Αρχαία Ελληνική Γλώσσα – Γ΄ Γυμνασίου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ

Κείμενα: Μετάφραση
Σύνταξη, Ερμηνευτική
Προσέγγιση, Γραμματικές
Παρατηρήσεις

Επιμέλ
 ΕΝΟΤΗΤΑ 2Η

«ΘΥΣΙΑ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ»

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι, οἵτινες ὑπέρ μεγίστων καί

καλλίστων κινδυνεύσαντες οὕτω τόν βίον ἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περί

αὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδ’ ἀναμείναντες τόν αὐτόματον θάνατον, ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι

τόν κάλλιστον. Καί γάρ τοι ἀγήρατοι μέν αὐτῶν αἱ μνῆμαι, ζηλωταί δέ ὑπό

πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί· οἵ πενθοῦνται μέν διά τὴν φύσιν ὡς θνητοί,

ὑμνοῦνται δέ ὡς ἀθάνατοι διά τὴν ἀρετήν. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καί

ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καί σοφίας καί πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας

τούς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καί τούς ἀθανάτους

τιμᾶσθαι. Ἐγώ μέν οὖν αὐτούς καί μακαρίζω τοῦ θανάτου καί ζηλῶ, καί μόνοις

τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι, οἵτινες, ἐπειδή θνητῶν

σωμάτων ἔτυχον, ἀθάνατον μνήμην διά τὴν ἀρετήν αὑτῶν κατέλιπον.

Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81

 Β. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους
ἡγεῖσθαι,
οἵτινες ὑπέρ μεγίστων καί καλλίστων κινδυ-
Νεύσαντες
οὕτω τόν βίον ἐτελεύτησαν,
οὐκ ἐπιτρέψαντες περί αὑτῶν τῇ τύχη
οὐδ’ ἀναμείναντες τόν αὐτόματον θάνατον,
ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τόν κάλλιστον.
Καί γάρ τοι ἀγήρατοι μέν αὐτῶν αἱ μνῆμαι,
ζηλωταί δέ ὑπό πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί•
οἵ πενθοῦνται μέν διά τήν φύσιν ὡς θνητοί,
ὑμνοῦνται δέ ὡς ἀθάνατοι διά τήν ἀρετήν.
Καί γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ,
καί ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καί σοφίας και
καί πλούτου,
ὡς ἀξίους ὄντας τούς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτη-
Κότας
ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καί τούς ἀθανάτους τιμᾶσθαι. αθάνατους.
2 Ἐγώ μέν οὖν αὐτούς καί μακαρίζω τοῦ θανάτου
καί ζηλῶ,
καί μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι και νομίζω ότι μόνο αυτοί από τους ανθρώπους
γενέσθαι,
οἵτινες, ἐπειδή θνητῶν σωμάτων ἔτυχον,
ἀθάνατον μνήμην διά τήν ἀρετήν αὑτῶν κατέ-
λιπον.
Επομένως ταιριάζει να θεωρούμε αυτούς πάρα
πολύ ευτυχισμένους,
οι οποίοι αφού κινδύνευσαν για τα πιο μεγάλα
και
τα πιο ωραία (ιδανικά)
έτσι τελείωσαν τη ζωή τους,
χωρίς να εμπιστευθούν τους εαυτούς τους στην
τύχη
ούτε να περιμένουν το φυσικό θάνατο,
αλλά επιλέγοντας τον πιο ωραίο.
Και γι’ αυτό βέβαια είναι αγέραστες οι μνήμες
τους
και αξιοζήλευτες οι τιμές τους απ’ όλους τους
ανθρώπους•
αυτοί πενθούνται λόγω της φύσης τους ως
θνητοί,
υμνούνται όμως ως αθάνατοι λόγω της
γενναιότητάς τους.
Και γι’ αυτό βέβαια θάβονται με δημόσια
φροντίδα
και καθιερώνονται αγώνες δύναμης και σοφίας
πλούτου προς τιμήν τους,
με την ιδέα ότι αυτοί που έχουν σκοτωθεί
στον πόλεμο
είναι άξιοι
να τιμώνται με τις ίδιες τιμές με τους
Εγώ λοιπόν αυτούς και τους καλοτυχίζω και
τους
ζηλεύω για το θάνατό τους
άξιζαν περισσότερο να ζήσουν,
οι οποίοι, αφού απέκτησαν θνητά σώματα,
άφησαν αθάνατη μνήμη λόγω της
γενναιότητας
τους.
 Γ. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποιοι αξίζουν να θεωρούνται, σύμφωνα με το

κείμενο, πραγματικά ευδαίμονες και γιατί;

Σύμφωνα με το κείμενο, αυτοί που ταιριάζει να

θεωρούνται πάρα πολύ ευτυχισμένοι είναι αυτοί δεν
περίμεναν τον φυσιολογικό ή τυχαίο θάνατο αλλά
σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης πολεμώντας για το
μεγαλείο και την τιμή της πατρίδας, τα ανώτερα και
ευγενέστερα ιδανικά.

Συγκεκριμένα, ο Λυσίας αναφέρεται στους νεκρούς του

Κορινθιακού πολέμου. Στον Κορινθιακό πόλεμο (395- 387
π.Χ.) αναμετρήθηκαν οι Σπαρτιάτες, οι Φωκείς και οι
Ορχομένιοι από τη μία πλευρά και ο συνασπισμός
Αθηναίων, Θηβαίων, Κορινθίων και Αργείων από την
άλλη. Ο πόλεμος ίσως υποκινήθηκε από τον Πέρση
βασιλιά Αρταξέρξη, γιατί ο βασιλιάς των Σπαρτιατών
Αγησίλαος που βρισκόταν με το στρατό του στη Μικρά
Ασία σημείωνε απανωτές νίκες εναντίον των Περσών. Η
Σπάρτη αναγκάστηκε να ανακαλέσει τον Αγησίλαο στην
Ελλάδα, γιατί δεν υπήρχε άλλος στρατηγός ικανός να
αντιμετωπίσει τους εχθρούς της. Πράγματι, ο Αγησίλαος
το 394 π.Χ. ο Αγησίλαος νίκησε τον αντίπαλο συνασπισμό
στην Κορώνεια. Ο πόλεμος συνεχίστηκε με μειωμένη
ένταση μέχρι το 387 π.Χ. , και το 386 π.Χ. υπογράφτηκε η
Ανταλκίδειος ειρήνη.
.

2. Με ποιους τρόπους τιμούσαν τους νεκρούς του

πολέμου;

Η πόλη τιμούσε τους νεκρούς του πολέμου και λόγω και

έργω, και με τα λόγια και με έργα με τους εξής τρόπους:

 Οι μνήμες τους μένουν αγέραστες- αιώνιες και οι

τιμές τους αξιοζήλευτες από όλους τους ανθρώπους.
 Πενθούνται ως θνητοί εξαιτίας της ανθρώπινης φύσης
τους αλλά υμνούνται ως αθάνατοι εξαιτίας της
γενναιότητας τους.
 Θάβονται με δημόσια δαπάνη, δηλαδή η πολιτεία
αναλαμβάνει τα έξοδα της κηδείας τους.
 Καθιερώνονται προς τιμήν τους αγώνες δύναμης
δηλαδή αθλητικοί, σοφίας δηλαδή μουσικοί και πλούτο
δηλαδή ιππικοί. Οι ιππικοί αγώνες έδιναν την
ευκαιρία στους ευπορότερους να δείξουν τον πλούτο
τους.Η συνήθεια να διοργανώνονται αθλητικοί αγώνες
προς τιμην των ένδοξων πολεμιστών της πόλης είναι
πολύ παλιά.Τη συναντάμε ήδη στην Ιλιάδα κατά την
ταφή του Πάτροκλου.
 Θεωρούνται άξιοι να τιμώνται με τις ίδιες τιμές με
τους αθανάτους.
 Τέλος, η πόλη ανέθετε σε έναν επιφανή άνδρα συχνά
πολιτικό ή ρήτορα να εκφωνήσει τον επιτάφιο-
επικήδειο λόγο προς τιμήν των νεκρών.
3. Ποια είναι τα συναισθήματα και ποια η γνώμη του
Λυσία για τους νεκρούς τους πολέμου;

Ο ρήτορας Λυσίας τους καλοτυχίζει και τους ζηλεύει για

το θάνατο τους. Θεωρεί ότι μόνο αυτοί άξιζαν να ζήσουν
από τους ανθρώπους, αφού είχαν θνητά σώματα αλλά
άφησαν αθάνατη τη μνήμη τους εξαιτίας της αρετής τους.

4. «οί πενθούνται μέν διά την φύσιν ως θνητοί,

υμνούνται δε ως αθάνατοι διά την αρετήν: Να
σχολιάσετε τη χρήση του σχήματος της αντίθεσης στο
απόσπασμα.

Στην φράση «οί πενθούνται μεν διά την φύσιν ως θνητοί

, υμνούνται ως αθάνατοι διά την αρετήν»
χρησιμοποιείται το σχήμα της αντίθεσης. Παρατίθενται
δηλαδή και σχετίζονται έννοιες που έχουν ολότελα
διαφορετική και αντίθετη σημασία, προκειμένου να δοθεί
έμφαση. Συχνά οι έννοιες συνδέονται με αντιθετικούς
συνδέσμους (μεν- δε). Στην εν λόγω περίοδο υπάρχουν
τρία ζεύγη αντιθέτων εννοιών: πενθούνται- υμνούνται,
θνητοί- αθάνατοι, δια την φύσιν – δια την αρετήν . Ο
ρήτορας λοιπόν χρησιμοποιεί το σχήμα της αντίθεσης για
να τονίσει το γεγονός ότι οι νεκροί του πολέμου
πενθούνται λόγω του θανάτου που είναι κοινός σε όλους
όσοι έχουν ανθρώπινη φύση, αλλά υμνούνται ως αθάνατοι
επειδή επέδειξαν γενναιότητα στο πεδίο της μάχης.

5. Σε ποιες περιπτώσεις και με ποιες εκδηλώσεις

τιμώνται στις μέρες μας όσοι θυσιάζονται για την
πατρίδα; Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές
διακρίνετε σε σχέση με όσα αναφέρονται στο κείμενο;

Σήμερα τιμάμε όλους όσοι έχασαν τη ζωή τους στον

πόλεμο αγωνιζόμενοι για την πατρίδα και την
ελευθερία( τους νεκρούς του απελευθερωτικού αγώνα του
1821, τους νεκρούς των Βαλκανικών πολέμων , του Α’
Παγκοσμίου πολέμου, του Β’ Παγκοσμίου πολέμου).
Επίσης τιμούμε τους πυροσβέστες και τους αστυνομικούς
που έπεσαν κάνοντας το καθήκον τους. Τους τιμούμε με
τους εξής τρόπους: θάβονται με δημόσια δαπάνη και
φροντίδα, εκφωνούνται επικήδειοι λόγοι προς τιμήν τους,
οι μνήμες τους μένουν αθάνατες. Δεν συνηθίζεται στα
μέρες να οργανώνονται αγώνες προς τιμήν τους, στοιχείο
που αποτελεί σημαντική διαφορά σε σχέση με το κείμενο.
 Δ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

1. Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι: κύρια πρόταση

προσήκει: απρόσωπο ρήμα
ἡγεῖσθαι: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα προσήκει, τελικό απαρέμφατο,
ετεροπροσωπία (ημας)
ημιν: εννοείται, δοτική προσωπική από το απρόσωπο ρήμα
τούτους: αντικείμενο στο ἡγεῖσθαι
εὐδαιμονεστάτους: κατηγορούμενο στο αντικείμενο τούτους

2. οἵτινες ὑπέρ μεγίστων και καλλίστων κινδυνεύσαντες οὕτω τόν βίον

ἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περί αὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδ’ ἀναμείναντες τόν
αὐτόματον θάνατον, ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τόν κάλλιστον: δευτερεύουσα
ονοματική αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία
οἵτινες, εκφέρεται με Οριστική που δηλώνει το πραγματικό και είναι
προσδιοριστική στην λέξη τούτους της προγηγούμενης πρότασης.
ἐτελεύτησαν: ρήμα
οἵτινες: υποκείμενο στο ρήμα ἐτελεύτησαν
τόν βίον: αντικείμενο στο ρήμα ἐτελεύτησαν
οὕτω: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα ἐτελεύτησαν
κινδυνεύσαντες: χρονική μετοχή, χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός του χρόνου, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
ὑπέρ μεγίστων και καλλίστων: εμπρόθετος προσδιορισμός της υπεράσπισης
στη μετοχή κινδυνεύσαντες
ἐπιτρέψαντες: τροπική μετοχή, χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός του τρόπου, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
τῇ τύχῃ: αντικείμενο στη μετοχή ἐπιτρέψαντες
περί αὑτῶν: εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στη μετοχή
ἐπιτρέψαντες
ἀναμείναντες: τροπική μετοχή, χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός του τρόπου, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
θάνατον: αντικείμενο στη μετοχή ἀναμείναντες
τόν αὐτόματον: επιθετικός προσδιορισμός στο θάνατον
ἐκλεξάμενοι : τροπική μετοχή, χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός του τρόπου, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
θάνατον: εννοείται: αντικείμενο στη μετοχή ἐκλεξάμενοι
τόν κάλλιστον : επιθετικός προσδιορισμός στο θάνατον

3. Καί γάρ τοι ἀγήρατοι μέν αὐτῶν αἱ μνῆμαι (εισίν): κύρια πρόταση
Κρίσεως
εισίν: συνδετικό ρήμα
αἱ μνῆμαι: υποκείμενο στο ρήμα εισίν
ἀγήρατοι: κατηγορούμενο στο υποκείμενο μνῆμαι μέσα από το συνδετικό
ρήμα εισίν
αὐτῶν: γενική αντικειμενική στο μνῆμαι

4. ζηλωταί δέ ὑπό πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί (εισίν): κύρια πρόταση

εισίν: συνδετικό ρήμα
αἱ τιμαί: υποκείμενο στο ρήμα εισίν
ζηλωταί: κατηγορούμενο στο υποκείμενο αἱ τιμαί μέσα από το συνδετικό
ρήμα εισίν
ὑπό ἀνθρώπων : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο ρήμα

5. οἵ πενθοῦνται μέν διά τὴν φύσιν ὡς θνητοί: κύρια πρόταση κρίσεως. Η

αναφορική αντωνυμία μετά από ισχυρή στίξη δεν εισάγει αναφορική πρόταση
αλλά κύρια.
πενθοῦνται: ρήμα
οἵ: υποκείμενο στο ρήμα πενθοῦνται
θνητοί:κατηγορούμενο στο υποκείμενο μέσα από την εννοούμενη
αιτιολογική μετοχή όντες
διά τὴν φύσιν : εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα
πενθοῦνται
ὡς όντες: εννοείται αιτιολογική μετοχή, χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός της αιτίας, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος

6. ὑμνοῦνται δέ ὡς ἀθάνατοι διά τὴν ἀρετήν:κύρια πρόταση κρίσεως

ὑμνοῦνται: ρήμα
οἵ: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα ὑμνοῦνται
ἀθάνατοι: κατηγορούμενο στο υποκείμενο μέσα από την εννοούμενη
αιτιολογική μετοχή όντες
διά τὴν ἀρετήν: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα ὑμνοῦνται
ὡς όντες: εννοείται αιτιολογική μετοχή, χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός της αιτίας, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος

7. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ: κύρια πρόταση κρίσεως

θάπτονται: ρήμα
ούτοι: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα θάπτονται
δημοσίᾳ: δοτική του τρόπου στο ρήμα θάπτονται

8. ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καί σοφίας καί πλούτου,

ὡς ἀξίους ὄντας τούς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς
καί τούς ἀθανάτους τιμᾶσθαι: κύρια πρόταση κρίσεως
τίθενται: ρήμα
ἀγῶνες: υποκείμενο στο ρήμα τίθενται
ῥώμης καί σοφίας καί πλούτου: γενικές της ιδιότητας στο ἀγῶνες
ἐπ’ αὐτοῖς: εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο ρήμα τίθενται
ὡς ὄντας: αιτιολογική μετοχή, χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός της αιτίας, αιτιατική απόλυτη
τούς τετελευτηκότας: επιθετική μετοχή, υποκείμενο στη μετοχή όντας
ἀξίους : κατηγορούμενο στο υποκείμενο της μετοχής τους τετευλετηκότας
μέσα από τη μετοχή που προέρχεται από το συνδετικό ρήμα ειμί
ἐν τῷ πολέμῳ: εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στη μετοχή
τετελευτηκότας
τιμᾶσθαι: αντικείμενο στην περίφραση αξίους όντας, τελικό απαρέμφατο,
ταῖς αὐταῖς : επιθετικός προσδιορισμός στο τιμαῖς
τιμαῖς: δοτική του μέσου στο τιμᾶσθαι
τούς ἀθανάτους : υποκείμενο στο απαρέμφατο τιμᾶσθαι
όπως και το τετελευτηκότας

9. Ἐγώ μέν οὖν αὐτούς καί μακαρίζω τοῦ θανάτου: κύρια πρόταση κρίσεως
μακαρίζω: ρήμα
Ἐγώ: υποκείμενο στο ρήμα μακαρίζω
αὐτούς: αντικείμενο στο ρήμα μακαρίζω
τοῦ θανάτου: γενική της αιτίας στο ρήμα μακαρίζω

10. καί ζηλῶ: κύρια πρόταση κρίσεως

ζηλῶ: ρήμα
Ἐγώ: υποκείμενο στο ρήμα

11. καί μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι: κύρια
Πρόταση κρίσεως
οἶμαι: ρήμα
εγώ: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα οἶμαι
κρεῖττον εἶναι : αντικείμενο στο ρήμα, ειδικό απαρέμφατο (που προέρχεται
από απρόσωπη έκφραση κρεῖττον εστί
γενέσθαι: υποκείμενο στο κρεῖττον εἶναι , τελικό απαρέμφατο
τούτοις: δοτική προσωπική
μόνοις: κατηγορηματικός προσδιορισμος στο τούτοις
ἀνθρώπων: γενική διαιρετική στο τούτοις

12. οἵτινες ἀθάνατον μνήμην διά τὴν ἀρετήν αὑτῶν κατέλιπον:

δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την
αναφορική αντωνυμία οἵτινες, εκφέρεται με Οριστική που δηλώνει το
πραγματικό και είναι προσδιοριστική στην λέξη μόνοις τούτοις της
προγηγούμενης πρότασης.
κατέλιπον: ρήμα
οἵτινες: υποκείμενο στο ρήμα κατέλιπον
μνήμην: αντικείμενο στο ρήμα κατέλιπον
ἀθάνατον: επιθετικός προσδιορισμός στη μνήμην
 διά τὴν ἀρετήν: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα κατέλιπον
αὑτῶν: γενική κτητική στο ἀρετήν

13. ἐπειδή θνητῶν σωμάτων ἔτυχον: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική

Πρόταση, εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο ἐπειδή, εκφέρεται με
Οριστική που δηλώνι το πραγματικό και χρησιμεύει ως επιρρηματικός
Προσδιορισμός του χρόνου.
ἔτυχον: ρήμα
ούτοι: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα ἔτυχον
σωμάτων: αντικείμενο στο ρήμα ἔτυχον
θνητῶν: επιθετικός προσδιορισμός στο σωμάτων

Ε. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ουσιαστικά
Ουσιαστικά Αναγνώριση
Κειμένου

τον βίον αιτιατική ενικού

β κλίση αρσενικό
ο βίος
τῇ τύχῃ Δοτική ενικού
Κλίση θηλυκό
η τύχη
θάνατον αιτιατική ενικού
β κλίση
αρσενικό
ο θάνατος
αἱ μνῆμαι Ονομαστική
πληθυντικού
α κλίση θηλυκό
η μνήμη

ἀνθρώπων Γενική
πληθυντικού
Β κλίση αρσενικό
Ο άνθρωπος
αἱ τιμαί Ονομαστική
πληθυντικού
α κλίση θηλυκό
η τιμή
την φύσιν Αιτιατική ενικου
γ΄ κλίση θηλυκό
η φύσις- της
φύσεως (όπως η
πόλις)
την ἀρετήν Αιτιατική ενικου
α΄ κλίση θηλυκό
η αρετή
ἀγῶνες Ονομαστική
πληθυντικού
Γ κλίση αρσενικό
Ο αγών- του αγώνος
ῥώμης Γενική ενικού
α κλίση θηλυκό
η ρώμη
σοφίας Γενική ενικού
α κλίση θηλυκό
η σοφία (της
σοφίας)
πλούτου Γενική ενικού
Β κλίση αρσενικό
Ο πλούτος
Θανάτου Γενική ενικού
Αρσενικό β κλίσης
Ο θάνατος
ἀνθρώπων Γενική πληθυντικου
Αρσενικό β κλίσης
Ο άνθρωπος
μνήμην Αιτιατική ενικού
Θηλυκό α κλίσης
Η μνήμη
τὴν ἀρετήν Αιτιατική ενικού
Θηλυκό α κλίσης
Η αρετή
σωμάτων Γενική πληθυντικου΄
Ουδέτερο γ κλίσης
Το σώμα- του σώματος
 Επίθετα

Επίθετα Κειμένου Γραμματική Αναγνώριση

εὐδαιμονεστάτους Αιτιατική
πληθυντικού
Αρσενικό υπερθετικός
βαθμός
Ευδαίμων- ευδαίμων-
εύδαιμον
μεγίστων Γενική πληθυντικού
Ουδέτερο υπερθετικός βαθμός
Μέγας- μεγάλη- μέγα
λαλλίστων Γενική πληθυντικού
Ουδέτερο υπερθετικός βαθμός
Καλός- καλή- καλόν
αὐτόματον Αιτιατική ενικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Αυτόματος- αυτόματη- αυτόματον
κάλλιστον Αιτιατική ενικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Καλός- καλή- καλόν
ἀγήρατοι Ονομαστική πληθυντικού
Θηλυκό θετικός βαθμός
Αγήρατος- αγήρατος- αγήρατον
ζηλωταί Ονομαστική πληθυντικού
Θηλυκό θετικός βαθμός
Ζηλωτός- ζηλωτή-ζηλωτόν
Γενική πληθυντικού
Θηλυκό Θετικός βαθμός
Πας- πασα- παν
πάντων

Θνητοί Ονομαστική πληθυντικού

Αρσενικό Θετικός βαθμός
Θνητός- θνητή- θνητόν
Αθάνατοι Ονομαστική πληθυντικού
Αρσενικό Θετικός βαθμός
Αθάνατος- αθάνατος- αθάνατον
δημοσίᾳ: Δοτική ενικού
Θηλυκό θετικό βαθμός
Δημόσιος- δημοσία- δημόσιον

ἀξίους Αιτιατική πληθυντικού

Αρσενικό θετικός βαθμός
Άξιος- αξία- άξιον
τούς ἀθανάτους Αιτιατική πληθυντικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Αθάνατος- αθάνατος- αθάνατον
Μόνοις Δοτική πληθυντικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Μόνος- μόνη- μόνον
κρεῖττον Αιτιατική ενικού
Ουδέτερο συγκριτικός βαθμος
Αγαθός- αγαθή- αγαθόν
ἀθάνατον Αιτιατική ενικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Αθάνατος – αθάνατος- αθάνατον
Θνητών Γενική πληθυντικού
Ουδέτερο θετικός βαθμός
Θνητός- θνητή- θνητόν

Παραθετικά Επιθετων Κειμένου

Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός

Βαθμός Βαθμός Βαθμός
εὐδαίμονας εὐδαιμονεστέρους εὐδαιμονεστάτους
μεγάλων Μειζόνων μεγίστων
καλών Καλλιόνων καλλίστων
καλόν καλλίονα+ καλλίω κάλλιστον
δημοσίᾳ: δημοσιωτέρᾳ δημοσιωτάτη
ἀξίους ἀξιωτέρους ἀξιωτάτους
αγαθόν κρεῖττον κράτιστον

Αντωνυμίες

Αντωνυμίες Γραμματική Αναγνώριση

Κειμένου

τούτους Αιτιατική
πληθυντικού αρσενικό
Δεικτική αντωνυμία
Ούτος- αύτη- τουτο

οἵτινες Ονομαστική πληθυντικου

Αναφορική αντωνυμία αρσενικό
Όστις, ητις,ό,τι
αὑτῶν Γενική πληθυντικού
Επαναληπτική
αντωνυμία αρσενικό
Αυτός- αυτή- αυτό
οἵ Ονομαστική πληθυντικου
Αναφορική αντωνυμία αρσενικό
Ός, η, ο
αὐτοῖς Δοτική πληθυντικού
Επαναληπτική
αντωνυμία αρσενικό
Αυτός- αυτή- αυτό
αὐταῖς Δοτική πληθυντικού
Επαναληπτική
αντωνυμία θηλυκό
Αυτός- αυτή- αυτό
αὐτούς Αιτιατική πληθυντικού
 Επαναληπτική αντωνυμία αρσενικό
Αυτός- αυτή- αυτό
Εγώ Ονομαστική ενικού α΄πρόσωπο
Προσωπική αντωνυμία
Τούτοις Δοτική πληθυντικού
Δεικτική αντωνυμία αρσενικό
Ούτος- αύτη- τουτο

Ρήματα

Ρήματα Κειμένου Γραμματική Αναγνώριση

Ηγεισθαι Απαρέμφατο Ενεστώτα

ἡγέομαι - ἡγοῦμαι (σαν το ποιουμαι)
Κινδυνεύσαντες Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή αορίστου αρσενικού
κινδυνεύω
Ετελεύτησαν γ πληθυντικό
Οριστική Αορίστου
τελευτάω - τελευτῶ ( σαν το τιμω)
Επιτρέψαντες Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή αορίστου αρσενικού
Επιτρέπω
Αναμείναντες Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή άσιγμου αορίστου αρσενικού
Αναμένω (έχει άσιγμους Μέλλοντες
και Άοριστου)
Εκλεξάμενοι Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή αορίστου αρσενικού
Εκλέγομαι (έχει Αόριστο β και
παθητικούς)
Εισί γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
ειμί (έχει Αόριστο β)
Πενθουνται γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
πενθουμαι (σαν το ποιουμαι)
Υμνουνται γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
υμνουμαι (σαν το ποιουμαι)
Θάπτονται γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
θάπτομαι
Όντας Αιτιατική πληθυντικού
Μετοχή ενεστώτα αρσενικό
Ειμί(έχει Αόριστο β)
Τετελευτηκότας Αιτιατική πληθυντικού
Μετοχή παρακειμένου αρσενικό
τελευτάω - τελευτῶ (σαν το τιμω)
Τιμασθαι Απαρέμφατο Ενεστώτα
Τιμωμαι
Μακαρίζω α ενικό Οριστική Ενεστώτα
μακαρίζω
Ζηλω α ενικό Οριστική Ενεστώτα
ζηλοω- ζηλω ( σαν το δουλω)
Είναι Απαρέμφατο Ενεστώτα
Ειμί (έχει αόριστο β)
Γενέσθαι Απαρέμφατο Αορίστου β
Γίγνομαι (έχει Αόριστο β και
παθητικούς)
Κατέλιπον γ πληθυντικό Οριστική Αορίστου β
κατάλειπω (έχει όριστο β)
Έτυχον Γ πληθυντικό Οριστική Αορίστου β’
Τυγχάνω (έχει Αόριστο β)
 ΣΤ. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

1. Να βρείτε λέξεις του αρχαίου κειμένου που

έχουν ετυμολογική συγγένεια με τις παρακάτω
 Θήκη: τίθενται
 Κατάλοιπο: κατέλιπον
 Δυστυχία: τύχη
 Επιτροπή: επιτρέψαντες
 Γενεά: γενέσθαι
 Ουσία : όντας
 Κατάλογος: εκλεξάμενοι
 Ενταφιασμός : θάπτονται
 ΕΝΟΤΗΤΑ 4Η
ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Ἆρ’ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν, εἰ τήν τε πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν καὶ τὰ περὶ τὸν

βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν καὶ παρὰ

τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν; Ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων τελέως

τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν. Ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων

ἀπεστέρηκεν· καὶ γὰρ πενεστέρους ἐποίησεν, καὶ πολλοὺς κινδύνους ὑπομένειν

ἠνάγκασεν καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκεν καὶ πάντας τρόπους

τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς. Ἤν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα, […] μετὰ πολλῆς μὲν

ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ

ταραχῆς, […] καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν, […]

ἀδεῶς γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις

ἐπιχειροῦντες αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν. Ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν

διπλασίας μὲν ἢ νῦν τὰς προσόδους λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνομένην

ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοίκων, ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν. Τὸ δὲ μέγιστον·

συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους, οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ πεπεισμένους.

Ἰσοκράτης, Περὶ εἰρήνης 19-21

 Β. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ἆρ’ οὖν ἄν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν,
εἰ τήν πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν
καί τά περί τόν βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα
καί τά τε πρός ἡμᾶς αὐτούς ὁμονοοῖμεν
καί παρά τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν;
Ἐγώ μέν γάρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων
τελέως τήν πόλιν εὐδαιμονήσειν.
Ὁ μέν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν
εἰρημένων ἀποστέρηκεν·
καί γάρ πενεστέρους ἐποίησεν
καί πολλούς κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασεν
καί πρός τούς Ἕλληνας διαβέβληκεν
καί πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς.
Ἦν δέ τήν εἰρήνην ποιησώμεθα, [...]
μετά πολλῆς μεν ἀσφαλείας τήν πόλιν οἰκήσομεν, θα κατοικούμε την πόλη με πολλή ασφάλεια,
ἀπαλλαγέντες πολέμων καί κινδύνων καί
ταραχῆς, [...]
καθ’ ἑκάστην δέ τήν ἡμέραν πρός εὐπορίαν
ἐπιδώσομεν, [...]
ἀδεῶς γεωργοῦντες καί τήν θάλατταν πλέοντες
καί ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις ἐπιχειροῦντες
αἵ νῦν διά τόν πόλεμον ἐκλελοίπασιν.
Ὀψόμεθα δέ τήν πόλιν
διπλασίας μέν ἤ νῦν τάς προσόδους
λαμβάνουσαν,
μεστήν δέ γιγνομένην ἐμπόρων καί ξένων καί
μετοίκων,
ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν.
Τό δέ μέγιστον·
συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους,
οὐ βεβιασμένους, ἀλλά πεπεισμένους.
4
Άραγε, λοιπόν, θα ήταν αρκετό σ’ εμάς,
αν κατοικούμε την πόλη με ασφάλεια
και αν γινόμαστε πλουσιότεροι στη ζωή
και αν έχουμε ομόνοια μεταξύ μας
και αν χαίρουμε εκτίμησης μεταξύ των Ελλήνων;
Γιατί εγώ βέβαια νομίζω ότι αν γίνουν αυτά
η πόλη ολοκληρωτικά θα ευτυχήσει.
Ο πόλεμος επομένως μας έχει στερήσει από όλα
αυτά που έχουν λεχθεί·
Γιατί πράγματι φτωχότερους μας έκανε
και μας ανάγκασε να υπομένουμε πολλούς
Κινδύνους
και μας έχει συκοφαντήσει στους Έλληνες
και μας έχει ταλαιπωρήσει με κάθε τρόπο.
Αν όμως κάνουμε ειρήνη, [...]
αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κινδύνους
και διχόνοιες, [...]
και κάθε μέρα θα γινόμαστε πιο εύποροι, [...]
καλλιεργώντας τη γη χωρίς φόβο και πλέοντας
στη θάλασσα
και ασχολούμενοι με τα άλλα επαγγέλματα
τα οποία τώρα έχουν εκλείψει εξαιτίας του
πολέμου.
Και θα δούμε την πόλη
να αποκτά διπλάσια έσοδα απ’ ό,τι τώρα
και να είναι γεμάτη από εμπόρους και ξένους και
μετοίκους,
από τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί.
Και το σημαντικότερο·
θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους,
όχι έχοντας εξαναγκαστεί, αλλά με τη θέλησή
τους.
Ἰσοκράτης, Περί εἰρήνης 19-21
 Γ. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποιες είναι, κατά τον Ισοκράτη, οι απαραίτητες προϋποθέσεις

για την ευδαιμονία της Αθήνας;
Οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ευδαιμονία της Αθήνας
κατά τον Ισοκράτη είναι οι Αθηναίοι:
 Να κατοικούν την πόλη με ασφάλεια
 Να γίνονται ευπορότεροι-πλουσιότεροι στη ζωή τους
 Να έχουν ομόνοια μεταξύ τους
 Και να χαίρουν εκτίμησης μεταξύ των Ελλήνων
Αν υπάρξουν όλες αυτές οι προϋποθέσεις η πόλη θα ευτυχήσει
ολοκληρωτικά.

2. Ποια είναι η ευεργετική επίδραση της ειρήνης και ποιες οι

αρνητικές συνέπειες του πολέμου στην οικονομική ανάπτυξη και,
γενικότερα, στην ευημερία μιας πόλης;
Οι αρνητικές συνέπειες του πολέμου στην οικονομική ανάπτυξη και
γενικά στην ευημερία μιας πόλης είναι οι εξής:
 Ο πόλεμος αφαιρεί τα πλεονεκτήματα της ειρήνης.
 Κάνει τους ανθρώπους φτωχότερους
 Τους αναγκάζει να ανέχονται πολλούς κινδύνους
 Έχει συκοφαντήσει τους Αθηναίους στους υπόλοιπους Έλληνες και
 Τους έχει ταλαιπωρήσει με κάθε τρόπο
Αντίθετα τα πλεονεκτήματα της ειρήνης είναι πολλά. Αν η Αθήνα
συνάψει ειρήνη:
 Θα κατοικούν την πόλη με πολλή ασφαλεία αφού απαλλαχτούν
από πολέμους, κινδύνους και διχόνοιες.
 Κάθε μέρα θα γίνονται ευπορότεροι καλλιεργώντας τη γη,
πλέοντας στη θάλασσα και ασχολούμενοι με άλλα επαγγέλματα τα
οποία έχουν εκλείψει εξαιτίας του πολέμου
  Θα δουν την πόλη να λαμβάνει διπλάσια έσοδα, να είναι γεμάτη
από έμπορους και ξένους, από τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί
 Το σημαντικότερο: θα έχουν συμμάχους όλους τους ανθρώπους όχι
με τη βία αλλά με τη θέληση τους.

3. συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους, οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ

πεπεισμένους: Πώς συμβάλλει η ελεύθερη βούληση στον σχηματισμό
και στη λειτουργία μιας συμμαχίας, σύμφωνα με τον Ισοκράτη;
Ο Ισοκράτης θεωρεί ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που θα προσφέρει
η σύναψη ειρήνης στους Αθηναίους είναι ότι όλοι οι άνθρωποι θα
θέλουν να είναι σύμμαχοι με αυτούς όχι με τη βία αλλά με τη θέληση
τους. Η συμμαχία στην οποία τα μέλη προσχωρούν με ελεύθερη
βούληση και όχι με εξαναγκασμό και βία, είναι μια δυνατή συμμαχία
που θα αντέξει στο χρόνο.

4. Με βάση όσα γνωρίζετε από το μάθημα της Ιστορίας για τη

συμπεριφορά των Αθηναίων προς τους συμμάχους τους, να κρίνετε
τον ισχυρισμό του Ισοκράτη ότι όλοι οι Έλληνες θα θελήσουν να
συμμαχήσουν με τους Αθηναίους, εάν αυτοί μεταβάλουν τη στάση
τους προς αυτούς.
Ο « Περί Ειρήνης» Λόγος του Ισοκράτη συντάχθηκε μετά την έναρξη
του Συμμαχικού πολέμου και μάλλον κυκλοφόρησε ως πολιτικό
φυλλάδιο στην Αθήνα. Τον Συμμαχικό πόλεμο τον διεξήγαγαν οι
Αθηναίοι εναντίον των Ροδίων, των Χίων και των Κώων, οι οποίοι είχαν
αποστατήσει από τη Β’ Αθηναική Συμμαχία και είχαν συμμαχήσει με
τον σατράπη της Καρίας Μαύσωλο. Οι σύμμαχοι αποστάτησαν καθώς
δεν μπορούσαν να αντέξουν την ηγεμονική συμπεριφορά της Αθήνας
και την οικονομική εκμετάλλευση από μέρους της, μιας η Αθήνα
ζητούσε από τις συμμαχικές πόλεις να πληρώνουν υπέρογκα ποσά στο
κοινό ταμείο της συμμαχίας. ο πόλεμος ήταν ολέθριος για τους
Αθηναίους και οδήγησε στη διάλυση της Β΄ Αθηναικής συμμαχίας.
Ο Ισοκράτης τονίζει ότι η Αθήνα πρέπει πάψει να έχει ηγεμονική και
απολυταρχική συμπεριφορά και να σέβονται την αυτονομία των
ελληνικών πόλεων, καθώς μόνο τότε οι πόλεις θα επιθυμούν να
συμμαχήσουν μαζί της.

Δ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

1. Ἆρ’ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν: κύρια πρόταση κρίσεως

ἂν ἐξαρκέσειεν: απρόσωπο ρήμα
ἡμῖν: δοτική προσωπική

2. εἰ τήν τε πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν: δευτερεύουσα ονοματική πλάγια

Ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας, μονομελής. Εισάγεται με το
Ερωτηματικό μόριο εἰ, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί το ρήμα
Από το οποίο εξαρτάται- της κύριας πρότασης βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο
Και χρησιμεύει ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα ἂν ἐξαρκέσειεν, από το
οποίο εξαρτάται.
οἰκοῖμεν:ρήμα
ημεις: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα οἰκοῖμεν
τήν πόλιν: αντικείμενο στο ρήμα οἰκοῖμεν
ἀσφαλῶς: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα

3. καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα: δευτερεύουσα ονοματική

πλάγια Ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας, μονομελής. Εισάγεται με
το Ερωτηματικό μόριο εἰ, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί το
ρήμα από το οποίο εξαρτάται- της κύριας πρότασης βρίσκεται σε ιστορικό
χρόνο και χρησιμεύει ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα ἂν ἐξαρκέσειεν,
 από το οποίο εξαρτάται.
Γιγνοίμεθα: ρήμα
ημεις: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα γιγνοίμεθα
εὐπορώτεροι: κατηγορούμενο στο υποκείμενο μέσα από το συνδετικό ρήμα
γιγνοίμεθα
περὶ τὸν βίον: εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο ρήμα

4. καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν: δευτερεύουσα ονοματική

πλάγια Ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας, μονομελής. Εισάγεται με
το Ερωτηματικό μόριο εἰ, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί το ρήμα
από το οποίο εξαρτάται- της κύριας πρότασης βρίσκεται σε ιστορικό χρόνό
και χρησιμεύει ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα ἂν ἐξαρκέσειεν, από το
οποίο εξαρτάται.
ὁμονοοῖμεν: ρήμα
ημεις: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα γιγνοίμεθα
πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς: εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο ρήμα

5. καὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν: δευτερεύουσα ονοματική

πλάγια Ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας, μονομελής. Εισάγεται με
το Ερωτηματικό μόριο εἰ, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί το ρήμα
από το οποίο εξαρτάται- της κύριας πρότασης βρίσκεται σε ιστορικό χρόνό
και χρησιμεύει ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα ἂν ἐξαρκέσειεν, από το
οποίο εξαρτάται.
εὐδοκιμοῖμεν: ρήμα
ημεις: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα γιγνοίμεθα
παρὰ τοῖς Ἕλλησιν: εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο
μεταφορικά στο ρήμα
 6. Ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων τελέως τὴν πόλιν
εὐδαιμονήσειν: Κύρια πρόταση κρίσεως
ἡγοῦμαι: ρήμα
Ἐγὼ: υποκείμενο στο ρήμα
εὐδαιμονήσειν : αντικείμενο στο ρήμα, ειδικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία
την πόλιν: υποκείμενο στο απαρέμφατο ευδαιμονήσειν
τελέως: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο απαρέμφατο τελέως
ὑπαρξάντων: υποθετική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός της
υπόθεσης , γενική απόλυτη
τούτων: υποκείμενο της μετοχής υπαρξάντων

7. Ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων ἀπεστέρηκεν:

κύρια πρόταση κρίσεως
ἀπεστέρηκεν: ρήμα
Ὁ πόλεμος: υποκείμενο στο ρήμα
ἡμᾶς : άμεσο αντικείμενος στο ρήμα
τῶν εἰρημένων: έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα, επιθετική μετοχή
ἁπάντων: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ειρημένων

8. καὶ γὰρ (ημας) πενεστέρους ἐποίησεν: κύρια πρόταση κρίσεως

ἐποίησεν:ρήμα
Ὁ πόλεμος: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
Ημας: εννοείται: αντικείμενο στο ρήμα
πενεστέρους: κατηγορούμενο στο αντικείμενο

9. καὶ πολλοὺς κινδύνους (ημας) ὑπομένειν ἠνάγκασεν: κύρια πρόταση

κρίσεως
ἠνάγκασεν: ρήμα
Ὁ πόλεμος: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
Ημας: εννοείται: άμεσο αντικείμενο στο ρήμα και υποκείμενο στο απαρέμφατο
ὑπομένειν: άμεσο αντικείμενος στο ρήμα, τελικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία
κινδύνους: αντικείμενο στο απαρέμφατο υπομένειν
πολλοὺς: επιθετικός προσδιορισμός στο κινδύνους

10. καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκεν : κύρια πρόταση κρίσεως

Διαβέβληκεν: ρήμα
Ὁ πόλεμος: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
Ημας: εννοείται: αντικείμενο στο ρήμα
πρὸς τοὺς Ἕλληνας : εμπρόθετος προσδιορισμός της κατεύθυνσης

11. καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς: κύρια πρόταση κρίσεως

Τεταλαιπώρηκεν: ρήμα
Ὁ πόλεμος: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
ἡμᾶς: αντικείμενο στο ρήμα
τρόπους: αιτιατική του τρόπου στο ρημα
πάντας: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο τρόπους

12: Ἤν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική

Πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο Ἤν, εκφέρεται
Με Υποτακτική Και χρησιμεύει ως επιρρηματικός προσδιορισμός της
υπόθεσης.
Ποιησώμεθα: ρήμα
Ημείς: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
τὴν εἰρήνην: αντικείμενο στο ρήμα

13. […] μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες
πολέμων καὶ κινδύνων και ταραχῆς: κύρια πρόταση κρίσεως
οἰκήσομεν: ρήμα
Ημείς: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
τὴν πόλιν: αντικείμενο στο ρήμα
μετὰ ἀσφαλείας: εμπρόθετος προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα
πολλῆς: επιθετικός προσδιορισμός στο ασφαλείας
ἀπαλλαγέντες: χρονική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου,
συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
πολέμων καὶ κινδύνων και ταραχῆς: αντικείμενο στη μετοχή

14. […] καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν, […] ἀδεῶς
γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις
ἐπιχειροῦντες : κύρια πρόταση κρίσεως
 ἐπιδώσομεν: ρήμα
Ημείς: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
πρὸς εὐπορίαν: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού στο ρήμα
καθ’ ἡμέραν: εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα
ἑκάστην : κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ημέραν
γεωργοῦντες: τροπική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου,
συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
ἀδεῶς: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στη μετοχή γεωργουντες
πλέοντες: τροπική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου,
συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
την θάλατταν: αντικείμενο στη μετοχή πλέοντες
ἐπιχειροῦντες: τροπική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου,
συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος
ταῖς ἐργασίαις: αντικείμενο στη μετοχή επιχειρουντες
ἄλλαις : επιθετικός προσδιορισμός στο εργασίαις

15. αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν :δευτερεύουσα ονοματική

Αναφορική Πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία αἳ,
εκφέρεται με Οριστική Που δηλώνει το πραγματικό και είναι
προσδιοριστική στη λέξη εργασίαις της Προηγούμενης πρότασης.
ἐκλελοίπασιν: ρήμα
αἳ: υποκείμενο στο ρήμα
διὰ τὸν πόλεμον: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα
νῦν: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα

16. Ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν διπλασίας μὲν ἢ νῦν τὰς προσόδους

λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοίκων:
κύρια πρόταση κρίσεως
Ὀψόμεθα: ρήμα
Ημεις: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
Την πόλιν: αντικείμενο στο ρήμα
Λαμβάνουσαν: κατηγορηματική μετοχή, κατηγορηματικός προσδιορισμός,
Συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος πόλιν
τὰς προσόδους: αντικείμενο στη μετοχή λαμβάνουσαν
διπλασίας: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο προσόδους
νῦν: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στη μετοχή λαμβάνουσαν
γιγνομένην: κατηγορηματική μετοχή, κατηγορηματικός προσδιορισμός,
Συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος πόλιν
μεστήν: κατηγορούμενο στο πόλιν (υποκείμενο της μετοχής) μέσα από τη
 Μετοχή γιγνομένην που βγαίνει από το συνδετικό ρήμα γίγνομαι
ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοίκων: γενικές αντικειμενικές στο μεστήν

17. ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν: δευτερεύουσα ονοματική

Αναφορική Πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ὧν ,
εκφέρεται με Οριστική Που δηλώνει το πραγματικό και είναι
προσδιοριστική στις λέξεις εμπόρων, ξένων και μετοίκων της
προηγούμενης πρότασης.
Καθέστηκεν: συνδετικό ρήμα
Η πόλις: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
ἐρήμη: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος μέσα από το συνδετικό
ρήμα καθέστηκεν
ὧν: γενική αντικειμενική στο έρημη
νῦν: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα καθέστηκεν

18. Τὸ δὲ μέγιστον· συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους,

Ου βεβιασμένους ἀλλὰ πεπεισμένους: κύρια πρόταση κρίσεως
Τὸ δὲ μέγιστον: προεξαγγελτική παράθεση
ἕξομεν: ρήμα
ημείς: εννοείται: υποκείμενο στο ρημα
ἀνθρώπους : αντικείμενο στο ρήμα
ἅπαντας: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ανθρωπους
βεβιασμένους, πεπεισμένους: τροπικές μετοχές, επιρρηματικός
προσδιορισμός του τρόπου, συνημμένες στο αντικείμενο του ρήματος
ανθρώπους
 Ε. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ουσιαστικά Αναγνώριση
Κειμένου

την πόλιν αιτιατική ενικού

γ κλίση θηλυκό
η πόλις- της πόλεως
Τον βίον αιτιατική ενικού
β Κλίση αρσενικό
ο βίος
Ἕλλησιν Δοτική πληθυντικού
γ κλίση αρσενικό
ο Έλλην- του Έλληνος
ο πόλεμος Ονομαστική ενικού
β κλίση αρσενικό
ο πόλεμος
ἀνθρώπων Γενική πληθυντικού
Β κλίση αρσενικό
Ο άνθρωπος
Κινδύνους αιτιατική πληθυντικού
β κλίση αρσενικό
ο κίνδυνος
Ἕλληνας
ταραχής Αιτιατική
Γενική ενικούπληθυντικού
αγ΄ κλίσηθηλυκό
κλίση αρσενικό
ηοταραχή
Έλλην- του Έλληνος
τρόπουςἡμέραν Αιτιατικήενικου
Αιτιατική πληθυντικού
α΄β΄κλίση
κλίσηθηλυκό
αρσενικό
η οημέρα
τρόπος(της ημέρας)
εἰρήνηνεὐπορίαν Αιτιατική ενικού
Αιτιατική ενικου
α΄ακλίση
κλίσηθηλυκό
θηλυκό
η ηευπορία
ειρήνη (της
ἀσφαλείας Γενική ενικού
ευπορίας)
θάλατταν α κλίση θηλυκό
Αιτιατική ενικού
η ασφάλεια
α κλίση θηλυκό (της
η ασφάλειας)
θάλαττα(της θαλάττης)
σοφίας ἐργασίαις Δοτική ενικού
Γενική
α κλίση θηλυκό
πληθυντικού
α ηκλίση
σοφία (της σοφίας)
θηλυκό
πολέμων η Γενική
εργασίαπληθυντικουύ
(της εργασίας)
τον πόλεμον Β κλίση αρσενικό
Αιτιατική ενικού
ΒΟ πόλεμος
κλίση αρσενικό
κινδύνων ΟΓενική
πόλεμοςπληθυντικού
τας προσόδους Β κλίση- ο κίνδυνος
Αιτιατική
πληθυντικού
βΟ κίνδυνος
κλίση θηλυκό
τιμαῖς η πρόσοδοςπληθυντικού
Αιτιατική
ἐμπόρων α κλίση
Γενική πληθυντικού
Η τιμή
Β’κλίση αρσενικό
Ο έμπορος

ξένων Γενική πληθυντικού

Β’κλίση αρσενικό
Ο ξένος
μετοίκων Γενική πληθυντικού
Β’κλίση αρσενικό
Ο μέτοικος
ἀνθρώπους Αιτιατική πληθυντικού
β’κλίση αρσενικό
ο άνθρωπος
 Επίθετα

Επίθετα Κειμένου Γραμματική Αναγνώριση

εὐπορώτεροι Ονομαστική πληθυντικού

Αρσενικό υπερθετικός
 βαθμός
Έυπορος- εύπορος-
εύπορον
ἁπάντων Γενική πληθυντικού
Ουδέτερο θετικός βαθμός
Άπας- άπασα- άπαν
πενέστερους Αιτιατική πληθυντικού
αρσενικό συγκριτικός βαθμός
πένης- πένης (πένητος)
Πολλούς Αιτιατική πληθυντικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Πολύς- πολλή- πολύ
πάντας Αιτιατική πληθυντικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Πας- πασα- παν
πολλῆς Γενική ενικού
Θηλυκό θετικός βαθμός
Πολύς- πολλή- πολύ
Διπλασίας αιτιατική πληθυντικού
Θηλυκό θετικός βαθμός
Διπλάσιος- διπλασία- διπλάσιον
μεστήν Αιτιατική ενικού
Θηλυκό Θετικός βαθμός
Μεστός- μεστή- μεστόν
ἐρήμη Ονομαστική ενικού
Θηλυκό θετικός βαθμός
Έρημος- έρημη- έρημον
Μέγιστον Ονομαστική ενικού
Ουδέτερο υπερθετικός βαθμός
Μέγας- μεγάλη- μέγα
Συμμάχους Αιτιατική πληθυντικού
Αρσενικό θετικός βαθμός
Σύμμαχος- σύμμαχος- σύμμαχον
ἅπαντας Αιτιατική πληθυντικου
Αρσενικό θετικός βαθμός
Άπας- άπασα- άπαν
 Παραθετικά Επιθετων και Επιρρημάτων Κειμένου

Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός

Βαθμός Βαθμός Βαθμός
ἀσφαλῶς (επίρρημα) ἀσφαλέστερον ἀσφαλέστατα
εὐποροι εὐπορώτεροι εὐπορώτατοι
πένητας Πενέστερους πενέστατους
πολλούς πλείονας+πλείους πλείστους
πολλής πλείονος πλείστης
μεστήν μεστότερην μεστότατην
ἐρήμη ερημότερα ερημοτάτη
μέγα μειζον μέγιστον

Αντωνυμίες

Αντωνυμίες Γραμματική Αναγνώριση

Κειμένου

ἡμῖν Αιτιατική πληθυντικού α

πρόσωπο
προσωπική αντωνυμία

ἡμᾶς αὐτοὺς αιτιατική πληθυντικου

α πρόσωπο για πολλούς κτήτορες
αυτοπαθητική αντωνυμία
Ἐγὼ Ονομαστική ενικού
Α’πρόσωπο
Προσωπική αντωνυμία

τούτων γενική πληθυντικου

δεικτική αντωνυμία
αρσενικό
ούτος- αύτη- τουτο
ἡμᾶς Αιτιατική πληθυντικού
α πρόσωπο
προσωπική αντωνυμία

ἑκάστην Αιτιατική ενικού

 Αόριστη επιμεριστική αντωνυμία
θηλυκό
Έκαστος- εκάστη- έκαστον
ἄλλαις Δοτική πληθυντικού
Αόριστη επιμεριστική αντωνυμία
θηλυκό
Άλλος- άλλη- άλλο
αἳ Ονομαστική πληθυντικού
Αναφορική αντωνυμία
θηλυκό
ός, η, ο
ὧν Γενική πληθυντικού
Αναφορική αντωνυμία αρσενικό
Ός- η- ο

Ρήματα
 Ρήματα Κειμένου Γραμματική Αναγνώριση

οἰκοῖμεν α΄πληθυντικό Ευκτική Ενεστώτα

οικεω- ω (σαν το ποιω)
γιγνοίμεθα α’ πληθυντικό Ευκτικής Ενεστώτα
γίγνομαι (έχει Αόριστο β και
παθητικούς)
ὁμονοοῖμεν α πληθυντικό Ευκτικής Ενεστώτα
ομονοέω- ομονοω ( σαν το ποιω)
εὐδοκιμοῖμεν α πληθυντικό Ευκτικής Ενεστώτα
ευδοκιμέω- ευδοκιμω ( σαν το ποιω)

ἡγοῦμαι α’ ενικό Οριστική Ενεστώτα

ηγουμαι (σαν το ποιουμαι) και έχει και
Παθητικούς
ὑπαρξάντων Γενική πληθυντικού
Μετοχή αορίστου ουδέτερο
Υπάρχω
εἰρημένων Γενική πληθυντικού
Μετοχή παρακειμένου ουδέτερο
Λέγομαι (εχει Αόριστο β και
Παθητικούς)
ἀπεστέρηκεν γ ενικό Οριστική Παρακειμένου
αποστερέω- αποστερω (σαν το ποιω)
ἐποίησεν γ ενικό Οριστική Αορίστου
ποιω
ὑπομένειν Απαρέμφατο Ενεστώτα
Υπομένω (έχει Άσιγμο Μέλλοντα και
Αόριστο)
ἠνάγκασεν γ ενικό Οριστική Αορίστου
αναγκάζω
διαβέβληκεν γ ενικό Οριστική Παρακειμένου
διαβάλλω (έχει Αόριστο β΄και Άσιγμους
Μέλλοντα και Αόριστο)
Τεταλαιπώρηκεν γ ενικό Οριστική Παρακειμένου
ταλαιπωρεω- ταλαιπωρω (όπως το
ποιω)
Τιμωμαι
Ποιησώμεθα α πληθυντικό Υποτακτική Αορίστου
ποιέομαι- ποιουμαι
οἰκήσομεν α πληθυντικό Οριστική Μέλλοντα
οικέω- οικω ( σαν το ποιω)
ἀπαλλαγέντες Ονομαστική πληθυντικού
Παθητικού Αορίστου β’
απαλλάττομαι
γεωργοῦντες Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή ενεστώτα αρσενικό
Γεωργέω- γεωργω (σαν το ποιω)
Πλέοντες Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή ενεστώτα αρσενικό
πλέω (συναιρεί όπου συναντά ε+ε= ει
και ε+ει= ει)
ἐπιχειροῦντες Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή ενεστώτα αρσενικό
Επιχειρέω- επιχειρω (σαν το ποιω)
ἐκλελοίπασιν γ πληθυντικό Οριστική Παρακειμένου
εκλείπω (έχει Αόριστο β’)
Ὀψόμεθα α πληθυντικό Οριστική Μέλλοντα
Οράομαι- ορωμαι (σαν το τιμωμαι,
έχει Αόριστο β’ και Παθητικούς)
λαμβάνουσαν αιτιατική ενικού θηλυκό
Μετοχής ενεστώτα του ρήματος
Λαμβάνω (έχει Αόριστο β’)
γιγνομένην αιτιατική ενικού θηλυκό
Μετοχής ενεστώτα του ρήματος
γίγνομαι (έχει Αόριστο β’,
Παθητικούς)
ἕξομεν α πληθυντικό Οριστική Μέλλοντα
έχω (έχει Αόριστο β)
Βεβιασμένους Αιτιατική πληθυντικού μετοχής
Παρακειμένου αρσενικό γένος
Βιάζομαι (έχει παθητικούς)
πεπεισμένους Αιτιατική πληθυντικού
Μετοχής παρακειμένου αρσενικό
Πείθομαι (έχει Αόριστο β’ και
παθητικούς)
ΣΤ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

Διασφάλιση: ἀσφαλῶς
Ηγέητης: ἡγοῦμαι
Αναρχία: ὑπαρξάντων
Άλογος: εἰρημένων
 Στερητικός: ἀπεστέρηκεν
Καταβολή: διαβέβληκεν
Διάδοση: ἐπιδώσομεν
Οπτικός: Ὀψόμεθα
Σχέση: ἕξομεν
Πειστήριο: πεπεισμένους

ΕΝΟΤΗΤΑ 6Η

«Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΞΗΜΕΡΩΝΕΙ»

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Μουσικὴν [….] πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος ἀσκεῖν, Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον.
[….] Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι πρῶτον μὲν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων ᾄδειν ἐθίζονται

κατὰ νόμους τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας, οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς

ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι· μετὰ δὲ ταῦτα […] πολλῇ φιλοτιμίᾳ

χορεύουσι κατ’ ἐνιαυτὸν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς θεάτροις [….]. Καὶ

τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων ἀρνηθῆναί τι μὴ γιγνώσκειν οὐδὲν αἰσχρὸν

ἡγοῦνται, τήν γε μὴν ᾠδὴν οὒτ’ ἀρνηθῆναι δύνανται διὰ τὸ κατ’ ἀνάγκην

πάντας μανθάνειν, οὒθ’ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι διὰ τὸ τῶν αἰσχρῶν παρ’

αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο. […] Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν οὐ

τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν, ἀλλὰ θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν

καὶ συλλήβδην τὸ τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν

αὐστηρίαν, ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καὶ

στυγνότητα τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν.

Πολύβιος, Ἱστορίαι 4.20.4-21.1

Β. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Μουσικήν [...] πᾶσι μέν ἀνθρώποις ὄφελος

ἀσκεῖν,
Ἀρκάσι δέ καί ἀναγκαῖον. [...]
Παρά μόνοις γάρ Ἀρκάσι
πρῶτον μέν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων
ᾄδειν ἐθίζονται κατά νόμους
Είναι ωφέλιμο για όλους τους ανθρώπους να
ασκούν τη μουσική
Για τους Αρκάδες όμως είναι και αναγκαίο.
[...]
Γιατί μόνο στους Αρκάδες
πρώτα πρώτα τα παιδιά από τη νηπιακή τους
Ηλικία
συνηθίζουν να τραγουδούν σύμφωνα με τους

τούς ὕμνους καί παιᾶνας,
οἷς ἕκαστοι κατά τά πάτρια
τούς ἐπιχωρίους ἥρωας καί θεούς ὑμνοῦσι·
μετά δέ ταῦτα [...]πολλῇ φιλοτιμίᾳ χορεύουσι ύστερα από αυτά με μεγάλο συναγωνισμό
κατ’ ἐνιαυτόν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν
τοῖς
θεάτροις [...]
Καί τῶν μέν ἄλλων μαθημάτων
ἀρνηθῆναί τι μή γιγνώσκειν οὐδέν αἰσχρόν
ἡγοῦνται,
τήν γε μήν ᾠδήν οὔτ’ ἀρνηθῆναι δύνανται
διά τό κατ’ ἀνάγκην πάντας μανθάνειν,
οὔθ’ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι
διά τό τῶν αἰσχρῶν παρ’ αὐτοῖς νομίζεσθαι
τοῦτο.
[...]
Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι
παρεισαγαγεῖν
οὐ τρυφῆς καί περιουσίας χάριν,
ἀλλά θεωροῦντες μέν τήν ἑκάστων
αὐτουργίαν
καί συλλήβδην
τό τῶν βίων ἐπίπονον καί σκληρόν,
θεωροῦντες δέ τήν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν,
ἥτις αὐτοῖς παρέπεται
διά τήν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καί
στυγνότητα
τήν κατά τό πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις
ὑπάρχουσαν.
5
μουσικούς ρυθμούς
τους ύμνους και τους παιάνες,
με τους οποίους ο καθένας σύμφωνα με τα
πατροπαράδοτα ήθη
υμνεί τους τοπικούς ήρωες και θεούς·
χορεύουν
κάθε χρόνο με τη συνοδεία των αυλητών του
Διονύσου στα θέατρα [...]
Και από τα άλλα μαθήματα
δε θεωρούν καθόλου ντροπή να αρνηθούν ότι
δε γνωρίζουν κάτι,
Ούτε βέβαια μπορούν να αρνηθούν το
τραγούδι
επειδή αναγκαστικά όλοι το μαθαίνουν,
ούτε, αν το παραδεχτούν, μπορούν να
απαλλαγούν από αυτό
επειδή αυτό θεωρείται ντροπή στα μέρη τους.
[...]
Αυτά μου φαίνεται ότι τα θέσπισαν οι
παλαιοί
όχι για να καλλιεργήσουν τη φιληδονία και
την
επίδειξη πλούτου,
αλλά επειδή από τη μια παρατηρούσαν τον
προσωπικό μόχθο
του καθενός
και με λίγα λόγια
την επίπονη και σκληρή ζωή,
και επειδή από την άλλη παρατηρούσαν την
αυστηρότητα των ηθών,
η οποία ακολουθεί αυτούς
εξαιτίας της ψυχρότητας και της τραχύτητας
του
τόπου στον οποίο ζουν
η οποία υπάρχει στο μεγαλύτερο μέρος σε
αυτούς τους τόπους
Πολύβιος, Ἱστορίαι 4.20.4-
21.1
 Γ. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. 1. Ποιες συνήθειες των Αρκάδων αποδεικνύουν κατά

τον Πολύβιο τη στενή σχέση τους με τη μουσική και με
το τραγούδι;

Οι Οι Αρκάδες είχαν πολύ στενή σχέση με τη μουσική και

τραγούδι. Οι συνήθειες που αποδεικνύουν κατά τ
Πολύβιο τη στενή αυτή σχέση είναι οι εξής:
α) α) τα παιδιά από τη νηπιακή ηλικία συνήθιζαν να τραγουδο
ύμνους και παιάνες σύμφωνα με τους μουσικούς ρυθμούς.
Οι ύμνοι ήταν λατρευτικά άσματα προς τιμήν θεών κ
ηρώων που ψάλλονταν από το χορό με τη συνοδεία κιθάρα
Ο Πίνδαρος, ο Βακχυλίδης και ο Σιμωνίδης συνέθεσ
ύμνους προς τιμήν κορυφαίων αθλητών αλλά και γ
πανηγυρικές εορτές. Σύμφωνα με τον Παυσανία αγών
ύμνων θεσπίστηκε για πρώτη φορά προς τιμήν τ
Απόλλωνα στους Δελφούς.
Οι παιάνες ήταν λατρευτικά τραγούδια που ψάλλονταν α
το χορό με ρυθμικές κινήσεις αρχικά προς τιμήν του θε
Απόλλωνα και στη συνέχεια προς τιμήν και άλλων θεώ
Συνήθως περιείχαν για τη λύτρωση από κάποιο κακό.
Αργότερα, χρησιμοποιήθηκαν ως πολεμικό εμβατήριο και
επινίκιο άσμα. Με τους ύμνους και τους παιάνες τιμούσ
τους τοπικούς ήρωες και θεούς.
β)Τα παιδιά με μεγάλη προθυμία, κάθε χρόνο, με
συνοδεία των αυλητών του Διονύσου χορεύουν στα θέατ
και ψάλλουν τραγούδια προς τιμήν του θεού Διονύσου.
Ιερό τραγούδι του Διονύσου ήταν ο διθύραμβος. Το 600 π
ο τύραννος της Κορίνθου, ο Περίανδρος ανέθεσε στ
Αρίωνα από τη Μύθυμνα να δώσει στο διθύραμβο τεχνι
μορφή. Τελικά, ο διθύραμβος παρουσιαζόταν από χορό
 ανδρών που σχημάτιζαν κύκλο. Οι χορευτές ήτ
μεταμφιεσμένα σε τραγόμορφους Σάτυρους, που ήταν
ακόλουθοι του Διόνυσου. Τα θέματα του διθύραμβου ήτ
σχετικά με τις περιπέτειες και το μεγαλείο του θεού.
διθύραμβος καλλιεργήθηκε πολύ στις δωρικές περιοχ
και αποτέλεσε τη βάση για το λυρικό στοιχείο της αττικ
τραγωδίας.
γ) γ)Οι Αρκάδες ενώ δεν θεωρούσαν ντροπή να παραδεχτεί
κάποιος μαθητής ότι δεν γνωρίζει κάτι από τα άλ
μαθήματα, το θεωρούσαν απαράδεκτο να παραδεχτεί κά
τέτοιο για το τραγούδι, γιατί το τραγούδι ήταν υποχρεωτι
μάθημα για αυτούς και γενικά γιατί το θεωρούσαν ντρο
να μη γνωρίζει κάποιος να τραγουδά.

2.Τι ήθελαν να πετύχουν οι Αρκάδες καθιερώνοντας τ

καλλιέργεια της μουσικής και του τραγουδιού;
Οι Αρκάδες δεν καλλιεργούσαν τη μουσική και το τραγούδ
σε καμιά περίπτωση για τη φιληδονία και την επίδειξη
πλούτου. Αντίθετα, καλλιεργούσαν τη μουσική και το
τραγούδι, για να ξεκουραστούν και να ηρεμήσουν από την
κούραση , από τη σκληρή και επίπονη ζωή τους και
γενικά από τις αντιξοότητες της ζωής. Επίσης, μέσα από τη
μουσική και τραγούδι ήθελαν να γίνουν πιο ήπιοι, μαλακοί
και χαλαροί οι χαρακτήρες του. Ο Πολύβιος υποστηρίζει
ότι οι χαρακτήρες τους ήταν σκληροί και αυστηροί εξαιτία
του τόπου στον οποίο ζούσαν, ο οποίος διακρινόταν κατά
κύριο λόγο από το ψυχρό κλίμα και το τραχύ περιβάλλον.
Άρα, Ο Πολύβιος αναγνωρίζει στενή σχέση ανάμεσα στη
γεωγραφική θέση και το κλίμα ενός τόπου και στις
συνήθειες των κατοίκων,

3. 3. Ο Πολύβιος αναγνωρίζει στο κείμενο στενή σχέ

ανάμεσα στη γεωγραφική θέση και το κλίμα ενός τόπ
και στις συνήθειες των κατοίκων του. Πώς επηρεάζει
σχέση αυτή ο σύγχρονος τεχνικός πολιτισμός;
 Ο Πολύβιος αναγνωρίζει στενή σχέση ανάμεσα σ
γεωγραφική θέση και το κλίμα ενός τόπου και στις συνήθει
των κατοίκων, αφού υποστηρίζει ότι οι χαρακτήρες τ
Αρκάδων ήταν σκληροί και αυστηροί εξαιτίας του τόπ
στον οποίο ζούσαν, ο οποίος διακρινόταν κατά κύριο λό
από το ψυχρό κλίμα και το τραχύ περιβάλλον.
Στ την εποχή μας ο αναπτυγμένος τεχνικός πολιτισμός
έχει μειώσει την επίδραση που έχει η γεωγραφική θέση
και το κλίμα ενός τόπου στις συνήθειες των ανθρώπων με
διατροφή, την ενδυμασία, τον κλιματισμό.
Ωστόσο, η επίδραση αυτή συνεχίζει να υπάρχει σε πολλο
τομείς π.χ. οι διατροφικές συνήθειες ενός λαού σχετίζοντ
κατά μεγάλο μέρος με τα προϊόντα που ευδοκιμούν σ
συγκεκριμένη χώρα και με το κλίμα που επικρατεί σε αυτή
μεσογειακή κουζίνα διαφέρει πολύ από την κουζίνα τ
βόρειων λαών)

4. 4. Τι είναι ύμνος, παιάνας, διθύραμβος;

5. Τι είναι νόμος;
Ο νόμος ήταν μουσικό είδος προς τιμήν του Απόλλωνα
τυπικά καθορισμένη μορφή, ένα πρότυπο σύνθεσης κ
εκτέλεσης μεγάλου αισθητικού κύρους, το οποίο όφειλε
ακολουθεί απαρέγκλιτα ο αοιδός, ο κιθαριστής ή ο αυλητή
Συνδύαζε μελωδία, τρόπο, είδος, κλίμακες, ρυθμό και πολ
άλλα μουσικά στοιχεία σε ενιαία αντίληψη και σύστη
κανόνων.

α
 Δ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

1.Mουσικὴν [...] πᾶσι μέν ἀνθρώποις όφελος (εστί)

ασκειν μὲν ἀνθρώποις : Κύρια πρόταση κρίσεως

ὄφελος (ἐστί): Απρόσωπη έκφραση

ἀσκεῖν: υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση, τελι
απαρέμφατο, ετεροπροσωπία
ἀνθρώποις: δοτική προσωπική
ανθρώπους: εννοείται: υποκείμενο στο απαρέμφατο
πᾶσι: Κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ἀνθρώποις
μουσικὴν: Αντικείμενο του απαρεμφάτου.

2. Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον (ἐστί): Κύρια πρόταση

ἀναγκαῖον (ἐστί): Απρόσωπη έκφραση.
ἀσκεῖν:εννοείται: υποκείμενο στην απρόσωπη έκφρασ
τελικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία (Αρκάδας).
Ἀρκάσι: Δοτική προσωπική.
Αρκάδας: υποκείμενο στο απαρέμφατο ασκειν
μουσικὴν: εννοείται: Αντικείμενο του απαρεμφάτου ασκε

3. Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι πρῶτον μὲν οἱ παῖδες

νηπίων ᾄδειν ἐθίζονται κατὰ νόμους τοὺς ὕμνο
καὶ παιᾶνας: Κύρια πρόταση
ἐθίζονται: Ρήμα.
οἱ παῖδες: Υποκείμενο στο ρήμα εθίζονται
αδειν: αντικείμενο στο ρήμα εθίζονται, τελι
απαρέμφατο, ταυτοπροσωπία
τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας: Αντικείμενα του απαρεμφάτ
άδειν
Παρὰ Ἀρκάσι: Εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου σ
ρήμα
μόνοις: Κατηγορηματικός προσδιορισμός στοἈρκάσι.
πρῶτον: Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου σ
εθίζονται
ἐκ νηπίων: Εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο άδε

κατὰ νόμους: Εμπρόθετος προσδιορισμός της συμφωνίας σ

άδειν

4. οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς ἐπιχωρίους ἥρω

καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι: Δευτερεύουσα αναφορική
Ονοματική πρόταση. Εισάγεται με την αναφρι
αντωνυμία οἷς, εκφέρεται με Οριστική που δηλώνει
πραγματικό και προσδιορίζει τις λέξεις τοὺς ὕμνο
καὶ παιᾶνας της προηγούμενης πρόταση.
ὑμνοῦσι: Ρήμα
ἕκαστοι: Υποκείμενο στο ρήμα υμνουσι
τοὺς ἥρωας καὶ θεοὺς: Αντικείμενα του ρήματος υμνουσι
τοὺς ἐπιχωρίους: επιθετικός προσδιορισμός στο ἥρωας.
κατὰ τὰ πάτρια: Εμπρόθετος προσδιορισμός της συμφωνί
στο ρήμα
οἷς: Δοτική του μέσου στο ρήμα

5. μετὰ δὲ ταῦτα [...] πολλῇ φιλοτιμίᾳ χορεύου

κατ’ ἐνιαυτὸν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν το
θεάτροις: Κύρια πρόταση
χορεύουσι: Ρήμα.
ούτοι: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
μετὰ ταῦτα: Εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμ
φιλοτιμίᾳ: Δοτική του τρόπου στο ρήμα
πολλῇ: Επιθετικός προσδιορισμός στο φιλοτιμίᾳ.
κατ’ ἐνιαυτὸν: Εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου σ
ρήμα
τοῖς αὐληταῖς: Δοτική της συνοδείας στο ρήμα
τοῖς Διονυσιακοῖς: Επιθετικός προσδιορισμός στο αὐληταῖς
ἐν τοῖς θεάτροις: Εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου σ
ρήμα

6. Καὶ τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων ἀρνηθῆναί

μὴ γινώσκειν οὐδὲν αἰσχρὸν (εἶναι) ἡγοῦνται: Κύρ
πρόταση
ἡγοῦνται: Ρήμα
οὗτοι: υποκείμενο στο ρήμα
αἰσχρὸν (εἶναι): αντικείμενο στο ρήμα ηγουνται , ειδι
απαρέμφατο -απρόσωπη έκφραση-
ἀρνηθῆναί: υποκείμενο στο αισχρόν ειναι, τελι
απαρέμφατο
μή γινώσκειν: αντικείμενο στο αρνηθηναι, ειδι
απαρέμφατο
τι: Αντικείμενο του απαρεμφάτου μή γινώσκειν.
τῶν μαθημάτων: Γενική διαιρετική στο τι.
τῶν ἄλλων: Επιθετικός προσδιορισμός στο μαθημάτων.
οὐδὲν: Επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο ειναι

7. τήν γε μὴν ὠδὴν οὔτ’ ἀρνηθῆναι δύνανται

διὰ τὸ κατ᾿ ἀνάγκην πάντας μανθάνειν: Κύρια πρόταση
δύνανται: Ρήμα
οὗτοι: υποκείμενο στο ρήμα
ἀρνηθῆναι: αντικείμενο στο ρήμα, τελικό απαρέμφατ
ταυτοπροσωπία
τήν ὠδὴν: Αντικείμενο του απαρεμφάτου.
διὰ τὸ μανθάνειν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας σ
απαρέμφατο αρνηθηναι
πάντας: Υποκείμενο του έναρθρου απαρεμφάτου μανθάνειν
κατ᾿ ἀνάγκην: Εμπρόθετος προσδιορισμός του τρόπου σ
μανθάνειν

8.οὔθ’ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι (δύνανται) διὰ τὸ τ

αἰσχρῶν παρ’ αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο: Κύρια πρόταση
δύνανται:εννοείται: ρήμα
οὗτοι: υποκείμενο στο ρήμα
ἀποτρίβεσθαι: αντικείμενο στο ρήμα, τελικό απαρέμφατ
ταυτοπροσωπία.
διὰ τὸ νομίζεσθαι: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτί
στο απαρέμφατο αποτρίβεσθαι
τοῦτο: Υποκείμενο του έναρθρου απαρεμφάτου νομίζεσθαι
τῶν αἰσχρῶν: Γενική κατηγορηματική διαιρετική στο του
μέσα από το απαρέμφατο που βγαίνει από συνδετικό ρήμα
παρ’ αὐτοῖς: Εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου σ
νομίζεσθαι
ομολογούντες: υποθετική μετοχή, επιρρηματικ
προσδιορισμός της υπόθεσης, συνημμένη στο υποκείμενο τ
ρήματος

9. Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγε

οὐ τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν, ἀλλὰ θεωροῦντες μ
τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν καὶ συλλήβδην τὸ τ
βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθ
αὐστηρίαν: Κύρια πρόταση
δοκοῦσιν: Ρήμα.
οἱ πάλαι: Υποκείμενο ρήματος.
παρεισαγαγεῖν: αντικείμενο στο ρήμα, ειδικό απαρέμφατ
ταυτοπροσωπία.
Ταῦτά: Αντικείμενο του απαρεμφάτου.
μοι: Δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου.
τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν: Εμπρόθετοι προσδιορισμοί τ
σκοπού στο απαρέμφατο παρεισαγαγειν
θεωροῦντες / θεωροῦντες: Αιτιολογικές μετοχ
επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας, συνημμένες σ
υποκείμενο του ρήματος.
αὐτουργίαν / τὸ ἐπίπονον καὶ σκληρόν: Αντικείμενα τ
1ης μετοχής θεωροῦντες.
ἑκάστων: Γενική υποκειμενική στο αυτουργίαν.
συλλήβδην: Επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού.
τὴν αὐστηρίαν: Αντικείμενο της 2ης μετοχής θεωροῦντ
τὴν τῶν ἠθῶν: επιθετικός προσδιορισμός στην αυστηρίαν
τῶν ἠθῶν: Γενική κτητική στο αυστηρίαν

10. ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος

ψυχρότητα καὶ στυγνότητα τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν
τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν: Δευτερεύουσα ονοματική
αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική
αντωνυμια ἥτις, εκφέρεται με Οριστική που
δηλώνει το πραγματικό και είναι προσδιοριστική στη
λέξη τὴν αὐστηρίαν της προηγούμενης πρότασης.
παρέπεται: Ρήμα.
ἥτις: Υποκείμενο του ρήματος.
αὐτοῖς: Αντικείμενο ρήματος.
 διὰ τὴν ψυχρότητα καὶ (διὰ τὴν) στυγνότητα:
Εμπρόθετοι προσδιορισμοί της αιτίας στο παρέπεται
τοῦ περιέχοντος: Επιθετική μετοχή ως γενική κτητική
στο ψυχρότητα
κατὰ τὸπλεῖστον: Εμπρόθετος προσδιορισμός του ποσού σ
υπάρχουσαν
ἐν τοῖς τόποις: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης
τόπο στο υπάρχουσαν
τήν ὑπάρχουσαν: Επιθετική μετοχή ως επιθετικ
προσδιορισμός στις λέξεις ψυχρότητα – στυγνότητα

Ε. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ουσιαστικά Αναγνώριση
Κειμένου

Μουσικήν αιτιατική ενικού

 α κλίση θηλυκό
η μουσική
ἀνθρώποις δοτική πληθυντικού
β Κλίση αρσενικό
ο άνθρωπος
ὄφελος Ονομαστική ενικού
γ κλίση ουδέτερο
το όφελος- του οφέλους (όπως το
βέλος)
Ἀρκάσι Δοτική πληθυντικού
γ κλίση αρσενικό
ο Αρκάς – του Αρκάδος

παῖδες Ονομαστική πληθυντικού

γ κλίση αρσενικό
Ο παις- του παιδός
νηπίων γενική πληθυντικού
β κλίση ουδέτερο
το νήπιον
νόμους Αιτιατική πληθυντικού
β΄ κλίση αρσενικό
ο νόμος
τοὺς ὕμνους Αιτιατική πληθυντικού
β΄ κλίση αρσενικό
ο ύμνος
παιᾶνας Αιτιατική πληθυντικού
γ κλίση αρσενικό
ο παιάν- παιάνος
ἥρωας αιτιατική πληθυντικού
γ κλίση αρσενικό
ο ήρως
θεούς Αιτιατική πληθυντικού
β κλίση αρσενικό
ο θεός
φιλοτιμίᾳ Δοτική ενικού
Α’ κλίση θηλυκό
Η φιλοτιμία

Ο κίνδυνος

τιμαῖς Αιτιατική πληθυντικού

α κλίση
Η τιμή
ἐνιαυτὸν
Αιτιατική ενικου
β΄ κλίση αρσενικό
ο ενιαυτός
αὐληταῖς Δοτική πληθυντικού
α΄ κλίση αρσενικό
ο αυλητής
τοῖς θεάτροις Αιτιατική ενικού
α κλίση θηλυκό
η θάλαττα(της θαλάττης)
μαθημάτων Γενική πληθυντικού
γ κλίση θηλυκό
το μάθημα- του μαθήματος
ᾠδὴν Αιτιατική ενικού
α κλίση θηλυκό
η ωδή
ἀνάγκην Αιτιατική ενικού
α κλίση θηλυκό
η ανάγκη
τρυφῆς Γενική ενικού
α’κλίση θηλυκό
η τρυφή

περιουσίας Γενική ενικού

α’κλίση θηλυκό
η περιουσία
Χάριν Αιτιατική ενικού
γ’κλίση θηλυκό
η χάρις- της χάριτος- τη χάριτι- την
χάριν- ω χάρι
αὐτουργίαν Αιτιατική ενικού
α’κλίση θηλυκό
η αυτουργία- της αυτουργίας

Βίων Γενική πληθυντικού

Β’ κλίση αρσενικό
Ο βίος
τῶν ἠθῶν Γενική πληθυντικού
γ’ κλίση ουδέτερο
το ήθος- του ήθους
αὐστηρίαν Αιτιατική ενικού
α΄πληθυντικού θηλυκό
η αυστηρία- της αυστηρίας
ψυχρότητα Αιτιατική ενικού
γ΄κλίσης θηλυκό
ψυχρότης- ψυχρότητος
στυγνότητα Αιτιατική ενικου
α΄ κλίση θηλυκό
στυγνότης- στυγνότητος
τόποις Δοτική πληθυντικού
Β κλιση αρσενικό
Ο τόπος
 Επίθετα

Επίθετα Κειμένου Γραμματική Αναγνώριση

ἀναγκαῖον Ονομαστική ενικού

Ουδέτερο θετικος βαθμός
αναγκαίος- αναγκαία- αναγκαίον
μόνοις δοτική πληθυντικού
αρσενικό θετικός βαθμός
μόνος- μόνη- μόνον
πάτρια Αιτιατική πληθυντικού
Ουδέτερο θετικός βαθμός
Πάτριος- πατρία- πάτριον
ἐπιχωρίους Αιτιατική πληθυντικού
αρσενικό θετικός βαθμός
επιχώριος- επιχώριος- επιχώριον
Δοτική ενικού
πολλῇ Θηλυκό θετικός βαθμός
Πόλυς- πολλή- πολύ
αἰσχρὸν αιτιατική ενικού
θετικός βαθμός
αισχρός- αισχρά- αισχρόν
Πάντας αιτιατική πληθυντικο
αρσενικό θετικός βαθμός
πάς- πασα- παν
αἰσχρῶν Γενική πληθυντικού
Ουδέτερο Θετικός βαθμός
Αισχρός- αισχρά- αισχρόν
ἐπίπονον Αιτιατική ενικού
Ουδέτερο θετικός βαθμός
Έπίπονος- επίπονος- επίπονον
σκληρόν αιτιατική ενικού
Ουδέτερο θετικός βαθμός
Σκληρός- σκληρά- σκληρόν
πλεῖστον Αιτιατική ενικού
Υπερθετικός βαθμός
Πολύς- πολλή- πολύ

Παραθετικά Επιθετων και Επιρρημάτων Κειμένου

Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
Βαθμός Βαθμός Βαθμός
ἀναγκαῖον ἀναγκαιότερον ἀναγκαῖοτατον

πολλῇ πλείονι πλείστη

αἰσχρὸν αίσχιον αίσχιστον

αἰσχρῶν αισχιόνων αισχίστων

ἐπίπονον επιπονότερον Επιπονότατον
σκληρόν σκληρότερον σκληρότατον
Πολύ πλέον πλεῖστον

Αντωνυμίες

Αντωνυμίες Γραμματική Αναγνώριση

Κειμένου

οἷς δοτική πληθυντικού

αναφορική αντωνυμία
ος-η-ο

ἕκαστοι ονομαστική πληθυντικου

αρσενικό αόριστη επιμεριστική
αντωνυμία
έκαστος- εκάστη- έκαστον
ταῦτα Αιτιατική πληθυντικού
Ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας
Ούτος- αύτη- τουτο
ἄλλων γενική πληθυντικου
αόριστηεπιμεριστική αντωνυμία
 ουδέτερο
άλλος- άλλη- άλλο
Τι Αιτιατική ενικού
ουδέτερο
αόριστη αντωνυμία
τις- τις-τι
οὐδὲν Αιτιατική ενικού
Αόριστη επιμεριστική
Ουδέτερο
Ουδείς- ουδεμία-ουδέν
αὐτοῖς Δοτική πληθυντικού
Οριστική αντωνυμία
Αρσενικό
Αυτός- αυτή- αυτό

τοῦτο Αιτιατική ενικού

δεικτική αντωνυμία
αρσενικό
ούτος- αύτη- τουτο
Ταῦτά Αιτιατική πληθυντικού
Δεικτική αντωνυμία ουδέτερο
Ούτος- αύτη- τουτο

Μοι Δοτική ενικού

Προσωπική αντωνυμία
Α πρόσωπο

ἑκάστων Γενική πληθυντικου

Αόριστη επιμεριστική
Αρσενικό
Έκαστος- έκαστη- έκαστον
ἥτις Ονομαστική ενικού
αναφορική αντωνυμία θηλυκό
όστις- ήτις- ό,τι
αὐτοῖς Δοτική πληθυντικού
Οριστική αντωνυμία
Αρσενικό
Αυτός- αυτή- αυτόν

Ρήματα

Ρήματα Κειμένου Γραμματική Αναγνώριση

ἀσκεῖν Απαρέμφατο Ενεστώτα
Ασκέω-ασκω (σαν το ποιω)

ᾄδειν Απαρέμφατο Ενεστώτα

άδω
ἐθίζονται γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
εθίζομαι
ὑμνοῦσι γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
υμνω-( σαν το ποιω)

χορεύουσι γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα

χορεύω
γιγνώσκειν Απαρέμφατο Ενεστώτα
Γιγνώσκω
ἡγοῦνται γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
ηγουμαι (σαν το ποιουμαι, έχει
Παθητικούς Χρόνους)
ἀρνηθῆναι Απαρέμφατο Παθητικού Αορίστου
Αρνέομαι- αρνουμαι (σαν το
ποιουμαι, έχει Παθητικούς
Χρόνους)

μανθάνειν Απαρέμφατο Ενεστώτα

Μανθάνω (έχει Αόριστο β)
ὁμολογοῦντες Ονομαστική πληθυντικού
Μετοχή Ενεστώτα
Ομολογέω- ομολογω (σαν το ποιω)
ἀποτρίβεσθαι Απαρέμφατο Ενεστώτα
Αποτρίβομαι
Νομίζεσθαι Απαρέμφατο Ενεστώτα
Νομίζομαι (έχει παθητικούς και
άσιγμους)
Δοκουσιν γ πληθυντικό Οριστική Ενεστώτα
δοκέω- δοκω (σαν το ποιω)
παρεισαγαγεῖν Απαρέμφατο Αορίστου β
παρεισάγω (έχει Αόριστο β)

θεωροῦντες Μετοχή Ενεστώτα

Θεωρέω-θεωρω( σαν το ποιω)
παρέπεται γ ενικό Οριστική Ενεστώτα
 παρέπομαι

περιέχοντος Γενική ενικού

Μετοχή αρσενικό
Περιέχω (έχει Αόριστο β)

ὑπάρχουσαν Αιτιατική ενικού

Μετοχή θηλυκό
υπάρχω

ΣΤ. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

1. Να βρείτε λέξεις του αρχαίου κειμένου που έχουν

ετυμολογική συγγένεια με τις παρακάτω
 Παντοκράτορας:πασι
 Παράνομος: νόμους
 Άτιμος: φιλοτιμία
 Χορικό: χορεύουσι
 Αμαθής: μαθημάτων
 Άγνωστος: γιγνώσκειν
 Συνομολόγηση: ομολογουντες
 Άδοξο: δοκουσι
 Καταγωγή: παρεισαγάγειν
 Θεωρητικός: θεωρουντες
 Σχέση: περιέχοντος
 Ανύπαρκτος: υπάρχουσαν
 Μάθημα 8 : Μάθημα σεβασμού προς τους γονείς

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ (εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν

ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ ὑμῖν ἅπασι τοῖς νεωτέροις
ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρὸς γενέσθαι· τοῦτον
δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τὴν ἄλλην χώραν, καὶ δὴ καὶ
πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων. Τοὺς μὲν
οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν αὑτῶν
σωτηρίαν ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων,
ὁρῶντα τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ
δυνάμενον ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ
τοῦ πυρός, ἀράμενον φέρειν. Φορτίου δ’ οἶμαι
προσγενομένου καὶ αὐτὸς ἐγκατελήφθη. Ὅθεν δὴ καὶ
ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν
τοῖςἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν
τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι
τούτους μόνους, ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ
 νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον· τοὺς δὲ
ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς
ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι.

Λυκοῦργος, Κατὰ Λεωκράτους 95-96

6
 8η Ενότητα Ένα
παράδειγμα σεβασμού προς τους γονείς
Λέγεται γοῦν ἐν Σικελία
(εἰ γάρ καί μυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει
καί νῦν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι)
ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρός γενέσθαι·
τοῦτον δέ ῥεῖν φασιν ἐπί τέ τήν ἄλλην χώραν,
καί δή καί πρός πόλιν τινά τῶν ἐκεῖ
κατοικουμένων.
Τούς μέν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρός φυγήν,
τήν αὐτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας,
ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων,
ὁρῶντα τόν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα
καί οὐχί δυνάμενον ἀποχωρεῖν,
ἀλλά ἐγκαταλαμβανόμενον,
ἀράμενον φέρειν.
Φορτίου δ’, οἶμαι, προσγενομένου
καί αὐτός ἐγκατελήφθη.
Ὅθεν δή καί ἄξιον θεωρῆσαι τό θεῖον,
ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει.
Λέγεται γάρ κύκλῳ τόν τόπον ἐκεῖνον
περιρρεῦσαι τό πῦρ καί σωθῆναι τούτους μόνους,
ἀφ’ ὧν καί τό χωρίον ἔτι καί νῦν
προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον·
τούς δέ ταχεῖαν τήν ἀποχώρησιν ποιησαμένους
καί τούς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας,
ἅπαντας ἀπολέσθαι
Λέγεται λοιπόν ότι στη Σικελία
(γιατί αν και μοιάζει πιο πολύ με μύθο, αλλά θα
είναι κατάλληλο
τώρα να τον ακούσουν όλοι οι νεότεροι)
ξεχύθηκε πύρινο ποτάμι από την Αίτνα·
και λένε ότι αυτό κυλούσε και προς την υπόλοιπη
περιοχή,
και κυρίως προς κάποια πόλη από αυτές που
κατοικούνταν εκεί.
(Λένε) λοιπόν ότι άλλοι όρμησαν να φύγουν
ζητώντας τη σωτηρία τους,
ένας όμως, κάποιος από τους νεότερους,
επειδή έβλεπε ότι ο πατέρας του ήταν γέρος
και δεν μπορούσε να φύγει,
αλλά είχε παγιδευτεί μέσα στη φωτιά,
αφού τον πήρε στους ώμους του, τον μετέφερε.
Επειδή όμως, νομίζω, προστέθηκε βάρος,
παγιδεύτηκε και ο ίδιος.
Από αυτό το γεγονός αξίζει να παρατηρήσουμε ότι
ο θεός
ευνοεί τους ενάρετους ανθρώπους.
Γιατί λέγεται ότι ολόγυρα στο μέρος εκείνο
κύλησε η λάβα και σώθηκαν μόνο αυτοί,
από τους οποίους και η τοποθεσία ακόμη και
σήμερα
αποκαλείται «τόπος των ευσεβών»·
αυτοί όμως που έφυγαν γρήγορα
κι εγκατέλειψαν τους γονείς τους,
χάθηκαν όλοι.
Λυκοῦργος, Κατὰ Λεωκράτους 95-96
Β. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποιο περιστατικό διηγείται ο Λυκούργος για να καταδείξει ότι

οι θεοί τιμούν τον φσεβασμό προς τους γονείς;
Λέγεται λοιπόν στη Σικελία ότι ξεχύθηκε ένα ρυάκι φωτιάς από την
Αίτνα, το ηφαίστειο στην Κατάνη (το οποίος είναι ακόμα ενεργό,
αλλά σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες τελευταία έκρηη σημειώθηκε
το 475 π.Χ). Αυτό, λοιπόν, έρρεε προς όλη την υπόλοιπη χώρα και
μάλιστα κοντά σε μια πόλη από τις εκεί κατοικημένες. Όλοι οι άλλοι
όρμησαν για να φύγουν αναζητώντας τη σωτηρία τους. Ένας όμως
από τους νεότερους επειδή έβλεπε ότι ο πατέρας του ήταν
ηλικιωμένος και ότι δεν μπορούσε να αποχωρήσει αλλά ότι
παγιδευόταν από τη φωτιά, αφού τον σήκωσε στους ώμους του, τον
μετέφερε. Επειδή όμως προστέθηκε φορτίο, παγιδεύτηκε και ο ίδιος.
Τότε , οι θεοί παρενέβησαν και δημιούργησαν μια προστατευτική
νησίδα γύρω τους. Έτσι, η φωτιά έτρεχε κυκλικά στον τόπο εκείνο
και σώθηκαν μόνο αυτοί, από τους οποίους ακόμα και σήμερα ο
τόπος ονομάζεται τόπος των ευσεβών. Αντίθετα εκείνοι που έφυγαν
γρήγορα και εγκατέλειψαν τους γονείς τους χάθηκαν όλοι. Το
περιστατικό αυτό δείχνει ότι οι θεοί τιμούν και έχουν φιλικές
διαθέσεις απέναντι στους ενάρετους άνδρες, δηλαδή σε αυτούς που
σέβονται, τιμούν, αγαπούν τους γονείς τους, τους είναι αφοσιωμένοι
και διακινδυνεύουν και τη ζωή τους ακόμα για να τους σώσουν.

2. Ποιο μήνυμα εκφράζει ο Λυκούργος μέσα από το περιστατικό

που διηγείται;
Το περιστατικό αυτό προτρέπει τους ανθρώπους να δείχνουν
σεβασμό στους γονείς τους και δή στους ηλικιωμένους, να τους
τιμούν, να τους αγαπούν, να είναι αφοσιωμένοι και ακόμα να
διακινδυνεύουν τη ζωή τους για αυτούς.
 3. Ποια είναι η αντίληψη που επικρατούσε στην αρχαία Ελλάδα
για τη σχέση ανθρώπων και θεών;
Η αντίληψη για τη σχέση ανθρώπων και θεών ήταν διαφορετική
στην αρχαία Ελλάδα κατά καιρούς.Έτσι, άλλη σχέση θεού και
ανθρώπου παρατηρείται στον Όμηρο, άλλη στον Ηρόδοτο και άλλη
στη τραγωδία. Ο Λυκούργος υποστηρίζει ευρύτερα την διαδεδομένη
αντίληψη ότι οι

θεοί βοηθούν τους καλούς και ευσεβείς ανθρώπους.Εντούτοις,

και
για μεγάλο χρονικό διάστημα οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν και
στην
κληρονομική ενοχή, σύμφωνα με την οποία οι θεοί τιμωρούν όχι
τους
υπαίτιους αλλά τους απογόνους τους.
 Γ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

1. Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ ρύακα πυρὸς γενέσθαι: κύρια πρόταση

κρίσεως
Λέγεται: απρόσωπο ρήμα
γενέσθαι: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα, ειδικό απαρέμφατο,
ετεροπροσωπία.
ρύακα: υποκείμενο στο γενέσθαι
πυρός: γενική της ύλης στο ρύακα
ἐν Σικελίᾳ: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο
ρήμα

2. εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν: δευτερεύουσα επιρρηματική

Εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο εἰ
καὶ,
Εκφέρεται με Οριστική και χρησιμεύει ως επιρρηματικός
προσδιορισμός της εναντίωσης.
ἐστιν:ρήμα
τουτο: εννοείται: υποκείμενος στο ρήμα
μυθωδέστερόν: κατηγορούμενο στο υποκείμενο τουτο μέσα από το
συνδετικό
ρήμα τουτο

3. ἁρμόσει καὶ ὑμῖν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι : κύρια πρόταση

κρίσεως
ἁρμόσει: απρόσωπο ρήμα
ἀκοῦσαι: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα, τελικό απαρέμφατο,
 ετεροπροσωπία
ὑμῖν: δοτική προσωπική
ὑμας: εννοείται: υποκείμενο στο απαρέμφατο
τοῖς νεωτέροις: παράθεση στο ὑμῖν
ἅπασι: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο νεωτέροις

4. τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τὴν ἄλλην χώραν, καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν
τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων : κύρια πρόταση κρίσεως
φασίν: ρήμα
Οι άνθρωποι: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
ῥεῖν : αντικείμενο στο ρήμα, ειδικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία
τοῦτον: υποκείμενο στο απαρέμφατο
ἐπί τήν χώραν: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο στο
απαρέμφατο ρειν
τὴν ἄλλην : επιθετικός προσδιορισμός στο χώραν
πρὸς πόλιν: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο στο
απαρέμφατο ρειν
τινά: επιθετικός προσδιορισμός στο πόλιν
τῶν κατοικουμένων: γενική διαιρετική στο πόλιν, επιθετική μετοχή

εκεί: επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο

κατοικουμένων

5. (φασίν) Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν αὑτῶν
σωτηρίαν ζητοῦντας: κύρια πρόταση κρίσεως
φασίν: εννοείται: ρήμα
Οι άνθρωποι:εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
ὁρμῆσαι: αντικείμενο στο ρήμα, ειδικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία
Τοὺς ἄλλους : υποκείμενο στο απαρέμφατο ορμήσαι
Προς φυγήν: εμπρόθετος προδιορισμός του σκοπού στο απαρέμφατο ορμήσαι
ζητοῦντας: τροπική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός του τροπου,
συνημμένη στο υποκείμενο του απαρέμφατου (άλλους)
τὴν σωτηρίαν : αντικείμενο στη μετοχή ζητουντας
αὑτῶν: γενική κτητική στο σωτηρίαν

6.(φασίν) ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τὸν πατέρα

πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ
ἐγκαταλαμβανόμενον
ὑπὸ τοῦ πυρός, ἀράμενον φέρειν: κύρια πρόταση κρίσεως
φασίν: εννοείται: ρήμα
Οι άνθρωποι:εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
φέρειν: αντικείμενο στο ρήμα, ειδικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία
 ἕνα : υποκείμενο στο απαρέμφατο φέρειν
τινα: επιθετικός προσδιορισμός στο ένα
τῶν νεωτέρων: γενική διαιρετική στο ένα τίνα
ὁρῶντα: αιτιολογική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας,
συνημμένη στο υποκείμενο του απαρεμφάτου (ένα)
τον πατέρα: αντικείμενο στη μετοχή ορώντα, υποκείμενο στις μετοχές όντα,
δυνάμενον και εγκαταλαμβανόμενον
ὄντα: κατηγορηματική μετοχή, κατηγορηματικός προσδιορισμός, συνημμενη
στο πατέρα
πρεσβύτερον: κατηγορούμενο στο υποκείμενο της μετοχής (πατέρα) μέσα από
τη μετοχή που βγαίνει από συνδετικό ρήμα
δυνάμενον: κατηγορηματική μετοχή, κατηγορηματικός προσδιορισμός,
συνημμενη στο πατέρα
ἀποχωρεῖν: αντικείμενο στη μετοχή δυναμενον, τελικό απαρέμφατο
ἐγκαταλαμβανόμενον: κατηγορηματική μετοχή, κατηγορηματικός
προσδιορισμός, συνημμενη στο πατέρα
ὑπὸ τοῦ πυρός: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στη μετοχή
εγκαταλαμβανόμενον
ἀράμενον: χρονική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου,
συνημμένη στο πατέρα

7. Φορτίου προσγενομένου καὶ αὐτὸς ἐγκατελήφθη: κύρια πρόταση

κρίσεως
ἐγκατελήφθη: ρήμα
ούτος: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα
αὐτὸς: κατηγορηματικός προδιορισμός στο ούτος
προσγενομένου: αιτιολογική μετοχή, επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας
γενική απόλυτη
φορτίου: υποκείμενο στη μετοχή προσγενομένου

8. οἶμαι: παρενθετική κύρια πρόταση

οἶμαι: ρήμα
εγώ: εννοείται: υποκείμενο στο ρήμα

9. Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον (εστί) θεωρῆσαι τὸ θεῖον: κύρια πρόταση κρίσεως

ἄξιον (εστί): απρόσωπη έκφραση
θεωρῆσαι: υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση άξιον εστί, τελικό
απαρέμφατο, ετεροπροσωπία
ημας: εννοείται: υποκείμενο στο απαρέμφατο
τὸ θεῖον: αντικείμενο στο απαρέμφατο θεωρησαι
Ὅθεν: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο ρήμα
10. ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖςἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει: δευτερεύουσα ονοματική
ειδική πρόταση, εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ότι που δηλώνει
ακτικειμενική κρίση, εκφέρεται με Οριστική που δηλώνει το πραγματικό
και χρησιμεύει ως αντικείμενο στο θεωρήσαι.
ἔχει: ρήμα
εὐμενῶς: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα
το θείον: εννοείται : υποκείμενο στο ρήμα
τοῖς ἀνδράσιν: δοτική αντικειμενική από το ευμενώς
τοῖςἀγαθοῖς: επιθετικός προσδιορισμός στο ανδράσιν

11. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ
σωθῆναι τούτους μόνους: κύρια πρόταση κρίσεως
Λέγεται: απρόσωπο ρήμα
περιρρυῆναι: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα, τελικό απαρέμφατο,
ετεροπροσωπία
το πυρ: υποκείμενο στο απαρέμφατο
σωθηναι: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα, τελικό απαρέμφατο,
ετεροπροσωπία
τούτους: υποκείμενο στο απαρέμφατο
μόνους: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο τούτους
τον τόπον: αντικείμενο στο περιρρυῆναι
ἐκεῖνον: επιθετικός προσδιορισμός στο τόπον
κύκλῳ: δοτική τρόπου στο περιρρυῆναι

12. ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν (λέγεται) προσαγορεύεσθαι τῶν
εὐσεβῶν χῶρον: δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση. Εισάγεται
με την αναφορική αντωνυμία ὧν, εκφέρεται με Οριστική που δηλώνει το
πραγματικό και είναι προσδιοριστίκη στη λέξη της προηγουμένης
πρότασης τούτους μόνους.
Λέγεται: απρόσωπο ρήμα
Προσαγορεύεσθαι: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα , ειδικό απαρέμφατο,
ετεροπροσωπία
Χωρίον: υποκείμενο στο απαρέμφατι προσαγορεύεσθαι
χῶρον: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του απαρεμφάτου χωρίον μέσα από το
απαρέμφατο που βγαίνει από συνδετικό ρήμα
τῶν εὐσεβῶν: γενική κτητική στο χῶρον
ἔτι καὶ νῦν: επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου στο λέγεται

13. οὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας
ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας (λέγεται) ἀπολέσθαι: κύρια πρόταση κρίσεως
Λέγεται: απρόσωπο ρήμα
ἀπολέσθαι: υποκείμενος στο απαρέμφατο, ειδικό απαρέμφατο,
ετεροπροσωπία
τους ποιησάμενους: υποκείμενο στο απαρέμφαρο απολέσθαι, επιθετική με
τοχή
τους ἐγκαταλιπόντας: υποκείμενο στο απαρέμφατο απολέσθαι, εποθετική
μετοχή
τὴν ἀποχώρησιν: αντικείμενο στη μετοχή ποιησάμενους
ταχεῖαν: κατηγορούμενο στο αντικείμενο αποχώρησιν
τοὺς γονέας : αντικείμενο στο εγκαταλίποντας
ἑαυτῶν: γενική κτητική στο γονέας
τους ἑαυτῶν: επιθετικός προσδιορισμός στο γονέας
ἅπαντας: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο εγκαταλίποντας

Ουσιαστικά Αναγνώριση
Κειμένου

Σικελίᾳ δοτική ενικού

α κλίση θηλυκό
 η Σικελία
Αἴτνης γενική ενικού
α Κλίση θηλυκό
η Αίτνα (της Αίτνης)
ῥύακα αιτιατική ενικού
γ κλίση αρσενικό
ο ρύαξ- του ρύακος
Πυρός γενική ενικού
γ κλίση ουδέτερο
τοπυρ- του πυρός (μόνο
ενικό)

χώραν Αιτιαική ενικού

α’ κλίση θηλυκό
η χώρα- της χώρας
πόλιν Αιτιατική ενικού
α κλίση θηλυκό
η πόλις- της πόλεως
φυγήν Αιτιατική ενικού
α΄ κλίση θηλυκό
η φυγή
σωτηρίαν Αιτιατική ενικού
α΄ κλίση θηλυκό
η σωτηρία- της
σωτηρίας
πατέραν Αιτιατική ενικού
γ κλίση αρσενικό
ο πατήρ- του πατρός
φορτίου Γενική ενικού
β κλίση ουδέτερο
το φορτίον
το θεῖον Αιτιατική ενικού
β κλίση ουδέτερο
το θεῖον
Δοτική πληθυντικού
τοῖς ἀνδράσιν γ’ κλίση αρσενικό
ο ανηρ- του ανδρός

Ο κίνδυνος

τιμαῖς Αιτιατική πληθυντικού

α κλίση
Η τιμή
 κύκλῳ δοτική ενικου
β΄ κλίση αρσενικό
ο κύκλος
τόπον Αιτιατική ενικού
β΄ κλίση αρσενικό
ο τόπος
τὸ πῦρ Αιτιατική ενικού
γ κλίση ουδέτερο
τὸ πῦρ - του πυρός (μόνο
ενικό)
χωρίον αιτιατική ενικού
β κλίση ουδέτερο
το χωρίον
χῶρον Αιτιατική ενικού
β κλίση αρσενικό
ο χώρος
τὴν ἀποχώρησιν Αιτιατική ενικού
γ κλίση θηλυκό
η αποχώρησις-
της
αποχωρήσεως
(όπως η πόλις-
της πόλεως)
γονέας Αιτιατική πληθυντικού
γ’ κλίση αρσενικό
ο γονευς- του γονέως (όπως ο
βασιλευς- του βασιλέως)

Επίθετα

Επίθετα Γραμματική Αναγνώριση

Κειμένου
 Μυθωδέστερον Ονομαστική ενικού
Ουδέτερο θετικός βαθμός
Μυθώδης- μυθώδης- μυθώδες
ἅπασι δοτική πληθυντικού
αρσενικό θετικός βαθμός
άπας- άπασα- άπαν
νεωτέροις Δοτική πληθυντικού
Αρσενικό συγκριτικός βαθμός
Νέος- νέα- νέον
πρεσβύτερον Αιτιατική ενικού
αρσενικό συγκριτικός βαθμός
πρέσβυς- πρεσβεία- πρέσβυ
αιτιαική ενικού
ἄξιον αρσενικό θετικός βαθμός
άξιος- αξία- άξιον
ἀγαθοῖς Δοτική πληθυντικού
θετικός βαθμός
αγαθός- αγαθή- αγαθόν
μόνους Αιτιατική πληθυντικού
Θετικός βαθμός
Μόνος- μόνη- μόνον
εὐσεβῶν γενική πληθυντικού
αρσενικό θετικός βαθμός
ο ευσεβής- η ευσεβής- το ευσεβές
ταχεῖαν Αιτιατική ενικού
Θετικός βαθμός θηλυκό
Ο ταχύς- η ταχεία- το ταχύ
ἅπαντας Αιτιατική πληθυντικού
αρσενικό θετικός βαθμός
άπας- άπασα- άπαν

Παραθετικά Επιθετων και Επιρρημάτων Κειμένου

Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός

Βαθμός Βαθμός Βαθμός
μυθώδες μυθωδέστερον μυθωδέστατον

νέοις νεωτέροις Νεωτάτοις

νέων νεωτέρων νεωτάτων
πρέσβυν πρεσβύτερον πρεσβύτατον
άξιον Αξιώτερον αξιώτατον
ἀγαθοῖς Αμείνοσι, βελτίοσι, Αρίστοις,
κρείττοσι, λώοσι βελτίστοις,
κρατίστοις,
λώστοις
ευσεβων Ευσεβεστέρων ευσεβεστάτων
ταχεῖαν θάττονα Ταχίστην

Αντωνυμίες

Αντωνυμίες Γραμματική Αναγνώριση

Κειμένου

ὑμῖν δοτική πληθυντικού

προσωπική αντωνυμία
β πρόσωπο

τοῦτον Αιτιατική ενικού

αρσενικό δεικτική αντωνυμία
ούτος- αύτη- τουτο
ἄλλην Αιτιατική ενικού
θηλυκό αόριστης επιμεριστικής
αντωνυμίας
άλλος- άλλη- άλλο
τινά Αιτιατική ενικού
Θηλυκό αόριστης αντωνυμίας
Τις- τις- τι
ἄλλους Αιτιατική πληθυντικού
αρσενικό
αόριστη επιμεριστική
αντωνυμία
 άλλος- άλλη- άλλο
αὑτῶν Γενική πληθυντικού
Αρσενικό οριστική
αντωνυμία
Αυτός- αυτή- αυτό
τινα Αιτιατική ενικού
αόριστη αντωνυμία
Αρσενικό
Τις- τις- τι

αυτός Ονομαστική ενικού

Οριστική αντωνυμία
αρσενικό
αυτός- αυτή- αυτό
ἐκεῖνον Αιτιατική ενικού
Δεικτική αντωνυμία αρσενικό
Εκείνος- εκείνη- εκείνο

τούτους Αιτιατική πληθυντικού

αρσενικό δεικτικής αντωνυμίας
ούτος- αύτη- τουτο
ὧν Γενική πληθυντικου
Αναφορική αντωνυμία
Αρσενικό
Ός- η- ο
ἑαυτῶν Γενική πληθυντικού
Αρσενικό αυτοπαθητικής αντωνυμίας
γ πρόσωπο

Ρήματα

Ρήματα Κειμένου Γραμματική Αναγνώριση

Λέγεται γ΄ενικό οριστική Ενεστώτα

λέγομαι (έχει Αόριστο β’΄και
Παθητικούς)
ἐστιν γ΄ενικό Οριστική Ενεστώτα
ειμί (έχει β Αόριστο)
ἁρμόσει γ ενικό Οριστική Ενεστώτα
αρμόττω- αρμόζω
ἀκοῦσαι Απαρέμφατο Αορίστου
ακούω
γενέσθαι Απαρέμφατο Αορίστου β
γίγνομαι (έχει Αόριστο β και
παθητικούς)
Κατοικουμένων Γενική πληθυντικού μετοχής
αρσενικό χρόνου Ενεστώτα του
ρήματος
κατοικέομαι- κατοικουμαι (σαν το
ποιουμαι)
έχει Παθητικούς Χρόνους)

ὁρμῆσαι Απαρέμφατο Αορίστου

Ορμάω- ορμω (σαν το τιμω )
ζητοῦντας Αιτιατική πληθυντικού αρσενικό
Μετοχής Ενεστωτα του ρήματος
Ζητέω- ζητω (σαν το ποιω)

ὁρῶντα Αιτιατική ενικού αρσενικό

Μετοχή Ενεστώτα
Οραω- ορω (σαν το τιμω, έχει
Αόριστο β)
ὄντα Αιτιατική ενικού αρσενικό
μετοχής Ενεστώτα
του ειμί (οραω- ορω)

ἀποχωρεῖν Απαρέμφατο Ενεστώτα

αποχωρεω- αποχωρω(σαν το ποιω)
ἐγκαταλαμβανόμενον Αιτιατική ενικού αρσενικό
μετοχής ενεστώτα
εγκαταλαμβανομαι (έχει Αόριστο β
και παθητικούς)
ἀράμενον Αιτιατική ενικού αρσενικό μετοχής
Αόριστου
Αίρομαι (έχει άσιγμους και
παθητικούς)

φέρειν Απαρέμφατο Ενεστώτα

Φέρω (έχει Αόριστο β)
προσγενομένου Γενική ενικού αρσενικό μετοχής
Αορίστου β
 Γίγνομαι (έχει Αόριστο β και
Παθητικούς)

ἐγκατελήφθη γ’ ενικό Οριστική Παθητικού

Αορίστου
εγκαταλαμβάνομαι (έχει Αόριστο β
και Παθητικούς)
θεωρῆσαι Απαρέμφατο Ενεστώτα
Θεωρέω- θεωρω (σαν το ποιω)
ἔχει γ ενικό Οριστική Ενεστώτα
έχω (έχει Αόριστο β)
σωθῆναι Απαρέμφατο Παθητικού Αορίστου α’
Σώζομαι (έχει Παθητικούς)
προσαγορεύεσθαι Απαρέμφατο Ενεστώτα
Προσαγορεύομαι (έχει Παθητικούς
και Αόριστο β)
ποιησαμένους Αιτιατική ενικού αρσενικό μετοχής
αορίστου
Ποιέομαι- ποιουμαι (έχει
παθητικούς)
ἐγκαταλιπόντας Αιτιατική πληθυντικού αρσενικό
Μετοχής Αορίστου β
Εγκαταλείπομαι (έχει Αόριστο β και
παθητικούς)
 ΣΤ. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

1. Να βρείτε λέξεις του αρχαίου κειμένου που έχουν

ετυμολογική συγγένεια με τις παρακάτω

 Λεξικό: λέγεται
 Ανάρμοστο: αρμόσει
 Ανήκουστο: ακουσαι
 Αγέννητο: γενέσθι
 Πυρολατρεία: πυρός
 Ροή: ρειν
 Φάση: φασίν
 Πολιούχος: πόλιν
 Πρόσφυγας: φυγήν
 Καταζητούμενος: ζητούντας
 Κάτοπτρο: ορωντα
 Άπατρις: πατέρα
 Ουσία: όντα
 Κατάλειψη: εγκατελήφθη
 Άρση: αράμενον
 Άνανδρος: ανδράσι
 Σωστικός: σωθηναι
 Αγορητής: προσαγορεύεσθαι
 Αδιαχώρητο: χωρον
 Ποιητής: ποιησαμένους
 Άγονος: γονέας
 Απώλεια: απολέσθαι