی ماکزیمم بیان نمود‪:‬‬

‫‪Pf  1.6P  4.8t h‬‬

‫که در آن ‪ ، Pf‬فشاری است که باعث خرابی مخزن می گردد‪.‬‬

‫توضیح‪:‬‬

‫‪ 32000 1b‬در نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫در این فرمول تنش تسلیم‬
‫‪in 2‬‬
‫‪ 3-29-4‬اصول مجاز در طراحی مخازن کوچک‬

‫در این قسمت مخازنی را که دارای ظرفیت نسبتاً کمی می باشند و تمام اجزاء آن که تحت تنش قرار می‬
‫گیرند دارای ضخامتی کمتر از ‪ 1 2‬اینچ با در نظر گرفتن خوردگی باشند مورد بررسی قرار می دهیم اجزائی‬
‫که تحت تنش قرار می گیرند شامل پوسته و صفحات تقویت کننده و کف مخزن می باشند و دمای طراحی‬
‫برای چنین مخازنی باید بیشتر از ‪ -20 F‬باشد‪.‬‬

‫در این قسمت ما فقط موارد اختالف با استاندارد کلی را بیان می کنیم لذا مواردیکه بیان نمی شود طبق همان‬
‫استاندارد خواهد بود‪.‬‬

‫‪98‬‬
 ‫‪ 4-29-4‬روش طراحی‬

‫در این حالت ماکزیمم تنش کششی را بدون در نظر گرفتن فاکتور راندمان اتصال ‪ 21000 psi‬در نظر می‬
‫گیریم‪.‬‬

‫تنشها برای هر دو حالتیکه مخزن با آب پر شود و یا مایعی که قرار است ذخیره کند قابل محاسبه می شود اما‬
‫باید در نظر داشت که وزن مخصوص مایع باید از ‪ 1‬بزرگتر باشد یعنی از آب سنگین تر باشد‪ .‬در ضمن‬
‫فاکتور راندمان اتصال را ‪ 0.85‬در نظر می گیریم که توسط رادیوگرافی نقطه ای بدست آمده است‪.‬‬

‫‪ 5-29-4‬محاسبه ضخامت ورقهای پوسته‬

‫حداقل ضخامت ورقهای پوسته از رابطه زیر قابل محاسبه می باشد‪:‬‬

‫‪2.6  D  ( H  1)  G‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪ CA‬‬ ‫(‪)88-4‬‬
‫‪E  21000‬‬
‫که در آن‪:‬‬

‫‪ = t‬حداقل ضخامت بر حسب اینچ‬

‫‪ = D‬قطر تانک بر حسب فوت‬

‫‪ = G‬وزن مخصوص مایعی که باید ذخیره شود اما در هر صورت نباید از ‪ 1‬کمتر باشد‪.‬‬

‫‪ = E‬راندمان اتصال که ‪ 0.85‬می باشد‪.‬‬

‫‪ = C.A.‬خوردگی مجاز بر حسب اینچ‬

‫در هر صو رت ضخامت نباید از مقادیر داده شده در بخش سوم کمتر باشد‪.‬‬

‫‪ 30-4‬طراحی مخازن مرتفع‬

‫‪ 1-30-4‬ارتفاع مخازن مرتفع‪:‬‬

‫ارتفاع سازه مخازن مرتفع از روی فونداسیون‪ ،‬تا کمترین ارتفاع مایع و یا تا سر ریز اندازه گرفته می شود که‬
‫باید مشخص شود‪.‬‬

‫‪ 2-30-4‬ورقهای مخزن‪:‬‬

‫ورقهای کف‪ ،‬پوسته و سقف مخازن مرتفع به هر شکلی می تواند باشد‪ .‬ورق مخازن باید بر اساس حداکثر‬
‫تنشهای زیر که بایستی بر اساس راندمان اتصال )‪ (Joint Efficiency‬اصالح گردند‪ ،‬طراحی شوند‪:‬‬

‫‪ : a‬ورقهائی که تحت آنالیز تنش کامل قرار می گیرند باید بر اساس حداکثر تنش مجاز ‪ 15000DDD‬طراحی‬
‫شوند‪.‬‬

‫‪99‬‬
‫‪ : b‬ورق هائی که امکان آنالیز تنش کامل آنها وجود ندارد نیز باید بر اساس حداکثر تنش مجاز ‪15000DDD‬‬

‫طراحی شوند‪ ،‬در صورتی که یک مقدار معقول برای بارها و تنش هائی که نمی توان بدرستی تعیین کرد‪،‬‬
‫حدس زده شود‪.‬‬

‫برای مثال‪:‬‬

‫یک مخزن مرتفع که دارای یک پوسته عمودی استوانه ای شکل که توسط ‪ 4‬ستون که به پوسته وصل میگردد‪،‬‬
‫نگه داشته می شود و همچنین دارای یک کف بیضی شکل با یک رایزر مرکزی و یک سقف مخروطی می‬
‫باشد‪ .‬تنش ها در محلی که ستونها به پوسته وصل می گردند و همچنین در کف های بیضی شکل قابل تعیین‬
‫نمی باشد در صورتی که تن شها در سقف و قسمتهای دیگر پوسته بطور کامل قابل حل می باشد‪.‬‬

‫‪ 31-4‬ملحقات فرعی مخازن مرتفع‬

‫رایزر فلزی جهت عبور لوله ها‪:‬‬

‫در جاهائی که دما به صفر نمی رسد می توان کوچکترین اندازه آن یعنی "‪ 36‬را انتخاب کرد‪.‬‬

‫‪ 1-32-4‬شرایط آب و هوائی سرد‬

‫حداقل اندازه "‪ 36‬برای رایزر در شرایط هوائی سرد افزایش می یابد مگر اینکه رایزر برای جلوگیری از یخ‬
‫زدن گرم شود‪ .‬ابعاد رایزر به اندازه تانک و دمای آب داخل لولهها بستگی دارد‪ ،‬در شرایط آب و هوائی خیلی‬
‫سرد‪ ،‬حداقل اندازه "‪ 72‬پیشنهاد می گردد‪.‬‬

‫‪ 2-31-4‬منهول‬

‫هر جا که رایزر استفاده می شود‪ ،‬این رایزر باید دارای یک منهول که حدود ‪ 3‬فوت باالی سطح فونداسیون‬
‫باشد‪ .‬البته سایز این منهول نباید از ‪ 12  16in‬کمتر باشد و همچنین این باز شدگی در رایزر باید تقویت شود‬
‫تا بتواند تنشهای بوجود آمده را تحمل کند‪.‬‬

‫‪ 3-31-4‬سرریز)‪(Over Flow‬‬

‫لوله سرریز و لو له ورودی باید دارای ظرفیت یکسان حداقل برابر با جریان پمپ باشند فاصله لوله سرریز تا‬
‫حداکثر ارتفاع مایع نباید از "‪ 6‬کمتر باشد‪ .‬لوله سرریز توسط یک زانو که در انتها می خورد به بیرون از‬
‫فونداسیون هدایت می شود‪ .‬لوله های سرریز باید ترجیحاً فلزی باشند و اتصاالت آن نیز اگر قطرش کمتر از‬
‫"‪ 4‬باشد باید بصورت جوشی یا رزوه ای بوده و برای قطر باالتر از "‪ 4‬بصورت جوشی یا فلنجی باشد‪.‬‬

‫‪VENT 4-31-4‬‬

‫هنگامی که سقف تانک به اندازه کافی محکم باشد یک ‪ Vent‬مناسب می توان در باالی حداکثر ارتفاع مایع‬
‫گذاشت بطوری که قادر باشد هوا را در شرا یط حداکثر دبی پر شدن خارج نماید و همچنین فشار اضافی را‬
‫از مخزن خارج نماید‪.‬‬

‫‪100‬‬
 ‫‪ 5-31-4‬موقیعت‬

‫معموالً برای مخازن بیش از یک ‪ Vent‬گذاشته می شود که این ‪ Vent‬ها نزدیک مرکز سقف قرار می گیرند و‬
‫این ‪ Vent‬ها باید به گونه ای طراحی شوند که از ورود پرنده ها و جانوران دیگر جلوگیری کنند‪.‬‬

‫‪ 6-31-4‬توری‬

‫برای مصارفی مانند آب آشامیدنی که برای سالمت آن باید از ورود حشرات جلوگیری شود از توری در دهانه‬
‫‪ Vent‬استفاده میگردد‪.‬‬

‫‪ 32-4‬طراحی مخازن برای زلزله‬

‫نیروی جانبی ناشی از زلزله که فرض می شود به مرکز ثقل کل مجموعه وارد می شود‪ ،‬از رابطه زیر بدست‬
‫می آید‪:‬‬

‫‪V=ZKCSW‬‬ ‫(‪)89-4‬‬

‫که در آن‪:‬‬

‫‪ =V‬نیروی جانبی بر حسب پوند‬

‫‪ = K‬ضریب سازه زیر تانک که معموالً ‪ 2.25‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫‪ = C‬ضریب نوسانات طبیعیکه از فرمول زیر بدست می آید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪C‬‬ ‫(‪)90-4‬‬
‫‪15 T‬‬
‫‪ = W‬وزن کل سازه و تانک و محتویاتش‬

‫بقیه موارد مانند تانکهای زمینی میباشد‪.‬‬

‫‪101‬‬
 ‫فهرست منابع و مراجع‬

1-PROCESS EQUIPMENT DESIGN

LLOYD E.BROWNELL
EDWIN H.YOUNG

2-WELDED STEEL TANK FOR OIL STORAGE

(API-650,NINTH EDITION)

3-AWWA STANDARD FOR WELDED STEEL TANKS

FOR WATER STORAGE (D 100-84)

4-AMERICAN PETROLEUM INSTITUTE STTANDARD 12D

5-PRESSURE VESSEL DESIGN HAND BOOK

HENRY H.BEDNAR,P.E

6-PRESSURE VESSEL HAND BOOK SIXTH EDITION

PAUL BUUUTHOD

102